หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 เวลาและยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ไทย

หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 1 เรือ่ งที่ 2 การแบ่งยุคสมยั เวลาและยุคสมยั ทาง ทางประวตั ิศาสตร์ไทย ประวัติศาสตรไ์ ทย ทีม่ าของภาพ: https://www.bbc.com/thai/thailand-40957963

วัตถปุ ระสงค์ของการเรียนรู้ 1. เข้าใจสมยั ก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทย 2. เข้าใจสมยั ประวัติศาสตร์ของประเทศไทย

1. สมยั ก่อนประวตั ิศาสตร์ใน ประเทศไทย

สมยั ก่อนประวัติศาสตร์ ยุคก่อนประวัติศาสตร์ เป็นช่วงเวลาที่มนุษยย์ ังไมไ่ ด้มีการประดิษฐ์หรือคิดค้นตัวอักษรขึ้นใช้ยุคก่อนประวัติศาสตร์ในประเทศไทยแบ่งได้เป็น 4 ยุค คือ ยคุ หินเกา่ ยคุ หินกลาง ยุคหินใหม่ และยุคโลหะ โดยยคุ โลหะเป็นจุดเริม่ ต้นของการเปลีย่ นแปลงไปสู่ยุคประวตั ิศาสตร์

ยคุ หิน 2. ยุคหินกลาง 3. ยุคหินใหม่ 1. ยคุ หินเก่า ▪ ระหว่างประมาณ 10,000-5,000 ปี ▪ ยุคหินใหม่มีอายุระหว่าง 5,000-4,000 ปี ▪ มีอายุระหว่าง 500,000 ถึง 10,000 ปี ลว่ งมาแลว้ ลว่ งมาแลว้ ลว่ งมาแลว้ ▪ การดารงชีวิตมนุษย์ยุคน้ี ไม่แตกต่าง ▪ มนษุ ย์ยุคน้เี ริ่มตง้ั ถิ่นฐานอยู่กบั ท่มี ากข้นึ ▪ เริ่มมีการเพาะปลูกและเล้ียงสัตว์ ▪ มนุษย์ยุคน้ีดารงชีพด้วยการล่าสัตว์ จับ จากมนุษย์ยุหินเก่ามากนกั ▪ จากการขุดค้นทางโบราณคดี พบหลักฐาน สตั ว์น้า และเกบ็ ผัก ผลไม้ตามธรรมชาติ ▪ แต่เคร่ืองมือหินกะเทาะท่ีทาประณีต เคร่ืองมือหินขัดท่ีมีลักษณะด้านหน่ึงคม ▪ เมื่ออาหารหมดก็จะอพยพเร่ร่อนไปหาท่ี ข้นึ และมีขนาดเล็กลง อยู่ใหม่ตามแหลง่ อาหาร ▪ ยังคงล่าสัตว์ เก็บพืชพรรณตามป่า ดา้ นหนง่ึ มน และมีผิวเรียบ ▪ นอกจากน้ียังพบภาชนะดินเผาแบบต่าง ๆ ▪ ไม่พบโครงกระดูกมนุษย์ยุคน้ีในประเทศ และอพยพตามฝูงสตั ว์ ไทย พบเพียงแต่เคร่ืองมือประเภทหิน ▪ มีการฝังศพ ทงั้ แบบท่มี ีขาและไม่มีขาอกี ดว้ ย กะเทาะหนา้ เดยี ว

ยคุ โลหะ 2. ยุคเหลก็ 1. ยุคสาริด ▪ เริม่ เมื่อประมาณ 2,500 ปีมาแลว้ ▪ ได้พบเครือ่ งมือทีท่ าด้วยเหล็ก มีความแข็งแรง ▪ มีอายุระหว่าง 4000-2500 ปีมาแลว้ ▪ มนษุ ยย์ คุ นีร้ จู้ ักนาโลหะสาริดที่มสี ่วนผสม ของทองแดง และใชป้ ระโยชน์ไดม้ ากว่าสาริด กับดบี กุ หรือตะกวั่ ▪ เครื่องมือ เครือ่ งใช้ เชน่ ขวาน มีด ใบหอก กลองสาริด เครือ่ งประดับประเภทกาไร แหวนสาริด ลูกปัด เป็นต้น ▪ โดยพบหลกั ฐานเครือ่ งมือเครื่องใชส้ าริดในประเทศไทย

2. สมยั ประวัติศาสตร์ของ ประเทศไทย

สมยั ประวัติศาสตร์ของประเทศไทย จารึกบา้ นวงั ไผ่ จารึกเขาน้อย สมัยประวัติศาสตร์ หมายถึง ช่วงเวลาที่มนุษย์เร่ิมประดิษฐ์หรือ คิดค้นตัวอักษรข้ึนใช้ ทาให้การศึกษาประวัติศาสตร์ในช่วงนี้ชัดเจน ยิ่งข้ึน ▪ ประเทศไทยเริ่มเข้าสู่สมัยประวัติศาสตร์ สันนิษฐานว่าประมาณ ตอนปลายพุทธศตวรรษที่ 12 (ช่วงเวลาระหว่าง พ.ศ. 1101-1200) ▪ โดยจารึกรุ่นแรกในประเทศไทย เป็นจารึกที่ได้รับอิทธิพลรูปอักษร จากประเทศอนิ เดีย ▪ ซึ่งจารึกที่พบเก่าแก่ที่สุดที่เป็นหลักฐานว่าได้มีการบันทึกเป็นลาย ลักษณ์อักษรปัลลวะ ภาษาสันสกฤต คือ จารึกบ้านวังไผ่ อาเภอศรีเทพ จังหวัดเพชรบรู ณ์ สนั นิษฐานว่า เกดิ ขึน้ เมือ่ ประมาณ พ.ศ. 1093 และจารึกเขาน้อย ที่จารึกด้วยอักษระปัลลวะ ภาษา สันสกฤตและเขมร พบที่เขาน้อย อาเภอรัญประเทศ จังหวัด สระแก้ว สร้างขึ้นใน พ.ศ.1180 ศิลาจารึกนี้ เป็นหลักฐานเอกสาร โบราณการใช้รูปอักษรในประเทศไทยครั้งแรก

1. แบ่งตามลักษณะลาดับอาณาจกั รหรือราชธานี สมยั สมัยสุโขทัย สมยั อยธุ ยา สมยั ธนบรุ ี สมยั อาณาจกั ร พ.ศ.1792 พ.ศ.1989 พ.ศ.2310 รัตนโกสินทร์ โบราณ พ.ศ.2325

สมยั อาณาจักรโบราณ สมยั กอ่ นสุโขทยั เริ่มต้นเมื่อประมาณ พ.ศ. 800 ผู้นาคนไทยไดส้ ร้างบ้านแบง่ เมืองตามลาน้า และที่ราบลมุ่ บริเวณแมน่ ้าเจ้าพระยา แมน่ ้าปิง วงั ยม น่าน แมน่ ้าโขง และสาขาของแมน่ ้าเหล่านี้ ตลอดจน ชายฝ่ังทะเล เช่น บริเวณจนั ทบรุ ี สรุ าษฎร์ธานี และนครศรีธรรมราชในปจั จุบัน ภาคกลาง ภาคใต้ ภาคเหนอื ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ ▪ อาณาจกั รทวารวดี ▪ อาณาจกั รตามพรลงิ ค์ ▪ อาณาจักรโยนกเชียงแสน ▪ อาณาจักรศรีจนาศะ (พุทธศตวรรษที่ 12-16) ▪ (พทุ ธศตวรรษที่ 7-19) ▪ อาณาจักรเงนิ ยางเชยี ง ▪ อาณาจกั รศรีโคตรบรู ▪ ภายหลังพัฒนาเป็น ▪ อาณาจักรนครชัยศรี แสน (พุทธศตวรรษที่ 12-16) (พุทธศตวรรษที่ 12-18) อาณาจกั ร ▪ อาณาจักรหรภิ ุญชัย นครศรีธรรมราช (พุทธศตวรรษที่ 13-19)

สมัยสุโขทยั สมยั สุโขทยั (ประมาณ พ.ศ. 1761-2006) เริม่ จากปีทีพ่ อ่ ขุนศรีนาวนาถมุ ขนึ้ ครองราชสมบตั ิ เปน็ ปฐมกษัตรยิ ์ แห่งราชวงศ์ศรีนาวนาถุม และสถาปนากรุงสโุ ขทยั เปน็ ราชธานี จนกระทง่ั เมือ่ สุโขทยั ถกู รวมกบั อาณาจักรอยธุ ยา เมือ่ พ.ศ. 2006 การเมืองการปกครองในสมยั สโุ ขทยั กษตั ริย์ซ่งึ เป็นผู้ปกครองมฐี านะเปน็ “พ่อขนุ ” ของบ้านเมือง เมือ่ แรก กอ่ ตั้งแว่นอาณาจกั ร แล้วค่อยวิวัฒน์ไปสคู่ วามเปน็ “ธรรมราชา” ส่วนรูปแบบการ ปกครอง มโี ครงสร้างในลกั ษณะกระจายอานาจ และมวี ิธีการควบคุมกาลังคนที่ไม่ เคร่งครัดไมก่ ระชับรดั กุม

สมยั อยธุ ยา สมัยอยธุ ยา (พ.ศ. 1893-2310) เริ่มจากปีที่สมเด็จพระรามาธบิ ดีที่ 1 (อทู่ อง) ขนึ้ ครองราชย์ และสถาปนากรงุ ศรีอยุธยาเปน็ เมืองหลวง เมือ่ พ.ศ. 1893 จนถงึ ปีสดุ ทา้ ยในรชั สมยั พระเจ้าอยู่หัวพระทนี่ ัง่ สรุ ิยาศนอ์ มรินทร์ (พระเจ้าเอกทัศ) เมือ่ พ.ศ. 2310 ซึ่งเป็นปีทีก่ รงุ ศรีอยุธยาล่ม สลาย การปกครอง อาณาจั กรอยุ ธ ยาปกครองด้ ว ย ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มีสถาบัน พระมหากษัตริย์ เป็นหลักสาคัญในการปกครอง อาณาจักร และมีราชธานีเป็นศูนย์รวมของการ ปกครองและ การควบคุมกาลังคน อาณาจักร อยุธยาจะล่มสลายไปใน พ.ศ. 2310 แต่มรดกของ อยุธยาท้ัง ด้านการเมืองการปกครอง เศรษฐกิจ และสังคม ได้สืบทอดพัฒนาต่อมาในอาณาจักร ธนบุรีและรตั นโกสินทร์

สมัยธนบุรี สมัยธนบุรี (พ.ศ. 2310-2325) เริม่ จากปีที่สมเด็จพระเจ้าตากสนิ มหาราชขนึ้ ครองราชย์และในเมืองหลวง เมื่อ พ.ศ. 2310 จนถึง ปีสุดท้ายของรชั กาล เมื่อ พ.ศ. 2325 สถาปนากรุงธนบรุ ีเปน็ เมืองหลวง เมือ่ พ.ศ. 2310 จนถงึ ปีสดุ ทา้ ย ช่วงเวลา 15 ปี ในสมยั ธนบุรีพระเจ้าตากสินทรงสร้างความมั่นคง ให้ราชอาณาจักร ทรงมีแนวคิดการเป็นจักรพรรดิราช ทรงใช้การ ปกครองแบบจตุสดมภ์ และการควบคุมกาลังคนเหมือนในสมัย อยุธยา พระเจ้าตากสินโปรดให้สร้างสมุดภาพไตรภูมิโบราณ เพื่อส่ัง สอนประชาชน นอกจากนี้ ทรงจัดระเบียบสังฆมณฑลรวบรวม พระไตรปิฎกรื้อฟืน้ ประเพณีถือน้าพระพิพฒั น์สัตยาและทรงอุปถัมภ์ กวีหลายคน

สมยั รัตนโกสินทร์ สมัยรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. 2325-ปจั จุบนั ) เริ่มจากปีทีพ่ ระบาทสมเดจ็ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้า จฬุ าโลกมหาราชขนึ้ ครองราชย์ และสถาปนากรงุ เทพฯ เป็นเมืองหลวง เมือ่ พ.ศ. 2325 จนถงึ ปัจจบุ ัน พระราชกรณียกิจ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรง จัดระเบียบสังคมในราชธานีใหม่โดยการจัดระเบียบทางด้านศาสนา สังคายนาพระไตรปิฎก จัดทาประมวลกฎหมายตราสามดวง ตลอดจน สร้างและปฏสิ ังขรณ์วัด ตลอดจนศิลปวฒั นธรรมด้านต่าง ๆ

สาระเพิม่ เติม ในแต่ละสมัยย่อยแบ่งให้ย่อยลงไปได้อีกตามความเหมาะสม เช่น สมัยรัตนโกสินทร์ ย่อยตามลักษณะการปกครองเปน็ 2 ยคุ คือ ▪ ยุคสมบรู ณาญาสิทธริ าชย์ พ.ศ. 2325 ถงึ พ.ศ. 2475 ▪ ยุคประชาธปิ ไตย พ.ศ. 2475 ถงึ ปจั จุบัน ถา้ แบ่งย่อยตามเหตุการณ์ความเปลี่ยนแปลงของบ้านเมือง อาจแบ่ง สมัยรัตนโกสินทร์ ออกเปน็ 3 ชว่ ง เชน่ ▪ สมยั รัตนโกสินทรต์ อนต้น รชั กาลท่ี 1 ถงึ รัชกาลท่ี 3 ▪ สมัยรตั นโกสินทรย์ ุคปรับปรงุ ประเทศ รชั กาลท่ี 4 ถงึ พ.ศ. 2475 ▪ สมยั รตั นโกสินทรย์ ุคหลงั เปลีย่ นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ถงึ ปจั จบุ ัน