พระร่วงนั่งกรุช่างกลลพบุรี

พระร่วงกรุ ช่างกลลพบุรี

พระร่วงกรุ ช่างกลลพบุรี พระร่วงกรุ ช่างกลลพบุรี เป็ นอีกกรุหน่ึงของจงั หวดั ลพบุรี ท่ีเป็ นท่ีนิยมของนกั สะสมผนู้ ิยมพระ ท่ี ไดช้ ่ือกรุช่างกลลพบุรี เพราะขดุ พบที่บริเวณโรงเรียนช่างกลลพบุรี (วทิ ยาลยั เทคนิคลพบุรีในปัจจุบนั ) วทิ ยาลยั เทคนิคลพบุรี (โรงเรียนช่างกลลพบุรี) เป็ นโรงเรียนท่ีเปิ ดสอนมาต้งั แต่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2500 สังกดั สานกั งานการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ ต้งั อยดู่ า้ นทิศตะวนั ออกของศาลเจา้ พ่อพระกาฬ ห่างกนั เพียง 500 เมตรเศษ ดา้ นตรงขา้ มกบั โรงเรียนช่างกล คือ ค่ายสมเด็จพระนารายณ์มหาราช บริเวณที่ต้งั โรงเรียนช่างกลลพบุรี เดิมเคยเป็ นวดั เก่าในสมยั โบราณ ชื่อว่าวดั ละโว้ ต่อมาเป็ นวดั ร้าง ท่ีไม่มีซากใด เหลืออยู่เลย มีเพียงคนั คูเมือง หรือกาแพงเมือง ท่ีสร้างข้ึนในสมยั สมเด็จพระราเมศวร พ.ศ. 1931 - 1938 พระองค์ข้ึนมาครองเมืองลพบุรี และทรงสร้างค่ายประตูหอรบของเมืองลพบุรีอย่างมน่ั คงแข็งแรง เพ่ือ ป้องกนั การโจมตีของฝ่ ายกรุงสุโขทยั พระกรุช่างกลลพบุรี มกี ารขดุ พบกรุถงึ 2 คร้ัง การขุดพบกรุคร้ังแรก เมื่อปี 2511 พบกรุพระโดยบงั เอิญ ในขณะดาเนินการก่อสร้างอาคารเรียน หลงั ใหม่ ปัจจุบนั คืออาคารอานวยการ ผรู้ ับเหมาใหค้ นงานหญิงคนหน่ึงขุดหลุมเพื่อเทเสาคอนกรีต เมื่อขุน ลึกลงไปราว ๑ ศอกเศษ (บริเวณท่ีพบปัจจุบนั คืออาคารอานวยการดา้ นศาลาพกั ผอ่ นใกลห้ ้องน้า) ไดพ้ บแผน่ อิฐเรียงกนั สวยงาม จึงไดใ้ ชช้ ะแลงขุดแผน่ อิฐน้นั ออกมา หลงั จากนาแผน่ อิฐออกจนหมดแลว้ ก็ขุดลึกลงไป อีก คราวน้ีพบกบั ส่ิงท่ีสะดุดสายตาเป็ นคร้ังแรก คือ ไหกลมๆ หรือผอบ ขนาดใหญ่กว่ากะลา มีฝาปิ ดสนิท พอทุบไหแตกพบกระดูกอยู่ภายในไห ทาให้กรรมกรหญิงคนน้ีตกใจกลวั ทิ้งงานเลิกขุดหลุมท่ีพบกระดูก ทนั ที ผรู้ ับเหมาจึงมอบหมายให้กรรมกรสามีภรรยาคู่หน่ึง ให้ขดุ หลุมต่อไป เม่ือขดุ ลึกลงไปอีกไม่มากนกั ไดพ้ บพระบูชายนื 1 องค์ สูงกวา่ 1 ศอก เป็ นพระศิลปะสมยั ลพบุรี คร้ันขุดลึกลงไปอีกเล็กนอ้ ย ไดพ้ บไห เคลือบส่ีหู สีน้าตาล และสีเขียวปนกนั เหมือนโอ่งมงั กร เป็ นเน้ือสังคโลกใบใหญ่มาก ผูเ้ ป็ นสามีจึงใช้ดา้ ม ชะแลงกระแทกไหน้นั ให้แตก เมื่อไหแตกก็เห็นว่าภายในไหน้นั มีวตั ถุสีขาวเต็มไห จึงหยิบข้ึนมาดู วตั ถุ ดงั กล่าวน้นั อ่อนนุ่มนิ่มคลา้ ยดินเปี ยกๆ เมื่อกอ้ นดินเปี ยกถูกอากาศก็ค่อยๆ เริ่มแขง็ ตวั ข้ึนเป็ นลาดบั จึงไดน้ า ออกจากไหมาวางผ่งึ บนขอบหลุม ไดจ้ านวนประมาณ 1 บุง้ กี๋ใหญ่ ลน้ ออกมาเตม็ พนู แลว้ แบกหายไป ขณะน้นั เป็นช่วงเยน็ พอดี นกั เรียนเลิกเรียน กรรมกรกาลงั จะกลบั บา้ น พอทราบวา่ พบกรุพระ จึงพา กนั ไปคน้ หา ที่บริเวณหลุมที่ขุด ซ่ึงยงั พระตกกระจดั กระจายอยู่บา้ ง พระท่ีไดค้ ร้ังน้ี เป็ นพระเน้ือชินเงิน จานวนมากกวา่ โดยมีพระเน้ือชินตะกวั่ สนิมแดงบา้ งพอสมควร และมีนกั เรียนเทคนิคคนหน่ึงช่ือกมล ไดไ้ ปขดุ พบ พระบูชายืน ศิลปะลพบุรี อีกองค์ (แบบเดียวกบั องคแ์ รก) ในหลุมน้นั แต่ไดถ้ ูกเปล่ียนมือไปอยกู่ บั ร.ท. ทหารร่มคนหน่ึง (นอกราชการ) ในราคาสูงพอควร

สาหรับ พระบูชายืน ศิลปะลพบุรี เป็ นพระพุทธรูป ทรงเคร่ือง ปางแสดงธรรม ท่ีคนงานขุดพบ ผรู้ ับเหมาไดน้ ามอบใหอ้ าจารยท์ องพูน รวมทรัพย์ ผูอ้ านวยการวทิ ยาลยั เทคนิคลพบุรีในขณะน้นั เก็บบูชาที่ วิทยาลัย จนปี 2519 เมื่อท่านอาจารย์ทองพูน รวมทรัพย์ เกษียณอายุราชการ ท่านจึงนาไปมอบให้ พพิ ธิ ภณั ฑสถานแห่งชาติ สมเดจ็ พระนารายณ์ จ.ลพบุรี ยงั จดั แสดงอยถู่ ึงปัจจุบนั พระกรุท่ีได้คร้ังน้ี เป็ นพระเน้ือชินเงินจานวนมากกว่า โดยมีพระเน้ือชินตะกั่วสนิมแดงบ้าง พอสมควร องคพ์ ระมีลกั ษณะต่างๆ กนั ลกั ษณะพิมพท์ รงและศิลปะของ พระร่วงกรุช่างกล มีพิมพท์ รงและ ศิลปะคลา้ ยคลึงกบั พระร่วงกรุอ่ืนๆ ทว่ั ไป ซ่ึงเป็ นสมยั เดียวกนั แทบท้งั สิ้น (หมายถึงสมยั ลพบุรี) เช่นพระ ร่วงวดั พระศรีรัตนมหาธาตุ ลพบุรี พระร่วงสุโขทยั พระร่วงศรีโสฬส พระร่วงกรุถ้าพุพระ (กาญจนบุรี) พระ ร่วงกรุวดั หวั เมือง พระร่วงกรุชยั นาท (บางกรุ) พระร่วงกรุสุพรรณบุรี (บางกรุ) ฯลฯ มีท้งั นงั่ - ยนื พระที่พบ ในกรุน้ี พระร่วงยืน เนื้อชินเงิน มี ไม่เกินกว่า ๑๐ องค์ ดา้ นขา้ งตอกสกดั ดว้ ยสิ่ว หรือของมีคมท้งั หมดทุก องค์ ไม่วา่ องค์เล็กหรือองคใ์ หญ่ ลกั ษณะของพระร่วงยนื เน้ือชินเงินน้ี เหมือนกบั พระร่วงยืน วดั พระศรีรัต นมหาธาตุ จ.ลพบุรี ทุกอยา่ ง สาหรับผวิ ชินจะมีสีของปรอท แลดูเหมือนของท่ีเทใหม่ๆ คนท่ีดูไม่เป็ น หรือดู ไมอ่ อก จะคิดวา่ เป็นของใหม่ (ในวนั น้นั มีอาจารยเ์ ทคนิคท่านหน่ึงถึงเอยปากวา่ พระใหม่ ๆ) นอกจากน้ียงั มี พระร่วงนง่ั พิมพส์ ามเหลี่ยมเลก็ ๆ และ พระพิมพซ์ ุม้ นครโกษา เป็นส่วนใหญ่ พระร่วงน่ัง พิมพ์สามเหล่ียมเล็ก มีช่ือเรียกในวงการพระว่า พระร่วงนั่ง กรุช่างกล ขนาดเล็ก กะทดั รัด องคพ์ ระกวา้ ง ๒.๒๐ ซม. สูง ๒.๗๐ ซม. เป็ นพระเน้ือชินเงิน อาบผิวปรอท เป็ นเงามนั วาววบั สวยงามมาก พุทธลกั ษณะ องคพ์ ระประทบั นงั่ ปางมารวิชยั บนฐานตรง บริเวณฐานประดบั ดว้ ยเส้นลายขีด แนวต้งั เรียงเป็นแถว องคพ์ ระสวมหมวกชีโบ พระพกั ตร์คมชดั เจน พระเนตรขวาโตกวา่ พระเนตรซ้าย พระ กรรณท้งั ๒ ขา้ ง ยาวยอ้ ยจรดพระองั สา องค์พระประดบั ดว้ ยเครื่องทรงครบสมบูรณ์ สาหรับ ดา้ นหลงั ส่วนมากเป็นลายผา้ กด เหมือนรอยลายผา้ ใย ไมล่ ะเอียดเกินไปนกั ลายหยาบๆ เตม็ บริเวณดา้ นหลงั ทุกองค์ พระพิมพ์ซุ้มนครโกษา กรุช่างกล เน้ือสนิมแดง ลกั ษณะเหมือนกนั หลายวดั เช่น กรุวดั พระศรีรัต นมหาธาตุ จ.ลพบุรี, กรุตาพุม่ ต.บา้ นกลว้ ย จ.กาแพงเพชร และ กรุโคกยายมาก อ.อินทร์บุรี จ.สิงห์บุรี ซ่ึง พระท้งั ๓ เมือง รวม ๔ กรุเหล่าน้ี เป็ นพระพิมพช์ นิดเดียวกนั และเป็ นพระในยุคสมยั เดียวกนั แต่มีสนิม แตกต่างกนั คือ พระกรุโคกยายมาก มีสนิมจดั มากกวา่ กรุอ่ืนๆ เหตุที่แดงกวา่ เพราะวา่ พระกรุโคกยายมาก เป็นสถานที่ ที่น้าทว่ มกรุ นนั่ เอง ในกรุน้ียงั พบพระเคร่ืองพระบูชาจานวนหน่ึงไม่มากนกั เป็ นองคเ์ ล็ก ๆ คือ พระบูชาสมยั ทวาราวดี สูง 3 นิ้ว 1 องค์ และพระบูชาสมยั ลพบุรีอีก 5 องค์ รวมเป็ น 6 องค์ ไม่ทราบวา่ พระบูชาชุดเล็กๆ น้ีอยูก่ บั ใคร (หรือคงจะถูกนิมนตไ์ ปอยตู่ า่ งประเทศแลว้ กไ็ ม่รู้) การขุดพบกรุคร้ังท่สี อง ปี พ.ศ. 2515 ร้อยเอก ปราโมทย์ ณ นคร นายกเทศบาลเมืองลพบุรี ไดท้ า การพฒั นาระบบประปาภายในเขตเทศบาล โดยจา้ งคนงานขุดดินวางท่อประปารอบตวั เมืองลพบุรี กรรมกร

รับจา้ งคร้ังน้นั เป็ นชาวจงั หวดั อุตรดิตถ์ มีประมาณเกือบ 10 คน มีหัวหนา้ คนงานช่ือวา่ แซว โคกโพธ์ิ ใน วนั ท่ี 14 มีนาคม พ.ศ. 2515 เวลาประมาณ 12 นาฬิกา 12 นาที ขณะทาการขุดดินสร้างแนววางท่อประปา บริเวณฟุตบาท แถวหนา้ โรงเรียนช่างกลลพบุรี กรรมกรเหล่าน้นั ขดุ พบพระกรุโดยบงั เอิญ ก่อนที่กรรมกรจะ ขุดพบพระน้นั กรรมกรคนแรกขุดไปขุดมาเกิดมือเทา้ บวมเป่ งปลิ้นจนไม่สามารถจะขดุ ต่อไปได้ จึงตอ้ งให้ กรรมกรคนท่ีสองขุดต่อไปอีก คนที่สองขดุ ต่อไม่นานมีอาการเป็ นไขห้ นาว ๆ ร้อน ๆ กะทนั หนั ข้ึนมาทนั ที เรียกวา่ น่าอศั จรรยย์ ่ิง จึงให้กรรมกรคนที่สามขุดต่อ พอลงมือขดุ ไดไ้ ม่นานนกั ก็พบกรุพระเขา้ พอดี พระที่ ไดน้ ้ีเป็นพระพมิ พพ์ ระร่วงยนื เน้ือสนิมแดงท้งั หมด ไม่มีเน้ือชินเงินปนอยูเ่ ลย พระส่วนมากมีความสมบูรณ์ เกือบ 100 % มีจานวนไม่มาก พระร่วงยืน กรุช่างกล คร้ังน้ี มีพุทธลกั ษณะเหมือนกบั พระร่วงยืน กรุ ต่างๆ อาทิ กรุถ้าพุพระ จ.กาญจนบุรี,กรุศรีโสฬส จ.สิงห์บุรี, กรุวดั พระศรีรัตนมหาธาตุ จ.ลพบุรี ฯลฯ พระ พิมพน์ ้ีขดุ พบไดจ้ านวนนอ้ ยมาก ราคาเช่าหาสูงมาก อยทู่ ่ีหลกั หลายแสนข้ึนไป ตามสภาพความสมบูรณ์ของ พระแต่ละองค์ พระร่วงยืนกรุช่างกล เป็ นพระที่มีศิลปะสมยั ลพบุรีบริสุทธ์ิ มีทรวดทรงและลกั ษณะปาง ประทานพร คือ ยกพระหัตถ์ (มือ) ขวาไปขา้ งหน้า (สาหรับภาพนูนต่า ช่างจาเป็ นตอ้ งแกะแม่พิมพใ์ ห้เกิด สุนทรียด์ ูคลา้ ยกบั วา่ มือบงั หนา้ อก) แต่ที่จริงแลว้ พระพิมพน์ ้ียืน่ มือออกมาตรงๆ ธรรมดาๆ พระหตั ถซ์ ้ายทิ้ง ดิ่ง มีซุม้ กนกอยดู่ า้ นบนพระเกศมาลา บนพระเกศเหมือนดอกบวั ตูม มีกระจงั หนา้ (จีโบ) เป็ นเส้นผมต้งั ข้ึน มีไรพระศกสองช้นั มีกรองศอ มีรัตนประคดและชายจีวรขยกั เป็ นช้นั ๆ ห่มคลุม มีขนาดความหนาบางไม่ แน่นอนเสมอไป มีส่วนสูงประมาณ 7 ซม. กวา้ งประมาณ 2.3 ซม. ดา้ นหลงั โดยมากจะใชก้ ดดว้ ยผา้ หรือไม้ แผน่ กระดาน ยอ่ มแลว้ แต่ช่างหรือความถนดั เท่าท่ีพบพระร่วงกรุช่างกลและบริเวณใกลเ้ คียงกนั จะกดดว้ ยผา้ และไม้ จึงเรียกพระร่วงยนื หลงั ลายผา้ ลพบุรี สนิมของพระร่วงกรุช่างกล เป็ นสนิมแดงที่มีความงดงามมาก คือ แดงจากเน้ือในขององคพ์ ระออกมา เม่ือนามาลา้ งคราบธรรมชาติออก จะเกิดความมนั เป็ นเงางามระยบั ยากจะหาพระกรุอื่นเทียบเทียมได้ บางองค์เน้ือตะกวั่ มีรอยระเบิดตามธรรมชาติ บางองค์อยู่ในสภาพท่ี สมบูรณ์ พระร่วงยืนหลงั ลายผา้ ลพบุรี เป็ นพระเก่าที่ไดร้ ับความนิยมเทียบเท่าพระร่วงหลงั รางปื น จงั หวดั สุโขทยั แต่พระร่วงหลงั ลายผา้ ลพบุรี ถูกคน้ พบก่อนเม่ือปี พ.ศ. 2430 ท่ีบริเวณวดั พระศรีรัตนมหาธาตุ อายุ ของพระพมิ พน์ ้ีประมาณ 800 ปี เขา้ ใจวา่ ขอมสร้างตอนที่เมืองลพบุรีอยภู่ ายใตก้ ารปกครองของขอม ซ่ึงตอน น้นั เรียกวา่ เมืองละโว้ พระร่วงยนื หลงั ลายผา้ ลพบุรีมีอยูด่ ว้ ยกนั 2 พิมพ์ คือ พิมพใ์ หญ่เรียกว่า “พิมพน์ ิยม” และพิมพเ์ ล็ก ส่วนพระร่วงพิมพอ์ ่ืนที่แตกกรุข้ึนมาพร้อมกนั ท่ีมิใช่พระร่วงหลงั ลายผา้ ก็มี พระร่วงยืนหลงั ลายผา้ และไดพ้ บอีกสองคร้ังแถวบริเวณวดั ในปี พ.ศ. 2455 และ 2458 พบในบริเวณใกล้ ๆ กบั ที่พบคร้ังแรก พระที่พบตอ่ มาน้ีมีท้งั เน้ือตะกวั่ สนิมแดง และชินเงิน แตก่ ไ็ ม่มากนกั ส่วนการพบคร้ังสุดทา้ ยก็ท่ีบริเวณหนา้ โรงเรียนช่างกลลพบุรีน้ีละ เป็นพระร่วงหลงั ลายผา้ ข้ึนมาประมาณ 100 ก่วาองค์ และมีพระพิมพอ์ ื่น ๆ ข้ึนมา อีกหลายพิมพ์ พระร่วงหลงั ลายผา้ ท่ีพบท่ีกรุช่างกลน้นั เป็ นพระพิมพเ์ ดียวกบั ของวดั พระศรีรัตนมหาธาตุทุก

ประการ จะผดิ กนั ที่สนิมขององคพ์ ระจะแดงเขม้ กวา่ และขนาดบางกวา่ ของวดั พระศรีรัตนมหาธาตุ เขา้ ใจวา่ จะเป็นพระสร้างพร้อมกนั แต่แยกกนั บรรจุคนละที่ และรูปทรงองคพ์ ระใกลเ้ คียงกบั พระร่วงยืนหลงั รางปื น จ.สุโขทยั มาก ผิดกนั ท่ีความคมชดั ของซุม้ เรือนแกว้ ท่ีต้ืนกวา่ และดา้ นหลงั เป็ นลายผา้ ไม่ใช่ร่องกาบหมาก ส่วนเน้ือจะเป็นเน้ือชินเงินเหมือนกนั พระร่วงยนื หลงั ลายผา้ น้นั แบ่งออกได้ 3 พิมพค์ ือ 1. พิมพใ์ หญ่นิยม 2. พิมพเ์ ล็กหน้าหนู (ไม่รู้ใครช่างต้งั ชื่อ ความจริงหนา้ พระจะออกเรียวเล็ก) 3.พิมพเ์ ล็กยอดติ่ง (จะมีกอ้ นเน้ือ เกินเป็นเมด็ เลก็ ๆที่ปลายยอดซุม้ ) มีเรื่องเล่าจากอาจารยเ์ ทคนิคลพบุรีกลุ่มหน่ึง ท่านเหล่าน้ันได้รับการบอกจากพระครูวดั หน่ึงใน จงั หวดั ลพบุรี ว่าในแนวกาแพงร่ัวโรงเรียนยงั มีพระอยู่อีกกรุหน่ึงให้ไปขุดหาดู ดึก ๆ ของคืนวนั ท่ี 13 มีนาคม ได้ช่วยกนั เอารถตดั ดินมาขุดตามแนวร่ัว ไปจนใกลจ้ ุดท่ีคนงานเจอกรุพระในตอนบ่ายวนั ท่ี 14 มีนาคม ก็ใกลจ้ ะสวา่ งจึงรีบทาการกลบ กลวั ถูกผูอ้ านวยการตาหนิเพราะลกั ลอบแอบทาไม่ไดข้ ออนุญาต เรียกวา่ อาจารยเ์ หล่าน้นั บุญบารมีไมถ่ ึง สาหรับเร่ือง พุทธคุณ เช่ือกนั ว่า พระเมืองลพบุรี ทุกพิมพท์ ุกกรุ มีอานุภาพในดา้ นมหาอุด และคง กระพนั ชาตรีอนั วเิ ศษย่ิง อีกท้งั โดดเด่นทางแคลว้ คลาด ให้ผบู้ ูชาปลอดภยั ปราศจากภยนั ตรายท้งั หลายท้งั ปวง ขอบคุณขอ้ มูล จาก อ.นริศ สืบโถพงษ์ อ.วนั ดี รัศมี อ.สุรวฒุ ิ วเิ ชียรทศั น์ และขอ้ มูลจาก Internet

พระเทริดขนนก กรุช่างกล ลพบุรี

พระร่วงน่ัง กรุช่างกล ลพบุรี พมิ พ์สมาธิ พระร่วงน่ัง กรุช่างกล ลพบุรี พมิ พ์สมาธิฐานสูง

พระร่วงน่ัง กรุช่างกล ลพบุรี พมิ พ์มารวชิ ัย ฐานเตีย้ พระร่วงนั่ง กรุช่างกล ลพบุรี พมิ พ์มารวชิ ัย ฐานสูง

พระร่วงนั่ง กรุช่างกล ลพบุรี พมิ พ์ใบมะยม พระร่วงน่ัง พระพมิ พ์ซุ้มนครโกษา กรุช่างกล ลพบุรี

พระร่วงนั่ง พระพมิ พ์ซุ้มนครโกษา สนิมแดง กรุช่างกล ลพบุรี พระหูยานพมิ พ์ใหญ่ กรุช่างกลลพบุรี



พระร่วงนั่งทรงเคร่ือง เนื้อสนิมแดง กรุช่างกล ลพบุรี พระร่วงยืนหลงั ลายผ้า กรุช่างกล ลพบุรี พระยืนห้ามญาติ ๑ องค์ สูงกว่า ๑ ศอก เป็ นพระศิลปะสมยั ลพบุรี

รูปพระกรุช่างกลลพบุรี ยงั ขาดพิมพพ์ ระนาคปรก และพระร่วงนง่ั พมิ พส์ ามเหล่ียมเล็ก สืบค้นและเรียบเรียงโดย ประเสริฐ แซ่อ๊ึง