Book

เอกสารประกอบการเรียน เรื่อง การจดั เรยี งอนภุ าคและเเรงยดึ เหนีย่ วระหวา่ งอนภุ าค รายวชิ าวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี กลมุ่ สาระการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 1 ช่ือ........................................ นามสกลุ ........................................เลขท่.ี ......... นางสาวจริ าภรณ์ ปอ้ งพระราช

ก คำนำ เอกสารประกอบการเรยี น เรือ่ ง การจดั เรียงอนุภาคและเเรงยึดเหน่ียวระหว่างอนภุ าค จดั ทำข้ึนเพอ่ื ใช้ เป็นเครื่องมอื สำหรบั ประกอบการจดั การเรียนร้รู ูปแบบการจัดการเรียนร้แู บU STEAM โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน และพัฒนาผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนในรายวิชาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ของนกั เรียนช้ันมัธยมศึกษาปีที่ 1 โดยไดร้ วบรวมเนือ้ หาที่เนความร้แู ละกจิ กรรมทางวิทยาศาสตร์เกี่ยวกับโครงสร้างเสร็จส้ินกิจกรรมตามลำดับ ขนั้ ตอนแล้ว นักเรยี นสามารถสรา้ งแบบจำลองท่ีอธบิ ายและเปรยี บเทียบการจัดเรียงอนภุ าค แรงยึดเหน่ยี ว ระหวา่ งอนภุ าค และอธบิ ายและเปรียบเทียบการจดั เรยี งอนุภาค แรงยึดเหน่ยี วระหว่างอนภุ าคได้ เอกสารประกอบการเรยี น เร่ือง การจัดเรยี งอนุภาคและเเรงยดึ เหนี่ยวระหวา่ งอนุภาค ฉบับน้ีสง่ เสริม ให้นกั เรยี นไดล้ งมอื ปฏิบตั ิจริง ได้เรยี นร้ดู ว้ ยตนเองและมีสว่ นรว่ มในกจิ กรรมการเรยี นรู้ มุ่งเนน้ ใหน้ กั เรยี น พัฒนาทักษะทางวทิ ยาศาสตร์ ได้แก่ ทักษะการสรา้ งแบบจำลอง ทักษะการจำแนกประเภท ทักษะการจดั กระทำและสอื่ ความหมายข้อมูล ม่งุ เน้นให้นักเรียนพัฒนาทกั ษะแห่งศตวรรษท่ี 21 ในด้านความร่วมมอื การ ทำงานเป็นทมี และกาวะผนู้ ำ ด้านการสร้างสรรค์นวตั กรรม มุ่งเนน้ ให้นักเรียนพฒั นาเจตคติทางวทิ ยาศาสตร์ ไดแ้ ก่ ความมงุ่ มั่น มานะอดทน และความละเอยี ด เอกสารประกอบการเรยี น เรอ่ื ง การจดั เรียงอนภุ าคและเเรงยึดเหนย่ี วระหวา่ งอนุภาค ฉบบั น้ี จะช่วย ให้นักเรยี นเขา้ ใจเนือ้ หาได้ง่ายและชดั เจนย่ิงขน้ึ มีพัฒนาด้านผลสมั ฤทธทิ์ างการเรยี นในรายวชิ าวทิ ยาศาสตร์ และเทคโนโลยสี ูงขึน้ และเป็นประโยชน์ต่อผ้สู นใจศึกษาทจี่ ะนำไปเปน็ แนวทางในการปรับปรงุ การจดั การ เรียนรแู้ ละนวตั กรรมทางการศกึ ษา หากมีขอ้ บกพร่องในการจัดทำชุดกจิ กรรมการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตรช์ ุดนี้ ผ้จู ัดทำขอน้อบรับและจะนำข้อเสนอแนะไปปรับปรุงเพื่อให้มคี วามถกู ตอ้ งและสมบูรณม์ ากย่งิ ขน้ึ ขอขอบคุณ มา ณ โอกาสน้ี จิราภรณ์ ป้องพระราช

สารบัญ ข เรอื่ ง หน้า คำนำ ก สารบัญ ข คำชแี้ จง 1 กจิ กรรมการเรยี นร้วู ิทยาศาสตร์ เรื่อง การจดั เรยี งอนุภาคและเเรงยดึ เหนี่ยวระหวา่ งอนภุ าค 2 ใบความรู้ เร่อื ง การจดั เรยี งอนุภาคและเเรงยึดเหน่ยี วระหวา่ งอนภุ าค 7 แบบทดสอบ 10 เฉลยแบบทดสอบ 12

คำชี้แจง 1 1. ใหน้ ักเรยี นศกึ ษาจดุ ประสงค์การเรียนรู้ รายวิชาวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี กลุ่มสาระการเรยี นรู้ วิทยาศาสตร์ ช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี 1 เรื่อง การจัดเรียงอนภุ าคและเเรงยดึ เหน่ียวระหว่างอนภุ าค 2. เอกสารประกอบการเรียน เรอ่ื ง การจัดเรยี งอนุภาคและเเรงยดึ เหนยี่ วระหวา่ งอนุภาค ของนักเรยี นช้นั มธั ยมศึกษาปที ่ี 1 ประกอบไปด้วย - กิจกรรมการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์ เรอ่ื ง การจดั เรยี งอนุภาคและเเรงยดึ เหนย่ี วระหว่างอนภุ าค ซง่ึ จดั การเรยี นร้ใู นรปู แบบการจัดการเรียนรแู้ บบ STEAM โดยใช้ปญั หาเปน็ ฐาน 3. ให้นกั เรียนแบง่ กลุ่ม กลุ่มละ 4-5 คน ในการปฏิบตั ิกจิ กรรม 4. ให้นักเรยี นอา่ นขนั้ ตอนการทำกิจกรรมใหล้ ะเอียดก่อนลงมือปฏิบตั ิกจิ กรรม 5. เมอ่ื ปฏบิ ัตกิ จิ กรรมครบแล้ว ใหน้ กั เรียนนำเสนอผลงานหนา้ ชัน้ เรยี น 6. ใหน้ กั เรียนทำแบบทดสอบท้ายกจิ กรรม จำนวน 10 ข้อ โดยขอ้ สอบเปน็ ข้อสอบปรนยั ชนิดเลอื กตอบ 4 ตวั เลือก 7. หากนกั เรียนมขี ้อสงสัยในการปฏบิ ตั กิ ิจกรรมสามารถปรกึ ษาครผู สู้ อนไดท้ นั ที

2 การจัดเรยี งอนภุ าคและเเรงยดึ เหนยี่ วระหว่างอนภุ าค จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ 1. สร้างแบบจำลองอธบิ ายและเปรยี บเทยี บการจดั เรียงอนุภาค แรงยดึ เหน่ยี ว ระหว่างอนภุ าค และการเคลือ่ นท่ขี องอนภุ าคของสสารชนิดเดียวกนั ในสถานะ ของแขง็ ของเหลว และแกส๊ 2. อธบิ ายและเปรียบเทยี บการจดั เรียงอนภุ าค แรงยดึ เหน่ยี วระหว่างอนภุ าค และการเคลื่อนทขี่ องอนุภาคของสสารชนดิ เดียวกนั ในสถานะ ของแข็ง ของเหลว และแก๊ส โดยใช้แบบจำลอง คำถามชวนให้คดิ การจดั เรียงอนภุ าค แรงยดึ เหน่ยี ว ระหวา่ งอนุภาค และการเคล่อื นที่ของอนภุ าค ของสสารมีผลต่อรปู ร่างและปริมาตรของ สสารในแตล่ ะสถานะอย่างไร

ภาระกิจ 3 ใหแ้ ต่ละกลุ่มสร้างแบบจำลองท่ีอธบิ ายและเปรียบเทยี บการ จัดเรยี งอนภุ าค แรงยึดเหนี่ยวระหว่างอนุภาค และการเคลือ่ นที่ ของอนภุ าคของสสารชนิดเดยี วกันในสถานะ ของแขง็ ของเหลว และแก๊ส เป็นแนวทางการจดั การเรยี นรแู้ บบบรู ณาการที่นำศิลปะมาบูรณาการกบั การ จดั การเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยี วศิ วกรรม และศาสตร์ ปจั จยั สำคัญในการนำแนวคดิ STEAM มาใชใ้ นการจดั กจิ กรรมการเรียนรู้ คอื บริบท (Context) การออกแบบสร้างสรรค์ (Creative Design) และการสร้างความจับใจ (Emotional Touch) ในการออกแบบกิจกรรม สร้างสรรค์ การจดั การเรยี นรูโ้ ดยใชป้ ัญหาเป็นฐาน (Problem-based Learning : ) คือ รปู แบบการจัดการเรียนรู้ โดยใชป้ ัญหาทีใ่ กล้ตัวและพบเจอในชีวิตประจำวนั เป็นตวั นำ หรือเปน็ ฐานในการจดั การเรียนรู้ เพอื่ นำมาสูก่ ารนำความร้ไู ปประยุกต์ใช้เพอ่ื จัดการกบั ปญั หาดังกลา่ ว

4 ใหน้ กั เรยี นออกแบบแบบจำลองท่ีอธบิ ายและเปรียบเทยี บการจัดเรยี งอนภุ าค แรงยึดเหน่ียวระหวา่ งอนภุ าค และระบุ อุปกรณ์ทใ่ี ชใ้ นการออกแบบแบบจำลอง ออกแบบแบบจำลอง

5

6 ให้นักเรียนเปรียบเทยี บการจัดเรยี งอนภุ าค แรงยดึ เหน่ยี วระหวา่ งอนภุ าคและการเคลื่อนท่ขี องอนภุ าค ของสสารชนิดเดยี วกนั ในสถานะ ของแขง็ ของเหลว และแกส๊ จากแบบจำลองทน่ี กั เรยี นสร้างข้ึน สมบตั ขิ องสาร ของแขง็ ของเหลว แก๊ส การจดั เรยี งของ อนภุ าค แรงยึดเหนย่ี วระหวา่ อนุภาค การเคลือ่ นท่ี รปู รา่ ง ปรมิ าตร

7 ใบความรู้ เร่อื ง การจดั เรียงอนภุ าคและเเรงยดึ เหนยี่ วระหว่างอนภุ าค ของแข็ง (Solid) คือ สารทีอ่ นุภาคจะอย่ชู ิดกัน อนภุ าคไม่สามารถเคล่ือนท่ี ได้ ทำใหแ้ รงยดึ เหนี่ยวระหว่างอนภุ าคสูงกว่าในสถานะอื่นของสาร ชนดิ เดียวกัน มีรปู ร่างและปริมาตรทีค่ งที่แนน่ อน ไม่ขนึ้ กบั ภาชนะที่ บรรจุ ตัวอย่างของสารทม่ี สี ถานะเป็นของแขง็ เช่น เหล็ก อะลูมเิ นียม เงนิ เป็นตน้

8 ของเหลว (Liquid) คอื สารทีอ่ นุภาคอยู่ห่างกันเล็กน้อย แรงยดึ เหน่ียวมีคา่ น้อย ทำใหอ้ นุภาคสามารถเคล่ือนท่ีได้ รูปร่างไมแ่ น่นอน เปล่ยี นตาม ภาชนะทบี่ รรจุ แตป่ รมิ าตรไมข่ ึน้ กบั ภาชนะ ตัวอยา่ งของสารที่มี สถานะเป็นของเหลว เชน่ น้ำแอลกอฮอล์ โบรมีน เป็นตน้

9 แก๊ส (Gas) คือ สารทม่ี ีอนุภาคอย่หู ่างกัน แรงยดึ เหนย่ี วระหว่างอนุภาค มีคา่ นอ้ ยมาก ทำใหเ้ คล่อื นทีไ่ ด้มาก มีปริมาตรและรปู รา่ งตาม ภาชนะทีบ่ รรจุ ตวั อยา่ งของสารที่มสี ถานะเปน็ แก๊ส เชน่ แก๊สออกซเิ จน แก๊สไฮโดรเจน แกส๊ คาร์บอนไดออกไซด์ แก๊ส ไนโตรเจน เป็นตน้

แบบทดสอบหลังเรยี น 10 เรือ่ ง การจดั เรียงอนภุ าคและเเรงยดึ เหน่ียวระหวา่ ง คะแนนทที่ ำได้ อนุภาค คำชี้แจง : 1. ขอ้ สอบเป็นแบบปรนยั ทั้งหมด 10 ข้อ 10 คะแนน 2. ใหน้ กั เรยี นทำเคร่ืองหมายกากบาท (X) ลงในคำตอบท่ีถูกต้องที่สุดเพยี งคำตอบเดียว 1. ขอ้ ความใดแสดงลักษณะของสารไดถ้ ูกต้อง ก. อากาศจะเปลยี่ นรปู รา่ ง เมือ่ ถูกปล่อยออกจากลูกโป่ง ข. น้ำจะเปลี่ยนปรมิ าตร เมื่อเทจากแก้วใส่กระติก ค. แกว้ จะเปล่ียนรูปรา่ งเมื่อใส่นำ้ ลงไป ง. หินจะมีรูปรา่ งเปล่ียนไป เมื่อหยบิ จากพน้ื ใส่กลอ่ ง 2. หญงิ หญงิ เทน้ำสแี ดงปริมาตร 50 ลกู บาศก์เซนติเมตร ผลการทดลองที่เกิดขึน้ เปน็ อยา่ งไร ก. ปรมิ าตรน้ำสแี ดงเพิม่ ข้นึ ข. ปริมาตรนำ้ สแี ดงลดลง ค. ปริมาตรน้ำสแี ดงเทา่ เดมิ ง. ปริมาตรนำ้ สีแดงเพม่ิ ข้นึ ลดลง หรอื เทา่ เดิมก็ได้ 3. “สารชนดิ หนง่ึ มแี รงยดึ เหนย่ี วระหวา่ งอนุภาคน้อยมาก และมีช่องวา่ งระหว่างอนภุ าคมากทีส่ ดุ ” เป็น คุณสมบัติของสารในสถานะใด ก. อนภุ าค ข. ของแข็ง ค. ของเหลว ง. แกส๊ 4. “สารชนดิ หน่ึง มีแรงยดึ เหนี่ยวระหวา่ งอนุภาคเรยี งชิดกนั และสนั่ อยู่กับท่ี” เป็นคุณสมบัตขิ องสารใน สถานะใด ก. อนุภาค ข. ของแข็ง ค. ของเหลว ง. แก๊ส 5. “สารชนดิ หนึ่ง มีรปู รา่ งไม่คงท่ี เปลยี่ นแปลงไปตามภาชนะ” เปน็ คณุ สมบัติของสารในสถานะใด ก. อนุภาค ข. ของแขง็ ค. ของเหลว ง. แก๊ส

11 6. ข้อใดเรยี งลำดับการจดั เรยี งตัวของอนุภาคจากที่ใกล้ชดิ กันมากไปหาน้อยไดถ้ ูกต้อง ก. เหล็ก อากาศ นำ้ เปล่า ข. กระดาษ น้ำปนู ใส แก๊สออกซิเจน ค. ลม ปากกา น้ำกวาน ง. หิน นำ้ นม แกว้ น้ำ 7. จากรูป การจดั เรยี งอนุภาคและการเคล่ือนท่ีของอนภุ าคของสสารในสถานะใด ก. ของแขง็ ข. ของเหลว ค. แกส๊ ง. ของเหลวและแก๊ส 8. ข้อใดต่อไปน้ีถูกต้อง ก. อนภุ าคของสสารทุกสถานะจะเคล่ือนทไ่ี ด้อย่างอิสระตลอดเวลา ข. ของเหลวและแก๊สสามารถเปลี่ยนรปู รา่ งไดต้ ามภภาชนะที่บรรจแุ ละมีปริมาตรไม่คงท่ี ค. สสารชนิดหนง่ึ ในสถานะของแข็งและของเหลว ที่ปริมาตรเทา่ กนั จะมจี ำนวนอนุภาคเทา่ กนั ง. แรงยึดเหนี่ยวระหว่างอนภุ าคของแกส๊ นอ้ ยมาก ทำใหแ้ กส๊ ฟงุ้ กระจายได้อย่างอิสระ 9. สารในขอ้ ใดอยู่ในสถานะเดียวกันทัง้ หมด ก. ถ่าน ทองเหลือง เพชร ข. อากาศ ฟิวส์ กำมะถนั ค. นำ้ แปง้ น้ำโคลน ดินนำ้ มนั ง. นำ้ สม้ น้ำตาลทราย นำ้ กล่ัน 10. สารในขอ้ ใดมแี รงยึดเหน่ียวนอ้ ยทีส่ ดุ ก. น้ำ ข. อากาศ ค. ทองคำ ง. นำ้ ตาลทราย

แบบทดสอบหลงั เรยี น 12 เรื่อง การจัดเรยี งอนภุ าคและเเรงยดึ เหนย่ี วระหว่าง อนุภาค ขอ้ คำตอบ 1ก 2ข 3ง 4ข 5ค 6ข 7ค 8ง 9ก 10 ข ช