ศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ของการเล่นฟุตบอ

ไม่ใช่จะเนน้ เร่ืองทางเทคนิคท่ีโคช้ จะตอ้ งเรียนรู้ เพราะผูเ้ ขียนเองกย็ งั ไมเ่ ขา้ ใจ วา่ คนที่ต้งั ช่ือ (น่าจะเป็นฝ่ายเทคนิคของฟีฟ่ า) จะกาหนดกรอบของโมเดิร์นฟุตบอลไว้ อยา่ งไร จะขออธิบายไลเ่ รียงตามท่ีไดย้ นิ มาว่ามีศพั ทใ์ หม่ ๆ อะไรบา้ งที่ถกู บญั ญตั ิข้ึนมา และวธิ ีการเล่นท่ีเกิดข้นึ อยา่ งไร ดงั น้ี คือ (1) คาว่า “เพรสซ่ิง” (Pressing) ซ่ึงน่าจะหมายถึง การบีบกระชบั วิง่ เขา้ ไล่ลูกคู่ ต่อสู้ ชนิดที่ยงั ไม่ถงึ การเขา้ ปะทะแยง่ ลูกตรง ๆ (Tackling) แตจ่ ะเป็นเพียงการกดดนั หรือจากดั บริเวณ หรือบีบกระชบั พ้นื ท่ี ใหค้ ่ตู ่อสูร้ ีบคายลกู หรือส่งลูกระหว่างกนั ไม่ สะดวก หรือถา้ มโี อกาส กเ็ ขา้ ปะทะแยง่ ลูก ในสมยั ก่อน วิธีการรับ จะใชว้ ิธีการจบั ตาย (Close Marking) ที่ทีมเยอรมนั ตะวนั ตกชอบใช้ และทีมองั กฤษ ท่ีชนะเลิศฟุตบอลโลกคร้ังแรก และคร้ังเดียว เมื่อปี ค.ศ. 1966 ใชโ้ ดยให้ Nobby Style คมุ ตวั เปเล่ จนกระดิกตวั ไม่ออก ส่วนสไตลอ์ เมริกาใต้ นิยมใชก้ ารต้งั รับเป็นโซน (Zone Defense) กลา่ วคือ กองหลงั รับผิดชอบกนั เป็นพ้ืนที่ ๆ ไป แทนที่จะคมุ กองหนา้ ตวั ใดตวั หน่ึงตายตวั ใครโฉบเขา้ มาในแดนของใครที่รับผิดชอบ ก็ใหร้ ะวงั และจะใชว้ ิธี “เพรสซิ่ง” แทน (2) บล็อกกงิ้ (Blocking) คาว่า บลอ็ ก ในภาษาองั กฤษ หมายความถงึ การ ปิ ดบงั ปิ ดก้นั กีดขวาง หรือขดั ขวาง ตลอดจนหมายถึงการปิ ดลอ้ ม เมอ่ื นามาใชใ้ น ภาษาฟตุ บอล ก็คงจะหมายความในทานองเดียวกนั กลา่ วคือ สาหรับกรณีท่ีเราเป็นฝ่าย ต้งั รับ วา่ จะมีการมอบหมายให้แนวรับยนื บงั หรือยนื สกดั ไม่ใหค้ ู่ตอ่ สู้ ทะลทุ ะลวงเขา้ 51

มาในดินแดนอนั ตรายหนา้ ประตขู องฝ่ ายเรา และจะรวมถึงการสงั่ “การกระชบั พ้ืนที่” เพ่ือบีบให้ค่ตู อ่ สูเ้ ล่นอยใู่ นแดนที่ไม่อนั ตรายดว้ ย การบลอ็ กกิง้ น่าจะรวมถงึ การมอบหมายใหผ้ ูเ้ ลน่ ต้งั รับในกรณีเสียลูกโทษนอก เขตโทษ และจากลูกเตะมมุ วา่ ใครจะตอ้ งยนื บงั จดุ ไหน ใครจะตอ้ งคุมใครบา้ ง (3) จะมกี ารพูดถึงวลที ี่ว่า “การล่ืนไหล” อยา่ งรวดเร็ว ซ่ึงหมายถงึ การต่อบอล หรือการส่งระหว่างกนั อยา่ งรวดเร็ว และแมน่ ยา โดยจะรวมถึงการเลน่ แบบถูกลูกคร้ัง เดียว (One touch) หรือท่ีภาษาสมยั ก่อนใชค้ าวา่ “การทาชิ่ง” (Double pass) และการ ส่งลกู ส้ัน ๆ ระหวา่ งกนั อยา่ งรวดเร็ว สไตลก์ ารเลน่ ชนิดน้ี จะเห็นไดใ้ นทีมเด่น ๆของสเปน เช่น บาเซโลน่า เรียลแมดริด หรือทีมสโมสร และทีมชาติของฝรั่งเศส ตลอดจนทีมปอร์ตเุ กศ เบลเยี่ยม เป็ นตน้ ท่านผอู้ ่านคงจะเขา้ ใจไดไ้ ม่ยากวา่ สเปน และปอร์ตุเกศ กค็ ือแมแ่ บบของการ เลน่ ฟุตบอลของทวปี อเมริการใต้ สมยั ยคุ การล่าอาณานิคมกาลงั เบง่ บานในศตวรรษ ที่ 19 เราจะเห็นการเลน่ ของบราซิล และอาเจนติน่า ซ่ึงนิยมเล่นดว้ ยลูกส้นั อยา่ งลืน่ ไหล เมอ่ื มาผสมกบั วิธี “โทเทิล้ ฟุตบอล” จะทาให้เกิดการเคล่อื นที่ของลกู บอลเป็นไป อยา่ งต่อเน่ือง (4) จะมีการย้าเร่ืองการเปล่ยี นสปี ดของการวิง่ หรือการเปลีย่ นอัตราเร่งอย่าง รวดเร็ว (Change of Speed) หรือจะใชค้ าวา่ “Acceleration” ก็ได้ ซ่ึงความหมายก็ตรง กบั ภาษาชาวบา้ นท่ีเราเรียกวา่ “เชนเกียร์” คือการเร่งความเร็ว 52

วธิ ีน้ี ใชก้ นั มาต้งั แตส่ มยั โบราณ โดยปี ก หรือกองหนา้ ที่เล้ียงเกง่ ๆ จาเป็นตอ้ ง ใชว้ ิธีน้ีท้งั น้นั สาหรับแฟนพนั ธุแ์ ทข้ องทีมสโมสรลเิ วอร์พูล ขององั กฤษ ท่ีเพ่ิงไดแ้ ชมป์ ฤดูกาล 2020 ของพรีเมียร์ลีก ไปหมาด ๆ ลองไปเปิ ดปูมประวตั ิวธิ ีการเลน่ ท่ีเป็น เอกลกั ษณข์ องทีมลิเวอร์พูลในสมยั เก่า ๆ ดู จะเห็นวา่ ทีมลเิ วอร์พูลนิยมการเล่นท่ี ทาใหล้ ูกเคลอ่ื นท่ีตลอดเวลาอยแู่ ลว้ (5) เซ็ทพสี (Set Pieces) เราน่าจะไดย้ ินคาน้ีจากการเลน่ วอลเลยบ์ อลมากกว่า ซ่ึงมคี วามหมายถงึ การนดั แนะ ระหวา่ งผเู้ ลน่ ในการที่จะใชว้ ิธีอะไร อยา่ งไรทาสกอร์ เช่น จะเลน่ หวั เสา หรือจะเล่นเร็ว ถา้ เป็นบาสเก็ตบอล กเ็ ห็นการนดั แนะ ตอนไดล้ ูกออกขา้ ง ส่งจากแนวเขตคู่ต่อสู้ ว่าจะทาอย่างไรใหช้ ูต้ ได้ รวมท้งั ลูกชูต้ 3 แตม้ นอกเขตหวั กะโหลกดว้ ย สาหรับฟตุ บอล จะใชก้ ารนดั แนะ สาหรับลูกต้งั เตะทุกชนิด ต้งั แต่ลูกโทษนอก เขต หรือลกู คอร์เนอร์ (เตะมุม) ฝ่ายรุก จะหลอกลอ่ หรือส่งสญั ญานกนั อยา่ งไร ใครจะเป็นผเู้ ตะ (มกี ารยนื หลอก อยู่ 2-3 คนกไ็ ด)้ และจะเตะเขา้ เลย หรือจะเตะส่งมาให้ใครต่อ ใครจะเป็นตวั วง่ิ หลอก ฯลฯ จะเห็นว่า การวางแผนทาเซ็ทพีส เกือบท้งั สิ้น (ถา้ ไม่ยิงประตโู ดยตรง) จะอาศยั การโหมง่ ใหล้ กู แฉลบจากลกู เตะส่งที่เตะปั่นลูก ซ่ึงไดม้ ีการพฒั นาให้ดีข้นึ โดยอาศยั วทิ ยาศาสตร์การกีฬาช่วย ดงั ไดก้ ลา่ วมาแลว้ 53

(6) บทบาทของผู้รักษาประตู การต้งั กฎกติกาใหมท่ ่ีห้ามผูร้ ักษาประตรู ับลูก จากการต้ังใจส่งลกู กลบั ของผเู้ ลน่ ขา้ งเดียวกนั (ยกเวน้ จากการโหม่ง) ทาให้ผูร้ ักษา ประตู ตอ้ งเพ่มิ ความชานาญในการใชเ้ ทา้ มากข้นึ ประกอบกบั โมเดิร์นฟตุ บอล ท่ีววิ ฒั นาการมาจากโทเทิล้ ฟตุ บอล ตอ้ งการการ สนบั สนุนของประตู จากการท่ีกองหลงั และกองกลางของเรา จะหาทางเจาะไป ขา้ งหนา้ ไม่ได้ กจ็ ะส่งลกู กลบั ไปให้ประตู นยั วา่ เป็นการต้งั หลกั ใหม่ ทาให้ผรู้ กั ษา ประตู มีบทบาทช่วยทีมไดม้ ากข้ึน โดยการใช้เท้าไม่ใช่มือ (7) หน้า “เป้า” หน้า “ไม่เป้า” ทา่ นผอู้ ่านคงจะไดย้ นิ การใชศ้ พั ทค์ าว่า “หนา้ เป้า” บอ่ ย ๆ ซ่ึงจริง ๆ แลว้ “หนา้ เป้า” กค็ อื ศูนยห์ นา้ หมายเลข 9 ในสมยั โบราณของ ดบั เบิล้ ยู เอม็ และมาใชก้ นั อกี คร้ังในระบบ 4:3:3 แตไ่ ม่เขม้ งวดเหมอื นสมยั เดิม หนา้ เป้าน้ี จะเป็นตวั ที่ถกู ทิ้งไว้ เผอ่ื การเลน่ ตีตลบ สวนกลบั ที่เรียกวา่ เคาน์เตอร์ แอทแท็ค (Counter Attack) หรือเอาไวพ้ กั ลกู จากการส่งลกู ยาว หรือลกู ส้ัน จากแนว หลงั กแ็ ลว้ แต่ การทิ้งหนา้ เป้าไวก้ ด็ ีเหมือนกนั ในแง่ท่วี า่ กองหลงั ในแดนสุดทา้ ยของค่ตู ่อสูจ้ ะ ไมก่ ลา้ บุกข้ึนมาช่วยกองหนา้ ฝ่ายเขาได้ เพราะตอ้ งคอยพะวงกบั “หนา้ เป้า” อยา่ งไรกต็ าม “หนา้ เป้า” สมยั น้ีจะไมค่ ่อยถนดั ในการเคล่ือนตวั เองออกไปทา เกมในดา้ นขา้ ง อยา่ งการเลน่ แบบโทเทิ้ลฟุตบอล ตวั อย่างท่ีท่านเคยพบเห็นการเล่นในสมยั ก่อนของหนา้ เป้าท่ีช่ือ “องั รี” (Henry) ศูนยห์ นา้ ชาวฝร่ังเศสท่ีไปคา้ แขง้ กบั ทีมปื นใหญ่อาเซนอล ขององั กฤษ ซ่ึงจะเลน่ แบบ โทเทิ้ลฟตุ บอล กลา่ วคอื เวลาไดล้ ูกแลว้ จะวกออกดา้ นขา้ ง และใชค้ วามเร็วในการ 54

ทะลทุ ะลวงเจาะแนวหลงั ทางดา้ นริมเส้นซา้ ย หรือขวาตลอด จากน้นั กจ็ ะทะลุเขา้ ไปยงิ เอง หรือส่งใหเ้ พ่ือน (8) กราบซ้าย กราบขวา หรือริมเสน้ ซา้ ยขวา พวกท่ีออกมาเรียกชื่อเหลา่ น้ี คงจะติดจาก “โทเทิล้ ฟตุ บอล” มาไมก่ ลา้ ระบุว่าใครเลน่ เป็นปี ก เลยใชค้ ากลาง ๆ วา่ กราบขวา หรือกราบซ้าย หรือริมเส้น ซะอยา่ งน้นั แหละจะทาไม (9) มีการพดู ถงึ ระบบการฟอร์มทมี ของหลายประเทศในภาพรวมว่า เป็นระบบ 4:2:3:1 มากข้ึน กลา่ วคือ เป็นการยอ้ นยคุ โดยใชห้ นา้ เป้า ที่เราพูดถึงในขอ้ (7) (ศนู ยห์ นา้ หมายเลข 9 ของสมยั กอ่ น) ยนื สูงไวค้ ้ากองหลงั ไมใ่ ห้ข้นึ สูงมาช่วย ฝ่ายของ เขา ส่วนกองหนา้ แนว 3 กช็ ่วยกนั กบั มดิ ฟิลด์ 2 คน ในการเคลือ่ นไหวอยา่ งอิสสระใน การลาเลียงลูกตามตาราโทเทิ้ลฟตุ บอล 10.4 การวเิ คราะห์ข้อมลู เชิงประจกั ษ์ของการแข่งขนั ฟุตบอลโลกในแง่คดิ ของ ศิลปะ และวิทยาศาสตร์การกีฬา การแข่งขนั ฟุตบอลโลก ไดท้ าการแข่งขนั กนั มาแลว้ ถึง 21 คร้ัง โดยมีระยะเวลา ยาวนานเกือบหน่ึงศตวรรษ (มรี ะยะเวลาหยดุ ช่วงสงครามโลกคร้ังที่สอง) ต้งั แตก่ าร แขง่ ขนั คร้ังแรกท่ีประเทศอุรุกวยั ทวีปอเมริกาใต้ ในปี ค.ศ. 1930 (พ.ศ. 2473) และคร้ัง สุดทา้ ย เม่ือปี ค.ศ. 2018 (พ.ศ. 2561) ท่ีประเทศรัสเซีย ทวีปยโุ รป จะเห็นว่า การแข่งขนั ฟตุ บอลโลกน้นั ผลดั กนั จดั ระหวา่ งทวีปยุโรป กบั ทวีป อเมริกาใต้ ท่ีนิยมเล่นฟตุ บอลกนั มากอ่ น 55

การจดั การแขง่ ขนั คร้ังท่ี 15 สหรัฐอเมริกา ไดร้ ับเกียรติเป็นประเทศเจา้ ภาพในปี ค.ฅ 1994 (พ.ศ. 2537) ซ่ึงเป็นการจดั นอกทวีปยโุ รป และทวปี อเมริกาใต้ เป็นคร้ังแรก โดยทีมบราซิลเป็นแชมป์ ในการแขง่ ขนั คราวน้นั ตอ่ มาในปี ค.ศ. 2002 (พ.ศ. 2545) ทวปี เอเชีย โดยญ่ปี ่ นุ และเกาหลใี ต้ ร่วมกนั เป็นเจา้ ภาพ ไดร้ ับฉนั ทานุมตั ิให้จดั การแขง่ ขนั ฟตุ บอลโลก คร้ังที่ 17 เป็นคร้ังแรกข้นึ ในทวีปเอเซีย คร้ังน้ีทีมบราซิล ชนะเลศิ อกี คร้ัง ในปี ค.ศ. 2010 (พ.ศ. 2553) การแขง่ ขนั คร้ังที่ 19 ยา้ ยไปจดั เป็นคร้ังแรกใน ทวปี อฟั ริกา โดยประเทศอฟั ริกาใต้ เป็นเจา้ ภาพ คร้ังน้ีทีมเสปน ไดเ้ ป็นแชมป์ โลก เป็ นคร้ ังแรก ถา้ เราจะลองเปรียบเทียบพลงั ฝีเทา้ ระหว่างทีมจากยโุ รป กบั ทีมจากทวปี อเมริกาใต้ ตวั เลขสถติ ิช้ีใหเ้ ห็นว่า ทวีปยโุ รปยงั มสี ถิติในการครองแชมป์ (รองแชมป์ ไมน่ บั ) เหนือกวา่ ทีมจากอเมริกาใต้ กล่าวคือ จากการแข่งขัน 21 คร้ัง ทมี จากทวปี ยุโรปได้แชมป์ รวมกนั 12 คร้ัง และทมี จากทวีปอเมริกาใต้ ได้แชมป์ รวมกนั 9 คร้ัง อยา่ งไรกต็ าม ผมไดท้ าการรวบรวมขอ้ มลู สถติ ิต่าง ๆ ทเ่ี กี่ยวขอ้ งกบั ฟตุ บอลโลก ท้งั หมด และมขี อ้ สรุปใหท้ า่ นไดพ้ จิ ารณา ดงั ตอ่ ไปน้ี คอื ก. สรุปข้อมูลของการแข่งขนั ในอดตี จะขอนาเสนอขอ้ มูลท้งั ส้ิน รวม 5 ตารางดว้ ยกนั คือ 56

ตารางท่ี 1: เป็นตารางท่ีสรุปรวมผลของการแขง่ ขนั ฟุตบอลโลก ต้งั แตป่ ี ค.ศ. 1930 จนถึงปี ค.ศ. 2018 รวมท้งั สิ้น 21 คร้ังที่ผา่ นมา ตารางน้ี จะแสดงปี การแข่งขนั ประเทศเจา้ ภาพ และผลของการแข่งขนั ต้งั แต่ ทีมชนะเลศิ (1) ทีมรองชนะเลิศ (2) ทีมอนั ดบั 3 (3) และทีมอนั ดบั 4 (4) ตลอดจน สกอร์ของการแข่งขนั ตารางท่ี 2: จะเป็นตารางแสดงสรุปผลของการครองแชมป์ ของประเทศต่าง ๆ ในการแขง่ ขนั ฟบุ อลที่ผา่ นมา ซ่ึงจะรวมตาแหน่งรองชนะเลิศ ตาแหน่งอนั ดบั 3 และ อนั ดบั สี่ดว้ ย ตารางที่ 3: จะเป็นการแสดงสรุปผลทางสถิติของประเทศต่าง ๆ ท่ีไม่เคยได้ ครองแชมป์ ตารางท่ี 4: เป็นการแสดงการจดั อนั ดบั (Ranking) ทีมฟุตบอลของประเทศ ตา่ ง ๆ ที่ส่งฟุตบอลเขา้ ร่วมการแข่งขนั ฟุตบอลโลก โดยฟีฟ่ า (ต.ค. ปี ค.ศ. 2017 กอ่ น การแขง่ ขนั ฟุตบอลโลก คร้ังท่ี 21) ตารางท่ี 5 เป็นตารางแสดงการจดั อนั ดบั (Ranking) ของทีมฟตุ บอลของ ประเทศต่าง ๆ ท่ีส่งเขา้ แขง่ ขนั ฟุตบอลโลก โดยฟีฟ่ า ในปี ค.ศ. 2021 เทียบกบั ปี ค.ศ. 2019 (ประมาณ เดือน เมษายน ) 57

ตารางที่ 1 มี 2 หนา้ 58

ตารางที่ 1 59

ตารางที่ 2: สรุปผลสถติ ิการครองแชมป์ ฟุตบอลโลกของ ประเทศ ต่าง ๆ (ค.ศ. 1930 - ค.ศ. 2018) อันดบั ประเทศ จานวนคร้ังและ ตาแหน่งอื่น ๆ และจานวนคร้ัง ปี ค.ศ. ทีเ่ ป็ นแชมป์ ที่ 2 ท่ี 3 ที่ 4 2 คร้ัง 1 บราซิล 5 คร้ัง 2 คร้ัง 1 คร้ัง 1974, 2014 1958, 1962, 1970 1950, 1998 1978 1 คร้ัง 1958 1994, 2002 1 คร้ัง 2 เยอรมนั 4 คร้ัง 4 คร้ัง 4 คร้ัง 1978 1954, 1974, 1990 1966, 1982, 1934, 1970, - 2014 1986, 2002 2006, 2010 1 คร้ัง 3 อิตาลี 4 คร้ัง 2 คร้ัง 1 คร้ัง 1982 2 คร้ัง 1934, 1938 1970, 1994 1990 1954, 2010 2 คร้ัง 1982, 2006 1990, 2018 4 อาเจนตนิ ่า 2 คร้ัง 3 คร้ัง - - 1978, 1986 1930, 1990, 2014 5 ฝรั่งเศส 2 คร้ัง 1 คร้ัง 1 คร้ัง 1998, 2018 2006 1986 6 อรุ ุกวัย 2 คร้ัง - - 1930, 1950 7 อังกฤษ 1 คร้ัง - - 1966 8 สเปน 1 คร้ัง - - 2010 60

ตารางท่ี 3: สรุปผลสถติ ิของประเทศ ต่าง ๆ ทไ่ี ม่เคยได้แชมป์ ฟตุ บอลโลก ได้แค่ ตาแหน่งท่ี 2 ถึงที่ 4 (ค.ศ. 1930 - ค.ศ. 2018) อนั ดบั ประเทศ ตาแหน่งอ่ืน ๆ และจานวนคร้ัง ท่ี 2 ท่ี 3 ที่ 4 1 คร้ัง 1 เนเธอร์แลนด์ 3 คร้ัง 1 คร้ัง 1998 1974, 1978, 2010 2014 - 2 เช็คโกสโลวาเกีย 2 คร้ัง - - 1934, 1962 - 3 สวเี ดน 1 คร้ัง 2 คร้ัง - 1958 1950, 1994 1 คร้ัง 2006 4 โครเอเชีย 1 คร้ัง 1 คร้ัง - 2018 1998 - 5 โปแลนด์ - 2 คร้ัง 1 คร้ัง 1974, 1982 1986 1 คร้ัง 6 ปอร์ตเุ กศ - 1 คร้ัง 1934 1 คร้ัง 1966 1966 1 คร้ัง ปี 2002 7 ชิลี - 1 คร้ัง 61 1962 8 ตรุ กี - 1 คร้ัง 2002 9 เบลเย่ียม - 1 คร้ัง 2018 10 ออสเตรีย - 1 คร้ัง 1954 11 รัสเซีย - - 12 เกาหลใี ต้ - -

ตารางที่ 4 มี 2 หนา้ 62

ตารางที่ 4 63

ตารางที่ 5 มี 1 หน้า 64

ข. การวเิ คราะห์เชิงสถติ ิว่าประเทศใด ควรเป็ นยอดทมี ฟตุ บอลในอดตี ท่ผี ่านมา (ค.ศ. 1930-ค.ศ. 2018) จากตารางท่ี 2 สรุปใหเ้ ห็นว่า ถา้ เราพจิ ารณาเป็นรายประเทศ จะเห็นไดว้ า่ 1. บราซิล เป็นประเทศที่ไดค้ รองแชมป์ สูงสุด ถึง 5 คร้ัง เป็นท่ีสอง 2 คร้ัง เป็นที่สาม 1 คร้ัง และเป็นที่สี่ 2 คร้ัง กล่าวคือ เป็นประเทศที่มีอตั ราส่วนของความสาเร็จ ซ่ึงคิดไดจ้ ากการเขา้ ชิง ชนะเลิศท้งั หมด 7 คร้ัง ชนะ 5 คร้ัง ไดท้ ่ีสอง 2 คร้ัง คดิ เป็นอตั ราส่วนความสาเร็จ 70 เปอร์เซ็นต์ 2. เยอรมนั เป็นแชมป์ 4 คร้ัง เป็นที่สอง 4 คร้ัง เป็นท่ีสาม 4 คร้ัง และเป็นที่สี่ 1 คร้ัง คิดเป็นอตั ราส่วนของความสาเร็จ 50 เปอร์เซนต์ 3. อติ าลี เป็นแชมป์ 4 คร้ัง เท่าเยอรมนั แตไ่ ดท้ ี่สอง 2 คร้ัง ไดท้ ี่สาม 1 คร้ัง และไดท้ ่ีสี่ 1 คร้ัง ไดอ้ ตั ราส่วนของความสาเร็จ ราว 66 เปอร์เซ็นต์ แต่อนั ดบั อืน่ ๆ ต่า กวา่ ของเยอรมนั สาหรับประเทศอนื่ ๆ ที่มอี นั ดบั รองลงไปค่อนขา้ งจะห่างไกลฝีมือกบั 3 ประเทศแรก ไดแ้ ก่ อาเจนติน่า ฝร่ังเศส และอุรุกวยั ท่ีไดแ้ ชมป์ โลกกนั ประเทศละ 2 คร้ัง แต่อาเจนติน่า จะมสี ถิติการไดต้ าแหน่งท่ี 2 มากกวา่ ฝรั่งเศส และอรุ ุกวยั กล่าวคือ มโี อกาสเขา้ ชิงชนะเลิศมากกวา่ อยา่ งไรกต็ าม จากตารางที่ 2 น้ี หากเราจะลองนาหลกั การคดิ คะแนน ท่ใี ชใ้ น การแข่งขนั กรีฑา มาลองคานวณดผู ลคะแนนของสมรรถนะของประเทศต่าง ๆ 65

ตามตารางน้ี กลา่ วคอื ทางกรีฑา จะคิดคะแนนอนั ดบั 1 ใหไ้ ด้ 5 คะแนน อนั ดบั 2 ใหไ้ ด้ 3 คะแนน และอนั ดบั 3 ใหไ้ ด้ 2 คะแนน ส่วนอนั ดบั 4 ไมม่ กี ารคิดคะแนนใหส้ าหรับการแขง่ ขนั กรีฑา ดงั น้นั ถา้ หาก เราจะใหค้ ะแนน 1 คะแนน สาหรับตาแหน่งที่ 4 ผลรวมคงไม่น่าผิดพลาดมากนกั จากผลสรุปของการคานวณตามแบบกรีฑาน้ี เราจะเห็นวา่ มีการเปลีย่ นแปลง เลก็ นอ้ ย แตย่ ง่ิ ใหญ่ ในระหว่างตาแหน่งที่ 1 เดิม และตาแหน่งท่ี 2 เดิม กล่าวคอื (1) ทีมเยอรมัน คะแนนที่ได้ คอื (4x5) + (4x3) + (4x2) + (1x1) = 41 คะแนน (2) ทมี บราซิล คะแนนท่ีได้ คือ (5x5) + (2x3) + (1x2) + (2x1) = 35 คะแนน (3) ทีมอติ าลี คะแนนท่ีได้ คือ (4x5) + (2x3) + (1x2) +(1x1) = 29 คะแนน (4) ทมี อาเจนตนิ ่า คะแนนที่ได้ คือ (2x5) + (3x3) + 0 = 19 คะแนน (5) ทมี ฝรั่งเศส คะแนนท่ีได้ คอื (2x5) + (1x3) + (1x2) + (1x1) = 16 คะแนน ค. ข้อสังเกตอ่ืน ๆ จากข้อมูลเชิงสถิติในอดตี การจดั อนั ดบั ฝีเทา้ หรือความสามารถเชิงฟุตบอลของประเทศ ตา่ ง ๆ ในโลก (ที่เรียกวา่ Ranking) ของฟีฟ่ า จะมีหลกั การ หรือวิธีการทางเทคนิคในการให้คะแนน เพ่อื นามาจดั อนั ดบั อย่างไร ตอ้ งเรียนตามตรงว่า ผมยงั ไม่เคยทราบ (ถา้ จะมที า่ นผรู้ ู้ ช่วยสงเคราะห์แชร์มาดว้ ย ก็จะเป็นพระคณุ ย่งิ ) ส่ิงที่จะนาเสนอ เป็นขอ้ สังเกตุที่ไดจ้ ากการพจิ ารณาขอ้ มลู เชิงสถติ ิของผลการ แข่งขนั จากฟตุ บอลโลก และจากตารางท่ี 1 ถึงตารางท่ี 5 ไดด้ งั น้ี ครับ 66

ประการแรก ในโลกทเ่ี ราอาศยั อยนู่ ้ี มีอาณาเขตที่นบั เป็นประเทศอยู่ 193 ประเทศ แตท่ ว่ามีแค่ 8 ประเทศ เทา่ น้นั ท่ีเคยไดแ้ ชมป์ ฟุตบอลโลก (คิดเป็นสัดส่วนแค่ 4 เปอร์เซ็นตเ์ ศษ ๆ ) 8 ประเทศท่ีวา่ ขอทบทวนอกี คร้ัง คือ บราซิล, เยอรมนั , อติ าล,ี ฝร่ังเศส, อุรุกวยั , องั กฤษ, อาเจนติน่า และ สเปน ประการทส่ี อง ในรายช่ือ 8 ประเทศที่กลา่ วถึง ปรากฏว่า ในการ Ranking ของ ฟีฟ่ า ปี ค.ศ. 2021 (ปัจจุบนั ) มเี หลืออยแู่ ค่ 7 ประเทศ เท่าน้นั ท่ีอยใู่ นอนั ดบั 1 ถึง อนั ดบั 10 ประเทศที่หายไป คอื ประเทศเยอรมนั กลา่ วคอื หล่นไปอยทู่ ี่อนั ดบั 12 เยอรมนั เคยถูก Rank ใหอ้ ยอู่ นั ดบั 1 ในปี ค.ศ. 2017 หลงั จากไดแ้ ชมป์ โลกที่ บราซิล ปี 2014 แตท่ วา่ ในปี 2008 ท่ีรสั เซีย ปรากฏว่า เยอรมนั ตกมา้ ตายต้งั แตร่ อบ แรก น่ีกค็ ือ เหตุผลหน่ึง (ผมว่า) ทาไม Ranking เยอรมนั ในปี 2021 จึงตกต่าลง ทาให้ผมนึกยอ้ นอดีตไปเมอื่ ปี ค.ศ. 2010 คราวท่ีสเปนไดแ้ ชมป์ โลกท่ี อาฟริกาใต้ เช่ือไหมครับวา่ สเปน ตกรอบแรกในการแขง่ ขนั ปี 2014 ที่บราซิล ทีมโปแลนดถ์ กู จดั ให้อยอู่ นั ดบั 6 ในปี 2017 แตก่ เ็ ป็นอกี ประเทศหน่ึงที่ ตกรอบแรก ในการแขง่ ขนั ท่ีรัสเซีย ปี 2018 ทาใหผ้ มรู้สึกเสียว ๆ ในหวั ใจอยา่ งไรชอบกลว่า อะไรจะเกิดข้ึนกบั ฝร่ังเศส ทีมแชมป์ ของปี 2018 ซ่ึงขณะน้ี Ranking อยอู่ นั ดบั 2 (หรือ เบลเย่ยี ม อนั ดบั 1 กส็ ุด แลว้ แต)่ ในการแขง่ ขนั คร้ังตอ่ ไปท่ี การ์ตา้ อยา่ เอาอยา่ งตกรอบแรกกบั เขาบา้ งนะ (เป็นทีมท่ีผมชอบซะดว้ ย) 67

ประการที่สาม ทีมองั กฤษ ถกู จดั ให้อยอู่ นั ดบั 12 ในปี 2017 แต่ทาผลงานไดด้ ี ในปี 2018 ที่รัสเซีย (ไดต้ าแหน่งที่ 4) ขณะน้ีอยอู่ นั ดบั 4 เทา่ เดิเม กบั ทีมเดนมาร์ค ที่มี สถติ ิท่ีน่าสนใจอยา่ งยิ่ง กล่าวคอื ปี 2017 เดนมาร์ค อยอู่ นั ดบั 19 ปี 2019 เล่อื นข้นึ มาอยอู่ นั ดบั 12 และในปี 2021 น้ี ถกู จดั อยใู่ นอนั ดบั 10 ของโลก ข้นึ มาทีเดียว 9 อนั ดบั ภายใน 3-4 ปี ท่ีผา่ นมา สาหรับการแขง่ ขนั ชิงแชมป์ โลกปลายปี น้ี ที่การ์ตา้ ท้งั สองทีมน้ีโชคดี จบั สลาก ไดอ้ ยสู่ ายไมแ่ ขง็ เกินไป ถา้ เราจะเห็น “เซอร์ไพร้ส” ท่ีท้งั 2 ทีม จะเขา้ รอบลกึ ๆ ได้ ประการท่สี ่ี ผมรวบรวมสถติ ิการจดั อนั ดบั ประเทศทางเอเชียใหด้ กู นั เล่น ๆ ถงึ วิวฒั นาการของแตล่ ะประเทศ ดงั น้ี ครับ ญี่ป่ นุ ปี ค.ศ. 2017 ติดอยอู่ นั ดบั 44 ข้นึ มาเป็นอนั ดบั 26 ในปี 2019 ขณะน้ีอยู่ อนั ดบั ท่ี 28 อิหร่าน เคยอยอู่ นั ดบั สูงสุดในเอเชีย ขณะน้ีอยอู่ นั ดบั 31 ตกไป 10 อนั ดบั จากปี 2017 เกาหลีใต้ ข้นึ มาอยอู่ นั ดบั 37 ในปี 2019 โดยข้ึนจากอนั ดบั 62 ในปี 2017 ถงึ 25 อนั ดบั ขณะน้ีอยอู่ นั ดบั 39 การ์ต้า เจา้ ภาพการแข่งขนั ปลายปี 2022 อยอู่ นั ดบั 58 ลดลง 3 อนั ดบั จากปี 2017 ไทย ขณะน้ีปี 2021 อยอู่ นั ดบั 106 โดยไต่อนั ดบั ข้ึนจากอนั ดบั 114 ในปี 2017 ในขณะท่ี เวียตนาม ปี 2021 อยอู่ นั ดบั 92 สูงกว่าไทย 14 อนั ดบั (สูงสุดในแถบซีเกมส์) 68

ง. การวเิ คราะห์เชิงทานายผล ตอ้ งขอออกตวั ไวก้ ่อนนะครับว่า ไมไ่ ดม้ วี ตั ถปุ ระสงคว์ ่าจะต้งั ตวั เป็น “เซียน อยรู่ ู หมอู ยตู่ ึก” ในเร่ืองฟตุ บอลแต่อยา่ งใด ผมใคร่นาเสนอ “สิ่งละอนั พนั ละนอ้ ย” ท่ีจะสะทอ้ นให้เห็นถงึ “ววิ ฒั นาการ” ของวงการฟุตบอลของโลก ว่าเป็นไปอยา่ งไร และทีมไหนมแี นวโนม้ วา่ จะมีโอกาส อยา่ งใด ท้งั น้ี และท้งั น้นั ในช่วงเวลาจากมถิ ุนายน ค.ศ. 2021 (ม.ิ ย. 2564) แตล่ ะประเทศ จะตอ้ งมกี ารเตรียมทีมใหพ้ ร้อม (หมายถงึ การเตรียมพร้อมในรอบการคดั เลือก หรือ คลอริฟายดว้ ย) ว่าใครจะใชศ้ ลิ ปะและวทิ ยาศาสตร์มากแคไ่ หน โดยมที รัพยากรหนุน หลงั กนั เต็มที่อยา่ งไร และแน่นอน ในสถานการณโ์ ควิดระบาด เช่นน้ี แตล่ ะประเทศ จะแกป้ ัญหากนั อยา่ งไร ท่ีจะไม่ใหก้ ระทบกระเทือนวงการฟุตบอลของตนเอง ซ่ึงจะรวมถึงการจดั การ แข่งขนั ดว้ ย ซ่ึงถา้ หากห้ามคนดเู ขา้ สนาม นอกจาก เงินจะหายไปแลว้ รสชาติจะ หายไปเยอะ อยา่ งไรก็ตาม ขอให้เรามุง่ พิจารณา การจดั อนั ดบั ของฟี ฟ่ าในปัจจุบนั ในตาราง ท่ี 5 เราจะเห็นวา่ ทีมฟุตบอลท่ีอยใู่ นอนั ดบั 1 ถึงอนั ดบั 10 (ยกเวน้ ทีมองั กฤษ ในอดีต) นิยมการเล่น “ต่อบอล” ดว้ ยศิลปะของลูกส้นั ๆ และมกี าร “ลน่ื ไหล” ตามสไตล์ “โมเดิร์น ฟตุ บอล” หรืออาจจะเกิดสไตลใ์ หม่ เรียกว่า “นิวนอร์มอล ฟุตบอล” กไ็ ด้ 69

ผมเขา้ ใจว่า (ถา้ ผดิ ขออภยั ) ฟุตบอลลีกอาชีพขององั กฤษ น่าจะเป็นลีกเดียวท่ีไม่ มกี ารจากดั โควตา้ ของผเู้ ลน่ ต่างชาติ ผูเ้ ล่นต่างชาติเหล่าน้นั ตา่ งหาก คือพวกที่มาสร้างสีสรรคใ์ หก้ บั ลีกฟุตบอล องั กฤษ ทีมอาเซน่อล ภายใตโ้ คช้ อาเซนวงั เกอร์ (ชาวฝรั่งเศส) เป็นทีมแรก ๆ ที่นาการ เล่นลกู ส้นั ๆ และลน่ื ไหลมาใชใ้ นทีม ในปัจจบุ นั ผมสงั เกตเห็นว่า ทีมต่าง ๆ ในลีกองั กฤษ ตา่ งก็หนั มานิยมการใชก้ าร ครองลกู แบบชวั ร์ไวก้ ่อน แตก่ ย็ งั คงสไตลข์ องการเล่นอยา่ งรวดเร็ว และใชก้ ารส่งลูก ยาว (กวา่ ) การเล่นของทีมยโุ รปบางทีม ที่เราจะกล่าวถงึ การเลน่ แบบองั กฤษ ซ่ึงมีการผสมผสาน จะไดผ้ ลดีมาก ถา้ เลน่ ในบา้ น และมี กองเชียร์ คอยส่งเสียงเชียร์เยอะ ๆ ทีมองั กฤษ คงจะใชแ้ กเร็ท เซา้ ทเ์ กท (Gareth South-gate) โค๊ชคนเดิมนาทีม แกเร็ท (หรือนายประตฝู ั่งใต”้ ) คนน้ี มอี ดีตท่ีน่าสนใจท้งั การเป็นผูเ้ ลน่ ระดบั สโมสร (แอสตนั วลิ ลา คริสตลั พาเลช และมิดเดลิ้ บโรห)์ และระดบั ทีมชาติองั กฤษ ใน ตาแหน่งกองกลาง และกองหลงั ประสบการณใ์ นการเป็นโคช้ (ผูจ้ ดั การทีม) มิดเดิล้ บโรห์ กอ็ ยใู่ นเกณฑใ์ ชไ้ ด้ ส่วนประสบการณการเป็นโคช๊ ทีมชาติ ก็คอื พาทีมองั กฤษเขา้ รอบเซมิไฟนอล ในการ แข่งขนั ฟตุ บอลโลก คร้ังท่ี 21 ค.ศ. 2018) ที่รัสเซีย เป็นคร้ังท่ีสอง (ต้งั แต่ไดแ้ ชมป์ ปี ค.ศ. 1966) แต่กไ็ ดแ้ ค่ท่ี 4 หลงั จากน้นั ก็พาทีมองั กฤษไดต้ าแหน่งที่ 3 ในการแข่งขนั ชิงแชมป์ ยโุ รป (ยฟู ่ า) ในปี ค.ศ. 2019 70

ไดข้ า่ วแว่ว ๆ ว่ามีการจา้ งนกั จิตวิทยามาประจาทีม เพื่อใหค้ าแนะนาในการเพม่ิ ประสิทธิภาพในการเลน่ ใหก้ บั ผเู้ ลน่ นบั ว่าเป็นโคช้ ท่ีมีวสิ ยั ทศั น์ใชไ้ ดท้ ีเดียว จนน่าจบั ตามอง ทีมฝร่ังเศส แชมป์ เกา่ ถูกจดั อยใู่ นอนั ดบั 2 ทีมน้ีมโี คช้ ชื่อ เดอชอมป์ (Didier Deschamps) อดีตมดิ ฟิลตวั รับ (ที่เลน่ คกู่ บั ซีดาน ถา้ จาไมผ่ ดิ ) เป็นผเู้ ล่นตวั สาคญั ของ ทีมชาติฝรั่งเศสในดา้ นการป้องกนั ผมเช่ือวา่ โค๊ชคนน้ี คงจะตอ้ งวางแผนการเล่นอยา่ งรัดกุมตามสไตลถ์ นดั ของ เขา ผสมผสานกบั วฒั นธรรมการเล่นท่ีมีศิลปะสูงของผเู้ ลน่ ชาวฝร่ังเศส ที่สะทอ้ นให้ เห็นถึงวฒั นธรรมของชาติ ท่ีมรี สนิยมสูง ท้งั ในดา้ นการบริโภค (เช่นไวน์) และการ อปุ โภค (เช่นน้าหอม แฟชนั่ เคร่ืองแตง่ กาย ฯลฯ) ลีลา และสไตลก์ ารเลน่ ดแู ลว้ เพลิน ผเู้ ลน่ เดน่ ๆ ที่ผมชอบ ก็มี Kylian Mbappe (อยา่ ให้เขียนเป็นภาษาไทยเลย เพราะจะอา่ นไมต่ รงครับ) A. Griegmann Paul Pogba เป็ นตน้ ผมคิดว่า ฝร่ังเศสเป็นทีมท่ีน่าจบั ตามองอกี ทีมหน่ึง ถา้ หากจะแกป้ ัญหาเรื่อง โควดิ 19 ใหท้ ุเลาลงเร็ว ๆ ส่วนบราซิล อดีตแชมป์ หลายสมยั อยอู่ นั ดบั 3 พดู ถึงลลี าการเลน่ ฟุตบอลแลว้ ใครจะลืมทีมบราซิลได้ ไม่ว่าจะเป็นเร่ืองความสามารถเฉพาะตวั หรือเทคนิคอื่น ๆ โดยเฉพาะอย่างยง่ิ บราซิล “เกง่ นอกบา้ น” อยแู่ ลว้ ดารารุ่นใหม่ ๆ ยกเวน้ เนยม์ าร์ แลว้ ไม่คอ่ ยไดย้ นิ ตวั ดงั ๆ ท่ีมาเลน่ นอกบา้ น 71

ปี น้ี เราคงจะเห็นฝีมือของ Angelo Gabriel Borges Damaceno หรือ เรียก ส้ัน ๆ ว่า Angelo เด็กหนุ่มผูน้ ้ี จะมอี ายุ 18 ปี ในเดือนธนั วาคม ตามขา่ วบอกว่า นี่กค็ อื “เปเล่ 2” แต่ถนดั ซา้ ยเหมือน “มาราโดน่า” และ “เมสซ่ี” ของอาเจนติน่า สิ่งท่ีผมเป็นห่วงบราซิลมาก กค็ อื ผลกระทบจากการระบาดของโควิด-19 ว่าจะ มผี ลตอ่ วงการฟตุ บอลของบราซิลมากแค่ไหน ปอร์ตเุ กศ ติดอนั ดบั 5 แตท่ ว่า คริสเตียนโน้ โรนลั โด หวั หนา้ ทีมคนดงั จะมีอายุ 37 ปี แลว้ เช่นเดียวกบั ทีมอาเจนติน่า ซ่ึงอยู่อนั ดบั 8 จะมีหวั หนา้ ทีมช่ือ “เมสซ่ี” สิงห์ ร้ายแห่งบาร์เซโลน่า จะมอี ายุ 35 ปี เหมือนกนั ท้งั สองทีม ดูแลว้ ไม่น่าจะไปถงึ แชมป์ โลก สเปน อยอู่ นั ดบั 6 ต่ากว่าปอร์ตุเกศ อยู่ 1 อนั ดบั สเปนเป็นตน้ ฉบบั ของการเลน่ ฟุตบอลในอเมริกาใต้ (ยกเวน้ บราซิลท่ีอยใู่ นอาณานิคมของปอร์ตเุ กศ แต่ก็มีเชิงบอล เดียวกนั ) ท่านคงสงั เกตไดว้ า่ เฉลี่ยแลว้ คนสเปน ตวั เลก็ กวา่ พวกยโุ รปทางเหนือข้นึ ไป ฉะน้นั สไตลก์ ารเล่นของสเปน จึงมศี ลิ ปะของการเคลอื่ นไหว ลูกส้ัน ๆ อยา่ งรวดเร็ว คลา้ ย ๆ กบั สไตลฝ์ รั่งเศส ซ่ึงเราเคยเห็นการเลน่ ของเวียตนามใต้ เขมร และลาว ใน สมยั กอ่ น ๆ ท่ีเคยไดร้ ับอิทธิพลหลาย ๆ อยา่ งรวมท้งั วิธีการเล่นฟุตบอลท่ีฝร่ังเศสมา สอนให้ประเทศเมอื งข้นึ ของเขาในอดีต ท่านคงระลกึ ถึงชื่อสกุล “เหงียน” และ “โดห”์ ของนกั ฟุตบอลเวยี ตนามใน สมยั ก่อนท่ีเป็นแชมป์ ซีเกมส์อยหู่ ลายปี 72

ส่วนของไทยน้นั ขอนาประวตั ิของทีมทหารอากาศสมยั กอ่ น (พ.ศ. 2498-2505) หรือประมาณ ๆ น้นั ) ท่ีไดโ้ คช้ ทหารชาวองั กฤษ มาสอนให้เล่นฟุตบอลสไตลอ์ งั กฤษ คือ ใชค้ วามเร็ว และลกู ยาวในการบกุ ส่วนการรับใชว้ ิธีการ “กบั ดกั ล้าหนา้ ” เม่ือ ผสมผสานกบั ความฟิตของร่างกาย ทาให้ทีมทหารอากาศเป็นแชมป์ ถว้ ยพระราชทาน ก อยหู่ ลายปี ทีมอิตาลี เคยมีอดีตท่ียิ่งใหญ่ อติ าลีครองแชมป์ โลกคร้ังสุดทา้ ย เมื่อปี ค.ศ. 2006 ท่ีเยอรมนั การเลน่ ฟุตบอลแบบฉบบั อิตาลีน้นั นิยมการเลน่ แบบปลอดภยั ไวก้ ่อน กลา่ วคอื จะตอ้ งมกี ารวางแผนเร่ืองการป้องกนั อย่างรัดกมุ เสมอ แต่อยา่ เผลอนะครับ ประเทศน้ี คือประเทศท่ีผลติ รถยนตส์ ปอร์ตท้งั แข่งขนั และ ไม่แข่งขนั มากย่ีห้อที่สุดในโลก (เฟอรารี่, แลมโบกีน่ี, มาเซราติ, แอลฟ่ าโรมิโอ ฯลฯ) เพราะฉะน้นั น่าจะมฝี ีมือในการผลติ กองหนา้ ดงั ๆ อยา่ ง เปาโล ร๊อสซี่ ในสมยั ก่อน แต่อยา่ งไรกต็ าม ผมไม่ค่อยไดข้ า่ วมาก ยกเวน้ เร่ืองโควดิ -19 น่าจะเป็น “มา้ นอก สายตา” ทีมที่ควรจะมีความหวงั สูงสุด เพราะถูกจดั ใหอ้ ยใู่ นอนั ดบั 1 กค็ ือทีมเบลเยี่ยม ท่ี แพฝ้ ร่ังเศส ในนดั เซมไิ ฟนอลใน ปี ค.ศ. 2018 แต่ไปชนะทีมองั กฤษ ในแมทช์ชิงที่ 3 แสดงวา่ มีผลงานอยใู่ นเกณฑด์ ี เราไมค่ อ่ ยไดข้ ่าวฟุตบอลลกี ของเบลเย่ียม มีแต่ขา่ วว่าผูเ้ ลน่ เก่ง ๆ ของเบลเยยี่ ม ถกู ซ้ือตวั ไปเล่นที่ประเทศ อ่ืน ๆ ในยโุ รป เช่น สเปน อติ าลี และองั กฤษ อดีตดาราดงั ๆ เช่น “คอมปะน่ี” น่าจะเลกิ ไปแลว้ ท่ีเหลอื น่าจะเป็น “ฮาร์ซา” (และนอ้ ง ๆ ) และ “เดอ บรอยส์” 73

“โรเมรู ลกู ากู” (Romelu Lukaku)” (ไมใ่ ช่ ลกู ามึงนะครับ”) ก็น่าจะแกล่ ง แต่ “ซา้ ยผ่านตลอด” รายน้ีอาจจะช่วยในเรื่องประสบการณ์ เช่นเดียวกบั ฮาร์ซาร์ และ เดอ บรอยส์ ทีมทา้ ย ๆ ตาราง อีก 2 ทีม คอื ทีมโครเอเชีย ทีมรองแชมป์ โลก ปี ค.ศ. 2018 เป็น ทีมท่ีโชวฟ์ อร์มไดด้ ีอกี ทีมหน่ึง แต่ขณะน้ีอยอู่ นั ดบั 14 ดาราดงั ก็คอื ลคู า่ โมดริค (LUKA MODRIC) กปั ตนั ทีมเบลเยยี่ ม เขา้ ใจว่าขณะน้ี เลน่ ใหเ้ รียล แมดดริด ของสเปน แต่กเ็ ป็นนกั ฟตุ บอลอกี คนหน่ึง ที่จะมอี ายุ 37 ปี พอ ๆ กบั โรนลั โด ของ ปอร์ตเุ กศ ผม คงไมก่ ลา้ ให้ความหวงั กบั ทีมโครเอเชีย ทีมสุดทา้ ย ที่อยากจะกลา่ วถึง คอื ทีมเยอมนั ที่มอี ดีตดี แต่ปัจจบุ นั อยอู่ นั ดบั 12 ของโลก อยา่ งที่เคยเรียนให้ขอ้ สงั เกต ทีมเยอรมนั มี “จุดแขง็ ”” หลายอยา่ งในเร่ืองการมี วฒั นธรรม ทางระเบียบวนิ ยั สูง การใชว้ ทิ ยาการทางวิทยาศาสตร์การกีฬา นบั ไดว้ า่ ค่อนขา้ งล้าหนา้ ซ่ึงเมื่อนามา เสริมจุดอ่อนในเร่ืองลีลาการเล่นฟตุ บอลเชิงศิลปะ คอ่ นขา้ งนอ้ ย เพราะโครงสร้างของ รูปร่างของนกั ฟุตบอล ตลอดจนการมวี ฒั นธรรมที่คอ่ นขา้ ง “แขง็ ” ทาใหส้ ไตลก์ ารเลน่ ไมม่ อี ะไรหวือหวา 74

เทา่ ท่ีติดตามดูจาก “บุนเดสลิกา้ ” ผมยงั ไมค่ ่อยสังเกตเห็นการเลน่ สไตล์ “ลื่น ไหล” หรือการใชค้ วามสามารถส่วนตวั ในการเลน่ อยา่ ลมื นะครับ เดี๋ยวน้ี “หนังเสือ ตากแห้ง ววั ไม่กลวั ” แลว้ แต่เยอรมนั เอง ก็ประสบปัญหาการระบาดของโควดิ -19 อยใู่ นระดบั สูงของ ยโุ รป คงจะตอ้ งไดร้ ับผลกระทบบา้ ง ก็นนั่ แหละครับ ลกั ษณะของวฒั นธรรมที่ม่งุ การทางานเป็นทีม ซ่ึงผมคิดวา่ เราคงตดั ทีมเยอรมนั ซ่ึงอยตู่ ่าในตาราง (อนั ดบั ท่ี 14) ออก อาจเป็นความคิดที่ผิดก็ได้ 75

บทที่ 11 การเล่นฟตุ บอลอย่างมชี ้ันเชิงของศิลปะ และวิทยาศาสตร์ ในบทที่ผา่ นมา ผมไดย้ กตวั อยา่ งของการใชศ้ ิลปะ และวิทยาศาสตร์ มาช่วยใน การฝึกฝนนกั ฟตุ บอล ในบทน้ี เราจะไดท้ าการวเิ คราะห์วจิ ยั ใหล้ ึกลงไปอกี นิดหน่อยว่า สาหรับ ประเทศไทย เราควรจะเล่นอย่างมศี ลิ ปะ และวิทยาศาสตร์ ไดอ้ ยา่ งไร นน่ั กค็ ือ เอาขอ้ มลู ที่เราไดร้ วบรวมไดถ้ ึงแนวทาง และยทุ ธวิธีตา่ ง ๆ ที่ไดม้ ี วิวฒั นาการมา ใหเ้ ราไดพ้ บเห็น มาวางเป็นพ้ืนฐาน หรือเป็นขอ้ มูลฐาน จากน้นั เราก็จะตอ้ งเอาสถิติทางดา้ นสรีระของร่างกาย และทศั นคติของเดก็ ซ่ึงจะไดร้ ับอทิ ธิพลของสังคมไทย ท่ีไดม้ วี วิ ฒั นาการมากว่า 200 ปี มาร่วม ประกอบการพิจารณา ผมจะลองสรุป ความคดิ เห็นส่วนตวั กอ่ น ส่วนจะมีใครเห็นแตกตา่ งกข็ อให้ ว่ามา นะครับ ประการแรก คนไทยรูปร่างเลก็ ก็จริง แตม่ ี “ดีเอน็ เอ” ของการใชเ้ ทา้ อยา่ ง ชานาญมาเป็นศตวรรษ (ผมยกตวั อยา่ ง มวยไทย) ฉะน้นั การเสริมทกั ษะให้ “เทา้ ” ไมน่ ่ายาก ดว้ ยเหตนุ ้ี เราจะตอ้ งมุ่งศลิ ปะการเล่นอยา่ งรวดเร็ว และแมน่ ยาดว้ ยลูกเลยี ด และลูกส้ัน ๆ โดยอาศยั ความว่องไวเป็นขอ้ ไดเ้ ปรียบ ฉะน้นั ตอ้ งฝึกการเล้ยี งลกู และการเลน่ “ช่ิง” ส้นั ๆ อยา่ งหนกั 76

ประการทส่ี อง แมว้ า่ เราจะมีรูปร่างเลก็ แตถ่ า้ มคี วามแขง็ แรง อยา่ ง “เปเล”่ หรือ “เมสซี่” เราจะไมเ่ สียเปรียบ ฉะน้นั ตอ้ งย้าการสร้างกลา้ มเน้ือท้งั ส่วนบน และส่วนลา่ ง ประการทีส่ าม คนไทยใจร้อน และไมค่ ่อยจะมีวนิ ัย เรื่องน้ี เราสามารถปรับได้ ทีละอยา่ ง เร่ืองความใจร้อน ทาใหห้ ุนหนั ไม่รอบคอบ ลูกไมค่ วรเลน่ ก็จะดนั ทุรังเล่น แถมยงั เสียฟาวล์ ซ่ึงเป็ นค่าโง่ ซึ่งไม่ควรจะเสีย จะตอ้ งต้งั กฎเกณฑเ์ ป็นนโยบายว่า เราจะเล่นโดยไม่มีฟาวล์ ใครฟาวลบ์ อ่ ยให้ เป็นตวั สารอง เผลอ ๆ ปลดออกไปเลย ไมย่ งั ง้นั เราจะคอยแต่เสีย “ค่าโง่” ส่วนในเร่ืองวินัยน้นั เรากร็ ู้กนั อยวู่ ่า คนไทยชอบตามใจตวั เอง วธิ ีที่จะแกไ้ ข ตอ้ งคดิ ว่า การไมม่ ีวินยั ของเขา แสดงว่า พวกน้ีเป็นพวกอารมณ์ ศิลปิ น และจะมคี วามคิดริเร่ิม ฉะน้นั ตอ้ งเอาความไมม่ ีวินยั “ในแงข่ องความคดิ ” มาใชป้ ระโยชนใ์ ห้เป็น “ความคดิ ริเร่ิม” สรุป คอื ตอ้ งหาทางสร้าง “ปัญญา” ใหเ้ กิด เราตอ้ งการนกั ฟุตบอลฉลาด ๆ ส่วนในเรื่องวนิ ยั ของพฤติกรรมน้นั บางเรื่องยอมไม่ได้ เช่น เร่ืองการฝึกซอ้ ม ตอ้ งมาครบถว้ น ตรงตอ่ เวลา และมคี วามต้งั ใจ สาหรับพวกท่ีไม่รักตวั เอง ชอบหนีเท่ียว ตอ้ งสอนให้เขาเขา้ ใจ 77

อยากเลน่ เก่ง ตอ้ งมวี ินยั ในพฤติกรรมท่ีจาเป็น โดยเฉพาะอยา่ งยิ่ง การมีจิตใจรัก พวกพอ้ ง คนไทย มเี ยอะอยแู่ ลว้ แตม่ กั จะใชใ้ นทางท่ีผิด วธิ ีแก้ คือ ไมม่ กี ารประณีประนอม เราจะเลือกคนท่ีมที ศั นคติที่ดี เทา่ น้นั คนท่ีเลน่ เกง่ อยแู่ ลว้ ถา้ ทศั นคติไมพ่ ร้อมตอ้ งเอาออกจากทีมทุกกรณี ถา้ เราจะใหเ้ ป็น “วฒั นธรรม” ของการเลือกเดก็ ไทยเขา้ ทีมชาติไทย โดยการ กาหนดเง่ือนไขพฤติกรรม และทศั นคติ ดงั ท่ีกล่าวไว้ เช่ือวา่ เราจะมีเด็กเล่น เกง่ ๆ ให้ เลอื กถมไป ประการท่สี ่ี คือ การเลอื กยทุ ธวธิ ีในการฝึกฝนตามยทุ ธศาสตร์ ท่ีเราต้งั เป้าไวว้ ่า เดก็ ของเราจะตอ้ งฉลาดเลน่ วง่ิ เร็ว และคล่องแคลว่ วอ่ งไว ทกั ษะในการครอบครองลูก เล้ียงลกู และส่งลกู ตอ้ งมีศลิ ปะ และที่นอกเหนือไปจากน้นั ตอ้ งมที ศั นคติท่ีดี ๆ ท้งั ใน การดารงชีวติ และวธิ ีการเลน่ ที่นึกถงึ พวกพอ้ งกอ่ นเสมอ ประการที่ห้า เราจะตอ้ งเลอื กเดก็ ที่ใจสู้ และไม่ยอ่ ทอ้ ตอ่ อปุ สรรค และความ ลาบาก ประการทห่ี ก เราจะเลอื กโคช้ ประจาทีม ของเราอย่างไร ในความเห็นส่วนตวั ของผม ยงั ไง ๆ ผมจะใชแ้ ต่โคช้ ที่พูดไทยไดเ้ ทา่ น้นั มนุษยเ์ ราสื่อกนั ดว้ ยภาษา ถา้ เราไม่เขา้ ใจในภาษาที่เราจะส่ือกนั อย่างดี เราจะไม่ เกิด “อารมณ์ร่วม” ท่ีจะผกู พนั โชคชะตาไปสร้างทีมร่วมกนั 78

ฉะน้นั นอกจากเราจะเขา้ ใจในภาษาที่สื่อความต่อกนั เราจะตอ้ งให้ความเคารพ ซ่ึงกนั และกนั ผมเช่ือวา่ เราไม่สามารถมโี คช้ ที่พดู คนละภาษา แลว้ รอให้คนแปล จะพาทีมไป ประสบความสาเร็จ ขนาดพูดภาษาเดียวกนั ยงั จะตอ้ งข้นึ อยู่กบั วิธีการพูด อกี ดว้ ย ทักษะของการส่ือความ จึงมคี วามจาเป็ นอย่างย่ิง ผมกย็ งั แปลกใจอยเู่ หมือนกนั วา่ ทาไมประเทศไทยของเรา จึงไม่มีโคช้ ประจา สมาคมฟตุ บอลแห่งประเทศไทย ท่ีเราจา้ งอย่างเป็นทางการ เหมอื นอยา่ งที่บริษทั หรือ รัฐจา้ งเป็นพนกั งานประจา จะไดม้ ีการสนบั สนุนใหม้ กี ารฝึกอบรมท่ีสูงข้นึ การบริหารงาน จะไดม้ ีแนว “คงเสน้ คงวา” ไม่ใช่เปลย่ี นกนั ตามสไตลข์ องใคร ของมนั เราตอ้ งการสต๊าฟโคช้ ที่จะตอ้ งมกี ารรวบรวมขอ้ มูลมากมาย ดงั ที่กล่าวมาแลว้ สัญญาจา้ ง คงจะตอ้ งเป็นระยะยาว 5 ปี 10 ปี พวกเขาจึงจะสามารถทางานใหเ้ ห็น ผลในระยะยาวได้ ส่วนจะเลอื กใคร และอยา่ งไร ทางผทู้ ี่เก่ียวขอ้ งกค็ งสามารถสอบประวตั ิของ โคช้ ที่เคยผา่ นตามสโมสรใหญ่ และมผี ลงานมามากพอสมควร ส่วนในเรื่องการแสดง “วสิ ัยทศั น”์ ผจู้ า้ ง มีมาตรการท่ีจะ “สอบสวน” และ “สืบสวน” ประวตั ิโคช้ ท้งั หลายไดอ้ ยแู่ ลว้ 79

สาหรับความเห็นส่วนตวั ผมเช่ือว่า โคช๊ ท่ีดี และจะนาทีมไทยไปไดด้ ีน้นั ตวั โคช้ จะตอ้ งมี “ภาวะผูน้ า” สูง และจะตอ้ งเก่งเร่ือง “ทกั ษะการพูด” ไมใ่ ช่พูดเกง่ แต่ ตอ้ ง “เก่งพดู ” นนั่ กค็ อื รู้จกั การใช้ “จิตวิทยา” และ “ภาวะผนู้ า” ในการปกครองคน ลาพงั เกง่ แตว่ ชิ าโคช้ แต่ถา้ “ซ้ือใจ” เดก็ ไมไ่ ด้ ความสาเร็จจะเกิดยาก ขออนุญาตครอบครัวของทา่ น จากการที่ ผมจะขอยกตวั อย่าง พล.อ.ประเทียบ เทศวศิ าล หรือ ผกู้ ารประเทียบ หรือพ่ีเทียบ ท่ีพวกเราเรียกขาน (เสียดายที่ท่านเสียชีวิต ไปแลว้ ) พ่ีเทียบ เลน่ ฟตุ บอลเป็น เซ็นเตอร์ฮาฟของทีมนายร้อย จปร. ไมไ่ ดไ้ ปอบรมโคช้ ที่ตา่ งประเทศ แต่โชคชะตาพาให้ท่านตอ้ งมาเป็นท้งั ผจู้ ดั การทีม และโคช๊ ทีมชาติไทย อยหู่ ลายปี ต้งั แต่ ปี พ.ศ. 2503 ไดล้ ะม้งั ความรู้ทางฟุตบอลของทา่ น ถึงจะมีไม่มาก แตพ่ วกเราท้งั รัก และท้งั เกรงใจ ในความเป็นผนู้ า และความมรี ะเบียบวนิ ยั (ตามอาชีพของทา่ น) ทา่ นคุมทีมเยาวชนไดถ้ ว้ ยทอง 2 สมยั คุมทีมชาติไดแ้ ชมป์ ซีเกมส์ (คกู่ บั พม่า) 1 สมยั ก็นบั ไดว้ ่าผลพอสมควร สาหรับบคุ คลท่ีมิไดย้ ึดอาชีพเป็นโคช้ อยา่ งท่าน ขออนุญาตครอบครัวของทา่ นท่ีจะกลา่ วถงึ อกี ท่านหน่ึง ซ่ึงมีปัจจยั ทุกอยา่ งลง ตวั ในการเป็นโคช้ ท่ีจะทาใหท้ ีมชาติไทย ยกระดบั ฝีมอื เทียบเคียงกบั ระดบั เอเซีย เช่น ญ่ีป่ นุ เกาหลใี ต้ และจีน ท่านผูน้ ้นั คือ พลตรี สาเริง (สารวย) ไชยยงค์ อาจารยส์ าเริง หรือพ่ีรวยที่เราเรียก ขาน ฟ้าให้เกิดมาเพอ่ื จะทาหนา้ ที่น้ีไดเ้ ป็นอยา่ งดี 80

ท่านเรียนมาทางพลศกึ ษา เล่นฟุตบอลไดด้ ีถงึ ระดบั ชาติ เคยไปร่วมทีมโอลมิ ปิ ก ไทย ไปเมลเบิน ประเทศออสเตรเลยี เมอื่ ปี พ.ศ. 2499 เคยร่วมทีมชาติไทยในกีฬาแหลมทอง 2 สมยั (พ.ศ. 2502 และ พ.ศ. 2504) ร่วม ทีมเดียวกบั ผม จากน้นั กถ็ ูกส่งไปเรียนวชิ าโคช้ ท่ีประเทศเยอรมนั ที่โรงเรียนฟตุ บอลเยอรมนั อยา่ งท่ีผมเคยเล่าไวแ้ ลว้ กลบั มาเป็นโค๊ชทีมชาติไทยอยู่ไดไ้ ม่นาน โชคชะตาไมเ่ ป็นใจ เกิดการปี นเกลยี ว ระหว่างผบู้ ริหารสมาคมฟุตบอลกบั ตวั ทา่ น ทา่ นเลยนอ้ ยใจ ลาออกจากการเป็นโค๊ชทีมชาติไทย ไปท้งั ๆ ที่ในสายตาของผม ท่านควรจะเป็น “ปูชนียโคช้ ” คนแรกของไทย ที่จะไดส้ ร้างมาตรฐานท้งั ในการคุมทีม และการสง่ั สอนอบรมโคช้ รุ่นนอ้ ง ๆ ต่อมา ผมแปลกใจ ในแงท่ ่ีวา่ ทาไมผบู้ ริหารสมาคมฟตุ บอลแห่งประเทศไทย ในยคุ ตอ่ ๆ มา ไมเ่ คยสนใจ ท่ีจะไปเรียนเชิญทา่ นมาช่วยวงการ ผมเช่ือวา่ ถึงอยา่ งไร ทา่ นมีความรักท้งั ในเรื่องฟตุ บอล และประเทศชาติ ทา่ นคง ไมข่ ดั ขอ้ ง เสียดายท่ีทา่ นเสียชีวติ ไปเมือ่ ปี กลายน้ีเอง 81

วา่ ดว้ ยเรื่องกายภาพบาบดั หนงั สือเลม่ น้ีคงจะจบลงอย่ามนี ยั ของความบกพร่องขาดตกยกเวน้ ถา้ หากเรา จะไมพ่ ดู ถึงเรื่อง “กายภาพบาบดั ” หรือที่ทางฝร่ังเรียกว่า Physic therapy ผมจะขอพูดถึงเฉพาะเร่ือง “การนวด” และ “หมอนวด” ไมไ่ ดห้ มายรวมถึง “นกั กายภาพบาบดั ” เพราะเหตุที่ประเทศไทย โชคดีท่ีมีศลิ ปะประจาชาติอยอู่ ยา่ งหน่ึง ที่มชี ่ือเสียงมาต้งั แตโ่ บราณ (อยา่ งนอ้ ยต้งั แต่ผเู้ ขียนลมื ตามาดูโลก) ในเร่ืองของการ นวด ไมว่ ่าจะเป็นการ “แกอ้ าการ” ขดั ยอก หรือ การนวดเพอ่ื ผอ่ นคลาย ตอนเป็นเด็กอายุ 5-6 ขวบ จนถึง 2-13 ขวบ กจ็ ะถูกผใู้ หญ่ใชใ้ หไ้ ปเหยียบ บริเวณตน้ ขา ดา้ นหนา้ และบริเวณหลงั ท้งั หมด ว่ากนั วา่ เพ่ือลดอาการเม่ือยลา้ ของ ผใู้ หญ่ จะไดท้ ิปพอเป็นค่าขนมบา้ ง หรือบริการฟรีบา้ ง ก็ข้ึนอยกู่ บั สถานการณ์ จงั หวะ เวลา และอารมณข์ องผถู้ กู เหยียบเป็นสาคญั พอตวั เองเติบโตข้ึน และหดั เล่นฟุตบอล ก็จะมีอาการฟกช้าดาเขยี ว ท่ีตอ้ งอาศยั หมอนวดจาเป็น ที่ไม่ไดท้ าอาชีพหลกั ทางดา้ นน้ี ช่วยแกไ้ ขให้ ถา้ จะเอาแบบสบาย ๆ หรือผอ่ นคลาย กต็ อ้ งอาศยั พป่ี ระสนั ต์ สุวรรณสิทธ์ อดีต นกั ฟตุ บอลทีมชาติรุ่นพ่ี พาไป ในสมยั หลงั สมครามโลกคร้ังท่ี 2 จบลง ประเทศไทยมีนโยบายเลกิ ส่งเสริม การคา้ และเสพฝ่ิน เรากจ็ ะไดโ้ รงยาฝิ่นเกา่ ท่ีมอี ยหู่ ายแห่ง โดยเฉพาะหบนถนน เยาวราช ทาการดดั แปลงให้เป็น “โรงน้า” และมีบริการนวด เพือ่ การผอ่ นคลายไปดว้ ย 82

โรงน้าชาสมยั ก่อน ไมม่ กี ารก้นั เป็นหอ้ งเป็นหบั แบบโรงนวดสมยั น้ี โดยปกติ เขาจะสร้างเป็นห้องโถง กวา้ งสูง และใหญ่ จากน้นั ก็จดั แบ่งเป็น ล๊อก ๆ ละ 6 ถึง 8 ตารางเมตร ปูพ้ืนดว้ ยหิน และเสื่อ ส่วนหมอนหนุนทาดว้ ยหิน บริกรนวดส่วนใหญจ่ ะเป็นผูห้ ญิง มาทาการนวดใหพ้ ร้อมบริการน้าชาร้อน 1 กา ความสามารถและความชานาญของผนู้ วดมากนอ้ ย แตกต่างไปตาม ประสบการณ์ บางคนกเ็ กง่ จนแกอ้ าการได้ ถา้ หากตอ้ งการจะขอให้มีการ “แกอ้ าการ หรือบาบดั ท้งั มวล” จริง ๆ กจ็ ะตอ้ งไป ที่สถานบริการ “อาบอบนวด” (ซ่ึงจะติดประกาศห้ามคา้ ประเวณีไวช้ ดั เจน) ซ่ึงเปิ ดกนั อยดู่ าษดื่น ต้งั แต่ตน้ ปี พ.ศ. 2500 จนกลายเป็น “โลโก”้ ของประเทศไทย เมอื่ พดู เมื่อ พูดถึงการนวด หรือ มา๊ สซาส ผทู้ ่ีเกิด และเติบโตต้งั แตก่ ่อน จนถึง พ.ศ. 2490 คงจะจาชื่อนกั มวยท่ีมชี ่ือเสียง ท่ีสุดในการเป็นแชมป์ โลกคนแรกของประเทศไทย ในรุ่นฟลายเวทได้ เขาช่ือ นกั สู้จาก ชายทะเลหวั หิน อนั ไดแ้ ก่ โผน ก่ิงเพชร นนั่ เอง แต่ท่ีผมจะพูดถึงต่อไป ไม่ใช่ตวั ”โผน” แต่จะเป็นคนที่ชื่อ ครูอุไร ชินกร (ช่ือที่ ท่านใชต้ อนชกมวย แตช่ ่ือและนามสกลุ จริง คือ อุไร รัชตประกร) ครูอุไรฯ น้นั เป็นผูท้ าหนา้ ที่ ท้งั เป็นพีเ่ ล้ียง และคนนวดประคบประหงมใหก้ บั โผน ก่ิงเพชร ในสมยั ท่ีผมเขา้ เรียนที่จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั เรากไ็ ดค้ รูอุไรฯ ผูน้ ้ีแหละมา ช่วยนวดให้นกั ฟุตบอล 83

เมอ่ื นกั ฟุตบอลของจุฬาฯ ติดทีมชาติรุ่นน้นั หลายคน เริ่มต้งั แตพ่ ี่สณั ฐาน สุริยะ คา พ่ีดร.ประเทศ สูตะบตุ ร พเี่ กษม ณรงคเ์ ดช พวี่ ิสูตร นีลดานุวงษ์ และตวั ผม เราก็ดึง ครูอไุ รฯ มาช่วยนวดใหท้ ีมชาติอยหู่ ลายปี หมอนวดรุ่นต่อไปของทีมฟตุ บอลชาติไทย และทีมธนาคารกรุงเทพดว้ ยก็คือ หมอเสน่ห์ (จานามสกุลไมไ่ ด)้ ผมู้ หี นวดงาม อาวธุ ลบั ของหมอเสน่ห์ คือการใชเ้ คร่ือง นวดท่ีสั่นได้ ใส่ติดมอื และก็จะใชท้ ้งั การคลึง บีบนวด ผสมผสานกนั กบั การสนั่ ของ เคร่ือง ทาให้เลือดลมเดินสะดวกดีข้ึนตามสมควร ส่วนหมอนวดรุ่นต่อไปเป็นใคร ผมไมไ่ ดต้ ิดตาม เพยี งแต่ใหข้ อ้ สงั เกตว่า ใน ยคุ นน้ี มผี ูส้ าเร็จการศึกษาทางกายภาพบาบดั ท่ีไดร้ ับการเล่าเรียนมาทางสายการแพทย์ สามญั มาประจาอยกู่ บั ทีมฟุตบอลอาชีพอยทู่ กุ ทีม ส่วนในดา้ นสายการแพทยท์ างเลือก เรากม็ ผี ลิตผลของหมอนวดที่ไดร้ ับการ อบรมอย่างถูกตอ้ งตามหลกั สรีระวิทยาและมีใบประกาศนียบตั ร อยา่ งเป็นทางการ เหมือนกนั ขอใหเ้ ลอื กใชก้ นั ตามสะดวกนะครับ ผมลองมาท้งั หมดแลว้ ดีกนั คนละอยา่ ง กายภาพบาบดั จะเนน้ แกอ้ าการ ส่วนแบบไทย จะเนน้ การผอ่ นคลายและสบายตวั 84

บทที่ 12 แนวทางการพัฒนาฟุตบอลสู่อนาคต คนโบราณ เคยกล่าวไวว้ ่า “ในการทาสงคราม ถา้ รู้เขารู้เรา รบร้อยคร้ังกจ็ ะชนะ ร้อยคร้ัง” นี่คือ วาทกรรมทางยทุ ธศาสตร์การรบ ท่ีเป็นสุดยอดของอุทาหรณ์ และถูกนามา อา้ งองิ อยเู่ สมอ ๆ ไม่ว่าจะเป็นการวางแผนการบริหารงาน เชิงธุรกิจ หรือการบริหาร องคก์ รในรูปแบบอนื่ ๆ แตท่ กุ ภาคส่วน ก็จะพบกบั ปัญหาตรงหนา้ คลา้ ย ๆ กนั คือ วาทกรรม พดู เป็น เชิงปรัชญายทุ ธศาสตร์พูดง่าย แต่ปัญหาจะอยทู่ ่ีภาคปฏิบตั ิว่าจะทาอยา่ งไรจึงจะ “รู้เขา” ขนาดจะ “รู้เรา” ซ่ึงง่ายกวา่ เยอะ ยงั ค่อนขา้ งยาก ขอ้ แนะนาในการทาการวางแผนยทุ ธศาสตร์ ซ่ึงแน่ละ เราจะตอ้ งมีการกาหนด “ยทุ ธศาสตร์” ก่อนท่ีจะทาการวางแผนบริหารงาน เชิงยทุ ธวิธีที่จะตอ้ งมกี ารระดมการ ใชท้ รัพยากรที่จาเป็น เพอ่ื ใชท้ ามาตรการต่าง ๆ ควรจะตอ้ งอาศยั กระบวนการทาง วิชาการเหลา่ น้ี จึงพอท่ีจะเห็นทางสาเร็จไดบ้ า้ ง กลา่ วคือ 1) การเผชิญหน้ากับข้อเท็จจริงในปัจจุบัน การวเิ คราะห์ในหวั ขอ้ เรื่องน้ี จาเป็นท่ีจะตอ้ งมกี ารลงมือทา โดยการฉายภาพ ยอ้ นอดีตมาจนถึงปัจจุบนั อดีต คือ ตน้ น้า หรือมลู เหตุที่เกิดข้ึนจากสิ่งหลายสิ่งท่ีเราสามารถควบคุมได้ และหลายส่ิงท่ีเราควบคุมไม่ได้ แน่ละ ส่ิงที่เราควบคมุ ไมไ่ ด้ เราทาได้ แคม่ มี าตรการป้องกนั 85

ส่วนที่เราควบคมุ ได้ เราอาจละเลยที่จะทามนั หรือทาแลว้ คดิ ว่าจะไดผ้ ล แต่มนั ไดผ้ ลหรือไม่ เรารู้ไหม และทาอะไรกบั มนั สิ่งท่ีจะตอ้ งย้าในช้นั น้ี ก็คอื การใชค้ นที่เหมาะสม และควรเป็นกล่มุ เพอ่ื วิเคราะห์วจิ ยั อย่างมุ่งมนั่ จริงจงั และไมล่ าเอียงเขา้ ขา้ งตวั เอง เขาจึงนิยม จา้ งคนภายนอกมาทาในเร่ืองน้ี เพราะถา้ ทาเองโดยไม่มอี งคค์ วามรู้ ภายนอกมา “คาน” ไว้ รับรองการลาเอียงมีโอกาสเกิดสูง การวิเคราะห์ทางวิชาการ มกั นิยม “หลกั การวเิ คราะหจ์ ุดแขง็ จดุ อ่อน โอกาส และขอ้ คกุ คาม” ท่ีเรารู้จกั กนั ดีท่ีเขยี นเป็นภาษาองั กฤษว่า Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats Analysis หรือ SWOT และในการใชห้ ลกั การในการวิเคราะหว์ จิ ยั ขอใหเ้ ราลองพจิ ารณาขอ้ เทจ็ จริง บางอยา่ งท่ีเกิดข้ึนในวงการฟตุ บอลของไทย ว่ามีประเดน็ ที่จะนามาพิจารณา ประกอบการทา SWOT อยา่ งไรบา้ ง ดงั ต่อไปน้ี คอื ก. สภาวะโดยทั่วไป (1) ความแตกตา่ งของการแพช้ นะในกีฬาบางชนิด โดยเฉพาะอยา่ งยิ่งในกรีฑา ประเภทว่ิง 100 เมตร เพยี งแค่เส้ียววนิ าที แต่ความแตกตา่ งของรางวลั กค็ อื เหรียญทอง กบั เหรียญเงิน (2) เช่นเดียวกนั กบั ฟตุ บอล ความแตกต่างของเกมฟตุ บอล คือ การไดป้ ระตู คูต่ อ่ สูเ้ พียง 1 ประตู ไม่วา่ ฝ่ ายไหน จะเป็นฝ่ายบุก อยขู่ า้ งเดียวกนั ถึง 80 เปอร์เซ็นต์ ก็ตาม 86

(3) ความกา้ วหนา้ ของเทคโนโลย่ี ไดถ้ กู นาไปใชใ้ นการพฒั นาอุปกรณ์การเล่น กีฬา เกือบทุกชนิด เช่น ไมก้ อลฟ์ ไมเ้ ทนนิส ลกู ฟุตบอล ตลอดจนอุปกรณ์การแตง่ กาย และรองเทา้ โดยอาศยั ความรู้จาก NASA ในหลกั การลดน้าหนกั ให้เบา และแขง็ แรง ลดแรงตา้ นทานเสียดสี ฯลฯ ทางวงการฟุตบอล ควรนาประโยชน์เหลา่ น้ีมาใช้ ประโยชน์อยแู่ ลว้ หรือไม่ (4) ความกา้ วหนา้ ทางวิทยาศาสตร์การกีฬา ไดถ้ กู นามาใชอ้ ยา่ งกวา้ งขวาง ซ่ึงเราสามารถเห็นไดจ้ ากการลบสถิติต่าง ๆ ในกีฬาทกุ ประเภท ส่วนกฬี าฟตุ บอลน้นั เห็นไดช้ ดั ว่า ร่างกายของนกั ฟตุ บอลแขง็ แรง เตะไดไ้ กล และแรงข้นึ (ขอใหส้ ังเกตุ ผูร้ ักษาประต)ู ทรหด อดทน และว่องไวกวา่ เก่า (5) ความกา้ วหนา้ ทาง Audio-visual กไ็ ดแ้ ก่ เทคนิคในการใชว้ ธิ ีการที่เรียกวา่ Time and Motion Study มาวเิ คราะหไ์ ดว้ ่า ใคร และฝ่ายไหน จะเป็นผคู้ รอบครองลกู มากกว่ากนั ลกั ษณะการส่ง และรับลกู จะมีแบบ (Pattern) อยา่ งไร ใครว่ิงไดร้ ะยะทาง เท่าไหร่ เป็นตน้ (6) การแข่งขนั กนั ในการเตรียมการแข่งขนั (Before the Match) โดยการใช้ ความกา้ วหนา้ ดงั กล่าวในขอ้ (5) จึงกลายเป็นการเตรียมการทางเทคนิค และกลยทุ ธท่ี สาคญั และคู่ควร เพอื่ ความกา้ วหน้าในการเล่นของทีมของตน ข. ปัจจยั ที่เกยี่ วข้องกับการบริหารจัดการ (1) อยา่ งไรก็ตาม ผเู้ ลน่ ของเรา อาจเสียเปรียบในดา้ นสรีระอยบู่ า้ ง แต่สิ่งท่ี สาคญั กว่ายทุ ธศาสตร์ตามขอ้ 4 ถงึ ขอ้ 6 ก็คอื การเตรียมการพฒั นา “สมอง” ของผเู้ ล่น ให้มคี วามเขา้ ใจเกมส์ และมคี วามเฉลียวฉลาด ในการปรับตวั และปรับการเลน่ ให้ 87

เหมาะสมตอ่ การเปลี่ยนแปลงของเกมส์ในสนาม ซ่ึงมอี ยตู่ ลอดเวลา น่ีคอื ส่ิงท่จี ะต้อง หาคาตอบ (2) ปัจจยั แห่งความสาเร็จประการท่ีสอง ก็คือ สิ่งที่เราเรียกตามประสาชาวบา้ น ว่า เรา “ไดใ้ จ” นกั ฟุตบอล คาว่า “ไดใ้ จ” ตอ้ งครอบคลมุ ปัจจยั ต่าง ๆ ดงั น้ี 2.1 ผเู้ ล่นทุกคนในทีม มแี รงจูงใจสูงสุด ที่อยากจะเลน่ เพื่อแสดงความสามารถ ให้เป็นท่ีชื่นชม รู้จกั และจาไดข้ องผชู้ ม มากไปกว่า เงินรางวลั (โดยเฉพาะอยา่ ง ยง่ิ การเล่นใหท้ ีมชาติ) 2.2 ผเู้ ล่นทกุ คนในทีม มีความคิดเห็น หรือวสิ ัยทศั น์ ที่เห็นพอ้ งตอ้ งกนั ว่า “ชยั ชนะของทีม” มคี วามสาคญั กว่า “ชยั ชนะของตวั เอง” 2.3 ผเู้ ล่นทกุ คนในทีม มีความมานะพยายามในการฝึกฝน เพ่อื สร้างทกั ษะ และ ความแขง็ แรง ทรหด อดทน ให้กบั ตวั เอง โดยไมป่ ระมาท ภาษาชาวบา้ น เรียกวา่ “ทมุ่ เตม็ ร้อย” (3) ปัจจยั ต่อไป คอื เราจะตอ้ งมีผูจ้ ดั การทีม ตลอดจนสภากรรมการ และนายก สมาคมฯ และหวั หนา้ โคช้ ตลอดจนสตา๊ ฟ ท่ีเกี่ยวขอ้ ง ท่ีมวี สิ ยั ทศั น์ และมี ความสามารถสร้างสรรค์ และนาพาเอาปัจจยั ต่าง ๆ ขา้ งตน้ มาประยกุ ตใ์ ช้ และนาพา ทีมเพอ่ื ความสาเร็จตามแผนยทุ ธศาสตร์ 20 ปี ของสมาคมฟุตบอลฯ (4) การลงแขง่ ขนั ในแมทชจ์ ริงเทา่ น้นั ที่จะช่วยยกระดบั การเล่นของนกั ฟตุ บอล โปรดอยา่ ลืม กงลอ้ ของการเรียนรู้ ซ่ึงก็คือ มคี วามรู้ หรือรับรู้ แลว้ ลงมอื ทา และนาผล มาประเมิน เมื่อน้นั การเรียนรู้ และทกั ษะจะเกิดข้ึน การส่งเสริมให้มีเกมการแขง่ ขนั 88

เท่าน้นั คอื หวั ใจของการพฒั นา ไมใ่ ช่การเรียกตวั นกั ฟุตบอลมาเก็บตวั 2-3 เดอื น อยา่ ง ท่ีเคยทาในอดีต (5) การวางแผนเพอื่ ความสาเร็จ จาเป็นที่จะตอ้ งมกี ารเก็บสถติ ิท่ีเกี่ยวขอ้ งใหล้ กึ ลงไป เพ่ือช่วยเสริมปัจจยั ต่าง ๆ ที่กล่าวมา ตวั อยา่ ง เช่น 5.1 นิสัย ใจคอ และบคุ ลิกภาพของนกั ฟตุ บอลในทีม 5.2 แรงจูงใจ ของนกั ฟุตบอลแต่ละคนเป็นอยา่ งไร 5.3 ความแขง็ แรงของร่างกาย ตลอดจนสุขภาพต่าง ๆ ที่จาเป็นในการเลน่ อยา่ งหนกั เพอ่ื เป็นฐานในการใชเ้ ครื่องมือทางวิทยาศาสตร์การกีฬาพฒั นา เพ่ิมเติมให้ 5.4 เทคนิคการฝึกอยา่ งท่ีเคย แต่ไม่ค่อยเป็นประโยชน์ และยงั ไมเ่ คย แต่เป็น ประโยชน์ มีอะไรบา้ ง 5.5 วฒั นธรรมของทีม จะมีรูปร่างหนา้ ตาอย่างไร เดก็ แตล่ ะคน หยอ่ นอะไร แขง็ เกินไป มีอะไรบา้ ง? 5.6 การเลน่ ฟุตบอลควรจะส่งเสริมใหม้ ีฟาวลบ์ อ่ ย ๆ ไหม? การฟาวลบ์ ่อย ๆ นอกจากจะสร้างนิสัยผดิ ๆ แลว้ ยงั เสียประโยชนง์ ่าย ๆ ใหก้ บั คตู่ อ่ สู้ เราควรจะ ควบคุมอารมณ์อะไรบา้ ง และอยา่ งไรบา้ ง จะสร้างวฒั นธรรมอะไรให้เดก็ (โกงคือ โรคติดต่อร้ายแรง) (6) การ “ประกอบการ” ตา่ ง ๆ ให้ “ลงตวั ” อยา่ งยอดเยี่ยม อาศยั ความละเอียดถ่ี ถว้ น และการมองภาพรวม (Systems Approach) ของตวั แปรต่าง ๆ ในการวางแผน 89

และปฏิบตั ิตามแผน การเล่นฟุตบอลก็เช่นเดียวกนั ตอ้ งการการเลน่ ที่ลงตวั ท้งั เวลา และจงั หวะ (Perfect Timing) และประสิทธิภาพสูงสุด (Peak Performance) เพอื่ การ ทาประตู และชยั ชนะ การพลาดเพียงเส้ียววินาที หมายถึงการพลาดโอกาสทาประตู หรืออาจเสียประตกู ็ได้ 2) การกาหนดยุทธศาสตร์ และนโยบายในการพัฒนาระดบั การเล่นฟตุ บอลของ ประเทศไทย เมอื่ เราเร่ิมเขา้ ใจกบั ปัญหาที่เรากาลงั เผชิญหนา้ อยใู่ นปัจจบุ นั และเราตอ้ งการมี เป้าหมาย คอื การพฒั นาปรับปรุงสถานะภาพของปัจจุบนั ใหด้ ีข้ึน เรากต็ อ้ งกลบั ไป มองจุดแขง็ และจุดออ่อนที่เราไดค้ น้ พบมา เพื่อที่จะสรุปว่า ประการแรก จดุ แขง็ ที่เรามอี ยนู่ ้นั เพียงพอไหม เม่ือเทียบกบั ชาติอ่นื ๆ ท่ีอยใู่ น ระนาบเดียวกนั หรือสูงกวา่ ท่ีเรามีเป้าหมายจะไปสูก้ บั เขา ถา้ ไม่พอ (ถงึ พอก็เถอะ) จะ เสริมข้นึ มาให้ดีกว่าเดิมไดอ้ ยา่ งไร (อย่าลมื นะครับ ประเทศอื่น ๆ เขากค็ ิดอยา่ งเรา) ประการท่ีสอง จดุ อ่อนที่เรามีอยู่ จะมีหนทางแกไ้ ขอย่างไร พดู ง่าย ๆ กค็ ือ ตอ้ ง ทาคู่ขนานกนั ไป แตเ่ ราควรจะย้าเรื่องจุดแขง็ ท้งั ยทุ ธศาสตร์ในภาพรวมก็ดี หรือยทุ ธศาสตร์ในแต่ละภาคส่วน ของจุดออ่ น และจุดแขง็ เราสามารถคน้ หา จากววิ ฒั นาการของวทิ ยาการทาง “ศลิ ปะ และ วทิ ยาศาสตร์” ของวงการฟตุ บอลของโลก เพอ่ื นามาประยกุ ตใ์ ชใ้ หเ้ หมาะสม กบั ยทุ ธศาสตร์การแกป้ ัญหาของเราที่มีอยู่ไดม้ ากนอ้ ยอยา่ งไรบา้ ง 90

ถา้ เราไดม้ กี ระบวนการอยา่ งเป็นระบบ และถกู ตอ้ ง (โดยไมล่ าเอียง) แลว้ เราก็ จะมี “คาตอบ” มากาหนดเป็น “ยทุ ธศาสตร์” หรือ นโยบายของการพฒั นาวงการ ฟตุ บอลของเรา อยา่ งเป็นรูปธรรม นี่คือ “หลกั ชยั ” หรือ “ไมบ้ รรทดั ” ท่ีจะใชใ้ นการนาทางประกอบการวางแผน ทางดา้ น “ยทุ ธวิธี” หรือมาตรการต่าง ๆ ในรายละเอียดท่ีเรามกั จะเรียกวา่ “แผนงาน” หรือ “แผนงบบประมาณ” ซ่ึงจะมรี ายละเอยี ดของข้นั ตอนการทางานตามระยะเวลา และการใชท้ รัพยากร เพอ่ื การขบั เคล่อื นให้ตรงตาม “หลกั ชยั ” ผมไม่อยากจะกล่าวในเชิงลบ หรือเชิงตาหนิใคร ๆ หรือองคก์ รใด ๆ แตอ่ ยากจะ เรียนเป็นขอ้ สังเกตไวด้ งั น้ี คือ ประการแรก: ขออยา่ ไดล้ าเอียงเขา้ ขา้ งตวั เองวา่ เราไดม้ ี “คณะทางาน” ที่มี คุณสมบตั ิครบถว้ นในการ “ระดมสมอง” เพื่อทางานวางแผนยทุ ธศาสตร์ อยา่ งถกู ตอ้ ง แลว้ หรือไม่ ประการทีส่ อง: ไม่อยากเห็นคาตอบที่ไดย้ ินกนั อยเู่ ป็นประจาว่า “รู้กนั อยแู่ ลว้ ” และ ก็ “ทากนั อยแู่ ลว้ ” ถา้ คิดวา่ แคท่ าแผนท้งั ระยะส้นั ระยะกลาง และระยะยาวเสร็จแลว้ ก็เสร็จ เรียบร้อย “โรงเรียนไทย” ก็น่าที่จะตอ้ งมา “คดิ ใหม่” และ “ทาใหม”่ การทาแผนงาน ที่ไม่มีการติดตาม และประเมนิ “ตวั วดั ” การดาเนินงานท่ี ถกู ตอ้ งต่างหากที่เป็น “จดุ อ่อน” ของการทาแผนของเรา นี่ยงั ไม่รวม “จดุ อ่อน” ที่เกี่ยวกบั “ฝีมือ” ของการทาแผน และกระบวนการทา แผน ท่ีกลา่ วแลว้ ขา้ งตน้ การ “ตีบทไม่แตก” การแสดงจะออกมาดีไดอ้ ยา่ งไร 91

3) วธิ ีการจัดทาแผนปฏบิ ัตกิ าร จดุ ออ่ นของการทาแผนปฏิบตั ิการ ส่วนใหญจ่ ะเกิดจากความเขา้ ใจผดิ หรือไม่ เขา้ ใจ เทคนิคทางวิชาการของคาว่า “ยุทธศาสตร์” หรือ “กลยทุ ธ” เม่อื “ตน้ น้า” ไม่ถกู ตอ้ ง การกาหนดมาตรการ ซ่ึงอยู่ “ปลายน้า” ก็จะเกิดการ “มว่ั ” และ “ลกั ลน่ั ” กล่าวคอื การวางแผนเชิงปฏิบตั ิการกจ็ ะตอ้ งเดิน “เขา้ รกเขา้ พง” แมว้ ่าจะพอมีความเขา้ ใจ เรื่อง “ยทุ ธศาสตร์ และกระบวนการ” แต่เราไมไ่ ดม้ ี ความละเอียดถี่ถว้ น ในการทาการวเิ คราะหใ์ หค้ รบถว้ นอยา่ งมรี ะบบ ทาให้เกิดนโยบาย และยทุ ธศาสตร์ ทีไ่ ม่ชัดเจน กจ็ ะทาให้เกิดการ “ตีความ” ถา้ เป็นการวางแผนให้องคก์ รใหญ่ ๆ ระดบั ประเทศ เราจะเห็นว่ามีมาตรการ ออกมามากมาย ตามวิสัยของปัญญาท่ีแตกตา่ งกนั ในการตีความขององคก์ รยอ่ ย ๆ ที่มอี ยมู่ ากมาย เพราะเหตทุ ี่ว่า ต่างหน่วยตา่ งกจ็ ะตอ้ งรับผิดชอบกบั ภาระกิจประจา ของหน่วยงานของตนเป็ นหลกั มาตรการต่าง ๆ ที่ออกมา จะสอดคลอ้ งรับกนั หรือไม่ เป็นเรื่องของหน่วย วางแผนกลาง ท่ีกาหนดยทุ ธศาสตร์ (ท่ีไม่ชดั เจน ซ่ึงยงั ดีกวา่ วางแผนผิด) ในกรณีน้ี เทา่ กบั เราจะใชท้ รัพยากรของชาติมากมาย ที่อาจจะไดผ้ ลนอ้ ยเกินไป ดว้ ยเหตุน้ี การคานึงถงึ ส่ิงสาคญั ท่ีนกั วางแผนให้ความสนใจอยา่ งยิง่ ก็คอื เราตอ้ งต้งั คาถามใหต้ วั เราเองกอ่ นวา่ “ทาไมเราจึงตอ้ งมกี ารวางแผนยทุ ธศาสตร์” คาตอบ ก็คอื ที่เราจาเป็นที่จะตอ้ งมี “ยุทธศาสตร์” และการวางแผนยทุ ธศาสตร์ กเ็ พราะวา่ เราจะตอ้ งพบ หรือตดั สินใจกบั “ทางเลือก” ต่าง ๆ ในการแกป้ ัญหา 92

ถา้ เรา “เลือก” ที่จะไม่ทาอะไรเลย เราจะตอ้ งเผชิญหนา้ กบั โชคชะตา หรือ “อบุ ตั ิการณ์ “ บางอยา่ งท่ีจะตอ้ งเกิดข้นึ ตาม “ลิขิตของฟ้า” กล่าวคือ ส่ิงท่ีจะเกิดจาก ส่ิงแวดลอ้ มตามธรรมชาติรอบตวั ของเรา ที่เราไม่สามารถบงั คบั บญั ชา หรือจะไป เปลยี่ นแปลงอะไรไม่ได้ อะไรจะเกิด มนั ก็จะตอ้ งเกิด แต่ถา้ หากเราตดั สินใจ “เลอื ก” ท่ีจะทาอะไรบางอย่าง เราก็จะตอ้ งพบกบั “ทางเลอื ก” หรือสิ่งที่จะทาหลงั จากมีการ “ชงั่ น้าหนกั ” ถงึ ทางเลือกต่าง ๆ แลว้ ดว้ ย เหตผุ ลของความจาเป็นทางเศรษฐกิจ เนื่องจากเรามที รัพยากร เช่น เงินทุน ทรพั ยากร บคุ คล เครื่องไมเ้ ครื่องมือ ฯลฯ คอ่ นขา้ งจากดั ถงึ แมว้ า่ เราจะมีทรัพยากรอยา่ งเหลอื เฟือ แต่การรู้จกั ใชท้ รัพยากรใหเ้ หมาะสม และเกิดประโยชนส์ ูงสุด หรือทางานให้ไดผ้ ลเร็วท่ีสุด ก็นบั เป็นยทุ ธศาสตร์ที่ดี ควร ยึดถอื ไมใ่ ช่หรือ จากขอ้ จากดั ดงั กล่าวขา้ งตน้ เรามีความจาเป็นท่ีจะตอ้ งเลอื กใชม้ าตรการบาง มาตรการท่ีพิจารณาแลว้ วา่ ดีท่ีสุด หรือดีกวา่ มาตรการอืน่ ๆ ในแงท่ ี่วา่ มาตรการที่เราเลอื กแลว้ ควรเป็นมาตรการที่จะช่วยทุ่นแรงในการกอ่ ให้เกิด ผลกระทบ หรือส่งเสริมผลกั ดนั ใหเ้ กิดมีมาตรการอื่น ๆ ตามมา (โดยอตั โนมตั ิ หรือ ก่ึงอตั โนมตั ิ) สนองกนั เป็นลูกโซ่ เรากจ็ ะไดเ้ ห็น มาตรการที่สอดคลอ้ งกนั แบบไม่มว่ั และลกั ลนั่ และ นอกจากน้นั มาตรการ “อบุ าย หรือท่นุ แรง” เหลา่ น้ี จะทาใหเ้ ราทางานงา่ ย และใช้ ทรัพยากรน้อยในการบรรลุเป้าหมาย 93

ประการสุดท้าย: ที่ผมอยากจะกลา่ วถงึ ก็คอื ความจาเป็นใน “การรู้เขา” ซ่ึงกค็ อื การเรียนรู้จากองคค์ วามรู้แหล่งอ่นื ๆ เช่น ไดจ้ ากการเรียนรู้ประสบการณ์ของชาติต่าง ๆ จากการคน้ ควา้ ขอ้ มูลสถิติต่าง ๆ ของหน่วยงานที่เก่ียวขอ้ งกบั การวางแผนของ สมาคมฯ การส่งเจา้ หนา้ ท่ีไปดงู าน หรือไปศึกษาอบรมวิชาการทางการฝึกฝนการเลน่ ฟตุ บอลในต่างประเทศทเี่ ราเลือกแล้ว วา่ จะเป็นแนวตวั อยา่ ง เช่น ฝรั่งเศส หรือ สเปน หรือ เบลเย่ยี ม เป็นตน้ คงจากนั ไดว้ ่า ต้งั แต่ประเทศไทย ส่งโคช้ (คณุ ฉตั ร หรั่งฉายา และ พล.ต.สาเริง ไชยยงค)์ ท่ีประจาสมาคมฯ ไปอบรมท่ีเยอรมนั คร้ังสุดทา้ ย เม่อื ปี พ.ศ. 2507 (นบั รวม ได้ 50 ปี กว่ามาแลว้ ) จนบดั น้ี ยงั ไม่ไดข้ ่าวว่า มกี ารดาเนินการทานองน้ี จากสมาคมฯ หรือหน่วยงานของรัฐ (เช่น กกท.) อีกเลย การละเวน้ “ทางเลอื ก” น้ี ยอ่ มส่งผลใหเ้ กิดการไมส่ ัง่ สมภูมปิ ัญญาทอ้ งถ่ิน และ ขอ้ สาคญั จะไมก่ อ่ เกิด “แรงกระเพ่อื ม” ในการสร้าง และเพมิ่ พนู องคค์ วามรู้ไปยงั องคาพยพ ตา่ ง ๆ ท่ีเก่ียวขอ้ งในประเทศ ท่ีผมจะไดก้ ลา่ วตอ่ ไป ถงึ เร่ืองของการ ยกตวั อยา่ งของ “นโยบายการพฒั นารากหญา้ ” (Grass Root Development Project) ที่ฟีฟ่ า พยายามสนบั สนุนให้เงินช่วยเหลือ และผลกั ดนั ใหก้ ลุ่มประเทศดอ้ ยพฒั นา ในทวปี เอเชีย และทวปี อาฟริกา นานโยบายน้ีไปใช้ “นโยบายรากหญา้ ” ของฟี ฟ่ า กเ็ ปรียบเทียบไดก้ บั นโยบายเร่ืองการพฒั นา เศรษฐกิจของประเทศท่ีกาลงั พฒั นา (เคยถกู เรียกวา่ ดอ้ ยพฒั นา) นกั วชิ าการที่ศึกษา เรื่องการพฒั นาเศรษฐกิจ และสังคม ยอ่ มทราบแนวคิดมานานหลายสิบปี แลว้ กลา่ วคอื หมายถึง การใหค้ วามสนใจ มงุ่ ส่งเสริมการพฒั นาไปยงั ภาคเกษตรกรรม ท่ีเป็นกระดูก สนั หลงั (เดิม) ของประเทศ เพือ่ จะทาให้ภาคเกษตรกรรม รู้จกั ใชเ้ คร่ืองทนุ แรง เพ่ือ 94

เพมิ่ ประสิทธิภาพในการผลิต จะไดม้ ีรายไดส้ ูง และท่ีสาคญั จะใชก้ าลงั แรงคนลดลง เพ่อื ท่ีจะไดน้ ากาลงั คนมาฝึกอบรม เพ่ือใชใ้ นภาคอุตสาหกรรม ท่ีกาลงั ตอ้ งการแรงงาน เพ่อื ช่วยกนั พฒั นาประเทศ หลกั การของฟี ฟ่ า ก็คลา้ ยคลึงในแง่ท่ีวา่ เราจะตอ้ งส่งเสริม และกระจาย กิจกรรม และความรู้เรื่องฟุตบอลออกไป ให้ครอบคลุมไปยงั ภูมภิ าคท่ีเปรียบเสมือน “รากหญา้ ” ของประเทศ ในขณะเดียวกนั ความหมายของคาวา่ “รากหญา้ ” กจ็ ะกินความถงึ ความจาเป็น ท่ีเราตอ้ งโฟกสั องคค์ วามรู้เร่ืองฟตุ บอลไปที่เดก็ ซ่ึงเปรียบเสมอื นเป็น “รากหญา้ ” ที่ จะตอ้ งเติบโต ทา่ นผอู้ ่าน ที่ติดตามขอ้ เขียนของผมต้งั แต่ตน้ คงเห็นพอ้ งตอ้ งกนั ว่า การฝึกฝน ทกั ษะท่ีถกู ตอ้ งใหก้ บั เดก็ ผสมผสานกบั การฝึกฝนอยา่ งต่อเนื่องอยา่ งนอ้ ย 5-6 ปี เท่าน้นั ท่ีจะทาใหเ้ ด็กสัง่ สมทกั ษะเพยี งพอ ที่จะนามาใชเ้ ล่นฟตุ บอลในระดบั ที่สูงข้ึน พดู ง่าย ๆ ก็คอื ถา้ จะเล่นฟุตบอลใหเ้ กง่ ตอ้ งเริ่มตน้ ฝึกต้งั แต่เดก็ เพราะเหตุผล ที่วา่ เดก็ คือ “ไมอ้ อ่ นดดั งา่ ย ไมแ้ ก่ดดั ยาก” ย่งิ ฝึกอย่างถูกวิธีท้งั แนว “ศลิ ปะ และวทิ ยาศาสตร์” เดก็ กย็ ่งิ รุดหนา้ มากข้ึน และ เราก็จะมนี กั ฟุตบอลผใู้ หญ่ ที่มที ้งั ปริมาณ และคุณภาพให้เลอื กมากข้นึ สมมตุ ิวา่ เรา ซ่ึงผมสมมตุ ิว่า เป็นท้งั รัฐบาล และสมาคมฟตุ บอล ต่างกข็ านรับ นโยบายของฟี ฟ่ าน้ี และอยากจะต้งั ให้เป็นยทุ ธศาสตร์ชาติข้ึนมา เราควรจะดาเนินการ อยา่ งไร 95

อยา่ บอกผมแค่วา่ ให้เราเขยี นลงไปในแผนพฒั นาประเทศวา่ ประเทศจะ สนบั สนุน และส่งเสริมให้ ยวุ ชน และเยาวชนของชาติที่สนใจเลน่ ฟตุ บอล ไดร้ ับการ ฝึกฝน เพือ่ ให้มคี วามรู้ และความสามารถในการเลน่ ฟตุ บอลมากข้ึน วิธีคดิ แบบงา่ ย ๆ ก็คือ ไปต้งั ศนู ยฝ์ ึกฟตุ บอลข้นึ ทวั่ ประเทศ เพือ่ สร้างองคค์ วามรู้ ให้กบั เดก็ ๆ ถา้ จะถามว่า มีวธิ ีอืน่ ๆ อกี ไหม ก็จะตอ้ งตอบว่ามี และจะเป็นวิธีท่ีน่าจะดีกวา่ กล่าวคือ ทาไมเราไม่เริ่มตน้ ดว้ ยการกาหนดยทุ ธศาสตร์ของชาติ ใหช้ ดั เจนลงไปก่อนว่า การเล่นกีฬา (นอกจากฟตุ บอล) ดีหรือไม่ ท้งั ในแงส่ าธารณสุขศาสตร์ และการ ศึกษาศาสตร์ มีการวจิ ยั ออกมามากมาย ที่สนบั สนุนว่า การเล่นกีฬา และการออกกาลงั กายดี สาหรับร่างกายท้งั ระบบ กล่าวคอื นอกจาก ร่างกายจะแขง็ แรงแลว้ ยงั มกี ารเตรียม “สมอง” ไวใ้ หพ้ ร้อมในการที่จะพฒั นาตอ่ ไปในการเรียน ส่วนการเล่นกีฬา จะสอนให้มวี ินยั และสปิ ริต ถา้ เป็นกฬี าทีม (นอกจาก ฟุตบอล) กย็ งั ช่วยส่งเสริมความสามคั คี อกี โสดหน่ึง นี่กค็ อื ส่วนหน่ึงของการสร้าง “คนใหเ้ ป็นคน” ดงั ท่ี เจา้ พระยาสุรศกั ด์ิมนตรี (สนน่ั เทพหสั ดินทร์ ณ อยทุ ธยา) แต่งเพลงกราวกีฬา ไวเ้ ตือนใจให้เรานึกถงึ และ อา้ งอิง ตอ่ จากน้นั เพอ่ื ใหเ้ ป็นไปตามยทุ ธศาสตร์ชาติ ก็จะตอ้ งมีการกาหนดเป็น นโยบาย ออกมาว่า 96

ประการแรก: รัฐจะตอ้ งจดั สรรงบประมาณ เพื่อช่วยเหลอื หน่วยงานที่เก่ียวขอ้ ง ทางการศกึ ษา และทางกีฬา จดั สร้างสนามแข่งขนั ท่ีไดม้ าตรฐานข้นึ ทวั่ ประเทศ และ ให้พอเพยี ง จากน้นั ก็มีการจดั สรรงบประมาณไวใ้ หใ้ นการท่ีพวกสถาบนั การศกึ ษา และ กีฬา จะไดน้ าไปใชใ้ นการจดั การแขง่ ขนั ถา้ ไมม่ ีสนามท่ีจะใชป้ ระลอง และมีระบบการแข่งขนั ทกั ษะที่จะไดจ้ ากการ แข่งขนั จริงจะมีไดอ้ ย่างไร ประการท่ีสอง: ในส่วนของภาคเอกชนน้นั แหลง่ ใหญ่ ๆ มอี ยู่ 2 แหล่งคือ สถาบนั การศึกษาของเอกชน และสโมสรฟุตบอลท้งั สมคั รเลน่ และอาชีพ ทกุ คนทราบดีวา่ การลงทุนทางดา้ นการกีฬา เมอ่ื พิจารณาถงึ รายได้ หรือ ผลตอบแทนที่จะเกิดข้ึนน้นั กวา่ จะคมุ้ กต็ อ้ งหวงั ผลในระยะยาวนาน มากกวา่ หรือ พอ ๆ กบั การสร้างบา้ น ลาพงั รายได้ และอตั ราดอกเบ้ียเงินกใู้ นปัจจบุ นั คงเป็นการยากที่จะทาโดยไม่มี การสนบั สนุนอยา่ งใดอย่างหน่ึงจากฝ่ ายรัฐ ในการช่วยเหลือเร่ืองอตั ราดอกเบ้ีย หรือรัฐ ลงทนุ สร้างสนามให้เอกชนเช่าในราคาถกู ประการทสี่ าม: ส่วนในเร่ืองยทุ ธศาสตร์ที่เกี่ยวกบั องคค์ วามรู้ ไม่จาเป็นที่รัฐ หรือสมาคมฯ จะตอ้ งไปจดั ต้งั ศูนยฝ์ ึกข้ึนมามากมาย แตม่ ีข้ึนเพือ่ ใชใ้ นส่วนท่ีเก่ียวกบั ทีมชาติกพ็ อ เนื่องจาก การแขง่ ขนั ฟุตบอล โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ฟุตบอลอาชีพ ไดแ้ ผข่ ยาย ไปทกุ “รากหญา้ ” ความจาเป็นบงั คบั ให้สโมสรฟตุ บอลอาชีพ จะตอ้ งจดั ต้งั ศูนยฝ์ ึก 97

ท่ีเรียกวา่ อะแคดดิม่ี (Academy) ข้ึน ตามแนวบงั คบั ของสหพนั ธ์ฟุตบอลแห่งเอเชีย ที่มีชื่อยอ่ ว่า เอเอฟซี (AFC) ข้นึ ทกุ สโมสรอยแู่ ลว้ ตามขา่ วบอกว่า ในเมอื งไทย มอี ะแคดดิมี่ เกิดข้ึนนบั เป็นพนั แห่ง นี่คอื ผลพวงจากการส่งเสริม ใหม้ ีการแข่งขนั ลีกฟุตบอลอาชีพ ข้นึ ใน ประเทศไทย สิ่งที่รัฐ และสมาคมฯ จะช่วยเสริมได้ และควรทาอยา่ งย่ิง คอื การเพิม่ พูนองค์ ความรู้ ใหก้ บั สถาบนั การศกึ ษา และสโมสรตา่ ง ๆ ท่ีส่งฟตุ บอลเขา้ แข่งขนั ตามแนว หรือสไตลก์ ารเล่นฟตุ บอลท่ีเราตอ้ งการให้เกิด 4. เร่ืองของการร่วมมือกนั เพื่อเสริมพลัง แนวความคดิ เรื่องการสร้างเครือขา่ ยข้ึนร่วมกนั ระหว่างกลมุ่ ของคน หรือกลุม่ องคก์ ร โดยเฉพาะ ภาครัฐ และเอกชน จนถึงระดบั ระหว่างชาติ นบั เป็นเร่ืองสาคญั ที่ ไดร้ ับการสนบั สนุนให้เกิดใน “ยคุ เศรษฐกิจสมยั ใหม”่ ท้งั น้ี เพ่อื สร้าง “พลงั ร่วม” ทานองเดียวกนั กบั เร่ืองการใชน้ โยบาย “เครื่องทุน่ แรง” ท่ีเราพูดถงึ ไปแลว้ ประเด็นที่ตอ้ งการพูดถงึ คอื ความร่วมมือระหว่างสมาคมฟุตบอลฯ กบั สโมสร สมาชิก อยา่ ลืมว่า สมาคมฯ ไมม่ นี กั ฟตุ บอลของตวั เอง นกั ฟตุ บอลทีมชาติไดม้ าจากการ คดั เลอื กตวั ผเู้ ล่นของสโมสรต่าง ๆ สิ่งท่ีจะตอ้ งคิด และวางแผนกนั กค็ อื ทาอยา่ งไร สมาคมฯ จะมผี ูเ้ ล่นท่ีมี ความสามารถ และสไตลก์ ารเลน่ ตามยทุ ธศาสตร์ที่วางไว้ 98

การที่ไปคดั ตวั เด็กมาจากสโมสรต่าง ๆ และนามาเก็บตวั ฝึกกนั เป็นเดือน ๆ อยา่ งสมยั ก่อน เพ่อื ปรับทกั ษะ ทศั นคติ และสร้างความสมบูรณ์เพ่ิมเติม ทาไม่ไดอ้ กี แลว้ เพราะเหตทุ ี่มีการจดั การแข่งขนั ตา่ ง ๆ ในลกี แน่นขนดั ถา้ ไมจ่ ดั ก็ไม่ได้ เพราะสโมสรตอ้ งการรายได้ เพื่อมาเป็นคา่ ใชจ้ ่ายตา่ ง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง คา่ ตวั ของนกั กีฬาฟุตบอล ซ่ึงเป็นองคป์ ระกอบใหญส่ ุด ขอ้ ตกลงในการเรียกตวั เดก็ มาเลน่ ใหท้ มี ชาติน้นั ทางฟีฟ่ า เลง็ เห็นถงึ ขอ้ ขดั แยง้ น้ี จึงกาหนดให้มี “วนั ของฟีฟ่ า” (FIFA Dates) ที่สโมสรจะตอ้ งปลอ่ ยตวั เด็กใหก้ บั ทีม ชาติ “ฟีฟ่ า เดท” น้ี มรี ะยะเวลาส้ัน ๆ ยกเวน้ ช่วงปิ ดฤดกู าล เพราะฉะน้นั สมาคมฯ จะมีระยะเวลาส้นั มาก ๆ ในการเตรียมทีมชาติ ทา่ นผอู้ ่าน คงจะเห็นไดช้ ดั ว่า การเลอื กสตา๊ ฟโคช้ ของสมาคมฯ น้นั จะมี ความสาคญั อยา่ งย่ิง ต่อศรัทธา และความเช่ือถอื ท่ี (โคช้ ) สโมสรต่าง ๆ จะยอมใหม้ าก นอ้ ยแคไ่ หน (นี่ไมร่ วมศรัทธา ท่ีจะมตี ่อสมาคมฟตุ บอลฯ) เร่ืองท่ีสอง ท่ีมีความอดึ อดั ใจกนั อยู่ แตพ่ ดู ออกมาชดั เจนไม่ได้ กค็ ือ สโมสรใช้ เงินจา้ งนกั ฟุตบอลไวเ้ ลน่ ใหส้ โมสร (ไม่ใช่สมคั รเล่นอีกแลว้ ) แต่ทีมชาติเอาตวั เดก็ เขา ไปเลน่ ใหช้ าติ พวกเขาจะไดอ้ ะไรนอกจากแชร์ “ความรักชาติ” ถา้ เดก็ นกั ฟุตบอลไปเล่นแลว้ เกิดบาดเจ็บกลบั มา ท้งั เดก็ และสโมสรต่าง ๆ จะ ไดร้ ับผลกระทบไมม่ ากก็นอ้ ย เร่ืองการรักษาพยาบาล ไม่ตอ้ งพูดถงึ เพราะสมาคมฯ เขาช่วยกนั เตม็ ท่ีอยแู่ ลว้ 99

สโมสรตา่ ง ๆ จะไดร้ ับผลกระทบมาก ถา้ หากเดก็ เจบ็ มาก จนสโมสรตอ้ งหยดุ ใชง้ านเป็นระยะเวลานาน อยา่ ลืมว่า เด็กของสโมสรที่ติดทีมชาติ เป็นผเู้ ลน่ หลกั ของสโมสรต่าง ๆ ท้งั น้นั เดก็ ท่ีมดี ีกรีติดทีมชาติแลว้ ค่าตวั จะตอ้ งแพงข้ึน ฉะน้นั อยา่ มาอา้ งวา่ เด็กไม่ อยากเลน่ ทีมชาติ เด็กเหลา่ น้นั น่าจะคิดผดิ (สโมสรอาจจะไม่อยากปลอ่ ยตวั มากกว่า) ปัญหาที่กล่าวไวข้ า้ งตน้ ไมใ่ ช่เร่ืองยากที่จะแกไ้ ขไม่ได้ ถา้ หากจะไดม้ ีการ ประสานงานระหวา่ งสมาคมฟุตบอล กบั สโมสรฟตุ บอลอาชีพตา่ ง ๆ ดว้ ยความเขา้ ใจดี เห็นใจซ่ึงกนั และกนั ว่า ถา้ สโมสรอยไู่ ม่ได้ สมาคมฯ กอ็ ยไู่ มไ่ ด้ และในทานองกลบั กนั ถา้ สมาคมฯ อยไู่ มไ่ ด้ สโมสร จะอยไู่ ดอ้ ยา่ งไรกนั ส่วนจะร่วมมือร่วมใจกนั เพ่ือสร้าง “พลงั ร่วม” ไดอ้ ยา่ งไร ผมเช่ือว่า ท้งั สองฝ่ าย ยอ่ มทราบกนั ดีแลว้ ผมเพียงแตห่ วงั ว่า จะเห็นวงการฟตุ บอลของไทยไดม้ กี ารพฒั นารุดหนา้ ไปอย่าง รวดเร็ว ให้ทนั หรือเร็วกวา่ ประเทศอน่ื ๆ ทวั่ โลก 100