กลุ่มชาติพันธุ์ในประเทศจีน（中国的少数民族）

เอกสารประกอบการสอนวชิ า กลุ่มชาตพิ ันธ์จนี 中华民族 (ชนเผ่าอ๋ี) ระดบั ชนั้ มัธยมศกึ ษาปี ท่ี 5 โดย ครูม่านฟ้า บวั เหล็ก หลักสูตรครุศาสตรบณั ฑิต สาขาภาษาจนี คณะมนุษยศาสตร์ และสังคมศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยราชภฏั ลาปาง

ก คานา เอกสารฉบบั นีจ้ ดั ทาขนึ ้ เพ่ือเป็นสว่ นหนงึ่ ในการจดั การเรียนรู้ในรายวิชากลมุ่ ชาตพิ นั ธ์จีน 中华民族 เอกสารเลม่ นีป้ ระกอบไปด้วยเนือ้ หาประวตั ขิ องชนเผา่ อี๋ ด้านศลิ ปะของชนเผา่ อี๋,ด้านการแตง่กายของชนเผา่ อี๋,ด้านอาหารการกินของชนเผา่ อ๋ี,ด้านครอบครัวของชนเผา่ อี๋และด้านเทศกาลของชนเผา่อ๋ี เอกสารฉบบั นีอ้ าจเป็นประโยชน์ตอ่ ผ้ศู กึ ษาไมม่ ากก็น้อย ขอขอบคณุ ผ้ทู ่ีชว่ ยอานวยความสะดวกในการทาเอกสารฉบบั นี ้ ไมว่ า่ จะเป็นอาจารย์ผ้สู อนอาจารย์ที่ชานาญในด้านภาษาจีน จนเอกสารเลม่ นีส้ าเร็จลลุ ว่ งไปด้วยดี ผู้จัดทา ม่านฟา้ บวั เหล็ก ตาแหนง่ ครูผ้ชู ว่ ย

สารบญั ขเร่ือง หน้าคำนำ กสำรบญั ขจุดประสงค์ 1เน้ือหำประวตั ิของชนเผำ่ อ๋ี 2-ดำ้ นศิลปะของชนเผำ่ อ๋ี 3-ดำ้ นกำรแต่งกำยของชนเผำ่ อี๋ 4-ดำ้ นอำหำรกำรกินของชนเผำ่ อี๋ 5-ดำ้ นครอบครัวของชนเผำ่ อี๋ 6-ดำ้ นศำสนำและ 7ควำมเชื่อของชนเผำ่ อี๋-ดำ้ นเทศกำลของชนเผำ่ อ๋ี 8แบบฝึ กหดั 9เอกสำรอำ้ งอิง 10

1วตั ถุประสงค์1. เพื่อให้ผ้เู รียนได้เรียนรู้เก่ียวกบั ประวตั ิความเป็นมาของชนเผา่ อี๋2. เพื่อให้ผ้เู รียนได้เรียนรู้เกี่ยวกบั การใช้วฒั นธรรมโดยรวมของชนเผา่ อ๋ี

2ประวัตขิ องชนเผ่าอ๋ี เผา่ อ๋ีนบั เป็นชนเผา่ ที่มีประวตั ศิ าสตร์วฒั นธรรมยาวนานที่สดุ เผา่ หนง่ึ ของจีน มีช่ือเรียกตวั เองตา่ งกนั ไปตามแตล่ ะท้องที่ เชน่ นวั่ ซู (诺苏 Nuòsū) นา่ ซู (纳苏 Nàsū) หลวั อู่ (罗武 Luówǔ) หมี่ซาโพ (米撒泼 Mǐsāpō) ซาหนี (撒尼 Sāní) อาซี (阿西 Āxī) เป็นต้น มีถ่ินฐานอยทู่ ่ีมณฑลยนู นาน เสฉวน ก้ยุ โจวกวา่ งซี ชาวอ๋ีอาศยั อยอู่ ยา่ งกระจดั กระจายเป็นบริเวณกว้าง และแตล่ ะที่ก็มีอยไู่ มม่ าก บริเวณที่มีชาวอ๋ีอาศยั อยมู่ ากได้แก่ มณฑลเสฉวนมีชาวอี๋อยทู่ ่ีกลมุ่ ปกครองตนเองชาวอี๋เขาเหลียงซาน(凉山 Liángshān) ที่มณฑลยนู นานมีชาวอ๋ีอยทู่ ี่กลมุ่ ปกครองตนเองชาวอ๋ีเมืองสยงอ๋ี (雄彝 Xióngyí) และกลมุ่ ปกครองตนเองเผา่ ฮานีเมืองหงเหอ (红河 Hónghé) ที่มณฑลก้ยุ โจวมีชาวอ๋ีอยทู่ ่ีเมืองปีเ้ จี๋ย (毕节 Bìjié) และล่วิ ผานสยุ่ (六盘水Liùpánshuǐ) จากการสารวจจานวนประชากรครัง้ ท่ี 5 ของจีนในปี 2000 ชนกลมุ่ น้อยเผา่ อ๋ีมีจานวนประชากรทงั้ สนิ ้ 7,762,286 คนชาวอี๋มีภาษาเป็นของตนเองชื่อวา่ ภาษาอี๋ จดั อยใู่ นตระกลู ภาษาจีน-ทิเบต สาขาทิเบต-พมา่แขนงภาษาอ๋ี มี 6 สาเนียงภาษา เดมิ มีภาษาเขียนที่เป็นอกั ษรภาพ เรียกชื่อวา่ อกั ษรหนาง (囊文 Nánɡwén)ในปี 1975 มณฑลเสฉวนได้พฒั นาอกั ษรภาษาอ๋ีให้กบั ชาวอี๋ท่ีกลมุ่ ปกครองตนเองชาวอ๋ีเมืองเหลียงซานท่ีอนสุ าวรีย์บรรพชนชาวอี๋ ในอาเภอปกครองตนเองชาวอี๋อาเภอเออ๋ ซาน มณฑลยนู นาน (云南省峨山彝族自治县 Yúnnán shěnɡ Éshān Yí Zú zìzhìxiàn) มีอกั ษรสลกั บนอนสุ าวรีย์บรรยายเก่ียวกบั ตานานของบรรพบรุ ุษชาวอ๋ีท่ีชื่อ อาผู่ ตมู่ ู่ (阿普笃慕 Āpǔ dǔmù) และลกู ชายทงั้ หกท่ีเป็นผ้นู าพาชาวอี๋เดนิ ทางอพยพและตงั้ ถิ่นฐานในดินแดนของมณฑลยนู นาน ก้ยุ โจว เสฉวน ตลอดจนเป็นผ้กู าหนดชีวิตของชาวอ๋ีในปัจจบุ นั

3ด้านศิลปะของชนเผ่าอ๋ี ด้านศิลปะวัฒนธรรม ชนเผา่ อี๋มีอารยะธรรมยาวนาน สร้างสรรค์และสืบสานงานด้านวรรณกรรม ศลิ ปกรรมท่ีงดงามชมุ ชนชาวอี๋ในท้องที่ตา่ งๆ มีเอกสารโบราณที่จดบนั ทกึ ด้วยลายมือเป็นภาษาอี๋มากมายนบั ร้อยนบั พนัปัจจบุ นั มีการแปลเป็นฉบบั ภาษาจีน ตีพมิ พ์เพื่อเผยแพร่เป็นคลงั ความรู้และหลกั ฐานด้านปรัชญาประวตั ิศาสตร์ วรรณคดี ศาสนาอีกนบั ไมถ่ ้วน นอกจากนีย้ งั มีศลิ าจารึก โลหะจารึกภาษาอ๋ี และวรรณกรรมมขุ ปาฐะอนั ทรงคณุ คา่ ยิ่งนกั โดยเฉพาะการแพทย์แผนโบราณเผา่ อี๋ท่ีมีการบนั ทกึ ตารายา ตาราการรักษานบั เป็นแบบฉบบั การรักษาแผนโบราณของวงการแพทย์แผนจีนเลยทีเดียว นอกจากนีน้ กั วิชาการด้านวฒั นธรรมจีนในปัจจบุ นั เช่ือกนั วา่ ชาวอี๋เป็นผ้บู กุ เบกิ การใช้ปฏิทินสรุ ิยะคตเิ ป็นกลมุ่ แรก ด้านศิลปะ หัตถกรรม มีการเขียนสี งานปัก เครื่องประดบั เงิน งานแกะสลกั วาดภาพ เป็นต้น งานเขียนสีนิยมวาดลงบนถ้วยชามภาชนะเคร่ืองใช้ กานา้ กระบอกลกู ธนู โล่ อานม้า เครื่องดนตรี ใช้สีดา เหลืองและแดงเป็นหลกัด้านงานปักถือเป็นงานฝีมือชิน้ เอกของหญิงชาวอี๋ ผ้าปักนิยมใช้เป็นผ้าโพกศรี ษะ เสือ้ ผ้า กางเกง กระโปรงผ้าคาดเอว กระเป๋ า เป็นต้น

4ด้านการแต่งกายของชนเผ่าอ๋ี ด้านการแตง่ กายของชาวอี๋แตกตา่ งกนั ในแตล่ ะท้องที่ ชาวอ๋ีที่เมืองเหลียงซาน เฉียนซี ชายสวมเสือ้สีดาลาตวั แคบ ผา่ อกเฉียงลงทางขวา สวมกางเกงขาพอง จีบรอบ ยาวถงึ ตาตมุ่ บางท้องที่ก็สวมกางเกงขาลีบ ยาว ก็มี มวยผมเป็นกระจกุ ตรงกลางศรี ษะ โพกด้วยผ้าสีขาวและตดิ ก๊ิบที่มมุ ขวา สว่ นการแตง่ กายของหญิงชาวอี๋ยงั คงรักษาขนบธรรมเนียมการแตง่ กายที่เป็นเอกลกั ษณ์ประจาชนเผ่า ศีรษะพนั ด้วยผ้าเป็นทรงกลมสงู พนั รอบเอวด้วยผ้าทอมือและปักลวดลายงดงาม สวมกระโปรงจีบรอบยาวกรอมส้น สีสนั ฉดู ฉาดเป็นลายขวางสลบั สีรอบลาตวั สวมเครื่องประดบั เงินและทองจาพวกต้มุ หู กาไล แหวน สร้อยระย้า เป็นต้น

5ด้านอาหารการกนิ ของ ชนเผ่าอ๋ี ชาวอี๋นิยมบริโภคข้าวโพดเป็นอาหารหลกั รองลงมาได้แก่ ข้าวสาลี ข้าวเจ้า มนั ฝร่ัง ข้าวโอ๊ตอาหารเนือ้ ได้แก่ เนือ้ ววั เนือ้ หมู เนือ้ แกะและเนือ้ ไก่ ประกอบเป็นอาหารด้วยการหน่ั เป็นก้อนใหญ่ ๆ แล้วต้มให้สกุ ชาวฮนั่ เรียกอาหารของชาวอี๋นีว้ า่ “เนือ้ ลกู ต้มุ ” (砣砣肉 Tuótuóròu) ชาวอี๋ไมก่ ินเนือ้ สนุ ขั เนือ้ ม้า รวมทงั้ เนือ้ สตั ว์จาพวกกบและสตั ว์เลือ้ ยคลานตา่ งๆ รสชาตทิ ่ีชาวอ๋ีโปรดปรานได้แก่อาหารรสเปรีย้ วและเผ็ด นยิ มใช้เหล้าในการต้อนรับแขกถือเป็นการแสดงความเคารพตอ่ ผ้มู าเยือน เมื่อมีเหตกุ ารณ์ขดั แย้งวิวาท จะใช้เหล้าเป็นส่ือประสานสมั พนั ธ์ นอกจากนีใ้ นการคบเพื่อน แตง่ งาน งานศพงานเฉลมิ ฉลองรื่นเริงตา่ งๆ ล้วนต้องมีเหล้าเป็นส่ือกลางในการทาพธิ ีและเช่ือมความสมั พนั ธ์ตอ่ กนั เสมอ

6ด้านครอบครัวของชนเผ่าอ๋ี ครอบครัวของชาวอ๋ีสืบสายตระกลู สายพอ่ และก่อตงั้ เป็นครอบครัวเล็กๆ ลกู คนสดุ ท้องอาศยั อยู่กบั พอ่ แม่ สว่ นพ่ีชายพ่ีสาวเมื่อแตง่ งานแล้วจะแยกไปตงั้ ครอบครัวใหม่ สถานภาพของผ้หู ญิงในสงั คมเผา่อี๋ต่ากวา่ ผ้ชู ายมาก การแบง่ มรดกของพอ่ แมจ่ ะแบง่ ให้ลกู ชายทกุ คนอยา่ งเทา่ เทียมกนั แตไ่ มแ่ บง่ ให้ลกูสาว ชาวอี๋ยดึ ถือการตงั้ ช่ือของลกู ชายแบบลกู โซ่ กลา่ วคือ ใช้คาในช่ือของพอ่ มาเป็นสว่ นหนงึ่ ในการตงั้ ช่ือลกู และเม่ือมีลกู ก็จะนาชื่อของตนไปเป็นสว่ นหนงึ่ ในการตงั้ ช่ือลกู คล้องกนั ไปทกุ ๆรุ่น ธรรมเนียมเชน่ นี ้ยดึ ถือปฏิบตั มิ าจนถงึ ยคุ กอ่ นการก่อตงั้ สาธารณรัฐประชาชนจีน ก็คอ่ ยๆลดความเคร่งครัดลง

7 ด้านศาสนาและความเช่ือของชนเผ่าอ๋ี ความเชื่อของชาวอ๋ีสะท้อนถึงสีสนั ของความเช่ือแบบสงั คมบพุ กาลอยา่ งเดน่ ชดั ซง่ึ ก็คือการนบั ถือบชู าสรรพเทพ ชาวอ๋ีเช่ือวา่ สรรพสิ่งในโลกแม้ไมม่ ีชีวติ แตม่ ีวิญญาณสงิ สถิตย์อยู่ ดงั นนั้ ชาวอี๋จงึ นบั ถือเทพท่ีมีอยตู่ ามธรรมชาติทกุ หนทกุ แหง่ และยงั บชู าวิญญาณบรรพบรุ ุษอีกด้วย เทพธรรมชาตทิ ี่ชาวอ๋ีนบั ถือหลกั ๆได้แก่ วญิ ญาณและผีสาง สิ่งของเคร่ืองใช้ของญาตผิ ้ใู หญ่หรือญาตใิ นบ้านท่ีเสียชีวิตไปแล้ว ล้วนมีวญิ าณของเจ้าของสงิ สถิตย์อยู่ เรียกวิญญาณเหลา่ นีว้ า่ “จี๋เออ๋ ร์” (吉尔 jí’ěr) โดยเช่ือวา่ ส่งิ ของเหลา่ นีม้ ีความขลงั และสามารถปกปักรักษา อานวยพรให้ครอบครัวคนในบ้านอยเู่ ย็นเป็นสขุ แตห่ ลงั จากมีการปฏิสมั พนั ธ์กบั ชนเผา่ ภายนอก ศาสนาพทุ ธได้เริ่มเผยแผเ่ ข้าสชู่ มุ ชนชาวอ๋ี ในชว่ งตอนต้นสมยั ราชวงศช์ ิงลทั ธิเตา๋ ก็ได้เผยแผเ่ ข้าสชู่ มุ ชนชาวอี๋ด้วย หลงั จากการรุกรานของประเทศจกั รวรรดนิ ิยม ศาสนาเยซูก็ได้เข้ามาเผยแผใ่ นชมุ ชนชาวอี๋ด้วยเชน่ กนั

8ด้านเทศกาลของชนเผ่าอ๋ี เทศกาลที่มีอยหู่ ลกั ๆ คือ เทศกาลคบเพลงิ ไฟ เทศกาลขนึ ้ ปีใหมอ่ ๋ี เทศกาลไหว้บรรพบรุ ุษ เทศกาลระบาราร้อง ในจานวนนีเ้ทศกาลคบเพลงิ ไฟถือเป็นเทศกาลที่ชาวอ๋ีให้ความสาคญั มากและจดั ขนึ ้ อยา่ งยิ่งใหญ่กาหนดจดั งานเดอื นหกวนั ท่ี 15 หรือ 24 ตามปฏิทินสรุ ิยะคติ ในงานเทศกาลคบเพลิงไฟนีช้ นชาวอ๋ีถ้วนหน้าจะสวมชดุ ประจาเผา่ ชดุ ใหมเ่ ตม็ ยศมาร่วมพิธีเฉลมิ ฉลองและบชู าเทพตา่ งๆ จากนนั้ ร่วมกนั ร้องเพลง เต้นราอยา่ งสนกุ สนาน นอกจากนีย้ งั มีกิจกรรมร่ืนเริงอ่ืนๆอีก เชน่ แขง่ ม้า มวยปลา้ เป็นต้น ตกกลางคืนชาวอี๋ทกุ ครัวเรือนจดุคบเพลิงสวา่ งไสวไปทวั่ ชมุ ชน ถึงเวลานดั หมายแตล่ ะคนจะถือคบเพลงิ ตรงไปท่ีลานกลางแจ้งร่วมกนั ก่อกองไฟจากนนั้ ร้องระบาราเต้นกนั อยา่ งสนกุ สนาน

9 แบบฝึ กหัด1.แขนงภำษำอี๋มีก่ีสำเนียงภำษำก.3 สำเนียงภำษำ ข.4 สำเนียงภำษำค.5 สำเนียงภำษำ ค.6 สำเนียงภำษำ2.ภำษำเขียนที่เป็ นอกั ษรภำพเดิมของชำวอี๋มีช่ือเรียกวำ่ อะไรก.อกั ษรฮน่ั จ้ือ ข.อกั ษรหนำงค.อกั ษรหยวน ง.อกั ษรภำพ3.ดำ้ นศิลปะ หถั กรรมของชำวอ๋ี ไดแ้ ก่อะไรบำ้ ง1.งำนปัก2.งำนแกะสลกั3.งำนวำดภำพ4.ถูกทุกขอ้จงเขียนคำตอบที่ถูกตอ้ ง1.ชำวอี๋มีชื่อเรียกตวั เองไดแ้ ก่อะไรบำ้ งจงยกตวั อยำ่ งมำ 4 ช่ือ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………2.ภำษำอี๋จดั อยใู่ นตระกูลใดและมีสำขำช่ือวำ่ อะไร……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

10 อ้างองิhttps://metchs.blogspot.com/2011/11/52.html