ประสิทธิภาพสารควบคุมการเจริญเติบโตของพืช

คานา ตามที่กรมวิชาการเกษตร ได้มอบหมายให้สถาบันวิจัยพืชสวนรับผิดชอบการควบคุมการทดลอง ประสิทธิภาพสารควบคุมการเจริญเติบโตพืช ซึ่งจัดเป็นวัตถุอันตรายทางการเกษตรตามพระราชบัญญัติวัตถุ อันตราย พ.ศ. 2535 ซึ่งสถาบันวิจัยพืชสวนได้จัดทาคู่มือคาแนะนา การจัดทาแผนการทดลองประสิทธิภาพ ของสารควบคุมการเจริญเติบโตพืชด้านต่างๆท้ังด้านการเจริญเติบโต การออกดอกติดผล การปรับเปล่ียนเพศ ดอก การให้ผลผลิตและการเพ่ิมคุณภาพของพืชสวน พืชไร่ ข้าวและยางพารา คร้ังที่ 1 เม่ือ กันยายน 2550 และได้เผยแพรท่ างเว็บไซต์ของสถาบนั ฯ เพ่ือใหผ้ ปู้ ระกอบการได้ใช้เป็นตัวอย่างในการจัดทาแผนการทดลองได้ ถูกต้อง แต่จากการดาเนินการที่ผ่านมาพบว่าบางบริษัทฯมีการเขียนแผนการทดลอง ผลการทดลอง รวมท้ัง คาแนะนาในร่างฉลากไมถ่ ูกตอ้ งและไมเ่ ป็นไปในแนวทางเดียวกัน ทาให้ต้องมีการแก้ไขหลายครั้งและสิ้นเปลือง เวลา ดังนั้นคณะทางานการพิจารณาการขึ้นทะเบียนวัตถุอันตรายทางการเกษตรสถาบันวิจัยพืชสวน จึงได้ทา การปรับปรุงคู่มือคาแนะนาการจัดทาแผนการทดลองประสิทธิภาพของสารฯใหม่ พร้อมยกตัวอย่างการจัดทา แผนการทดลองประสิทธิภาพสารฯ รูปแบบการรายงานผลและคาแนะนาในร่างฉลากของสารควบคุมการ เจรญิ เตบิ โตพชื ทไ่ี ด้มกี ารข้นึ ทะเบยี นทผี่ า่ นมาให้ชัดเจนมากยง่ิ ขนึ้ สถาบนั วจิ ัยพืชสวน หวงั เป็นอยา่ งยงิ่ วา่ คมู่ อื คาแนะนาฯที่ได้ปรับปรุงดังกล่าวนี้ จะเป็นประโยชน์ท้ังต่อ เจ้าหน้าท่ีหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชนและผู้ประกอบการท่ีประสงค์จะขอข้ึนทะเบียนสารควบคุมการ เจริญเติบโตพืชได้นาไปใช้เป็นคู่มือในการจัดทาแผนการทดลองประสิทธิภาพสารฯท่ีจะขอขึ้นทะเบียน รวมทั้ง การรายงานผล การเขียนคาแนะนาในรา่ งฉลากไดถ้ กู ต้องตามรูปแบบท่กี าหนด (ดร. สมบตั ิ ตงเต๊า) ผอู้ านวยการสถาบนั วิจยั พชื สวน พฤศจิกายน 2560

คณะทางานฯ ทวีศักด์ิ แสงอุดม กฤษณ์ ลนิ วฒั นา อานวย อรรถรงั ลอง วรางคณา มากกาไร สภุ าภรณ์ สาชาติ ลาวณั ย์ จนั ทร์อัมพร สัจจะ ประสงคท์ รัพย์ ธรี วฒุ ิ ชตุ นิ ันทกลุ วศิ รตุ สนั มา่ แอ ศศิมา พยยุ งค์ ปาริชาติ พจนศ์ ลิ ป์ พรอนันต์ แข็งขันธ์ สุนติ า คามีศักด์ิ ทิวา บบุ ผาประเสรฐิ ลดั ดาวัลย์ อินทรส์ ังข์ มาลัย ชมเชย บรรณาธิการ อานวย อรรถรังลอง วรางคณา มากกาไร พมิ พ์คร้งั ที่ 2 พฤศจกิ ายน 2560 จานวนทจี่ ดั พมิ พ์ 100 เล่ม จานวนหนา้ 135 หน้า

สารบัญ หนา้ คาแนะนาในการจดั ทาแผนการทดลองสารควบคมุ การเจริญเติบโตของไม้ผล 1 - เพอ่ื ควบคุมการแตกใบอ่อน (Regulate Flushing) 4 - เพื่อควบคุมการแตกตา (Regulate Bud Burst) 7 - เพื่อควบคมุ การออกดอก (Regulate Floral Induction) 10 - เพอ่ื ปรับเปลี่ยนเพศดอก (Modify Sex Expression) 13 - เพื่อควบคุมการยืดชอ่ ดอก (Regulate Floral Development : Pedicel Length) 16 - เพ่อื ควบคมุ การติดผล (Regulate Fruit Set) 19 - เพื่อควบคุมการหลดุ ร่วงของผล (Regulate Fruit Retention) 22 - เพอื่ ควบคุมการพัฒนาการของผล (Regulate Fruit Growth and Development) 25 - เพื่อควบคมุ การสุกแกข่ องผล (Regulate Fruit Ripening) 28 - เพื่อควบคุมการพัฒนาการของราก (Regulate Root Development) 31 คาแนะนาในการจัดทาแผนการทดลองสารควบคุมการเจริญเติบโตของพืชผกั 34 - เพอื่ ควบคุมการพกั ตวั ของตา (Regulate Bud Dormancy) 37 - เพื่อเพิม่ สัดสว่ นดอกเพศผ้หู รอื เพศเมยี (Modify Sex Expression) 40 - เพอ่ื ควบคมุ การเจริญเตบิ โตและผลผลิต (Regulate Plant Growth and Yield) - เพอ่ื ควบคมุ การสุกแก่ของผล (Regulate Ripening) 43 45 คาแนะนาในการจัดทาแผนการทดลองสารควบคุมการเจริญเติบโตของไมด้ อก 48 - เพอ่ื ควบคุมการงอกของหัว (Regulate Bud Emergence) 51 - เพอ่ื ควบคุมการพฒั นาการราก (Regulate Root Growth) - เพื่อควบคุมทรงพ่มุ (Regulate Plant Canopy) 54 - เพอ่ื ควบคมุ การพฒั นาการช่อดอก (Regulate Floral Development) 57 คาแนะนาในการจัดทาแผนการทดลองสารควบคมุ การเจริญเติบโตของขา้ ว - เพื่อควบคมุ การเจริญเติบโตและผลผลติ (Regulate Plant Growth and Yield) 60 คาแนะนาในการจดั ทาแผนการทดลองสารควบคมุ การเจริญเตบิ โตของพชื ไร่ 63 - เพอ่ื ควบคมุ การเจริญเติบโต ผลผลติ และคุณภาพ (Regulate Plant Growth, Yield and Quality) คาแนะนาในการจดั ทาแผนการทดลองสารควบคุมการเจริญเติบโตของยางพารา - เพื่อควบคุมการไหลของนายาง (Regulate Latex Flow) คาแนะนาในการจดั ทาแผนการทดลองสารควบคมุ การเจริญเติบโตของหญ้า - เพ่อื ควบคุมการเจริญเตบิ โต (Regulate Plant Growth)

สารบัญ (ต่อ) หนา้ ภาคผนวก ขนั ตอนการขอขึนทะเบียนวัตถอุ นั ตรายทางการเกษตร (กรณสี ารควบคุมการเจริญเตบิ โตพชื ) 67 ตัวอย่างแผนการทดลองประสิทธิภาพสารควบคุมการเจริญเติบโตในไมผ้ ล - แพกโคลบวิ ทราซอลเพื่อควบคุมการออกดอกของมะม่วงพนั ธุน์ าดอกไม้ 69 - อที ฟี อนเพอ่ื ควบคุมการออกดอกของสับปะรด 72 - กรดจิบเบอเรลลิกเพ่อื ควบคุมการยืดชอ่ ดอกขององนุ่ 75 - ไฮโดรเจน ไซยานาไมด์เพ่ือควบคุมการแตกตาขององุ่น 78 ตวั อย่างแผนการทดลองประสทิ ธิภาพสารควบคุมการเจริญเตบิ โตในพืชผัก - คลอร์โพรแฟมเพอื่ ยบั ยังการงอกของมันฝรงั่ 82 - กรดจิบเบอเรลลิกเพ่อื เพ่ิมสดั ส่วนดอกเพศผใู้ นแตงกวา 85 - กรดอัลฟา-แนฟทลิ อะซิติกเพอ่ื เพมิ่ สัดสว่ นดอกเพศเมยี และผลผลติ ในแตงกวา 88 - โซเดยี ม ออร์โท-ไนโตรฟีโนเลต + โซเดียม พารา-ไนโตรฟโี นเลต + 91 โซเดยี ม-5-ไนโตรกัวเอยี โคเลตเพอ่ื เพ่ิมผลผลติ แตงกวา - โซเดียม ออรโ์ ท-ไนโตรฟีโนเลต + โซเดยี ม พารา-ไนโตรฟีโนเลต + 94 โซเดียม-5-ไนโตรกวั เอียโคเลตเพื่อเพม่ิ ผลผลติ พรกิ ตัวอย่างแผนการทดลองประสิทธิภาพสารควบคมุ การเจริญเติบโตในพืชไร่ - บทู ราลนิ เพ่ือควบคุมการเจริญเตบิ โตของตาขา้ งยาสบู 98 - เมพคิ วอท คลอไรด์เพ่อื ควบคุมการเจรญิ เตบิ โตและผลผลิตถั่วเขียว 101 ตัวอย่างแผนการทดลองประสิทธภิ าพสารควบคมุ การเจริญเติบโตในพชื อนื่ ๆ - อีทฟี อนเพอื่ กระตนุ้ การไหลของนายางพารา 105 - ไตรเนกซาแพก-เอทิลเพอื่ ยับยงั การเจริญเติบโตของหญา้ บนสนามกอล์ฟ 107 แบบรายงานการตรวจสอบแปลงทดสอบประสิทธภิ าพสารควบคุมการเจรญิ เตบิ โตพชื 110 รปู แบบการเขียนผลการทดลองประสทิ ธภิ าพสารควบคมุ การเจรญิ เตบิ โตพชื 111 แบบการเขยี นรายงานการทดลอง 112 ตัวอย่างรา่ งฉลากสารทผ่ี า่ นการพจิ ารณาการขนึ ทะเบยี นในไมผ้ ล - แพกโคลบิวทราซอลเพอ่ื ควบคุมการออกดอกของมะมว่ งพันธน์ุ าดอกไม้ 115 - อีทีฟอนเพอ่ื ควบคมุ การออกดอกของสบั ปะรด 116 - กรดจิบเบอเรลลกิ เพื่อควบคุมการยืดชอ่ ดอกขององุ่น 117 - ไฮโดรเจน ไซยานาไมด์เพื่อควบคุมการแตกตาขององุ่น 118

สารบญั (ตอ่ ) หนา้ ตวั อยา่ งร่างฉลากสารท่ีผา่ นการพิจารณาการขนึ ทะเบียนในพืชผัก - คลอร์โพรแฟมเพื่อยบั ยงั การงอกของตามนั ฝรั่ง 120 - กรดจิบเบอเรลลิกเพ่ือเพ่ิมสดั ส่วนดอกเพศผใู้ นแตงกวา 121 - กรดอลั ฟา-แนฟทิลอะซิติกเพ่ือเพ่มิ สดั สว่ นดอกเพศเมียและผลผลติ ในแตงกวา 122 - โซเดยี ม ออรโ์ ท-ไนโตรฟีโนเลต + โซเดยี ม พารา-ไนโตรฟีโนเลต + โซเดยี ม-5-ไนโตรกัวเอยี โคเลตเพอื่ ควบคมุ การเจริญเติบโตและผลผลิตในแตงกวา 123 - โซเดยี ม ออร์โท-ไนโตรฟโี นเลต + โซเดียม พารา-ไนโตรฟโี นเลต + โซเดยี ม-5-ไนโตรกวั เอยี โคเลตเพือ่ ควบคุมการเจริญเตบิ โตและผลผลิตในพริก 124 ตัวอย่างรา่ งฉลากสารทผ่ี า่ นการพจิ ารณาการขนึ ทะเบยี นในพืชไร่ - บทู ราลนิ เพ่ือควบคุมการแตกตาข้าง (หน่อ) ในยาสบู 126 - เมพคิ วอท คลอไรด์เพ่อื ควบคมุ ความยาวขอ้ และผลผลิตในถั่วเขยี ว 126 ตวั อยา่ งร่างฉลากสารทผ่ี า่ นการพิจารณาการขนึ ทะเบยี นในพชื อืน่ ๆ - อที ฟี อนเพื่อกระตนุ้ การไหลของนายางพารา 129 - ไตรเนกซาแพก-เอทิลเพอ่ื ยับยงั การเจริญเตบิ โตของหญ้าบนสนามกอลฟ์ 130

คาแนะนาในการจดั ทาแผนการทดลองสารควบคมุ การเจริญเติบโตของไม้ผล เพ่ือควบคมุ การแตกใบอ่อน (Regulate Flushing) 1. ชนดิ สาร (Product) คณุ สมบัตแิ ละการใชป้ ระโยชนข์ องสารฯรวมทั้งข้อมูลอา้ งอิง (ref.) ทม่ี ีการใชก้ บั พืชทีจ่ ะทาการทดลอง (กรณเี ป็นสารเคมใี หม่ และมเี อกสารอา้ งองิ ให้แนบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พชื ไม้ผล 2.2 สถานที่ อย่างน้อย 2 แหง่ ตา่ งพนื้ ทห่ี รือทดลองซ้าทเ่ี ดมิ อยา่ งน้อย 2 ครั้ง ตามสภาวะการพัฒนาการของพืช 2.3 ระยะเวลา เร่มิ ต้น - สน้ิ สดุ 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจัด Block ให้ใช้ขนาดทรงพุ่ม และความสมบูรณ์ต้นใกล้เคียงกันหรือ อายุต้นเท่าๆ กัน 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพ้ืนฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การตัดแต่งก่ิง ใส่ปุ๋ย การ ใหน้ ้า การป้องกนั กาจัดศตั รูพืช ฯลฯ ตอ้ งปฏบิ ตั เิ หมือนกนั ทั้งแปลง 2.4.3 การปอ้ งกนั การปนเปื้อนของสารทดลอง (Drifting Effect) ใชต้ ้นคัน่ กลาง หรือ แถวป้องกนั (Guard row) หรอื ฉากป้องกัน (Screen) 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองยอ่ ย ตามความเหมาะสม 2.5 จานวนซ้า ไม่นอ้ ยกวา่ 3 ซ้า และมี df error ไม่นอ้ ยกวา่ 12 (ใช้ตน้ ทดลอง 1-2 ต้นต่อซ้าตอ่ กรรมวิธี หรอื ตามความเหมาะสม) 2.6 ระยะปลูก ตามความเหมาะสม 3. กรรมวิธีการใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคมุ การเจริญเตบิ โตพืชท่ใี ช้ทดลอง 3.1.1 สารเดีย่ ว ระบุเปน็ ความเข้มขน้ ของสารออกฤทธ์ิ 3.1.2 สารผสม ระบุเปน็ ปริมาตร หรอื ปรมิ าณของสารออกฤทธิ์ 3.2 สารควบคุมการเจริญเติบโตพชื ทใี่ ช้เปรียบเทียบ (ต้องผ่านการข้ึนทะเบียนและมีการแนะนาในพืชท่ีใชท้ ดลอง และควรมคี วามเขม้ ข้นเดยี วกนั กับสารทดสอบ) 3.3 ต้องมตี ้นท่ีไมใ่ ชส้ ารควบคุมการเจรญิ เติบโตพืชเป็นกรรมวธิ ีเปรยี บเทียบ 1

3.4 วิธีการใช้ 3.4.1 กรรมวธิ กี ารทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นท่ีใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยทั่วไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พชื ทใ่ี ช้ในการเปรียบเทยี บ รว่ มกบั ความเขม้ ข้นท่มี ากกว่า 2 ระดับและนอ้ ยกวา่ 2 ระดับ) กรรมวธิ ี อตั ราผลิตภัณฑ์ทใี่ ช้ ความเขม้ ข้นสารทใี่ ช้ 1 ชอ่ื สาร (ช่ือการค้า) (กรัม หรอื มล ต่อนา้ 20 ลิตร) (พีพเี อ็ม) 2 …. …. สารเปรียบเทียบ (ช่ือการคา้ ) กรรมวธิ ีควบคมุ 3.4.2 ระบุวิธีการปฏบิ ัตเิ ป็นข้นั ตอนชดั เจน เช่น การเตรียมการกอ่ นการทดลองและระหว่าง การทดลองจนเสร็จสนิ้ การทดลอง 4 วิธเี ก็บข้อมลู การทดลอง (Data Assessments) 4.1 บันทกึ การตอบสนองของพืช ต่อสารควบคมุ การเจริญเติบโตของพชื ทใี่ ช้ 4.1.1 ศกึ ษาการตอบสนองของพชื ต่อการใช้สารควบคุมการเจริญเติบโต : ระยะเวลาในการ แตกตาใบ โดยทาเครื่องหมาย (Tag) ยอด 4 ทิศ 3 ระดบั ความสูง ไม่นอ้ ยกวา่ 12 ยอดต่อ ตน้ บนั ทกึ รายละเอียดของยอดกอ่ นและหลังการใช้สารฯ 4.1.2 ศึกษาประสทิ ธภิ าพของสารฯ : ประเมนิ การแตกใบอ่อนโดยใช้ Grid Technique1 ถ้าเป็น Uniform Distribution ใช้ Simple Random Sampling Technique ถ้าไม่เปน็ Uniform Distribution ใช้ Stratified Random Sampling Technique บันทึกอายุวันเร่ิม แตกใบออ่ น จานวนต้นแตกใบอ่อนทุก 7 วนั /ในช่วงเวลาต่างๆ หลังการใชส้ ารฯ คานวณ เปอร์เซน็ ต์การแตกใบออ่ น และอ่นื ๆ 4.2 อาการผิดปกตขิ องพืชท่ีเกดิ จากการใช้สารฯ (ถ้ามี) 1 - ไม้ผลทีม่ ีขนาดทรงพมุ่ ใหญ่ (มากกวา่ 5 เมตร) เช่น ทเุ รยี น มะมว่ ง ฯลฯ พื้นทีภ่ ายใน Grid 1 ตารางเมตร - ไมผ้ ลทม่ี ขี นาดทรงพุ่มขนาดกลาง (3 - 5 เมตร) เชน่ สม้ มะนาว มะเฟอื ง ฯลฯ พื้นท่ีภายใน Grid 0.5 ตารางเมตร 2

4.3 ประเมินผลกระทบอื่นๆ 4.4 ปรมิ าณน้าฝน อุณหภูมิ ความชน้ื สมั พัทธ์ หรือใช้ข้อมลู อตุ ุนิยมวิทยาจากแหล่งใกลเ้ คยี ง 5. การวเิ คราะห์ข้อมลู (Data Analysis) วเิ คราะหข์ ้อมลู ในทางสถติ ิตามแผนการทดลองและเปรียบเทียบค่าเฉลีย่ โดยวธิ ี DMRT และเกบ็ ขอ้ มลู ดบิ ไว้เพื่อใชใ้ นการตรวจสอบหากมคี วามจาเป็น 6. ผลการทดลองและวจิ ารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ให้แสดงผลการทดลองในเชิงปรมิ าณ (Quantitative) 6.2 มรี ูปภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกตา่ งของการใชก้ บั ไม่ใชส้ ารฯ 6.3 ให้แสดงผลสหสมั พนั ธ์ (Correlation) หรือปฏสิ ัมพันธ์ (Interaction) ของสารฯทใ่ี ช้และ สภาพแวดล้อม (กรณีทีผ่ ลการทดลอง ไมส่ อดคลอ้ งกัน) 3

คาแนะนาในการจัดทาแผนการทดลองสารควบคุมการเจริญเติบโตของไม้ผล เพอ่ื ควบคมุ การแตกตา (Regulate Bud Burst) 1. ชนิดสาร (Product) คุณสมบัตแิ ละการใช้ประโยชน์ของสารฯรวมทัง้ ข้อมูลอา้ งองิ (ref.) ทม่ี กี ารใชก้ บั พชื ทจ่ี ะทาการทดลอง (กรณเี ป็นสารเคมีใหม่ และมีเอกสารอ้างอิงใหแ้ นบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พืช ไมผ้ ล 2.2 สถานที่ อย่างนอ้ ย 2 แห่ง ตา่ งพื้นท่ีหรือทดลองซา้ ทเ่ี ดิมอย่างนอ้ ย 2 ครัง้ ตามสภาวะการพัฒนาการของพชื 2.3 ระยะเวลา เร่ิมต้น - สนิ้ สดุ 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจัด Block ให้ใช้ขนาดทรงพุ่ม และความสมบูรณ์ต้นใกล้เคียงกันหรือ อายตุ ้นเทา่ ๆ กัน 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพื้นฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การตัดแต่งกิ่ง ใส่ปุ๋ย การ ให้นา้ การป้องกนั กาจัดศัตรูพืช ฯลฯ ตอ้ งปฏบิ ตั ิเหมอื นกันท้งั แปลง 2.4.3 การปอ้ งกันการปนเป้ือนของสารทดลอง (Drifting Effect) ใช้ต้นค่ันกลาง หรือ แถวป้องกนั (Guard row) หรอื ฉากป้องกนั (Screen) 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองยอ่ ย ตามความเหมาะสม 2.5 จานวนซ้า ไม่นอ้ ยกวา่ 3 ซ้า และมี df error ไม่น้อยกวา่ 12 (ใช้ต้นทดลอง 1-2 ต้นต่อซา้ ตอ่ กรรมวธิ ี หรอื ตามความเหมาะสม) 2.6 ระยะปลกู ตามความเหมาะสม 3. กรรมวิธีการใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคุมการเจริญเตบิ โตพชื ท่ใี ช้ทดลอง 3.1.1 สารเดย่ี ว ระบเุ ป็น ความเข้มข้นของสารออกฤทธิ์ 3.1.2 สารผสม ระบเุ ป็น ปรมิ าตร หรือปริมาณของสารออกฤทธ์ิ 3.2 สารควบคมุ การเจริญเตบิ โตพชื ทใี่ ชเ้ ปรยี บเทยี บ (ตอ้ งผ่านการข้ึนทะเบียนและมกี ารแนะนาในพืชท่ใี ชท้ ดลอง และควรมคี วามเข้มข้นเดยี วกนั กบั สารทดสอบ) 3.3 ตอ้ งมตี ้นท่ีไมใ่ ชส้ ารควบคุมการเจริญเตบิ โตพืชเป็นกรรมวิธีเปรยี บเทยี บ 4

3.4 วิธกี ารใช้ 3.4.1 กรรมวธิ กี ารทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นท่ีใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยท่ัวไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พชื ท่ใี ช้ในการเปรยี บเทียบ ร่วมกบั ความเขม้ ขน้ ท่มี ากกว่า 2 ระดบั และน้อยกว่า 2 ระดบั ) กรรมวิธี อัตราผลิตภัณฑ์ทใ่ี ช้ ความเขม้ ขน้ สารที่ใช้ 1 ชือ่ สาร (ช่ือการค้า) (กรมั หรอื มล ต่อน้า 20 ลติ ร) (พพี ีเอ็ม) 2 …. …. สารเปรียบเทยี บ (ช่ือการคา้ ) กรรมวิธีควบคุม 3.4.2 ระบวุ ธิ ีการปฏิบตั เิ ป็นขั้นตอนชดั เจน เช่น การเตรยี มการกอ่ นการทดลองและระหว่าง การทดลองจนเสร็จสิ้นการทดลอง 4. วธิ ีเก็บข้อมูลการทดลอง (Data Assessments) 4.1 บันทกึ การตอบสนองของพืชตอ่ สารควบคุมการเจริญเตบิ โตของพชื ทีใ่ ช้ 4.1.1 ศึกษาการตอบสนองของพืชต่อการใช้สารควบคุมการเจริญเติบโต : ระยะเวลาในการ แตกตา โดยทาเคร่ืองหมาย (Tag) ยอด 4 ทิศ 3 ระดับความสูง ไม่น้อยกว่า 12 ยอดหรือ ก่ิงต่อต้น กรณีพืชองุ่นใช้ ไม่น้อยกว่า 12 ยอดต่อกรรมวิธี บันทึกรายละเอียดของยอด หรอื กิง่ ก่อนและหลังการใชส้ ารฯ 4.1.2 ศึกษาประสทิ ธิภาพของสารฯ ก) พืชที่ออกดอกตามก่ิง เช่น ทุเรียน ลองกอง ใช้วิธี Stratified Random Sampling Technique ประเมินโดยใช้ขนาดก่ิง และความยาวก่ิง คัดเลือกกิ่งหลักและกิ่งรอง รวมกันไมน่ อ้ ยกว่า 12 กิ่ง คานวณเปอร์เซ็นต์การแตกตา ข) พืชที่ออกดอกภายนอกทรงพุ่ม เช่น มะม่วง ลาไย ประเมินโดยผูกป้ายท่ียอดจานวน 100 ยอดต่อต้นกระจายทวั่ ทรงพุ่ม คานวณเปอร์เซน็ ตก์ ารแตกตา 5

ค) พืชท่ีออกดอกทั้งภายนอกและภายในทรงพุ่ม เช่น มังคุด ชมพู่ ส้มโอ ประเมินโดย ใช้ Grid Technique เลือกปริมาตรพื้นที่ 1 ลบ.เมตร จากภายนอกทรงพุ่มเข้ามา ภายในทรงพ่มุ 4 ด้าน ท่ี 3 ระดบั ความสงู คานวณเปอร์เซ็นตก์ ารแตกตา 4.2 อาการผดิ ปกติของพชื ท่ีเกิดจากการใช้สารฯ (ถา้ มี) 4.3 ประเมินผลกระทบอน่ื ๆ 4.4 ปริมาณนา้ ฝน อุณหภูมิ ความชืน้ สมั พทั ธ์ หรอื ใชข้ อ้ มลู อตุ ุนยิ มวทิ ยาจากแหล่งใกลเ้ คียง 5. การวเิ คราะห์ข้อมูล (Data Analysis) วเิ คราะห์ข้อมลู ในทางสถิตติ ามแผนการทดลองและเปรียบเทียบคา่ เฉล่ยี โดยวิธี DMRT และเก็บข้อมลู ดบิ ไว้เพอ่ื ใช้ในการตรวจสอบหากมคี วามจาเปน็ 6. ผลการทดลองและวิจารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ให้แสดงผลการทดลองในเชิงปริมาณ (Quantitative) 6.2 มรี ปู ภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกต่างของการใช้กบั ไม่ใช้สารฯ 6.3 ให้แสดงผลสหสัมพันธ์ (Correlation) หรือปฏสิ มั พนั ธ์ (Interaction) ของสารฯทใี่ ช้และ สภาพแวดล้อม (กรณีที่ผลการทดลอง ไม่สอดคลอ้ งกนั ) 6

คาแนะนาในการจดั ทาแผนการทดลองสารควบคุมการเจริญเติบโตของไม้ผล เพื่อควบคมุ การออกดอก (Regulate Floral Induction) 1. ชนดิ สาร (Product) คณุ สมบตั แิ ละการใช้ประโยชน์ของสารฯรวมทง้ั ข้อมูลอา้ งองิ (ref.) ที่มีการใชก้ ับ พืชท่จี ะทาการทดลอง (กรณเี ป็นสารเคมใี หม่ และมเี อกสารอ้างอิงให้แนบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พืช ไมผ้ ล 2.2 สถานที่ อย่างนอ้ ย 2 แห่ง ตา่ งพ้นื ทีห่ รอื ทดลองซา้ ทเี่ ดมิ อย่างนอ้ ย 2 ครงั้ ตามสภาวะการพฒั นาการของพืช 2.3 ระยะเวลา เรม่ิ ต้น - สิน้ สุด 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจัด Block ให้ใช้ขนาดทรงพุ่ม และความสมบูรณ์ต้นใกล้เคียงกันหรือ อายตุ น้ เท่าๆ กนั 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพื้นฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การตัดแต่งก่ิง ใส่ปุ๋ย การ ใหน้ า้ การป้องกันกาจัดศตั รูพืช ฯลฯ ตอ้ งปฏิบตั ิเหมอื นกันทง้ั แปลง 2.4.3 การป้องกนั การปนเป้ือนของสารทดลอง (Drifting Effect) ใช้ตน้ ค่ันกลาง หรือ แถวป้องกัน (Guard row) หรอื ฉากป้องกัน (Screen) 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองย่อย ตามความเหมาะสม 2.5 จานวนซา้ ไม่นอ้ ยกว่า 3 ซ้า และมี df error ไม่นอ้ ยกว่า 12 (ใช้ตน้ ทดลอง 1-2 ต้นต่อซ้าต่อกรรมวิธี หรอื ตามความเหมาะสม) 2.6 ระยะปลกู ตามความเหมาะสม 3. กรรมวธิ กี ารใช้ (Application of Treatments) 3.5 สารควบคุมการเจริญเติบโตพืชที่ใชท้ ดลอง 3.1.1 สารเดีย่ ว ระบเุ ปน็ ความเข้มขน้ ของสารออกฤทธ์ิ 3.1.2 สารผสม ระบเุ ป็น ปริมาตร หรอื ปริมาณของสารออกฤทธิ์ 3.6 สารควบคุมการเจริญเตบิ โตพืชท่ใี ช้เปรียบเทียบ (ต้องผ่านการข้ึนทะเบยี นและมกี ารแนะนาในพชื ท่ีใช้ทดลอง และควรมีความเข้มข้นเดียวกันกบั สารทดสอบ) 7

3.7 ต้องมีต้นที่ไม่ใชส้ ารควบคมุ การเจรญิ เตบิ โตพชื เปน็ กรรมวธิ ีเปรยี บเทียบ 3.8 วิธกี ารใช้ 3.4.1 กรรมวิธกี ารทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นท่ีใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยทั่วไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พชื ท่ีใช้ในการเปรยี บเทียบ ร่วมกับความเข้มข้นท่ีมากกว่า 2 ระดบั และนอ้ ยกว่า 2 ระดบั ) กรรมวิธี อตั ราผลติ ภัณฑท์ ใ่ี ช้ ความเขม้ ขน้ สารที่ใช้ 1 ชอ่ื สาร (ช่ือการค้า) (กรมั หรอื มล ต่อนา้ 20 ลติ ร) (พพี ีเอ็ม) 2 …. …. สารเปรียบเทียบ (ชื่อการค้า) กรรมวธิ คี วบคมุ 3.4.2 ระบวุ ิธีการปฏบิ ตั เิ ปน็ ขั้นตอนชดั เจน เช่น การเตรียมการกอ่ นการทดลองและระหว่าง การทดลองจนเสร็จสิน้ การทดลอง (ไมค่ วรทาการทดลองในชว่ งที่ใกล้ออกดอกตาม ฤดกู าลปกติ เพ่อื ใหท้ ราบประสิทธภิ าพของสารได้ชัดเจน) 4. วธิ เี กบ็ ข้อมูลการทดลอง (Data Assessments) 4.1 บันทกึ การตอบสนองของพชื ตอ่ สารควบคมุ การเจริญเติบโตของพืชที่ใช้ 4.1.1 ศึกษาการตอบสนองของพืชต่อการใช้สารควบคุมการเจริญเติบโต : ระยะเวลาในการ ออกดอก โดยทาเคร่อื งหมาย (Tag) ยอด 4 ทิศ 3 ระดับความสงู ไมน่ อ้ ยกว่า 12 ยอดหรือ กงิ่ ต่อตน้ บนั ทึกรายละเอียดของยอดหรอื กิง่ ก่อนและหลังการใชส้ ารฯ 4.1.2 ศกึ ษาประสิทธภิ าพของสารฯ ก) พืชที่ออกดอกตามก่ิง เช่น ทุเรียน ลองกอง ใช้วิธี Stratified Random Sampling Technique ประเมินโดยใชข้ นาดกงิ่ ความยาวก่ิง และความหนาแน่นดอก คัดเลือกกิ่ง หลกั และกงิ่ รองรวมกนั ไม่น้อยกวา่ 12 กิ่ง นบั จานวนกลุ่มดอกของก่ิงต่างๆ ข) พชื ที่ออกดอกภายนอกทรงพุ่ม เชน่ มะมว่ ง ลาไย ประเมินโดยผกู ปา้ ยที่ยอดจานวน 100 ยอดต่อต้นกระจายท่ัวทรงพุ่ม เม่ือช่อดอกส่วนใหญ่มดี อกบาน 50% ของชอ่ นับ และคานวณเปอรเ์ ซ็นตช์ อ่ ท่ีออกดอก 8

ค) พืชที่ออกดอกทั้งภายนอกและภายในทรงพุ่ม เช่น มงั คดุ ชมพู่ ส้มโอ ประเมินโดย ใช้ Grid Technique เลือกปริมาตรพื้นท่ี 1 ลบ.เมตร จากภายนอกทรงพุม่ เขา้ มา ภายในทรงพมุ่ 4 ดา้ น ที่ 3 ระดบั ความสงู นับจานวนดอก/ชอ่ ดอกตอ่ พนื้ ท่ี 4.2 อาการผิดปกติของพืชที่เกิดจากการใชส้ ารฯ (ถ้ามี) 4.3 ประเมินผลกระทบอน่ื ๆ 4.4 ปรมิ าณนา้ ฝน อณุ หภมู ิ ความชื้นสัมพทั ธ์ หรอื ใชข้ ้อมลู อตุ ุนยิ มวทิ ยาจากแหล่งใกล้เคยี ง 5. การวิเคราะห์ขอ้ มูล (Data Analysis) วิเคราะหข์ ้อมูลในทางสถิตติ ามแผนการทดลองและเปรยี บเทียบคา่ เฉลี่ยโดยวธิ ี DMRT และเกบ็ ข้อมลู ดิบ ไว้เพื่อใชใ้ นการตรวจสอบหากมคี วามจาเป็น 6. ผลการทดลองและวิจารณ์ (Results and Discussion) 6.4 ให้แสดงผลการทดลองในเชิงปรมิ าณ (Quantitative) 6.5 มีรูปภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกต่างของการใชก้ บั ไมใ่ ช้สารฯ 6.6 ให้แสดงผลสหสมั พนั ธ์ (Correlation) หรือปฏสิ มั พนั ธ์ (Interaction) ของสารฯทีใ่ ช้และ สภาพแวดล้อม (กรณีทผี่ ลการทดลอง ไม่สอดคล้องกัน) 9

คาแนะนาในการจัดทาแผนการทดลองสารควบคุมการเจริญเติบโตของไมผ้ ล เพื่อปรบั เปลี่ยนเพศดอก (Modify Sex Expression) 1. ชนดิ สาร (Product) คณุ สมบัตแิ ละการใชป้ ระโยชน์ของสารฯรวมท้งั ข้อมลู อ้างองิ (ref.) ท่มี กี ารใชก้ บั พืชท่จี ะทาการทดลอง (กรณีเป็นสารเคมีใหม่ และมเี อกสารอา้ งอิงให้แนบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พืช ไม้ผล 2.2 สถานท่ี อยา่ งน้อย 2 แห่ง ต่างพ้ืนท่ีหรอื ทดลองซ้าที่เดิมอยา่ งนอ้ ย 2 คร้ัง ตามสภาวะการพฒั นาการของพืช 2.3 ระยะเวลา เริ่มต้น - ส้นิ สดุ 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจัด Block ให้ใช้ขนาดทรงพุ่ม และความสมบูรณ์ต้นใกล้เคียงกันหรือ อายุต้นเท่าๆ กัน 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพ้ืนฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การตัดแต่งกิ่ง ใส่ปุ๋ย การ ใหน้ ้า การปอ้ งกนั กาจัดศตั รพู ชื ฯลฯ ตอ้ งปฏิบตั ิเหมอื นกันทั้งแปลง 2.4.3 การป้องกนั การปนเป้ือนของสารทดลอง (Drifting Effect) ใชต้ น้ คั่นกลาง หรือ แถวป้องกนั (Guard row) หรอื ฉากป้องกัน (Screen) 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองย่อย ตามความเหมาะสม 2.5 จานวนซ้า ไม่นอ้ ยกว่า 3 ซ้า และมี df error ไมน่ อ้ ยกว่า 12 (ใช้ต้นทดลอง 1-2 ตน้ ต่อซา้ ต่อกรรมวิธี หรือตามความเหมาะสม) 2.6 ระยะปลูก ตามความเหมาะสม 3. กรรมวธิ ีการใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคุมการเจริญเตบิ โตพชื ที่ใชท้ ดลอง 3.1.1 สารเดย่ี ว ระบเุ ป็น ความเข้มขน้ ของสารออกฤทธิ์ 3.1.2 สารผสม ระบุเป็น ปรมิ าตร หรือปรมิ าณของสารออกฤทธิ์ 3.2 สารควบคุมการเจริญเตบิ โตพืชทีใ่ ช้เปรยี บเทยี บ (ตอ้ งผ่านการขึ้นทะเบยี นและมกี ารแนะนาในพชื ทีใ่ ช้ทดลอง และควรมคี วามเข้มข้นเดียวกนั กับ สารทดสอบ) 10

3.3 ตอ้ งมีต้นท่ไี ม่ใช้สารควบคุมการเจรญิ เตบิ โตพชื เป็นกรรมวิธีเปรียบเทียบ 3.4 วธิ ีการใช้ 3.4.1 กรรมวิธกี ารทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นที่ใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยท่ัวไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พืชทีใ่ ช้ในการเปรียบเทยี บ ร่วมกบั ความเข้มข้นท่มี ากกว่า 2 ระดบั และน้อยกวา่ 2 ระดบั ) กรรมวธิ ี อตั ราผลิตภัณฑ์ทีใ่ ช้ ความเขม้ ขน้ สารที่ใช้ 1 ชอ่ื สาร (ช่ือการค้า) (กรัม หรือ มล ต่อนา้ 20 ลิตร) (พพี ีเอ็ม) 2 …. …. สารเปรยี บเทยี บ (ชื่อการค้า) กรรมวธิ คี วบคุม 3.4.2 ระบุวิธกี ารปฏบิ ตั ิเปน็ ข้นั ตอนชดั เจน เช่น การเตรียมการกอ่ นการทดลองและระหว่าง การทดลองจนเสร็จส้นิ การทดลอง 4. วิธีเก็บข้อมูลการทดลอง (Data Assessments) 4.1 บันทกึ การตอบสนองของพชื ตอ่ สารควบคุมการเจริญเตบิ โตของพชื ท่ใี ช้ 4.1.1 บันทึกรายละเอียดของช่อดอกหรือดอกก่อนการใช้สารฯและการตอบสนองหลังการใช้ สารฯ กาหนดสภาวะเริ่มต้นของช่อดอกหรือดอก โดยทาเครื่องหมาย (Tag) 4 ทิศ 3 ระดับความสงู ไมน่ ้อยกว่า 12 ช่อดอกหรอื ดอกต่อต้น 4.1.2 ศึกษาประสิทธิภาพของสารฯ โดยผูกป้ายช่อดอกหรือดอก 4 ด้าน ด้านละ 25 ช่อดอกหรือ ดอกต่อซ้าต่อกรรมวิธี บันทึกวันให้สารฯ เมื่อดอกบาน 50% ของช่อ นับและคานวณ เปอรเ์ ซน็ ตเ์ พศของดอกท่เี กดิ ข้ึน 4.2 อาการผดิ ปกตขิ องพชื ที่เกดิ จากการใช้สารฯ (ถา้ มี) 4.3 ประเมินผลกระทบอนื่ ๆ 4.4 ปริมาณนา้ ฝน อณุ หภูมิ ความช้ืนสัมพัทธ์ หรือใช้ข้อมลู อุตุนิยมวิทยาจากแหล่งใกล้เคยี ง 11

5. การวิเคราะห์ข้อมูล (Data Analysis) วเิ คราะห์ข้อมลู ในทางสถติ ติ ามแผนการทดลองและเปรียบเทยี บค่าเฉลีย่ โดยวิธี DMRT และเกบ็ ข้อมลู ดบิ ไวเ้ พ่อื ใช้ในการตรวจสอบหากมคี วามจาเป็น 6. ผลการทดลองและวจิ ารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ให้แสดงผลการทดลองในเชิงปรมิ าณ (Quantitative) 6.2 มีรปู ภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกตา่ งของการใช้กับไม่ใช้สารฯ 6.3 ใหแ้ สดงผลสหสัมพันธ์ (Correlation) หรือปฏิสัมพันธ์ (Interaction) ของสารฯทใ่ี ช้และ สภาพแวดล้อม (กรณีทีผ่ ลการทดลอง ไมส่ อดคล้องกัน) 12

คาแนะนาในการจัดทาแผนการทดลองสารควบคมุ การเจริญเติบโตของไมผ้ ล เพ่ือควบคมุ การยดื ช่อดอก (Regulate Floral Development : Pedicel Length) 1. ชนิดสาร (Product) คุณสมบตั ิและการใช้ประโยชน์ของสารฯรวมทั้งข้อมลู อ้างอิง (ref.) ท่มี กี ารใชก้ บั พืชทจ่ี ะทาการทดลอง (กรณีเป็นสารเคมใี หม่ และมเี อกสารอ้างองิ ให้แนบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พืช ไมผ้ ล 2.2 สถานท่ี อยา่ งนอ้ ย 2 แห่ง ตา่ งพ้นื ที่หรอื ทดลองซา้ ท่เี ดมิ อย่างน้อย 2 ครั้ง ตามสภาวะการพฒั นาการของพชื 2.3 ระยะเวลา เร่ิมต้น - ส้นิ สุด 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจัด Block ให้ใช้ขนาดทรงพุ่ม และความสมบูรณ์ต้นใกล้เคียงกันหรือ อายตุ ้นเทา่ ๆ กนั 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพ้ืนฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การตัดแต่งก่ิง ใส่ปุ๋ย การ ให้นา้ การปอ้ งกันกาจัดศัตรูพืช ฯลฯ ต้องปฏบิ ตั เิ หมือนกนั ท้ังแปลง 2.4.3 การปอ้ งกันการปนเป้ือนของสารทดลอง (Drifting Effect) ใช้ตน้ ค่ันกลาง หรือ แถวป้องกนั (Guard row) หรือฉากป้องกนั (Screen) 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองยอ่ ย ตามความเหมาะสม 2.5 จานวนซา้ ไม่นอ้ ยกวา่ 3 ซ้า และมี df error ไม่นอ้ ยกวา่ 12 (ใชต้ ้นทดลอง 1-2 ตน้ ต่อซา้ ตอ่ กรรมวิธี หรือตามความเหมาะสม) 2.6 ระยะปลูก ตามความเหมาะสม 3. กรรมวธิ กี ารใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคุมการเจริญเตบิ โตพชื ทใี่ ชท้ ดลอง 3.1.1 สารเด่ยี ว ระบเุ ป็น ความเขม้ ข้นของสารออกฤทธิ์ 3.1.2 สารผสม ระบุเป็น ปริมาตร หรอื ปริมาณของสารออกฤทธิ์ 3.2 สารควบคมุ การเจริญเติบโตพชื ท่ใี ช้เปรยี บเทียบ (ต้องผ่านการข้ึนทะเบียนและมีการแนะนาในพืชที่ใช้ทดลอง และควรมคี วามเขม้ ข้นเดยี วกนั กับ สารทดสอบ) 13

3.3 ตอ้ งมีต้นที่ไมใ่ ช้สารควบคุมการเจรญิ เตบิ โตพชื เปน็ กรรมวธิ ีเปรียบเทียบ 3.4 วิธีการใช้ 3.4.1 กรรมวธิ ีการทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นที่ใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยท่ัวไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พืชท่ใี ช้ในการเปรียบเทยี บ ร่วมกบั ความเขม้ ขน้ ท่ีมากกว่า 2 ระดับและน้อยกว่า 2 ระดับ) กรรมวธิ ี อัตราผลิตภณั ฑ์ทีใ่ ช้ ความเข้มข้นสารท่ใี ช้ 1 ชือ่ สาร (ช่ือการคา้ ) (กรัม หรอื มล ต่อน้า 20 ลติ ร) (พพี ีเอม็ ) 2 …. …. สารเปรยี บเทยี บ (ชื่อการค้า) กรรมวิธีควบคมุ 3.4.2 ระบุวิธกี ารปฏบิ ตั ิเปน็ ขน้ั ตอนชดั เจน เช่น การเตรยี มการกอ่ นการทดลองและระหว่าง การทดลองจนเสร็จสิน้ การทดลอง 4. วิธีเก็บข้อมลู การทดลอง (Data Assessments) 4.1 บันทกึ การตอบสนองของพืช ตอ่ สารควบคุมการเจริญเติบโตของพชื ท่ีใช้ 4.1.1 บันทึกรายละเอียดของช่อดอกหรือดอกก่อนการใช้สารฯและการตอบสนองหลังการใช้ สารฯ กาหนดสภาวะเริ่มต้นของช่อดอกหรือดอก โดยทาเครื่องหมาย (Tag) 4 ทิศ 3 ระดับความสงู ไม่นอ้ ยกวา่ 12 ช่อดอกหรือดอกตอ่ ตน้ 4.1.1 ศึกษาประสทิ ธิภาพของสารฯ โดยผูกป้ายชอ่ ดอกไมน่ ้อยกวา่ 25 ชอ่ ดอกต่อซา้ ต่อ กรรมวิธี วดั ความยาวชอ่ ดอกก่อนการใช้สารฯ หลังการใชส้ ารฯ 2 สปั ดาห์ 4 สปั ดาห์ และครงั้ สดุ ท้ายเมื่อเก็บเกี่ยว ผลผลติ ต่อตน้ สุ่มวดั คณุ ภาพของช่อและผล ไดแ้ ก่ น้าหนัก ท้ังช่อและก้านชอ่ จานวนผลตอ่ ช่อ ขนาดและนา้ หนกั ของผล เป็นต้น 4.2 อาการผิดปกติของพืชที่เกิดจากการใช้สารฯ (ถ้ามี) 4.3 ประเมนิ ผลกระทบอน่ื ๆ 4.4 ปรมิ าณน้าฝน อุณหภูมิ ความช้นื สมั พทั ธ์ หรอื ใช้ข้อมูลอุตุนยิ มวทิ ยาจากแหลง่ ใกล้เคียง 14

5. การวิเคราะห์ข้อมูล (Data Analysis) วเิ คราะห์ข้อมลู ในทางสถติ ติ ามแผนการทดลองและเปรียบเทยี บค่าเฉลีย่ โดยวิธี DMRT และเกบ็ ข้อมลู ดบิ ไวเ้ พ่อื ใช้ในการตรวจสอบหากมคี วามจาเป็น 6. ผลการทดลองและวจิ ารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ให้แสดงผลการทดลองในเชิงปรมิ าณ (Quantitative) 6.2 มีรปู ภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกตา่ งของการใช้กับไม่ใช้สารฯ 6.3 ใหแ้ สดงผลสหสัมพันธ์ (Correlation) หรือปฏิสัมพันธ์ (Interaction) ของสารฯทใ่ี ช้และ สภาพแวดล้อม (กรณีทีผ่ ลการทดลอง ไมส่ อดคล้องกัน) 15

คาแนะนาในการจัดทาแผนการทดลองสารควบคุมการเจรญิ เติบโตของไม้ผล เพอื่ ควบคุมการติดผล (Regulate Fruit Set) 1. ชนิดสาร (Product) คณุ สมบตั แิ ละการใช้ประโยชนข์ องสารฯรวมทัง้ ข้อมูลอา้ งองิ (ref.) ทม่ี กี ารใชก้ บั พืชทจ่ี ะทาการทดลอง (กรณีเป็นสารเคมีใหม่ และมีเอกสารอ้างอิงใหแ้ นบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พชื ไมผ้ ล 2.2 สถานที่ อย่างนอ้ ย 2 แหง่ ต่างพ้นื ท่หี รอื ทดลองซ้าทเ่ี ดิมอยา่ งน้อย 2 ครั้ง ตามสภาวะการพัฒนาการของพืช 2.3 ระยะเวลา เรม่ิ ต้น - ส้นิ สดุ 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจัด Block ให้ใช้ขนาดทรงพุ่ม และความสมบูรณ์ต้นใกล้เคียงกันหรือ อายุต้นเทา่ ๆ กัน 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพ้ืนฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การตัดแต่งกิ่ง ใส่ปุ๋ย การ ให้นา้ การป้องกนั กาจดั ศัตรูพชื ฯลฯ ตอ้ งปฏิบัติเหมือนกันท้งั แปลง 2.4.3 การปอ้ งกันการปนเป้ือนของสารทดลอง (Drifting Effect) ใชต้ น้ คั่นกลาง หรือ แถวป้องกัน (Guard row) หรอื ฉากป้องกัน (Screen) 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองย่อย ตามความเหมาะสม 2.5 จานวนซา้ ไมน่ ้อยกวา่ 3 ซ้า และมี df error ไม่น้อยกว่า 12 (ใช้ต้นทดลอง 1-2 ต้นต่อซา้ ต่อกรรมวิธี หรือตามความเหมาะสม) 2.6 ระยะปลกู ตามความเหมาะสม 3. กรรมวิธกี ารใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคุมการเจริญเติบโตพชื ทใ่ี ชท้ ดลอง 3.1.1 สารเด่ียว ระบเุ ปน็ ความเข้มข้นของสารออกฤทธ์ิ 3.1.2 สารผสม ระบุเป็น ปริมาตร หรือปรมิ าณของสารออกฤทธิ์ 3.2 สารควบคุมการเจริญเติบโตพืชท่ีใชเ้ ปรียบเทยี บ (ต้องผ่านการขึ้นทะเบียนและมกี ารแนะนาในพชื ท่ีใช้ทดลอง และควรมคี วามเข้มข้นเดียวกนั กบั สารทดสอบ) 3.3 ต้องมีต้นท่ีไมใ่ ช้สารควบคุมการเจรญิ เตบิ โตพชื เปน็ กรรมวธิ ีเปรียบเทยี บ 16

3.4 วธิ ีการใช้ 3.4.1 กรรมวิธกี ารทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นที่ใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยทั่วไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พชื ท่ใี ช้ในการเปรียบเทยี บ รว่ มกับความเข้มข้นที่มากกวา่ 2 ระดบั และน้อยกวา่ 2 ระดบั ) กรรมวธิ ี อัตราผลติ ภัณฑท์ ่ีใช้ ความเขม้ ข้นสารที่ใช้ 1 ช่อื สาร (ช่ือการค้า) (กรมั หรือ มล ต่อนา้ 20 ลติ ร) (พพี ีเอ็ม) 2 …. …. สารเปรยี บเทยี บ (ช่ือการค้า) กรรมวิธคี วบคุม 3.4.2 ระบุวธิ กี ารปฏิบัตเิ ป็นข้นั ตอนชดั เจน เช่น การเตรียมการกอ่ นการทดลองและระหว่างการ ทดลองจนเสรจ็ สน้ิ การทดลอง 4. วิธเี กบ็ ข้อมูลการทดลอง (Data Assessments) 4.1 บนั ทึกการตอบสนองของพืช ต่อสารควบคุมการเจริญเติบโตของพชื ทีใ่ ช้ 4.1.1 บันทึกรายละเอียดของกลมุ่ ดอกและจานวนดอกก่อนการใชส้ ารฯและการตอบสนอง หลงั การใช้สารฯ กาหนดสภาวะเรม่ิ ตน้ ของกลุ่มดอก (ช่อดอก) โดยทาเคร่ืองหมาย (Tag) กลุ่มดอกกระจายตามก่ิงตา่ งๆ ทวั่ ต้น 4 ทิศ 3 ระดับความสงู ไมน่ อ้ ยกว่า 24 กลุม่ ดอกต่อตน้ 4.1.2 ศกึ ษาประสิทธิภาพของสาร ก) พืชท่ีออกดอกตามกิ่ง เช่น ทเุ รียน ลองกอง ใช้วธิ ี Stratified Random Sampling Technique ประเมินโดยใช้ขนาดก่งิ ความยาวกงิ่ และความหนาแน่นดอก คัดเลอื กก่งิ หลกั และก่ิงรองรวมกันไม่น้อยกวา่ 12 กิ่ง นบั จานวนกลุ่มดอกของกิ่งต่างๆ นับ จานวนผลท่ตี ิดและคานวณเปอร์เซน็ ต์การติดผล ข) พืชท่ีออกดอกภายนอกทรงพุ่ม เชน่ มะมว่ ง ลาไย ประเมนิ โดยผกู ปา้ ยท่ียอดจานวน 100 ยอดต่อต้นกระจายทว่ั ทรงพมุ่ เม่ือช่อดอกส่วนใหญ่มีดอกบาน 50% ของชอ่ นบั จานวนผลทต่ี ิดและคานวณเปอร์เซน็ ต์การตดิ ผล 17

ค) พชื ที่ออกดอกทง้ั ภายนอกและภายในทรงพมุ่ เช่น มังคุด ชมพู่ ส้มโอ ประเมินโดย ใช้ Grid Technique เลอื กปริมาตรพ้นื ที่ 1 ลบ.เมตรจากภายนอกทรงพ่มุ เข้ามาภายใน ทรงพุ่ม 4 ด้านท่ี 3 ระดบั ความสูง นบั จานวนดอก/ชอ่ ดอกต่อพ้ืนที่ นบั จานวนผลที่ ติดและคานวณเปอรเ์ ซ็นตก์ ารติดผล 4.2 อาการผดิ ปกติของพืชที่เกดิ จากการใชส้ ารฯ (ถ้ามี) 4.3 ประเมนิ ผลกระทบอ่นื ๆ 4.4 ปรมิ าณน้าฝน อุณหภมู ิ ความช้ืนสัมพัทธ์ หรือใชข้ อ้ มูลอตุ ุนิยมวทิ ยาจากแหล่งใกลเ้ คียง 5. การวเิ คราะห์ข้อมูล (Data Analysis) วิเคราะห์ข้อมูลในทางสถิติตามแผนการทดลองและเปรียบเทียบคา่ เฉลี่ยโดยวธิ ี DMRT และเก็บข้อมลู ดบิ ไว้เพอื่ ใช้ในการตรวจสอบหากมีความจาเปน็ 6. ผลการทดลองและวจิ ารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ให้แสดงผลการทดลองในเชิงปรมิ าณ (Quantitative) 6.2 มรี ปู ภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกต่างของการใชก้ ับไม่ใชส้ ารฯ 6.3 ใหแ้ สดงผลสหสัมพนั ธ์ (Correlation) หรือปฏสิ ัมพันธ์ (Interaction) ของสารฯทีใ่ ช้และ สภาพแวดล้อม (กรณีทผี่ ลการทดลอง ไมส่ อดคล้องกัน) 18

คาแนะนาในการจดั ทาแผนการทดลองสารควบคุมการเจริญเตบิ โตของไมผ้ ล เพอ่ื ควบคุมการหลดุ ร่วงของผล (Regulate Fruit Retention) 1. ชนดิ สาร (Product) คุณสมบัตแิ ละการใช้ประโยชนข์ องสารฯรวมท้งั ข้อมูลอ้างอิง (ref.) ที่มีการใชก้ บั พชื ทจ่ี ะทาการทดลอง (กรณีเป็นสารเคมใี หม่ และมเี อกสารอา้ งองิ ใหแ้ นบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พชื ไมผ้ ล 2.2 สถานที่ อย่างน้อย 2 แห่ง ต่างพน้ื ทห่ี รือทดลองซ้าท่เี ดิมอยา่ งนอ้ ย 2 ครงั้ ตามสภาวะการพฒั นาการของพชื 2.3 ระยะเวลา เรมิ่ ต้น - สน้ิ สุด 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจัด Block ให้ใช้ขนาดทรงพุ่ม และความสมบูรณ์ต้นใกล้เคียงกันหรือ อายุต้นเทา่ ๆ กัน 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพ้ืนฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การตัดแต่งกิ่ง ใส่ปุ๋ย การ ให้นา้ การป้องกันกาจดั ศัตรูพืช ฯลฯ ตอ้ งปฏบิ ัตเิ หมอื นกนั ทง้ั แปลง 2.4.3 การป้องกนั การปนเปื้อนของสารทดลอง (Drifting Effect) ใช้ตน้ คนั่ กลาง หรือ แถวป้องกนั (Guard row) หรือฉากป้องกัน (Screen) 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองยอ่ ย ตามความเหมาะสม 2.5 จานวนซ้า ไมน่ ้อยกวา่ 3 ซ้า และมี df error ไม่น้อยกว่า 12 (ใชต้ น้ ทดลอง 1-2 ตน้ ต่อซ้าต่อกรรมวธิ ี หรอื ตามความเหมาะสม) 2.6 ระยะปลกู ตามความเหมาะสม 3. กรรมวิธีการใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคุมการเจริญเติบโตพืชท่ใี ช้ทดลอง 3.1.1 สารเด่ียว ระบุเป็น ความเข้มขน้ ของสารออกฤทธิ์ 3.1.2 สารผสม ระบุเป็น ปริมาตร หรือปริมาณของสารออกฤทธ์ิ 3.2 สารควบคุมการเจริญเตบิ โตพืชที่ใช้เปรยี บเทียบ (ตอ้ งผา่ นการข้ึนทะเบียนและมีการแนะนาในพชื ท่ใี ชท้ ดลอง และควรมคี วามเข้มข้นเดยี วกนั กบั สารทดสอบ) 3.3 ต้องมตี ้นทไี่ ม่ใชส้ ารควบคุมการเจริญเตบิ โตพชื เป็นกรรมวิธีเปรียบเทียบ 19

3.4 วิธกี ารใช้ 3.4.1 กรรมวิธกี ารทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นที่ใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยทั่วไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พืชทใ่ี ช้ในการเปรยี บเทียบ ร่วมกับความเขม้ ขน้ ท่ีมากกว่า 2 ระดบั และน้อยกวา่ 2 ระดบั ) กรรมวิธี อตั ราผลิตภัณฑ์ทใ่ี ช้ ความเขม้ ขน้ สารท่ใี ช้ 1 ช่ือสาร (ชื่อการค้า) (กรัม หรอื มล ต่อน้า 20 ลิตร) (พีพเี อ็ม) 2 …. …. สารเปรียบเทยี บ (ชื่อการค้า) กรรมวิธีควบคุม 3.4.2 ระบวุ ธิ กี ารปฏิบตั ิเป็นขัน้ ตอนชดั เจน เช่น การเตรียมการกอ่ นการทดลองและระหว่าง การทดลองจนเสร็จส้นิ การทดลอง 4. วิธีเกบ็ ขอ้ มลู การทดลอง (Data Assessments) 4.1 บันทึกการตอบสนองของพชื ตอ่ สารควบคุมการเจริญเตบิ โตของพชื ที่ใช้ 4.1.1 บนั ทกึ รายละเอียดของกลมุ่ ผลและจานวนผลก่อนและการตอบสนองหลังการใช้สารฯ กาหนดสภาวะเร่ิมต้นของกลุม่ ผล (ช่อผล) โดยทาเครื่องหมาย (Tag) กลมุ่ ผลกระจายทว่ั ต้น 4 ทิศ 3 ระดับความสูง ไมน่ ้อยกว่า 24 กลมุ่ ผลต่อต้น 4.1.2 ศึกษาประสิทธิภาพของสารฯ บันทึกการตอบสนองของผล โดยนับจานวนผลก่อนและ หลงั การใชส้ าร และคานวณเปอรเ์ ซน็ ต์ผลรว่ ง 4.2 อาการผิดปกติของพืชที่เกิดจากการใชส้ ารฯ (ถา้ มี) 4.3 ประเมนิ ผลกระทบอื่นๆ 4.4 ปรมิ าณน้าฝน อณุ หภูมิ ความชื้นสมั พทั ธ์ หรือใชข้ ้อมลู อตุ ุนิยมวิทยาจากแหล่งใกลเ้ คยี ง 5. การวเิ คราะห์ข้อมลู (Data Analysis) วิเคราะหข์ ้อมูลในทางสถติ ติ ามแผนการทดลองและเปรยี บเทยี บคา่ เฉลี่ยโดยวธิ ี DMRT และเกบ็ ขอ้ มลู ดบิ ไว้เพ่ือใชใ้ นการตรวจสอบหากมคี วามจาเปน็ 20

6. ผลการทดลองและวิจารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ใหแ้ สดงผลการทดลองในเชิงปริมาณ (Quantitative) 6.2 มรี ูปภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกต่างของการใช้กับไมใ่ ชส้ ารฯ 6.3 ใหแ้ สดงผลสหสมั พันธ์ (Correlation) หรือปฏสิ มั พนั ธ์ (Interaction) ของสารฯทีใ่ ชแ้ ละ สภาพแวดลอ้ ม (กรณีทผ่ี ลการทดลอง ไม่สอดคล้องกัน) 21

คาแนะนาในการจัดทาแผนการทดลองสารควบคมุ การเจรญิ เติบโตของไม้ผล เพอ่ื ควบคมุ การพัฒนาการของผล (Regulate Fruit Growth and Development) 1. ชนดิ สาร (Product) คุณสมบตั ิและการใชป้ ระโยชนข์ องสารฯรวมท้งั ข้อมูลอา้ งองิ (ref.) ท่มี ีการใช้กบั พืชทีจ่ ะทาการทดลอง (กรณีเป็นสารเคมีใหม่ และมีเอกสารอ้างองิ ใหแ้ นบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พืช ไมผ้ ล 2.2 สถานที่ อย่างนอ้ ย 2 แห่ง ต่างพ้ืนทห่ี รอื ทดลองซ้าท่เี ดิมอยา่ งน้อย 2 คร้งั ตามสภาวะการพัฒนาการของพชื 2.3 ระยะเวลา เรม่ิ ต้น - สนิ้ สุด 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจัด Block ให้ใช้ขนาดทรงพุ่ม และความสมบูรณ์ต้นใกล้เคียงกันหรือ อายุต้นเทา่ ๆ กนั 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพ้ืนฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การตัดแต่งกิ่ง ใส่ปุ๋ย การ ใหน้ ้า การปอ้ งกนั กาจัดศตั รพู ืช ฯลฯ ต้องปฏบิ ตั ิเหมอื นกันทง้ั แปลง 2.4.3 การปอ้ งกนั การปนเป้ือนของสารทดลอง (Drifting Effect) ใช้ต้นคั่นกลาง หรือ แถวป้องกนั (Guard row) หรอื ฉากป้องกนั (Screen) 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองย่อย ตามความเหมาะสม 2.5 จานวนซ้า ไมน่ ้อยกว่า 3 ซา้ และมี df error ไม่น้อยกวา่ 12 (ใช้ต้นทดลอง 1-2 ต้นต่อซ้าตอ่ กรรมวิธี หรือตามความเหมาะสม) 2.6 ระยะปลูก ตามความเหมาะสม 3. กรรมวิธกี ารใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคุมการเจริญเตบิ โตพชื ทใี่ ชท้ ดลอง 3.1.1 สารเดยี่ ว ระบเุ ป็น ความเขม้ ข้นของสารออกฤทธ์ิ 3.1.2 สารผสม ระบเุ ปน็ ปริมาตร หรอื ปรมิ าณของสารออกฤทธ์ิ 3.2 สารควบคุมการเจริญเตบิ โตพชื ที่ใช้เปรียบเทียบ (ต้องผา่ นการข้ึนทะเบียนและมกี ารแนะนาในพืชทใ่ี ช้ทดลอง และควรมีความเขม้ ข้นเดียวกนั กบั สารทดสอบ) 3.3 ต้องมีต้นทไ่ี มใ่ ชส้ ารควบคุมการเจรญิ เตบิ โตพชื เป็นกรรมวธิ ีเปรยี บเทยี บ 22

3.4 วิธีการใช้ 3.4.1 กรรมวิธกี ารทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นที่ใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยท่ัวไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พชื ที่ใช้ในการเปรียบเทยี บ รว่ มกับความเข้มขน้ ท่ีมากกว่า 2 ระดับและนอ้ ยกวา่ 2 ระดับ) กรรมวธิ ี อตั ราผลิตภณั ฑ์ท่ใี ช้ ความเขม้ ข้นสารท่ใี ช้ 1 ชอ่ื สาร (ช่ือการค้า) (กรัม หรือ มล ต่อน้า 20 ลติ ร) (พีพีเอ็ม) 2 …. …. สารเปรยี บเทยี บ (ช่ือการคา้ ) กรรมวธิ ีควบคมุ 3.4.2 ระบวุ ธิ กี ารปฏบิ ตั เิ ป็นขัน้ ตอนชดั เจน เช่น การเตรียมการก่อนการทดลองและระหว่าง การทดลองจนเสร็จสิ้นการทดลอง 4 วิธีเกบ็ ขอ้ มลู การทดลอง (Data Assessments) 4.1 บนั ทึกการตอบสนองของพชื ต่อสารควบคมุ การเจริญเตบิ โตของพชื ทใ่ี ช้ 4.1.1 บนั ทึกรายละเอียดของกลุม่ ผลและจานวนผลกอ่ นและการตอบสนองหลงั การใชส้ ารฯ กาหนดสภาวะเริม่ ตน้ ของกล่มุ ผล (ช่อผล) โดยทาเครือ่ งหมาย (Tag) กลุ่มผลกระจาย ตามกง่ิ ตา่ งๆท่ัวตน้ 4 ทศิ 3 ระดับความสงู ไม่นอ้ ยกว่า 24 กลมุ่ ผลต่อตน้ 4.1.2 ศกึ ษาประสทิ ธภิ าพของสาร โดยสมุ่ ผล หรอื ชอ่ ผล ให้กระจายท่วั ทั้งต้น ไมน่ ้อยกวา่ 25 ผล หรือช่อผลต่อซ้าตอ่ กรรมวิธี ทาการผูกปา้ ย - ก่อนการใชส้ ารฯ บนั ทกึ รายละเอียดของผล หรือช่อผล นับจานวนผลต่อช่อ วดั ขนาดผล (ความกว้าง ความยาว และเส้นผา่ นศูนยก์ ลางผล) - หลังการใช้สารฯ ทุก 2 สัปดาห์จนถึงเก็บเกย่ี ว บนั ทกึ ข้อมูลการพัฒนาการของผล โดยวดั ขนาดผล - เมือ่ ผลสุกแก่ เกบ็ เกีย่ ว วัดขนาดและความหนาเนื้อ นา้ หนักผล น้าหนกั เน้ือ นา้ หนักเมลด็ และคุณภาพผล 4.2 อาการผดิ ปกติของพชื ที่เกดิ จากการใช้สารฯ (ถา้ มี) 23

4.3 ประเมนิ ผลกระทบอนื่ ๆ 4.4 ปริมาณน้าฝน อุณหภูมิ ความชน้ื สัมพัทธ์ หรือใช้ข้อมลู อตุ ุนยิ มวิทยาจากแหล่งใกลเ้ คยี ง 5. การวเิ คราะห์ข้อมลู (Data Analysis) วเิ คราะหข์ ้อมูลในทางสถติ ิตามแผนการทดลองและเปรยี บเทยี บคา่ เฉลี่ยโดยวธิ ี DMRT และเกบ็ ข้อมลู ดบิ ไว้เพื่อใชใ้ นการตรวจสอบหากมคี วามจาเปน็ 6. ผลการทดลองและวิจารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ให้แสดงผลการทดลองในเชิงปริมาณ (Quantitative) 6.2 มรี ปู ภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกต่างของการใช้กับไม่ใช้สารฯ 6.3 ใหแ้ สดงผลสหสมั พนั ธ์ (Correlation) หรือปฏิสัมพนั ธ์ (Interaction) ของสารฯทใ่ี ช้และ สภาพแวดล้อม (กรณีทผ่ี ลการทดลอง ไม่สอดคลอ้ งกัน) 24

คาแนะนาในการจัดทาแผนการทดลองสารควบคมุ การเจริญเติบโตของไม้ผล เพอ่ื ควบคมุ การสุกแกข่ องผล (Regulate Fruit Ripening) 1. ชนิดสาร (Product) คณุ สมบัติและการใช้ประโยชน์ของสารฯรวมทั้งข้อมลู อา้ งอิง (ref.) ท่ีมีการใชก้ บั พืชทจ่ี ะทาการทดลอง (กรณีเป็นสารเคมใี หม่ และมีเอกสารอ้างอิงใหแ้ นบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พืช ไม้ผล 2.2 สถานท่ี อย่างน้อย 2 แหง่ ตา่ งพ้นื ที่หรือทดลองซา้ ทีเ่ ดมิ อย่างนอ้ ย 2 ครั้ง ตามสภาวะการพัฒนาการของพืช 2.3 ระยะเวลา เริม่ ต้น - สิน้ สุด 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจัด Block ให้ใช้ขนาดทรงพุ่ม และความสมบูรณ์ต้นใกล้เคียงกันหรือ อายุตน้ เทา่ ๆ กัน 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพื้นฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การตัดแต่งกิ่ง ใส่ปุ๋ย การ ใหน้ ้า การป้องกนั กาจัดศตั รูพืช ฯลฯ ต้องปฏบิ ัตเิ หมอื นกันทง้ั แปลง 2.4.3 การปอ้ งกนั การปนเปื้อนของสารทดลอง (Drifting Effect) ใช้ต้นคนั่ กลาง หรือ แถวป้องกนั (Guard row) หรือฉากป้องกนั (Screen) 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองย่อย ตามความเหมาะสม 2.5 จานวนซ้า ไม่นอ้ ยกว่า 3 ซ้า และมี df error ไม่นอ้ ยกวา่ 12 (ใชต้ ้นทดลอง 1-2 ต้นต่อซ้าตอ่ กรรมวธิ ี หรือตามความเหมาะสม) 2.6 ระยะปลกู ตามความเหมาะสม 3. กรรมวธิ กี ารใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคุมการเจริญเตบิ โตพชื ทใี่ ช้ทดลอง 3.1.1 สารเดย่ี ว ระบุเป็น ความเข้มข้นของสารออกฤทธิ์ 3.1.2 สารผสม ระบเุ ป็น ปริมาตร หรอื ปรมิ าณของสารออกฤทธิ์ 3.2 สารควบคุมการเจริญเติบโตพชื ท่ใี ช้เปรยี บเทยี บ (ตอ้ งผา่ นการขึ้นทะเบยี นและมีการแนะนาในพืชท่ใี ช้ทดลอง และควรมคี วามเขม้ ข้นเดียวกนั กับ สารทดสอบ) 25

3.3 ตอ้ งมตี ้นท่ีไม่ใช้สารควบคุมการเจรญิ เติบโตพืชเป็นกรรมวธิ ีเปรียบเทยี บ 3.4 วธิ กี ารใช้ 3.4.1 กรรมวิธกี ารทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นท่ีใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยทั่วไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พชื ท่ีใช้ในการเปรียบเทยี บ ร่วมกับความเข้มขน้ ท่ีมากกว่า 2 ระดบั และนอ้ ยกว่า 2 ระดบั ) กรรมวธิ ี อัตราผลิตภัณฑท์ ่ีใช้ ความเข้มข้นสารทีใ่ ช้ 1 ช่ือสาร (ช่ือการคา้ ) (กรมั หรือ มล ต่อนา้ 20 ลิตร) (พพี ีเอ็ม) 2 …. …. สารเปรียบเทียบ (ชื่อการค้า) กรรมวธิ ีควบคุม 3.4.2 ระบวุ ิธกี ารปฏบิ ัตเิ ป็นขั้นตอนชัดเจน เช่น การเตรยี มการก่อนการทดลองและระหว่าง การทดลองจนเสร็จสิน้ การทดลอง (ควรใหส้ ารฯ เม่ือผลมีสกุ แก่ทางสรรี วทิ ยา (Physiological maturity)) 4. วิธเี กบ็ ข้อมลู การทดลอง (Data Assessments) 4.1 บนั ทึกการตอบสนองของพชื ต่อสารควบคมุ การเจริญเตบิ โตของพชื ท่ใี ช้ 4.1.1 กรณที ีค่ วบคมุ การสกุ แก่ของผลท่ีอยบู่ นตน้ ก) บันทึกรายละเอียดของกลุ่มผลและจานวนผลก่อนและการตอบสนองหลังการใช้ สาร กาหนดสภาวะเริ่มต้นของกลุ่มผล (ช่อผลหรือผล) โดยทาเคร่ืองหมาย (Tag) กลุ่มผลกระจายทั่วต้น 4 ทิศ 3 ระดับความสูง ไม่น้อยกว่า 24 กลุ่มผล หรือช่อผล หรอื ผลต่อตน้ ข) ศึกษาประสทิ ธิภาพของสารฯ โดยสมุ่ ผล หรือช่อผล ให้กระจายทว่ั ท้งั ตน้ ไม่นอ้ ย กว่า 25 ผล หรือช่อผลต่อซา้ ต่อกรรมวธิ ี ทาการผูกป้าย บนั ทกึ วนั ท่ีใหส้ าร วันท่ี ผลเร่มิ เปล่ยี นสี วันที่ผลเปลยี่ นสี 50% วนั ที่ผลเปลี่ยนสีทัง้ ผลหรือเกบ็ เกย่ี ว แล้ว คานวณหาอายุทผ่ี ลมีการเปล่ยี นแปลงในแต่ละระยะดังกล่าว จานวนผลหลุดร่วง และ 26

เมื่อเกบ็ เกย่ี วแลว้ ตรวจสอบคุณภาพผล เชน่ สีเนื้อ ความแน่นเนื้อ TSS TA คุณภาพ การรับประทาน 4.1.2 กรณีควบคุมการสุกแก่ของผลหลังการเก็บเกี่ยว คัดเลือกผลท่ีมีอายุ ขนาดและน้าหนัก ใกลเ้ คยี งกนั จานวนผลไม่นอ้ ยกวา่ 6 ผลต่อหน่วยทดลองย่อย บันทึกน้าหนักผลเร่ิมต้น และผลสกุ แก่ วนั ที่ให้สารฯ วันที่ผลเริ่มเปลี่ยนสี วันทผี่ ลเปล่ียนสี 50% วันท่ีผลเปล่ียน สีทั้งผลหรือผลสุกแก่พร้อมบริโภค และคุณภาพของผล เช่น การสูญเสียน้าหนัก สีเน้ือ ความแนน่ เน้อื TSS TA คุณภาพการรับประทาน 4.2 อาการผิดปกติของพชื ท่ีเกดิ จากการใช้สารฯ (ถา้ มี) 4.3 ประเมนิ ผลกระทบอนื่ ๆ เช่น การเกดิ โรค การหลุดรว่ งของผล 4.4 ปริมาณน้าฝน อณุ หภูมิ ความชื้นสัมพัทธ์ หรอื ใช้ขอ้ มูลอุตุนิยมวทิ ยาจากแหล่งใกล้เคียง (กรณี ทดลองในแปลง) บันทึกอุณหภูมแิ ละความชืน้ สัมพทั ธ์ กรณีทดลองในห้องปฏบิ ัติการ 5. การวิเคราะห์ขอ้ มูล (Data Analysis) วิเคราะห์ข้อมูลในทางสถิติตามแผนการทดลองและเปรยี บเทยี บคา่ เฉลยี่ โดยวธิ ี DMRT และเกบ็ ข้อมูลดิบ ไว้เพ่ือใชใ้ นการตรวจสอบหากมีความจาเปน็ 6. ผลการทดลองและวจิ ารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ใหแ้ สดงผลการทดลองในเชิงปรมิ าณ (Quantitative) 6.2 มรี ูปภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกตา่ งของการใชก้ บั ไมใ่ ช้สารฯ 6.3 ให้แสดงผลสหสมั พันธ์ (Correlation) หรือปฏสิ ัมพันธ์ (Interaction) ของสารฯทีใ่ ช้และ สภาพแวดลอ้ ม (กรณีท่ผี ลการทดลอง ไมส่ อดคล้องกัน) 27

คาแนะนาในการจัดทาแผนการทดลองสารควบคุมการเจริญเตบิ โตของไมผ้ ล เพ่อื ควบคมุ การพฒั นาการของราก (Regulate Root Development) 1. ชนดิ สาร (Product) คณุ สมบตั ิและการใช้ประโยชนข์ องสารฯรวมทง้ั ข้อมลู อ้างอิง (ref.) ที่มีการใชก้ ับ พืชที่จะทาการทดลอง (กรณเี ป็นสารเคมีใหม่ และมเี อกสารอ้างองิ ใหแ้ นบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พืช ไม้ผล 2.2 สถานที่ อย่างน้อย 2 แหง่ ตา่ งพืน้ ที่หรอื ทดลองซ้าที่เดมิ อยา่ งน้อย 2 ครั้ง ตามสภาวะการพัฒนาการของพืช 2.3 ระยะเวลา เรมิ่ ต้น - สิ้นสดุ 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจดั Block ใหใ้ ช้ขนาด หรือความสมบูรณ์ หรืออายุของก่งิ 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพ้ืนฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การตัดแต่งกิ่ง การใส่ปุ๋ย การให้น้า การปอ้ งกันกาจดั ศตั รพู ชื ฯลฯ ต้องปฏบิ ัติเหมอื นกันทัง้ แปลง 2.4.3 การป้องกันการปนเปื้อนของสารทดลอง (Drifting Effect) ในกรณีน้ีไม่ต้องทา 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองยอ่ ย ตามความเหมาะสม กรณีปักชา : ไม่นอ้ ยกวา่ 40 กง่ิ ต่อหน่วยทดลองย่อย กรณตี อนกิง่ : ไม่น้อยกวา่ 20 ก่ิงต่อหน่วยทดลองยอ่ ย 2.5 จานวนซา้ ไม่น้อยกว่า 3 ซ้า และมี df error ไมน่ ้อยกว่า 12 2.6 ระยะปลกู ตามความเหมาะสม 3. กรรมวิธกี ารใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคมุ การเจริญเตบิ โตพืชทใี่ ช้ทดลอง 3.1.1 สารเด่ียว ระบุเปน็ ความเข้มข้นของสารออกฤทธ์ิ 3.1.2 สารผสม ระบุเปน็ ปรมิ าตร หรอื ปรมิ าณของสารออกฤทธิ์ 3.2 สารควบคุมการเจริญเตบิ โตพชื ท่ใี ชเ้ ปรยี บเทยี บ (ตอ้ งผ่านการขึ้นทะเบยี นและมีการแนะนาในพืชทใ่ี ชท้ ดลอง และควรมคี วามเขม้ ข้นเดยี วกันกับ สารทดสอบ) 3.3 ตอ้ งมกี ่งิ ทดลองท่ีไมใ่ ชส้ ารควบคุมการเจริญเติบโตพชื เป็นกรรมวิธีเปรยี บเทียบ 28

3.4 วิธีการใช้ 3.4.1 กรรมวิธกี ารทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นที่ใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยทั่วไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พืชทใี่ ช้ในการเปรียบเทียบ รว่ มกับความเขม้ ข้นท่ีมากกวา่ 2 ระดบั และน้อยกวา่ 2 ระดบั ) กรรมวิธี อตั ราผลติ ภัณฑท์ ่ใี ช้ ความเข้มขน้ สารท่ใี ช้ 1 ช่ือสาร (ช่ือการค้า) (กรมั หรือ มล ต่อนา้ 20 ลิตร) (พีพีเอ็ม) 2 …. …. สารเปรยี บเทยี บ (ชื่อการค้า) กรรมวธิ ีควบคุม 3.4.2 ระบวุ ธิ ีการปฏบิ ตั เิ ปน็ ขน้ั ตอนชดั เจน เช่น การเตรียมการก่อนการทดลองและระหว่าง การทดลองจนเสร็จส้นิ การทดลอง 4 วิธเี กบ็ ขอ้ มูลการทดลอง (Data Assessments) 4.1 เปอร์เซน็ ตก์ ่ิงท่ีออกราก ความสมบูรณ์และการกระจายตัวของรากโดยการให้คะแนน จานวนราก ตอ่ กิ่ง ความยาวราก และนา้ หนกั ราก จานวน 4 ครั้ง เช่น อายุ 2, 4, 6 และ 8 สัปดาห์ หลงั การให้สารฯ (คร้ังละ 5-10 กิ่ง) 4.2 อาการผดิ ปกติของพืช อันอาจจะเกิดจากสารฯ 4.3 ประเมนิ ผลกระทบอน่ื ๆ 4.4 ปรมิ าณนา้ ฝน อณุ หภมู ิ ความชน้ื สัมพัทธ์ หรอื ใช้ข้อมลู อุตุนิยมวิทยาจากแหลง่ ใกล้เคียง 5. การวเิ คราะห์ขอ้ มลู (Data Analysis) วเิ คราะห์ข้อมลู ในทางสถติ ติ ามแผนการทดลองและเปรียบเทียบคา่ เฉลย่ี โดยวธิ ี DMRT และเกบ็ ขอ้ มูลดบิ ไว้เพ่ือใชใ้ นการตรวจสอบหากมีความจาเปน็ 29

6. ผลการทดลองและวิจารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ใหแ้ สดงผลการทดลองในเชิงปริมาณ (Quantitative) 6.2 มรี ูปภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกต่างของการใช้กับไมใ่ ชส้ ารฯ 6.3 ใหแ้ สดงผลสหสมั พันธ์ (Correlation) หรือปฏสิ มั พนั ธ์ (Interaction) ของสารฯทีใ่ ชแ้ ละ สภาพแวดลอ้ ม (กรณีทผ่ี ลการทดลอง ไม่สอดคล้องกัน) 30

คาแนะนาในการจัดทาแผนการทดลองสารควบคมุ การเจรญิ เตบิ โตของพืชผกั เพอ่ื ควบคุมการพักตัวของตา (Regulate Bud Dormancy) 1. ชนดิ สาร (Product) คณุ สมบัติและการใชป้ ระโยชน์ของสารฯรวมท้ังข้อมลู อ้างองิ (ref.) ที่มีการใช้กบั พืชทจ่ี ะทาการทดลอง (กรณีเป็นสารเคมใี หม่ และมเี อกสารอา้ งองิ ใหแ้ นบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พืช มันฝรัง่ 2.2 สถานท่ี อย่างน้อย 2 การทดลองจาก 2 สถานที่ 2.3 ระยะเวลา เรมิ่ ต้น - ส้นิ สุด 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจดั Block ใช้ขนาดหรือนา้ หนกั ของหัว 2.4.2 การจัดการพื้นฐาน (Basal treatment) เช่น อุณหภูมิเก็บรักษา ความช้ืนสัมพัทธ์ การ ปอ้ งกนั กาจดั ศัตรพู ชื ฯลฯ ตอ้ งปฏิบัติเหมอื นกนั 2.4.3 การป้องกนั การปนเปื้อนของสารทดลอง (Drifting Effect) 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองยอ่ ย นา้ หนัก 100 กโิ ลกรัม 2.5 จานวนซ้า ไม่น้อยกวา่ 3 ซ้า และมี df error ไมน่ ้อยกว่า 12 2.6 ระยะปลูก - 3. กรรมวิธีการใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคมุ การเจริญเตบิ โตพชื ที่ใช้ทดลอง 3.1.1 สารเดยี่ ว ระบเุ ป็น ความเข้มขน้ ของสารออกฤทธิ์ 3.1.2 สารผสม ระบเุ ป็น ปริมาตร หรือปรมิ าณของสารออกฤทธิ์ 3.2 สารควบคมุ การเจริญเติบโตพชื ที่ใชเ้ ปรียบเทียบ (ต้องผ่านการขึ้นทะเบียนและมีการแนะนาในพืชทใี่ ช้ทดลอง และควรมคี วามเข้มข้นเดียวกนั กบั สารทดสอบ) 3.3 ต้องมีหน่วยทดลองย่อยทไ่ี ม่ใชส้ ารควบคุมการเจริญเติบโตพชื เปน็ กรรมวิธีเปรียบเทียบ 3.4 วธิ ีการใช้ 31

3.4.1 กรรมวธิ ีการทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นที่ใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยท่ัวไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พชื ทใ่ี ช้ในการเปรยี บเทยี บ รว่ มกับความเข้มขน้ ท่ีมากกว่า 2 ระดบั และนอ้ ยกว่า 2 ระดับ) กรรมวิธี อตั ราผลิตภณั ฑ์ทใี่ ช้ ความเข้มข้นสารทีใ่ ช้ 1 ช่อื สาร (ช่ือการค้า) (กรัม หรอื มล ต่อนา้ 20 ลติ ร) (พีพีเอม็ ) 2 …. …. สารเปรยี บเทยี บ (ช่ือการค้า) กรรมวธิ ีควบคุม 3.4.2 ระบุวิธกี ารปฏบิ ตั ิเปน็ ข้ันตอนชัดเจน เช่น พนั ธ์มุ นั ฝรั่ง อายกุ ารเก็บเกย่ี ว แหลง่ ปลูก การ เตรียมการกอ่ นการทดลองและระหวา่ งการทดลองจนเสร็จสน้ิ การทดลอง 4 วิธเี กบ็ ข้อมูลการทดลอง (Data Assessments) 4.1 จานวนหัวและน้าหนกั หัว จานวนหัวที่งอก จานวนตาทงี่ อกตอ่ หวั ความยาวของตา ในแตล่ ะ ชว่ งเวลา (ข้ึนอยู่กบั ระยะเวลาการเกบ็ รกั ษาหัวมันฝร่งั ) เช่น 2 4 6 8 10 และ 12 สปั ดาห์ 4.2 คณุ ภาพของมนั ฝร่ังสด ได้แก่ นา้ ตาลซูโคส นา้ ตาลกลูโคส เปอร์เซน็ ต์แป้ง การเกิดโรค 4.3 คณุ ภาพหลงั การแปรรปู เป็นมนั ฝรัง่ แผ่นทอดกรอบ 4.4 อาการผดิ ปกติท่ีเกิดจากสารฯ (ถา้ มี) 4.5 ประเมินผลกระทบอ่นื ๆ 4.6 อุณหภมู ิ ความช้ืนสมั พทั ธ์ฯ ในโรงเก็บหัวมนั ฝร่งั 5. การวเิ คราะห์ข้อมูล (Data Analysis) วเิ คราะหข์ ้อมลู ในทางสถติ ติ ามแผนการทดลองและเปรียบเทยี บค่าเฉล่ียโดยวธิ ี DMRT และเก็บขอ้ มูลดิบ ไว้เพ่ือใช้ในการตรวจสอบหากมคี วามจาเป็น 32

6. ผลการทดลองและวิจารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ใหแ้ สดงผลการทดลองในเชิงปริมาณ (Quantitative) 6.2 มรี ูปภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกต่างของการใช้กับไมใ่ ชส้ ารฯ 6.3 ใหแ้ สดงผลสหสมั พันธ์ (Correlation) หรือปฏสิ มั พนั ธ์ (Interaction) ของสารฯทีใ่ ชแ้ ละ สภาพแวดลอ้ ม (กรณีทผ่ี ลการทดลอง ไม่สอดคล้องกัน) 33

คาแนะนาในการจัดทาแผนการทดลองสารควบคมุ การเจรญิ เตบิ โตของพชื ผกั เพือ่ เพมิ่ สดั สว่ นดอกเพศผูห้ รอื เพศเมีย (Modify Sex Expression) 1. ชนิดสาร (Product) คณุ สมบัติและการใชป้ ระโยชนข์ องสารฯรวมท้ังข้อมูลอ้างอิง (ref.) ท่ีมกี ารใชก้ บั พชื ทีจ่ ะทาการทดลอง (กรณีเป็นสารเคมีใหม่ และมเี อกสารอา้ งอิงใหแ้ นบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พชื ตระกูลแตง 2.2 สถานที่ อย่างน้อย 2 การทดลองจาก 2 แหลง่ ปลูก หรอื ปลกู ซา้ ที่เดมิ แตต่ า่ งฤดกู าลการผลิต 2.3 ระยะเวลา เรม่ิ ต้น - ส้ินสดุ 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจดั Block ใชส้ ภาพความแตกต่างของพ้ืนที่ เช่น ความลาดชัน ความอุดมสมบูรณ์ ของดนิ ในการจัด Block 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพ้ืนฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การเตรียมดิน ใส่ปุ๋ย การ ใหน้ ้า การปอ้ งกันกาจัดศัตรูพืช ฯลฯ ต้องปฏิบตั ิเหมือนกันทั้งแปลง 2.4.3 การป้องกันการปนเป้ือนของสารทดลอง (Drifting Effect) ใช้ต้นคน่ั กลาง หรือ แถวป้องกนั (Guard row) หรอื ฉากป้องกนั (Screen) 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองยอ่ ย พ้นื ท่ปี ลกู ไม่น้อยกวา่ 24 ตารางเมตร และ พ้ืนทีเ่ ก็บขอ้ มลู ไม่นอ้ ยกว่า 10 ตารางเมตร 2.5 จานวนซา้ ไม่น้อยกวา่ 3 ซา้ และมี df error ไมน่ อ้ ยกวา่ 12 2.6 ระยะปลกู ตามความเหมาะสม แตงกวา : ปลูกจานวน 4 แถว ๆ ละ 12 หลุม ๆ ละ 1 ต้น รวม 48 ตน้ /แปลงยอ่ ย ระยะแถว 1 เมตร ระยะตน้ 0.5 เมตร 3. กรรมวิธีการใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคมุ การเจริญเติบโตพืชทใ่ี ชท้ ดลอง 3.1.1 สารเด่ยี ว ระบเุ ปน็ ความเขม้ ขน้ ของสารออกฤทธิ์ 3.1.2 สารผสม ระบุเปน็ ปรมิ าตร หรือปรมิ าณของสารออกฤทธิ์ 34

3.2 สารควบคุมการเจริญเตบิ โตพชื ท่ใี ชเ้ ปรียบเทียบ (ต้องผ่านการขึ้นทะเบียนและมกี ารแนะนาในพืชทีใ่ ช้ทดลอง และควรมคี วามเขม้ ข้นเดยี วกนั กับ สารทดสอบ) 3.3 ตอ้ งมแี ปลงทดลองย่อยท่ีไม่ใช้สารควบคุมการเจริญเติบโตพืชเป็นกรรมวธิ ีเปรยี บเทียบ 3.4 วธิ กี ารใช้ 3.4.1 กรรมวธิ กี ารทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นที่ใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยทั่วไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พืชท่ีใช้ในการเปรยี บเทียบ รว่ มกับความเข้มขน้ ท่ีมากกวา่ 2 ระดบั และน้อยกว่า 2 ระดับ) กรรมวิธี อัตราผลิตภัณฑ์ท่ใี ช้ ความเข้มข้นสารท่ีใช้ 1 ชื่อสาร (ช่ือการคา้ ) (กรัม หรือ มล ต่อน้า 20 ลิตร) (พพี เี อ็ม) 2 …. …. สารเปรียบเทยี บ (ช่ือการค้า) กรรมวิธคี วบคุม 3.4.2 ระบุวธิ ีการปฏิบัติเป็นข้ันตอนชดั เจน เช่น การเตรียมการกอ่ นการทดลองและระหว่าง การทดลองจนเสร็จส้นิ การทดลอง 4 วิธีเก็บข้อมูลการทดลอง (Data Assessments) 4.1 การเจรญิ เติบโตทางตน้ จานวนดอกเพศผู้และเพศเมยี เปอร์เซ็นตเ์ พศดอกท่ีเปลีย่ นแปลง อัตราส่วนของเพศดอก เป็นต้น 4.2 น้าหนัก จานวน และคุณภาพของผลผลติ (ถ้าจาเปน็ ) 4.3 อาการผิดปกติของพชื ท่ีเกิดจากการใช้สารฯ (ถ้ามี) เชน่ ความผดิ ปกตขิ องดอก 4.4 ประเมินผลกระทบอ่ืนๆ 4.5 ปรมิ าณนา้ ฝน อณุ หภูมิ ความชนื้ สัมพัทธ์ หรอื ใชข้ ้อมลู อุตุนยิ มวิทยาจากแหล่งใกล้เคียง 35

5. การวิเคราะห์ข้อมูล (Data Analysis) วเิ คราะห์ข้อมลู ในทางสถติ ติ ามแผนการทดลองและเปรียบเทยี บค่าเฉลีย่ โดยวิธี DMRT และเกบ็ ข้อมลู ดบิ ไวเ้ พ่อื ใช้ในการตรวจสอบหากมคี วามจาเป็น 6. ผลการทดลองและวจิ ารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ให้แสดงผลการทดลองในเชิงปรมิ าณ (Quantitative) 6.2 มีรปู ภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกตา่ งของการใช้กับไม่ใช้สารฯ 6.3 ใหแ้ สดงผลสหสัมพันธ์ (Correlation) หรือปฏิสัมพันธ์ (Interaction) ของสารฯทใ่ี ช้และ สภาพแวดล้อม (กรณีทีผ่ ลการทดลอง ไมส่ อดคล้องกัน) 36

คาแนะนาในการจดั ทาแผนการทดลองสารควบคุมการเจรญิ เติบโตของพชื ผัก เพ่ือควบคุมการเจรญิ เตบิ โตและผลผลิต (Regulate Plant Growth and Yield) 1. ชนดิ สาร (Product) คุณสมบัตแิ ละการใชป้ ระโยชน์ของสารฯรวมท้ังข้อมูลอา้ งอิง (ref.) ทีม่ กี ารใชก้ ับ พชื ทจี่ ะทาการทดลอง (กรณเี ป็นสารเคมใี หม่ และมเี อกสารอ้างองิ ใหแ้ นบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พชื ผกั เชน่ คะน้า กวางตุ้ง แตงกวา 2.2 สถานที่ อย่างนอ้ ย 2 การทดลองจาก 2 แหล่งปลกู หรือ ปลูกซ้าทเ่ี ดมิ แตต่ ่างฤดูกาลการผลติ 2.3 ระยะเวลา เรม่ิ ต้น - ส้ินสดุ 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจัด Block ใชส้ ภาพความแตกตา่ งของพนื้ ท่ี เชน่ ความลาดชัน ความอุดมสมบูรณ์ ของดนิ ในการจดั Block 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพ้ืนฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การเตรียมดิน ใส่ปุ๋ย การ ใหน้ า้ การป้องกันกาจัดศตั รพู ชื ฯลฯ ตอ้ งปฏิบตั ิเหมือนกนั ท้งั แปลง 2.4.3 การป้องกันการปนเป้ือนของสารทดลอง (Drifting Effect) ใช้ต้นคั่นกลาง หรือ แถวป้องกนั (Guard row) หรือฉากป้องกนั (Screen) 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองยอ่ ย พืน้ ทป่ี ลูกไม่นอ้ ยกว่า 24 ตารางเมตร และ พืน้ ท่ีเก็บขอ้ มูลไม่นอ้ ยกว่า 10 ตารางเมตร หรอื ไม่น้อยกว่าหลกั สถิตกิ าหนด 2.5 จานวนซ้า ไม่นอ้ ยกว่า 3 ซ้า และมี df error ไม่น้อยกวา่ 12 2.6 ระยะปลกู ตามความเหมาะสม แตงกวา : ปลูกจานวน 4 แถว ๆ ละ 12 หลมุ ๆ ละ 1 ตน้ รวม 48 ตน้ /แปลงยอ่ ย ระยะแถว 1 เมตร ระยะตน้ 0.5 เมตร พริก : ระยะแถว 1.2 เมตร ระยะตน้ 0.5 เมตร 3. กรรมวธิ กี ารใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคมุ การเจริญเตบิ โตพืชทใ่ี ชท้ ดลอง 3.1.1 สารเด่ียว ระบเุ ป็น ความเข้มข้นของสารออกฤทธิ์ 3.1.2 สารผสม ระบุเปน็ ปรมิ าตร หรือปริมาณของสารออกฤทธิ์ 37

3.2 สารควบคมุ การเจริญเติบโตพืชท่ใี ช้เปรยี บเทียบ (ตอ้ งผา่ นการขึ้นทะเบียนและมกี ารแนะนาในพชื ที่ใชท้ ดลอง และควรมีความเขม้ ข้นเดียวกันกับ สารทดสอบ) 3.3 ตอ้ งมแี ปลงทดลองย่อยที่ไม่ใช้สารควบคุมการเจริญเติบโตพชื เป็นกรรมวธิ ีเปรยี บเทียบ 3.4 วิธกี ารใช้ 3.4.1 กรรมวิธีการทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นที่ใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยทั่วไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พชื ท่ีใช้ในการเปรียบเทยี บ ร่วมกับความเข้มข้นท่ีมากกวา่ 2 ระดับและนอ้ ยกวา่ 2 ระดับ) กรรมวิธี อัตราผลติ ภัณฑ์ทใี่ ช้ ความเขม้ ข้นสารท่ีใช้ 1 ชอ่ื สาร (ช่ือการคา้ ) (กรมั หรอื มล ต่อน้า 20 ลติ ร) (พพี เี อ็ม) 2 …. …. สารเปรียบเทียบ (ช่ือการค้า) กรรมวิธคี วบคมุ 3.4.2 ระบุวธิ กี ารปฏิบัตเิ ปน็ ขั้นตอนชัดเจน เช่น การเตรียมการก่อนการทดลองและระหว่าง การทดลองจนเสร็จสนิ้ การทดลอง 4 วธิ เี ก็บขอ้ มูลการทดลอง (Data Assessments) 4.1 การเจรญิ เตบิ โตของพชื ในแตล่ ะระยะทม่ี ีความสาคัญ 4.2 น้าหนกั ขนาด จานวน และคุณภาพของผลผลิต 4.3 อาการผดิ ปกตขิ องพชื ที่เกดิ จากการใช้สารฯ (ถ้ามี) เชน่ ความผดิ ปกตขิ องดอก/ผล 4.4 ประเมินผลกระทบอื่นๆ 4.5 ปรมิ าณน้าฝน อุณหภูมิ ความชน้ื สัมพัทธ์ หรือใชข้ อ้ มลู อุตุนยิ มวิทยาจากแหลง่ ใกล้เคยี ง 38

5. การวิเคราะห์ข้อมูล (Data Analysis) วเิ คราะห์ข้อมลู ในทางสถติ ติ ามแผนการทดลองและเปรียบเทยี บค่าเฉลีย่ โดยวิธี DMRT และเกบ็ ข้อมลู ดบิ ไวเ้ พ่อื ใช้ในการตรวจสอบหากมคี วามจาเป็น 6. ผลการทดลองและวจิ ารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ให้แสดงผลการทดลองในเชิงปรมิ าณ (Quantitative) 6.2 มีรปู ภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกตา่ งของการใช้กับไม่ใช้สารฯ 6.3 ใหแ้ สดงผลสหสัมพันธ์ (Correlation) หรือปฏิสัมพันธ์ (Interaction) ของสารฯทใ่ี ช้และ สภาพแวดล้อม (กรณีทีผ่ ลการทดลอง ไมส่ อดคล้องกัน) 39

คาแนะนาในการจดั ทาแผนการทดลองสารควบคมุ การเจรญิ เตบิ โตของพืชผัก เพอื่ ควบคมุ การสกุ แก่ของผล (Regulate Ripening) 1. ชนดิ สาร (Product) คณุ สมบัติและการใชป้ ระโยชนข์ องสารฯรวมทั้งข้อมลู อ้างองิ (ref.) ท่มี กี ารใช้กับ พชื ที่จะทาการทดลอง (กรณีเป็นสารเคมีใหม่ และมีเอกสารอา้ งอิงให้แนบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พืช ผกั กนิ ผล เชน่ พรกิ มะเขือเทศ 2.2 สถานที่ อย่างน้อย 2 การทดลองจาก 2 แหลง่ ปลกู หรือ ปลูกซ้าทีเ่ ดิมแต่ต่างฤดกู าลการผลติ 2.3 ระยะเวลา เร่มิ ต้น - สน้ิ สดุ 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจดั Block ใช้สภาพความแตกตา่ งของพน้ื ท่ี เชน่ ความลาดชัน ความอุดมสมบูรณ์ ของดนิ ในการจดั Block 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพ้ืนฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การเตรียมดิน ใส่ปุ๋ย การ ใหน้ ้า การปอ้ งกันกาจดั ศัตรูพชื ฯลฯ ตอ้ งปฏิบตั ิเหมือนกนั ทัง้ แปลง 2.4.3 การป้องกันการปนเป้ือนของสารทดลอง (Drifting Effect) ใชต้ ้นคั่นกลาง หรือ แถวป้องกัน (Guard row) หรอื ฉากป้องกัน (Screen) 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองยอ่ ย พ้นื ทปี่ ลูกไม่น้อยกวา่ 24 ตารางเมตร และ พื้นทเี่ ก็บข้อมูลไม่นอ้ ยกวา่ 10 ตารางเมตร หรือไม่น้อยกว่าหลักสถติ กิ าหนด 2.5 จานวนซา้ ไมน่ อ้ ยกวา่ 3 ซา้ และมี df error ไมน่ อ้ ยกว่า 12 2.6 ระยะปลูก ตามความเหมาะสม 3. กรรมวิธกี ารใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคุมการเจริญเติบโตพืชทใ่ี ชท้ ดลอง 3.1.1 สารเดี่ยว ระบเุ ปน็ ความเขม้ ข้นของสารออกฤทธ์ิ 3.1.2 สารผสม ระบุเป็น ปริมาตร หรือปริมาณของสารออกฤทธ์ิ 3.2 สารควบคมุ การเจริญเตบิ โตพชื ท่ใี ช้เปรยี บเทียบ (ตอ้ งผ่านการข้ึนทะเบยี นและมกี ารแนะนาในพชื ท่ใี ช้ทดลอง และควรมคี วามเขม้ ข้นเดยี วกนั กบั สารทดสอบ) 3.3 ต้องมีแปลงทดลองย่อยท่ีไม่ใช้สารควบคุมการเจริญเตบิ โตพืชเปน็ กรรมวธิ ีเปรยี บเทยี บ 40

3.4 วธิ ีการใช้ 3.4.1 กรรมวิธกี ารทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นที่ใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยทั่วไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พชื ทใี่ ช้ในการเปรยี บเทียบ รว่ มกับความเขม้ ขน้ ที่มากกว่า 2 ระดบั และนอ้ ยกว่า 2 ระดับ) กรรมวธิ ี อตั ราผลิตภัณฑ์ท่ีใช้ ความเข้มข้นสารทีใ่ ช้ 1 ชื่อสาร (ช่ือการคา้ ) (กรัม หรือ มล ต่อนา้ 20 ลติ ร) (พพี ีเอ็ม) 2 …. …. สารเปรียบเทยี บ (ช่ือการคา้ ) กรรมวธิ ีควบคุม 3.4.2 ระบุวิธีการปฏิบตั เิ ปน็ ขัน้ ตอนชดั เจน เช่น การเตรยี มการกอ่ นการทดลองและระหว่าง การทดลองจนเสร็จสน้ิ การทดลอง (ควรใหส้ ารฯเม่ือผลมีความสุกแกท่ างสรรี วิทยา (Physiological maturity) โดยนบั อายุ หลงั ดอกบาน 50%) 4 วิธีเกบ็ ข้อมูลการทดลอง (Data Assessments) 4.1 การออกดอก ได้แก่ อายุดอกแรกบาน อายุดอกบาน 50% ของแปลงทดลอง และอายุผลเมอ่ื พน่ สาร 4.2 สแี ละความสม่าเสมอของผลผลติ ก่อนและหลังการใช้สารฯ ภายในตน้ และท้ังแปลงทดลอง ระยะเวลาท่ีเกิดการเปลย่ี นสีของผล เปอร์เซ็นตผ์ ลที่เปลยี่ นสี และการหลดุ ร่วง 4.3 นา้ หนัก จานวน และคุณภาพของผลผลิต เช่น ลักษณะผิวผล ความนมิ่ ของผล และอื่นๆ 4.4 อาการผดิ ปกติของพืชที่เกดิ จากการใชส้ ารฯ (ถา้ มี) 4.5 ประเมนิ ผลกระทบอนื่ ๆ 4.6 ปริมาณนา้ ฝน อุณหภมู ิ ความช้นื สมั พัทธ์ หรือใช้ขอ้ มลู อุตุนยิ มวทิ ยาจากแหลง่ ใกล้เคียง 41

5. การวิเคราะห์ข้อมูล (Data Analysis) วเิ คราะห์ข้อมลู ในทางสถติ ติ ามแผนการทดลองและเปรียบเทยี บค่าเฉลีย่ โดยวิธี DMRT และเกบ็ ข้อมลู ดบิ ไวเ้ พ่อื ใช้ในการตรวจสอบหากมคี วามจาเป็น 6. ผลการทดลองและวจิ ารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ให้แสดงผลการทดลองในเชิงปรมิ าณ (Quantitative) 6.2 มีรปู ภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกตา่ งของการใช้กับไม่ใช้สารฯ 6.3 ใหแ้ สดงผลสหสัมพันธ์ (Correlation) หรือปฏิสัมพันธ์ (Interaction) ของสารฯทใ่ี ช้และ สภาพแวดล้อม (กรณีทีผ่ ลการทดลอง ไมส่ อดคล้องกัน) 42

คาแนะนาในการจดั ทาแผนการทดลองสารควบคมุ การเจริญเตบิ โตของไมด้ อก เพอ่ื ควบคมุ การงอกของหวั (Regulate Bud Emergence) 1. ชนิดสาร (Product) คุณสมบัตแิ ละการใชป้ ระโยชน์ของสารฯรวมทัง้ ข้อมูลอา้ งองิ (ref.) ทม่ี กี ารใชก้ บั พืชท่จี ะทาการทดลอง (กรณเี ป็นสารเคมีใหม่ และมเี อกสารอ้างองิ ใหแ้ นบมาพร้อมคาขอ) 2. สภาพการทดลอง (Experimental Conditions) 2.1 พชื ไม้ดอกไม้ประดับ เช่น แกลดิโออัส 2.2 สถานท่ี อยา่ งน้อย 2 การทดลองจาก 2 สถานที่ หรอื สถานทเ่ี ดมิ แต่ต่างฤดูกาล หรอื จาก 2 ห้องปฏบิ ตั กิ าร 2.3 ระยะเวลา เร่มิ ต้น - สนิ้ สดุ 2.4 การวางแผนการทดลอง : RCB หรือตามความเหมาะสมโดย 2.4.1 การจัด Block ใช้ขนาดหวั และ/หรือ จานวนวันในการพกั ตวั 2.4.2 การปฏิบัติทางเขตกรรมพ้ืนฐาน (Basal treatment) ได้แก่ การจัดการหัวพันธุ์ อุณหภมู ิ ความชืน้ สัมพัทธ์ ฯลฯ ต้องปฏบิ ัตเิ หมือนกนั 2.4.3 การปอ้ งกนั การปนเปื้อนของสารทดลอง (Drifting Effect) ไมต่ อ้ งทา 2.4.4 ขนาดหน่วยทดลองย่อย จานวนไม่น้อยกว่า 20 หัว หรือไม่น้อยกว่าหลักสถติ ิกาหนด หรอื ตามความเหมาะสม 2.5 จานวนซ้า ไม่นอ้ ยกวา่ 3 ซา้ และมี df error ไมน่ ้อยกวา่ 12 2.6 ระยะปลูก - 3. กรรมวธิ ีการใช้ (Application of Treatments) 3.1 สารควบคมุ การเจริญเตบิ โตพชื ที่ใชท้ ดลอง 3.1.1 สารเด่ียว ระบเุ ปน็ ความเขม้ ข้นของสารออกฤทธิ์ 3.1.2 สารผสม ระบเุ ปน็ ปริมาตร หรอื ปรมิ าณของสารออกฤทธิ์ 3.2 สารควบคมุ การเจริญเติบโตพชื ที่ใช้เปรียบเทยี บ (ต้องผา่ นการขึ้นทะเบียนและมกี ารแนะนาในพชื ทใี่ ช้ทดลอง และควรมีความเข้มข้นเดยี วกันกับ สารทดสอบ) 3.3 ตอ้ งมีหน่วยทดลองย่อยท่ีไม่ใช้สารควบคุมการเจริญเติบโตพืชเป็นกรรมวธิ ีเปรียบเทยี บ 3.4 วิธีการใช้ 43

3.4.1 กรรมวธิ ีการทดลอง (treatments) ระบุอัตราการใช้ของสารฯ และความเข้มข้นท่ีใช้ (พีพีเอ็ม) ของแต่ละกรรมวิธี (โดยท่ัวไปจะกาหนดอัตราความเข้มข้น ตามคาแนะนาของสารควบคุมการเจริญเติบโต พืชทใ่ี ช้ในการเปรียบเทียบ ร่วมกับความเข้มขน้ ท่ีมากกวา่ 2 ระดับและน้อยกว่า 2 ระดับ) กรรมวธิ ี อัตราผลติ ภณั ฑ์ทใี่ ช้ ความเขม้ ขน้ สารท่ใี ช้ 1 ชอื่ สาร (ชื่อการค้า) (กรมั หรือ มล ต่อนา้ 20 ลิตร) (พีพีเอม็ ) 2 …. …. สารเปรียบเทยี บ (ชื่อการค้า) กรรมวธิ คี วบคมุ 3.4.2 ระบวุ ธิ กี ารปฏบิ ตั ิเป็นขน้ั ตอนชัดเจน เช่น การเตรียมการก่อนการทดลองและระหว่าง การทดลองจนเสร็จสิ้นการทดลอง 4 วิธเี ก็บข้อมลู การทดลอง (Data Assessments) 4.1 จานวนหัวท่มี กี ารงอกที่อายุต่างๆ หลงั การให้สารจนสิน้ สุดการเกบ็ รกั ษา เช่น 7 14 21 และ 28 วนั แลคานวณเปอร์เซ็นต์การงอก 4.2 อาการผิดปกตขิ องพชื ที่เกดิ จากการใชส้ ารฯ (ถ้ามี) 4.3 ประเมินผลกระทบอ่นื ๆ 4.4 ปรมิ าณน้าฝน อุณหภมู ิ ความช้นื สัมพทั ธ์ หรอื ใชข้ ้อมูลอตุ ุนิยมวทิ ยาจากแหล่งใกลเ้ คยี ง 5. การวเิ คราะห์ข้อมูล (Data Analysis) วิเคราะห์ข้อมูลในทางสถิตติ ามแผนการทดลองและเปรยี บเทยี บค่าเฉลีย่ โดยวธิ ี DMRT และเกบ็ ขอ้ มลู ดบิ ไวเ้ พ่อื ใช้ในการตรวจสอบหากมคี วามจาเป็น 6. ผลการทดลองและวจิ ารณ์ (Results and Discussion) 6.1 ใหแ้ สดงผลการทดลองในเชิงปรมิ าณ (Quantitative) 6.2 มีรูปภาพประกอบการทดลองแสดงความแตกต่างของการใชก้ บั ไม่ใชส้ ารฯ 6.3 ใหแ้ สดงผลสหสัมพันธ์ (Correlation) หรือปฏสิ ัมพนั ธ์ (Interaction) ของสารฯท่ีใชแ้ ละ สภาพแวดลอ้ ม (กรณที ี่ผลการทดลอง ไม่สอดคลอ้ งกนั ) 44