(ລວມ)ວິຊາພາສາລາວສາຍຄູປະຖົມລະບົບ11+3+2 ຕໍ່ເນື່ອງ

ມນັ ຂນຶ້ ຢ່ ູກບັ ວາດເວາົ້ ຂອງແຕ່ ລະຄນົ ນໍາອກີ ; ຄໍາ ຄໍາດຽວກນັ ຫຼື ປະ ໂຫຍກຄໍາເວາົ້ ອນັ ດຽວກນັ ບາງຄນົ ເອາົ ຄໍາ ອຸທານ ເວາົ້ ຂນຶ້ ກ່ ອນເຊ່ ນັ : ໂທ ! ຄໍາແສນຄວື ່ າແຕ່ ງຕວົ ງາມແທ,້ ແຕ່ ບາງຄນົ ເອາົ ຄາໍ ຮອ້ ງຮຽກເວາົ້ ຂນຶ້ ກ່ ອນ ເຊ່ ນັ : ຄໍາແສນ ໂທ ! ຄວື ່ າແຕ່ ງຕວົ ງາມແທ້ ດ່ ງັ ນເີ້ ປນັ ຕນົ້ . 8. ໃຈຄວາມ ວະຈວີ ິພາກ ແມ່ ນພາກສ່ ວນຫນ່ ງຶ ທ່ ີມທີ ່ ີຕງັ້ ແລະ ບົດບາດໃນໄວຍາກອນລາວເພ່ ອື ຄນົ້ ຄວາ້ ໄຈແ້ ຍກ ຊະນດິ ປະເພດຄາ◌ໍ ແລະ ລກັ ສະນະຂອງຄໍາເວາົ້ . ສະນນັ້ , ພວກເຮາົ ຢາກຮູພ້ າລະຫນາ້ ທ່ ີ ແລະ ບດົ ບາດຂອງຄາໍ ເວາົ້ ຢ່ ູໃນແຕ່ ລະປະໂຫຍກ, ແຕ່ ລະວະລນີ ນັ້ ຕອ້ ງເຂາົ້ ໃຈເຖງິ ລກັ ສະນະ, ຊະນດິ ແລະ ປະເພດຂອງຄໍາເວາົ້ ຈ່ ງິ ຈະເຮດັ ໃຫກ້ ານນາໍ ໃຊຄ້ ໍາເວາົ້ ເຂາົ້ ໃນການສ່ ສື ານໄດຢ້ ່ າງຖກື ຕອ້ ງ. 9. ວຽກມອບຫມາຍ 1. ຄາເວາົ້ ໃນພາສາລາວມຈີ ກັ ຊະນດິ ? ຄຊື ະນດິ ໃດແດ່ ? ຈ່ ງົ ອະທບິ າຍ. 2. ຄາໍ ນາມແມ່ ນຄາແນວໃດ? ຈ່ ງົ ອະທບິ າຍ ແລະ ຍກົ ຕວົ ຢ່ າງປະກອບ 3. ຄາໍ ຄຸນນາມແມ່ ນຄາແນວໃດ? ຈ່ ງົ ອະທບິ າຍ. 4. ຄາໍ ກາໍ ມະແມ່ ນຄາແນວໃດ? ມຈີ ກັ ຊະນດິ ຄຊື ະນດິ ໃດແດ່ ? 5. ຄາໍ ຄຸນນາມມຈີ ກັ ຊະນດິ ? ຊະນດິ ໃດແດ່ ? ຈ່ ງົ ອະທບິ າຍ. 6. ຄໍາເຊ່ ອື ມແມ່ ນຄໍາແນວໃດ? ຈ່ ງົ ອະທບິ າຍ. 7. ຄາໍ ຕ່ ແໍ ມ່ ນຄໍາແນວໃດ? ຈ່ ງົ ອະທບິ າຍ.. 8. ຄໍາອຸທານມຈີ ກັ ຊະນດິ ? ຈ່ ງົ ອະທບິ າຍແຕ່ ລະຊະນດິ . ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 46 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ບດົ ທີ 4 ວາກະຍະສາໍ ພນັ ຈດຸ ປະສງົ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມາດ: - ບອກການປະກອບສາ້ ງ-ການຜູກພນັ ຂອງຄໍາເວາົ້ ແລະ ວໄິ ຈສາຍພວົ ພນັ ຕ່ າງໆທ່ ມີ ຕີ ່ ໍກນັ ໃນກ່ ຸມຄໍາໄດ.້ - ນາໃຊພ້ າສາໃຫຖ້ ກື ຕອ້ ງຕາມຄວາມປະສງົ ຂອງຜູຊ້ ມົ ໃຊ້ - ນາໃຊຫ້ ກຼັ ການຕ່ າງໆເຂາົ້ ໃນການຮຽນ-ການສອນຢ່ າງຖກື ຕອ້ ງ. 1. ຄວາມໝາຍຂອງວາກາຍະສາພນັ ວາກະຍະສໍາພນັ ຄາໍ ນໄີ້ ດາ້ ຈາກຄໍາໃນພາສາປາລສີ ອງຄໍາ, ຄາໍ ໜ່ ງຶ ແມ່ ນ “ວາກະຍະ” (ຄວາມເວາົ້ ) ອກີ ຄາໜ່ ງຶ “ສາໍ ພນັ ” (ການຜູກ, ການຜູກພນັ )ປະສມົ ກນັ ເປນັ ວາກະຍະສາພນັ ເຊ່ ງິ ແປຄວາມວ່ າ ການຜູກຄາເວາົ້ ໃນປະໂຫຍກ. ວາກະຍະສາໍ ພນັ ແມ່ ນຂະແຫນງຫນ່ ງຶ ຂອງໄວຍາກອນລາວ ເຊ່ ງິ ມຫີ ນາ້ ທ່ ຄີ ນົ້ ຄວາ້ ຫາຫວົ ຫນ່ ວຍຂນັ້ ສູງສຸດ ຂອງພາສາ ແລະ ຫວົ ຫນ່ ວຍພນື້ ຖານຄວາມເວາົ້ . ມນັ ຄນົ້ ຄວາ້ ເຖງິ ການປະກອບສາ້ ງ ຫຼື ການຜູກພນັ ຄາໍ ເວາົ້ ໃຫເ້ ປນັ ປະໂຫຍກ, ເປນັ ພນື້ ຖານເບອື້ ງຕນົ້ ໃຫແ້ ກ່ ການສາ້ ງເປັນຂໍຄ້ ວາມໃນການນໍາໃຊພ້ າສາທງັ ຮູບແບບການເວາົ້ ແລະ ການຂຽນ ເຊ່ ງິ ໃນບດົ ຄວາມອນັ ໜ່ ງຶ ຍ່ ອມມ:ີ ຄາໍ ປ່ ຽວ, ຄໍາວະລີ ແລະ ປະໂຫຍກປະກອບເຂາົ້ ເປນັ ບດົ . 2. ຄໍາປ່ ຽວ ຄໍາປ່ ຽວ ເປນັ ຄໍາທ່ ມີ ຄີ ວາມຫມາຍຄບົ ຖວ້ ນໃນຕວົ ມນັ ເອງ, ໂດຍບ່ ທໍ ນັ ໄດປ້ ະສມົ ກບັ ຄໍາອ່ ນື ເຊ່ ນັ : ດນິ , ນໍາ້ , ລມົ , ໄຟ, ກນິ , ນອນ, ເວາົ້ ... ຄາໍ ປ່ ຽວແບ່ ງອອກເປນັ 2 ຢ່ າງຄື ຄໍາເຄາົ້ ລາວເດມີ ແລະ ຄາໍ ເຄາົ້ ມາຈາກພາສາປາລ.ີ 2.1. ຄໍາເຄາົ້ ລາວເດມີ ຫມາຍເອາົ ຄໍາເຄາົ້ ລາວແທ້ ບ່ ໍທັນໄດຜ້ ນັ ປ່ ຽນ ຫຼື ຢືມມາຈາກພາສາອ່ ນື , ຄໍາເຄາົ້ ລາວເດີມ ເປັນຄໍາໂດດ ເປນັ ຄໍາທ່ ມີ ພີ ະຍາງດຽວ, ອອກສຽງເທ່ ອື ຫນ່ ງຶ ກມໍ ຄີ ວາມຫມາຍໂລດ ເຊ່ ນັ ພ່ ,ໍ ແມ່ , ປ່ ູ, ຍ່ າ, ອາວ, ອາ... 2.2. ຄໍາເຄາົ້ ມາຈາກພາສາປາລ-ີ ສນັ ສະກດິ ເປັນຄໍາລາວທ່ ດີ ດັ ແປງມາຈາກພາສາປາລ-ີ ສນັ ສະກດິ ເຊ່ ງິ ເປນັ ຄໍາທ່ ມີ ແີ ຕ່ 2 ພະຍາງຂນຶ້ ໄປ, ຄໍາເຫ່ ຼາົ ນນັ້ ມນັ ໄດປ້ ົນເປເຂາົ້ ມາຢ່ ູນໍາຄໍາລາວແຕ່ ດນົ ນານແລວ້ ຈນົ ກາຍເປັນຄໍາລາວ ເຊ່ ນັ ມະນຸດ, ປັກສີ, ອັກຄີ, ວາໂຍ, ອາຈານ, ສລິ ະປະ, ວດັ ຖຸ... 3. ວະລີ 3.1. ຄວາມໝາຍຂອງວະລີ ຄໍາວະລີ ເປັນຫມວດຄໍາເວົາ້ ທ່ ີປະກອບດວ້ ຍສອງມູນພາກຄວາມຫມາຍຂນຶ້ ໄປ, ເມ່ ອື ນໍາມາ ປະກອບ ເຂາົ້ ກນັ ແລວ້ ແຕ່ ລະມູນພາກຄວາມຫມາຍນນັ້ ຍງັ ຮກັ ສາຄວາມຂອງຕນົ ໄວຢ້ ່ າງເອກະລາດ ເຊ່ ນັ ເມອື ງວຽງຈນັ , ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 47 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ແມ່ ນາໍ້ ຂອງ, ນກັ ຮຽນຍງິ , ມາ້ ແດງ, ລດົ ຈກັ ສແີ ດງ... ເພ່ ນິ ແບ່ ງ ວະລີ ອອກເປນັ 2 ຊະນດິ ແລະ 7 ປະເພດດ່ ງັ ລ່ ຸມນ:ີ້ 3.1. ຊະນດິ ວະລີ ອງີ ຕາມທາດແທແ້ ຫ່ ງການສໍາພນັ ວາກະຍະສໍາພນັ ຂອງກ່ ຸມຄໍາ ອາດແບ່ ງວະລອີ ອກເປນັ 2 ຊະນດິ ໃຫຍ່ ຄື ວະລສີ ມົ ພາກ ແລະ ວະລອີ ະນຸພາກ. ກ. ວະລສີ ມົ ພາກ ວະລສີ ມົ ພາກ ແມ່ ນວະລີທ່ ີເກີດຈາກສອງ ຫຼື ຫຼາຍພາກສ່ ວນທ່ ີຮ່ ວມກນັ ສາ້ ງ, ວະລີຊະນດິ ນມີ້ ີຄວາມ ສະເຫມພີ າບກນັ ເຊ່ ງິ ມລີ ກັ ສະນະດ່ ງັ ນ:ີ້ • ລະຫວ່ າງພາກສ່ ວນຕ່ າງໆ ອາດມຄີ ໍາຕ່ ໍ ຫຼື ບ່ ມໍ ກີ ໄໍ ດ້ ເຊ່ ນັ ຕວົ ຢ່ າງ: ພ່ ໍ ແມ່ , ພ່ ໍ ແລະ ແມ່ , ພ່ ໍ ຫຼື ແມ່ ຄາໍ ວ່ າ: “ພ່ ,ໍ ແມ່ ” ແມ່ ນມຄີ ວາມສະເຫມພີ າບກນັ . • ພາກສ່ ວນທ່ ສີ ະເຫມພີ າບກນັ ມຫີ ນາ້ ທ່ ທີ າງໄວຍາກອນເທ່ າົ ທຽມກນັ . ຕວົ ຢ່ າງ: ພ່ ໍແມ່ ຮກັ ລກູ ລກູ . - ຄໍາວ່ າ: ພ່ ໍ ໃນປະໂຫຍກນເີ້ ຮດັ ຫນາ້ ທ່ ີເປນັ ຄໍາຕວົ ຕງັ້ , ແມ່ ກໍເຮດັ ຫນາ້ ທ່ ີເປນັ ຄໍາຕວົ ຕງັ້ ຄກື ນັ ແລະ ໃນ ປະໂຫຍກ: ລກູ ລູກກ່ ຮໍ ກັ ພ່ ໍແມ່ ຄກື ນັ . - ຄໍາວ່ າ: ພ່ ໍເຮັດຫນາ້ ທ່ ີເປັນຕົວປະກອບ, ແມ່ ກໍເຮດັ ຫນາ້ ທ່ ີເປັນຕົວປະກອບນໍາກັນ. ພວກມນັ ຈ່ ງິ ສະເຫມພີ າບກນັ . ຫມາຍຄວາມແຕ່ ລະພາກສ່ ວນມຖີ ານະເທ່ າົ ທຽມກນັ ດາ້ ນປະເພດຄາໍ ແລະ ລະດບັ ຂອງພວກມນັ ຈ່ ງິ ສະເໝພີ າບກນັ . • ຖາ້ ພາກສ່ ວນຫນ່ ງຶ ເປນັ ຖອ້ ຍຄໍາປະເພດຄໍາໃດ, ອກີ ພາກສ່ ວນຫນ່ ງຶ ກເໍ ປນັ ຖອ້ ຍຄໍາປະເພດນນັ້ . ຕວົ ຢ່ າງ: ພ່ ໍ + ແມ່ ເປນັ ພ່ ແໍ ມ່ - ຄໍານາມ + ຄໍານາມ ເຊ່ ນັ ອາ້ ຍ + ເອອື້ ຍ ເປນັ ອາ້ ຍເອອື້ ຍ. - ຄາໍ ກລິ ຍິ າ + ຄໍາກລິ ຍິ າ ເຊ່ ນັ ກນິ + ນອນ ເປນັ ກນິ ນອນ - ຄໍາຄຸນນາມ + ຄໍາຄຸນນາມ ເຊ່ ນັ ຂຽນ + ອ່ ານ ເປນັ ຂຽນອ່ ານ. ຊາວ + ດາໍ ເປນັ ຂາວດາໍ ຈບົ + ງາມ ເປນັ ຈບົ ງາມ. - ຄາໍ ສບັ ພະນາມ + ຄາໍ ສບັ ພະນາມ ເຊ່ ນັ ເຈາົ້ + ຂອ້ ຍ ເປນັ ເຈາົ້ ຂອ້ ຍ ເພ່ ນິ + ເຂາົ ເປນັ ເພ່ ນິ ເຂາົ . • ຖາ້ ພາກສ່ ວນຫນ່ ງຶ ເປນັ ປະໂຫຍກ ອກີ ພາກສ່ ວນຫນ່ ງຶ ກເໍ ປນັ ປະໂຫຍກ. ຕວົ ຢ່ າງ: ປະໂຫຍກ + ປະໂຫຍກ ເຊ່ ນັ - ລາວນອນ + ຂອ້ ຍນ່ ງັ ເປນັ ລາວນອນຂອ້ ຍນ່ ງັ . - ຂອ້ ຍໄປໂຮງຮຽນ + ລາວຂຽນຫນງັ ສື ເປນັ ຂອ້ ຍໄປໂຮງຮຽນລາວຂຽນຫນງັ ສ.ື ຂ. ວະລອີ ະນຸພາກ ວະລອີ ະນຸພາກ ແມ່ ນວະລທີ ່ ເີ ກດີ ຈາກກ່ ຸມຄໍາທ່ ມີ ພີ າກສ່ ວນຫນ່ ງຶ ເປນັ ຕວົ ຫກຼັ ອກີ ພາກສ່ ວນ ຫນ່ ງຶ ເປນັ ຕວົ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 48 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ສາໍ ຮອງ ເຊ່ ງິ ມລີ ກັ ສະນະດ່ ງັ ນ:ີ້ - ອາດມີ ຫຼື ບ່ ມໍ ຄີ ໍາເຊ່ ອື ມແຊກເຂາົ້ ກາງກໍໄດ.້ ຕວົ ຢ່ າງ: ແມ່ ຂອ້ ຍ; ແມ່ ຂອງຂອ້ ຍ ຄາໍ ວ່ າ ແມ່ ແມ່ ນເປນັ ພາກສ່ ວນຫກຼັ , ຄາໍ ວ່ າ ຂອ້ ຍ ແມ່ ນ ເປນັ ພາກສ່ ວນສາໍ ຮອງ. - ມແີ ຕ່ ຄໍາຫກຼັ ເທ່ າົ ນນັ້ ທ່ ເີ ຮດັ ຫນາ້ ທ່ ທີ າງດາ້ ນໄວຍາກອນ ເມ່ ອື ຮ່ ວມໃນກ່ ຸມຄໍາອ່ ນື . ຕວົ ຢ່ າງ: ແມ່ ບຸນພບົ ກບັ ພ່ ໍ ສມົ ສະນກຸ , ຫມາອາວຈນັ ດີ ກດັ ຄວາຍລຸງແພງ. ໃນວະລີຫນ່ ງຶ ມແີ ຕ່ ແມ່ ແລະ ພ່ ໍ ເທ່ າົ ນນັ້ ພວົ ພນັ ກນັ ແລະ ໃນປະໂຫຍກຕ່ ໍມາ ມແີ ຕ່ ຫມາ ເທ່ າົ ນນັ້ ທ່ ີ ພວົ ພນັ ກບັ ກດັ , ອາວ ຈນັ ດີ ບ່ ມໍ ຫີ ຍງັ ພວົ ພນັ ກບັ ກດັ ໃນດາ້ ນຄວາມຫມາຍໄວຍາກອນ. ສາໍ ລບັ ພາກສ່ ວນທ່ ປີ ະກອບເປນັ ວະລຊີ ະນດິ ນີ້ ບ່ ຈໍ າໍ ກດັ ປະເພດຄາໍ . ຕວົ ຢ່ າງ: ຄາໍ ນາມ + ຄາໍ ນາມ ເງນິ + ຄາໍ ເປນັ ເງນິ ຄາໍ ... ຄາໍ ນາມ + ຄາໍ ຄຸນນາມ ເງນິ + ຫນອ້ ຍ ເປນັ ເງນິ ຫນອ້ ຍ.. ຄາໍ ນາມ + ຄໍາກລິ ຍິ າ ເງນິ + ທອນ ເປນັ ເງນິ ທອນ.... ກລິ ຍິ າ + ຄໍານາມ ກນິ + ນາໍ້ ເປນັ ກນິ ນາໍ້ ... ຄໍາກລິ ຍິ າ + ຄາໍ ຄຸນນາມ ກນິ + ໄວ ເປນັ ກນິ ໄວ... ອງີ ຕາມການພວົ ພນັ ພາກສ່ ວນສໍາຮອງ ອາດແບ່ ງວະລຊີ ະນດິ ນອີ້ ອກເປນັ 2 ຢ່ າງຄ:ື ວະລພີ າກສ່ ວນແຈກ ແຈງ ແລະ ວະລພີ າກສ່ ວນເພ່ ມີ . • ວະລພີ າກແຈກແຈງ . ແມ່ ນວະລທີ ່ ີ ຄໍາຫຼັກ ເປນັ ຄໍາກລິ ຍິ າຂາດ ແລະ ຄໍາສໍາຮອງ ປາກດົ ຕວົ ໃນຖານະເປັນເປາົ້ ຫມາຍຄໍາຫຼກັ ພາກສ່ ວນຄໍາສໍາຮອງນີ້ ເມ່ ອື ປະກອບຢ່ ູໃນປະໂຫຍກ ມນັ ໄດກ້ າຍເປນັ ສ່ ວນໜ່ ງຶ ໃນພາກສ່ ວນຫກຼັ ຂອງປະ ໂຫຍກ ຄື ເປນັ ຕວົ ປະກອບ ຕວົ ຢ່ າງ: ກນິ ເຂາົ້ , ເວາົ້ ຄວາມ, ຖາມຂ່ າວ.. • ວະລເີ ພ່ ມີ ແມ່ ນວະລທີ ່ ມີ ຄີ າໍ ສາໍ ຮອງເປນັ ຕວົ ຂະຫຍາຍໃຫຕ້ ວົ ຫຼກັ ຄື ອະທບິ າຍຄາໍ ຫກັ ໃຫແ້ ຈ່ ມແຈງ້ ຂນຶ້ ຕ່ ມື . ຕວົ ຢ່ າງ: ຫມາດາໍ , ກນິ ໄວໃຈເດດັ , ເງນິ ຮາງ, ເວາົ້ ງ່າຍຟງັ ຍາກ, ທາງຍາງ, ແດງຈ່ າຍວ່ າຍ.... ໃນວະລີທງັ ສອງຊະນດິ ທ່ ີກ່ າວມາ (ວະລສີ ມົ ພາກ, ວະລີອະນຸພາກ) ວະລີອະນຸພາກເປັນວະລີທ່ ມີ ີຮູ ບ ການຈດັ ຕງັ້ ທ່ ອີ ຸດມົ ສມົ ບູນ. ການວເິ ຄາະວະລອີ ະນຸພາກ ຈະຊ່ ວຍໃຫພ້ ວກເຮາົ ແຈກແຈງ ພາກສ່ ວນສໍາຮອງຂອງ ພາກສ່ ວນຫຼກັ ເຄ່ ອື ນໄຫວໃນຖານະຂອງພາກສ່ ວນຕ່ າງໆ ທ່ ມີ ຫີ ນາ້ ທ່ ແີ ຕກຕ່ າງກນັ ໃນປະໂຫຍກ. ດ່ ງັ ນນັ້ , ສ່ ວນ ຫຼາຍເພ່ ນິ ຈ່ ງິ ນຍິ ມົ ສກຶ ສາບນັ ຫານຫີ້ ຼາຍ. ໃນໄວຍາກອນຂອງ ປະເທດຕ່ າງໆ ແລະ ໃນລາວເຮາົ ກໍດໍາເນນີ ແບບດຽວ ກນັ ນ.ີ້ . 3.2. ປະເພດວະລີ ເພ່ ນິ ແບ່ ງປະເພດວະລີ ອອກເປນັ 7 ປະເພດ ຕາມປະເພດຄາໍ ເວາົ້ ໃນພາສາລາວຄ:ື ກ. ນາມວະລີ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 49 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ເປນັ ຫມວດຄໍາທ່ ມີ ຄີ ໍານາມຢ່ ູຫນາ້ ເຊ່ ນັ ນກັ ຮຽນແບບຢ່ າງ, ແປວໄຟປະຕວິ ດັ , ນກົ ເຂາົ ຕູ,້ ເມອື ງວຽງຈນັ , ທາ້ ວຊຽງດວງດ,ີ ເຮອື ນສາມຫງຼັ , ເຮອື ຈກັ ລາໍ ທສີ າມ, ຄວາມບາ້ ຕນັ ຫາ.... ຂ. ແທນນາມວະລີ ເປນັ ຫມວດຄໍາເວາົ້ ທ່ ມີ ຄີ ໍາແທນນາມຢ່ ູຫນາ້ ເຊ່ ນັ ຂາ້ ພະເຈາົ້ ນ,ີ້ ຂາ້ ພະບາດນນັ້ , ຂາ້ ນອ້ ຍ ສາ, ຂາ້ ນອ້ ຍເອງ, ພະອງົ ນ,ໍ ພະອງົ ເຈາົ້ , ພວກເຂາົ ພຸນ້ , ເຊອື້ ເຈາົ້ ທງັ ຫມດົ . ຄ. ກາໍ ມະວະລີ ເປນັ ຫມວດຄາໍ ເວາົ້ ທ່ ມີ ຄີ ໍາກໍາມະຢ່ ູຫນາ້ ຫຼື ຫງຼັ ມລີ ກັ ສະນະດ່ ງັ ນ:ີ້ - ຫມວດທ່ ໃີ ຊຄ້ ໍາກໍາມະຊ່ ວຍປະກອບ ເຊ່ ນັ ຄງົ ໄດ,້ ຕອ້ ງໄປ, ຈ່ ງົ ກນິ , ນອນສາ, ໄປເທາະ, ພວມນອນ, ໄດແ້ ລວ້ , ຄງົ ໄດແ້ ລວ້ .. - ຫມວດທ່ ີໃຊຄ້ ໍາກໍາມະລຽນກນັ ໄປ ເຊ່ ນັ (ທາ້ ວລ)ີ ນ່ ງັ ກນິ , (ເຂາົ້ ), (ນາງສີ) ໄປນອນຢ່ ູ (ໃນເຮອື ນ), (ທາ້ ວຄໍາ) ນອນອ່ ານ (ຫນງັ ສ)ື , ທາ້ ວຄາໍ ) ທ່ ຽວແລ່ ນຫຼນິ້ . ຊນົ , ສນິ້ ລມົ ຫາຍໃຈ... - ຫມວດທ່ ໃີ ຊຄ້ ໍາປະສມົ ນາໍ ຫຼງັ ເຊ່ ນັ ລ່ ວງລບັ ໄປ, ເຖງິ ແກ່ ກໍາ, ເຖງິ ແກ່ ມໍລະນະກໍາ, ສນິ້ ພະຊນົ ,ສນິ້ ລມົ ຫາຍໃຈ... ງ. ຄຸນນາມວະລີ ເປັນຫມວດຄໍາເວາົ້ ທ່ ມີ ຄີ ໍາຄຸນນາມຢ່ ູຫນາ້ ເຊ່ ນັ ຮອ້ ນທ່ ວົ ຮ່ າງກາຍ, ແດງຮ່ ຸ ງທ່ ວົ ບາ້ ນ, ດ່ ງັ ກອ້ ງທ່ ວົ ຫອ້ ງ, ຫຼາຍເຫອຼື ເກນີ , ງາມເຫຼອື ລນົ້ ພນົ້ ປະມານ... ຈ. ຄໍາເຊ່ ອື ມວະລີ ເປນັ ຫມວດຄໍາເວາົ້ ທ່ ມີ ຄີ ໍາເຊ່ ອື ມຢ່ ູຫນາ້ ເຊ່ ນັ ເທງິ ຈອມພູ, ສະໂມສອນ, ໃນຫອ້ ງຮຽນ, ເພ່ ອື ເບ່ ງິ ຫນຼິ້ , ຈນົ ລມື ພກັ ຜ່ ອນ... ສ. ຄໍາຕ່ ໍວະລີ ເປນັ ຫມວດຄໍາເວາົ້ ທ່ ມີ ຄີ າໍ ຕ່ ໍຢ່ ູຫນາ້ ເຊ່ ນັ ແລະຂອ້ ຍ, ກບັ ເພ່ ນິ , ແຕ່ ພວກຂອ້ ຍ, ສ່ ວນພວກ ມນັ , ພ່ ໍກບັ ລູກ , ຜວົ ແລະ ເມຍ... ຊ. ອຸທານວະລີ ເປນັ ຫມວດຄໍາເວາົ້ ທ່ ມີ ອີ ຸທານຢ່ ູຫນາ້ ເຊ່ ນັ ໂອນ!ໍ , ນອ້ ງເອຍີ !, ອະນຈິ າ!, ສງັ ເວດແທ!້ , ປດັ ໂທ!ງາມອ.ີ .. 4. ປະໂຫຍກ ໃນພາສາລາວມປີ ະໂຫຍກຫຼາຍຊະນດິ ທ່ ແີ ຕກຕ່ າງກນັ ຕາມລກັ ສະນະຂອງມນັ ຄ:ື ປະໂຫຍກງົ , ປະໂຫຍກ ອອ້ ມ, ປະໂຫຍກຮບັ , ປະໂຫຍກກຸມ້ ຕວົ , ປະໂຫຍກບ່ ກໍ ຸມ້ ຕວົ , ປະໂຫຍກສາມນັ ແລະ ປະໂຫຍກປະສມົ . 4.1. ປະໂຫຍກກງົ ແມ່ ນປະໂຫຍກເຊ່ ງິ ຄາໍ ຕວົ ຕງັ້ ເປນັ ຜູເ້ ຮດັ ກບັ ຄາໍ ປະກອບເອງ . ຕວົ ຢ່ າງ: ຄນົ ໄຖນາ, ຂອ້ ຍໄປນາ, ຄວາຍຊນົ ກນັ , ນກົ ກນິ ໝາກໄມ,້ ຄູສອນໜງັ ສ,ື ແມ່ ແຕ່ ງກນິ , ພ່ ໄໍ ປນາ... 4.2. ປະໂຫຍກອອ້ ມ ແມ່ ນປະໂຫຍກເຊ່ ງິ ຄໍາຕວົ ຕງັ້ ບ່ ໍເຮດັ ເອງ, ແຕ່ ໃຫຜ້ ູອ້ ່ ຮຶ ທ່ ເີ ປນັ ຄາໍ ປະກອບເຮດັ . ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 50 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຕວົ ຢ່ າງ: ອາ້ ຍໃຫນ້ ອ້ ງໄຖນາ, ຄູໃຫນ້ ກັ ຮຽນຂຽນໜງັ ສ,ື ແມ່ ໃຫລ້ ູກເຝາົ້ ເຮອື ນ, ຄູໃຫນ້ ກັ ຮຽນແກບ້ ດົ ເຝກິ ຫດັ ... 4.3. ປະໂຫຍກຮບັ ແມ່ ນປະໂຫຍກເຊ່ ງິ ຄໍາຕວົ ຕງັ້ ເປນັ ຜູເ້ ຮດັ ຕາມຄາໍ ສ່ ງັ ຂອງຜູອ້ ່ ນຶ ທ່ ເີ ປນັ ຄໍາປະກອບ. ຕວົ ຢ່ າງ: ນອ້ ງຖກຶ ອາ້ ນໃຫໄ້ ຖນາ, ອາ້ ຍຖກຶ ນາຍຄູໃຫຂ້ ຽນໜງັ ສ,ື ນກົ ຖກຶ ນາຍພານຍງິ , ລາວຖກຶ ແມ່ ໃຫລ້ າ້ ງຖວ້ ຍ... 4.4. ປະໂຫຍກກຸມ້ ຕົ ວ ແມ່ ນປະໂຫຍກອນັ ມແີ ຕ່ ຄາຕວົ ຕງັ້ ກບັ ຄາກາມະຄບົ ຢ່ ູນາກນັ , ບ່ ໍຕອ້ ງການໃຫມ້ ຄີ າປະກອບມນັ ກມໍ ຄີ ວາມ ໝາຍພຽງພໍຢ່ ູໃນຕວົ ແລວ້ . ຕວົ ຢ່ າງ: ລກູ ນອນ, ຝນົ ຕກົ , ນາໍ້ ນອງ, ຟາ້ ລມົ , ເດກັ ນອ້ ຍໄຫ,້ ໄກ່ ຂນັ , ນກົ ບນິ ... 4.5. ປະໂຫຍກບ່ ໍກຸມ້ ຕວົ ແມ່ ນປະໂຫຍກທ່ ໃີ ຊຄ້ າໍ ກໍາມະຂາດ, ຄຕື ອ້ ງການໃຫມ້ ຄີ າໍ ປະກອບມາປະສມົ ເຂາົ້ ຈ່ ງິ ມຄີ ວາມໝາຍພຽງພໍ ໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈໄດ.້ ຕວົ ຢ່ າງ: ເຮາົ ໄປ...(ຕອ້ ງມຄີ າວ່ າ “ນາ” ມາປະສມົ ເຂາົ້ ຕ່ ມື ຈ່ ງິ ເຂາົ້ ໃຈໄດ)້ . 4.6. ປະໂຫຍກສາມນັ ແມ່ ນປະໂຫຍກທ່ ມີ ແີ ຕ່ ຄາໍ ຕວົ ຕງັ້ ກບັ ຄາໍ ກາໍ ມະ ແລະ ຄາໍ ປະກອບຢ່ ູຮ່ ວມກນັ ເທ່ າົ ນນັ້ . ຕວົ ຢ່ າງ: ຄນົ ໄຖນາ, ຂອ້ ຍໄປນາ, ຄວາຍຊນົ ກນັ , ນກົ ກນິ ໝາກໄມ,້ ໄກ່ ຂນັ ມ່ ວນ... 4.7. ປະໂຫຍກປະສມົ ແມ່ ນປະໂຫຍກທ່ ມີ ຄີ າໍ ຫາຼ ຍຊະນດິ ຫຼື ມຫີ າຼ ຍປະໂຫຍກມາປະສມົ ເຂາົ້ ກບັ ປະໂຫຍກຕນົ້ ເພ່ ອື ຂະຫຍາຍ ຄວາມໝາຍຂອງປະໂຫຍກຕນົ້ ນນັ້ ໃຫແ້ ຈງ້ ຂນຶ້ ຕ່ ມື ຫຼື ໃຫປ້ ່ ຽນໄປເປນັ ແນວອ່ ນຶ . ການປະສມົ ປະໂຫຍກນນັ້ ແມ່ ນ ອາໄສຄາໍ ເຊ່ ອື ມ ເຊ່ ນັ : ແລວ້ , ຈະ, ຕອ້ ງ, ເລຍີ , ເພ່ ອື , ກບັ , ຈນົ , ຈນົ ກວ່ າ... ແລະ ຄາໍ ຕ່ ໍ ເຊ່ ນັ : ແຕ່ ວ່ າ, ສ່ ວນ, ສ່ ວນວ່ າ, ເພາະ, ເພາະວ່ າ...ມາຕ່ ຄໍ ໍາປ່ ຽວ, ຕ່ ໍຄາໍ ວະລີ ຫຼື ຕ່ ປໍ ະໂຫຍກ. ຕວົ ຢ່ າງ: - ປະໂຫຍກຕນົ້ ປະສມົ ກບັ ຄໍານາມ: ເຮາົ ໄປນາກບັ ນາຍຄູ, ເດກັ ນອ້ ຍກນິ ເຂາົ້ ກບັ ຊີນ້ , ເຮາົ ໄປບາ້ ນຫຼວງ ແລະ ບາ້ ນຂອນ... - ປະໂຫຍກຕນົ້ ປະສມົ ກບັ ຄໍາວະລ:ີ ເຮາົ ໄປນາກບັ ນາຍຄຄູ າແພງສສີ ມົ ພອນ, ເດກັ ກນິ ເຂາົ້ ກບັ ຊນີ້ ໄກ່ , ມາ້ ຕວົ ນແີ້ ລ່ ນໄວປານລມົ ພະຍຸ, ເຂາົ ກນິ ເຂາົ້ ດວ້ ຍມອື ນັ ສະອາດ... - ປະໂຫຍກຕນົ້ ປະສມົ ກບັ ປະໂຫຍກ: ເຮາົ ໄປນາເພ່ ອື ກ່ ຽວເຂາົ້ , ເຮາົ ໄປນາແລວ້ ຈະໄປໄຮ່ , ພວກເຮາົ ໄປນາ ແລວ້ ເລຍີ ໄປສວນ, ເຂາົ ໄປນາແລວ້ ໄປໄຮ່ ໂລດ, ເຮາົ ນອນບ່ ໍຫຼບັ ເລຍີ ໄປຍ່ າງຫຼນິ້ , ເຮາົ ກນິ ເຂາົ້ ແລວ້ ແລວ້ ນອນຈນົ ໂຕ ມາຈ່ ງິ ລຸກ, ເຮາົ ກນິ ເຂາົ້ ແລວ້ ນອນ ແຕ່ ວ່ າໂຕມາເຮາົ ຊໍາ້ ພດັ ລຸກ. 5. ພາກສ່ ວນຂອງປະໂຫຍກ ປະໂຫຍກໜ່ ງຶ ບາງທມີ ີ ສອງພາກສ່ ວນຄື ຄໍາຕວົ ຕງັ້ ແລະ ຄໍາກໍາມະຄບົ (ໃນປະໂຫຍກກຸມ້ ຕວົ )ເຊ່ ນັ : ລູກ ນອນ, ໄກ່ ຂນັ ...ບາງທກີ ໍມຄີ ໍາຕວົ ຕງັ້ , ຄໍາກໍາມະ ແລະ ຄໍາປະກອບ(ໃນປະໂຫຍກສາມນັ ) ເຊ່ ນັ : ຄນົ ໄຖນາ, ມາ້ ກນິ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 51 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຫຍາ້ , ຄວາຍຊນົ ກນັ ...ບາງທີກໍມຄີ ໍາຕວົ ຕງັ້ , ຄໍານາມ, ຄໍາເຊ່ ອື ມ, ຄໍາກໍາມະ ແລະ ຄໍາປະກອບຕ່ ືມເຂາົ້ ອກິ (ໃນ ປະໂຫຍກປະສມົ ), ເຊ່ ນັ : ມາ້ ຂາວຂອງທາ້ ວລແີ ລ່ ນຫນັ ດ,ີ ເຮອື ບນິ ອາຍພ່ ນົ ຂອງອາເມລກິ າຖມີ້ ລະເບດີ ໃສ່ ວດັ ບາ້ ນ ຄາຍ, ທະຫານກອງພນົ ທໜີ ່ ງຶ ຍງິ ເຮອື ບນິ ພອ້ ມພຽງກນັ ດ.ີ .. ຈາກຄໍາຊແີ້ ຈງ້ ເທງິ ນ,ີ້ ພວກເຮາົ ເຫນັ ໄດວ້ ່ າພາກສ່ ວນສໍາຄນັ ໃນປະໂຫຍກໜ່ ງຶ ແມ່ ນ: ຄໍາຕວົ ຕງັ້ , ຄໍາກໍາມະ, ແລະ ຄໍາປະກອບ, ນອກຈາກນນັ້ ມນັ ເປນັ ພຽງແຕ່ ຄໍາຄຸນນາມ ແລະ ຄໍາເຊ່ ອື ມ ທ່ ຊີ ່ ວຍຂະຫຍາຍຄວາມໝາຍຂອງ ຄໍາຕວົ ຕງັ້ , ຂອງຄາໍ ກາໍ ມະ ຫຼື ຂອງຄໍາປະກອບ, ຫຼແື ມ່ ນຄໍາອຸທານ ຫຼື ຄາໍ ຕ່ ທໍ ່ ເີ ຊ່ ອື ມເຂາົ້ ຕດິ ກນັ ເທ່ າົ ນນັ້ . 5.1. ຄາຕວົ ຕງັ້ ຄໍາທ່ ຈີ ະເປນັ ຄໍາຕວົ ຕງັ້ ໄດນ້ ນັ້ ແມ່ ນຄໍານາມ, ຄໍາແທນນາມ, ຄໍາກໍາມະ, ຄໍາຄຸນນາມທ່ ີຕາງຄໍານາມ ຫຼື ຕາງ ຄາໍ ແທນນາມ, ເຊ່ ງິ ເປນັ ຄາໍ ປ່ ຽວ, ເປນັ ຄໍາວະລີ ຫຼື ເປນັ ປະໂຫຍກ. ຕວົ ຢ່ າງ: - ໃນປະໂຫຍກ “ຄວາຍກນິ ຫຍາ້ ”. ຄໍາວ່ າ “ຄວາຍ” ທ່ ເີ ປນັ ຄໍາຕວົ ຕງັ້ ແມ່ ນຄາໍ ນາມ ແລະ ຄໍາເປນັ ຄໍາປ່ ຽວ, - ໃນປະໂຫຍກ “ນາ້ ບ່ າວຂອ້ ຍຂບັ ລດົ ”. ຄໍາວ່ າ “ ນາ້ ບ່ າວຂອ້ ຍ” ເປນັ ຄໍານາມວະລີ ທ່ ເີ ປນັ ຄາໍ ຕວົ ຕງັ້ , - ໃນປະໂຫຍກ “ພວກຫ່ ຸນຂາຍຊາດເອາົ ອາເມລກິ າມາຂາ້ ຄນົ ລາວ”. ຄໍາວ່ າ “ພວກຫ່ ຸນຂາຍຊາດ” ເປນັ ຄໍາ ຕວົ ຕງັ້ ທ່ ເີ ປນັ ປະໂຫຍກ. - ໃນປະໂຫຍກ “ປາກພນົ້ ຕວົ ຫວົ ພນົ້ ເພ່ ນີ ”. ຄາໍ ວ່ າ “ປາກ” ແລະ “ຫວົ ” ແມ່ ນຄໍາກໍາມະ ທ່ ເີ ປນັ ຄໍາຕວົ ຕງັ້ . - ໃນປະໂຫຍກ “ກນິ ຫຼາຍເປນັ ໄຂໄ້ ຫຫ້ ຼາຍເປນັ ໄອ”. ຄໍາວ່ າ “ກນິ ” ແລະ “ໄຫ”້ ແມ່ ນຄໍາກໍາມະ ທ່ ເີ ປນັ ຄໍາ ຕວົ ຕງັ້ , ຄໍາວ່ າ “ຫຼາຍ” ທ່ ຢີ ່ ູຫຼງັ ຄໍາກໍາມະ “ກນິ ” ແລະ “ໄຫ”້ ນນັ້ ແມ່ ນຄໍາຄຸນນາມທ່ ເີ ພ່ ນິ ເອາົ ມາຕ່ ມື ໃສ່ ຄໍາກໍາມະໃຫ້ ເປນັ ກໍາມະວະລສີ ໍາລບັ ຂະຫຍາຍຄວາມໝາຍຂອງຄາໍ ກໍາມະໃຫແ້ ຈງ້ ຕ່ ມື . - ໃນປະໂຫຍກ “ໝ່ ນັ ນ່ ງັ ຕາ້ ນຄາ້ ນນ່ ງັ ໄຫ”້ . ຄໍາວ່ າ “ໝ່ ນັ ” ແລະ “ຄາ້ ນ” ແມ່ ນຄາໍ ຄຸນນາມ ທ່ ເີ ປນັ ຄາໍ ຕວົ ຕງັ້ . 5.2. ຄາກາມະ ຄໍາທ່ ເີ ປນັ ກໍາມະໄດນ້ ນັ້ ແມ່ ນໝດົ ທຸກຄໍາທ່ ສີ ະແດງເຖງິ ການກະທໍາຂອງຄໍາຕວົ ຕງັ້ . ຄໍາກໍາມະນມີ້ ກັ ເປນັ ແຕ່ ຄໍາປ່ ຽວ, ຖາ້ ມນັ ເປນັ ຄໍາວະລີ ຫຼື ເປັນປະໂຫຍກແລວ້ ມນັ ກໍເປນັ ພຽງແຕ່ ປ່ ຽນຄວາມໝາຍຂອງຄໍາກໍາມະໄປຕາມ ກາລະ ຫຼື ລກັ ສະນະຂອງປະໂຫຍກເທ່ າົ ນນັ້ . ຕວົ ຢ່ າງ: - ໃນປະໂຫຍກ “ຄວາຍກນິ ຫຍາ້ ” ຄາໍ ວ່ າ “ກນິ ” ແມ່ ນຄາໍ ກາໍ ມະທ່ ແີ ຈກຕາມລກັ ສະນະທ່ ວົ ໄປ. - ໃນປະໂຫຍກ “ຄວາຍກນິ ຫຍາ້ ແລວ້ ” ຄໍາວ່ າ “ກນິ ....ແລວ້ ” ແມ່ ນຄາໍ ກໍາມະທ່ ແີ ຈກຕາມກາລະອາດດິ . - ໃນປະໂຫຍກ “ຄວາຍພວມກນິ ຫຍາ້ ” ຄໍາວ່ າ “ພວມກນິ ” ແມ່ ນຄໍາກໍາມະທ່ ແີ ຈກຕາມກາລະປະຈບຸ ນັ . - ໃນປະໂຫຍກ “ຄວາຍຈະກນິ ຫຍາ້ ” ຄາໍ ວ່ າ “ຈະກນິ ” ແມ່ ນຄາໍ ກາໍ ມະ ທ່ ແີ ຈກຕາມກາລະອະນາຄດົ . 5.3. ຄາປະກອບ ຄາໍ ທ່ ເີ ປນັ ຄໍາປະກອຍໄດນ້ ນັ້ ແມ່ ນຄໍານາມ, ຄໍາແທນນາມ, ຄໍາກໍາມະ, ຄໍາຄຸນນາມທ່ ຕີ າງຄໍານາມຫຼື ຕາງຄໍາ ແທນນາມ, ເຊ່ ງິ ເປນັ ຄາໍ ປ່ ຽວ, ເປນັ ຄໍາວະລຫີ ຼື ເປນັ ປະໂຫຍກ. ຕວົ ຢ່ າງ: - ໃນປະໂຫຍກ “ຄວາຍກນິ ຫາ້ ” ຄາໍ ວ່ າ “ຫຍາ້ ” ແມ່ ນຄໍານາມ ແລະ ເປນັ ຄໍາປ່ ຽວ ທ່ ເີ ປນັ ຄໍາປະກອບ. ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 52 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

- ໃນປະໂຫຍກ “ນາ້ ບ່ າວຂອ້ ຍຂ່ ມີ າ້ ເທດ” ຄໍາວ່ າ “ມາ້ ເທດ” ແມ່ ນຄາໍ ນາມວະລີ ທ່ ເີ ປນັ ຄາໍ ປະກອບ. - ໃນປະໂຫຍກ “ພວກຫ່ ຸນຂາຍຊາດເອາົ ອາເມລກິ າມາຂາ້ ຄນົ ລາວ”. ຄໍາວ່ າ “ອາເມລກິ າມາຂາ້ ຄນົ ລາວ” ແມ່ ນປະໂຫຍກ ທ່ ເີ ປນັ ຄໍາປະກອບ. ຕວົ ຢ່ າງ: ການໃຊຄ້ ານາມ, ຄາເຊ່ ອື ມ ແລະ ຄາຕ່ ປໍ ະສມົ ເຂາົ້ ໃນປະໂຫຍກ. - ໃນປະໂຫຍກ “ມາ້ ຂາວຂອງທາ້ ວດແີ ລ່ ນຫນັ ດ”ີ ຄາໍ ວ່ າ “ຂາວ” ແມ່ ນຄໍາຄຸນນາມທ່ ຂີ ະຫບາຍຄວາມໝາຍ ຂອງ “ມາ້ ” ທ່ ີເປັນຄໍານາມ ແລະ ເປັນຄໍາຕວົ ຕັງ້ ຂອງປະໂຫຍກ. ຄໍາວ່ າ “ຫນັ ດີ” ແມ່ ນຄໍາຄຸ ນນາມວະລີ ທ່ ີຂະ ຂະຫຍາຍຄວາມໝາຍຂອງ “ແລ່ ນ” ເຊ່ ງິ ເປນັ ຄໍາກໍາມະ. - ໃນປະໂຫຍກ “ເຮາົ ໄປນາແລວ້ ຈະໄປໄຮ່ ” ຄໍາວ່ າ “ແລວ້ ” ແມ່ ນຄໍາເຊ່ ອື ມທ່ ີຊ່ ວຍແຈກຄໍາກໍາມະ “ໄປ” ອນັ ທາໍ ອດິ ໃຫເ້ ປນັ ກາລະອະດດິ , ຄໍາວ່ າ “ຈະ” ແມ່ ນຄາໍ ເຊ່ ອື ມທ່ ຊີ ່ ວຍແຈກຄໍາກາໍ ມະ “ໄປ” ອນັ ທ່ ສີ ອອງໃຫເ້ ປນັ ກາລະ ອະນາຄດົ . - ໃນປະໂຫຍກ “ເຮອື ບນິ ອາຍພ່ ນົ ຂອງອາເມລກິ າຖມິ້ ລະເບດີ ໃສ່ ວດັ ບາ້ ນຄາຍ”, ຄໍາວ່ າ “ຂອງ” ແມ່ ນຄໍາ ເຊ່ ອື ມທ່ ຊີ ່ ວຍໃຫຄ້ ໍາວະລີ “ອາເມລກິ າ” ມາເຊ່ ອື ມຕດິ ຄໍາວະລີ “ເຮອື ບນິ ອາຍພ່ ນົ ”, ຄໍາວ່ າ “ ໃສ່ ” ແມ່ ນຄໍາເຊ່ ອື ມທ່ ີ ຊ່ ວຍໃຫຄ້ າໍ ວະລີ “ວດັ ບາ້ ນຄາຍ” ມາເຊ່ ອື ມຕດິ ກບັ ຄໍາວະລີ “ລະເບດີ ”. - ໃນປະໂຫຍກ “ເຮາົ ດກັ ສະກດັ ຖາ້ ຢ່ ູ ແຕ່ ວ່ າສດັ ຕູບໍມາ”, ຄໍາວ່ າ “ແຕ່ ວ່ າ” ແມ່ ນຄໍາຕ່ ໍທ່ ຕີ ່ ໍປະໂຫຍກຕນົ້ “ເຮາົ ດກັ ສະສະກດັ ຖາ້ ຢ່ ູ” ໃສ່ ປະໂຫຍກ “ສດັ ຕູບ່ ໍມາ”. ການປະສມົ ຄໍາຕ່ າງໆເຂາົ້ ເປນັ ປະໂຫຍກຂອງພາສາລາວນນັ້ ມຫີ ກຼັ ການພເິ ສດຂອງມນັ ດ່ ງັ ນ:ີ້ 1). ໃນປະໂຫຍກອນັ ມລີ ກັ ສະນະປະສມົ ນນັ້ ຄາຕວົ ຕງັ້ ຄາດຽວອາດຈະເປນັ ຕວົ ຕງັ້ ໃຫສ້ ອງຄາກາມະທ່ ຢີ ່ ູ ລຽນກນັ ໄດ.້ ຕວົ ຢ່ າງ: - “ເຮາົ ໄປນາເພ່ ອື ກ່ ຽວເຂາົ້ ”, ຄາໍ ວ່ າ “ເຮາົ ” ເປນັ ຕວົ ຕງັ້ ໃຫຄ້ ໍາກາໍ ມະ “ໄປ” ແລະ “ກ່ ຽວ” - “ເຮາົ ໄປນາແລວ້ ເລຍີ ໄປໄຮ່ ”, ຄາໍ ວ່ າ “ເຮາົ ” ເປນັ ຄາໍ ຕວົ ຕງັ້ ໃຫຄ້ ໍາກໍາມະ “ໄປ” ນາ ແລະ “ໄປ” ໄຮ່ . - “ເຮາົ ກນິ ເຂາົ້ ແລວ້ ນອນຈນົ ວ່ າທ່ ານມາຈ່ ງິ ລຸກ”, ຄໍາວ່ າ “ເຮາົ ” ເປນັ ຄໍາຕວົ ຕງັ້ ໃຫຄ້ ໍາກາໍ ມະ “ກນິ ”, “ນອນ” ແລະ “ລຸກ”. 2). ສອງຫຼື ສາມຄາກາມະຢ່ ູຖດັ ກນັ ກໍໄດ.້ ເມ່ ອື ສອງຫສຼື າມຄາກາມະຢ່ ູຖດັ ກນັ , ຄາກາມະຕວົ ທ່ ສີ ອງ ແລະ ທ່ ີສາມກໍເປັນຄໍາກໍາມະເພ່ ີມຕ່ ມື ຫຼື ເປັນຄໍາປະກອບໃຫຄ້ ໍາກໍາມະຕົວທ່ ີໜ່ ງຶ ຫຼື ທ່ ີສອງ, ຫຼື ຄໍາກໍາມະຕວົ ທ່ ີໜ່ ຶງ ກາຍໄປເປນັ ຄາໍ ຕ່ ໍ ຫຼື ຄາໍ ເຊ່ ອື ມຊ່ ວຍຕ່ ມື ຄວາມໝາຍໃຫແ້ ກ່ ຄໍາກໍາມະຕວົ ທ່ ສີ ອງ, ຄາໍ ກໍາມະຕວົ ທ່ ສີ ອງກາຍເປນັ ຄໍາຕ່ ໍ ຊ່ ວຍຕ່ ມື ຄວາມໝາຍໃຫຄ້ ໍາກາໍ ມະໃຫຄ້ ໍາກໍາມະຕວົ ທ່ ສີ າມ. ຕວົ ຢ່ າງ: - “ເຮອື ບນິ ຖກຶ ຍງິ ຕກົ ” ຄໍາກໍາມະຕວົ ທ່ ສີ ອງ “ຍງິ ” ເປນັ ຄໍາປະກອບຂອງຄໍາກໍາມະຂອງຄໍາກໍາມະຕວົ ທ່ ໜີ ່ ງຶ “ຖກຶ ”, ຄໍາກໍາມະຕວົ ທ່ ສີ າມ “ຕກົ ” ເປນັ ຄາໍ ກໍາມະເພ່ ມີ ຄວາມໝາຍໃຫແ້ ກ່ ຄາໍ ກໍາມະ “ຍງິ ” ອກີ ດວ້ ຍ. - “ພ່ ເໍ ຮາົ ບອກໃຫເ້ ຮາົ ຢ່ ູເຮອື ນ” ຄໍາກາໍ ມະ “ບອກ” ແລະ “ໃຫ”້ ເປນັ ສອງຄາໍ ກໍາມະທ່ ເີ ພ່ ມີ ຕ່ ມື ຄວາມໝາຍ ໃຫແ້ ກ່ ກນັ . ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 53 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

- “ເຮາົ ໄປເບ່ ງິ ເຕະບານ” ຄໍາກໍາມະ “ໄປ”, “ເບ່ ງິ ” ແລະ “ເຕະ” ເປນັ ສາມຄໍາກໍາມະທ່ ເີ ພ່ ມີ ຕ່ ມື ຄວາມໝາຍ ໃຫແ້ ກ່ ກນັ . ພອ້ ມກນັ ນນັ້ ຄາໍ “ເຕະບານ” ເປນັ ຄໍາປະກອບໃຫແ້ ກ່ ຄໍາກາໍ ມະ “ເບ່ ງິ ”. 3). ປະໂຫຍກທ່ ຕີ ງັ້ ຕນົ້ ດວ້ ຍຄາກາມະອນັ ເປນັ ຕວົ ຕງັ້ ອາດມຫີ ຼາຍຄາກາມະຢ່ ູນາກນັ ຫຼື ຖດັ ກນັ . ເມ່ ອື ເປນັ ແນວນນັ້ ຄໍາກໍາມະແຕ່ ລະຕວົ ແມ່ ນຊ່ ວຍຊແີ້ ຈງ້ ຄວາມໝາຍຂອງຄໍາກໍາມະອ່ ນຶ ໂດຍໃຊຄ້ ໍາຕ່ ໍ ຫຼື ຄໍາເຊ່ ອື ມເປນັ ຄໍາ ເຊ່ ອື ມຕດິ . ຕວົ ຢ່ າງ: - “ເປນັ ຄນົ ຕອ້ ງຮກັ ຊາດ”. ຄໍາເຊ່ ອື ມ “ຕອ້ ງ” ບອກໃຫຮ້ ູວ້ ່ າຜູໃດເປນັ ຄນົ ແມ່ ນມໜີ າ້ ທ່ ຮີ ກັ ຊາດ. - “ນອນລຸກແລວ້ ຕອ້ ງຫດັ ແຮງ”. ຄໍາກໍາມະ “ນອນ” ຄນົ ຜູໃ້ ດນອນລຸກໃໝ່ , ຄໍາເຊ່ ອື ມ “ຕອ້ ງ” ບອກໃຫຮ້ ູ ້ ວ່ າມໜີ າ້ ທ່ ຫີ ດັ ແຮງ. - “ເກດີ ເສກິ ຂນຶ້ ບ່ ອນໃດແມ່ ນມຈີ ກັ ກະພດັ ອາເມລກິ າແຊກແຊງຢ່ ູຍ່ ອນນນັ້ ”. ຄາໍ ວ່ າ “ແມ່ ນ” ເປນັ ໄດທ້ ງັ ຄາໍ ກາໍ ມະ ແລະ ຄາໍ ຕ່ ,ໍ ແຕ່ ທ່ ນີ ມີ້ ນັ ເປນັ ຄໍາຕ່ ໍເພ່ ອື ຢນື ຢນັ ວ່ າມນັ ຕງັ້ ມຈີ ກັ ກະພດັ ອາເມລກິ າແຊກແຊງ. ຄາໍ ວ່ າ “ຈກັ ກະພດັ ອາເມລກິ າແຊກແຊງ” ນນັ້ ເປນັ ຄໍາປະກອບໃຫແ້ ກ່ ຄາໍ ກາໍ ມະ “ມ”ີ . 6. ໃຈຄວາມ ເວາົ້ ເຖງິ ການປະກອບສາ້ ງ, ການຜູກຄໍາ ຫຼື ການວໄິ ຈສາຍພວົ ພນັ ຂອງຄໍາຕ່ າງໆ ທ່ ມີ ຕີ ່ ໍກນັ ໃນກ່ ຸມຄໍານນັ້ ໆ. ເວາົ້ ລວມແລວ້ ມນັ ມີຫນາ້ ທ່ ີວໄິ ຈການຜູກຄໍາ ແລະ ວທິ ີຜູກຄໍາໃຫເ້ ປນັ ກ່ ຸມຄໍາ ເພ່ ອື ໃຊພ້ າສາ ໃຫໄ້ ດຕ້ າມຄວາມ ປະສງົ ຂອງຜູຊ້ ມົ ໃຊ້ ໃນການສະແດງແນວຄດິ ຂອງຕນົ ແລະ ຮູຮ້ ບັ ຟັງ ການສະແດງແນວຄດິ ຂອງຄນົ ອ່ ນື ຢ່ າງ ໃກ ້ ຄວາມເປນັ ຈງິ ທ່ ສີ ຸດ. 7. ວຽກມອບຫມາຍ 1. ຄາເວາົ້ ໃນພາສາລາວຈກັ ຊະນດິ ? ຈ່ ງົ ອະທບິ າຍແຈງ້ . 2. ວະລມີ ຈີ ກັ ປະເພດ? ຈ່ ງົ ອະທບິ າຍແຕ່ ລະປະເພດ. 3. ປະໂຫຍກແມ່ ນແນວໃດ? 4. ອີງໃສ່ ຈຸດປະສງົ ການປາກເວົາ້ ໄດແ້ ບ່ ງປະໂຫຍກອອກເປັນຈກັ ຊະນດິ ? (ຈ່ ງົ ອະທິບາຍແຕ່ ລະ - ຊະນດິ ). ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 54 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ບດົ ທີ 5 ສນັ ທະສນິ ສາດ ຈດຸ ປະສງົ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມາດ: - ບອກຄວາມຫມາຍ ຄວາມສາໍ ຄນັ ຫກຼັ ຄາປະຈາບ່ ອນ ແລະ ການສາໍ ຜດັ ຂອງສນັ ທະກະວີ - ຈາໍ ແນກສ່ ວນປະກອບຂອງກາບ ແລະ ກອນໄດ.້ - ນາໃຊຫ້ ກຼັ ການ ແລະ ວທິ ກີ ານຕ່ າງໆເຂາົ້ ໃນການແຕ່ ງກາບກອນ. 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງສນັ ທະສນິ ສາດ ຄໍາວ່ າ “ສນັ ທະ” ແມ່ ນຄວາມຫມາຍວ່ າເນ່ ອື ງກນັ , ມ່ ວນ. ຄໍາວ່ າ “ກະວ”ີ ມຄີ ວາມຫມາຍວ່ າ ສະຫຼາດໃນ ການແຕ່ ງກາບກອນອນັ ມຊີ ວີ ດິ ຊວີ າ, ດ່ ງັ ນນັ້ , ສນັ ທະກະວຈີ ່ ງິ ມຄີ ວາມຫມາຍວ່ າຫຼກັ ການ ແຕ່ ງກາບກອນອນັ ເນ່ ອື ງ ກນັ , ອນັ ມ່ ວນ ແລະ ອອນຊອນຂອງພາສາລາວ. ເວາົ້ ອກີ ຢ່ າງຫນ່ ງຶ ສນັ ທະກະວແີ ມ່ ນຄໍາສບັ ທ່ ີ ທ່ ານ ພູມີ ວງົ ວຈິ ດິ ບນັ ຢດັ ໃຊໃ້ ນປມຶ້ “ໄວຍາກອນລາວ” ທ່ ີ ພມິ ໃນປີ 1967 ໂດຍສໍານກັ ພມິ ສກຶ ສາສູນກາງ, ຊໍາເຫນອື , ຢ່ ູໃນປມຶ້ ໄວຍາກອນລາວ ທ່ ໃີ ຊໃ້ ນຝ່ າຍລາຊະອານາຈກັ ລາວເມ່ ອື ກ່ ອນເພ່ ນິ ເອີນ້ ວ່ າ: “ສນັ ທະລກັ ສະນະ” ທງັ ສອງສບັ ທ່ ີກ່ າວ ມານນັ້ ລວ້ ນແຕ່ ເປນັ ສບັ ທ່ ີໄດເ້ ຄາົ້ ມາຈາກ ພາສາປາລີ ທ່ ເີ ວາົ້ ເຖງິ ການແຕ່ ງກອນປະເພດຕ່ າງໆ. ບາງເອກະສານກໍອະທບິ າຍວ່ າ ສນັ ທະກະວແີ ມ່ ນຮູບການນາໍ ໃຊພ້ າສາຢ່ າງຫນ່ ງຶ ນອກຈາກ ເປນັ ພາຫະນະ ຕດິ ພນັ ກບັ ການສະແດງແນວຄດິ ອາລມົ ຈດິ ແລວ້ ມນັ ຍງັ ຕດິ ພນັ ຢ່ າງສະຫນດິ ແຫນນ້ ກບັ ສລິ ະປະການໃຊພ້ າສາ ເພ່ ອື ສາ້ ງຄວາມສະເທອື ນໃຈ, ຄວາມຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ແລະ ສາ້ ງອຸ ດມົ ການແກ່ ຜູອ້ ່ ານ. ຄໍາສບັ ສໍານວນທ່ ີນໍາໃຊເ້ ຂົາ້ ໃນ ສນັ ທະກະວີໄດຜ້ ່ ານການຄົນ້ ຄິດຮ່ ິນຕອງຈາກຜູປ້ ະພນັ ແລະ ນໍາເຂາົ້ ມາປະກອບ ຫຼື ສາ້ ງເປັນບົດບນົ ພນື້ ຖານ ຫກຼັ ການອນັ ໃດອນັ ຫນ່ ງຶ ທ່ ແີ ນ່ ນອນ. ວນັ ນະກໍາຊະນດິ ນໄີ້ ດຕ້ ດິ ພນັ ກບັ ຊວີ ດິ ຂອງຊາວລາວເຮາົ ມາຕງັ້ ແຕ່ ບູຮານນະການຈນົ ເຖງິ ຍຸກ ປດັ ຈບຸ ນັ , ຊາວບູຮານລາວໄດສ້ ່ ງັ ສອນ, ອບົ ຮມົ ຄຸນສມົ ບດັ , ທດັ ສະນະຄະຕແິ ກ່ ສງັ ຄມົ ໂດຍຜ່ ານ ຮູບການວນັ ນະກໍາຊະນດິ ນີ້ ເປນັ ສ່ ວນຫຼາຍ, ເຮາົ ຈະພບົ ເຫນັ ໄດຈ້ າກບດົ ກ່ ອນເດກັ ນອ້ ຍນອນ, ຄໍາໂອ່ ນຊາ ຫຼື ຮູບການລ່ ນື ເລງິ (ລ່ ນື ລມົ ) ອ່ ນື ໆ ຂອງເດກັ ນອ້ ຍທ່ ໃີ ຊພ້ າສາລວ້ ນແຕ່ ເປນັ ຄໍາກອນ ທງັ ນນັ້ ,ບດົ ເທດສະໜາ, ບດົ ເລ່ ອື ງຕ່ າງໆທ່ ສີ ່ ງັ ສອນຜູໃ້ ຫຍກໍຂຽນ ເປນັ ຄໍາຮອ້ ຍກອງເກອື ບທງັ ຫມດົ . ປດັ ຈບຸ ນັ ວນັ ນະຄະດລີ າວປະເພດນີ້ ກຍໍ ງັ ເປນັ ທ່ ນີ ຍິ ມົ ຂອງຄນົ ລາວທ່ ວົ ໄປ. ວນັ ນະກໍາປະເພດຮອ້ ຍກອງເປັນວນັ ນະກໍາທ່ ີລະອຽດອ່ ອນ, ບັນຈຸອາລມົ ຈດິ ສູງ, ຖາ້ ເຮາົ ບ່ ໍສຶກສາເບ່ ິງ ລະອຽດຄວາມເລກິ ເຊ່ ງິ ຂອງມນັ ກໍເປນັ ເລ່ ອື ງທໍາມະດາ, ແຕ່ ເມ່ ອື ເຮາົ ອ່ ານພນິ ດິ ພຈິ າລະນາເທ່ າົ ໃດ ເຮາົ ຍ່ ງິ ເຫນັ ຄ່ າ ຂອງມນັ ສູງຂນຶ້ ເທ່ າົ ນນັ້ . 2. ສ່ ວນປະກອບຂອງສນັ ທະກະວີ 55 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ 2.1. ພາກສ່ ວນຂອງສນັ ທະກະວີ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້

ຕາມຫຼກັ ການຂອງສນັ ທະກະວີ ເພ່ ນິ ແບ່ ງພາກສ່ ວນຂອງມນັ ອອກເປນັ : ຄໍາ, ຕອນ, ວກັ , ເຟອື້ ງ, ບາດ, ບດົ , ຄໍາບຸບຜະບດົ ແລະ ຄາໍ ສອ້ ຍ. ສນັ ທະກະວມີ ຢີ ່ ູສອງພາກສ່ ວນສໍາຄນັ ຄື ພາກສ່ ວນທ່ ຫີ ນ່ ງຶ ແມ່ ນ: ຄໍາ, ຕອນ, ວກັ , ເຟອື້ ງ, ບາດ, ສ່ ວນທ່ ີ ສອງ (ພາກສ່ ວນເສມີ ) ແມ່ ນ: ຄາໍ ບຸບຜະບດົ ແລະ ຄາໍ ສອ້ ຍ. ຕວົ ຢ່ າງ: ໂຄງຮ່ າງສະແດງເຖງິ ພາກສ່ ວນຕ່ າງໆ ຂອງສນັ ທະກະວີ ພາກສ່ ວນຫຼກັ ຂອງສນັ ທະກະວີ ຄບູ ຸບຜະບດົ ຄາໍ ຕອນ ວກັ ເຟອື້ ງ ບາດ ຄໍາສອ້ ຍ ພາກສ່ ວນເສມີ ກ. ຄໍາ ຄໍາເວາົ້ ຫນ່ ງຶ ໃນກອນໝາຍເອາົ ສຽງທ່ ເີ ວາົ້ ອອກມາເທ່ ອື ຫນ່ ງຶ ໆ ຫຼື ຫມາຍເອາົ ພະຍນັ ຊະນະກບັ ສະ ຫຼະທ່ ປີ ະສມົ ກນັ ແລວ້ ອ່ ານອອກສຽງໄດເ້ ທ່ ອື ຫນ່ ງຶ ຮຽກວ່ າພະຍາງ ຫຼື ຄໍາຫນ່ ງຶ ເຊ່ ນັ ຟາ້ , ພູ, ສວນ, ຫວ້ ຍ, ຂົວ, ຄນົ ເປັນຕນົ້ . ແຕ່ ຄຈາໍ ພວກພະຍນັ ຊະນະປະສມົ ທ່ ອີ ່ ານອອກສຽງເປນັ ສອງພະຍາງ ແຕ່ ພະຍາງຫນາ້ ເປນັ ສຽງ “ອະ” ເຊ່ ນັ ສະເຫນ,ີ ສະເຫນ່ , ສະຫນາມ, ຖະແຫຼງ, ຖະຫນນົ , ຜະຫຍາເປັນ ຕນົ້ . ຄໍາຈາໍ ພວກດ່ ງັ ກ່ າວນເີ້ ຖິງແມ່ ນອອກສຽງເປນັ ສອງ ພະຍາງກໍນບັ ເປນັ ຄໍາດຽວ, ຖາ້ ອອກສຽງເປນັ ສາມພະຍາງກໍນບັ ເປນັ ສອງຄໍາເຊ່ ນັ ວທິ ະຍຸ, ສາສະຫນາ, ອດັ ສະດງົ ເປນັ ຕນົ້ ... ແຕ່ ກ່ ອນຫນງັ ສລື າວເຮາົ ມກັ ໃຊຄ້ ໍາເວາົ້ ທ່ ີເປັນພະຍນັ ຊະນະສູງເປັນຄໍາແຜງກໍມີ ເຊ່ ງິ ບາງຄັງ້ ມີເຖິງສາມ ພະຍາງລວມເປນັ ຄາໍ ດຽວ. ຕວົ ຢ່ າງ: ຄໍາພະຍນັ ຊະນະສູງໄດແ້ ກ່ ຕລາດ, ຕລອດ, ສເນ,ີ ສເມ,ີ ປມາດ, ຮວາງ... ຄາໍ ແຜງຈາກປາລີ ບວົ ຣະພາ, ເຈຍຣະຈາ, ບໍຣວິ ານ... ລກັ ສະນະຂອງຄໍາໃນສນັ ທະກະວິ ຂອງລາວເຮາົ ແບ່ ງເປນັ 4 ປະເພດຄ:ື 1). ຄາຕາຍ: ແມ່ ນຄາໍ ທ່ ຜີ ນັ ສຽງສູງຕາມຮູບວນັ ນະຄະຍຸດບ່ ໍໄດ,້ ຄາໍ ຕາຍແບ່ ງເປນັ 2 ຈຸ ດ່ ງັ ນ:ີ້ ຈທຸ ່ ປີ ະກອບ ດວ້ ຍສະຫະຼ ສຽງສນັ້ ມ:ີ ປະ, ຕ,ິ ກ,ິ ລ,ິ ປຸງ, ເຕາະ, ແກະ... ຍກົ ເວນັ້ ແຕ່ ສະຫະຼ ໄx, ໃx, ເx◌າົ , x◌າໍ . ຈທຸ ່ ສີ ະກດົ ດວ້ ຍ ກ, ດ, ປ, ມ:ີ ເບກີ , ເກດີ , ບຸດ, ບຸບ... ( ຈາໍ ພວກນນີ້ ບັ ເປນັ ຄາໍ ເອກດວ້ ຍ ) 2). ຄໍາເປນັ : ແມ່ ນຄໍາທ່ ຜີ ນັ ສຽງໄວ,້ ຄໍາເປນັ ນຮີ້ ຽກວ່ າຄໍາສຸພາບ (ຄໍາກາງ) ກ່ ໍໄດ,້ ຄໍາເປນັ ແບງອອກ ເປນັ 2 ຈດຸ ່ ງັ ນ:ີ້ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 56 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຈທຸ ່ ປີ ະກອບດວ້ ຍສະຫຼະສຽງຍາວທງັ ຫມດົ ເຊ່ ນັ : ນາ, ປ,ີ ຕູ, ແຜ... ແລະ ຄໍາທ່ ປີ ະກອບ ດວ້ ຍສະຫະຼ ໄx, ໃx, ເx◌າົ ແລະ x◌າໍ . ຈທຸ ່ ສີ ະກດົ ດວ້ ຍຕວົ ງ, ຍ, ນ, ມ, ວ, ດ່ ງັ ຄາໍ ວ່ າ: ນາງ, ສາຍ, ສນິ , ສູມ, ແຊວ .... 3). ຄາເອກ: ແມ່ ນຄາໍ ທ່ ປີ ະກອບດວ້ ຍວນັ ນະຍຸດເອກ (ໄມເ້ ອກ) ແລະ ຄາໍ ທ່ ສີ ະກດົ ດວ້ ຍ ຕວົ ກ, ດ, ບ. ຕວົ ຢ່ າງ: ໄນ, ຕ່ າ, ດ່ ານ, ໂຈກ, ເກດີ , ເຫດ, ແບບ ... 4).ຄໍາໂທ: ແມ່ ນຄາໍ ທ່ ປີ ະກອບດວ້ ຍວນັ ນະຍຸດໂທ (ໄມໂ້ ທ) ດ່ ງັ ຄາວ່ າ ລມົ້ , ປນີ້ , ຊນີ້ , ຕອ້ ຍ ເປນັ ຕນົ້ . ການແຕ່ ງກາບກອນເພ່ ນິ ຫຼກີ ເວນັ້ ການໃຊຄ້ ໍາຕາຍລງົ ໃນບ່ ອນທ່ ເີ ປນັ ຄໍາສາໍ ຜດັ ອນັ ສໍາຄນັ ທ່ ສີ ຸດ ເປນັ ຕນົ້ ແມ່ ນຄໍາທາ້ ຍ ຂອງວກັ ເພາະວ່ າການສໍາຜດັ ຄໍາຕາຍມນັ ບ່ ໍມ່ ວນເທ່ າົ ສໍາຜດັ ຄໍາເປນັ , ໃນເມ່ ອື ບ່ ໍ ສາມາດໃຊຄ້ ໍາເປນັ ແທໆ້ ເພ່ ນິ ຈ່ ງຶ ໃຊ້ ຄາໍ ຕາຍໃສ່ ໃນບ່ ອນສໍາຜດັ ດ່ ງັ ກ່ າວນນັ້ . ກອນຂອງລາວມີ ຫຼາຍ ຊະນດິ ຄ:ື ກອນ 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14 ຄາໍ ແລວ້ ແຕ່ ຈະເປນັ ກາບ, ໂຄງ, ກອນອ່ ານ, ກອນລໍາ ... ຂ. ຕອນ ຄໍາວ່ າຕອນແມ່ ນຫມ່ ູຄໍາຈໍານວນຫນ່ ງຶ ທ່ ເີ ປນັ ເຄ່ ງິ ຫນ່ ງຶ ຂອງວກັ , ຫມາຍຄວາມວ່ າກອນວກັ ຫນ່ ງຶ ແມ່ ນມີ ສອງຕອນຄື ຕອນຫນາ້ ແລະ ຕອນຫງຼັ . ຕອນຫນາ້ ນນັ້ ບາງທມີ ີ 3 ຄາໍ , ບາງທມີ ີ 4 ຫຼື 5 ຄໍາ, ແຕ່ ຖາ້ ມຄີ າໍ ບຸບຜະບດົ ມາຕ່ ມື ໃສ່ ອກີ ຈະມຫີ ຼາຍກວ່ ານນັ້ . ສ່ ວນຕອນຫຼງັ ຂອງວກັ ນນັ້ ຕາມທໍາມະດາ ມີ 4 ຄໍາ, 5 ຄໍາ ຫຼື 6 ຄໍາ, ເວນັ້ ແຕ່ ມຄີ ໍາ ສອ້ ຍມາຕ່ ມື ໃສ່ ມນັ ຈ່ ງຶ ມຫີ າຼ ຍຄໍາກວ່ ານນັ້ . ຕວົ ຢ່ າງ: ກອນຕອນຫນາ້ ມີ 3 ຄໍາ, ຕອນຫງຼັ ມີ 4 ຄາໍ ບດົ ກອນ: ຕ່ ນື ເດກິ ລຸກເຊາົ້ ທຸກໆເຊາົ້ ໄກ່ ໂອກຂອ້ ຍຂນັ ສຽງກງັ ວານ ດງັ ໄປທ່ ວົ ບາ້ ນ ມນັ ບ່ ຄໍ າ້ ນ ຂນັ ຢ່ ູປະຈາໍ ໄກ່ ຂນັ ທຸກເທ່ ອື ຂອ້ ຍລກູ ຕາມ ຈ່ ມົ ວ່ າແນວໃດ ບ່ ໄໍ ດເ້ ບ່ ອື ຕ່ ນື ເລກິ ລຸກເຊາົ້ ຂອ້ ຍດໃີ ຈ ກ່ ອນແມ່ ມານດາ ລຸກໜງຶ້ ເຂາົ້ ທນັ ເວລາ ເກອື ເປດັ ເກອື ໄກ່ ເອາົ ໃຈໃສ່ ປດັ ກວາດເຮອື ນຊານ ລາ້ ງຖວ້ ຍຈານ ເຊດັ ຖູຮຽບຮອ້ ຍ ເອອື້ ຍ ແລະ ນອ້ ງ ຈ່ ງຶ ໄປໂຮງຮຽນ ໃຈພາກພຽນ ໄປຮຽນບ່ ຂໍ າດ ຕວົ ຢ່ າງ: ກອນທ່ ມີ ຄີ ໍາບຸບຜະບດົ ແລະ ຄາໍ ສອ້ ຍ ພະເວດສນັ ດອນ (ຄດັ ຕອນ) ກນັ ທີ 2 “ຫມິ ະພານ” ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 57 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ບດັ ນີ້ ຈກັ ກ່ າວກາໍ ເຖງິ ປະເທດເມອື ງກະເລງັ ກ່ ອນແລວ້ ເຂາົ ນນັ້ ເປນັ ພາສາ ຊາດພາມພງົ ເຊ່ ອື ຝູງຫມ່ ູ ຊາວເມອື ງຮອ້ ນ ໂພຊະນງັ ເຂນີ ຂາດ ເພາະເພ່ ອື ອຸປະໂລກແລວ້ ຝນົ ຟາ້ ບ່ ມໍ ີ ຄ.ວກັ ແມ່ ນປະໂຫຍກຫນ່ ງຶ ຂອງກະວທີ ່ ີມຄີ ໍາເວາົ້ ຄບົ ຈາໍ ນວນ ແລະ ຄບົ ຕາມຄວາມຫມາຍ ຂອງມນັ , ຖາ້ ເປນັ ກອນສອງ ມີ 2 ຄໍາ, ກອນສາມ ມີ 3 ຄໍາ, ກອນສ່ ີ ມີ 4 ຄໍາ, ກອນຫາ້ ມີ 5 ຄໍາ, ກອນຫກົ ມີ 6 ຄໍາ ແລະ ກອນ ເຈດັ ມີ 7 ຄໍາ ຕາມລາໍ ດບັ , ດ່ ງັ ນນັ້ ຄໍາກອນບາດຫນ່ ງຶ ຈ່ ງຶ ມີ 4 ວກັ , ຖາ້ ບ່ ໍ ຄບົ 4 ວກັ ຄາໍ ກອນບດົ ນນັ້ ກເໍ ຂນີ , ບ່ ມໍ ່ ວນ ຫຼື ຂດັ ຈງັ ຫວະ ໃນເວລາທ່ ອງ, ເວລາຮອ້ ງລໍາ (ຍກົ ເວນັ້ ແຕ່ ບດົ ຂນຶ້ ຕນົ້ ). ຕວົ ຢ່ າງ ວກັ ທງັ 4 ມຊີ ່ ດື ່ ງັ ນ:ີ້ ວກັ ທີ 1 ຮຽກວ່ າ ວກັ ສະດບັ ວກັ ທີ 2 ຮຽກວ່ າ ວກັ ຮບັ ໂຮມ 4 ວກັ ນເີ້ ປນັ ບາດ ວກັ ທີ 3 ຮຽກວ່ າ ວກັ ຮອງ ວກັ ທີ 4 ຮຽກວ່ າ ວກັ ສ່ ງົ ຕວົ ຢ່ າງ: ບດົ ກອນ: ແຜນດນິ ລາວ ທອ້ ງຖ່ ນິ ດນິ ລາວ ຮຽນໃຫຈ້ າໍ ຈ່ ຫື ນັ້ ແຕ່ ເຫນອື ເຖງິ ໃຕ້ ເປນັ ຮູບຍາວລງົ ໄປ ຕອນກາງພດັ ແຄບແດ່ ທງັ ຕອນເຫນອື ເປນັ ດນິ ກວາ້ ງ ດນິ ພດັ ກວາ້ ງກວ່ າກາງ ດອກນາ ຫຍບັ ລງົ ໄປເຂດໃຕ້ ບວົ ລະພາເບອື້ ງນນັ້ ສາຍພດື ພູຫຼວງ ຫວຽດ-ລາວຄາວເຍນີ້ ເປນັ ດນິ ແດນບອກຫມາຍ ມພີ ູຜາຫຼາຍຊນັ້ ອະລນັ ຍາຍາວຍ່ ານ ຕດິ ຕ່ ໍຖານຖ່ ນິ ຖວ້ ນ ເຖງິ ຄາ້ ຍຊ່ ວງເຮາົ ທດິ ເຫນອື ລາວຈອດຈາໍ້ ຈາໍ ເຂດແດນຈນີ ຕາເວນັ ຕກົ ຕດິ ໄທ ບ່ ຫໍ ່ າງໄກຈາກມຽນມາ ດນິ ລາວເຊ່ ອື ມຕ່ ໍ ລງົ ໄປທາງໃຕ້ ມາແທແ້ ຕ່ ນານ ນນັ້ ແລວ້ ກາໍ ປູເຈຍເພ່ ອື ນບາ້ ນ ຕງັ້ ຢ່ ູໃນອາຊີ ປ່ າດງົ ດອນກວາ້ ງ ແຜ່ ນດນິ ລາວເຮາົ ຍງັ ທງັ ເບອື້ ງອາຄະເນທດິ ເມອື ງລາວໃນຍຸກໃຫມ່ ຫນັ້ ຫາ້ ວຊ່ ນື ຊມົ ປວງປະຊາຊນົ ສາ້ ງ ຕງັ້ ແຕ່ ເຫນອື ຮອດໃຕ້ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 58 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ງ. ເຟອື້ ງ ເຟອື້ ງແມ່ ນຫມາຍເອາົ ສອງແຖວຂອງກອນທ່ ຢີ ່ ູຖດັ ກນັ ໄປ, ເຟອື້ ງແບ່ ງອອກເປນັ ສອງຊະນດິ ຄື ເຟອື້ ງກກົ ແລະ ເຟອື້ ງປາຍ. ຕວົ ຢ່ າງ: ເຮາົ ອາໄສພວກນອ້ ງ ນອ້ ງນ່ ງຸ ສະຫາຍເກີ ເຟອື້ ງກກົ ວກັ ສະດບັ ຈ່ ງຶ ເປນັ ເມອື ງບາ້ ນ ເຂາົ ກອໍ າໄສເຮາົ ດອມຄນົ ເປນັ ຫມ່ ູ ວກັ ຮບັ ເຟອື້ ງປາຍ ວກັ ຮອງ ຄນົ ຫາກອາໄສດາ້ ມ ໂທນໂທຜ້ ູດ້ ຽວ ໄດແ້ ລວ້ . ບ່ ມໍ ໃີ ຜຢ່ ູຢງັ້ ວກັ ສ່ ງົ ຕວົ ຢ່ າງ: ກອນອ່ ານ ຫມາກໄມຢ້ ່ ູບາ້ ນຂອ້ ຍ ຢ່ ູບາ້ ນຂອ້ ຍ ມຫີ ມາກແຕງໂມ ຫມາກສມົ້ ໂອ ຫມາກຍມົ ຫມາກມີ້ ນອກຈາກນີ້ ຫມາກກອກຫມາກຂາ້ ມ ເປນັ ທຸກຍາມ ຫມາກເຟອື ງຫມາກພາ້ ວ ຫວານຈາ້ ວໆ ລະມຸດລໍາໄຍ ຫນ່ ວຍໃສໆ ຫມາກຜາງຫມາກມ່ ວງ ຢ່ ູລຽບຊ່ ວງ ແມ່ ນຕນົ້ ຫມາກເຂອື ຫຍບັ ໄປເຫນອື ຕນົ້ ຫມາກຂຫີ້ ູດ ຫມາກເດ່ ອື ແຄມຂອງ ຈບັ ຕູດປູດ ມຫີ ມາກຈອງ ຫມາກຈນັ ຫມາກກວ້ ຍ ເມດັ ອອ້ ຍຊວ້ ຍ ແມ່ ນຫມາກສາລີ ຫຼາຍອຫີ ຼີ ເຕມັ ສວນເຕມັ ໄຮ່ ຫນ່ ວຍໃຫ່ ຍໆ ແມ່ ນຫມາກແຕງລາຍ ເພ່ ນິ ສ່ ງົ ຂາຍ ກາຍເປນັ ສນິ ຄາ້ ລລື ໍາ້ ບາ້ ນເຮາົ ຈນົ ເຂາົ ຊ່ າ ຈ. ບາດ ຄໍາວ່ າບາດແມ່ ນຫມ່ ວັນທ່ ີມີຄວາມຫມາຍກ່ ຽວພັນກັນ ແລະ ຄົບຕາມຄວາມໝາຍຂອງມັນ. ຕາມ ຫກຼັ ການຂອງການແຕ່ ງກອນນນັ້ ບາດຫນ່ ງຶ ມສີ ອງເຟອື້ ງ ຫຼື ສ່ ີ ວກັ . ຕວົ ຢ່ າງ: ບາດໜ່ ງຶ ວກັ ທີ 1: ເອນີ້ ວ່ າວກັ ສະດບັ ລວມກນັ ເປນັ ເຟອື້ ງກກົ ວກັ ທ່ ີ 2: ເອນີ້ ວ່ າວກັ ຮບັ ວກັ ທີ 3: ເອນີ້ ວ່ າວກັ ຮອງ ວກັ ທ່ ີ 4: ເອນີ້ ວ່ າວກັ ສ່ ງົ ລວມກນັ ເປນັ ເຟອື້ ງປາຍ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 59 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຕວົ ຢ່ າງ: ກອນອ່ ານ ສາຍນາໍ້ ລາທານ ຟງັ ສຽງພາດໆນາໍ້ ໂຕນຕາດຕນີ ພູ ໄຫຼລງົ ມາຕາມແປວ ປ່ ອງທາງທຽວດນັ້ ກາຍເກດີ ເປນັ ສາຍນາໍ້ ລາໍ ທານໄຫສຼ ະອາດ ມດັ ສາຊາດຊ່ ນື ຊອ້ ຍ ລອຍຫນຼິ້ ດດິ ຫາງ ຕາມຝ່ ງັ ມຕີ ນົ້ ໄມ ້ ເປນັ ຮ່ ມົ ເງາົ ຫນາ ມດີ ອກໃບສາຂາ ຫ່ ນຼົ ລງົ ຟູນາໍ້ ໄຫໄຼ ປຕາມສາຍຫວ້ ຍ ເວນີ ຂນັ ນາໍ້ ປ່ ນັ ເບ່ ງິ ມນັ ຫນັ ຈນັ້ ໆ ລອຍຄວາ້ ງລ່ ວງກາຍ ຍາມຫນ່ ງຶ ນກົ ເຕນັ ຜາ້ ຍ ຜະຫຍອງເຜ່ ນັ ເວຫາ ປອ້ ມປກິ ລງົ ຈບັ ປາ ແສ່ ວຕູມໂຕນນາໍ້ ບນິ ຖະຫາຼ ລງົ ແລວ້ ກບັ ຄນື ອກີ ໃຫມ່ ຈບັ ຢ່ ູເທງິ ກ່ ງິ ໄມ ້ ຕາຈອ້ ງຈອບຊອມ ທໍາມະຊາດແວດລອ້ ມ ຫງຼິ ຫ່ າໍຼ ງາມຕາ ມປີ ່ າດງົ ພູຜາ ສະຫງ່າງາມເຫຼອື ລໍາ້ ທງັ ກະແສສາຍນາໍ້ ໄຫຼເລຍີ ບ່ ມໍ ຂີ າດ ໄສສະອາດດ່ ງັ ແກວ້ ແວວເຫອຼື້ ມບ່ ໍຫາຼ ສີ ສ. ບດົ ຄໍາວ່ າບດົ ແມ່ ນຫມດົ ທງັ ເນອື້ ໃນກາບກອນທ່ ແີ ຕ່ ງຂນຶ້ ເວາົ້ ເຖງິ ເລ່ ອື ງໃດເລ່ ອື ງຫນ່ ງຶ , ຕງັ້ ແຕ່ ວກັ ຂນຶ້ ຕນົ້ ຈນົ ຮອດວກັ ສຸດທາ້ ຍ. ຖາ້ ມນັ ສນັ້ ກເໍ ອນີ້ ວ່ າບດົ ສນັ້ , ຖາ້ ມນັ ຍາວກໍເອນີ້ ວ່ າບດົ ຍາວ. ໃນກອນລໍາເພ່ ນິ ມກັ ເອນີ້ ກອນຫນ່ ງຶ , ສອງກອນ ເຊ່ ນັ : ລາໍ ກອນຫນ່ ງຶ , ລໍາສອງກອນ, ແຕ່ ຄວາມຈງິ ມນັ ແມ່ ນບດົ ຫນ່ ງຶ ຂອງກອນລາໍ , ບດົ ຫນ່ ງຶ ບາງທ່ ກີ ມໍ ແີ ຕ່ ເລ່ ອື ງດຽວ. ຕວົ ຢ່ າງ: ບດົ ສນັ້ (ເຟອື້ ງດຽວ) ຄນັ ຊຖິ ່ ມົ ນາໍ້ ລາຍ ໃຫເ້ ຈາົ້ ຫງຼິ ເບ່ ງິ ປ່ ອງ ຄນັ ຊນິ ່ ງັ ຢ່ ອງຢໍ້ ໃຫຫ້ ຽຼ ວເບ່ ງິ ຫວ່ າງຂາ ຕວົ ຢ່ າງ: ບດົ ຍາວ ບດົ ກອນ ຍງິ ແລະ ຊາຍ ໂລກກຫໍ າກແຕ່ ງຕງັ້ ສອງເພດພຽງສະເຫນີ ມຍີ ງິ ມຊີ າຍມາ ຄ່ ຄູ ຽງຮຽງຂາ້ ງ ຫມາຍວ່ າຊາຍ-ຍງິ ຕອ້ ງ ປອງດອງປະສານໃສ່ ວຽກອນັ ໃດກໍຕອ້ ງ ຕອມຕູມ້ ຮວມແຮງ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 60 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ບ່ ແໍ ປງເພດແບ່ ງຊນັ້ ເປນັ ເຂດແດນກນັ ສາຍພວົ ພນັ ພຽງສະເຫນີ ບ່ ໍຫ່ າງໄກໄລຂາ້ ງ ດ່ ງັ ເພດັ ຄຽງຄໍາເຂາົ້ ງາມຄ່ ອງຄອງຄ່ າໄວ້ ເປນັ ແຫວນໃສສ່ ອງ ໃນເນອື້ ເພດັ -ຄໍາ ແຕ່ ວ່ າຄນັ ຢາກໃຫ້ ສອງຫາດກມົ ກຽວ ຫ່ ໍໃຼ ນເຕາົ ກາ້ ວທິ ດີ ຽວຄຫື ຼອມ ແສງໃສສສີ ່ ອງ ຈ່ ງຶ ເອາົ ມາປະສານໃຫ້ ເລຍີ ສະທອ້ ນຄ່ າສູງ ເພດັ ກໍໃສຮອງໆຄາໍ ກໍມອງເຫອຼື້ ມ ຍງິ -ຊາຍຄນັ ຢາກໃຫ້ ປະສານວຽກກມົ ກຽວ ວທິ ດີ ຽວຄຄື ວນ ຮ່ າໍ ຮຽນຄວາມຮູ ້ ບ່ ໍວ່ າຍງິ -ຊາຍຕອ້ ງ ຮຽນສູງສະເໝພີ າບ ຊາຍຊ່ ວຍຊູ ຍງິ ຊ່ ວຍສາ້ ງ ເມອື ງບາ້ ນຈ່ ງຶ ຊເິ ຮອື ງ ແທແ້ ລວ້ ນອກຈາກສ່ ວນຫຼກັ ທ່ ີເວາົ້ ມາແລວ້ ໃນສນັ ທະກະວຍີ ງັ ມພີ າກສ່ ວນເສີມອີກຄື ພາກສ່ ວນຄໍາ ບຸບຜະບດົ ແລະ ຄາໍ ສອ້ ຍ. • ຄໍາບຸບຜະບດົ ຄໍາບຸບຜະບດົ ແມ່ ນຄໍາທ່ ຕີ ່ ມື ໃສ່ ຂາ້ ງຫນາ້ ຂອງວກັ ຫນ່ ງຶ ຂອງບດົ ກະວີ (ບດົ ກອນ) ເພ່ ອື ເປນັ ອະລໍາພະບດົ ເຊ່ ອື ມແຊກກ່ າຍຄວາມລະຫວ່ າງວກັ , ເຟອື້ ງ ຫຼື ບາດໃຫໄ້ ດຄ້ ວາມຈະແຈງ້ ຕ່ ມື ອກີ . ໃນຄໍາບຸບຜະບດົ ມກັ ມແີ ຕ່ 2 ເຖິງ 5 ຄໍາ ເຊ່ ງິ ລວມມປີ ະເພດຄໍາ: ຍາມເມ່ ອື , ເມ່ ອື ນນັ້ , ບດັ ນ,ີ້ ຄນັ ວ່ າ, ຖາ້ ວ່ າ, ແຕ່ ນນັ້ , ບາກ່ ໍ, ຈກັ ກ່ າວເຖງິ , ບດັ ນຈີ້ ກັ ກ່ າວເຖງິ ແລະ ອ່ ນື ໆ. ຕວົ ຢ່ າງ: ບດົ ກອນທ່ ມີ ຄີ າໍ ບຸບຜະບດົ ບດັ ນີ້ ຈກັ ຂເໍ້ ຕອື ນ ລະເບດີ ເປນັ ອນັ ຕະລາຍ ລູກບມົ ບີ ພວກລູກຫຼານລະວງັ ໃຫດ້ ີ ບ່ ແໍ ມ່ ນພ່ ນີ ອ້ ງ ຢ່ າແຕະຕອ້ ງ ສຸດອນັ ຕະລາຍ ພວກເຮາົ ຢ່ າຈບັ ບາຍ ສ່ ງິ ຂອງປະຫາຼ ດ ຖາ້ ປະຫມາດ ຫາຼ ນທງັ ຫຼາຍ ເຖງິ ແກ່ ຄວາມຕາຍ ຫຼານທງັ ຫາຼ ຍ ຄວນຈາໍ ຈ່ ໄື ວ້ ແທແ້ ລວ້  ຄໍາສອ້ ຍ ຄໍາສອ້ ຍກງົ ກນັ ຂາ້ ມກບັ ຄໍາບຸບຜະບດົ , ແມ່ ນຄາໍ ທ່ ຕີ ່ ມື ໃສ່ ທາງຫງຼັ ຂອງວກັ ໃດວກັ ຫນ່ ງຶ ຂອງ ບາດກະວີ ເພ່ ອື ເນນັ້ ຫຼື ຢໍາ້ ຄວາມໃຫຫ້ ນກັ ແຫນນ້ ຂນຶ້ ຕ່ ມື , ຕາມທໍາມະດາຄໍາສອ້ ຍມກັ ມແີ ຕ່ 2 ເຖງິ 3 ຄໍາ ເຊ່ ງິ ລວມມປີ ະເພດຄາໍ : ນອ້ ງເອຍີ , ເຈາົ້ ເອຍີ , ແລນາ, ແທເ້ ດ, ຫນັ້ ແລວ້ , ນນັ້ ແລວ້ , ທ່ ຽວເທນີ້ , ກຊໍ ່ າງທອ້ ນ ແລະ ອ່ ນື ໆ. ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 61 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຕວົ ຢ່ າງ: ກອນທ່ ມີ ຄີ ໍາສອ້ ຍ ງາມງອກໃບຂຽວ ແດດຝນົ ໂລມໄລ້ ລະຫວ່ າງພດື , ສດັ ແລະ ຄນົ ພຽງພພໍ າໃຫຍ່ ມວນແມງໄມ ້ ໂຮຍໃຫກ້ ່ ນິ ຫອມ ງາມແລວ້ ມຢີ ່ ູມກີ ນິ ມສີ າຍລມົ ມຝີ ່ ຸ ນບາໍ ລຸງລຽ້ ງ ຜ່ ອນຄງີ ຄາຍຮອ້ ນ ມດີ ອກບານດອກເອ້ ແຂງແຮງກາ້ ແກ່ ນ ງາມໄດເ້ ດ່ ນັ ງາມ ຊອບແລວ້ ສ່ ວນວ່ າສດັ ໃຫ່ ຍນອ້ ຍ ຄ່ ງິ ໃຫສ້ ມົ ບູນ ມຍີ າມນອນ ວຽກງານການສາ້ ງ ເພ່ ອື ວ່ າມຄີ ງີ ເຂມັ້ ຊູຊບີ ຢງັ້ ແຂນກມົ ເກາົ ລູບ ຄນົ ເຮາົ ກນິ ເພ່ ອື ໃຫ້ ງາມແລວ້ ຮ່ າງກາຍ ນນັ້ ນໍ ມແີ ຮງເຮດັ ຄຽງຄ່ ູຄງີ ຄນົ ຫ່ ມົ ຄງີ ຂຽນຕູມ້ ຜວິ ຜ່ ອງໂສມໃສກຽ້ ງ ກມົ ກນື ກນັ ຕ່ ມື ສາຍສອ້ ຍພ່ ໍແຫວນ ງາມເດ ສມົ ສ່ ວນສອ້ ຍ ຍງັ ຕ່ ມື ຕາມແຖວ ຍງັ ບ່ ໍແລວ້ ຄ່ ຄູ ງີ ຄວາມຮູ ້ ຍງັ ມອີ າພອນຜນື ສນິ ທໍາຄຽງຄ່ ູ ພດໍ ດີ າ້ ມ ເອນີ້ ວ່ າ ”ຄນົ ” ແທແ້ ລວ້ ມເີ ຄ່ ອື ງເອ້ ນອກຈາກນີ້ ຄນົ ຄວນມີ ຄວາມດພີ ອ້ ມ ຈ່ ງຶ ສມົ ຄວນຄ່ າຄຸມ້ 3.ຫຼກັ ການເນ່ ອື ງສຽງໃນກອນ ຫຼື ຫຼກັ ຄາປະຈາບ່ ອນ ຫຼກັ ການແຕ່ ງກອນຕອ້ ງມສີ ຽງເນ່ ອື ງກນັ ຄ:ື ມສີ ຽງກາງ, ສຽງເອກ, ສຽງໂທສບັ ກນັ ໃຫແ້ ມ່ ນບ່ ອນ, ຖາ້ ວ່ າ ສາມສຽງນບີ້ ່ ໍແມ່ ນບ່ ອນກໍຈະບ່ ໍເນ່ ອື ງກນັ ທງັ ບ່ ມໍ ່ ວນ. ກອນອ່ ານບ່ ຈໍ າໍ ເປນັ ຕອ້ ງສໍາຜດັ ເທ່ າົ ໃດ ແຕ່ ເນນັ້ ສຽງກາງ, ເອກ, ໂທໃຫແ້ ມ່ ນບ່ ອນເທ່ າົ ນນັ້ . ກອນເຈດັ ຄໍາວກັ ໜ່ ງຶ ມີ 7 ພະຍາງ ແລະ ບາດໜ່ ງຶ ມີ 4 ວກັ ຈ່ ງິ ມທີ ງັ ໝດົ ບາດລະ 28 ພະຍາງ ບ່ ນໍ ບັ ຄໍາບຸຍ ພະບດົ ແລະ ຄາໍ ສອ້ ຍ. ສະນນັ້ ການວາງສຽງແຕ່ ລະບາດຕອ້ ງຖກື ຕາມຫຼກັ ການລ່ ຸມນ:ີ້ ວກັ 1: ວກັ ສະດບັ ກາງ ເອກ ໂທ ກາງ ເອກ ກາງ ກາງ ວກັ 2: ວກັ ຮບັ ກາງ ກາງ ກາງ ເອກ ກາງ ກາງ ໂທ ວກັ 3: ວກັ ຮອງ ກາງ ກາງ ໂທ ກາງ ກາງ ກາງ ເອກ ວກັ 4: ວກັ ສ່ ງົ ກາງ ເອກ ໂທ ກາງ ໂທ ເອກ ກາງ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 62 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ເມ່ ອື ເອາົ ຄາໍ ເວາົ້ ມາລຽງກນັ ຕາມຫຼກັ ການ ກາງ ເອກ ໂທ ເຮາົ ໄດກ້ ອນ ຫຼາຍ ຮ່ ອງ ຫວ້ ຍ ໄຫຼ ປ່ ອງ ເປນັ ເຊ ຍາວ ກວາ້ ງ ໂງ ເງ ໄຫຼ ສ່ ູ ຂອງ ໄຊ ງ່ ອນ ບ່ ໍ ມີ ເລຍີ ເຖງິ ເທາົ້ ຕວົ ເມອື ງ ກາຍ ນນັ້ ສຸດ ຢ່ ູ ຫນັ້ 4. ການສາຜດັ ຂອງກອນ ການສໍາຜດັ ໃນບດົ ກະວແີ ມ່ ນໝາຍເອາົ ການເກາະກ່ າຍກນັ ທາງດາ້ ນສຽງສະຫຼະ ຫຼື ພະຍນັ ຊະນະຢ່ ູໃນວກັ ຫຼື ບາວກັ , ການສາໍ ຜດັ ພາຍໃນວກັ ດຽວຮຽກວ່ າ ສາໍ ຜດັ ໃນ, ການສໍາຜດັ ນອກວກັ ຮຽກວ່ າ ສໍາຜດັ ນອກ. 4.1. ສາຜດັ ໃນ ການເກາະກ່ ຽວກນັ ຂອງສະຫຼະ ຫຼື ພະຍນັ ຊະນະໃນວກັ ເພ່ ອື ໃຫບ້ ດົ ກະວຄີ ່ ອງ ແລະ ມ່ ວນເພ່ ນີ ຮຽກວ່ າ ສໍາຜດັ ໃນ.  ສໍາຜດັ ສະຫລະ ນຍິ ມົ ໃຊມ້ ີ 4 ຊະນດິ ຄ:ື 1). ສໍາຜດັ ຄ່ ູ ແມ່ ນສະຫະຼ ໂຕດຽວຢ່ ູເປນັ ຄ່ ູກນັ ຕວົ ຢ່ າງ: ຄວາມດມີ ປີ ະມານຫນອ້ ຍ ຫາກທໍາໄປຫຼາຍເທ່ ອື ເພ່ ນິ ວ່ າຄນົ ຜູນ້ ນັ້ ເຫນອື ນດ່ ງັ ນຍ່ ອຍ ດແີ ທແ້ ນ່ ນອນ ຫນອ້ ຍຫນ່ ງຶ ແຕ່ ຫຼາຍທີ ອ່ າງໃຫຍ່ ໄຫໄພເຮາົ ໂຕ່ ງເອາົ ຫາກເຕມັ ໄດ້ 2). ສໍາຜດັ ສະຫຼະທຽມແອກ (ຄ່ ູຂນັ້ ): ແມ່ ນສະຫຼະດຽວມີ 2 ຕວົ , ຕວົ ຫນ່ ງຶ ຢ່ ູຫນາ້ ຕວົ ຫນ່ ງຶ ຢ່ ູຫຼງັ , ມຕີ ວົ ຂນັ້ ກາງ. ຕວົ ຢ່ າງ: ເພ່ ນິ ວ່ າເຮາົ ນ່ ງຸ ຜາ້ ແພໄຫມຜນື ໃຫມ່ ປະດບັ ມາດກຽ້ ວ ງາມຍອ້ ຍລ່ າມຍອຍ ກໍບ່ ປໍ ານຜູເ້ ອ້ ວຊິ ານມີ້ ໃີ ນຕວົ ວຊິ າໃສ່ ເຮອື ງໃສ ສະຫງ່າພໃໍ ຜພໍ້ 3). ສາໍ ຜດັ ຄກີ ແມ່ ນສຽງສະຫຼະດຽວຕດິ ກນັ ໄປສາມໂຕ ຕວົ ຢ່ າງ: ທຸກຍາກລໍາ້ ດໍາກ່ າໍ ທງັ ຈນົ ສນົ ລະວນົ ທນົ ທຸກອ່ ງັ ໃນໃຈອາ້ ຍ ຈາໍ ເປນັ ໄດ້ ໄປໄກເຫນີ ຫ່ າງ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 63 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ພດັ ພາກຂາ້ ງ ນາງຮາ້ ງຫ່ າງໜີ 4).ສໍາຜດັ ຮຽງຄ່ ູ ແມ່ ນສຽງສະຫະຼ ສອງໂຕຈບິ ຄ່ ູກນັ ຢ່ ູຕ່ ກໍ ນັ ຕວົ ຢ່ າງ: ໂອເຮາົ ໂອສດັ ທາເຮາົ ໂອ ບງັ້ ໂຕໂມຄບື ງັ້ ບອ້ ງໄຟ ເຮາົ ແບກໄປກະຊໄີ ປຈດຸ ຫວົ ຊູດລູດຂນຶ້ ສ່ ູເມອື ງແຖນ ເຖງິ ເມອື ງແກນທ່ ຢີ ່ ູເທງິ ຟາ້ ຕາໍ ຂເີ້ ຝອື້ ຝນົ ຕກົ ລງົ ມາ ໄດເ້ ຮດັ ນາຢ່ າມແີ ຫງ້ ແລງ້ ທຸກໆແຫ່ ງແຂ່ ງກນັ ຕກົ ກາ້ ແລວ້ ດາໍ ນາກະໃຫໄ້ ດກ້ ່ ຽວ ເຖງິ ຍາມທ່ ຽວໄປຂາຍເອາົ ເງນິ ຫາກຂາດເຂນີ ທາໍ ບູນຕກັ ບາດ ຢ່ າໄດຂ້ າດໃຫລ້ າໍ້ ໃຫລ້ ວຍ ຢ່ າມຊີ ວຍລະເດີ ສາທຸ! ສາທຸ! ສາທຸ!  ສໍາຜດັ ພະຍນັ ຊະນະ ສໍາຜດັ ພະຍນັ ຊະນະແມ່ ນພະຍນັ ຊະນະສອງ, ສາມ, ສ່ ຕີ ວົ ລຽນກນັ ໄປ, ບາງທປີ ະກອບສະຫລະຄກື ນັ ຫຼື ຕ່ າງກນັ ກໄໍ ດ,້ ບາງກໍລະນມີ ຕີ ວົ ອກັ ສອນອ່ ນື ຂນັ້ ກາງ, ການສາໍ ຜດັ ແບບມພີ ະຍນັ ຊະນະດຽວ ຫຼື ພະຍນັ ຊະນະຄ່ ູລຽນ ກນັ ຮຽກວ່ າສາໍ ຜດັ ຮຽງອກັ ສອນ, ຖາ້ ມຕີ ວົ ອກັ ສອນອ່ ນຶ ມາຂນັ້ ກ່ ຸມ ພະຍນັ ຊະນະນນັ້ ຮຽກວ່ າ ສາໍ ຜດັ ຂນັ້ ອກັ ສອນ.  ສໍາຜດັ ລຽນອກັ ສອນ ຕວົ ຢ່ າງ: ໂອນໍ ! ລກູ ຂສໍ ມົ ມາທອ້ ນ ທງັ ສ່ ເີ ສາົ ກກົ ທງັ ຫກົ ເສາົ ຕງັ້ ລູກຂສໍ ມົ ມາທອ້ ນ ສອງເງ່ອື ນຈອມແປ ຂ່ ື ແລະ ດງັ້ ກບັ ທງັ ກອນແກຂາ້ ວ ສຍີ ວົ ຍງິ ໄມຈ້ ມູ ຜ່ າງ ທງັ ອ່ າງນາໍ້ ໄປພອ້ ມທຸກອນັ ທງັ ໄດຂ້ ນັ ຫມາກກະດງິ ທງັ ຖວ້ ຍ ກບັ ທງັ ສາ້ ຫມາກນອ້ ຍ ພ່ ແໍ ມ່ ນຫອ້ ຍແຫນນາໍ ກວຍຢາສາ້ ກະຕ່ າ  ສໍາຜດັ ຂນັ້ ອກັ ສອນ (ທຽມແອກ) ຕວົ ຢ່ າງ: ເບ່ ງິ ດູ ຮວງເຂາົ້ ກາ້ ນ ກອມກ່ ອມເຂາົ ກອມ ທ່ ງົ ນາ ຍາວແສນຍາວ ຊ່ ວົ ຄາວຄຄື ອ້ ຍ ຮວງເຫຼອື ງກາ້ ລມົ ພານກາຍຜ່ ານ ລມົ ປາ້ ຍປ່ ນິ ປາຍ ແມບໃຫຍກວາ້ ງ ເບ່ ງິ ດູ ດງົ ໃຫຍ່ ກວາ້ ງ ພູກ່ າຍເຮາົ ກາຍ ມານນັ້ ສາຍອາໂປ ລ່ ອງໄຫລຼ ລີ າ້ ຍ ບໍລບິ ູນດວ້ ຍ ກະສກິ າໍ ເຕມັ ກ່ ໍາ ຄອຍຄ່ ອຍລຽງ ລາວລາ້ ນເພ່່ ອື ທຽນ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 64 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ບ່ ໍໄດອ້ ດຶ ຢາກໄຮ້ ຫນອງປາເຫອຼື ປ່ າ ປູປາມຫີ ວຼ ງຫາຼ ຍ ຄະແຍງຂາວເຄ່ ງິ ຄາ້ ວ ຊາວນາພາກນັ ພອ້ ມ ເອາົ ໄຊມາໃສ່ ໃສ່ ເອາົ ປາລ່ ອງແລວ້ ລງົ ແກງ້ ເພ່ ອື ແກງ 4.2. ສາຜດັ ນອກ ການສໍາຜດັ ນອກ ແມ່ ນການສໍາຜດັ ບາດຄໍາ ໃນວກັ ນກີ້ ບັ ວກັ ອ່ ນື . ການສໍາຜດັ ຊະນດິ ນມີ້ ທີ ງັ ສໍາຜດັ ສະຫຼະ ແລະ ສໍາຜດັ ພະຍນັ ຊະນະ, ແຕ່ ໂດດເດ່ ນັ ແມ່ ນສໍາຜດັ ສະຫຼະ. • ສໍາຜດັ ສະຫະຼ ຕວົ ຢ່ າງ: ເວລາຍງັ ນອ້ ຍ ຍງັ ເປນັ ໂຄ ມນັ ເປນັ ໂຕ ເຂາົ້ ຫຜໍ າສາດ ຫມດົ ຊາດແລວ້ ເມອື ເມອື ງສະຫວນັ ຍກັ ກຸມພນັ ແກ່ ຄໄໍ ປຂາ້  ສໍາຜດັ ພະຍນັ ຊະນະ ຕວົ ຢ່ າງ: ນອ້ ງຄດິ ເຫນັ ບໍ! ຄາວເມ່ ອື ຢ່ ູເມອື ງບນົ ໄດເ້ ປນັ ຄ່ ູຫກຼົ ກາ້ ຄາວເມ່ ອື ຢ່ ູເມອື ງຟາ້ ໄດເ້ ປນັ ຄ່ ູລຽ້ ງງວົ ແຖນໄດປ້ ນັ ລວາໃຫ້ ສອງຄນົ ເຮາົ ລງົ ມາເກດີ ນອ້ ງຂ່ ຫີ ງຼັ ຊາຍຂ່ ຫີ ນາ້ ລງົ ມາຮອດພກັ ຫນ່ ງຶ ພານອ້ ງສູບຢາ ລງົ ມາຮອດພກັ ສອງ ພານອ້ ງຄຽ້ ວຫມາກ ນອກຈາກຫນັ້ ວ່ າຊເິ ຊາົ ຮ່ ມົ ບກົ ກໍພານອ້ ງລ່ ວງລງົ ວ່ າຊພິ ກັ ຮ່ ມົ ແຫນ ພດັ ຢາ້ ນຕ່ ໍຕາຍແຂວນ ຄນັ ຊພິ ກັ ຮ່ ມົ ໄມນ້ ອ້ ຍ ພດັ ຢາ້ ນແຕນຕາຍຫອ້ ຍ ຈ່ ງຶ ໄດພ້ ານາງຜາ້ ຍ ບ່ ໍຫມດົ ຫມ່ ໄູ ທເຮາົ ກາຍລງົ ມາລ່ ຸມ ມາຮອດລມົ ມດີ ຕດັ ພດັ ໄປຄນົ ລະແຈ ມາຮອດລມົ ມດີ ແຖ ພດັ ໄປຄນົ ລະຫອ້ ງ ອາ້ ຍໄດຈ້ ບັ ຈ່ ອງນອ້ ງ ຈນົ ເຊງີ ຜາ້ ຂາດກາງ ຈ່່ ງຶ ໄດວ້ າງນາງໄວ້ ຫນໄີ ປຄນົ ລະບ່ ອນ ອາ້ ຍໄດພ້ ດັ ພາກນອ້ ງ ປາງນນັ້ ຈ່ ບື ່ ລໍ ມື  ສໍາຜດັ ລຽນວກັ ສາໍ ຜດັ ລຽນວກັ ແມ່ ນການສໍາຜດັ ລະຫວ່ າງວກັ ນກີ້ ບັ ວກັ ຖດັ ໄປ 000 0000 ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 65 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

000 0000 00 000 0000 000 0000 ຕວົ ຢ່ າງ: ບດັ ນໃີ້ ນ ໃຜຜູບ້ ງັ ບ່ ຽງຖອ້ ຍ ລຽ້ ວລ່ າຍສດັ ຈະ ຂໃໍ ຫ້ ເວລາເຖງິ ຕອບສະໜອງກໍາໃຊ ້ ຄນັ ໃຜ ໂມໂຫມາ້ ງ ໄມຕ້ ຫີ ງຼັ ຫ່ ຼ າກນັ ນນັ້ ຂໍໃຫຂ້ ວານແຕ່ ຟາ້ ລງົ ມາຜ່ າຫວົ ແດ່ ເນີ ຈາກໂຄງຮາງເທງິ , ເຮາົ ສງັ ເກດ ເຫນັ ລະຫາວ່ າງບາດຄໍາໃນວກັ ນກີ້ ບັ ບາດຄໍາ ໃນວກັ ອ່ ນຶ ບ່ ໍຈາໍ ກດັ ຈະສໍາຜັດ ກບັ ຄໍາໃດຄາໍ ໜ່ ງຶ ກໄໍ ດ.້ ມບີ າງກໍລະນມີ ກີ ານສໍາຜດັ ລະບາວ່ າງຄໍາຢ່ ູທາ້ ຍວກັ (ວກັ ນີ້ ກບັ ວກັ ຕ່ ໍໄປ). ໂຄງຮ່ າງສໍາຜດັ ລະຫວ່ າງຄໍາຢ່ ູທາ້ ຍວກັ 000 0000 000 0000 000 0000 000 0000 ຕວົ ຢ່ າງ: ແກມ້ ເອຍີ ແກມ້ ແກມ້ ເຈາົ້ ອ່ ອນອ່ ອນ ຟງັ ເອາົ ກ່ ອນ ຟງັ ລໍາລາກ່ ອນ ສາວຄາໍ ນາງ ຢ່ າຟາ້ ວໜເີ ມອື ນອນ ຟງັ ຂອ້ ຍຍ່ າວກ່ ອນ ແລວ້ ພາກນັ ເຕນັ້ ກນັ ຫ່ ອນ ຕອນແລງນ.ີ້ ..! ການສາໍ ຜດັ ຊະນດິ ນ,ີ້ ບາງເທ່ ອື ອາດສາໍ ຜດັ ແຕ່ ລະເຟອື້ ງກໄໍ ດ້ ຕວົ ຢ່ າງ: 000 0000 000 0000 000 0000 000 0000 ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 66 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ເຈດັ ວນັ ເຈດັ ສີ ວນັ ອາທດິ ສເີ ດ່ ນັ ແດງສດົ ໃສ ວນັ ຈນັ ສປີ ່ ຽນໄປ ເຫອຼື ງງາມຕາ ວນັ ອງັ ຄານສບີ ວົ ບານ ອ່ ອນສະຫ່ ງາ ວນັ ພຸດສໂີ ສພາ ຂຽວສດົ ໃສ ວນັ ພະຫດັ ແສດເຈດີ ຈາ້ ສຸດຈບັ ໃຈ ວນັ ສຸກສຟີ າ້ ໃສ ສຸກຮກັ ໄຄ່ ວນັ ເສາົ ສມີ ່ ວງແຈງ້ ງາມສວີ ໄິ ລ  ສໍາຜດັ ບາວກັ ຕວົ ຢ່ າງ: ແມ່ ນການສາໍ ຜດັ ຂາ້ ມວກັ ຄວື ກັ ຫນ່ ງຶ ໄປສໍາຜດັ ກບັ ວກັ ສາມ, ວກັ ສາມກບັ ວກັ ຫນ່ ງຶ ຂອງບາດຕ່ ໄໍ ປ. ໂຄງຮ່ າງສໍາຜດັ ບາວກັ (ກອນ 7) (1) 0 0 0 0000 (2) 0 0 0 0000 (3) 0 0 0 0000 (4) 0 0 0 0000 (5) 0 0 0 0000 (6) 0 0 0 0000 (7) 0 0 0 0000 (8) 0 0 0 0000 ລາວໃຫຍ່ ກວາ້ ງ ກວາງປ່ າອາຊີ ພນົ ຫຼວງຫາຼ ຍ ເຜ່ າົ ເຮາົ ໂຮມເຕາົ້ ມສີ ນິ ລນົ້ ເຫອຼື ແດນຍາວຍ່ ານ ສດັ ຕູຈອບ ມາ້ ງລາວກາ້ ສູຕ້ າຍ ຈກັ ອ່ ານໃຫ້ ຮູຮ້ ່ ອມຄວນຄດິ ສາຍໂລຫກິ ຮ່ ອມເທລງົ ພນື້ ຈດິ ໃຈຕງັ້ ໂຮມແຮງຕາ້ ນຕ່ ໍ ໂຈນຜຮີ າ້ ຍ ຊດິ ງຶ ທນື້ ແຜ່ ນດນິ ເຮາົ ແລວ້ ນອກຈາກຕວົ ຢ່ າງເທງິ ແລວ້ ເຮາົ ຍງັ ພບົ ເຫນັ ກອນທ່ ີມກີ ານສໍາຜດັ ລຽນວກັ ພາຍໃນບາດດຽວ ກນັ ແຕ່ ພດັ ໄປສໍາຜດັ ຂນັ້ ວກັ ໃນບາດຕ່ ໍໄປ. • ລກັ ສະນະກອນແປດໃຊສ້ າໍ ຜດັ ດ່ ງັ ນ:ີ້ 1). ຄາສຸດທາ້ ຍຂອງວກັ ທຫີ ນ່ ງຶ ສາຜດັ ກບັ ຄາທສີ າມ ຫຼື ສ່ ຂີ ອງວກັ ທສີ ອງ. ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 67 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

2. ຄາສຸດທາ້ ຍຂອງວກັ ທສີ ອງສໍາຜດັ ກບັ ຄໍາສຸດທາ້ ຍຂອງວກັ ທສີ າມ. 3. ຄາສຸດທາ້ ຍຂອງວກັ ທສີ າມສໍາຜດັ ກບັ ຄາໍ ທສີ າມ ຫຼື ສ່ ຂີ ອງວກັ ທສີ ່ .ີ 4. ຄາສຸດທາ້ ຍຂອງວກັ ທສີ ່ ສີ າຜດັ ກບັ ຄາສຸດທາ້ ຍຂອງວກັ ທສີ ອງໃນບາດຕ່ ໄໍ ປ. ຕວົ ຢ່ າງ: ໂຄງຮ່ າງສໍາຜດັ 0000 0000 0000 0000 0000 0000 0000 0000 0000 0000 0000 0000 0000 0000 0000 0000 5. ກາບ ກາບແມ່ ນກະວປີ ະເພດໜ່ ງຶ ເຊ່ ງິ ມນັ ແຕກຕ່ າງກບັ ກະວປີ ະເພດອ່ ນຶ ຍອ້ ນຮູບການ ແລະ ຫກຼັ ການແຕ່ ງກອນ ຂອງມນັ , ກາບຂອງລາວມກີ ໍານດົ ວກັ ລະ 7 ຄໍາ, ສະເໝີກນັ ໝດົ ບ່ ໍມກີ ກໍານດົ ວ່ າຈະຕອ້ ງມຈີ ກັ ວກັ . ເພ່ ີນນຍິ ມົ ໃຊ້ ການແຕ່ ງບດົ ເຊງີ້ ໃນບາງບູນຕ່ າງໆເຊ່ ນັ : ບູນບງັ້ ໄຟ, ບູນຊ່ ວງເຮອື . 5.1. ພາກສ່ ວນຂອງກາບ ກາບມີ 3 ພາກສ່ ວນຄ:ື ບາດ, ຄໍາ, ຕອນ ແລະ ວກັ ກ. ບາດຄາ ໃນວກັ ໜ່ ງຶ ອາດມີ 7 ຫຼື 8 ບາດຄາ ຕວົ ຢ່ າງ 1: ເຈດັ ບາດຄໍາ ເມ່ ອື ເຫນັ ເຫນັ ລະເບດີ ໃຫໜ້ ໄີ ປໄກ ແນວສງົ ໄສ ຢ່ າເຂາົ້ ໄປໃກ ້ ບອກຜູໃ້ ຫຍ່ ພວກວຊິ າການ ຂອງທມິ ງານ ເກບັ ກູລ້ ະເບດີ ຈ່ ງຶ ບ່ ໍເກດີ ໄພອນັ ຕະລາຍ ຫຼກີ ຄວາມຕາຍ ໜໄີ ກລະເບດີ ຕວົ ຢ່ າງ 2: ແປດບາດຄາໍ ໝາກກຽ້ ງເຫກຼັ ເຫນັ ໝາກກຽ້ ງເຫກຼັ ຢ່ າຈບັ ຢ່ າບາຍ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 68 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ມນັ ອນັ ຕະລາຍ ໜໄີ ກຫ່ າງຫ່ າງ ໄປບອກໃຫຊ້ ່ າງ ພວກວຊິ າການ ຈ່ ງົ ຈາໍ ເອາົ ໄວ້ ພວກລູກພວກຫາຼ ນ ຈ່ ໄື ວໃ້ ຫດ້ ີ ຢ່ າເຂາົ້ ໄປໃກ ້ ຢ່ າໂຍນຢ່ າວີ ລະວງັ ມນັ ແຕກ ຂ. ຕອນ ໃນວກັ ໜ່ ງຶ ເພ່ ນີ ແບ່ ງອອກເປນັ ສອງຕອນຄ:ື ຕອນໜາ້ ແລະ ຕອນຫຼງັ ເຊ່ ງິ ເພ່ ນີ ຮຽກຕາມສບັ ວຊິ າການວ່ າ ກກົ ສາມປາຍສ່ ີ ຕວົ ຢ່ າງ: ສາວເອຍີ ສາວ ສາວລາວຍຸກໃໝ່ (ກກົ 3 ຄາ) (ປາຍ 4 ຄາ) ຖາ້ ກາບແປດ ເພ່ ນີ ກໍຈະແບ່ ງເຄ່ ງິ ເລຍີ ຄ:ື ຕອນກກົ ສ່ ຄີ ໍາ ແລະ ປາຍ ສ່ ຄີ ໍາ ຕວົ ຢ່ າງ: ສາວເອຍີ ສາວລາວ ເຈາົ້ ມາແຕ່ ໃສ່ (ກກົ 4 ຄາ) (ປາຍ 4 ຄາ) ຄ. ວກັ ວກັ ໜ່ ງຶ ມສີ ອງຕອນປະກອບສາ້ ງເປນັ ວກັ ຢ່ ູໃນກາບບ່ ມໍ ຊີ ່ ສື ະເພາະ ແລະ ບ່ ໍມກີ າໍ ນດົ ທງັ ນແີ້ ມ່ ນຂນຶ້ ກບັ ບດົ ຄ:ື ບດົ ສນັ້ ກໍມໜີ ອ້ ຍວກັ , ບດົ ຍາວກໍມຫີ ຼາຍວກັ . ຕວົ ຢ່ າງ: ແຖນນອ້ ຍຕ່ ນື ບງັ້ ໄຟ ບງັ້ ໄຟໃຜ ມາງາມກະດໍ ້ ຂນຶ້ ພວໍ້ ໍ້ ເຖງິ ຟາ້ ຈ່ ງິ ລງົ ຕກົ ໃສ່ ຖງົ ພະຍາແຖນນອ້ ຍ ຂທໍ ານນາໍ້ ຝນົ ຝຸ ງຂາ້ ນອ້ ຍ ເປນັ ຝນົ ຫ່ າແລວ້ ຂນໍ າໍ້ ມນົ ຕກົ ມາແລວ້ ເຮດັ ໄຮ່ , ເຮດັ ນາ ໄດເ້ ຂາົ້ ມາ ລຽ້ ງລກູ ລຽ້ ງເຕາົ້ ໂອ... ໂຮ....ຮວີ ! ຕວົ ຢ່ ງ: ບດົ ຍາວມຫີ ຼາຍວກັ ແປ, ປອ້ ມ, ຍາວ, ມນົ ພວກຫຼານນອ້ ຍ ໄວໜ່ ຸມທງັ ຫຼາຍ ເມ່ ອື ຜ່ ານກາຍ ພບົ ສ່ ງິ ແປກໃໝ່ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 69 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ທ່ ສີ ງົ ໄສ ວ່ າມນັ ແມ່ ນຫຍງັ ຈ່ ງົ ລະວງັ ມຫີ າຼ ຍຮູບຮ່ າງ ຄວາມແຕກຕ່ າງ ແປປອ້ ມມນົ ຍາວ ຫາຼ ນທຸກຄນົ ຢ່ າຈບັ ຢ່ າບາຍ ອາດຈະຕາຍ ເປນັ ລຸກລະເບດີ ພາໃຫເ້ ກດີ ໄພອນັ ຕະລາຍ ເຖງິ ຂນັ້ ຕາຍ ບາດເຈບັ ພກິ ານ ທລໍ ະມານ ຫຍຸງ້ ຍາກສບັ ສນົ ຕອ້ ງທຸກຄນົ ເສຍອກົ ເສຍໃຈ ຢ່ າເຂາົ້ ໃກ ້ ປແປອ້ ມຍາວມນົ ແທເ້ ນີ 5.2. ການສາຜດັ ການສໍາຜດັ ຢ່ ູໃນກາບບ່ ມໍ ຄີ ວາມສບັ ສນົ , ຢ່ ູບດົ ໜ່ ງຶ ເພ່ ນິ ສໍາຜດັ ນອກແບບລຽນວກັ ມຄີ ໍາສຸດທາ້ ຍຂອງວກັ ທ່ ີ ໜ່ ງຶ ຈະສໍາຜດັ ກບັ ຄໍາສຸດທາ້ ຍຂອງວກັ ຕ່ ໍໄປ, ຖາ້ ເປນັ ກາບເຈດັ ກແໍ ມ່ ນບາດຄາໍ ທ່ ສີ າມ, ຖາ້ ເປນັ ກາບແປດຈະແມ່ ນ ບາດຄາໍ ທ່ ສີ ່ .ີ ຕວົ ຢ່ າງ: ໂຄງຮ່ າງສະແດງການສໍາຜດັ ກາບເຈດັ 1 23 4567 1 23 4567 1 23 4567 1 23 4567 ປະເທດຂອ້ ຍ ຂນຶ້ ຊ່ ເື ມອື ງລາວ ລວງກວາ້ ງຍາວ ສຸດຕາເຫອຼື ອ່ ານ ນາໍ້ ຂອງຜ່ ານ ໄຫຼຜ່ ານທາງກາງ ມຫີ ນົ ທາງ ຖະໜນົ ສະອາດ ເຮາົ ຈະເຫນັ ວ່ າ ບາດຄໍາສຸດທາ້ ຍຂອງວກັ ທ່ ໜີ ່ ງຶ ລາວ ຈະສາຜດັ ກບັ ຍາວ ເຊ່ ງິ ເປນັ ບາດຄາທສີ າມ ໃນວກັ ທີ ສອງ, ອ່ ານ ໃນວກັ ທ່ ສີ ອງຈະສາຜດັ ກບັ ຜ່ ານ ໃນວກັ ທ່ ສີ າມ ແລະ ກາງ ໃນວກັ ທສີ າມ ສາຜດັ ກບັ ທາງ ໃນວກັ ຕ່ ໄໍ ປ ແລະ ດໍາເຍຍີ ດ່ ງັ ນໄີ້ ປດເລອື້ ຍຈນົ ຈບົ ບດົ ຕວົ ຢ່ າງ: ໂຄງຮ່ າງສະແດງການສໍາຜດັ ກາບແປດ 1 234 5678 1 234 5678 1 234 5678 1 234 5678 ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 70 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

... ເຮຍີ ໂອໂຮະໂອ ເຮຍີ ໂອໂຮະໂອ ເຈາົ້ ຢ່ ູບາ້ ນໃດ ເອຍີ ສາວເອຍີ ສາວ ເຈາົ້ ມາກບັ ໃຜ ງາມແທນ້ ຫໍ າຼ້ ເຈາົ້ ຟອ້ ນອອກໜາ້ ເຊງີ້ ບຸນບງັ້ ໄຟ ເຈາົ້ ມາກບັ ໃຜ ບ່ ເໍ ຫນັ ມໝີ ່ ູ ເຈາົ້ ຢາກໄດຄ້ ່ ູ ຟອ້ ນຮ່ ວມບ່ ໍນາງ ຊາຍພຂີ້ ໍຖາມ ຈກັ ຄໍາໄດບ້ ່ ໍ ບາ້ ນເຈາົ້ ມບີ ່ ໍ ບຸນປະເພນີ ເດອື ນຫກົ ທຸກປີ ຈດຸ ບງັ້ ໄຟຊ່ ງັ ເບ່ ງິ ບງັ້ ໄຟຖ່ ງັ ຊດັ ຂນຶ້ ເມອື ບນົ ໄປຂນໍ າໍ້ ຝນົ ນາໍ ເທບພະເຈາົ້ ນາໍ້ ຮງົ້ ໄຮ່ ນາ ຂຽດອອໍ ່ ງຶ ຮອ້ ງ ມວນໝ່ ພູ ່ ນີ ອ້ ງ ຊາວກະຊກິ ອນ ກຽມຄາດກຽມໄຖ ລງົ ນາຕກົ ກາ້ ບ່ ໍໃຫມ້ ນັ ຫາຼ້ ເອາົ ກາ້ ຫວົ ປີ ບຸນປະເພນີ ປນີ ມີ້ ່ ວນແທ້ ມ່ ວນແທລ້ ະນາໂຮຮວິ ! ຈາກບດົ ກາບເທງິ ພວກເຮາົ ສງັ ເກດເຫນັ ບາດຄໍາໃດ ເຊ່ ງິ ເປນັ ບາດຄໍາສຸດທາ້ ຍຂອງວກັ ທ່ ໜີ ່ ງຶ ຈະສໍາຜດັ ກບັ ບາດຄາໍ ທ່ ສີ ່ ີ “ໃຜ” ໃນວກັ ທສີ ອງ, ບາດຄໍາສຸດທາ້ ຍ “ຫລາ້ ” ໃນວກັ ທສີ ອງຈະສໍາຜດັ ກບັ ບາດຄໍາທສີ ່ ີ “ໜາ້ ”ໃນວກັ ຕ່ ໍ ໄປ ແລະ ກໍດາໍ ເນນີ ແບບນໄີ້ ປເລອື້ ຍໆຈນົ ຈບົ . ຕວົ ຢ່ າງ: ບດົ ກາບ: ພຂີິ ໍນາໍ້ ຟາ້ ນາໍ້ ຝນົ ເຊງີ້ ນາງແມວ ເຕາົ້ ອ່ ແີ ມ່ ນາງກວັ ກ ! ສກັ ອ່ ແີ ມ່ ນາງດງົ້ ! ເປນັ ໂຄງ້ ໂຄງ້ ເມອື ນດ່ ງັ ກງົ ກວຽນ ວຽນມານີ້ ໄດສ້ ອງສາມທີ ຈດັ ຈ່ ຫີ ່ ຼີ ແມງບໂີ້ ຕລາຍ ຄວາຍເຂາົ ຫງຼັ ເຂາົ້ ດງົ ປ່ າແມດ ລງົ ສ່ ູແດດ ຫລຼື ງົ ສ່ ູຝນົ ຂນໍ າໍ້ ມນົ ນາໍ ແມ່ ຊກັ ໃຊ້ ແມ່ ຊກັ ໃຊ້ ໃຫຖ້ າມຂຽດຂາ້ ເຫອຼື ງ ຂຽດຂາເຫຼອື ງ ເຂາົ ວ່ າຂຽດຢ່ ອງ ເຮດັ ອ່ ອງລອ້ ງ ເຂາົ ວ່ າຂຽດຈະນາ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 71 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຫງຼັ ຊາຊາ ເຂາົ ວ່ າຄນັ ຄາກ ເຊນີ ທງັ ຄກົ ໄມບ້ າກ ມ່ າເຂາົ້ ກນິ ອ່ ອນນາງສາວກກູ ະມີ ມທີ ງັ ຫວີ້ ເຂາົ ງວົ ເຂາົ ຄວາຍປາຍເກາົ້ ມທີ ງັ ເຫຼາົ້ ໄຫໃຫຍ່ ເຈາົ້ ແຖນເອຍີ ໄຫນອ້ ຍຮບັ ແຖນ ມາກ່ ອງນາໍ້ ລງົ ມາໂຢ່ ງໂຢ່ ງ ມາກ່ ອງນາໍ້ ເດອື ນຫກົ ໃສາເຂາົ້ ເດອື ນເກາົ້ ໃສ່ ນາ ເມກຂະລາ ເຂາົ ລງົ ມາອາບ ຫອຍກາບກີ້ ເຂາົ ຖມີ້ ເມອື ບກົ ຝນົ ຕກົ ລງົ ເຄງັ ເຄງັ ຫ່ າຝນົ ເດອື ນເກາົ້ ...  ຂໍສ້ ງັ ເກດ ເຊງີ້ ກາບນາງແມວ ພວກເຮາົ ສງັ ເກດເຫນັ ການກາໍ ຕວົ ສໍາຜດັ ບ່ ໍຕາຍຕວົ ຄາໍ ສຸດທາ້ ຍຂອງວກັ ທໜີ ່ ງຶ ຈະ ສໍາຜດັ ກບັ ຄາໍ ທໜີ ່ ງຶ ໃນວກັ ຕ່ ໄໍ ປເຊ່ ນັ : ຈດັ ຈ່ ຫີ ຼີ ແມງບຕີ້ ວົ ລາຍ ຄວາຍເຂາົ ດງົ ເຂາົ້ ດງັ ປ່ າແມດ ເດອື ນຫກົ ໃສ່ ເຂາົ້ ຫຼື ອາດຈະປ່ ຽນສໍາຜດັ ກບັ ຄາໍ ທີ 5 ກໍໄດ້ ຕວົ ຢ່ າງ: ມາກ່ ອງນາໍ້ ມາກ່ ອງນາໍ້ ເດອື ນເກາົ້ ໃສານາ 6. ບດົ ເພງລາວໃນຍຸກປະຈບຸ ນັ 6.1.ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ເພງ ເພງເປນັ ກອນປະເພດຫນ່ ງຶ ທ່ ປີ ະກອບດນົ ຕ,ີ ປະກອບຈງັ ຫວະທໍານອງສະເພາະແຕ່ ລະບດົ ແລະ ສະແດງ ດວ້ ຍສຽງ, ສໍານຽງຂອງຄນົ ຜູຮ້ ອ້ ງ, ເນອື້ ເພງບ່ ໍຈາໍ ກດັ ແລວ້ ແຕ່ ອາລມົ ຈດິ ຂອງຜູແ້ ຕ່ ງ ຈະແມ່ ນເລ່ ອື ງການດໍາລງົ ຊວີ ດິ , ຄວາມຮກັ , ຄວາມງາມຂອງທໍາມະຊາດ, ບາ້ ນເກີດເມອື ງນອນ. ຮດິ ຄອງປະເພນ,ີ ມູນເຊອື້ ປະຫວດັ ສາດແລະ ມລໍ ະດກົ ມຄີ ່ າຕ່ າງໆ. ເພງຍງັ ແມ່ ນຮູບແບບບນັ ເທງີ ຫນ່ ງຶ ທ່ ຕີ ດິ ພນັ ກບັ ຊວີ ດິ ຂອງທຸກຄນົ , ທຸກຄນົ ມໂີ ອກາດຟງັ ເພງ ອາດຈະຢ່ ູເທງິ ເວທີ ຫຼື ຮອ້ ງເອງຟງັ ເອງ. ເພງລາວສະໄຫມປດັ ຈບຸ ນັ ໄດພ້ ດັ ທະນາມາຈາກຫຼາຍລກັ ສະນະ,ຫາຼ ຍປະເພດເພງ ຄື ເພງ ພນື້ ເມອື ງ, ຈງັ ຫວະທໍານອງຂບັ , ລໍາ, ເພງຈາກຕ່ າງປະເທດ ແລະ ປະດດິ ສາ້ ງຂນຶ້ ຕາມລກັ ສະນະຂອງເນອື້ ຮອ້ ງ. ເພງມຄີ ຸນຄ່ າທາງດາ້ ນບນັ ເທງີ ແລະ ໃຫຂ້ ໍມ້ ູນຂ່ າວສານ, ຄວາມຮູກ້ ່ ຽວກບັ ຊວີ ດິ ສງັ ຄມົ , ທໍາມະຊາດ ແລະ ໃຫກ້ ານສກຶ ສາອບົ ຮມົ ແນວຄດິ ອນັ ດງີ າມ ແລະ ກາ້ ວຫນາ້ . ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 72 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ເພງແມ່ ນມໍລະດກົ ທາງປນັ ຍາ ທ່ ໄີ ດສ້ ະສມົ ຕ່ ໍເນ່ ອື ງກນັ ມາໄດຫ້ ຼາຍເຊ່ ນັ ຄນົ ແລວ້ , ມນັ ເປັນ ສ່ ວນຫນ່ ງຶ ໃນ ວຖິ ີຊວີ ດິ ຂອງຄນົ ເຮາົ ແລະ ເຄຍີ ມບີ ດົ ບາດຕ່ ໍສງັ ຄມົ ລາວເຮາົ ເຊ່ ງິ ຈະແບ່ ງຕາມເນອື້ ໃນຄວາມຫມາຍ ຂອງບດົ ເພງ ດ່ ງັ ນ:ີ້ 1). ເພງໃຫຄ້ ວາມບນັ ເທງີ ເພງໃຫຄ້ ວາມເພີດເພີນຕ່ ໍຄົນໃນສງັ ຄົມ, ເພງຮອ້ ງຫຼິນ້ ຮອ້ ງມ່ ວນຊ່ ນື ) ແລະ ປະກອບການ ຫຼິນ້ ຂອງ ເດກັ ນອ້ ຍເຍາົ ວະຊນົ ເຊ່ ງິ ເປນັ ເພງທ່ ມີ ່ ວນສະຫນຸກສະຫນານຈະປະກອບດວ້ ຍສຽງ, ຈງັ ຫວະ, ຄໍາເວາົ້ ທ່ ີມອີ າລມົ ພວກເດກັ ນອ້ ຍເຍາົ ວະຊນົ ຈ່ ງຶ ມກັ ຮອ້ ງຫຼນິ້ . (ເພງຮອ້ ງຕອບ) ເປນັ ເພງທ່ ມີ ເີ ນອື້ ໃນ ມ່ ວນອ່ ນື ເພາະເປນັ ເລ່ ອື ງຂອງ ການກຽ້ ວພາລາສີ ເລ່ ອື ງຄວາມຮກັ ການປະທະຄາລມົ ລະຫວ່ າງຍງິ - ຊາຍ ເພງປະເພດນມີ້ ່ ວນຫາຼ ຍ ແມ່ ນໃຫຄ້ ວາມ ບນັ ເທງິ ທ່ ີເຕມັ ໄປດວ້ ຍສໍານວນປຽບທຽບ ແລະ ມລີ ກັ ສະນະຕະຫຼົກ ເຊ່ ງິ ນໍາເອາົ ສຽງຫວົ ມາສ່ ູຜູຟ້ ງັ ແລະ ຜູຊ້ ມົ ເພາະວ່ າເວລາຮອ້ ງຕອ້ ງໄດໃ້ ຊຣ້ ິລາ ຈງັ ຫວະ, ໃຊທ້ ່ າທ່ ີປະກອບໂດຍບ່ ໍມແີ ບບແຜນຫຼກັ ການທ່ ີຕາຍຕວົ , ເປັນ ອດິ ສະຫຼະ, ຕວົ ຢ່ າງ : “ເພງ” ກຽ້ ວສາວແຄມງ່ມື ” ແຕ່ ງໂດຍ: ຈນັ ໂສມ ແສງສຸລວິ ນັ , ບດົ ເພງ “ສາວບາ້ ນເກນິ ”, “ສາວບາ້ ນ ເກນິ ຍງັ ຄອຍ” ແຕ່ ງໂດຍ: ສຸຕນັ ພນົ ສງົ ຄາມ ແລະ ບດົ ເພງອ່ ນື ໆ. ຕວົ ຢ່ າງ: ບດົ ເພງ: ກຽ້ ວສາວແຄມງ່ມື (ຊາຍ) ໂອ! ສາວແຄມງ່ມື ແຫ່ ງນີ້ ອາ້ ຍຂໍຝາກໄມຕີ ກບັ ນອ້ ງນີ້ ດວ້ ຍໃຈຫມາຍຫມນັ້ ຂໍຝາກກາຍ ຝາກດວງຊວີ ນັ ມອບໃຫແ້ ຕ່ ຈອມຂວນັ ນວນນອ້ ງສາວແຄມງ່ມື ຮກັ ເຈາົ້ ນີ້ ອາ້ ຍບ່ ໍຄດິ ຈະລະລມຶ ຫວງັ ຕາຍຮ່ ວມສາວງ່ມື ບ່ ລໍ ມື ບ່ ໍເລ່ ອື ນຫນເີ ລຍີ (ຍງິ ) ໂອ! ບ່ າວວຽງຈນັ ນເີ້ ອຍີ ນອ້ ງເກດີ ມາບ່ ເໍ ຄຍີ ຈະຮກັ ຊາຍ ຄນົ ໃດມາກ່ ອນ ນອ້ ງເປນັ ສາວ ຊາວປ່ າດງົ ດອນ ໃຜບ່ ເໍ ຄຍີ ມາວອນ ຂຄໍ ວາມຮກັ ຈາກນອ້ ງ ມແີ ຕ່ ອາ້ ຍ ຄນົ ດຽວທ່ ມີ າຫມາຍປອງ ນອ້ ງເອງຈ່ ງິ ບ່ ໍຂດັ ຂອ້ ງ (ຊາຍ) ນາໍ້ ງ່ມື ຮກັ ແຄມ ຮກັ ນອ້ ງແລວ້ ຢ່ າປ່ ຽນໃຈ ກ່ ໍປຽບເຫມອື ນຫວົ ໃຈ ງ່ມື ນນັ້ ພຽງໃດ (ຍງິ ) ນາໍ້ ງ່ມື ຮກັ ແຄມ ອາ້ ຍຮກັ ນອ້ ງພຽງນນັ້ ຂດໍ ວງໃຈອາ້ ຍນນັ້ ບ່ ໍຍອມແປຜນັ (ຊາຍ) ໂອ່ ! ສາວແຄມງ່ມື ນນີ້ ໍ ເຫມອື ນນາໍ້ ງ່ມື ນແີ້ ລວ້ ກໍພໍ ຊ່ ວົ ຊວີ ນັ ອາ້ ຍຂຮໍ ກັ ນອ້ ງຫມນັ້ ຈະຈາກໂລກນີ້ (ຍງິ ) ນອ້ ງເຫມອື ນກນັ ຈະຊ່ ສື ດັ ພກັ ດີ ຂແໍ ຕ່ ພຽງອາ້ ຍນີ້ ບ່ ມໍ ວີ ນັ ລມື ໄດ້ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 73 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

(ຊາຍ) ບຸນອາ້ ຍແລວ້ ນອ້ ງແກວ້ ເຈາົ້ ຍງັ ເຫນັ ໃຈ (ຍງິ ) ເພາະນອ້ ງກຮໍ ກັ ອາ້ ຍ ຮກັ ອາ້ ຍຫມາຍຝາກຊວີ ນັ (ຊາຍ) ນອ້ ງເອຍີ ! ຢ່ າເລຍີ ລະລມື ຮກັ ນນັ້ (ຍງິ ) ອາ້ ຍເອຍີ ! ນອ້ ງບ່ ໍ ລມື ເລຍີ ຮກັ ນນັ້ (ຊາຍ-ຍງິ ) ເຮາົ ຂຢໍ ່ ູຮ່ ວມກນັ ຮກັ ກນັ ຊ່ ວົ ນລິ ນັ ດອນ. 2).ເພງສາ້ ງຄວາມສາມກັ ຄີ ເພງໄດສ້ າ້ ງຄວາມຮູສ້ ກຶ ເປນັ ອນັ ຫນ່ ງຶ ອນັ ດຽວກນັ ໃຫຄ້ ນົ ເຮາົ ໃນສງັ ຄມົ , ເພງທ່ ຮີ ອ້ ງໃນຍາມບຸນຕ່ າງໆບ່ ໍວ່ າ ຈະເປນັ ເພງປະກອບການຫຼນິ້ ຕ່ າງໆເມ່ ອື ນາໍ ມາຮອ້ ງແລວ້ ມນັ ໄດສ້ າ້ ງຄວາມຮູສ້ ກຶ ເປນັ ອນັ ໜ່ ງຶ ອນັ ດຽວໃຫແ້ ກ່ ຄນົ ເຮາົ ທຸກຄນົ . ບນັ ຍາກາດ ຫນາ້ ທ່ .ີ ເວລາອອກແຮງງານລວມຫມ່ ູພວກເຮາົ ກໍເຄຍີ ຮອ້ ງເພງ ເພ່ ອື ສາ້ ງບນັ ຍາກາດໃຫມ້ ີ ຄວາມເບກີ ບານມ່ ວນຊ່ ນື , ມກີ າໍ ລງັ ເຂມັ້ ແຂງຍ່ ງິ ຂນຶ້ ເພ່ ອື ສໍາເລດັ ໜາ້ ທ່ .ີ ຢ່ ູໃນງານຊຸ ມນຸມທ່ ີສໍາຄັນຕ່ າງໆ ພວກເຮົາກ່ ໍມີການຮອ້ ງເພງ ເພ່ ອື ປະກອບພິທີຕ່ າງໆເພ່ ືອເປັນການ ປຸກລະດມົ ຈດິ ໃຈທຸກຄນົ ເຮດັ ໃຫທ້ ຸກຄນົ ມຄີ ວາມຕງັ້ ໃຈ, ມສີ ະມາທິ ເຮດັ ໃຫພ້ ທິ ກີ ານຕ່ າງໆເພ່ ີມຄວາມຫມາຍ ເລກິ ເຊ່ ງິ ກວ່ າເກ່ າົ . ບດົ ເພງ: ສາມກັ ຄສີ າ້ ງບາ້ ນແປງເມອື ງ ສາມກັ ຄີ ແຕ່ ງໂດຍ: ທ. ສນັ ຕິ ພມິ ສຸວນັ ກນັ ເຖດີ ພ່ ນີ ອ້ ງ ມາປອງດອງ ສະຫມກັ ສະຫນານກນັ ໃຫພ້ ອ້ ມກນັ ສາ້ ງສາໃຫຊ້ າດລາວເຮາົ ສວີ ໄິ ລ ມາສາ້ ງເມອື ງລາວ ໃຫຈ້ ະເລນີ ສດົ ໃສ ໃຫຊ້ າດລາວໄດ້ ວດັ ທະນາຖາວອນ ປາງກ່ ອນລາວເຮາົ ສບັ ສນົ ປະຊາຊນົ ທຸກຍາກ ລາໍ ຄານກໍຍອ້ ນ ພວກໄພລີ ເຂາົ້ ມາຮຸກຮານ ມາເຂນັ ຂາ້ ຍດຶ ເອາົ ຊບັ ສນິ ຖ່ ນິ ຖານ ຈດຸ ເລາົ້ ເຜາົ ຜານ ບາ້ ນເກດີ ເມອື ງນອນ ຍາມນຄີ້ ວາມມດື ຫາຍໄປ ຄວາມສດົ ໃສໄດເ້ ຂາົ້ ມາ ແທນຊາດລາວເຮາົ ຮ່ ວມກນັ ເຂາົ ເປນັ ປກຶ ແຜ່ ນ ທຸກຊນົ ຊາດສາໍ ພນັ ກນັ ໃຫແ້ ຫນນ້ ແຟນ້ ຢ່ ູທ່ ວົ ເຂດແຄວ້ ນ ເປນັ ທອງແຜ່ ນດຽວ 2). ເພງໃຫກ້ ານສກຶ ສາອບົ ຮມົ ໃນສງັ ຄມົ ລາວເຮາົ ປດັ ຈບຸ ນັ ບ່ ໍວ່ າຜູທ້ ່ ບີ ່ ໍໄດຮ້ ບັ ການສກຶ ສາ ຫຼື ຜູທ້ ່ ມີ ກີ ານສກຶ ສາແລວ້ ກໍຕາມ ເພງຍງັ ມຫີ ນາ້ ທ່ ີ ແລະ ມບີ ດົ ບາດສາໍ ຄນັ ໃນການສອນ ຫຼື ສກຶ ສາຄນົ ໂດຍທາງກງົ ແລະ ທາງອອ້ ມ. ການສກຶ ສາແມ່ ນການສ່ ງັ ສອນ ຄວາມຮູໂ້ ດຍກງົ , ຄວາມຮູໃ້ ນທ່ ນີ ຫີ້ ມາຍເຖິງຄວາມຮູ,້ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈ ກ່ ຽວກບັ ທໍາມະຊາດ, ສະພາບແວດລອ້ ມ, ແນວທາງຂອງພກັ ແລະ ລະບຽບກດົ ຫມາຍຂອງບາ້ ນເມອື ງ. ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 74 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຄວາມຮູໃ້ ນສງັ ຄມົ , ການດາໍ ເນນີ ຊວີ ດິ ຂອງຄນົ ເຮາົ ກມໍ ບີ ດົ ເພງ ເພ່ ອື ບອກສອນກ່ ຽວກບັ ການເລອື ກຄ່ ູຄອງ, ຫມາຍຄວາມວ່ າຍງິ ຫຼື ຊາຍກ່ ອນຈະສາ້ ງຄອບຄວົ ນາໍ ກນັ ຄວນພຈິ າລະນາໃຫຖ້ ່ ຖີ ວ້ ນຮອບຄອບ, ເມ່ ອື ເອາົ ກນັ ແລວ້ ຈ່ ງຶ ບ່ ໍມຄີ ວາມກນິ ແຫນງໃຈຕາມທ່ ຫີ ງຼັ , ເຫມອື ນກບັ ຄໍາວ່ າ “ເອາົ ກນັ ແລວ້ ຂາແປວ້ ຈ່ ງິ ຄ່ ອຍເຫນັ ” ຫຼວື ່ າ \"ຕດັ ຜມົ ຜດິ ຄດິ ເຈດັ ວນັ ເອາົ ຜວົ ຜດິ ຄດິ ເທາົ້ ຕາຍ\". ເພງຮອ້ ງໂຕຕ້ ອບກນັ ຂອງບ່ າວ - ສາວເປນັ ບດົ ເພງແຂ່ ງຂນັ ຄວາມຮູ,້ ຄວາມສາມາດລະຫວ່ າງຍງິ - ຊາຍ, ເພງເຫ່ ຼາົ ນີ້ ສະແດງຄວາມຮູໂ້ ດຍກງົ ຈະເປນັ ເລ່ ອື ງກ່ ຽວກບັ ລະບຽບປະເພນສີ ງັ ຄມົ , ປະຫວດັ ຄວາມເປນັ ມາຂອງບາ້ ນ ເມອື ງ, ລະບຽບກດົ ຫມາຍ ແລະ ຫກຼັ ການຕ່ າງໆຂອງສງັ ຄມົ . ຕວົ ຢ່ າງ: ບດົ ເພງ: ສາວຜມົ ທອງ ແຕ່ ງໂດຍ: ຄສະອອນ ພອນສະຫວນັ ຜມົ ດໍາໆ ນອ້ ງຊ່ າງມາທາໍ ໃຫມ້ ນັ ດ່ ອນ ໂອຫ້ ນາ້ ສະອອນເມ່ ອື ຍາມໄດເ້ ຫນັ ບາງຄນົ ກແໍ ດງເປນັ ບ່ ອນ ແກມ້ ຂາວໆນ່ ເໍ ນອື້ ເຢນັ ເບ່ ງິ ເປນັ ຄນົ ລາວ ບ່ ໍເຄຍີ ເຫນັ ນກຶ ວ່ າເປນັ ຄນົ ຕ່ າງແດນ ເສນັ້ ຜມົ ສດີ າໍ ຜມົ ດາໍ ໆ ນອ້ ງຍອ້ ມສທີ ອງແບບເມອື ງນອກ ເບ່ ງິ ແລວ້ ກງໍ າມຢ່ ູດອກ ຍາມນອ້ ງເວາົ້ ຈາ ແຕ່ ມນັ ອອກຕາໍ ລາບາ້ ນເຂາົ ນອ້ ງເອຍີ ຢ່ າຫງຼົ ມວົ ເມາົ ກເໍ ປນັ ພາສາແບບລາວໆ ແບບເຈາົ້ ສາວອາ້ ຍຫນ່ ຸມຜມົ ທອງ ຮດີ ຄອງລາວ ເກາົ້ ຜມົ ບ່ ຽງແພ ເຄຍີ ມມີ າຕງັ້ ແຕ່ ນອ້ ງຢ່ າໄປເຫ່ ສີ ງັ ຄມົ ບາ້ ນເຂາົ ເລ່ ອື ງຮດີ ສບິ ສອງ ຄອງສບິ ສ່ ປີ ະເພນລີ າວ ຕງັ້ ແຕ່ ຂອງກນິ ກບັ ເຂາົ້ ຍງັ ມລີ າບເທາົ ປ່ ນົ ປາດຸກນາ ອາ້ ຍວ່ າມນັ ງາມເປນັ ຫນ່ ງຶ ຜມົ ດໍາໆ ເບ່ ງິ ແລວ້ ງາມຊາບຊງຶ້ ໃຈລາໍ ພງຶ ສະເຫນ່ ມາແຮງ ເຮາົ ເປນັ ຄນົ ລາວ ນອ້ ງແກວ້ ຢ່ າຫງຼົ ສແີ ສງ ນອ້ ງຢ່ າໄປຫງຼົ ຜມົ ແດງ ນອ້ ງຫາຼ້ ຄໍາແພງຢ່ າລມື ຜມົ ດາໍ 3). ເພງເວາົ້ ເຖງິ ແບບແຜນການດໍາລງົ ຊວີ ດິ ການຮກັ ສາລະບຽບແບບແຜນໃນສັງຄມົ , ການແນະນໍາລະບຽບ, ພດຶ ຕກິ ຕ່ າງໆເນອື້ ໃນ ບດົ ເພງ ກໍໄດ້ ສະແດງອອກຢ່ າງໂດດເດ່ ນັ ເປັນພເິ ສດ ເພາະວ່ າຜູຮ້ ອ້ ງເພງ, ນອກຈາກຈະມນີ ສຽງດ,ີ ມໂີ ວຫານແລວ້ ຍງັ ຕອ້ ງມີ ຄວາມຮູ,້ ປະສບົ ປະການຊວີ ດິ ແລະ ເລ່ ອື ງທ່ ວົ ໄປເພ່ ອື ຈະໂນມ້ ນາ້ ວ ຈດິ ໃຈຄນົ ໃນສງັ ຄມົ ໃຫມ້ ແີ ນວຄດິ ຄອ້ ຍໄປ ຕາມສຽງເພງ, ບດົ ເພງນນັ້ ຈ່ ງິ ຈະໄດຮ້ ບັ ຄວາມນຍິ ມົ , ໃນສງັ ຄມົ ລາວມຮີ ດີ ຄອງປະເພນຫີ ຼາຍຢ່ າງທ່ ເີ ປນັ ຫນາ້ ເຊ່ ອື ຖ,ື ມຂີ ະນບົ ທໍານຽມ ແລະ ລະບຽບກດົ ຫມາຍ. ໃນຕວົ ຈງິ ສງັ ຄມົ ລາວໃນປດັ ຈບຸ ນັ ຍງັ ມບີ າງກ່ ຸມຄນົ ເຮດັ ຜດິ ລະບຽບ ກດົ ຫມາຍ, ຜ່ າຝນື ຄໍາສອນຂອງພຸ ດທະສາສະໜາ. ສະນນັ້ , ຜູປ້ ະດດິ ແຕ່ ງເພງຈ່ ງິ ໄດນ້ າໍ ເອາົ ສ່ ງິ ທ່ ເີ ປນັ ຄະຕເິ ຕອື ນໃຈ ແຊກຊອ້ ນເຂາົ້ ໃນບດົ ເພງ. ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 75 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ປະຊາຊນົ ລາວບນັ ດາເຜ່ ົາມແີ ບບແຜນການດໍາລງົ ຊວີ ດິ ທ່ ີແຕກຕ່ າງກນັ ໃນແຕ່ ລະທອ້ ງຖ່ ນິ , ແຕ່ ບດົ ເພງກໍ ສ່ ອງແສງໄດຈ້ ດຸ ລວມຍອດຂອງວທິ ຊີ ວີ ດິ ທ່ ປີ ະຊາຊນົ ລາວມມີ າແຕ່ ດກຶ ດໍາບນັ ສະແດງອອກໃນບດົ ເພງ “ເຢນັ ສະບາຍ ຊາວນາ” ບດົ ເພງ “ລມື ໄລບາ້ ນປ່ າ” ບດົ ເພງ “ຈາໍ ປາເມອື ງລາວ”... ຕວົ ຢ່ າງ: ບດົ ເພງ: ເຢນັ ສະບາຍຊາວນາ ເຢນັ ສະບາຍໆຊາວນາ ເຢນັ ສະບາຍໆຊາວນາ ເຮາົ ແມ່ ນລກູ ຊາວນາ ບ່ າແບກຄນັ ໄຖ ໄລ່ ຄວາຍລງົ ທ່ າົ ຫາກນີ ຢ່ ູຕາມປ່ າດງົ (2) ເມ່ ອື ຟາ້ ຄ່ າໍ ລງົ ຄງົ ອວ່ າຍໜາ້ ໄປຫາເຮອື ນ ໃຜມາຢ່ ູບາ້ ນນາ ນນັ້ ຊ່ ນື ຈດິ ໃຈຫວຼື ່ າປ່ ຽວກາຍາ ບາ້ ນເຮາົ ມເີ ຂາົ້ ມປີ າ ບາ້ ນເຮາົ ມເີ ຂາົ້ ມປີ າ ແມ່ ນຖຽງນານ່ ງຸ ຫຍາ້ ເຢນັ ສະບາຍໆຊາວນາ ຍາມສວາຍ ນ່ ງັ ຫງຼັ ຄວາຍບກັ ດ່ ອນ ຂບັ ກາບຂບັ ກອນ ຟອ້ ນລາໍ ເປ່ າົ ແຄນ ໂອວ່ ານອ້ ງເອຍີ ມາຮ່ ວມແຮງຮ່ ວມໃຈ ຂະຫຍາຍບາ້ ນແປງເມອື ງ ເຖດິ ນອ້ ງນາ ສຸກກໍສຸກເລດີ ລາໍ້ ແນວທາງເປນັ ທໍາສາ້ ງຊວີ ດິ ຊາວນາ ທໍາເພ່ ອື ຊາດປະຊາ(2) ຜວິ ອາ້ ຍດາ ອອກແຮງຕງັ້ ຫນາ້ ຕາ້ ນໄພອດຶ ຫວິ ເຢນັ ສະບາຍໆຊາວນາ ເຢນັ ສະບາຍໆຊາວນາ ແສນມກີ ຽດເຫອຼື ລນົ້ ໄດປ້ ະກອບຜນົ ຊ່ ວຍຊາດດ່ ງັ ຫວງັ ມຄີ ວາຍເປນັ ເພ່ ອື ນພະລ່ ງັ (2) ພອ້ ມກນັ ຊນີ້ າໍ ສ່ ອງແສງທາງເດນີ ເຢນັ ສະບາຍໆຊາວນາ ເຢນັ ສະບາຍໆຊາວນາ 4). ເພງລະບາຍຄວາມໃນໃຈ ເພງຍງັ ເປນັ ອດິ ສະຫຼະ ໃນການສ່ ສື ານອາລມົ ລະບາຍຄວາມນກຶ ຄດິ , ເພງເປນັ ທາງອອກອກີ ທາງຫນ່ ງຶ ທ່ ຄີ ນົ ເຮາົ ໃນສງັ ຄມົ ມກັ ຟງັ ຈະເປນັ ເລ່ ອື ງຄວາມຮກັ , ຄວາມສມົ ຫວງັ , ຜດິ ຫວງັ ແລະ ຄວາມທຸກໃຈອ່ ນຶ ໆ. ຕວົ ຢ່ າງ: ບດົ ເພງ “ນາໍ້ ຕາໃນວນັ ແຕ່ ງ” ທ່ ແີ ຕ່ ງໂດຍ: ດາວວຽງ ບຸດນາໂຄ, “ສມົ ຮກັ ສມົ ລດົ ” ແຕ່ ງໂດຍ: ຄ.ຄໍາຊະນະ , \"ສນິ້ ໃຈເມຍ \" ແຕ່ ງໂດຍ ໄຊພອນ ສດິ ທລິ າດ... ຕວົ ຢ່ າງ: ບດົ ເພງ: ນາໍ້ ຕາໃນວນັ ແຕ່ ງ ແຕ່ ງໂດຍ: ດາວວຽງ ບຸດນາໂຄ ມແີ ຕ່ ນາໍ້ ຕາ ໃນວນັ ນອ້ ງແຕ່ ງ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 76 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ໃນວນັ ນອ້ ງແຕ່ ງ ແຂກຄນົ ເຂາົ້ ມາໃນງານ ພທິ ແີ ຕ່ ງ ໃຫຍ່ ໂຕມະໂຫຖານ ເຈາົ້ ພາບຫນາ້ ຊ່ ນື ຕາບານ ແຂກຄນົ ຕ່ າງມາອວຍພອນ ມໄີ ຟແສງສີ ດນົ ຕວີ ງົ ໃຫຍ່ ໂຄສກົ ປະກາດໃຫ້ ຮຽກເຈາົ້ ບ່ າວເຈາົ້ ສາວ ຮອບປະຖມົ ມະເລກີ ເປນັ ຮອບເຈາົ້ ສາວເຈາົ້ ບ່ າວ ທ່ າມກາງດນົ ຕເີ ບາົ ໆ ດວ້ ຍສຽງເພງອວຍພອນວວິ າ ຕ່ າງຄນົ ຕ່ າງຍມິ້ ອອກມາ ນອ້ ງ ແລະ ເຂາົ ຍມິ້ ຢ່ າງຜູມ້ ໄີ ຊ ຍມິ້ ຢ່ າງຜູຊ້ ະນະ ຮູບ້ ່ ນໍ ຄໍ ນົ ຫນ່ ງຶ ກໍາລງັ ເສຍໃຈ ກໍຄຕື ວົ ອາ້ ຍນເີ້ ອງ ຜູຊ້ າຍກາໍ ລງັ ຮອ້ ງໄຫ້ ມແີ ຕ່ ນາໍ້ ຕາ ໃນວນັ ນອ້ ງແຕ່ ງ ເສດຖມີ າແຮງ ຄນົ ຈນົ ຈາໍ ຕອ້ ງຫຼກີ ໄປ ມແີ ຕ່ ນາໍ້ ຕາ ສ່ ງົ ທາງອວຍພອນໄຊ ຊາດນເີ້ ປນັ ໄປບ່ ໄໍ ດ້ ຮກັ ນມີ້ ກີ າໍ ແພງກນັ້ 6). ເພງເປນັ ສ່ ມື ວນຊນົ ໃນຍຸກປດັ ຈບຸ ນັ ສງັ ຄມົ ລາວເຖງິ ວ່ າຈະມຄີ ວາມກາ້ ວຫນາ້ ດາ້ ນເຕກັ ໂນໂລຊີ ການດາໍ ລງົ ຊວີ ດິ ຂອງປະຊາຊນົ ຄ່ ອຍດຂີ ນຶ້ , ການສ່ ສື ານກໍທນັ ສະໄຫມດກີ ວ່ າເກ່ າົ ພະນກັ ງານ ແລະ ປະຊາຊນົ ໄດມ້ ກີ ານຊມົ ໃຊສ້ ່ ຕື ່ າງໆຫຼາຍຂນຶ້ ເຊ່ ນັ ຟັງວທິ ະຍຸ ກະຈາຍສຽງ, ເບ່ ງິ ໂທລະພາບ... ສ່ ວນບດົ ເພງກໍມີຫນາ້ ທ່ ີເປນັ ສ່ ມື ວນຊນົ ກະຈາຍຂ່ າວສານໃຫ້ ສງັ ຄມົ ຮບັ ຮູຢ້ ່ າງກວາ້ ງຂວາງ ຫມາຍຄວາມວ່ າ ສຽງເພງ ແມ່ ນກະບອກສຽງທ່ ດີ ໃີ ນການໂຄສະນາເຜຍີ ແຜ່ ຜນົ ສໍາເລດັ , ຊມົ ເຊຍີ ຜນົ ງານ, ແນວທາງການປ່ ຽນແປງໃຫມ່ ຂອງພກັ ແລະ ລດັ ຖະບານ, ສ່ ງົ ເສມີ ຮດີ ຄອງປະເພນອີ ນັ ດງີ າມ ຂອງຊາດ. ຕວົ ຢ່ າງ: ບດົ ເພງ ຈດົ ຈາໍ ບຸນຄຸນຂອງພກັ ແຕ່ ງໂດຍ: ບວົ ເງນິ ຊາພູວງົ ແສງທອງສ່ ອງຟາ້ ນະພາມສີ ສີ ດົ ໃສ ແສງທອງສ່ ອງໃສເຂາົ້ ມາ ຄວາມມດື ຫາຍໄປ ທ່ ວົ ທງັ ອານາ ດນິ ລາວມຄີ ວາມຊ່ ຸມເຢນັ ໄດຫ້ ວ່ າງເວນັ້ ໄປໄກ ຄວາມທຸກຍາກເຂນັ ຕງັ້ ຫຼາຍຮອ້ ຍປີ ຊາດລາວ ລມົ້ ລຸກຄຸກຄານ ເລອື ດຫ່ ຼງັ ອາບທໍລະນີ ບດັ ນຊີ້ າດລາວ ຈ່ ງິ ໄດປ້ ດົ ປ່ ອຍ ຍອ້ ນບຸນຄຸນ ຂອງພກັ ປະຊາຊນົ ລາວປະຕວິ ດັ ລາວ ຊາວລາວບ່ ໍມີ ວນັ ຫຼງົ ລມື ໄດ້ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 77 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຕະຫຼອດຊວີ ດິ ຂອໍ ຸທດິ ໄວນ້ າໍ ພກັ ເຮາົ ຖະໜອມຮກັ ບູຊາເຈາົ້ ບ່ ມໍ ວີ ນັ ໃຫໝ້ ອງເສາົ້ ຈ່ ງົ ຈະເລນີ ພກັ ເອຍີ 6.2. ສລິ ະປະການປະພນັ 1).ການປະກອບສາ້ ງຂອງເພງ ການແຕ່ ງເປນັ ໂຄງກອນສະເພາະ ໂດຍອງີ ໃສ່ ຄໍາສບັ ພາສາທ່ ມີ ກີ ານສໍາຜດັ ຫຼາຍຮູບແບບເຊ່ ນັ : ສໍາຜັດໃນ, ສໍາຜດັ ນອກ, ສໍາຜດັ ສບັ ຫ່ ວາງ (ບາວກັ ) ຫຼື ສໍາຜດັ ສະຫຼະ ແລະ ສາຜດັ ພະຍນັ ຊະນະ, ການສໍາຜດັ ຂອງເພງ ມນັ ຂນຶ້ ກບັ ແຕ່ ລະລກັ ສະນະຂອງເນອື້ ໃນ ແລະ ຈ່ ງັ ຫວະທໍານອງ ຂອງແຕ່ ລະປະເພດ, ແຕ່ ທຸກເພງລວ້ ນແຕ່ ມກີ ານສໍາຜັດ ຕາມຮູບແບບໃດຫນ່ ງຶ ສບັ ປນົ ກນັ ເພ່ ອື ສະດວກໃນການຮອ້ ງ, ຈ່ ງື ່າຍ ແລະ ເຮດັ ໃຫເ້ ພງມ່ ວນ, ອອນຊອນ. 2).ພາສາຂອງເພງ - ຄາສບັ ສໍານວນໃຊແ້ ຕ່ ງເພງ ແມ່ ນເຫມາະສມົ ກບັ ເນອື້ ເລ່ ອື ງ ແລະ ຈ່ ງັ ຫວະທໍານອງຂອງເພງ. - ຄາສບັ ທ່ ເີ ຂາົ້ ໃຈງ່າຍ, ຕດິ ພນັ ກບັ ຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ຂອງຜູຟ້ ງັ ທ່ ວົ ໄປ. - ຄາສບັ ທ່ ສີ າມາດພນັ ລະນາເຖງິ ຮູບພາບ, ເຫດການ, ຄວາມຮູສ້ ກຶ ແລະ ແນວຄດິ ທ່ ເີ ພງກ່ າວເຖງິ . ຕວົ ຢ່ າງ: ບດົ ເພງກ່ ຽວກບັ ສ່ ງິ ແວດລອ້ ມ  ບດົ ເພງ ປ່ າໄມສ້ ດົ ຊ່ ນື ແຕ່ ງໂດຍ: ສ. ສເີ ມອື ງຊອງ ເບກີ ບານສດົ ໃສ ງາມວໄິ ລໂອປ່ າໄມເ້ ມອື ງລາວ ຊູຊ່ ແໍ ຕກຫນ່ ອໍ ອກຈາວ ດຽວນເີ້ ມອື ງລາວສນິ້ ເສກິ ສງົ ຄາມ ຄວນັ ຫມລື້ ະເບດີ ນາປານ ຈະບ່ ໍເຜາົ ຜານເຈາົ້ ອກີ ດ່ ງັ ເຄຍີ ສູຊ້ ນົ ພນົ້ ຜ່ ານນານປີ ຈນົ ເຖງິ ບດັ ນຊີ້ ວີ ດິ ເຈາົ້ ສດົ ໃສ ມວນພກຶ ສາ. ມາລາພນັ ໄມ ້ (2) ແຕກກາ້ ນກ່ ງິ ໃບ ເຈາົ້ ຈະເປນັ ປະດບັ ເມອື ງລາວໃຫສ້ ວຍງາມ ລະນາດປ່ ແີ ຄນ ເສບຟອ້ ນລໍາແພນ ແອ່ ນອ່ ອນຟອ້ ນລາໍ ຊມົ ເຊຍີ ! ຊມົ ເຊຍີ ໄຊຊະນະ ສນັ ຕພິ າບຄນື ມາ ພງົ ພະນາທ່ ວົ ດາ້ ວໄດປ້ ່ ຽນສີ ຍາມເຊາົ້ ຕອ້ ງແສງສຸລີ ຝູງສະນຮີ ່ ຸຍຮອ້ ງສ່ ງົ ມາ ເຫນັ ມວນຫມ່ ສູ ກັ ກູນາ ບນິ ເຈ່ ຍີ ເຈດີ ມາສຸກອຸລາແທເ້ ອຍີ ຍອ້ ນມີ ການນາໍ ສ່ ອງໃສ ພູຜາປ່ າໄມ ້ ຈ່ ງິ ຂຽວສດົ ງດົ ງາມ ສາ້ ງເມອື ງລາວ ຮ່ ຸງເຮອື ງສວຍງາມ(2) ປວົ ແຜສງົ ຄາມ ທ່ ພີ ວກຮຸກຮານທາໍ ມາ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 78 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ລມົ ພດັ ຕອ້ ງ ໃຍເຈາົ້ ໂອ່ ນເອນ ນນັ້ ເປນັ ສນັ ຍານ ວ່ າລາວມໄີ ຊ ຊມົ ເຊຍີ ! ຊມົ ເຊຍີ ໄຊຊະນະ  ບດົ ເພງກ່ ຽວກບັ ບດົ ບາດຍງິ - ຊາຍ ບດົ ເພງ: ສາວຊຽງຂວາງທງັ ງາມທງັ ເກ່ ງັ ແຕ່ ງໂດຍ: ໄຊຍະສນິ ສໂີ ຄດຈນຸ ລະມະນີ ຜນື ແຜນດນິ ອນັ ແສນຮກັ ແພງ ຂອງປະຊາ ລາວຜູອ້ າດຫານ ຍງັ ມສີ າວສວຍງາມເຫອຼື ເກນີ ເຊນີ ແມເຊນີ ອາ້ ຍທະຫານ ພະນກັ ງານທ່ ວົ ຫນາ້ ມາແວ່ ເບ່ ງິ ຈກັ ມຈື້ ກັ ວນັ ເຊນີ ມາແວ່ ຢາມສາວຊຽງຂວາງ ປ່ າມນັ ຕນົ້ ໄຮ່ ສາລີ ເມ່ ອື ຮອດຍາມເຂາົ້ ໃນນາຂຽວງາມອ່ ຸມທ່ ຸມ ຂຽວອ່ ຸມທ່ ວົ ໂນນພູ ໃຜກໍຍອ້ ງວ່ າສາວບາ້ ນເຮາົ ຈ່ ງັ ແມ່ ນເກ່ ງັ ແທນ້ າ ໄປລໍາລຽງກໍເກ່ ງັ ເຮດັ ນາກໄໍ ດ້ ດ່ ງັ ນາໍ້ ຍວນ ພວນລນິ ໄຫເຼ ຢນັ ຫນາ້ ອອນຊອນນນັ້ ແມ່ ນສາວກອງຫອຼ ນ ສາວຊຽງຂວາງ ຈດິ ໃຈປອດໃສ ຢ່ ູກອ້ ງຮ່ ມົ ແປກສຽງຂບັ ວ່ ວີ ອນ ແມ່ ນກອງຮອ້ ຍສບິ ສອງ ມລີ ແີ ປດ ພວມເຝກິ ແອບ ວຊິ າທະຫານ ເພ່ ອື ຕາ້ ນທານ ກບັ ໂຈນອາກາດ ອາເມລກິ າ ໂອ! ສາວຊຽງຂວາງ ສາວບາ້ ນເຮາົ ສມົ ທ່ ເີ ປນັ ຍງິ ຫນ່ ມຸ ລາວ ພລິ ະອາດຫານ ສມົ ເປນັ ລູກຫຼານຂອງປະຊາຊນົ ເຫມອື ນນກົ ແອ່ ນ ບນິ ເຈດີ ທ່ ວົ ເມອື ງລາວ ຫນາ້ ຮກັ ແທ້ ແມ່ ນສາວຊຽງຂວາງ ຫນາ້ ສວຍໆ ຕາດໍາໆ ຄກໍ ມົ ຄງີ ບາງ ບ່ າແບກປນື ຍມີ້ ແຍມ້ ແຈ່ ມໃສ ພວມກາ້ ວໄປ ຕາມເສນັ້ ທາງ ປດົ ປ່ ອຍປະເທດຊາດ.  ບດົ ເພງສ່ ອງແສງຄວາມສາມກັ ຄບີ ນັ ດາເຜ່ າົ ບດົ ເພງ: ເຜ່ າົ ລາວເອຍີ ເຜ່ າົ ລາວເອຍີ ຈ່ ງົ ຮກັ ກນັ ແຕ່ ງໂດຍ: ສຸບນັ ສຸວນັ ນະວງົ ຢ່ ູປ່ າ ຜາພູທ່ ງົ ພຽງ ແພງພງົ ພນັ ຄນົ ລາວອາດຫານເກ່ ງັ ກາ້ ຮບີ ມາສາມກັ ຄກີ ນັ ເຂາົ້ ກໍແມ່ ນເຊອື້ ຊາດລາວຂອງເຮາົ ລາວເທງິ ລາວສູງ ລາວລ່ ຸມ ປຸມ້ ລຸມກນັ ປຸມ້ ລຸມກນັ ສາ້ ງສນັ ບາ້ ນເມອື ງຂອງລາວ ເຮາົ ຄນົ ລາວ ບ່ ໍແມ່ ນໄທອ່ ນື (2) ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 79 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຊນົ ຊາດລາວ ດນິ ແດນລາວ ຊາດລາວເຮາົ ໂຮມກນັ ຢ່ າໄດແ້ ຕກແຍກ ຢ່ າໄດແ້ ຍກເຜ່ າົ ພງົ ພນັ ພວກຜມີ ານ ຈະຢດຶ ຄອງລາວ ຫຼາຍປີ ທ່ ພີ ວກເຮາົ ຕ່ ໍສູ ້ ກອບກູ້ ເອາົ ເອກະລາດ ສນັ ຕພິ າບມາໃຫແ້ ຜນດນິ ຮ່ ມົ ເຢນັ ເຮາົ ຄນົ ລາວ ບ່ ໍແມ່ ນໄທອ່ ນື ມາຮບີ ມາ ເດນີ ຮບີ ເດນີ ພອ້ ມກນັ ກາ້ ວເດນີ ເຜ່ າົ ລາວເອຍີ ຫວງແຫນ ສາ້ ງສາຊາດລາວ ມາໂຮມກນັ ເຂາົ້ ໄຊເຮາົ ຍ່ ງິ ໃຫຍ່ ດນິ ແດນລາວກວາ້ ງ ເຮາົ ຄນົ ລາວ ເອາົ ໄວເ້ ຖດີ ລາວ (ສອຍ) ທຸກເຜ່ າົ ລາວເອຍີ ບ່ ໍແມ່ ນໄທອ່ ນື (ຊ) 7.ໃຈຄວາມ ສນັ ທະກະວີ ແມ່ ນຫນ່ ງຶ ໃນສພີ າກຂອງໄວຍາກອນລາວ ເຊ່ ງິ ມນັ ມທີ ່ ຕີ ງັ້ ແລະ ບດົ ບາດສີ ຄນັ ຢ່ າງໃຫຍ່ ຫວຼ ງ ຕ່ ກໍ ບັ ການນາໍ ໃຊຢ້ ່ ູໃນສງັ ຄມົ . ສນັ ທະກະວມີ ຫີ ຼາຍປະເພດ ເຊ່ ງິ ແຕ່ ລະປະເພດລວ້ ນແຕ່ ໄດເ້ ອາົ ໃຈໃສ່ ດາ້ ນຮູບການສລິ ະ ເນແຕ່ ງເປນັ ຕນົ້ ແມ່ ນການໃຊສ້ ໍານວນຄໍາເວາົ້ ໃນການແຕ່ ງກອນ, ການສໍາຜັດ, ສ່ ິງເຫ່ ຼາົ ນໄີ້ ດ້ ເຮັດໃຫຜ້ ູອ້ ່ ານ ຜູຟ້ ງັ ມີຄວາມຮູສ້ ກຶ ສະເທອື ນໃຈ ມອີ າລມົ ຈດິ ແລະ ເວທະກໍາຕ່ ເໍ ຫດການ. ດ່ ງັ ນນັ້ , ການຂຽນສນັ ທະກະວຈີ ່ ງິ ມລີ ະບຽບຫຼກັ ການ ໂດຍສະເພາະແມ່ ນການສໍາຜດັ ການເນ່ ອື ງສຽງຕ່ າງໆ ທ່ ຜີ ູແ້ ຕ່ ງຕອ້ ງເອາົ ໃຈໃສ່ ເປນັ ພເິ ສດ. 8. ວຽກມອບຫມາຍ 1. ສນັ ທະກະວມີ ຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ຄແື ນວໃດ? 2. ພາກສ່ ວນປະກອບທ່ ສີ າຄນັ ຂອງສນັ ທະກະວມີ ຄີ ແື ນວໃດ? 3. ຮູບແບບການສໍາຜດັ ໃນກອນມຈີ ກັ ຮູບແບບຄຮື ູບແບບໃດແດ່ ? ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 80 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ບດົ ທີ 6 ຫກຼັ ການຂຽນພາສາລາວໃຫຖ້ ກຶ ຕອ້ ງ ຈດຸ ປະສງົ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມາດ: - ອະທບິ າຍຫກຼັ ການຂຽນຫນງັ ສລື າວຕາມຫຼກັ ການຕ່ າງໆໄດ.້ - ຈາໍ ແນກຄວາມຫມາຍ ແລະ ເຂາົ້ ສບັ ທ່ ມີ າຈາກພາສາບາລີ -ສນັ ສະກດິ ໄດ.້ - ນາໃຊກ້ ານສ່ ສື ານດວ້ ຍແບບຂຽນຕ່ າງໆເຂາົ້ ໃນການພວົ ພນັ ໃນຊວີ ດິ ປະຈາ. ການຂຽນແມ່ ນການສ່ ສື ານວທິ ໜີ ່ ງຶ ທ່ ສີ າໍ ຄນັ ເຊ່ ງິ ມນັ ຕ່ າງຈາກການສ່ ສື ານດວ້ ຍວທິ ກີ ານເວາົ້ , ການຟງັ ແລະ ການອ່ ານ. ການຂຽນເປນັ ການສ່ ສື ານທ່ ມີ ກີ ານບນັ ທກຶ ລາຍລກັ ອກັ ສອນລະອຽດ, ຜູຂ້ ຽນຕອ້ ງຖ່ າຍທອດຄວາມ ຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ຂອງຕນົ ເອງຜ່ ານຕວົ ອກັ ສອນ ແລະ ສນັ ຍາລກັ ຫຼື ເຄ່ ອື ງໝາຍອ່ ນຶ ໆ ທ່ ຖີ ກຶ ກໍານດົ ໃຫນ້ າໍ ໃຊເ້ ຂາົ້ ໃນການ ຂຽນ ໂດຍບ່ ມໍ ກີ ານໃຊທ້ ່ າທີ ແລະ ສຽງປະກອບ. ການຂຽນພາສາລາວແມ່ ນການຂຽນຕາມສາໍ ນຽງເວາົ້ ຂອງລາວ, ຕາມແບບກະທດັ ຮດັ , ບ່ ໃໍ ຫມ້ ຕີ ວົ ອກັ ສອນ ເຫອຼື ຢ່ ູໃນຄາໍ ເວາົ້ ແລະ ບ່ ໍໃຫມ້ ຄີ າໍ ເວາົ້ ເຫອຼື ຢ່ ູໃນປະໂຫຍກ. ຫກຼັ ການຂຽນພາສາລາວບາງຢ່ າງທ່ ຕີ ອ້ ງປະຕບິ ດັ ໃຫຖ້ ກຶ ຕອ້ ງໃນການຂຽນໜງັ ສລື າວມດີ ່ ງັ ນ:ີ້ 1. ຫກຼັ ການໃຊຕ້ ວົ ອກັ ສອນ ຕອ້ ງຂຽນໃຫຖ້ ກຶ ຕວົ ອກັ ສອນສູງ, ອກັ ສອນກາງ ແລະ ອກັ ສອນຕ່ ໍາ. ສ່ ງິ ທ່ ມີ ກັ ຫຼງົ ກນັ ແມ່ ນອກັ ສອນສູງກບັ ອກັ ສອນຕ່ າໍ ເຊ່ ນັ : ຕວົ ຂ ກບັ ຕວົ ຄ, ຕວົ ສ ກບັ ຕວົ ຊ, ຕວົ ຖ ກບັ ຕວົ ທ, ຕວົ ຜ ກບັ ຕວົ ພ, ຕວົ ຝ ກບັ ຕວົ ຟ, ຕວົ ຫ ກບັ ຕວົ ຮ, ເປນັ ຕນົ້ ແມ່ ນຄາໍ ທ່ ໃີ ຊໄ້ ມເ້ ອກ. ເພ່ ອື ຊ່ ວຍໃຫຈ້ ່ ຈື າໍ ໄດວ້ ່ າຄໍາໃດຕອ້ ງຂຽນຕວົ ອກັ ສອນສູງ ແລະ ຄໍາໃດຕອ້ ງການຂຽນຕວົ ອກັ ສອນຕ່ ໍານນັ້ ເຮາົ ໄດຈ້ ດົ ຄາໍ ທ່ ຖີ ກຶ ລງົ ໃຫເ້ ບ່ ງິ ດ່ ງັ ຕ່ ໄໍ ປນ:ີ້ ຄາໍ ໃຊຕ້ ວົ ອກັ ສອນສູງ ຄໍາໃຊຕ້ ວົ ອກັ ສອນຕ່ າໍ ຂະ: ຜກັ ຂະ, ຂະນະ ຄະ: ອງົ ຄະ, ຄະນະ ຂກັ : ຜາ້ ຍອ້ ມຂກັ ຄກັ : ຄກັ ແນ່ ຂດັ : ຂດັ ຂອ້ ງ, ຂດັ ຂວາງ ຄດັ : ຄດັ ຄາ້ ນ, ເຄ່ ງັ ຄດັ ຂບັ : ຂບັ ຮອ້ ງ ຄບັ : ຄບັ ແຄບ ຂ່ ງັ : (ບ່ ໍມຄີ ວາມໝາຍ) ຄ່ ງັ : ຄ່ ງັ ແຄນ້ , ຄບັ ຄ່ ງັ , ຂຄີ້ ່ ງັ ຂ່ ນັ : ຂ່ ນັ ແຂງ ຄ່ ນັ : ຄ່ ນັ ປາ ໄຂ່ : ໄຂ່ ໄກ່ ໄຄ່ : ຮກັ ໄຄ່ , ໄຄ່ ໄດ້ ຂ່ າໍ : ຂ່ ໍານບັ ຄ່ າໍ : ຄ່ ໍາມດື ໃຂ່ : ໃຂ່ ແຫງ້ ໃຄ່ : ໃຄ່ ພອງ ເຂ່ າົ : ຫວົ ເຂ່ າົ ເຄ່ າົ : ເຄ່ າົ ນາ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 81 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຂ່ າ: ຂ່ າແຮງ້ , ຫວົ ຂ່ າ ຄ່ າ: ຄ່ າເຂາົ້ , ຄຸນຄ່ າ ຂາກ: ຂາກຂເີ້ ທ່ ີ ຄາກ: ຄນັ ຄາກ ຂາດ: ເຊອື ກຂາດ ຄາດ: ຄາດຫວົ , ຄາດນາ ຂາບ: ກມົ້ ຂາບ ຄາບ: ຄາບເຂາົ້ , ປາກຄາບ, ຄາບງູ ຂ່ າງ: ໝາກຂ່ າງ ຄ່ າງ: ຕວົ ຄ່ າງ ຂ່ ານ: ຄພູ ະໄລຂ່ ານ ຄ່ ານ: ເຄອື ຊະຄ່ ານ ຂ່ າຍ: ຂ່ າຍກອງ, ຂ່ າຍນກົ ຄ່ າຍ: ຄ່ ານອອກ ຂ່ າມ: ຕກົ ຂ່ າມລງົ ໃນນາໍ້ ຄ່ າມ: (ບ່ ໍມຄີ ວາມໝາຍ) ຂ່ າວ: ຮູຂ້ ່ າວ, ຖາມຂ່ າວ ຄ່ າວ: ເຫນັ ຄ່ າວ ຂດິ : ຂດິ ຄນັ ເບດັ ຄດິ : ລຸກຄດິ ຂດີ : ຂດີ ເສນັ້ ຄດີ : (ບ່ ມໍ ຄີ ວາມໝາຍ) ຂ່ ງິ : ປາຂ່ ງິ ຄ່ ງິ : (ບ່ ໍມຄີ ວາມໝາຍ) ເຂດັ : ເຂດັ ຢໍາ ເຄດັ : ຜກັ ເຄດັ ເຂບັ : ຈ່ ເີ ຂບັ ເຄບັ : (ບ່ ໍມຄີ ວາມໝາຍ) ເຂ່ ນັ : ເຂ່ ນັ ຂາ້ , ເຂ່ ນັ ພາ້ ເຄ່ ນັ : ເຄ່ ນັ ແຄນ້ ເຂ່ ງັ : ເຂ່ ງັ ປາ ເຄ່ ງັ : ເຄ່ ງັ ຕງຶ ແຂ່ ນ: ໝາກແຂ່ ນ ແຄ່ ນ: (ບ່ ໍມຄີ ວາມໝາຍ) ແຂ່ ງ: ແຂ່ ງຂນັ ແຄ່ ງ: ຂາແຄ່ ງ ຂ່ ມົ : ຂ່ ມົ ເຫງັ ຄ່ ມົ : ເອາົ ມຄື ່ ມົ ຂອກ: ຂອກນາ ຄອກ: ຄອກມາ້ ຂອດ: ຂອດຕອກ ຄອດ: ຄອດລູກ ຂອບ: ຂອບຟາ້ , ຂອບໃຈ ຄອບ: ຄອບໄຄ່ ວ, ຫກັ ຄອບ ຂ່ ອງ: ກະຊາ້ ຂ່ ອງ, ຂ່ ອງແຂ່ ງເຫກຼັ ຄ່ ອງ: ຄ່ ອງຄື ເຂ່ ອື ງ: ໃຫຍ່ ເຂ່ ອື ງ ເຄ່ ອື ງ: ເຄ່ ອື ງຂອງ ຂ່ ວງ: ຂ່ ວງບາ້ ນ ຄ່ ວງ: ຄ່ ວງກນັ ເຂ່ ຍ: ໄກ່ ເຂ່ ຍ ເຄ່ ຍ: ໂສງ້ ເຄ່ ຍ ສະ: ສະຫວົ ສກັ : ສກັ ຢາ, ສກັ ສີ ຊະ: ຊະຊາຍ ສດັ : ສດັ ສ່ ງິ , ກະສດັ , ສດັ ຕູ ຊກັ : ຊກັ ເຄ່ ອື ງ, ຊກັ ຈງຸ ສບັ : ສບັ ສູງ, ໂທລະສບັ ຊດັ : ຊດັ ເຊ່ ອື ນ, ຊດັ ແຄນ ສ່ ງັ : ສ່ ງັ ສອນ ຊບັ : ຊບັ ຊ່ ມີ , ກະດາດຊບັ , ຊບັ ມາ້ ສ່ ນັ : ຂາສ່ ນັ ຊ່ ງັ : ຊ່ ງັ ຊາ, ຊ່ ງັ ຕວງ ສາໍ : ສໍາເພາົ ຊ່ ນັ : ຊກັ ຊ່ ນັ ຊາໍ : ຊາໍ ນານ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 82 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ສ່ າໍ : ສ່ າໍ ໃດ, ລະສ່ ໍາລະສາຍ ຊ່ ໍາ: ຊ່ ໍາກາ້ , ຊ່ ໍາພງົ , ຊ່ າໍ ຕນີ ໄສ່ : ນກົ ໄສ່ ໄຊ່ : (ບ່ ໍມຄີ ວາມໝາຍ) ໃສ່ : ໃສ່ ໃຈ, ເອາົ ໃສ່ ໃຊ່ : ຍ່ ໃໍ ຊ່ ການ ເສ່ າົ : ເສ່ າົ ໃຫຄ້ ອບ ເຊ່ າົ : ເຊ່ າົ ນາ ສ່ າ: ສ່ າເຫາຼົ້ ຊ່ າ: ຊ່ າລື ສາກ: ສາກຕໍາເຂາົ້ ຊາກ: ຊາກສບົ ຊາດ: ຮກັ ຊາດ ສາດ: ປູສາດ ສາບ: ຊາບຊງຶ້ ສາບ: ແມງສາບ, ເໝນັ ສ າບ ຊ່ າງ: ຊ່ າງຕເີ ງນິ ສ່ າງ: ສ່ າງໄຂ້ ຊ່ ານ: ຂຊີ້ ່ ານ ຊ່ າຍ: (ບ່ ມໍ ຄີ ວາມໝາຍ) ສ່ ານ: ແຕກສ່ ານ ຊ່ າມ: ຊ່ າມຊະ ສ່ າຍ: ຂສີ້ ່ າຍ ຊ່ າວ: ຊ່ າວນາ ສ່ າມ: (ບ່ ມໍ ຄີ ວາມໝາຍ) ຊກີ : ຊກີ ໂສ້ ສ່ າວ: ສ່ າວສ່ ວີ ຊດີ : ໜາ້ ຊດີ ສກີ : ສກີ ເຈຍ້ ຊບີ : ຊບີ ຊາບ, ອາຊບີ ສດີ : ລກູ ສດີ , ສດີ ຢາ ຊ່ ງິ : ຫບຼັ ຊ່ ງິ ໆຢ່ ູ ສບີ : ສບີ ຫ່ າ ຊ່ ນິ : (ບ່ ມໍ ຄີ ວາມໝາຍ) ສ່ ງິ : ທຸກສ່ ງິ ຊ່ ມີ : ມດິ ອມິ ຊ່ ມິ ສ່ ນິ : (ບ່ ໍມຄີ ວາມໝາຍ) ຊ່ ວິ : ງວົ ຊ່ ວິ ມາໃສ່ ສ່ ມິ : (ບ່ ມໍ ຄີ ວາມໝາຍ) ຊກຶ : ໄຫຊ້ ກຶ ໆ ສ່ ວິ : ສ່ ວິ ໄມ ້ ຊດື : ເຂາົ້ ຊດື ນາໍ້ ສກຶ : ສກຶ ສາ, ຮູສ້ ກຶ ຊບື : ຊບື ຊາບ ສດື : ອດື ສດື ຊ່ ນື : ຊ່ ນື ບານ ສບື : ສບື ສວນ ຊ່ ມື : ຊ່ ມື ຊາຍ ສ່ ນື : (ບ່ ໍມຄີ ວາມໝາຍ) ຊຸ: ຊຸໄປ, ຊຸທອ້ ງ ສ່ ມື : (ບ່ ໍມຄີ ວາມໝາຍ) ຊຸກ: ຊຸກຍູ ້ ສຸ: ບງັ້ ໄຟສຸ, ສຸຂະພາບ ຊຸດ: ຊຸດໜ່ ງຶ , ຊຸດໂຊມ ຊຸບ: ຊຸບລຽ້ ງ ສຸກ: ສຸກສະບາຍ ຊ່ ຸງ: (ບ່ ມໍ ຄີ ວາມໝາຍ) ສຸດ: ທ່ ສີ ຸດ, ບໍລສິ ຸດ ເຊດັ : ເຊດັ ມື ສຸບ: ສຸບເສອື້ ສ່ ຸງ: (ບ່ ມໍ ຄີ ວາມໝາຍ) ເຊດ: ສຸເຊດໆ, ເສດຖາ ເສດັ : ເສດັ ສນິ້ ແຊບ: ກນິ ເຂາົ້ ແຊບ ເສດ: ເສດເຫອຼື 83 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ ແສບ: ແສບຕາ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້

ແສ່ ວ: ຫຍບິ ແສ່ ວ ແຊ່ ວ: (ບ່ ໍມຄີ ວາມໝາຍ) ສ່ ງົ : ສ່ ງົ ໄປ ຊ່ ງົ : ກ່ ງົ ຊ່ ງົ ສ່ ວຍ: ສ່ ວຍລາ້ ງ ຊ່ ວຍ: ຊດົ ຊ່ ວຍ ເສດີ : ປະເສດີ ເຊດີ : ເຊດີ ເນອື້ ເສ່ ງິ : (ບ່ ໍມຄີ ວາມໝາຍ) ເຊ່ ງິ : ເຊ່ ງິ ໜາ້ ຖະ: ອດັ ຖະ ທະ: ຍຸດທະ, ວດັ ທະນະ ຖກັ : ຖກັ ແສ່ ວ ທກັ : ທກັ ທວ້ ງ ຖດັ : ຖດັ ຈາກນນັ້ ທດັ : ທດັ ດອກໄມ ້ ຖ່ ງັ : ຖ່ ງັ ຍາວອອກ ທ່ ງັ : ໄມທ້ ່ ງັ , ໜາ້ ທ່ ງັ ກບັ ຄອ້ ນຕີ ຖ່ ນັ : ຖ່ ນັ ແຖວ ທ່ ນັ : ແພງທກັ ທ່ ນັ ຖ່ າງ: ຖ່ າງຂາ ທ່ າງ: ຍຸທ່ າງ ຖ່ ານ: ຖ່ ານໄຟ ທ່ ານນ: ທ່ ານເຈາົ້ ເມອື ງ ຖ່ າຍ: ຖ່ າຍເສອື້ ທ່ າຍ: (ບ່ ມໍ ຄີ ວາມໝາຍ) ຖກົ : ຖກົ ຖອກ, ຖກົ ຖອກ ທກົ : ສະທກົ ສະທາ້ ນ ຖ່ ງົ : (ບ່ ໍມຄີ ວາມໝາຍ) ທ່ ງົ : ທ່ ງົ ນາ ຖ່ ໍ: ໄມຖ້ ່ ໍ ທ່ :ໍ ທ່ ໃໍ ດ, ທ່ ນໍ າໍ້ ຖອກ: ຖອກນາໍ້ ທອກ: ໝທູ ອກ ຖອດ: ຖອດອອກ ທອດ: ທອດປາ, ກອບທອດ ຖອບ: ປາກຖອບ ທອບ: ທອບຕວົ ຖ່ ອງ: ຖ່ ອງແທ້ ທ່ ອງ: ທ່ ອງທ່ ຽວ ຖ່ ອມ: ຖ່ ອມຕວົ ທ່ ອມ: ກະທ່ ອມນອ້ ຍ ຜະ: ຜະໄມ,້ ຝນົ ຜະ ພະ: ພະເຈາົ້ , ພະນກັ , ພະແນກ ຜະ: ຜກັ ກາດ ພກັ : ພກັ ເຊາົ , ພກັ ພວກ ຜດັ : ຜດັ ປນື , ສາໍ ຜດັ ພດັ : ພດັ ພາກ, ລມົ ພດັ ຜ່ າ: ຜ່ າໄມ,້ ຜ່ າຕດັ ພ່ າ: ພ່ າເຂາົ້ ຜດິ : ຜດິ ພາດ ພດິ : ງພູ ດິ , ຢາພດິ ຜ່ ູ: ພ່ ູມຜ່ ູ, ຜ່ ູນາໍ້ ພ່ ູ: ແມງພ່ ູ ຜູດ: ຜູດໄປ ພູດ: ປນັ ພູດ, ນາພູດໜ່ ງຶ ເຜດັ : ໝາກເຜດັ ເພດັ : ແກວ້ ເພດັ ເຜດ: ຜເີ ຜດ ເພດ: ເພດຍງິ ແຜ່ : ແຜ່ ຜາຍ ແພ່ : ເຜຍີ ແພ່ , ແພ່ ລູກ ແຜດ: ຮອ້ ງແຜດ ແພດ: ນາຍແພດ ຜກົ : ຜກົ ຊອມ ພກົ : ພກົ ຜາ້ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 84 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຜດົ : ຜດົ ເຫ່ ອື ພດົ : ໝາດພດົ , ເອກະພດົ ໂຜດ: ໂຜດຜາຍ ໂພດ: ໂພດເຫອຼື ໂຜ່ ງ: ຜ່ າໂຜ່ ງ ໂພ່ ງ: ໂພ່ ງພ່ າງ ຜ່ ອງ: ຜ່ ອງໃສ ພ່ ອງ: ລາງພ່ ອງ ເຜ່ ອື : ເຜ່ ອື ໃຫ້ ເພ່ ອື : ເພ່ ອື ໃຫໄ້ ດ້ ຝກັ : ຝກັ ພາ້ ຟກັ : ຟກັ ລາບ ຝດັ : ຝດັ ເຂາົ້ ຟດັ : ຟດັ ແກວ່ ງ ຝ່ ງັ : ຝ່ ງັ ນາໍ້ ຟ່ ງັ : ຟາ້ ວຟ່ ງັ ຝ່ າ: ຝ່ າຝນື ຟ່ າ: ໝາກຟ່ າ ຝາກ: ຂອງຝາຍ ຟາກ: ຟາກນາໍ້ , ຟາກປູເຮອື ນ ຝາດ: ຝາດເຂາົ້ , ຂມົ ຝາດ ຟາດ: ອາບຟາບ ຫດັ : ເຂາົ້ ຫດັ , ເຝກິ ຫດັ ຮດັ : ກອດຮດັ , ກະທດັ ຮດັ ຫບັ : ຫບັ ໄຂ່ ຮບັ : ຮບັ ຮອງ ໄຫ່ : ຄອ້ ນໄຫ່ ຄອ້ ງ ໄຮ່ : ໄຮ່ ເຂາົ້ ເຫ່ າົ : ໝາເຫ່ າົ ເຮ່ າົ : ນາເຮ່ າົ ຫ່ າ: ຫ່ າຝນັ ຮ່ າ: ຜຮີ ່ າ, ຮ່ າພດິ ຫາກ: ຕ່ າງຫາກ ຮາກ: ຮາກອອກ, ຮາກໄມ ້ ຫາດ: ຫາດຊາຍ ຮາດ: ສຸກຮາດ, ຜາງຮາດ, ອຸປະຮາດ ຫາບ: ຫາບເຂາົ້ ຮາບ: ຮາຍພຽງ ຫ:ິ ຫນິ ະໂຫດ ຮ:ິ ຮຂິ ອງກນິ ຫບີ : ຫຍິ ເຂາົ້ ຮບິ : ຮບິ ຮີ້ ຫດີ : ຢາຫດີ ຮດີ :ຮດີ ຄອງ, ຂຸດຮດີ ຫບີ : ຫບີ ຂອງ ຮບີ : ຮບີ ໄປ ໜະ: ຜາ້ ສະໜະ, ຂະໜະ ນະ: ນະທ່ ນີ ,ີ້ ຊະນະ ໜກັ : ນາໍ້ ໜກັ ນກັ : ນກັ ຮຽນ, ສໍານກັ ໜດັ : ຖະໜດັ ນດັ : ນດັ ພບົ ໄໜ່ : ຕວົ ໄໜ່ ໄນ່ : ເຂາົ້ ໄນ່ ນາໍ້ ໜາດ: ໃບໜາດ ນາດ: ສນີ າດ ໜາບ: ຂະໜາບ, ໜາບປາ ນາບ: ນາບຂ່ ູ ໜ່ າຍ: ໜ່ າຍຊງັ ນ່ າຍ: ນ່ ວຍນ່ າຍ, ບາ້ ນນ່ າຍ ໜ:ິ ຕໍາໜຕິ ຕິ ຽນ ນ:ິ ຕ່ າໍ ນຮິ ູບປະພນັ ໝາກ: ໝາກໄມ ້ ມາກ: ນາໍ້ ມາກ ໝາດ: ໜາ້ ໝາດ ມາດ: ບ່ ໍມາດ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 85 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ໝຸກ: ຂະໝຸກ ມຸກ: ໄຂ່ ມຸກ, ໜາ້ ມຸກ ໝ່ ນື : ສອງໝ່ ນື ມ່ ນື : ທາງມ່ ນື ເມດັ : ເໝດັ ແລວ້ ເມດັ : ເມດັ ເຂາົ້ ແໝດັ : ໝດິ ແໝດັ ແມດັ : ໄມແ້ ມດັ ໝດົ : ໝດົ ແລວ້ ມດົ : ຕວົ ມດົ ໂໝກ: ຕກົ ໂໝກ ໝອກ: ໝອກໜາ ໂມກ: ໂມກໂລກ ໝອດ: ທຸກຂະໝອດ ມອກ: ມອກໄກ່ ໝ່ ອງ: ໝ່ ອງແໝ່ ງ ມອດ: ມອດໄຟ, ມອດກດັ ໄມ ້ ໝ່ ອນ: ໝາກໝ່ ອນ ມ່ ອງ: ຫູມ່ ອງ, ມ່ ອງໄກ່ ໝ່ ອມ: ເຈາົ້ ໝ່ ອມ, ຂະໝ່ ອມ ມ່ ອນ: ແມ່ ເຖາົ້ ມ່ ອນ ໝກົ : ໝກົ ໄກ່ ມ່ ອມ: ແມງຍາມ່ ອມ ຫຍາບ: ຫຍາບຊາ້ ມກົ : ຊກົ ມກົ ຫຍຸບ: ຫຍຸບເອາົ ຍາບ: ຍາບໆ, ພ່ ຸຍຍາບ ໂຫຍກ: ປະໂຫຍກ ຍຸບ: ຍຸບລງົ ໂຫຍດ: ປະໂຫບດ ໂຍກ: ໂຍກມາ້ , ສງັ ໂຍກ, ເວາົ້ ໂຍກ ຫຍອດ: ຫຍອດ, ບ່ ໃໍ ຫຍ່ ໄຫ່ ຼ: ບ່ າໄຫ່ ຼ ໂຍດ: ຍາວໂຍດ ເຫ່ າຼົ : ປ່ າເຫ່ າຼົ ຫ່ າຼ : ໜາ້ ຫ່ າຼ , ເຫຼອື ງຫ່ າຼ ຍອດ: ຍອດຫວາຍ ຫຼາກ: ຝນັ ຫາຼ ກ ໄລ່ : ໄລ່ ຕ,ີ ໄລ່ ລຽງ, ໄມໄ້ ລ່ ຫຼາດ: ປາຫາຼ ດ, ສະຫຼາດ ເລ່ າົ : ເລ່ າົ ນທິ ານ ຫ່ າຼ ຍ: ຕາຫ່ າຼ ຍ ລ່ າ: ລ່ າເນອື້ , ລ່ າເມອື ງຂນຶື້ ຫດຼິ : ສນັ້ ກດິ ຫຼດິ ລາກ: ລາກໄມ ້ ຫຼດີ : ນາໍ້ ລດີ ໜ່ ງຶ ຫຼບີ : ດອກຫບຼີ ລາດ: ລາດບວກ, ເອກະລາດ ຫຸກຼ : ອຸກຂະຫຸຼກ ລ່ າຍ: ຕວົ ະລ່ າຍ, ຫວົ ມ່ າຍລ່ າຍ ຫຸດຼ : ຫຸຼດກນັ ລດິ : ລດິ ເລດ, ລດິ ງ່າໄມ ້ ລດີ : ຜາງລດີ ລບີ : ເຂາົ້ ລບີ ລຸກ: ລຸກນ່ ງັ , ລຸກຂະໜາດ ລຸດ: ລຸດໜ,ີ້ ໄຫຼລຸດໆ 2. ການໃຊວ້ ນັ ນະຍຸດ ຄໍາເວາົ້ ໃນພາສາລາວມດີ ວ້ ຍກນັ ຫກົ ສຽງຄື : ສຽງສູງ , ສຽງຕ່່ ໍາ, ເອກສູງ, ເອກຕ່ ໍາ,ໂທສູງ ແລະ ໂທຕ່ ໍາ. ສຽງສູງແມ່ ນສຽງກາງຂອງອກັ ສອນສູງ, ຊ່ ງຶ ບ່ ມໍ ໄີ ມຫ້ ຍງັ , ສຽງຕ່ ໍາເເມ່ ນສຽງກາງຂອງອກັ ສອນຕ່ າໍ ເເລະ ອກັ ສອນກາງ , ເຊ່ ງິ ບ່ ໍມໄີ ມຫ້ ຍງັ . ສຽງເອກສູງແມ່ ນສຽງສູງຂອງອກັ ສອນສູງ ເຊ່ ງິ ມໄີ ມເ້ ອກ, ແລະ ອກັ ສອນກາງເຊ່ ງິ ມໄີ ມເ້ ອກ. ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 86 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ສຽງເອກຕ່ ໍາແມ່ ນສຽງສູງຂອງອກັ ສອນຕ່ ໍາ,ເຊ່ ງິ ມໄີ ມເ້ ອກ. ສຽງໂທສູງແມ່ ນສຽງຕ່ າໍ ຂອງອກັ ສອນສູງ, ເຊ່ ງິ ມໄີ ມໂ້ ທ . ສຽງໂທຕ່ ໍາແມ່ ນສຽງຕ່ າໍ ຂອງອກສອນຕ່ ໍາ ເເລະ ອກັ ສອນກາງ, ເຊ່ ງິ ມໄີ ມໂ້ ທ. ສ່ ງິ ຫນ່ ງຶ ທ່ ຈີ າໍ ເປນັ ໃຫເ້ ເກ່ ຜູຂ້ ຽນຫນງັ ສລື າວໃຫຖ້ ກື ແມ່ ນຕອ້ ງຂຽນໃຫຖ້ ກື ຕາມຫຼກັ ໄມເ້ ອກ, ໄມໂ້ ທ, ຢ່ າ ໃຊໄ້ ມໂ້ ທໃສ່ ຄໍາທ່ ມີ ສີ ຽງເອກ ແລະ ຢ່ າໃຊໄ້ ມເ້ ອກໃສ່ ຄໍາທ່ ມີ ສີ ຽງໂທ, ເເມ່ ນຈະເປນັ ອກັ ສອນສູງ, ກາງ ຫຼື ຕ່ ໍາ ກ່ ໍ ຕາມ. ເພ່ ອື ຊ່ ວຍໃຫ້ ຈ່ ຈື າໍ ໄດວ້ ່ າ ຄໍາໃດມສີ ຽງເອກ ເເລະ ຄໍາໃດມສີ ຽງໂທນນັ້ , ເຮາົ ມຕີ ວົ ຢ່ າງໃຫເ້ ບ່ ງີ ຄໍາທ່ ີຖກື ກບັ ຄາໍ ທ່ ຜີ ດິ ໃຫເ້ ບ່ ງິ ຕາມລ່ ຸມ: ຄໍາທ່ ຖີ ກຶ ຄໍາທ່ ຜີ ດິ ຂດັ ແຍງ້ ຂດັ ແຍ່ ງ ຍາດແຍ່ ງ ຍາດແຍງ້ ເຊ່ ອື ງຊ່ ອນ ເຊອື້ ງຊອ້ ນ ຊ່ ອນເລບັ ຊອ້ ນເລບັ ຄ່ ອງແຄວ້ ຄອ້ ງແຄວ້ ເລ່ ອື ງ ເລອື້ ງ ເພ່ ມີ ເພມີ້ ຊ່ ງັ ພ່ ງັ ຊງັ້ ພງັ້ ຄອບໄຄ່ ວ ຄອບໄຄວ ້ ຊນິ ເຄຍີ ຊນິ້ ເຄຍີ ໜາ້ ຮກັ ນ່ າຮກັ ຜູຄ້ ນົ ຜ່ ູຄນົ ທ່ ຽວໜ່ ງຶ ຖຽ້ ວໜ່ ງຶ ໝດົ ທງັ ສນິ້ ໝດົ ທງັ ຊນິ້ ຊ່ ຽວຊານ ຊຽ້ ວຊານ ບ່ ນັ ທອນກ່ າໍ ລງັ ບນັ້ ທອນກ່ ໍາລງັ ຂາດເປນັ ບນັ້ ທອນ ຂາດເປນັ ບນັ້ ຖ່ ອນ ລ່ ວງເກນີ ລວ້ ງເກນີ ລອ້ ນໜາ້ ທ່ ີ ຫອຼ້ ນໜາ້ ທ່ ີ ເລ່ ມີ ຕນົ້ ເລມີ້ ຕນົ້ ເພ່ ມີ ພູນ ເພມີ້ ພູນ... 3. ຫຼກັ ຄວາມໝາຍຂອງພາສາປາລີ ຄວາມລາວທ່ ມີ າຈາກພາສາປາລນີ ນັ້ ແມ່ ນວ່ າຮູບການຂຽນຈະພຽ້ ນຈາກຮູບເດມີ ມາແລວ້ ກຕໍ າມ, ກຕໍ ອ້ ງ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 87 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຮກັ ສາຫຼກັ ການຂຽນຂອງມນັ ໄວຄ້ ເື ກ່ າົ ເພ່ ອື ຮກັ ສາຄວາມໝາຍຂອງມນັ ໄວ,້ ບ່ ໍໃຫຫ້ ຼງົ ກບັ ຄວາມອ່ ນຶ ແລະ ບ່ ໃໍ ຫຫ້ ຼງົ ເປນັ ຄວາມໝາຍອ່ ນຶ . ເພ່ ອື ຈະຂຽນໃຫຖ້ ຶກນນັ້ ຕອ້ ງຂຽນໃຫຖ້ ຶກຕາມຄວາມໝາຍຂອງພາສາປາລີ ເພ່ ອື ວ່ າເມ່ ອື ແປອອກມາ ເປນັ ຄວາມລາວແລວ້ ໃຫຄ້ ນົ ຜູອ້ ່ ານເຂາົ້ ໃຈຄວາມໝາຍນນັ້ ແທ,້ ດ່ ງັ ນນັ້ ຜູຂ້ ຽນເວລາຂຽນຢາກເວາົ້ ອນັ ໜ່ ງຶ , ແຕ່ ເມ່ ອື ແປມາເປນັ ຄວາມລາວເລຍີ ກາຍເປນັ ອນັ ໜ່ ງຶ ຕ່ າງຈາກຄວາມປະສງົ ຂອງຜູຂ້ ຽນ. ເພ່ ອື ໃຫຈ້ ່ ຈື າໍ ໄດ້ ແລະ ຂຽນໃຫຖ້ ກຶ ນນັ້ , ເຮາົ ໄດຈ້ ດົ ຄໍາທ່ ຖີ ກຶ ກບັ ຄາໍ ທ່ ຜີ ດິ ຕາມລ່ ຸມນ:ີ້ ຄໍາທ່ ຖີ ກຶ ຄໍາທ່ ຜີ ດິ ລາຊະການ ລາດຊະການ ລາສະດອນ ລາດສະດອນ ລດັ ຖະ ລດັ ຊະນດິ ຊະໜດິ ເສດຖະກດິ ເສຖະກດິ ຊວີ ະປະຫວດັ ສວີ ະປະຫວດັ ຍຸດໂທບາຍ ຍຸດທະນະໂຍບາຍ ສລິ ະປະ ສນິ ລະປະ ປານປີ ານອມ ປະນປີ ະນອມ ກອງປະຊຸມ ກອງປດັ ຊຸມ ປະກດົ ປາກດົ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາທປິ ດັ ໄຕ ປະຈບຸ ນັ ນີ້ ປດັ ຈບຸ ນັ ນີ້ ໂລກປດັ ຈບຸ ນັ ໂລກປະຈບຸ ນັ ຍຸວະນາລີ ສຸວນັ ນາລີ ສະຕີ ສດັ ຕີ ສະມດັ ຖະພາບ ສະມດັ ຕະພາບ ສາມະເນນ ສາໍ ມະເນນ ສະມາຄມົ ສາມາຄມົ ສະມາຊກິ ສາມະຊກິ ກໍາມາຊບີ ກໍາມະຊບີ ອຸດສາຫະກາໍ ອູສາຫະກໍາ ຫດັ ຖະກໍາ ຫດັ ທະກໍາ ທດັ ສະນະ ທດັ ສະໜາ ສາມກັ ຄີ ສະມກັ ຄີ ຈະລາຈອນ ຈາລະຈອນ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 88 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຄວາມສຸກ ຄວາມສຸຂ ສຸຂະພາບ ສຸກກະພາບ ສຸຂາພບິ ານ ສຸຂະພບິ ານ ສລິ ະປະກອນ ສລີ ະປະກອນ ຊນົ ນະບດົ ຊນົ ລະບດົ ຄຸນະພາບ ຄຸນລະພາບ ຜນົ ຜະລດິ ຜະລດິ ຕາຜນົ ປາຖະໜາ ປາດຖະໜາ ຄາຕະກໍາ ຄາດຕະກໍາ ມາດຖານ ມາດຕາຖານ ມາດສ່ ວນ ມາດຕາສ່ ວນ ມາດຕາ ມາຕາ ມາດຕາການ ມາດຕະການ ນາຍກົ ນາຍຍກົ ຊາຍແດນ ສາຍແດນ ສບັ ຊອ້ ນ ຊບັ ຊອ້ ນ ໂທລະເລກ ທລໍ ະເລກ ໂທລະສບັ ທໍລະຊບັ ລມົ ພາຍຸ ລມົ ພະຍຸ ງບົ ປະມານ ງປົ ະມານ ເອກະລາດ ເອກກະລາດ ຈກັ ກະພດັ ຈກັ ະພດັ ສະຕະວດັ ສດັ ຕະວດັ 4. ຫຼກັ ການເຊ່ ອື ມຄາຮຽງຄາໃນປະໂຫຍກ ໃນປະໂຫຍກຫນ່ ງຶ ໆຍ່ ອມມຄີ ໍາຕວົ ຕງັ້ , ຄໍາກໍາມະ ແລະ ຄໍາປະກອບຕງັ້ ລຽນກນັ . ຖາ້ ວ່ າຈາໍ ເປນັ ຕອ້ ງເອາົ ຄໍາເຊ່ ອື ມ, ຄໍາຄຸນນາມ ຫຼື ຄາໍ ຕ່ ໍມາຕ່ ມື ໃສ່ ນນັ້ ຕອ້ ງຕ່ ມື ລງົ ໃຫຖ້ ກື ບ່ ອນຂອງມນັ ບ່ ໍດ່ ງັ ນນັ້ , ຈະບ່ ໍຖກື ຕາມວທິ ຮີ ຽງຄໍາ ໃນພາສາລາວ ດ່ ງັ ປະໂຫຍກທ່ ໃີ ຊຄ້ ໍາກາໍ ມະຄບົ , ເພ່ ນິ ວາງຄາໍ ຄຸນນາມ ລງົ ຂາ້ ງຫຼງັ ຂອງຄໍາກໍາມະເພ່ ອື ຂະຫຍາຍຄວາມ ຫມາຍຂອງຄໍາກາໍ າມະ. ຕວົ ຢ່ າງ: ລາວຍ່ າງໄວ, ນກົ ບນິ ສູງ, ໄກ່ ຂນັ ມ່ ວນ, ນອນຫບຼັ ດ,ີ ຝນົ ຕກົ ຫາຼ ຍ.. ຖາ້ ປະໂຫຍກໃດໃຊຄ້ ໍາກາໍ ມະຂາດນນັ້ ເພ່ ນິ ຈະວາງຄາໍ ຄຸນນາມລງົ ຂາ້ ງຫງຼັ ຄາໍ ປະກອບສະເຫມ.ີ ຕວົ ຢ່ າງ: ຂອ້ ຍກນິ ເຂາົ້ ໄດດ້ ,ີ ລາວໄປໂຮງຮຽນໄວ, ລາວອ່ ານຫນງັ ສພື ມິ ທຸກໆມ,ື້ ແມ່ ເບ່ ງິ ໂທລະພາບຈນົ ເດກິ , ລາວ ຂຽນຫນງັ ສຫື ຼາຍສະບບັ . ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 89 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ໃນບາງກໍລະນີ ຄໍາຄຸນນາມຫາກຂະຫຍາຍຄໍານາມທ່ ເີ ປນັ ຄໍາປະກອບນນັ້ , ເພ່ ນິ ຈ່ ງິ ວາງຄໍາຄຸນນາມນນັ້ ໄວ້ ຂາ້ ງຫງຼັ ຂອງຄໍາກໍາມະ ເຊ່ ນັ ເພ່ ນິ ເຮດັ ຫາຼ ຍວຽກ... ຖາ້ ຫາກຄໍາຄຸນນາມນນັ້ ໃຊຂ້ ະຫຍາຍຄໍາກໍາມະຂອງປະໂຫຍກເພ່ ນິ ກໍຍງັ ວາງໄວຂ້ າ້ ງຫຼງັ ຂອງຄໍານາມຄເື ກ່ າົ ເຊ່ ນັ ເພ່ ນິ ເຮດັ ວຽກຫາຼ ຍ. ຈາກບນັ ຫາຂາ້ ງເທງິ ນນັ້ , ເຮາົ ຈະສງັ ເກດເຫນັ ໄດວ້ ່ າເມ່ ອື ຄໍາຂະຫຍາຍຍາ້ ຍທ່ ຕີ ງັ້ ຂອງມນັ ແລວ້ , ຈະເຮດັ ໃຫ້ ຄວາມໝາຍຂອງປະໂຫຍກປ່ ຽນແປງໄປ ດ່ ງັ ນນັ້ , ການເວາົ້ ແລະ ການຂຽນຕອ້ ງໃຫຊ້ ດັ ເຈນ ແລະ ຖຶກຕອ້ ງຕາມ ຫກຼັ ພາສາລາວ.  ຂໍທ້ ່ ຄີ ວນລະວງັ ແລະ ເອາົ ໃຈໃສ່ ລະຫວ່ າງຄໍາເຊ່ ອື ມ ແລະ ຄໍາຕ່ ໍ ຄາໍ ເຊ່ ອື ມ ແລະ ຄາໍ ຕ່ ໍບາງຄາໍ ເປນັ ຄາໍ ດຽວກນັ (ກບັ , ແຕ່ , ຈນົ ) ແຕ່ ມນັ ມວີ ທິ ໃີ ຊແ້ ຕກຕ່ າງ ກນັ ເຊ່ ນັ ເຮາົ ໄປ ນາກບັ ອາ້ ຍ, ເພ່ ນິ ມາແຕ່ ການ, ເພ່ ນິ ລໍາຈນົ ແຈງ້ ບນັ ດາຄໍາສບັ ທ່ ຂີ ດີ ກອ້ ງນນັ້ ແມ່ ນຄໍາເຊ່ ອື ມເພາະມນັ ມລີ ກັ ສະນະນາໍ ເອາົ ປະໂຫຍກ ຫຼື ຄໍາເວາົ້ ໄປເພ່ ມີ ເຕມີ ຄວາມຫມາຍໃຫແ້ ກ່ ກນັ ແລະ ກນັ ຢ່ າງແຈ່ ມແຈງ້ ຂນຶ້ ... ຄໍາຕ່ ໍ ຂອ້ ຍກບັ ພ່ ໍ, ແມ່ ໄປຕະຫາຼ ດແຕ່ ພ່ ໍໄປການ, ນາງແກວ້ ອ່ ານຫນງັ ສຈື ນົ ລມື ກນິ ເຂາົ້ . ຄາໍ ຂດີ ກອ້ ງນນັ້ ແມ່ ນຄໍາຕ່ ໍເພາະມນັ ເຮດັ ໃຫຄ້ າໍ ຫຼື ຄວາມຫມາຍຂອງຄາໍ ຕ່ ເໍ ນ່ ອື ງ ຫຼື ໂຮມ ເຂາົ້ ກນັ . 5. ຫຼກັ ການໃຊຕ້ ວົ ຮ ແລະ ລ ຄາໍ ເວາົ້ ໃນພາສາລາວສ່ ວນຫຼາຍແມ່ ນໄດເ້ ຄາົ້ ສບັ ມາຈາກພາສາປາລ-ີ ສນັ ສະກດິ ແລະ ພາສາປາລ-ີ ສນັ ສະກດິ ໄດເ້ ຂາົ້ ມາປນົ ເປຢ່ ູນາໍ ເປນັ ເວລາດນົ ນານມາແລວ້ ແຕ່ ວ່ າໃນພາສາລາວເຮາົ ບ່ ມໍ ຕີ ວົ “ຣ” ຫນັ ລນິ້ ຄກື ບັ ພາສາປາລ-ີ ສນັ ສະກດິ . ດ່ ງັ ນນັ້ , ເມ່ ອື ນາໍ ມາໃຊໃ້ ນພາສາລາວແລວ້ ເພ່ ນີ ຈ່ ງິ ປ່ ຽນ “ຣ” ຫນັ ລນິ້ ມາເປນັ “ຮ” ແລະ “ລ” ໃນພາສາລາວ ແທນ. ເມ່ ອື ນາໍ ເອາົ ພາສາເຫ່ ຼາົ ນນັ້ ມາໃຊບ້ າງຄາໍ ຈະຕອ້ ງໄດມ້ ກີ ານດດັ ແປງໃຫເ້ ໝາະສມົ ຫຼື ຖກຶ ຕອ້ ງຕາມພາສາລາວ ດ່ ງັ ຕວົ ຢ່ າງທ່ ຈີ ະນາໍ ມາສະເໜຂີ າ້ ງລ່ ຸມນ:ີ້ ຕວົ ຢ່ າງ 1: ຄໍາທຂີ ຽນຖກຶ ຄໍາທຂີ ຽນຜດິ ໂຮງແຮມ ໂລງແລມ ໂຮງຮຽນ ໂລງລຽນ ຮບັ ຮູ ້ ລບັ ລູ ້ ຮບັ ຊາບ ລບັ ຊາບ ພະພຸ ດທະຮູ ບ ພະພຸ ດທະລບູ ການຮ່ ວມມື ການລ່ ວມມື ການຮຸ ກຮານ ການລຸກລານ ຮບັ ຮອງ ລບັ ລອງ ສູຮ້ ບົ ສູລ້ ບົ ນກັ ຮບົ ນກັ ລບົ ນກັ ຮຽນ ນກັ ລຽນ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 90 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ຕວົ ຢ່ າງ2: ຮວບຮວມ ລວບລວມ ຮາ້ ນອາຫານ ລາ້ ນອາຫານ ຕອ້ ນຮບັ ຕອ້ ນລບັ ຮບັ ສ່ ງົ ລບັ ສ່ ງົ ຮອ້ ຍ ລອ້ ຍ ແຮກພບົ ແລກພບົ ຮາວີ ລາວີ ຂຮີ້ າ້ ຍ ຂລີ້ າ້ ຍ ຮຽບຮອ້ ຍ ລຽບລອ້ ຍ ຮກັ ສາ ລກັ ສາ ຮູບປະທໍາ ລູບປະທໍາ ຄາໍ ທ່ ໃີ ຊຕ້ ວົ ຮ ຖກຶ ຄາໍ ທ່ ໃີ ຊຕ້ ວົ ລ ຖກຶ ຮກັ : ຮກັ ແພງ, ອາຮກັ ລກັ : ລກັ ຂອງ, ລກັ ສະນະ ໄຮ່ : ໄຮ່ ເຂາົ້ ຮໍາ: ຮາໍ ເຂາົ້ , ຝນົ ຮາໍ ໄລ່ : ໄລ່ ໜ,ີ ໄມໄ້ ລ່ ລາໍ : ລໍານາໍ້ , ຄະລໍາ, ໝລໍ ໍາ ແຮກ: ແຮກສ່ ຽວ ແລກ: ແລກປ່ ຽນ, ແລກເງນິ ຮາ້ ຍ: ຮາ້ ຍກາດ ລາ້ ຍ: ລາ້ ຍຊາ້ ຍ ລບັ : ລບັ ພາ້ , ລບັ ລີ້ ຮບັ : ຮບັ ຮອງ, ຮບັ ຮູ ້ ແຮ: ແຮໄວ,້ ຖ່ ວົ ແຮ ແລ: ແລມອງ, ແລໃສ່ ກນັ ຮນິ້ : ຕວົ ຮນິ້ ລນິ້ : ເຈບັ ລນິ້ , ລນິ້ ຊກັ ຮ່ ໍາ: ຮ່ ໍາໄຮ, ຮ່ າໍ ຮຽນ ລ່ ໍາ: ລ່ າໍ ຢຽ້ ມ, ລ່ າໍ ແລ ລາດ: ພະລາດ, ເອກະລາດ ແລະ ອ່ ນຶ ໆ. ຮາດ: ສຸກຮາດ, ກນິ ຮາດ 8.ໃຈຄວາມ  ຫກຼັ ຕວົ ອກັ ສອນ ຕອ້ ງຂຽນໃຫຖ້ ກື ຕາມຕວົ ອກັ ສອນສູງ, ອກັ ສອນກາງ ແລະ ອກັ ສອນຕາ ໂດຍສະເພາະ ແມ່ ນຄໍາເລອື ກ, ຄູ ຕອ້ ງຂຽນໃຫຖ້ ກື ໂດຍອງີ ໃສ່ ຄວາມຫມາຍຂອງສບັ ເປນັ ຫຼກັ ເຊ່ ນັ ຂາ ກບັ ຄາ, ສາ ກບັ ຊາ້ , ຫາ້ ກບັ ຮາ...  ຫກຼັ ການໃຊວ້ ນັ ນະຍຸດ ເພ່ ອື ໃຫໄ້ ດສ້ ຽງຂນຶ້ ລງົ ຕາມຫຼກັ ການ ຜນັ ສຽງນນັ້ ຜູຂ້ ຽນຄວນຄໍານງຶ ເຖງິ ວ່ າບ່ ອນໃດຄວນ ໃຊໄ້ ມເ້ ອກ ແລະ ໄມໂ້ ທ. ບ່ ໍຄວນໃຊໄ້ ມໂ້ ທ ໃນຄໍາທ່ ີມສີ ຽງເອກ ແລະ ບ່ ໍຄວນໃຊໄ້ ມເ້ ອກ ໃນຄໍາທ່ ມີ ສີ ຽງໂທ ເຊ່ ນັ ວ່ ຸນວາຍ ກບັ ວຸນ້ ວາຍ, ຊ່ ອນເລບັ ກບັ ຊອ້ ນເລບັ , ເພ່ ມີ ກບັ ເພມີ້ ....  ຫກຼັ ຄວາມຫມາຍໃນພາສາບາລີ - ສນັ ສະກດິ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 91 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ພາສາບາລີ - ສນັ ສະກດິ ໄດເ້ ຊ່ ອື ມຊມຶ ເຂາົ້ ມາປນົ ຢ່ ູນາພາສາລາວເປັນຈາໍ ນວນຫຼວງຫຼາຍ ແລະ ເຫງິ ນານ ແລວ້ . ດ່ ງັ ນນັ້ , ເມ່ ອື ນໍາເອາົ ພາສາເຫ່ ຼາົ ນນັ້ ມານາໍ ໃຊກ້ ໍຕອ້ ງມກີ ານດດັ ແປງບາງຢ່ າງ ແລະ ການຂຽນກໍຕອ້ ງໄດຮ້ ກັ ສາ ເຄາົ ສບັ ເພ່ ອື ຮກັ ສາຄວາມຫມາຍເດມີ ຂອງມນັ ໄວ້ ເຊ່ ນັ ສະຕີ ກບັ ສດັ ຕ,ີ ເສດຖະກດິ ກບັ ເສດຖາກດິ , ຈະລາຈອນ ກບັ ຈາລະຈອນ...  ຫກຼັ ການໃຊຄ້ າໍ ຕ່ ,ໍ ຕວົ ຮ ແລະ ລ ຄາໍ ຕ່ ໍແຕ່ ລະຄໍາກ່ ໍມກີ ານໃຊຕ້ ່ າງຄວາມຫມາຍ, ຖາ້ ຜູຂ້ ຽນໃຊຖ້ ກື ຄວາມຫມາຍ, ວາງຖກື ບ່ ອນ ແລວ້ ກໍຈະ ເຮດັ ໃຫປ້ ະໂຫຍກມນີ ຫນກັ , ມເີ ນອື້ ໃນຄບົ ຖວ້ ນ ເຊ່ ນັ ພ່ ໍກບັ ແມ່ , ພ່ ໍແລະແມ່ , ຂອ້ ຍ ນອນ ແຕ່ ເຈາົ້ ນ່ ງັ , ລາວເສງັ ໄດຍ້ ອ້ ນວ່ າລາວດຸຫມ່ ນັ ຄນົ້ ຄວາ້ ຮ່ າໍ ຮຽນ... ສໍາລັບຕວົ ຮ ແລະ ລ ນນັ້ , ຜູຂ້ ຽນຕອ້ ງເອາົ ໃຈໃສ່ ຂຽນໃຫຖ້ ືກ ແລະ ຕອ້ ງຄໍານງຶ ເບ່ ງິ ທາງ ດາ້ ນຄວາມ ຫມາຍຂອງສັບ, ຖາ້ ຕວົ ໃດໃຊຕ້ ວົ ຮ ຫຼື ຕົວ ລ ກໍຈ່ ງິ ໃຊ້ ເຊ່ ັນ ໂຮງຮຽນ ກັບ ໂລງລຽນ, ສູ ້ ຮບົ ກັບ ສູລ້ ົບ, ຮວບຮວມ ກບັ ລວບລວມ... 9. ວຽກມອບຫມາຍ 1. ເປນັ ຫຍງັ ຈ່ ງິ ມຄີ ວາມຈາໍ ເປນັ ໃນການໃຊໄ້ ມວ້ ນັ ນະຍຸດ? ເວລາຂຽນນນັ້ ຄວນປະຕບິ ດັ ແນວໃດ?ໃຫຍ້ ກົ ຕວົ ຢ່ າງມາຢ່ າງລະ 10 ຄໍາ. 2. ຫກຼັ ການຂຽນຕວົ ອກັ ສອນ ເວລາຂຽນພາສາລາວພວກເຮາົ ຄວນອງີ ໃສ່ ຫຍງັ ແດ່ ເປນັ ຫຼກັ ແລະ ຍກົ ຕວົ ຢ່ າງ ຢ່ າງລະ 10 ຄໍາ. 3. ເຄາົ້ ສບັ , ຄວາມຫມາຍໃນພາສາບາລີ - ສນັ ສະກດິ ເວລາເຮາົ ນໍາມາໃຊໃ້ ນການຂຽນຢ່ ູໃນພາສາລາວ ຄວນປະຕບິ ດັ ແນວໃດ? ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫຼາ້ ອ່ ຸນແກວ້ 92 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

ບດົ ທີ 7 ຄວາມຮູກ້ ່ ຽວກບັ ການຟງັ ຈດຸ ປະສງົ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມາດ: - ອະທບິ າຍຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາໍ ຄນັ ຂອງການຟງັ ໄດ.້ - ບອກຄຸນປະໂຫຍດ, ເສມີ ສາ້ ງບຸກຄະລກິ ະພາບໃນການຟງັ ແລະ ນາໍ ໃຊຫ້ ຼກັ ການຟງັ ເຂາົ້ ໃນຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ໄດຢ້ ່ າງຖກື ຕອ້ ງ. 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງການຟງັ ການຟງັ ແມ່ ນຂະບວນການທ່ ເີ ນ່ ອື ງຈາກການໄດຍ້ ນິ . ເມ່ ອື ໄດຍ້ ນິ ແລວ້ ຕອ້ ງຕດິ ຕາມເລ່ ອື ງ ເພ່ ອື ທໍາຄວາມ ເຂາົ້ ໃຈ ແລະ ຄດິ ໃຫຮ້ ອບຄອບກ່ ອນຈະນາໍ ໄປໃຊໃ້ ຫເ້ ກດີ ປະໂຫຍດໃນຂນັ້ ຕ່ ໍໄປ. ໃນຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ຂອງພວກເຮາົ ແຕ່ ລະມຈື້ ະເຫນັ ວ່ າເຮາົ ໄດປ້ ະໂຫຍດຈາກການຟງັ ຢ່ າງຫຼວງຫຼາຍ, ບ່ ໍວ່ າ ຈະເປນັ ການສນົ ທະນາ, ສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ ຫຼື ການຄບົ ຄາ້ ສະມາຄມົ ຕ່ າງໆ. ນອກນນັ້ ຍງັ ໄດຟ້ ງັ ຄາໍ ສງັ ສອນ, ຄາໍ ອະທບິ າຍຂອພ່ ໍແມ່ ແລະ ຄູອາຈານ, ຟງັ ການບນັ ຍາຍຂອງຜູມ້ ຄີ ວາມຮູໃ້ ນແງ່ວຊິ າການຕ່ າງໆ, ຟງັ ວທິ ະຍຸ, ໂທລະພາບ ແລະ ອ່ ນຶ ໆ. ທຸກສ່ ງິ ເຫ່ າຼົ້ ນທີ້ ຸກຄນົ ກໍອາດຈະຟງັ ໄດ,້ ແຕ່ ການທ່ ຈີ ະຟງັ ເປນັ ປະໂຫຍດຢ່ າງເຕມັ ໜ່ ວຍນນັ້ ຈະເປນັ ເລ່ ອື ງຍາກພໍສມົ ຄວນມນັ ຮຽກຮອ້ ງໃຫຜ້ ູຟ້ ງັ ຕອ້ ງໄດເ້ ຝກິ ທກັ ສະໃນການຟງັ ເພ່ ອື ໃຫເ້ ກດີ ຄວາມຊນິ ເຄຍີ ໃນ ທາງທ່ ຈີ ະເປນັ ປະໂຫຍດໃນທຸກວຊິ າ ແລະ ຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ . ການເຝກິ ທກັ ສະການຟງັ , ຜູຟ້ ງັ ບ່ ໍພຽງແຕ່ ໄດຍ້ ນິ ໄດຟ້ ງັ ເທ່ າົ ນນັ້ ຈະຕອ້ ງປະກອບດວ້ ຍຄວາມຮູ,້ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈ ແລະ ສະຕປິ ນັ ຍາ. ຜູທ້ ່ ຟີ ງັ ເປນັ ຕອ້ ງມພີ ຈິ າລະນາຍານໃນການຟງັ ເຊ່ ງິ ໝາຍເຖງິ ການໃຊຄ້ ວາມຮູ,້ ຄວາມຄດິ ແລະ ສະຕປິ ນັ ຍາຂອງຕນົ ເພ່ ອື ເຂາົ້ ໃຈບນັ ຫາສາລະຕ່ າງໆຈາກເລ່ ອື ງທ່ ໄີ ດຟ້ ງັ . ນອກນນັ້ ຍງັ ຮບັ ຮູ ້ ແລະ ຕລີ າຄາເລ່ ອື ງ ທ່ ຟີ ງັ ນນັ້ ວ່ າເປນັ ໜາ້ ເຊ່ ອື ຫຼື ບ່ ໍ ແລະ ເປນັ ໜາ້ ເຊ່ ອື ຖພື ຽງໃດສາມາດນາໍ ເອາົ ສ່ ງິ ທ່ ໄີ ດຟ້ ງັ ໃນສ່ ວນທ່ ເີ ປນັ ໜາ້ ເຊ່ ອື ຖນື ນັ້ ໄປໃຊໃ້ ຫເ້ ກດີ ປະໂຫຍດແກ່ ຕນົ ເອງ ແລະ ສ່ ວນລວມອກິ ດວ້ ຍ. ການຟງັ ເປນັ ທກັ ສະໜ່ ງຶ ໃນສ່ ທີ ກັ ສະຂອງການນາໍ ໃຊພ້ າສານອກຈາກການເວາົ້ , ການຂຽນ ແລະ ການອ່ ານ ເຊ່ ງິ ເຫນັ ວ່ າເປັນທັກສະທ່ ີໃຊຫ້ ຼາຍໃນຊີວດິ ປະຈໍາວນັ ຂອງພວກເຮາົ ໃນການຮຽນ-ການສອນຢ່ ູໃນໂຮງຮຽນຊັນ້ ປະຖົມ, ມດັ ທະຍມົ ຂອງປະເທດເຮາົ ປາກດົ ວ່ ານກັ ຮຽນຍງັ ໃຊກ້ ານຟັງຫຼາຍກວ່ າດາ້ ນອ່ ຶນໆ ນີສ້ ະແດງໃຫເ້ ຫນັ ວ່ າການຟັງເປນັ ສ່ ງິ ຈາໍ ເປນັ ແລະ ຖຶກນໍາໃຊຫ້ ຼາຍໃນຂະບວນການຮຽນ-ການສອນ ແລະ ໃນຊວີ ດິ ປະຈາໍ ວນັ ຂອງ ພວກເຮາົ ດ່ ງັ ນນັ້ ຈ່ ງຶ ຄວນມກີ ານເຝກິ ທກັ ສະໃນການຟງັ ເພ່ ອື ໃຫມ້ ຄີ ວາມຊໍານຊິ ໍານານ ແລະ ໄດຜ້ ົນປະໂຫຍດຈາກ ການຟງັ ຢາ້ ງເຕມັ ເມດັ ເຕມັ ໜ່ ວຍ. 2. ປະເພດຂອງການຟງັ ການຟງັ ແບ່ ງອອກເປນັ ຫຼາຍປະເພດ ເຊ່ ນັ : ການຟງັ ໂດຍມສີ ່ ວນຮ່ ວມໂດຍກງົ ໃນຂະບວນການສ່ ສື ານ, ການ ຟງັ ໂດຍຜູຟ້ ງັ ບ່ ໍມສີ ່ ວນຮ່ ວມໂດນກງົ , ການຟງັ ຈາກສ່ ເື ອເອເລກັ ໂຕຣນກິ ແລະ ການຟງັ ເພ່ ອື ຈບັ ໃຈຄວາມ. ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 93 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

2.1. ການຟງັ ໂດຍມສີ ່ ວນຮ່ ວມໂດຍກງົ ໃນຂະບວນການສ່ ສື ານ ມະນຸດເຮາົ ຈະເຂາົ້ ໃຈເຊ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ໄດນ້ ນັ້ ຕອ້ ງອາໄສການສ່ ສື ານ. ໃນການສ່ ສື ານມຫີ ຼາຍຮູບແບບ, ຫຼານລກັ ສະນະທ່ ແີ ຕກຕ່ າງກນັ . ແຕ່ ທງັ ໝດົ ນນັ້ ລວ້ ນແຕ່ ຜ່ ານການເວາົ້ ແລະ ການຟງັ . ການຟງັ ໂດຍມສີ ່ ວນຮ່ ວມໃນຂະບວນການສ່ ສື ານ ແມ່ ນວທິ ໜີ ່ ງຶ ທ່ ມີ ະນດຸ ໃຊສ້ ່ ງົ ຂໍມ້ ນູ ຂ່ າວສານ ເຊ່ ງິ ມສີ ອງ ລກັ ສະນະຄື ການສ່ ສື ານລະຫວ່ າງບຸກຄນົ ແລະ ການສ່ ສື ານພາຍໃນກ່ ຸມ, ການສ່ ສື ານລະຫວ່ າງບຸກຄນົ ແ◌່ນການເວາົ້ ເຊ່ ງິ ໜາ້ ກນັ ສອງຕ່ ໍສອງດວ້ ຍຮູບການປ່ ຽນຜຽນກນັ ເວາົ້ , ການສ່ ສື ານພາຍໃນກ່ ຸມແມ່ ນການເວາົ້ ໂດຍມຫີ ຼາຍຄນົ ເຂາົ້ ຮ່ ວມນບັ ແຕ່ ສາມຄນົ ຂນຶ້ ໄປ, ປ່ ຽນຜຽນກນັ ເວາົ້ ຜູໜ້ ່ ງຶ ເວາົ້ ຫຼາຍຄນົ ຟງັ ແລວ້ ສນົ ທະນາກນັ ເພ່ ອື ຄວາມເປນັ ເອກະ ພາບບນັ ຫາໃດໜ່ ງຶ . 2.2. ການຟງັ ໂດຍຜູຟ້ ງັ ບ່ ໍມສີ ່ ວນຮ່ ວມໂດນກງົ ການສ່ ສື ານຂອງມະນຸດ ບ່ ໍໄດແ້ ຕ່ ສະເພາະການສ່ ສື ານລະຫວ່ າງບຸກຄນົ ແລະ ການສ່ ສື ານສະເພາະກ່ ຸມເທ່ າົ ນນັ້ . ມະນຸດເຮາົ ເຮດັ ກິດຈະກໍາການເວາົ້ ເຊ່ ງິ ມຄີ ົນອ່ ນຶ ສນົ ໃຈຢາກຮູ ກ້ ິດຈະກໍານນັ້ ເຊ່ ງິ ເຮດັ ໃຫກ້ ານສ່ ສື ານໃນ ສາທາລະນະ, ຂະບວນການສ່ ສື ານໃນລກັ ສະນະນີ້ ແມ່ ນການເວົາ້ ໃນທ່ ີຊຸ ມຊນົ , ແມ່ ນການອະທພປິ າຍໃນທ່ ີ ສາທາລະນະ, ການປາຖະກະຖາ, ການໂຄສະນາຫາງສຽງ, ການກ່ າວຄໍາປາໄສ, ການກ່ າວຕອ້ ນຮບັ , ການບນັ ຍາຍ ສະຫຸບຼ , ການຊແີ້ ຈງ້ ຕ່ ທໍ ່ ຊີ ຸມນມຸ ແລະ ການເວາົ້ ເນ່ ອື ງໃນໂອກາດຕ່ າງໆ ຕ່ ໍທ່ ຊີ ຸມຊນົ . ການສ່ ສື ານໃນສາທາລະນະ ແມ່ ນການສ່ ສື ານທ່ ຊີ ຸມຊນົ ເຊ່ ງິ ໄດແ້ ບ່ ງຢ່ າງຈະແຈງ້ ວ່ າ ຜູເ້ ວາົ້ ແມ່ ນໃຜ ແລະ ຜູ ້ ຟງັ ແມ່ ນໃຜ, ຜູເ້ ວາົ້ ບາງຄງັ້ ອາດມຜີ ູດ້ ຽວ ຫຼື ຫຼາຍກວ່ ານນັ້ , ສ່ ວນຜູຟ້ ັງຈະມໜີ ອ້ ຍຫຼາຍປານໃດແມ່ ນຂຶນ້ ຢ່ ູກບັ ໂອກາດ, ກາລະເທສະ ແລະ ເງ່ອື ນໄຂຕ່ າງກນັ . 2.3.ການຟງັ ຈາກສ່ ເື ອເອເລກັ ໂຕຣນກິ ການຟງັ ຜ່ ານສ່ ເື ອເລກັ ໂຕຣນກິ ຈດັ ເປນັ ສ່ ມື ວນຊນົ ໄດແ້ ກ່ ວທິ ະຍຸ, ໂທລະພາບ, ເທບັ ບນັ ທກຶ ສຽງ ແລະ ຮູບພາບ, ສ່ ເື ອເລກັ ໂຕຣນກິ ເຫ່ ຼາົ ນແີ້ ຜ່ ຫຼາຍຢ່ ູໃນທ່ ວົ ປະເທດ, ໂດຍສະເພາະແມ່ ນວທິ ະຍຸ ນບັ ວ່ າເປນັ ສ່ ທື ່ ແີ ຜ່ ຫຼາຍ, ມີ ຄວາມສະດວກ. ຜູຟ້ ງັ ສາມາດເລອື ກຟງັ ຈາກລາຍການຕ່ າງໆໄດຕ້ າມໃຈມກັ , ເຖງິ ແມ່ ນວ່ າ ຈະພດັ ທະນາໄປໃນລກ ສະນະຫຼາຍຮູບແບບກໍຕາມ ແຕ່ ກໍຍງັ ຈາໍ ກດັ ໃນກ່ ຸມຂອງຜູຟ້ ງັ ທ່ ມີ ຖີ ານະດ,ີ ມເີ ງນິ ຊເື້ ຄ່ ອື ງໃນລາຄາແພງ ແລະ ຍງັ ຕອ້ ງເສຍຄ່ າໃຊຈ້ ່ າຍອ່ ນຶ ໆອກີ ເປນັ ຈາໍ ນວນຫວຼ ງຫາຼ ຍ. 2.4. ການຟງັ ເພ່ ອື ຈບັ ໃຈຄວາມ ການຟງັ ສານເພ່ ອື ຈບັ ໃຈຄວາມໂດຍລະອຽດເປນັ ການຈບັ ໃຈຄວາມສໍາຄນັ ແລະ ລາຍລະອຽດຕ່ າງໆທ່ ໄີ ດ້ ຮບັ ຈາກການຟງັ ສານປະເພດນີ້ ຜູຟ້ ງັ ຈະມສີ ະມາທຕິ ງັ້ ໃຈຟງັ ພອ້ ມທງັ ຈດົ ບນັ ທກຶ ເພ່ ອື ຊ່ ວຍຄວາມຈາໍ ການຟງັ ເພ່ ອື ຈບັ ໃຈຄວາມມລີ າຍລະອຽດດ່ ງັ ນ:ີ້ - ເຝກິ ການຟງັ ໂດຍຊ່ ວຍກນັ ສະຫຸບຼ ເລ່ ອື ງລາວຈາກຫຼາຍຄນົ ແລວ້ ອອກມາເວາົ້ ຕ່ ໜໍ າ້ ໝ່ ຄູ ່ ໃູ ນຫອ້ ງຮຽນ. - ມອບໃຫນ້ ກັ ຮຽນເປນັ ລາຍບຸກຄນົ ຫຼື ເປນັ ກ່ ຸມໄປຟງັ ເລ່ ອື ງໃດໜ່ ງຶ ເມ່ ອື ຟງັ ແລວ້ ອາດຊກັ ຖາມບນັ ຫາກນັ ຂນຶ້ ເຊ່ ນັ : ຖາ້ ແບ່ ງກ່ ຸມໃນຫອ້ ງເປນັ ສອງກ່ ຸມ, ກ່ ຸມທ່ ີ 1 ຊກັ ຖາມບນັ ຫາ, ກ່ ຸມທີ 2 ຕອບບນັ ຫາ, ຖາ້ ຕອບຖກຶ ແລວ້ ກ່ ຸມທີ 2 ຈະຖາມສະລບັ ໄປເລອື້ ໆ ຄູຜູສອນຈະຄອຍໃຫຄ້ ໍາແນະນາໍ ໃນການຊກັ ຖາມ. - ເຝກິ ການຟງັ ຂ່ າວທາີ ເປນັ ສາລະຄະດີ ແລະ ບດົ ບນັ ເທງິ ຄະດຈີ າກເຄ່ ອື ງມສື ່ ສື ານປະເພດຕ່ າງໆ ແລວ້ ເຮດັ ບດົ ລາຍງານການຟງັ ສ່ ງົ ຄ.ູ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 94 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ

- ເຝກິ ຟງັ ເລ່ ອື ງລາວທ່ ຄີ ູສ່ ງັ ແລະ ກຽມມາອ່ ານໃຫຟ້ ງັ ຫຼື ບນັ ທກຶ ໄວໃ້ ນເທບບນັ ທກຶ ສຽງ ແລວ້ ໃຫສ້ ະຫຸຼບ ໃຈຄວາມສາໍ ຄນັ ແລະ ໃຈຄວາມທ່ ຮີ ອງລງົ ມາ. - ຟງັ ນທິ ານເລ່ ອື ງສນັ້ , ບດົ ລະຄອນ, ບດົ ຄວາມຕ່ າງໆ ທ່ ີບນັ ທກຶ ໄວໃ້ ນເທບ, ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຟັງເນອື້ ເລ່ ອື ງ ໂດຍລະອຽດຫຼາຍໆເທ່ ອື ເພ່ ອື ໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈແລວ້ ເລ່ າົ ຄນື ຕາມຄວາມຮບັ ຮູຂ້ ອງຕນົ . - ເຝກິ ການຟງັ ໂດຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນບອກເລ່ ອື ງ, ຈດຸ ມ່ ຸງໝາຍ, ຄຸນຄ່ າ ຫຼື ປະໂຫຍດທ່ ໄີ ດຮ້ ບັ ຈາກການຟງັ . - ຟງັ ການເລ່ າົ ເລ່ ອື ງຈາກຄນົ ໃນຄອບຄວົ ເຊ່ ນັ : ພ່ ໍແມ່ , ຍາດພ່ ນີ ອ້ ງ, ຜູທ້ ່ ມີ ປີ ະສບົ ການໃນຊວີ ດິ ...ນາເລ່ ອື ງ ຕ່ າງໆເຫ່ ນຼົ ມີ້ າແລກປ່ ຽນຄາໍ ຄດິ ເຫນັ . - ຫຼນິ້ ເກມການຟງັ ເລ່ ອື ງແລວ້ ສະແດງບດົ ບາດສມົ ມຸດ, ຄູອາດຈະເລ່ າົ ນທິ ານ, ເລ່ ອື ງສນັ້ , ບດົ ລະຄອນ ໃຫ້ ນກັ ຮຽນສະແດງທ່ າທາງປະກອບໃນຂະນະທ່ ເີ ລ່ າົ ຫຼື ເມ່ ອື ເລ່ າົ ຈບົ ແລວ້ ໃຫສ້ ະແດງເປນັ ລະຄອນເວາົ້ ໂດຍໃຊຄ້ ໍາເວາົ້ ຂອງຕວົ ເອງ ຫຼື ສະແດງເປນັ ລະຄອນໃບ້ ໂດຍໃຊທ້ ່ າປະກອບກໄໍ ດ.້ - ເຝກິ ການຟງັ ເລ່ ອື ງຕ່ າງໆຈາກຄູ, ເທບັ ບນັ ທກຶ ສຽງ, ອາດຈະເປນັ ເລ່ ອື ງສນັ້ ໆຫຼາຍເລ່ ອື ງ, ເມ່ ອື ຟງັ ແລວ້ ໃຫ້ ຕອບຄໍາຖາມ, ຂຽນເປນັ ແບບອດັ ຕະໄນ ແລະ ປະລະໄນກໍໄດ.້ ການຟງັ ເພ່ ອື ຈບັ ໃຈຄວາມສໍາຄນັ ເປັນພນື້ ຖານໃນ ການຟງັ ທ່ ດີ ,ີ ສາມາດຮູລ້ າຍລະອຽດ ແລະ ສາລະຕ່ າງໆຫາຼ ຍຂນຶ້ . 3. ປະໂຫຍດຂອງການຟງັ ການຟງັ ແມ່ ນພດຶ ຕກິ າໍ ຮບັ ການສ່ ສື ານທ່ ມີ ປີ ະໂຫຍດຕ່ ຕໍ ນົ ເອງ ແລະ ຕ່ ສໍ ງັ ຄມົ . ກ. ປະໂຫຍດຕ່ ໍຕນົ ເອງ ການຟງັ ທ່ ດີ ເີ ຮດັ ໃຫຜ້ ູຟ້ ງັ ໄດຮ້ ບັ ປະໂຫຍດຕ່ າງໆຫາຼ ຍຢ່ າງ ຄ:ື - ການຟັງທ່ ດີ ີ ແມ່ ນພດຶ ຕກິ ໍາຂອງຜູມ້ ມີ າລະຍາດໃນການຄບົ ຄາ້ ສະມາຄມົ ໃນລກັ ສະນະສ່ ວນຕວົ ແລະ ສ່ ວນລວມຕາມສະຖານທ່ ີ ແລະ ໂອກາດຕ່ າງໆ. ດ່ ງັ ນນັ້ , ການຟງັ ຈ່ ງິ ເປນັ ພດຶ ຕກິ າໍ ທ່ ຊີ ່ ວຍສາ້ ງບນັ ຍາກາດທ່ ເີ ປນັ ມດິ , ເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈ, ການຍອມຮບັ ແລະ ຄວາມເຫນັ ອກົ ເຫນັ ໃຈ ເຊ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ . - ການຟັງທ່ ດີ ພີ າໃຫຮ້ ບັ ຮູເ້ ລ່ ອື ງຕ່ າງໆ, ສາມາດເຂາົ້ ໃຈຄວາມສໍາຄນັ ຂອງເລ່ ອື ງທ່ ຟີ ງັ ແລະ ຈດຸ ມ່ ຸງຫມາຍ ຂອງຜູເ້ ວາົ້ . ຜູຟ້ ງັ ຈະສະແດງທ່ າທຕີ ອບສະຫນອງຄ່ ູສນົ ທະນາໄດສ້ ອດຄ່ ອງ ແລະ ບນັ ຫາຂອງຫວົ ຂສໍ້ ນົ ທະນາ. - ການຟງັ ທ່ ດີ ຊີ ່ ວຍພດັ ທະນາສະມດັ ຖະພາບ ຂອງການໃຊທ້ ກັ ສະພາສາດາ້ ນອ່ ນື ໆ ຄກື ານ ຟງັ ຊ່ ວຍໃຫຜ້ ູ ້ ຟງັ ຮຽນຮູຂ້ ະບວນການເວາົ້ ທ່ ດີ ຂີ ອງຜູອ້ ່ ນື ເລ່ ມີ ແຕ່ ການເລອື ກຫວົ ຂໍ້ ການ ປບັ ປຸງບຸກຄະລກິ ະພາບໃນການເວາົ້ ແລະ ວທິ ສີ ະເຫນເີ ນອື້ ໃນທ່ ມີ ປີ ະສດິ ທຜິ ນົ . ນອກຈາກນນັ້ ການຟງັ ຍງັ ເຮດັ ໃຫຜ້ ູຟ້ ງັ ມຄີ ວາມຮູກ້ ວາ້ ງຂວາງ, ມຄີ ວາມຫມນັ້ ໃຈໃນຕນົ ເອງ,ກາ້ ເວາົ້ , ກາ້ ສະແດງອອກຫຼາຍຂນຶ້ . ຜູຟ້ ັງຈະນໍາໄປພດັ ທະນາສະມດັ ຖະພາບການອ່ ານ ແລະ ການ ຂຽນຂອງຕນົ ໄດອ້ ກີ ດວ້ ຍ. - ການຟັງທ່ ີດີຊ່ ວຍໃຫເ້ ກີດຄວາມຮູ ້ ແລະ ສະຕປິ ນັ ຍາຈາກການຮວບຮວມຂໍມ້ ູນ ແລະ ຂໍ້ ຄິດຕ່ າງໆ ເປນັ ຕນົ້ ແມ່ ນຄວາມຮູທ້ າງດາ້ ນວຊິ າການ ແລະ ແນວຄດິ ໃຫມ່ ໆ. - ການຟງັ ທ່ ີດຊີ ່ ວຍໃຫຮ້ ູຄ້ າ◌ໍສບັ ແລະ ສານວນໂວຫານຈາກຜູເ້ ວາົ້ ແລວ້ ຈດົ ຈາໄປເປນັ ແບບຢ່ າງໃນການ ເວາົ້ ແລະ ການຂຽນ. ຂ. ປະໂຫຍດຕ່ ໍສງັ ຄມົ ຮຽບຮຽງໂດຍ ປທ ແອງທລິ າດ ຫາຼ້ ອ່ ຸນແກວ້ 95 ພາສາລາວ-ວນັ ນະຄະດີ