อิทธิพลของลักษณะภูมิประเทศ 14 ม.ค.65 ป.4

สังคมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ป. 4 หน่วยการเรียนรู้ที่ 14 จงั หวดั ของเรา อทิ ธิพลของลกั ษณะภูมิประเทศ เวลา 1 คาบ 34

ซักถามความรู้ ท่ีราบ เนินนเขักาเรียนมภีข้อเู ขสางสัยเกยี่ทว่ีรกาบั บสูง ลกั ษณะทางกายภาพในเร่ืองอะไรบ้าง ที่ราบสูง เนินเขา ท่ีราบ ภูเขา 35

2. ลกั ษณะทางกายภาพ ลกั ษณะทางกายภาพคืออะไร 36

2. ลกั ษณะทางกายภาพ คือ ส่ิงแวดล้อมทอ่ี ย่รู อบตวั เรา ซ่ึงเกดิ ขึน้ เองตามธรรมชาตแิ ละมนุษย์สร้างขนึ้ ในแต่ละพืน้ ที่ของแต่ละจงั หวดั จะมลี กั ษณะทางกายภาพทเ่ี หมือนกนั และแตกต่างกนั ลกั ษณะทางกายภาพทสี่ าคญั ได้แก่ ลกั ษณะภูมปิ ระเทศ ภูมอิ ากาศ และทรัพยากรธรรมชาติ 37

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั สิ่งต่าง ๆ ในจงั หวดั ลกั ษณะภูมปิ ระเทศคืออะไร 38

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั สิ่งต่าง ๆ ในจังหวัด สภาพทว่ั ๆ ไปของพ้นื ผวิ โลก ประกอบดว้ ยสิ่งที่มีอยตู่ ามธรรมชาติ เช่น ความสูง–ต่า ของพ้นื ผวิ โลก แหลง่ น้า และส่ิงท่ีมนุษยส์ ร้างหรือดดั แปลงข้ึน เช่น เขื่อน ถนน เมือง แตใ่ นทางกายภาพจะเนน้ เฉพาะลกั ษณะของเปลือกโลก หรือที่เรียกวา่ ภูมิลกั ษณ์ ลกั ษณะภูมปิ ระเทศทส่ี าคญั ได้แก่ ภูเขา เนินเขา ทรี่ าบสูง ทรี่ าบ 39

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั สิ่งต่าง ๆ ในจังหวัด ภูเขา คือ พ้นื ท่ีท่ีมีระดบั สูงจากบริเวณรอบ ๆ ต้งั แต่ 600 เมตรข้ึนไป มากกว่า 600 เมตร ภูเขาสูงในจังหวดั เชียงใหม่ (ดอยเชียงดาว) 40

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั ส่ิงต่าง ๆ ในจงั หวัด เนินเขา คือ พ้ืนที่ท่ีมีระดบั สูงจากบริเวณรอบ ๆ ต้งั แต่ 150–600 เมตร ต้งั แต่ 150–600 เมตร เขาสามมุกในจังหวดั ชลบุรี แม้จะเรียกกนั จนคุ้นเคยว่า “ภูเขา” แต่เขาสามมุกกม็ ลี กั ษณะ เป็ นแค่เนินเขาเตยี้ ๆ เท่าน้ัน โดยมคี วามสูงไม่ถึงระดบั เกณฑ์ของเนินเขาทว่ั ไป ด้วยความสูงทปี่ ระมาณ 72 เมตรจากระดบั ทะเลปานกลางเท่าน้ัน แต่เน่ืองจากมีลกั ษณะเป็ นเขา จึงถือว่าเป็ น “เนินเขา” 41

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั สิ่งต่าง ๆ ในจงั หวัด ทรี่ าบสูง คือ พ้ืนท่ีที่มีระดบั สูงกวา่ บริเวณใกลเ้ คียง มีดา้ นหน่ึงลาดชนั ลงสู่พ้ืนที่ท่ีต่ากวา่ สูงกว่าพืน้ ทดี่ ้านข้าง ทุ่งดอกกระเจียว อยู่ในเขตทรี่ าบสูงในอทุ ยานแห่งชาตไิ ทรทอง จังหวดั ชัยภูมิ 42

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั สิ่งต่าง ๆ ในจงั หวัด ท่รี าบ คือ พ้นื ท่ีซ่ึงอาจจะราบเรียบหรือเป็นลูกคล่ืน มีความสูง–ต่าไม่เกิน 150 เมตร มคี วามสูงตา่ แตกต่างกนั ไม่มากนัก บางช่วงมลี กั ษณะเป็ นลกู คลื่น เรียก “ทรี่ าบลูกฟูก” กไ็ ด้ ทรี่ าบกว้างใหญ่ในจงั หวดั พระนครศรีอยธุ ยา เป็ นเขตที่ราบทเี่ หมาะแก่การทาเกษตรกรรม 43

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั สิ่งต่าง ๆ ในจงั หวัด นอกจากนีย้ งั มีลกั ษณะภูมิประเทศอื่น ๆ ซ่ึงเป็ นลกั ษณะภูมิประเทศรอง เช่น ชายฝั่งทะเล แม่นา้ เกาะ แก่ง 44

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั ส่ิงต่าง ๆ ในจังหวัด ลกั ษณะภูมิประเทศดงั กล่าวส่งผลให้แต่ละจังหวดั มีแหล่งทรัพยากรและสถานทสี่ าคญั ท้งั ที่เหมือนกนั และแตกต่างกนั 45

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั สิ่งต่าง ๆ ในจงั หวัด ภาคกลาง ลกั ษณะภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็ นทร่ี าบล่มุ แม่นา้ มแี ม่นา้ หลาย สายไหลผ่าน เช่น แม่นา้ ป่ าสัก แม่นา้ เจ้าพระยา แม่นา้ ท่าจนี แม่นา้ แม่กลอง จึงเป็ นภาคทมี่ ดี ินและนา้ อดุ มสมบูรณ์ เหมาะสาหรับการปลกู ข้าว 46

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั ส่ิงต่าง ๆ ในจงั หวัด ภาคใต้ ลกั ษณะภูมิประเทศเป็ นทรี่ าบชายฝ่ังทะเล มที ะเลขนาบท้งั สองด้าน บริเวณทต่ี ดิ ทะเลมชี ายฝ่ังทะเลเหมาะสาหรับการทาประมง ส่วนพืน้ ทท่ี ่ีเป็ นภูเขาและทร่ี าบเชิงเขาเหมาะสาหรับการปลกู ยางพารา สวนผลไม้ เพราะมีความชื้นสูงและดนิ ระบายนา้ ได้ดี 47

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั สิ่งต่าง ๆ ในจงั หวัด ภาคตะวนั ออก ลกั ษณะภูมิประเทศเป็ นทร่ี าบชายฝ่ัง ทะเล บริเวณทตี่ ดิ ทะเลจงึ เหมาะสาหรับ การทาประมง ส่วนทางตอนกลางของ ภาคมีเขตทส่ี ูงและทรี่ าบแคบ ๆ มีแม่นา้ หลายสายไหลผ่าน เช่น แม่นา้ ระยอง แม่นา้ ประแสร์ แม่นา้ จันทบุรี ทาให้มี ดนิ และนา้ เพยี งพอต่อการปลกู ยางพารา มะพร้าว ผลไม้อื่น ๆ รวมท้งั พืชไร่ เช่น อ้อย มันสาปะหลงั 48

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั ส่ิงต่าง ๆ ในจงั หวัด ภาคตะวนั ตก ลกั ษณะภูมปิ ระเทศเป็ นทวิ เขาสูง สลบั ซับซ้อน แต่มีโครงสร้างของหิน ทป่ี ระกอบด้วยแร่หลายชนิด เช่น ดบี ุก ตะกวั่ สังกะสี รัตนชาติ มีทีร่ าบเชิงเขาทม่ี ดี ินและนา้ เหมาะ สาหรับการปลกู พืชไร่ เช่น อ้อย ข้าวโพด มันสาปะหลงั 49

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั สิ่งต่าง ๆ ในจังหวัด ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ ลกั ษณะภูมปิ ระเทศเป็ นทร่ี าบสูงและมแี นวทวิ เขาพาดผ่านทางตอนกลาง เกดิ เป็ นแอ่ง 2 แห่ง ได้แก่ แอ่งโคราชและแอ่งสกลนคร 50

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั สิ่งต่าง ๆ ในจงั หวัด ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เม่ือถงึ ช่วงนา้ หลาก นา้ ไม่สามารถระบาย 51 ได้ทนั เกดิ นา้ ท่วมได้ง่าย และมีโครงสร้าง ของหินเป็ นหินทราย เม่ือผุพงั กลายเป็ น ดินทรายซ่ึงกกั เกบ็ นา้ ได้ไม่ดี มีการระเหย สูง ดนิ ขาดความอดุ มสมบูรณ์ มีความแห้ง แล้งมากกว่าภาคอื่น ๆ และยงั มชี ้ันเกลือหิน ผสมอยู่ ทาให้ดนิ เคม็ ไม่เหมาะสาหรับ การปลกู พืช หรือปลกู พืชทมี่ ีความทนเค็ม และทนแล้งได้ดีเท่าน้ัน

2. ลกั ษณะทางกายภาพ 2.1 อทิ ธิพลของลกั ษณะทางกายภาพกบั สิ่งต่าง ๆ ในจงั หวัด ภาคเหนือ ลกั ษณะภูมปิ ระเทศเป็ นทวิ เขาและหุบเขา โดยบริเวณทวิ เขามคี วามสูงชัน และสลบั ซับซ้อน เป็ นต้นกาเนิดของแม่นา้ สาคญั หลายสาย เช่น แม่นา้ ปิ ง แม่นา้ วงั แม่นา้ ยม แม่นา้ น่าน ส่วนบริเวณหุบเขามที รี่ าบลุ่มแม่นา้ แคบ ๆ ทมี่ ดี ินและนา้ อดุ มสมบูรณ์ เหมาะสาหรับการปลูกข้าวและพืชชนิดต่าง ๆ 52

เกม เลือกแผ่นป้าย ทรี่ าบสูง เนินเขา ทร่ี าบ ภูเขา เกาะ 53

กจิ กรรม ลกั ษณะภูมปิ ระเทศ 1 ภาคเหนือ 4 ทวิ เขาสูงสลบั ซับซ้อน ประกอบด้วยแร่หลายชนิด 2 ภาค 3 ภูมปิ ระเทศส่วนใหญ่เป็ นทร่ี าบลุ่มแม่นา้ ตะวนั ออกเฉียงเหนือ 3 ภาคกลาง 1 ต้นกาเนิดของแม่นา้ สาคญั หลายสาย 4 ภาคตะวนั ตก 2 มีความแห้งแล้งมากกว่าภาคอื่น ๆ 5 ภาคตะวนั ออก 6 ทร่ี าบชายฝั่งทะเล เหมาะสาหรับการทาประมง 6 ภาคใต้ 5 มแี ม่นา้ หลายสายไหลผ่าน เช่น แม่นา้ ระยอง 54

คาถามทบทวน การดาเนินชีวติ ของคนในจงั หวดั มคี วามเกย่ี วข้องกบั ลกั ษณะ ภูมปิ ระเทศอย่างไร ลกั ษณะภูมิประเทศเป็นตวั กาหนดวถิ ีการดารงชีวิตของคนในจงั หวดั ท้งั การสร้างท่ีอยอู่ าศยั การแต่งกาย การรับประทานอาหาร และการ ประกอบอาชีพ เช่น คนในจงั หวดั ทางภาคกลางท่ีมีเขตท่ีราบกวา้ งใหญ่ กน็ ิยมประกอบอาชีพเพาะปลูกพชื โดยเฉพาะขา้ ว และนาขา้ วมา รับประทานเป็ นอาหารหลกั 55

สรุปความรู้ o ลกั ษณะทางกายภาพ คือ สิ่งแวดลอ้ มที่อยรู่ อบตวั เรา ซ่ึงเกิดข้ึนเองตาม ธรรมชาติและที่มนุษยส์ ร้างข้ึน ในแต่ละพ้นื ท่ีของแต่ละจงั หวดั จะมีลกั ษณะ ทางกายภาพที่เหมือนกนั และแตกต่างกนั ลกั ษณะภูมิประเทศ หมายถึง สภาพทว่ั ๆ ไปของพ้ืนผวิ โลก ประกอบดว้ ยสิ่งท่ีมีอยตู่ ามธรรมชาติและ สิ่งท่ีมนุษยส์ ร้างหรือดดั แปลงข้ึน เรียกอีกอยา่ งหน่ึงวา่ ภูมิลกั ษณ์ o ลกั ษณะภูมิประเทศท่ีสาคญั ไดแ้ ก่ ที่ราบ ท่ีราบสูง เนินเขา และภูเขา นอกจากน้ียงั มีลกั ษณะภูมิประเทศรอง เช่น แม่น้า บึง หนอง แอ่ง ชายฝั่งทะเล เกาะ แก่ง o ลกั ษณะภูมิประเทศส่งผลใหแ้ ต่ละพ้นื ที่ในภาคต่าง ๆ มีแหล่งทรัพยากร และสถานที่สาคญั ที่เหมือนกนั และแตกต่างกนั 56

การมอบหมายงาน สงั เกตสภาพภูมิอากาศในพ้นื ที่ท่ีนกั เรียนอาศยั อยู่ รวมท้งั วเิ คราะห์วา่ สภาพภูมิอากาศเช่นน้ี เกิดจากปัจจยั ใดบา้ ง เพอื่ นาขอ้ มูลมาอภิปรายร่วมกนั คาบหนา้ 57