การเรียนรู้สู้ภัยธรรมชาติ 2 (ม.ต้น)

การเรียนร้สู ภู้ ัยธรรมชาติ2 สค 22019 ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน้

หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 1 ภัยแล้ง ศนู ยก์ ารศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยอาเภอท่งุ ชา้ ง

ความหมาย ภยั แลง้ หมายถงึ ภยั ทีเ่ กดิ จากการขาดแคลนนา้ ในพื้นที่ใดพน้ื ท่ีหนึง่ เปน็ เวลานาน จนก่อให้เกดิ ความแห้งแลง้ ฝนแลง้ / ฝนทิ้งชว่ ง ฝนแล้ง หมายถงึ ความแหง้ แลง้ ของลมฟ้าอากาศอันเกิดจากการท่ีฝน น้อยกวา่ ปกตไิ ม่เพียงพอต่อความต้องการ หรอื ฝนไม่ตกตอ้ งตาม ฤดกู าล ฝนทิ้งช่วง หมายถึง ชว่ งท่ีมปี รมิ าณฝนตกไมถ่ ึงวนั ละ 1 มลิ ลิเมตรติดตอ่ กนั เกิน 15 วนั ในชว่ งฤดฝู น เดอื นท่มี ีโอกาสเกิดฝนทิ้งช่วงสูงคือ เดอื นมถิ ุนายน และกรกฎาคม ศนู ย์การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอาเภอทุ่งชา้ ง

สาเหตุของการเกดิ ภัยแลง้ 1 โดยธรรมชาตเิ กิดจากการเปล่ียนแปลงอุณหภูมโิ ลก สภาพ ภมู อิ ากาศ ระดบั น้าทะเล และภัยธรรมชาติ เชน่ วาตภยั แผ่นดนิ ไหว 2 โดยการกระทาของมนุษย์โดยการทาลายช้ันโอโซน และ ผลกระทบของภาวะ เรือนกระจก ผลกระทบทเี่ กดิ จากภยั แลง้ - ดา้ นเศรษฐกิจ สน้ิ เปลอื งและสูญเสยี ผลผลติ ดา้ นเกษตร ปศสุ ัตว์ ปา่ ไม้ การประมงเศรษฐกจิ ท่วั ไป เชน่ ราคาท่ีดนิ ลดลง โรงงานผลิต เสยี หาย การว่างงาน สูญเสียอุตสาหกรรม การทอ่ งเทย่ี ว พลงั งานอตุ สาหกรรมขนส่ง - ด้านสง่ิ แวดลอ้ ม ส่งผลกระทบต่อสตั วต์ า่ ง ๆ ท าให้ขาดแคลนน้า เกดิ โรคกับสตั วส์ ูญเสียความหลากหลายพันธุ์ รวมถงึ ผลกระทบด้าน อุทกวทิ ยา ทาใหร้ ะดับและปรมิ าณน้าลดลงพนื้ ท่ีชุ่มนา้ ลดลง ความเคม็ ของน้าเปล่ียนแปลง ระดับนา้ ในดินเปล่ียนแปลง คุณภาพน้า เปลีย่ นแปลง เกิดการกัดเซาะของดิน ไฟปา่ เพิ่มขน้ึ สง่ ผลตอ่ คณุ ภาพอากาศและสญู เสียทศั นยี ภาพ เป็นตน้ - ด้านสังคม เกดิ ผลกระทบในด้านสขุ ภาพอนามัย เกดิ ความขดั แย้งในการใช้น้าและการจัดการคณุ ภาพชวี ิตลดลง ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอทุ่งชา้ ง

แนวทางการป้องกันและการแก้ไขปัญหา ผลกระทบที่เกิดจากภัยแลง้ 1 การเตรียมความพร้อม การเตรียมตัวเพ่ือรับสถานการณก์ ารเกดิ ภยั แลง้ ท่จี ะเกิดขน้ึ ดงั นี้ 4 123 เตรยี มกกั เกบ็ นา้ เพ่อื การบริโภค ขดุ ลอกคู คลอง และบอ่ น้า วางแผนการใชน้ ้าอย่างประหยัด เตรียมหมายเลขโทรศพั ท์ฉุกเฉิน ให้เพียงพออย่ารีรอมฉิ ะนัน้ จะ บาดาล เพ่อื เพ่มิ ปรมิ าณกักเกบ็ เพ่อื ให้มนี า้ ใชต้ ลอดช่วงภยั แล้ง เพ่อื การขอน้าบรโิ ภคและการดับ ไม่มนี ้าให้เก็บ น้า ไฟป่า ศนู ยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอทุ่งชา้ ง

แนวทางการป้องกันและการแก้ไขปญั หา ผลกระทบที่เกิดจากภยั แล้ง 2 การปฏบิ ตั ิขณะเกดิ ภยั แล้ง ขณะท่ีเกิดภยั แล้ง เราจะต้องปฏบิ ัติดงั ตอ่ ไปน้ี 1 2 3 การใช้นา้ เพือ่ การเกษตร ควรใช้ การใชน้ ้าจากฝกั บัวเพ่อื ชาระ กาจัดวัสดุเชอื้ เพลงิ รอบท่พี กั ช่วงเชา้ และเย็นเพอ่ื ลดอตั รา ร่างกายจะประหยดั นา้ มากกวา่ เพ่ือป้องกน้ั การเกดิ ไฟป่า และ การระเหยน้า การตกั อาบ การลกุ ลาม ศูนย์การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาเภอท่งุ ชา้ ง

แนวทางการป้องกันและการแกไ้ ขปญั หา ผลกระทบท่เี กดิ จากภยั แล้ง 3 การช่วยเหลือและฟื้นฟูภายหลังการเกดิ ภยั แลง้ หลังจากการเกิดภยั แล้ง เราจะต้อง เตรียมตัวและปฏบิ ัติดงั ตอ่ ไปน้ี 1 2 ตดิ ตามสภาวะอากาศ ฟงั ค ไมผ้ ลคลุมโคนต้นด้วยฟางเปลือกถว่ั เศษใบไม้ ใบ าเตอื นจากกรมอุตุนิยมวทิ ยา หญ้า ปลูกพืชตระกลู ถั่วรอบบริเวณโคนต้น โดย เรม่ิ คลุมในช่วงปลายฤดูฝน หรือช่วงตน้ ฤดแู ล้ง พชื ผกั คลุมด้วยฟางขา้ ว แกลบสด พลาสติก เปน็ ต้น ศูนย์การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาเภอท่งุ ชา้ ง

หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 2 วาตภยั ศนู ย์การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยอาเภอท่งุ ชา้ ง

ความหมาย วาตภยั หมายถึง ภัยท่เี กิดข้นึ จากพายุ ลมแรง จนทาใหเ้ กิดความ เสียหายและเป็นอนั ตรายต่อชวี ิต ทรัพย์สนิ อาคารบา้ นเรือนและ ส่ิงก่อสรา้ ง รวมถึงต้นไม้ พืชผักตา่ ง ประเภทของวาตภัย แบ่งเปน็ 3 ประเภท ไดแ้ ก่ พายฝุ นฟ้าคะนอง พายุหมนุ เขตร้อน และ พายทุ อรน์ าโด - พายฝุ นฟ้าคะนอง เปน็ ปรากฏการณท์ างธรรมชาติท่เี กดิ ขึ้นเป็นประจาเหนอื พนื้ ผิวโลกในแตล่ ะพน้ื ท่จี ะเปน็ ไปตามฤดกู าล - พายุหมนุ เขตร้อนหรือพายไุ ซโคลน เกิดในฤดฝู น ต้ังแต่เดอื นพฤษภาคมถงึ เดือนตลุ าคม พายุน้ีเกดิ ในมหาสมทุ รแปซิฟิกด้านตะวันตกและดา้ นใต - พายุทอร์นาโด (tornado) เปน็ ช่อื เรยี กพายหุ มุนท่ีเกิดในทวปี อเมรกิ า มี ขนาดเนื้อท่ีเลก็ หรอื เส้นผ่าศูนย์กลางนอ้ ย แตห่ มุนดว้ ยความเรว็ สูง ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอาเภอทุ่งชา้ ง

ลักษณะการเกดิ วาตภัย 1 สาเหตุและปัจจยั การเกดิ วาตภัย - ความแตกต่างของอุณหภมู สิ องแหง่ - ความแตกตา่ งของความกดอากาศ 2 ลกั ษณะการเกดิ วาตภัยประเภทต่าง ๆ - กอ่ นเกดิ พายฟุ า้ คะนองหรือพายฤุ ดูร้อนมักจะมสี ญั ญาณเตือนภยั ลว่ งหนา้ ไดแ้ ก่ อากาศร้อนอบอา้ วตดิ ต่อกันหลายวัน ลมสงบนิง่ ความชืน้ ในอากาศสงู - พายุหมนุ เขตร้อนหรอื พายุไซโคลน ที่มถี น่ิ กาเนิดเหนอื มหาสมทุ รในเขตร้อนนอกเขต บริเวณเส้นศูนย์สูตร พายุหมุนเขตรอ้ นเกิดขนึ้ ได้หลายแหง่ ในโลก และมีชอื่ เรยี ก ต่างกนั ไปตามแหลง่ กาเนดิ บรเิ วณท่ีมีพายหุ มุนเขตรอ้ นเกิดขึ้นเปน็ ประจา 3 ผลกระทบจากวาตภัย - เกิดฝนตกหนักและเกดิ น้าท่วมอย่างรุนแรง - พืชผลทปี่ ลกู ไวแ้ ละทนี่ าหลายหมนื่ ไรไ่ ด้รับความเสยี หาย ศนู ย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยอาเภอท่งุ ชา้ ง

พน้ื ทีเ่ สี่ยงต่อการเกดิ วาตภยั ในประเทศไทย การกาหนดขอบเขตพ้ืนที่วิกฤตจากวาตภยั 1) ศกึ ษาขอ้ มลู สถติ กิ ารเกิดวาตภยั และความรนุ แรงของการเกดิ วาตภัยในอดตี ตลอดจนระดับความเร็วลมใกลศ้ ูนยก์ ลาง และ เสน้ ทางพายหุ มุนเขตรอ้ นซง่ึ เป็นสาเหตขุ องการเกิดวาตภัย 2) ศกึ ษาขอ้ มลู ความเรว็ ลมสงู สดุ รายวัน อย่างนอ้ ยในรอบ 30 ปี แบ่งระดับความเร็วลม เพ่อื แสดงระดบั ความรนุ แรงของวาต ภยั 3) แบ่งลักษณะภมู ิประเทศเปน็ พื้นท่ภี ูเขา พื้นท่ลี อนลาด พนื้ ทีร่ าบ และพืน้ ทน่ี ้าทว่ มถงึ 4) กาหนดนา้ หนกั ในแตล่ ะปัจจยั ทีม่ ีผลตอ่ การเกดิ วาตภยั โดยมีค่าถว่ งน้าหนักของปัจจัยต่าง ๆ คือ ความเร็วลม ความถท่ี ่พี ายเุ ขา้ ความถท่ี ่ีพายเุ คลื่อนทผ่ี ่าน สภาพภมู ิประเทศรศั มคี วามรนุ แรงของพายหุ มนุ เขตร้อนในระดบั ตา่ ง ๆ เพื่อน ามากาหนดขอบเขต ระดบั เส่ยี งวาตภยั 5) จัดทาแผนทแี่ สดงระดบั ความเสี่ยงวาตภัย โดยการใช้ระบบ GIS 6) คานวณหาบริเวณพ้ืนท่ีทไ่ี ด้รบั อทิ ธพิ ลจากพายุหมนุ เขตร้อนทีร่ ะดบั ต่าง ๆโดยพจิ ารณาจากพื้นที่ที่อยู่ในรัศมที ศ่ี ูนย์กลางพายุ เคล่อื นที่ผา่ น ในเขต 50 และ 100 กโิ ลเมตร ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอาเภอท่งุ ชา้ ง

พ้ืนทเี่ สีย่ งตอ่ การเกิดวาตภยั ในประเทศไทย ระดับพื้นที่เส่ยี งวาตภัย พื้นท่เี สี่ยงวาตภยั แบง่ ออกเป็น 3 ระดับ คือ พ้นื ที่เสีย่ งวาตภยั ระดับสงู พน้ื ทเ่ี ส่ยี ง วาตภัยระดับปานกลาง และพ้นื ที่เส่ยี งวาตภยั ระดบั ต่า 1) พน้ื ทเี่ ส่ียงวาตภัยระดบั สงู เป็นพน้ื ที่ทีอ่ ยูใ่ นรศั มี 50 กโิ ลเมตรจากแนวศนู ย์กลางการเคลอื่ นทข่ี องพายุ สภาพพ้นื ท่เี ปน็ ทร่ี าบ ต่า อยู่ใกลแ้ ถบชายฝ่ังทะเล หรือพนื้ ทีเ่ กาะ 2) พืน้ ที่เส่ยี งวาตภยั ระดบั ปานกลาง เป็นพ้นื ทีอ่ ยูใ่ นแนวรศั มี 50 - 100กิโลเมตร จากแนวศนู ย์กลางพายุ สภาพพ้นื ที่เป็นทีล่ อน ลาดและที่ราบเชงิ เขา สภาพการใชป้ ระโยชน์มกั จะเปน็ พ้ืนที่เกษตรเป็นสว่ นใหญ่ 3) พืน้ ทเ่ี สย่ี งวาตภยั ระดับตา่ เปน็ พืน้ ทอ่ี ยู่นอกแนวรัศมี 100 กิโลเมตรจากศูนยก์ ลางการเคลอ่ื นทขี่ องพายุ สภาพพ้ืนที่ที่เป็น ภเู ขาสงู ส่วนใหญ่ ความเสยี หายจงึ เกิดขน้ึ ไม่มาก ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาเภอทุ่งชา้ ง

แนวทางการป้องกนั และการแกไ้ ขปญั หาผลกระทบท่เี กดิ จากวาตภยั 1. การเตรียมการก่อนเกดิ วาตภยั - ตดิ ตามขา่ ว ประกาศ และคาเตอื นภยั เกย่ี วกบั ลักษณะอากาศรา้ ยจากกรมอตุ นุ ิยมวิทยา - เตรยี มวิทยุและอุปกรณ์ส่ือสารทีใ่ ชถ้ ่านแบตเตอร่ี เพอื่ ติดตามขา่ วในกรณีทไ่ี ฟฟ้าขัดข้อง - ตดั กิง่ ไมท้ ่อี าจหกั ลงจากแรงลมพายุ โดยเฉพาะก่งิ ไมท้ ่ีมโี อกาสหักลงมาทบั บา้ นเรือน หรอื สายไฟฟา้ ได้ ส่วนตน้ ไม้ท่ยี ืนตน้ ตาย ควรโค่นลงใหเ้ รียบร้อย - ตรวจเสาและสายไฟฟ้า ทง้ั ภายในและภายนอกบริเวณบ้านเรือนใหเ้ รยี บร้อยถา้ ไม่แขง็ แรงใหย้ ึดเสาไฟฟ้าใหม้ ่ันคง - ปิดประตู หน้าต่างทกุ บาน รวมทัง้ ยดึ ประตูและหนา้ ตา่ งให้มนั่ คงแขง็ แรงถา้ ประตหู นา้ ตา่ งไม่แขง็ แรง ให้ใชไ้ ม้ทาบตอกตะปูตรึงปิด ประตู หน้าตา่ งไวจ้ ึงจะปลอดภยั ยงิ่ ข้ึน - ปิดก้นั ชอ่ งทางลมและช่องทางต่าง ๆ ท่ีลมจะเข้ามาทาใหเ้ กดิ ความเสียหาย - เตรยี มตะเกียง ไฟฉาย และไมข้ ีดไฟใหพ้ รอ้ มและนามาวางไวใ้ กล้ ๆ มือเมื่อเกดิ ไฟฟ้าดบั จะไดห้ ยิบใชอ้ ย่างทนั ทว่ งที - เตรยี มอาหารสารอง น้าดม่ื อาหารกระปอ๋ งไว้เพื่อยังชพี ในระยะเวลา 2-3 วัน - ดบั เตาไฟใหเ้ รียบร้อยและควรจะมอี ปุ กรณส์ าหรบั ดบั เพลงิ ไวภ้ ายในบา้ น - เตรียมเคร่ืองเวชภณั ฑ์ ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยอาเภอทุ่งชา้ ง

ขอ้ ปฏบิ ตั เิ มอื่ เกิดวาตภัย 1 กรณอี ยทู่ ีน่ อกบา้ น 1) รบี หาอาคารทมี่ น่ั คงแขง็ แรงแลว้ เขา้ ไปหลบอยู่ภายใน 2) กรณที ีเ่ ล่นน้าตอ้ งรีบขึน้ จากน้าและไปให้พน้ ชายหาด 3) ถา้ อย่ใู นทโี่ ลง่ เชน่ ทุ่งนา ควรน่ังยอง ๆ ปลายเทา้ ชดิ กนั และเขย่งปลายเท้าใหเ้ ท้าสัมผสั พืน้ ดินนอ้ ยท่ีสุดและโน้มตวั ไปข้างหนา้ ไม่ควรนอนราบกบั พื้น 4) อยู่ใหไ้ กลจากโลหะทเ่ี ปน็ สือ่ ไฟฟา้ ทกุ ชนดิ เช่น อปุ กรณ์ทาสวน รถจกั รยาน รถจกั รยานยนต์ และรางรถไฟ 5) ห้ามอยู่ใตต้ ้นไม้ท่ีโดดเดี่ยวโลง่ แจ้ง 6) หา้ มใช้โทรศัพท์มือถอื 2 กรณีอยู่ในบา้ น 1)อยใู่ ห้ไกลจากอุปกรณไ์ ฟฟ้า โลหะทีเ่ ป็นสือ่ น าไฟฟ้าทกุ ชนดิ และงดใช้โทรศัพท์ ศนู ยก์ ารศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยอาเภอทุ่งชา้ ง

การแกไ้ ขปัญหาหลงั จากเกิดวาตภัย 1 หากมผี บู้ าดเจบ็ ให้รบี ช่วยเหลอื และนาสง่ โรงพยาบาลหรือสถานพยาบาลที่อยใู่ กลเ้ คียงใหเ้ ร็วทสี่ ดุ 2 ต้นไม้ใกล้จะลม้ ให้รีบจดั การโคน่ ลม้ ลงเสีย มฉิ ะนั้นจะหกั โคน่ ลม้ ภายหลงั 3 ถา้ มเี สาไฟฟา้ ลม้ สายไฟขาดอยา่ เข้าใกล้ หรือแตะตอ้ งเปน็ อนั ขาด ใหท้ าเครือ่ งหมายแสดงอันตราย และแจ้งเจา้ หนา้ ท่ี หรือชา่ ง ไฟฟ้าโดยด่วน อย่าแตะต้องโลหะท่เี ปน็ สื่อไฟฟ้า 4 เมือ่ ปรากฏว่าทอ่ ประปาแตกที่ใด ใหร้ บี แจง้ เจ้าหนา้ ท่มี าแกไ้ ขโดยด่วน 5 อย่าเพ่งิ ใชน้ า้ ประปา เพราะนา้ อาจไมบ่ รสิ ทุ ธิ์ เนื่องจากทอ่ แตกหรอื นา้ ท่วมถา้ ใช้นา้ ประปาขณะน้นั มาดม่ื อาจจะเกดิ โรคได้ ให้ใชน้ า้ ที่สารองไวก้ ่อนเกดิ วาตภยั มาดืม่ แทน 6 ปญั หาทางดา้ นสาธารณสขุ ทีอ่ าจจะเกดิ ข้ึนได้ดังนี้ - การควบคมุ โรคติดตอ่ ที่อาจเกิดระบาดได้ - การทาน้าให้สะอาด เช่น ใช้สารส้ม และใชค้ ลอรนี - การกาจัดอุจจาระโดยใชป้ นู ขาว หรือนา้ ยาไลโซล 5% กาจัดกล่ินและฆ่าเชื้อโรค กาจัดพาหะนาโรค เชน่ ยงุ และแมลงวัน โดย ใชฆ้ ่าแมลง ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั อาเภอท่งุ ชา้ ง

หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 3 อุทกภัย ศนู ยก์ ารศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยอาเภอท่งุ ชา้ ง

ความหมาย อทุ กภยั หมายถงึ ภยั หรืออนั ตรายทเี่ กิดจากนา้ ทว่ ม หรอื อันตรายอันเกดิ จากภาวะ นา้ ไหลเอ่อลน้ ฝงั่ แม่นา้ ลาธาร หรอื ทางนา้ เขา้ ท่วมพน้ื ทซี่ งึ่ โดยปกติแลว้ ไมไ่ ด้อยู่ใตร้ ะดบั น้า หรอื เกดิ จากการสะสมนา้ บนพน้ื ที่ ซึง่ ระบายออกไมท่ ัน ทาให้พืน้ ทนี่ น้ั ปกคลุมไปด้วยน้า ศูนยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาเภอทุ่งชา้ ง

สาเหตุและปัจจยั สาคญั ท่ที าให้เกดิ อทุ กภัยมี 2 ประการ คอื การเกิดภัยธรรมชาติ และการกระทาของมนษุ ย์ การเกิดภยั ธรรมชาตไิ ดแ้ ก่ 1) ฝนตกหนักจากพายหุ รอื พายุฝนฟา้ คะนอง เป็นพายุทเ่ี กิดขน้ึ ตดิ ตอ่ กนั เปน็ เวลานานหลายชั่วโมง 2) ฝนตกหนกั จากพายุหมุนเขตรอ้ น เป็นเวลานานทาใหบ้ ริเวณน้ันมีฝนตกหนกั ตดิ ตอ่ กนั ตลอดเวลาและมนี า้ ท่วมขัง นอกจากนี้ถา้ เกดิ พายขุ ึน้ ต่อเนื่องกันกท็ าใหน้ ้าท่วมได้ 3) ฝนตกหนักในปา่ บนภเู ขา ทาให้นา้ ปา่ ไหลสทู่ ่รี าบเชงิ เขา เกดิ นา้ ท่วมข้นึ อยา่ งกะทนั หัน 4) ผลจากน้าทะเลหนุน ในระยะท่ีดวงอาทิตยแ์ ละดวงจันทร์อยู่ในแนวทีท่ าใหร้ ะดบั นา้ ทะเลขึ้นสงู สดุ น้าทะเลจะหนนุ ใหร้ ะดบั น้าใน แม่น้ าสูงข้นึ ประกอบกับระยะเวลาที่น้าป่าและนา้ จากภเู ขาไหลลงสแู่ มน่ ้ า น้าในแมน่ ้ าไมส่ ามารถไหลลงสทู่ ะเลได้ ทาให้เกิดนา้ เออ่ ล้นตลิ่งและทว่ มเป็นบรเิ วณกวา้ งยง่ิ ถา้ มฝี นตกหนักหรอื มพี ายุเกดิ ข้ึน ความเสียหายกย็ ิง่ จะมีมากขน้ึ 5) ผลจากลมมรสุมมกี าลงั แรง มรสมุ ตะวันตกเฉยี งใต้เป็นมรสุมทพี่ ัดพาความช้ืนจากมหาสมทุ รอนิ เดียเขา้ สูป่ ระเทศไทย เมือ่ มี กาลงั แรงเปน็ ระยะเวลาหลายวนั ทาใหเ้ กิดคลื่นลมแรง ระดับน้าในทะเลจะสูงขนึ้ ประกอบกับมฝี นตกหนักทาใหเ้ กิดนา้ ทว่ มได้ ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั อาเภอทุ่งชา้ ง

สาเหตุและปัจจัยสาคญั ที่ทาให้เกิดอทุ กภัยมี 2 ประการ คอื การเกดิ ภัยธรรมชาติ และการกระทาของมนุษย์ การกระทาของมนษุ ย์ ได้แก่ 1) การตดั ไมท้ าลายป่าในพื้นท่เี สีย่ งภัย 2) การขยายเขตเมอื งลกุ ลา้ เข้าไปในพื้นท่ีล่มุ ตา่ ซ่ึงเป็นแหล่งนา้ ตามธรรมชาติ 3) การกอ่ สรา้ งโครงสรา้ งขวางทางนา้ ธรรมชาติ ทาใหม้ ผี ลกระทบต่อการระบายนา้ และกอ่ ใหเ้ กิดปัญหานา้ ทว่ ม 4) การออกแบบทางระบายนา้ ของถนนไมเ่ พยี งพอ ทาให้นา้ ลน้ เออ่ ในเมอื ง 5) การบริหารจัดการนา้ ที่ไม่ดี เป็นสาเหตหุ นงึ่ ทีท่ าให้เกิดนา้ ทว่ มโดยเฉพาะบรเิ วณดา้ นทา้ ยเขื่อนหรืออา่ งเก็บน้า ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอาเภอทุ่งชา้ ง

ผลกระทบท่ีเกดิ จากอุทกภัย 1 ผลกระทบทางดา้ นการศึกษา สถานศกึ ษาทถ่ี ูกน้าทว่ มเกิดความเสยี หายเพอ่ื ความปลอดภยั ของนักเรยี น นกั ศึกษา และลดปัญหา การเดนิ ทาง ทาใหต้ ้องปิดการเรยี นการสอนซง่ึ จาเปน็ ตอ้ งมีการสอนชดเชย หรอื การปิดภาคเรยี นไมต่ รงตามเวลาที่กาหนด 2 ผลกระทบทางด้านการเกษตร เมอ่ื เกดิ อุทกภยั จะทาใหผ้ ลผลติ ทางดา้ นการเกษตรไดร้ ับความเสียหาย เครือ่ งมอื เคร่อื งจักรและ อุปกรณต์ า่ ง ๆ จะได้รบั ความเสียหาย ส่งผลกระทบต่อราคาข้าว พชื ไร่ พืชสวน สัตว์น้าและผลผลติ อน่ื ๆ ทาใหก้ ารผลติ และการ ขนสง่ มีตน้ ทนุ สูงขน้ึ กวา่ ปกติ ทั้งในระดบั ประเทศและระดับโลก โดยเฉพาะอย่างย่ิง เกษตรกรทีไ่ ม่มเี งนิ ทุนสารองจะตอ้ งกู้หนี้ยมื สนิ เพอื่ ลงทนุ ทาการเกษตรต่อไป 3 ผลกระทบด้านอตุ สาหกรรม นิคมอตุ สาหกรรมหลายแหง่ ท่ไี ดร้ ับผลกระทบจากการเกิดอทุ กภยั ทาใหเ้ กิดความขดั ขอ้ งในการผลติ และการขาดแคลนปัจจยั เพ่อื ป้อนโรงงานท่มี ฐี านการผลติ ในประเทศไทย นอกจากนี้ยงั ส่งผลตอ่ การสง่ ออกเพราะขาดวัตถดุ ิบในการ ผลิตสินคา้ 4 ผลกระทบด้านเศรษฐกจิ จากการขาดวตั ถุดิบในการผลติ สนิ คา้ อาจทาใหส้ นิ คา้ ขาดตลาด เสยี โอกาสในการผลติ และการสง่ ออก 5 ผลกระทบด้านการสาธารณสขุ เมอ่ื เกดิ น้าทว่ มติดต่อกนั ยาวนาน มักจะพบปัญหาส่ิงปนเปือ้ นในแหลง่ น้า และโรคระบาด เชน่ ตา แดง ไข้ฉีห่ นู อจุ จาระรว่ ง นา้ กดั เทา้ ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอท่งุ ชา้ ง

หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ 4 ดนิ โคลนถล่ม ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอาเภอทุ่งชา้ ง

ความหมาย ดนิ โคลนถล่ม เป็นปรากฏการณท์ ี่สว่ นของพื้นดนิ ไม่ว่าจะเปน็ ก้อนหนิ ดิน ทราย โคลนหรอื เศษดิน เศษต้นไม้ เกิดการไหล เล่อื น เคล่อื น ถลม่ พงั ทลาย หรอื หล่นลงมาตามที่ลาดเอยี งอนั เน่อื งมาจากแรงดงึ ดูด ของโลก ในขณะทส่ี ว่ นประกอบของชัน้ ดนิ ความชืน้ และความชมุ่ น้า ในดนิ เกดิ เสยี สมดลุ สาเหตุของการเกิดดนิ โคลนถล่ม มดี ังนี้ 1) สาเหตุที่เกดิ ตามธรรมชาติ เช่น การสกึ กรอ่ นของชนั้ หนิ ใตด้ ิน พ้นื ที่ท่ลี าดเอยี งการทีต่ น้ ไมถ้ ูกทาลาย โดยไฟปา่ หรือความแหง้ แลง้ หรอื เกดิ นา้ ทว่ มฉบั พลัน 2) สาเหตทุ ่เี กิดจากการกระทาของมนุษย์เช่น การทม่ี นษุ ยข์ ดุ พนื้ ดินตามบริเวณไหล่เขา ที่ลาดหรอื เชงิ เขา เพ่อื การเกษตรหรอื ทาถนนหนทาง การกระเทอื นตา่ ง ๆ เชน่ การระเบดิ หนิ การระเบิดดิน การขุดเจาะนา้ บาดาล ศนู ย์การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั อาเภอทุ่งชา้ ง

ปัจจยั ของการเกดิ ดนิ โคลนถลม่ มดี ังนี้ 1) สภาพธรณีวิทยา โดยปกตชิ ้นั ดนิ ท่เี กดิ การถล่มลงมาจากภเู ขา เป็นชั้นดนิ ท่เี กดิ จากการผุกร่อนของหินใหเ้ กิดเปน็ ดิน ซง่ึ ขึ้นอยกู่ ับ ชนิดของหินและโครงสร้างทางธรณวี ิทยา 2) สภาพภมู ปิ ระเทศ ท่ที าให้เกดิ ดนิ ถล่มได้ง่าย ได้แก่ ภูเขาและพนื้ ทท่ี ่ีมีความลาดชนั สงู หรือมที างน้ าคดเคี้ยวจ านวนมาก นอกจากนัน้ ยังพบวา่ ลกั ษณะภูมปิ ระเทศท่เี ปน็ รอ่ งเขาด้านหนา้ รับน้ าฝน และบริเวณท่เี ป็นหบุ เขากว้างใหญ่สลบั ซบั ซอ้ นแต่มลี าน้ าหลกั เพยี งสายเดยี วจะมโี อกาสเกิดดินถล่มได้งา่ ยกวา่ บริเวณอื่น ๆ 3) ปริมาณน้ าฝน ดนิ ถล่มจะเกดิ ขนึ้ เมอื่ ฝนตกหนกั หรือตกตอ่ เนือ่ งเป็นเวลานานน้ าฝนจะไหลซมึ ลงไปในชน้ั ดนิ จนกระทง่ั ช้นั ดิน อ่มิ ตัวดว้ ยน้ า ท าใหค้ วามดนั ของน้ าในดินเพิ่มขึ้นเปน็ การเพิ่มความดันในชอ่ งว่างของเม็ดดิน ดนั ใหด้ นิ มีการเคลือ่ นท่ีลงมาตาม ลาดเขาไดง้ า่ ยข้ึน 4) สภาพสง่ิ แวดลอ้ ม ทีเ่ ปลยี่ นแปลงไปโดยพบวา่ พ้นื ทีท่ ่เี กดิ ดนิ โคลนถลม่ มักเป็นพ้นื ทภี่ ูเขาสงู ชนั ทีม่ ีการเปล่ยี นแปลงการใช้ ประโยชนท์ ี่ดินในรปู แบบตา่ ง ๆ ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอท่งุ ชา้ ง

ผลกระทบทีเ่ กดิ จาก ดินโคลนถล่ม ผลกระทบด้านสง่ิ แวดลอ้ ม - เปน็ การเร่งให้หน้าดนิ ถกู ชะลา้ งพังทลายเพม่ิ ข้ึน ดนิ ไม่ดูดซบั นา้ เกิดภาวะแหง้ แลง้ เพม่ิ ข้นึ ปา่ ลดลง สตั ว์ป่าก็ลดลง ระบบนเิ วศน์ก็ จะเสียสมดุล - เกดิ การเปลย่ี นแปลงของภมู ปิ ระเทศ จากการพงั ทลาย การถูกทับถมด้วยกอ้ นหินกรวด ทราย สายน้ าเปลยี่ นทิศทาง เนือ่ งจากถกู กดี ขวางจากตะกอนมหึมาทที่ ับถมปิดเส้นทางการไหลของน้ าเปน็ ต้น ผลกระทบดา้ นเศรษฐกิจ และสังคม - ประชาชนผู้ประสบเหตแุ ผน่ ดินถลม่ หรอื โคลนถล่ม ได้รบั บาดเจบ็ และเสยี ชีวติ - ทอ่ี ยูอ่ าศัย ส่งิ ปลกู สรา้ งเสียหาย ท าให้เปน็ ผู้ไรท้ ่ีอย่อู าศยั - เส้นทางคมนาคมถูกตัดขาด สาธารณปู โภคตา่ ง ๆ ใชก้ ารไม่ได้ - เสียงบประมาณในการรักษาการเจ็บป่วย - เสยี งบประมาณในการฟน้ื ฟูความเปน็ อยู่ หรอื อพยพโยกย้ายท่ีอยอู่ าศัย ผลกระทบดา้ นสขุ ภาพอนามยั - ระบบสาธารณูปโภคเสยี หาย อาจเกดิ การระบาดของโรคตา่ ง ๆ - เกดิ การบาดเจ็บ ปว่ ยไข้ ทพุ พลภาพ - ผ้ปู ระสบภยั มปี ญั หาสุขภาพจิต หวาดวติ ก เครยี ด ซมึ เศรา้ ศูนย์การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอทงุ่ ชา้ ง

ผลกระทบที่เกิดจาก ดินโคลนถล่ม ผลกระทบด้านสง่ิ แวดลอ้ ม - เปน็ การเร่งให้หน้าดนิ ถกู ชะลา้ งพังทลายเพม่ิ ขึ้น ดนิ ไมด่ ดู ซับนา้ เกิดภาวะแหง้ แลง้ เพม่ิ ข้นึ ปา่ ลดลง สตั ว์ป่าก็ลดลง ระบบนเิ วศน์ก็ จะเสียสมดุล - เกดิ การเปลย่ี นแปลงของภมู ปิ ระเทศ จากการพงั ทลาย การถกู ทับถมด้วยกอ้ นหินกรวด ทราย สายน้ าเปลยี่ นทิศทาง เนือ่ งจากถกู กดี ขวางจากตะกอนมหึมาทที่ ับถมปิดเส้นทางการไหลของนา้ เปน็ ตน้ ผลกระทบดา้ นเศรษฐกิจ และสังคม - ประชาชนผู้ประสบเหตแุ ผน่ ดินถลม่ หรอื โคลนถล่ม ไดร้ บั บาดเจบ็ และเสยี ชีวติ - ทอ่ี ยูอ่ าศัย ส่งิ ปลกู สรา้ งเสียหาย ท าให้เปน็ ผไู้ ร้ทอี่ ยอู่ าศัย - เส้นทางคมนาคมถูกตัดขาด สาธารณปู โภคตา่ ง ๆ ใช้การไม่ได้ - เสียงบประมาณในการรักษาการเจ็บป่วย - เสยี งบประมาณในการฟน้ื ฟูความเปน็ อยู่ หรอื อพยพโยกย้ายที่อยอู่ าศัย ผลกระทบดา้ นสขุ ภาพอนามยั - ระบบสาธารณูปโภคเสยี หาย อาจเกดิ การระบาดของโรคตา่ ง ๆ - เกดิ การบาดเจ็บ ปว่ ยไข้ ทพุ พลภาพ - ผ้ปู ระสบภยั มปี ญั หาสุขภาพจิต หวาดวติ ก เครียด ซมึ เศร้า ศูนย์การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอทงุ่ ชา้ ง