เเบบฝึกหัดระบบนิเวส

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ ก ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ คานา ชุดการเรียนรู้ รายวิชา ว23102 วิทยาศาสตร์ 6 เรื่อง ระบบนิเวศ ช้นั มธั ยมศกึ ษาปที ี่3ได้จัดทาขึ้นตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 เพ่ือใช้ประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ควบคู่กับ แผนการจัดการเรียนรู้ รายวิชา ว23102 วิทยาศาสตร์ 6 ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 3 มีวัตถุประสงค์เพ่ือให้นักเรียนมีความรู้ความเข้าใจในเนื้อหา สามารถเรียนรู้ ด้วยตนเอง ใช้ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ รวมถึงมีจิตวิทยาศาสตร์ โดยไดจ้ ดั ทาขนึ้ จานวน 6 ชดุ ดงั นี้ ชุดที่ 1 เร่อื ง ระบบนิเวศในทอ้ งถิน่ และองคป์ ระกอบของระบบนิเวศ ชุดที่ 2 เร่ือง การถา่ ยทอดพลังงานในระบบนิเวศ ชุดที่ 3 เรื่อง ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งสง่ิ มีชีวิตในระบบนิเวศ ชุดท่ี 4 เรอื่ ง วัฏจกั รของสารในระบบนเิ วศ ชดุ ท่ี 5 เร่ือง ความหลากหลายทางชีวภาพ ชดุ ที่ 6 เร่อื ง ประชากร ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างย่ิงว่า ชุดการเรียนรู้ชุดนี้จะช่วยให้นักเรียน เกิดการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ พัฒนาตนเองได้อย่างมีระบบ รวมท้ัง เป็นประโยชน์ต่อนักเรียน ครูผู้สอนและผู้เก่ียวข้องในการจัดการเรียน การสอน ซงึ่ จะส่งผลใหน้ กั เรยี นมีผลสัมฤทธ์ิทางการเรียนในวิชาวิทยาศาสตร์ สงู ขึน้ สุพัฒนา ดเี ทียนอนิ ทร์

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ ข ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ สารบัญ เรื่อง หนา้ คานา ................................................................................................. ก สารบัญ .............................................................................................. ข สารบญั ตาราง .................................................................................... ง สารบัญภาพ ....................................................................................... จ ผังมโนทัศน์ ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนิเวศ...................................... 1 คาชี้แจงเกี่ยวกบั ชุดการเรยี นรู้ .......................................................... 2 คาแนะนาสาหรบั นักเรียน.................................................................. 4 ขั้นตอนการเรยี นรู้โดยใช้ชดุ การเรยี นรู้ .............................................. 6 สาระและมาตรฐานการเรยี นรู้/ตัวชวี้ ดั ............................................. 7 สาระสาคญั /สาระการเรยี นรู้ ............................................................ 8 จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ ....................................................................... 9 แบบทดสอบก่อนเรียน ...................................................................... 10 กระดาษคาตอบแบบทดสอบก่อนเรยี น ............................................ 13 ชดุ การเรียนรู้ ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พนั ธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนิเวศ .................................................................................... 14 15 - ใบคาสัง่ ท่ี 3 ……………………………………………………..…..…….. 16 - ใบความรู้ที่ 3 …..……………………………………………….…..…….. 29 - ใบกจิ กรรมท่ี 3 ……………………………………....…………....…….. 30 - ใบบันทึกกจิ กรรมที่ 3 ………………….……………….……..……….. 33 - แบบฝึกหดั ที่ 3 ……………………………………….………….…..…… 37 เกมฝกึ ทักษะนอกเวลาเรยี น............................................................. 39 แบบทดสอบหลงั เรยี น ..................................................................... 42 กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลังเรียน ...........................................

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ ค ชุดที่ 3 เรื่อง ความสมั พนั ธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ สารบัญ (ตอ่ ) เรือ่ ง หนา้ แบบบันทกึ คะแนน............................................................................. 43 บรรณานกุ รม...................................................................................... 44 ภาคผนวก........................................................................................... 46 - เฉลยชุดการเรยี นรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ ชดุ ที่ 3 47 เรือ่ ง ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งสิง่ มีชวี ิตในระบบนิเวศ..................

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ ง ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ สารบญั ตาราง ตารางที่ หน้า 1 ตัวอยา่ งของสง่ิ มชี ีวิตในภาวะการได้ประโยชนร์ ว่ มกัน................ 17 2 ตวั อย่างของสิ่งมีชีวิตในภาวะพง่ึ พากัน ...................................... 19 3 ตัวอย่างของส่งิ มีชีวติ ในภาวะองิ อาศยั ....................................... 21 4 ตัวอย่างของสิ่งมีชีวติ ในภาวะปรสิต ........................................... 23

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ จ ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พนั ธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ สารบัญภาพ ภาพท่ี หน้า 1 ดอกไม้กบั แมลง ……………………………………………………………… 18 2 ปูเสฉวนกบั ดอกไมท้ ะเล ………………………………………………….. 18 3 นกเอยี้ งกบั ควาย ..................................................................... 18 4 มดดากบั เพล้ียแป้ง ..……………………………………………………….. 18 5 ไลเคน …………………………………………………………………………… 20 6 โพรโทซัวในสาไส้ปลวก …………………………………………………... 20 7 ดว้ งกบั มดดา ……………………………………………………………….... 20 8 แบคทเี รยี ในปมรากพชื ตระกลู ถว่ั ……………………………........... 20 9 ตอ่ ไทรกบั ต้นไทร ……………………………………………………………. 20 10 เฟนิ กบั ต้นไมใ้ หญ่ …………………………………………………………… 22 11 กลว้ ยไม้กับตน้ ไม้ใหญ่ …………………………………………………….. 22 12 ปลาฉลามกบั เหาฉลาม ……………………………………………………. 22 13 แมลงปีกแขง็ กับปลวก ………………………………..…………………… 22 14 ปลาการ์ตูนกับดอกไม้ทะเล ……………………………………………… 22 15 นกทารงั บนต้นไม้ …………………………………………………………… 22 16 กาฝากกบั ตน้ ไม้ใหญ…่ ……………………………………………………. 24 17 ตน้ ฝอยทองกบั ต้นไมใ้ หญ่ ……………………………………………….. 24 18 เหบ็ กับสนุ ขั …………………………………………………………………… 24 19 พยาธใิ นร่างการมนษุ ย์ …………………………………………………….. 24 20 เหาบนศีรษะ ………………………………………………………………….. 24 21 ฝงู เสอื แยง่ อาหารกัน ……………………….……………………………..… 25 22 สุนัขป่าแย่งกนั เป็นผนู้ า .......................………………………..……… 25 23 แมวกับนก ……………………………………………………………………… 26 24 งูกินกบ ……………………………………………………………………………. 26 25 สิงโตลา่ ควายป่า”………………………………………………………………. 26

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 1 ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ผงั มโนทัศน์ ชดุ การเรียนรู้ รายวิชา ว23102 วทิ ยาศาสตร์ 6 เร่ือง ระบบนเิ วศ ชั้นมธั ยมศึกษาปที ี่ 3 ชดุ การเรียนรู้ ชุดที่ 1 ชุดการเรยี นรู้ ชุดท่ี 2 ชดุ การเรียนรู้ ชุดท่ี 3 ระบบนเิ วศในทอ้ งถน่ิ และ การถ่ายทอดพลังงาน ความสัมพันธร์ ะหว่าง องคป์ ระกอบของระบบนเิ วศ ในระบบนิเวศ สิ่งมชี วี ติ ในระบบนิเวศ ระบบนเิ วศในทอ้ งถนิ่ โซอ่ าหาร ความสมั พนั ธ์ ระหว่างสิง่ มชี วี ิต องคป์ ระกอบของระบบนิเวศ สายใยอาหาร ในระบบนิเวศ พรี ะมิดโซอ่ าหาร ชุดการเรยี นรู้ ชุดท่ี 4 ชดุ การเรียนรู้ ชดุ ที่ 5 ชุดการเรียนรู้ ชดุ ที่ 6 วฏั จักรของสาร ความหลากหลาย ประชากร ในระบบนเิ วศ ทางชีวภาพ ความหนาแน่นของ วฏั จักรของน้าและคาร์บอน ความหลากหลาย ประชากร ทางชีวภาพ ปัจจัยที่มผี ลต่อการ วฏั จักรของไนโตรเจน เปลยี่ นแปลงขนาด และฟอสฟอรัส ของประชากร

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 2 ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พันธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ คาชแี้ จงเกย่ี วกับชดุ การเรยี นรู้ 1. ชดุ การเรยี นรู้ รายวิชา ว23102 วิทยาศาสตร์ 6 เรื่อง ระบบนเิ วศ ชนั้ มัธยมศกึ ษาปที ี่ 3 มีจานวน 6 ชดุ ดงั นี้ ชุดท่ี 1 เรือ่ ง ระบบนเิ วศในท้องถน่ิ และองค์ประกอบของระบบนเิ วศ ชดุ ที่ 2 เร่ือง การถา่ ยทอดพลงั งานในระบบนิเวศ ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พนั ธร์ ะหว่างสงิ่ มีชีวิตในระบบนิเวศ ชดุ ท่ี 4 เรือ่ ง วฏั จักรของสารในระบบนิเวศ ชดุ ท่ี 5 เรื่อง ความหลากหลายทางชีวภาพ ชดุ ที่ 6 เรอ่ื ง ประชากร 2. ชุดการเรียนรู้ชุดนี้เป็นชุดท่ี 3 ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ จัดทาข้ึนเพ่ือเป็นสื่อการเรียนการสอน ให้นักเรียนได้ศึกษาเนื้อหาและทากิจกรรมโดย ใชท้ กั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ พรอ้ มทง้ั ทาแบบฝกึ หดั หลงั กิจกรรม 3. ชดุ การเรียนรชู้ ดุ น้ี มีส่วนประกอบดงั นี้ 3.1 ผงั มโนทศั น์ ชุดการเรียนรู้ เรอ่ื ง ระบบนิเวศ 3.2 คาชแ้ี จงเกีย่ วกับชดุ การเรียนรู้ 3.3 คาแนะนาสาหรบั นักเรยี น 3.4 ขัน้ ตอนการเรยี นโดยใชช้ ุดการเรยี นรู้ 3.5 สาระและมาตรฐานการเรยี นร/ู้ ตวั ช้ีวัด 3.6 สาระสาคญั /สาระการเรียนรู้ 3.7 จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ 3.8 แบบทดสอบกอ่ นเรยี น 3.9 ใบคาสง่ั 3.10 ใบความรู้

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 3 ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ คาช้ีแจงเกีย่ วกับชุดการเรยี นรู้ (ต่อ) 3.11 ใบกิจกรรม/ใบบันทกึ กิจกรรม 3.12 แบบฝกึ หัด 3.13 แบบทดสอบหลงั เรยี น 3.14 บรรณานกุ รม 3.15 แบบบนั ทกึ คะแนน 3.16 เฉลยชุดการเรียนรู้ เรอ่ื ง ระบบนิเวศ ชุดที่ 3 4. ชุดการเรยี นรู้ ชดุ ท่ี 3 เร่อื ง ความสมั พันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตในระบบนเิ วศ ประกอบดว้ ยสาระการเรียนรู้ คือ รูปแบบความสัมพนั ธร์ ะหว่างสง่ิ มชี ีวิตในระบบนิเวศ ต่าง ๆ 5. ชดุ การเรียนร้ชู ดุ น้ีใช้ประกอบกจิ กรรมการเรยี นการสอน 2 ชว่ั โมง

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 4 ชุดที่ 3 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ คาแนะนาสาหรับนกั เรยี น ในการศึกษาชุดการเรียนรู้ รายวิชา ว23102 วิทยาศาสตร์ 6 เร่ือง ระบบนิเวศ ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 3 นักเรียนควรปฏบิ ตั ติ ามคาแนะนา ดังต่อไปน้ี 1. ศึกษาสาระและมาตรฐานการเรียนรู้/ตัวช้ีวัด สาระสาคัญ/สาระการเรียนรู้ และจุดประสงค์การเรียนรู้ของชุดการเรียนรู้ชุดที่ 3 ให้เข้าใจ เพื่อให้ทราบว่าเมื่อจบ เนื้อหาแตล่ ะเร่ืองแลว้ นกั เรยี นสามารถเรยี นรูอ้ ะไรได้บ้าง 2. ทาแบบทดสอบก่อนเรียน ชุดการเรียนรู้ ชุดที่ 3 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่าง สิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ เพ่ือประเมินความรู้พื้นฐานของตนเอง ใช้เวลา 10 นาที ด้วยความ ต้ังใจ 3. ศึกษาชดุ การเรียนรู้ ชุดท่ี 3 เรอื่ ง ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ ซงึ่ ประกอบดว้ ย ใบคาสง่ั ใบความรู้ ใบกิจกรรม ใบบนั ทกึ กจิ กรรม และแบบฝกึ หัด ในการทากิจกรรม นักเรียนต้องศึกษาและปฏิบัติกิจกรรมตามข้ันตอนที่ กาหนดด้วยตนเอง และปฏิบัติกิจกรรมกลุ่มด้วยความมุ่งมั่น ตั้งใจ บันทึกผลการทา กิจกรรมและตอบคาถามท้ายกิจกรรม หากไม่เข้าใจการทากิจกรรมให้ทบทวนข้ันตอน การทากจิ กรรมใหม่อีกครง้ั หรือขอคาแนะนาจากครู 4. หลังจากท่นี ักเรยี นศกึ ษาเนื้อหาจากใบความร้แู ละทากิจกรรม แล้วให้นักเรียน ทาแบบฝึกหัดตามลาดบั ข้ันตอนทีละเรอ่ื ง 5. ถ้านักเรยี นพยายามทาแบบฝกึ หดั แลว้ เกิดความไมเ่ ข้าใจ ทาไม่ไดใ้ หศ้ ึกษา เนอื้ หาใหมอ่ ีกคร้ัง หรอื นักเรยี นช่วยกนั ระดมความคดิ ภายในกลุ่มกับเพอ่ื น ๆ หรือขอ คาอธิบายจากครู 6. เม่ือนักเรียนทากิจกรรมและแบบฝึกหัดเสร็จแล้ว ส่งให้ครูตรวจคาตอบ สาหรบั ข้อท่ีนักเรียนมีปญั หา ใหค้ รูและนักเรียนร่วมกนั อภปิ รายคาตอบ 7. ทาแบบทดสอบหลังเรียนเม่ือศึกษาชุดการเรียนรู้ ชุดที่ 3 จบแล้ว ด้วยความ ต้งั ใจเพอื่ ประเมินความกา้ วหน้าในการพัฒนาตนเองจากการเรยี นรู้

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 5 ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ คาแนะนาสาหรับนกั เรียน (ตอ่ ) 8. ในการประเมินผลการเรียนรู้จากชุดการเรียนรู้ ประกอบด้วยคะแนนจาก การทากิจกรรม ด้านความรู้และทักษะกระบวนการ คะแนนจากการทาแบบฝึกหัด และ จิตวิทยาศาสตร์ เม่ือรวมคะแนนท้ังชุดการเรียนรู้แล้ว นักเรียนจะต้องได้คะแนน รอ้ ยละ 80 ขึ้นไป ถือวา่ ผ่านเกณฑ์การประเมิน หากไม่ผ่านเกณฑ์ให้นักเรียนย้อนกลับไป ศึกษาใบความรู้และศึกษากิจกรรม หรือขอคาอธิบายจากครูใหม่อีกคร้ัง แล้วทา แบบฝึกหัดน้นั ใหมจ่ นกว่าจะผา่ นเกณฑ์ จงึ จะไปศึกษาชดุ การเรียนรูช้ ดุ ตอ่ ไป 9. นักเรียนควรมีความซื่อสัตย์ต่อตนเองในขณะทาแบบฝึกหัด ไม่ดูเฉลย ไมล่ อกเพือ่ น ไมใ่ หเ้ พ่อื นลอก ไมใ่ หเ้ พอื่ นทาใหห้ รอื ไมท่ าให้เพอ่ื น เพอ่ื นักเรียนจะได้ทราบ ผลการพัฒนาตนเองอยา่ งแทจ้ ริง

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 6 ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พนั ธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ขั้นตอนการเรยี นโดยใช้ชุดการเรียนรู้ ข้นั ท่ี 1 ศึกษาคาแนะนาสาหรับนกั เรียน ข้ันท่ี 2 ทาแบบทดสอบกอ่ นเรียน ข้ันที่ 3 ศึกษาชดุ การเรียนรู้ โดย ไม่ผา่ นเกณฑ์ - ศึกษาใบคาสั่ง - ศึกษาใบความรู้ - ทาใบกิจกรรม/แบบฝกึ หัด - ตรวจใบกจิ กรรม/แบบฝึกหดั ขนั้ ที่ 4 ทาแบบทดสอบหลังเรยี น ขน้ั ท่ี 5 การประเมนิ ผล ผ่านเกณฑ์ ขนั้ ที่ 6 ศกึ ษาชุดการเรียนรูช้ ุดตอ่ ไป หมายเหตุ : การผา่ นเกณฑ์ หมายถึง นักเรียนสามารถทากิจกรรมและแบบฝึกหดั รวมทั้งชุด ได้คะแนนตงั้ แตร่ อ้ ยละ 80 ขึน้ ไป

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 7 ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พนั ธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ สาระและมาตรฐานการเรยี นรู้/ตัวชว้ี ัด สาระที่ 2 ชวี ติ กับสิง่ แวดลอ้ ม มาตรฐาน ว 2.1 เข้าใจส่ิงแวดล้อมในทอ้ งถิ่น ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งสง่ิ แวดล้อมกบั ส่งิ มีชีวติ ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งส่งิ มีชีวติ ต่าง ๆ ในระบบนิเวศ มี กระบวนการสบื เสาะหาความร้แู ละจติ วิทยาศาสตร์ ส่อื สารสง่ิ ที เรยี นรู้และนาความรู้ไปใช้ประโยชน์ ตัวชวี้ ัด ว 2.1 ม.3/1 สารวจระบบนิเวศตา่ ง ๆ ในทอ้ งถ่ินและอธิบายความสมั พันธ์ของ องคป์ ระกอบภายในระบบนเิ วศ สาระท่ี 8 ธรรมชาตขิ องวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี มาตรฐาน ว 8.1 ใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตรแ์ ละจิตวทิ ยาศาสตร์ในการสืบเสาะ หาความรู้ การแก้ปญั หา รวู้ ่าปรากฏการณท์ างธรรมชาตทิ ่ีเกิดขึ้น สว่ นใหญ่มรี ปู แบบทแ่ี นน่ อน สามารถอธิบายและตรวจสอบได้ภายใต้ ขอ้ มูลและเครอื่ งมือท่มี อี ยู่ในช่วงเวลาสั้น ๆ เข้าใจวา่ วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สงั คม และสงิ่ แวดล้อมมีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน ตัวช้วี ัด ว 8.1 ม.3/1 ต้งั คาถามทก่ี าหนดประเดน็ หรอื ตวั แปรทส่ี าคัญในการสารวจ ตรวจสอบหรือศึกษาคน้ คว้าเร่ืองทสี่ นใจได้อย่างครอบคลุมและ เช่ือถอื ได้ ว 8.1 ม.3/2 สร้างสมมติฐานทสี่ ามารถตรวจสอบได้และวางแผนการสารวจ ตรวจสอบหลาย ๆ วิธี ว 8.1 ม.3/3 เลอื กเทคนิควิธีการสารวจตรวจสอบทัง้ เชิงปริมาณ และเชิงคณุ ภาพ ทไี่ ด้ผลเที่ยงตรงและปลอดภยั โดยใชว้ ัสดแุ ละเครอื่ งมอื ท่เี หมาะสม ว 8.1 ม.3/4 รวบรวมขอ้ มลู จัดกระทาขอ้ มูลเชิงปริมาณและคณุ ภาพ

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 8 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสัมพนั ธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ สาระสาคัญ/สาระการเรยี นรู้ สาระสาคัญ ส่งิ มีชีวิตในระบบนเิ วศต่าง ๆ จะมีความเก่ยี วข้องสมั พันธ์กนั ท้ังส่ิงมีชวี ติ ชนิด เดียวกนั และต่างชนิดกนั โดยรปู แบบของความสัมพันธ์มีได้หลายลักษณะ ดงั นี้ 1) ภาวะการได้ประโยชน์รว่ มกนั 2) ภาวะพ่ึงพากนั 3) ภาวะองิ อาศัย 4) ภาวะปรสิต 5) ภาวะแข่งขนั 6) ภาวะล่าเหย่อื สาระการเรียนรู้ - รูปแบบความสัมพนั ธ์ระหวา่ งส่งิ มชี วี ิตในระบบนิเวศ

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 9 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ 1. ด้านความรู้ (K) นกั เรียนสามารถ : 1.1 อธบิ ายและวเิ คราะห์ความสัมพันธข์ องส่งิ มชี วี ติ ต่างชนดิ ทอี่ าศัยอยู่ รว่ มกันในรูปแบบต่าง ๆ ได้ 1.2 บอกความสาคัญของการอยรู่ ว่ มกนั ระหว่างสง่ิ มชี วี ิตได้ 2. ดา้ นทกั ษะกระบวนการ (P) นักเรียนสามารถ : 2.1 จาแนกความสัมพันธ์ของส่ิงมีชีวติ ตามรปู แบบตา่ ง ๆ ได้ 3. ด้านจิตวทิ ยาศาสตร์ (A) 3.1 มคี วามสนใจใฝ่รู้ 3.2 มีความมงุ่ มน่ั ในการทางาน 3.3 มีความรับผดิ ชอบ

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 10 ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ แบบทดสอบกอ่ นเรยี น ชดุ การเรยี นรู้ ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหวา่ งสิง่ มีชีวติ ในระบบนเิ วศ คาชแ้ี จง 1. แบบทดสอบก่อนเรยี นเป็นแบบทดสอบแบบเลือกตอบ 4 ตวั เลือก จานวน 10 ขอ้ คะแนนเต็ม 10 คะแนน เวลา 10 นาที 2. ใหน้ ักเรยี นเลือกคาตอบทถี่ กู ตอ้ งทสี่ ุดเพยี งคาตอบเดียว แล้วทา เครือ่ งหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษคาตอบ 1. ส่ิงมีชวี ิตสองชนิดอย่รู ่วมกนั ส่งิ มีชีวิตหนึง่ ไดป้ ระโยชนแ์ ตฝ่ า่ ยเดียว แต่ไม่ทาลาย สง่ิ มชี วี ติ อีกชนิดหนงึ่ การอย่รู ว่ มกันแบบนเี้ ปน็ ความสมั พนั ธร์ ูปแบบใด ก. ภาวะปรสติ ข. ภาวะอิงอาศยั ค. ภาวะพึ่งพากนั ง. ภาวะไดป้ ระโยชนร์ ่วมกัน 2. ข้อใดเป็นความสมั พนั ธ์ระหว่างสิ่งมีชวี ิตในรปู แบบภาวะพง่ึ พากัน ก. ไลเคน ข. นกกับแมลง ค. นกเอีย้ งบนหลังควาย ง. พลดู า่ งกบั ตน้ ไม้ใหญ่ 3. ต้นทานตะวันกับผงึ้ มีความสมั พันธก์ ันอย่างไร ก. ท้ังสองชนดิ ไดป้ ระโยชนร์ ว่ มกนั ข. ทงั้ สองชนิดตอ้ งพง่ึ พากนั และกัน ค. ชนิดหนึ่งได้ประโยชน์อีกชนดิ หนงึ่ เสียประโยชน์ ง. ชนิดหนึง่ ไดป้ ระโยชนอ์ ีกชนิดหนงึ่ ไมไ่ ด้และไม่เสยี ประโยชน์

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 11 ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพนั ธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ 4. ข้อใดเป็นความสัมพันธ์ที่แตกต่างจากขอ้ อื่น ก. พลดู ่างทเี่ ลอื้ ยเกาะไปตามต้นปีบ ข. กุ้งซอ่ นตัวอยู่ใกล้ ๆ กับดอกไม้ทะเล ค. พยาธติ ัวตดื ทีผ่ นังลาไส้สนุ ัขคอยดูดสารอาหาร ง. ตน้ ตาลงึ ใชม้ ือเกาะยดึ ไปตามลาตน้ ไมเ้ พ่อื ให้ไดร้ บั แสงมากขึ้น 5. ความสัมพนั ธ์ระหว่างผีเสื้อกับดอกไมเ้ ปน็ แบบเดียวกบั ความสัมพันธ์ระหวา่ ง ส่ิงมีชีวติ ชนดิ ใด ก. หมดั กับหนู ข. เฟนิ กบั ต้นจามจุรี ค. กาฝากกับตน้ มะม่วง ง. ปเู สฉวนกับดอกไม้ทะเล 6. ต้นไม้แต่ละตน้ ในปา่ ทบึ จะมีลาตน้ สูงชะลูดเพือ่ ให้ไดร้ ับแสงสวา่ ง โดยไม่ถูกบดบงั จากตน้ ไมอ้ ่ืน ๆ ทอ่ี ยใู่ กลเ้ คยี ง จัดเปน็ ความสัมพนั ธ์แบบใด ก. ภาวะปรสติ ข. ภาวะแข่งขัน ค. ภาวะอิงอาศยั ง. ภาวะการไดป้ ระโยชนร์ ่วมกนั 7. ขอ้ ใดเปน็ ความสมั พนั ธ์ท่ีฝา่ ยหนงึ่ ได้รับประโยชน์ สว่ นอกี ฝา่ ยไมไ่ ด้และไม่เสียประโยชน์ ก. เฟนิ กบั ต้นไม้ใหญ่ ข. ตน้ หูกวางกับกาฝาก ค. โพรโทซวั ในลาไสป้ ลวก ง. ลกู นกกระจอกในรงั เดยี วกัน

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 12 ชุดที่ 3 เรื่อง ความสัมพนั ธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ 8. ความสมั พันธ์ระหว่างสง่ิ มชี ีวติ ในระบบนิเวศ ภาวะใดมบี ทบาทในการควบคมุ สมดุลของจานวนประชากรสิง่ มีชวี ติ ตามธรรมชาตมิ ากที่สดุ ก. ภาวะแขง่ ขนั ข. ภาวะล่าเหยือ่ ค. ภาวะอิงอาศยั ง. ภาวะพึ่งพากนั 9. ขอ้ ใดจับคู่ความสัมพนั ธก์ ันได้ถกู ตอ้ ง ก. มดดากับเพลยี้ - ภาวะปรสิต ข. ผีเสื้อกบั ดอกไม้ - ภาวะอิงอาศยั ค. เหาฉลามกบั ปลาฉลาม - ภาวะลา่ เหย่ือ ง. แบคทีเรียในปมรากพชื ตระกลู ถัว่ - ภาวะพงึ่ พากนั 10. ความสัมพันธข์ องสง่ิ มชี วี ิตในข้อใด ท่ีมีความสมั พันธ์ในลักษณะเดยี วกนั ก. เหบ็ บนตัวสนุ ัข เหาฉลามกบั ปลาฉลาม ข. นกเอ้ียงกบั ควาย โพรโทซัวในลาไส้ปลวก ค. ปูเสฉวนกับดอกไม้ทะเล ดอกไมก้ บั แมลงภู่ ง. กล้วยไม้กับต้นไม้ใหญ่ พยาธใิ นรา่ งกายมนษุ ย์ Ecosystem

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 13 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ กระดาษคาตอบแบบทดสอบก่อนเรยี น ชุดการเรยี นรู้ ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งสิง่ มีชวี ิตในระบบนิเวศ ชอื่ .........................................................................................ช้ัน ม. ……/....... เลขท.ี่ .......... คาชีแ้ จง ให้นักเรียนอ่านคาถามจากแบบทดสอบใหเ้ ขา้ ใจ เลอื กคาตอบทีถ่ กู ตอ้ งที่สดุ เพยี งคาตอบเดยี ว แล้วทาเครื่องหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษคาตอบ (10 คะแนน) ขอ้ ก ข ค ง 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. คะแนนเต็ม 10 คะแนน ทาได้ ................... คะแนน

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 14 ชุดที่ 3 เรื่อง ความสมั พนั ธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ชดุ การเรียนรู้ ชุดท่ี 3 ความสัมพันธ์ระหว่างสง่ิ มีชวี ิต ในระบบนิเวศ

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 15 ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพันธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ใบคาสั่งที่ 3 ความสมั พันธร์ ะหวา่ งสิ่งมชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ใหน้ ักเรยี นศกึ ษาใบคาสงั่ ที่ 3 แลว้ ปฏิบตั ิให้ครบทกุ ข้นั ตอน มรี ายละเอยี ด ดงั น้ี 1. ศึกษาใบความรทู้ ่ี 3 เรื่อง ความสมั พนั ธ์ระหว่างสง่ิ มีชวี ติ ใน ระบบนิเวศ 2. ศึกษาใบกจิ กรรมที่ 3 แลว้ ทากิจกรรมเปน็ กล่มุ เรื่อง ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งสงิ่ มชี วี ิตในระบบนเิ วศ 3. บันทึกผลการทากิจกรรม ตอบคาถามหลงั การทากจิ กรรม และสรุปผลการทากจิ กรรม ลงในใบบันทกึ กิจกรรมท่ี 3 4. ทาแบบฝกึ หดั ที่ 3 เร่ือง ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งสงิ่ มีชีวิตใน ระบบนเิ วศ เปน็ รายบคุ คล 5. เมือ่ ปฏิบตั ิกจิ กรรมเสรจ็ แลว้ นาใบบนั ทึกกิจกรรมที่ 3 (ราย กลุ่ม) และแบบฝึกหัดที่ 3 (รายบุคคล) ส่งครเู พอ่ื ตรวจคาตอบ 6. เม่อื ครตู รวจคาตอบแลว้ พบวา่ ทาแบบฝึกหัดไมถ่ กู ตอ้ ง ขอให้ นกั เรียนได้ปรับแก้ไขใหถ้ กู ตอ้ ง โดยตรวจสอบได้จากเฉลยดา้ นหลงั 7. นักเรยี นใช้เวลาในการเรยี นรู้จากชดุ การเรียนรนู้ ี้ 2 ชว่ั โมง

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 16 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ใบความรู้ที่ 3 ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งส่งิ มชี วี ิต ในระบบนเิ วศ ในแต่ละระบบนิเวศ สิ่งมีชีวิตและสิ่งแวดล้อมที่ไม่มีชีวิตมีความสัมพันธ์กัน เช่น น้า แสง อากาศ ความชื้น และธาตุอาหารในดิน มีความสาคัญต่อการดารงชีวิตของ ส่ิงมีชีวิต และการเจริญเติบโตของพืช แก๊สออกซิเจนมีความสาคัญต่อส่ิงมีชีวิต เพราะ เป็นแก๊สท่ีสิ่งมีชีวิตหายใจเข้าไป ส่วนแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์น้ันสาคัญต่อการสร้าง อาหารของพืช นอกจากนี้สิง่ มีชีวิตดว้ ยกนั ยงั มคี วามสัมพันธ์กันในรปู แบบตา่ ง ๆ ดงั น้ี 1. ภาวะการไดป้ ระโยชนร์ ่วมกนั (protocooperation) 2. ภาวะพ่งึ พากัน (mutualism) 3. ภาวะองิ อาศัย (commensalism) 4. ภาวะปรสติ (parasitism) 5. ภาวะแขง่ ขัน (competition) 6. ภาวะลา่ เหยื่อ (predation) เรามาศกึ ษาความสมั พันธ์แตล่ ะรปู แบบกนั เลยค่ะ

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 17 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ 1. ภาวะการได้ประโยชนร์ ่วมกัน (protocooperation) ภาวะการได้ประโยชน์ร่วมกัน เป็นความสัมพันธ์ท่ีสิ่งมีชีวิตท้ังสองฝ่าย ต่างได้ประโยชน์ด้วยกันทั้งคู่ ความสัมพันธ์ในลักษณะน้ีพบได้ท่ัวไปในสิ่งมีชีวิต ทุกกลุ่มในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม และสามารถแยกออกจากกันได้โดย ดาเนนิ ชวี ิตตามปกติ เชน่ - ดอกไม้กับแมลง - นกเอ้ยี งกบั ควาย - มดดากบั เพล้ียแป้ง ความสมั พันธแ์ บบ + , + - ปูเสฉวนกับดอกไม้ทะเล ตารางที่ 1 ตัวอย่างของสง่ิ มีชวี ิตในภาวะการไดป้ ระโยชน์รว่ มกนั ชนดิ ของสง่ิ มีชวี ิต ประโยชนท์ ีฝ่ า่ ยหนงึ่ ได้รับ ประโยชนท์ อี่ ีกฝ่ายได้รับ ทอี่ ยรู่ ว่ มกัน (+) (+) ดอกไม้กบั แมลง ดอกไมไ้ ด้แมลงชว่ ยผสมเกสร แมลงได้อาหารประเภท เพอื่ การดารงเผา่ พันธุ์ตอ่ ไป น้าหวานจากดอกไม้ นกเอ้ียงกับควาย นกเอี้ยงไดก้ นิ แมลงต่าง ๆ บน ควายสบายตวั ขนึ้ ไม่ราคาญ หลงั ควายเป็นอาหาร แมลงทมี่ าตอม และนกเอีย้ ง ยังเปน็ สัญญาณเตอื นภยั ใหแ้ ก่ ควาย เพลยี้ กับมดดา เพลี้ยอาศยั มดดาพาไปวางไว้ มดดาไดอ้ าหารจากเพลย้ี ตามตน้ พชื เพ่ือดดู นา้ เลย้ี ง ดว้ ยการดดู นา้ เล้ียงจากเพลยี้ จากพชื เปน็ อาหาร ปเู สฉวนกบั ดอกไม้ ปูเสฉวนอาศัยดอกไม้ทะเล ดอกไมท้ ะเลอาศัยปเู สฉวน ทะเล ช่วยพรางตาศัตรูให้ตัวเอง ชว่ ยพาเคล่อื นท่หี าอาหารกนิ ปลอดภัย เพราะดอกไม้ทะเล มเี ขม็ พษิ ช่วยปอ้ งกนั ศัตรูได้

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 18 ชุดที่ 3 เรื่อง ความสมั พันธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ภาพท่ี 1 ดอกไมก้ ับแมลง ภาพที่ 2 ปเู สฉวนกบั ดอกไม้ทะเล ท่มี า : ประดับ นาคแก้ว และดาวัลย์ เสริมบญุ สุข, ทม่ี า : ประดับ นาคแก้วและดาวัลย์ เสรมิ บญุ สุข, 2555 : 55 2555 : 55 ภาพท่ี 3 นกเอีย้ งกับควาย ภาพท่ี 4 มดดากบั เพล้ยี แป้ง ที่มา : อนริ ธุ พรหมเจรญิ , 2556 : 6 ท่มี า : อนิรธุ พรหมเจรญิ , 2556 : 6 จากภาพเปน็ ตวั อยา่ งความสมั พันธ์ระหว่าง สิ่งมชี ีวติ ในรปู แบบภาวะการไดป้ ระโยชนร์ ว่ มกันคะ่

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 19 ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ 2. ภาวะพึ่งพากนั (mutualism) ภาวะพงึ่ พากัน เปน็ ความสัมพนั ธ์ทส่ี ่ิงมีชีวิตท้งั สองฝ่ายตา่ งได้ประโยชน์ รว่ มกัน แต่สงิ่ มีชีวติ ท้ังสองจะต้องอยู่ร่วมกันตลอดเวลา ซ่ึงหากแยกกันอยู่จะทา ใหอ้ ีกฝ่ายไมส่ ามารถดารงชีวิตอยไู่ ด้ เช่น - ไลเคน (รากบั สาหร่ายสีเขยี ว) - โพรโทซัวในลาไสป้ ลวก - แบคทีเรียในปมรากพืชตระกูลถว่ั - ด้วงกบั มด ความสัมพันธ์แบบ + , + ตารางที่ 2 ตวั อย่างของสิง่ มชี ีวติ ในภาวะพงึ่ พากัน ชนิดของสิ่งมชี ีวติ ประโยชนท์ ี่ฝ่ายหน่ึงได้รับ ประโยชน์ทอี่ กี ฝ่ายได้รบั ที่อยูร่ ว่ มกนั (+) (+) ไลเคน ราไดอ้ าหารจากสาหร่าย สาหรา่ ยสีเขียวได้รบั ความชน้ื (รากับสาหรา่ ยสเี ขียว) สเี ขยี ว ซง่ึ สร้างอาหารเองได้ จากรา เพ่ือนามาสร้างอาหาร ดว้ ยการสังเคราะห์ดว้ ยแสง โพรโทซวั ในลาไส้ปลวก ปลวกอาศัยโพรโทซวั ช่วยยอ่ ย โพรโทซวั ไดท้ ่อี ยอู่ าศยั และ ไมท้ ่ีกนิ เขา้ ไป แบคทเี รยี ในปมราก อาหารจากปลวก พืชตระกูลถว่ั ตน้ พชื ตระกลู ถว่ั ไดร้ บั อาหาร แบคทเี รยี ได้อาหารและ จากการตรึงแก๊สไนโตรเจน ที่อยู่อาศัยจากต้นถว่ั ในอากาศของแบคทีเรยี ด้วงกบั มด มดไดส้ ารอาหารจากด้วง ดว้ งไดร้ ับการเลยี้ งดูจากมด ท่สี ร้างข้นึ และได้รบั การปกป้องจากศัตรู

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 20 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสัมพนั ธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ภาพที่ 5 ไลเคน ภาพที่ 6 โพรโทซวั ในลาไส้ปลวก ท่ีมา : อนริ ธุ พรหมเจริญ, 2556 : 7 ทมี่ า : อนริ ุธ พรหมเจรญิ , 2556 : 7 ภาพท่ี 7 ดว้ งกบั มดดา ภาพท่ี 8 แบคทเี รียในปมรากพืชตระกลู ถ่วั ที่มา : ประดับ นาคแกว้ และดาวัลย์ เสริมบญุ สุข, ทมี่ า : ประดับ นาคแกว้ และดาวัลย์ เสริมบญุ สุข, 2555 : 53 2555 : 53 ภาพท่ี 9 ต่อไทรกับต้นไทร ทม่ี า : ไทยกู๊ดววิ ดอทคอม. สบื คน้ เมอื่ 1 สิงหาคม2558, จาก http://www.thaigoodview.com/node/96746?page=0,7 ()

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 21 ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ 3. ภาวะอิงอาศัย (commensalism) ภาวะอิงอาศัย หรือภาวะเก้ือกูล เป็นความสัมพันธ์ที่ฝ่ายหน่ึงได้รับ ประโยชน์ ส่วนอีกฝา่ ยไม่ไดแ้ ละไมเ่ สยี ประโยชน์ ซึ่งหากแยกกันอยู่ต่างฝ่ายก็ยัง สามารถดารงชวี ติ ไดต้ ามปกติ เชน่ - เฟนิ กบั ต้นไม้ใหญ่ - กลว้ ยไมก้ บั ต้นไม้ใหญ่ - ปลาฉลามกับเหาฉลาม - แมลงปีกแข็งกบั ปลวก - ปลาการ์ตนู กบั ดอกไม้ทะเล ความสมั พนั ธแ์ บบ + , 0 - เพรยี งหนิ บนกระดองเต่า ตารางที่ 3 ตัวอยา่ งของสง่ิ มีชวี ิตในภาวะอิงอาศยั ชนดิ ของส่ิงมชี วี ิต ฝา่ ยได้ประโยชน์ (+) ฝ่ายไมไ่ ดแ้ ละไม่เสยี ทีอ่ ย่รู ว่ มกนั ประโยชน์ (0) เฟินไดร้ ม่ เงา ความช้นื และ ต้นไมใ้ หญ่ เฟนิ กับตน้ ไม้ใหญ่ เกาะบนตน้ ไม้ใหญเ่ พื่อชลู าตน้ ใหไ้ ด้รบั แสง ต้นไม้ใหญ่ กล้วยไมก้ บั ต้นไม้ใหญ่ กล้วยไม้ได้ที่อยู่อาศยั และ ความชื้นจากต้นไม้ใหญ่ ปลาฉลามกบั เหาฉลามจะเกาะติดไปกับ ปลาฉลาม เหาฉลาม ปลาฉลามเพ่อื กนิ เศษอาหาร ปลวก ท่ปี ลาฉลามกินเหลือ แมลงปกี แขง็ กบั ปลวก แมลงปกี แขง็ ขนาดเล็กได้ อาหารและทอ่ี ย่อู าศยั จาก รังปลวก

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 22 ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พนั ธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ภาพที่ 10 เฟนิ กบั ตน้ ไม้ใหญ่ ภาพที่ 11 กล้วยไมก้ ับตน้ ไมใ้ หญ่ ที่มา : สพุ ฒั นา ดีเทียนอนิ ทร์, 2558 ท่ีมา : สุพัฒนา ดเี ทียนอนิ ทร,์ 2558 ภาพที่ 12 ปลาฉลามกับเหาฉลาม ภาพท่ี 13 แมลงปกี แข็งกบั ปลวก ที่มา : อนิรธุ พรหมเจรญิ , 2556 : 8 ท่ีมา : ประดับ นาคแกว้ และดาวลั ย์ เสรมิ บญุ สขุ , 2555 : 54 ภาพที่ 14 ปลาการต์ ูนกบั ดอกไมท้ ะเล ภาพที่ 15 นกทารงั บนต้นไม้ ที่มา : ไทยกดู๊ วิวดอทคอม. สืบคน้ เม่อื 1 สิงหาคม 2558, ที่มา : สุพัฒนา ดเี ทียนอนิ ทร์, 2558 จาก http://www.thaigoodview.com/node/ 96746?page=0,8 ()

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 23 ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ 4. ภาวะปรสติ (parasitism) ภาวะปรสิต เป็นความสัมพันธ์ท่ีฝ่ายหน่ึงได้รับประโยชน์ แต่อีกฝ่าย หนึ่งเสียประโยชน์ โดยผู้ท่ีได้ประโยชน์ คือ ผู้อาศัย (parasite) และผู้เสีย ประโยชน์ คือ ผใู้ หห้ รือผถู้ กู อาศัย (host) เช่น - กาฝากบนต้นไม้ใหญ่ - ต้นฝอยทองกับต้นไมใ้ หญ่ - เห็บกบั สุนัข - พยาธใิ นรา่ งกายมนุษย์ ความสมั พนั ธแ์ บบ + , - ปรสิตแบง่ เปน็ 2 ชนิด คอื 1. ปรสติ ภายใน (endoparasite) คอื ปรสติ ทอี่ าศยั อยแู่ ละหาอาหารอยู่ ภายในร่างกายของผ้ถู ูกอาศยั เช่น พยาธิเปน็ ปรสิตภายในของมนษุ ย์ 2. ปรสติ ภายนอก (ectoparasite) คือ ปรสิตที่อาศยั และเกาะตดิ อยู่ ภายนอกร่างกายของผู้ถกู อาศยั เชน่ เหา ยงุ เป็นปรสติ ภายนอกของมนุษย์ นอกจากน้ียงั มกี าฝากกบั ตน้ ไม้ใหญ่ ซงึ่ กาฝากเปน็ พชื ที่อาศยั บนตน้ ไมอ้ ่นื โดยไชชอนรากเขา้ ไปดูดน้าเลยี้ งจากตน้ ไมท้ ่ีอาศยั อยู่ ตารางท่ี 4 ตัวอยา่ งของสงิ่ มชี ีวติ ในภาวะปรสิต ชนิดของส่ิงมีชีวติ ฝา่ ยได้ประโยชน์ (+) ฝ่ายเสยี ประโยชน์ (-) ทอ่ี ยู่รว่ มกนั ตน้ ไม้ใหญอ่ าจตายได้ กาฝากบนตน้ ไม้ใหญ่ กาฝากดดู กินนา้ และอาหาร ต้นไม้ใหญ่อาจตายได้ จากตน้ มะมว่ ง สุนัขเสียเลือด ตน้ ฝอยทอง ตน้ ฝอยทองดดู นา้ และอาหาร มนษุ ยไ์ ม่แขง็ แรง ออ่ นแอ กับตน้ ไม้ใหญ่ จากต้นไม้ใหญ่ เหบ็ กบั สุนขั เห็บดูดกนิ เลอื ดจากสุนขั พยาธิในรา่ งกายมนษุ ย์ พยาธิแย่งสารอาหารจาก มนุษย์

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 24 ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพนั ธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ภาพท่ี 16 กาฝากบนต้นไมใ้ หญ่ ภาพท่ี 17 ต้นฝอยทองกับต้นไม้ใหญ่ ทีม่ า : อนริ ธุ พรหมเจรญิ , 2556 : 11 ท่ีมา : อนิรุธ พรหมเจริญ, 2556 : 11 ภาพที่ 18 เหบ็ กบั สุนัข ภาพที่ 19 พยาธใิ นร่างกายมนุษย์ ที่มา : ประดับ นาคแก้ว และดาวัลย์ เสรมิ บุญสขุ , ที่มา : มหาวิทยาลยั มหิดล. สบื ค้นเมื่อ 8 สิงหาคม 2558 2555 : 52 จาก https://www.thaitravelclinic.com/th/ Knowledge/information-about-parasite.html () ภาพท่ี 20 เหาบนศรี ษะ ทม่ี า : มหาวิทยาลยั มหดิ ล. สืบคน้ เม่ือ 8 สิงหาคม 2558, จาก http://www.tm.mahidol.ac.th/th/tropical-medicine-knowledge/new/Louse.html ()

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 25 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสมั พันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ 5. ภาวะแข่งขัน (competition) ภาวะแขง่ ขนั เปน็ ความสัมพนั ธข์ องสิ่งมีชีวิตท่ีอยู่ในรูปแบบการแข่งขัน เพ่ือแย่งชิงสิ่งท่ีต้องการ โดยเสียประโยชน์ท้ังสองฝ่าย พบได้ทั้งส่ิงมีชีวิตชนิด เดียวกนั และส่งิ มีชีวติ ต่างชนดิ กนั เชน่ - สุนขั ปา่ แยง่ การเป็นผนู้ า - ตน้ ไมแ้ ย่งกนั รบั แสง - ฝงู เสือแยง่ อาหารกนั - ผกั ตบชวาท่อี ยูใ่ นบ่อนา้ แย่งที่อยอู่ าศัย ความสมั พนั ธ์แบบ - , - ภาพที่ 21 ฝูงเสอื แย่งอาหารกัน ทม่ี า : โครงงานสารวจป่าไมต้ าบลคานาดี ตามรอยพอ่ หลวง. สืบคน้ เมอ่ื 8 สงิ หาคม 2558, จาก https://knpproject255560101.files.wordpress.com/ 2013/02/e0b8a0e0b8a0.jpg () ภาพที่ 22 สุนัขป่าแยง่ กันเปน็ ผ้นู า ทม่ี า : อนริ ุธ พรหมเจริญ, 2556 : 14

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 26 ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ 6. ภาวะลา่ เหย่อื (predation) ภาวะล่าเหย่ือ เป็นความสัมพันธ์ของส่ิงมีชีวิตในลักษณะของการ ล่าเหยื่อ โดยผู้ล่า (predator) เป็นฝ่ายได้รับประโยชน์ คือ อาหาร ส่วนผู้ถูกล่า (prey) จะเป็นฝา่ ยเสยี ประโยชน์ เพราะกลายเป็นอาหารหรือเหยื่อของผู้ล่า เชน่ - แมวจับหนู - งกู ินกบ - กบกินแมลง ความสัมพันธแ์ บบ + , - - สงิ โตลา่ ควายปา่ ภาพที่ 23 แมวกบั นก ภาพท่ี 24 งูกินกบ ทมี่ า : LIVESCIENCE. สบื คน้ เม่ือ 9 สงิ หาคม 2558, ท่มี า : Luis Fernando Espin. สบื คน้ เมื่อ 9 สงิ หาคม 2558, จาก https://www.livescience.com/26525-cat- จาก http://www.catdumb.com/a-snake- eating-a-frog-093/ eradication-new-zealand-save-birds.html ภาพที่ 25 สิงโตลา่ ความปา่ ทม่ี า : อนริ ุธ พรหมเจริญ, 2556 : 9

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 27 ชุดที่ 3 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ นกั เรยี นทราบหรอื ไมว่ า่ นอกจากความสมั พนั ธ์ ของสงิ่ มชี ีวติ ตามรปู แบบทีไ่ ด้เรยี นร้แู ล้วนน้ั ยงั มี ความสมั พันธร์ ปู แบบอ่ืนอกี เรามาดูกนั คะ่ ภาวะเป็นกลาง (neutralism) เปน็ ความสัมพันธ์ระหว่างส่ิงมีชีวิต 2 ฝ่าย ที่ต่างฝ่ายต่างอยู่ โดยไม่ได้และไม่เสียประโยชน์ระหว่างที่อยู่ร่วมกัน เช่น ในทุ่งหญ้ามียีราฟและม้าลายอาศัยอยู่ร่วมกัน แต่ไม่มีการได้รับหรือเสีย ประโยชน์ให้แกก่ ัน ความสัมพันธ์แบบ 0 , 0 ภาวะการหล่ังสารยับย้ังการเจริญเติบโต (antibiosis) เป็นการอยู่ ร่วมกันของสิ่งมีชีวิตสองชนิด ซึ่งส่ิงมีชีวิตชนิดหน่ึงสร้างสารหรือหล่ังสาร ออกมายับยั้งหรือฆ่าสิ่งมีชีวิตอีกชนิดหน่ึง โดยฝ่ายหล่ังสารไม่ได้หรือเสีย ประโยชน์ใด ๆ เช่น ราเพนิซิเลียมหล่ังสารออกมาห้ามการเจริญเติบโตของ แบคทเี รีย ความสัมพันธแ์ บบ 0 , - ภาวะมีการย่อยสลาย (saprophytism) เป็นการดารงชีพของกลุ่ม ผ้ยู ่อยสลายสารอินทรีย์ เช่น เหด็ รา แบคทเี รยี และยีสต์ ความสัมพนั ธแ์ บบ + , 0 เครอื่ งหมายแสดงความสมั พันธ์ในทางนิเวศวิทยา + แสดงถึงการไดป้ ระโยชน์ การเจรญิ เตบิ โต การอยรู่ อด - แสดงถึงการเสียประโยชน์ สภาพทีต่ อ่ ตา้ นการเจริญเติบโต 0 แสดงถึงการไมไ่ ดแ้ ละไมเ่ สยี ประโยชน์ หรือไม่มผี ลกระทบตอ่ กนั

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 28 ชุดที่ 3 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ นักเรยี นคะ เราสามารถจาแนก รูปแบบความสมั พนั ธห์ ลกั ๆ ไดด้ งั นีค้ ่ะ สรปุ ความสมั พันธร์ ะหวา่ งส่ิงมีชีวิตในระบบนเิ วศ 1. การอยรู่ ่วมกนั โดยต่างฝา่ ยต่างใหป้ ระโยชนซ์ ่งึ กันและกัน (ความสัมพันธ์แบบ +, +) ดงั นี้ - ภาวะการไดป้ ระโยชน์รว่ มกนั - ภาวะพึง่ พากัน 2. การอยรู่ ่วมกันโดยฝ่ายหนง่ึ ได้ประโยชน์ อกี ฝ่ายหน่ึงไมไ่ ด้ ประโยชน์และไม่เสียประโยชน์ (ความสมั พันธแ์ บบ +, 0) ดังนี้ - ภาวะองิ อาศัย 3. การอยู่ร่วมกันโดยฝ่ายหนึ่งได้ประโยชน์และอีกฝ่ายหนึ่ง เสยี ประโยชน์ (ความสมั พนั ธแ์ บบ +, -) ดังนี้ - ภาวะปรสติ - ภาวะล่าเหยอ่ื 4. การอยรู่ ว่ มกนั โดยต่างฝ่ายตา่ งเสยี ประโยชน์ (ความสัมพันธ์แบบ -, -) ดงั นี้ - ภาวะแขง่ ขัน เพ่ือน ๆ คะ เรามาศกึ ษากนั คะ่ วา่ ส่งิ มีชีวติ กบั สง่ิ มีชีวติ ดว้ ยกนั มี ความสมั พนั ธใ์ นแบบใดบา้ ง ไป ทากิจกรรมกนั เลยคะ่

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 29 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสมั พันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ใบกจิ กรรมที่ 3 เร่อื ง ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งสิ่งมชี ีวติ ในระบบนิเวศ จดุ ประสงค์การเรียนรู้ 1. เพอ่ื ทาการสารวจสิง่ มีชีวิตท่มี ีความสัมพันธก์ ัน 2. วเิ คราะห์และอธิบายความสัมพันธร์ ะหวา่ งสิง่ มชี ีวติ ทอี่ าศัยอยรู่ ว่ มกนั ในระบบนเิ วศ วัสดแุ ละอปุ กรณ์ 1. ใบบันทึกกจิ กรรม 2. ปากกา/ดนิ สอ 3. เครือ่ งบันทกึ ภาพ วิธีการทากิจกรรม 1. ใหน้ กั เรียนสารวจสงิ่ มชี วี ิตท่ีมีความสมั พนั ธ์ซง่ึ กนั และกัน จานวน 5 ความสมั พันธ์ แล้วบันทึกภาพ 2. วเิ คราะหค์ วามสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมชี วี ติ กับสิ่งมีชีวติ ด้วยกนั ท่ีไดพ้ บ และบนั ทึกผล 3. นาเสนอผลการทากจิ กรรมหน้าชั้นเรียน ใชเ้ วลาในการสารวจ 30 นาที

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 30 ชุดที่ 3 เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ใบบันทกึ กิจกรรมท่ี 3 เรอ่ื ง ความสมั พันธ์ระหวา่ งส่งิ มีชวี ติ ในระบบนเิ วศ รายชือ่ ผู้ทากิจกรรม กลมุ่ ท่ี .................. ไดแ้ ก่ 1. ……………………………………………………………………. ช้นั ............... เลขที่ ............. 2. ……………………………………………………………………. ชั้น............... เลขที่ ............. 3. ……………………………………………………………………. ช้ัน............... เลขที่ ............. 4. ……………………………………………………………………. ชนั้ ............... เลขที่ ............. 5. ……………………………………………………………………. ชั้น............... เลขท่ี ............. ปญั หา .......................................................................................................................................... ......................................................................................................................................... สมมตฐิ าน .......................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 31 ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พนั ธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ บันทกึ ผลการทากจิ กรรม ชนดิ ของสง่ิ มชี ีวิต ความสัมพนั ธข์ องสิง่ มีชีวติ รปู แบบความสัมพนั ธ์ ทอ่ี ยู่รว่ มกัน แต่ละชนดิ ระหวา่ งสง่ิ มีชีวิต ดว้ ยกัน

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 32 ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ คาถามหลังทากจิ กรรม 1. สิง่ มีชวี ติ ทีส่ ารวจชนดิ ใดทตี่ า่ งฝ่ายต่างไดป้ ระโยชนซ์ ่งึ กันและกนั ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 2. สง่ิ มชี ีวติ ท่สี ารวจส่วนใหญม่ รี ปู แบบความสัมพันธใ์ นแบบใด ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. 3. สิง่ มชี วี ติ แต่ละชนดิ มีความสมั พันธ์ซึ่งกนั และกันโดยมีความสาคญั อย่างไรบ้าง อธิบาย ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. สรุปผลการทากิจกรรม ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. .................................................................................................................................

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 33 ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พันธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ แบบฝึกหัดท่ี 3 เรอ่ื ง ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่ิงมชี ีวติ ในระบบนิเวศ คาชแ้ี จง แบบฝึกหดั มี 3 ตอน คะแนนเตม็ 25 คะแนน ตอนท่ี 1 ให้นกั เรยี นสังเกตภาพ แล้วระบุความสัมพันธ์ระหว่าง คะแนนเต็ม 14 คะแนน สิง่ มีชวี ติ ในระบบนเิ วศใหถ้ ูกต้อง (ข้อละ 2 คะแนน) ทาได.้ ........... คะแนน ตวั อยา่ ง ภาพ เครื่องหมาย รปู แบบความสัมพนั ธ์ ความสัมพันธ์ (+,-,0) ภาวะอิงอาศยั ปลาฉลามกบั เหาฉลาม +,0 . . + คอื เหาฉลาม . 0 คือ ปลาฉลาม . . ภาพ เครอื่ งหมาย รปู แบบความสัมพนั ธ์ 1 ความสมั พันธ์ (+,-,0) 2 ................................... .......คือ........................ .............................................. .......คือ........................ ................................... .......คือ........................ .............................................. .......คือ........................

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 34 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสมั พนั ธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ภาพ เครือ่ งหมาย รปู แบบความสัมพันธ์ 3 ความสัมพันธ์ (+,-,0) ................................... .......คือ........................ .............................................. .......คือ........................ 4 ................................... .......คือ........................ .............................................. .......คือ........................ 5 ................................... .......คือ........................ .............................................. .......คือ........................ 6 ................................... .............................................. .......คือ........................ .............................................. แมลงปีกแข็งกบั ปลวก .......คือ........................ 7 ................................... .......คือ........................ ปลาการต์ นู กบั ดอกไม้ทะเล .......คือ........................ ท่ีมา : พชั รินทร์ แสนพลเมอื ง, ม.ป.ป. : 18

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 35 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสัมพนั ธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ตอนท่ี 2 ให้นักเรยี นสงั เกตภาพ แล้วนาหมายเลขไปเติมให้ คะแนนเตม็ 5 คะแนน ตรงกบั รปู แบบความสมั พันธร์ ะหว่างสงิ่ มีชวี ติ ทาได.้ ........... คะแนน (ภาพละ 0.5 คะแนน) 1 23 4 5 6 กลว้ ยไม้กบั ตน้ ไม้ใหญ่ 78 9 ท่มี า : พชั รินทร์ แสนพลเมอื ง, ม.ป.ป. : 19 10 เหาบนศีรษะคน รูปแบบความสัมพนั ธ์ 1. ภาวะการได้ประโยชน์รว่ มกัน ภาพที่ 2. ภาวะพ่งึ พากัน 3. ภาวะองิ อาศัย 4. ภาวะปรสติ 5. ภาวะล่าเหยอื่

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 36 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสัมพนั ธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ ตอนท่ี 3 ให้นกั เรยี นสงั เกตภาพ แล้วระบชุ นดิ ของสง่ิ มชี ีวิต คะแนนเตม็ 6 คะแนน ทอ่ี ยู่ร่วมกนั พรอ้ มวเิ คราะห์ความสมั พันธ์ ทาได้ ............ คะแนน ของสงิ่ มีชวี ิตแตล่ ะชนิดและบอกรูปแบความสมั พันธ์ จานวน 3 รูปแบบ (ข้อละ 2 คะแนน) 1. ชนดิ ของสง่ิ มชี วี ิตที่อยรู่ ่วมกนั : ……….....……………………….…..…………………………….. ความสมั พนั ธข์ องสิ่งมชี วี ติ แตล่ ะชนดิ : …………..………………………………….………….. …………………………………………………………………………………………………………….……. รปู แบบความสมั พนั ธ์ของส่ิงมีชีวิต : ……………………………………………………………….. 2. ชนิดของสิง่ มชี วี ติ ทีอ่ ยู่ร่วมกัน : ………………………………………………………..…………….. ความสัมพนั ธ์ของสง่ิ มีชวี ิตแตล่ ะชนดิ : …………..……………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………. รูปแบบความสมั พนั ธข์ องสิง่ มชี ีวติ : ……………………………………………………………….. 3. ชนิดของสงิ่ มีชีวิตทอ่ี ยรู่ ว่ มกนั : ………………………………………...…………………………….. ความสมั พนั ธ์ของสง่ิ มีชวี ติ แตล่ ะชนดิ : …………..……………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………. รปู แบบความสมั พนั ธ์ของสง่ิ มีชวี ิต : ……………………………………………………………….. ชอ่ื ..........................................................ช้นั ..............เลขท.่ี ......... คะแนนเตม็ 25 คะแนน ทาได้.......................คะแนน

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 37 ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พนั ธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ เกมฝึ กทักษะ นอกเวลาเรียน คาช้แี จง ใหน้ ักเรียนค้นหาคาท่ีกาหนดให้ โดยวงลอ้ มรอบคาท่ซี อ่ นอย่ใู นตาราง พรอ้ มท้งั บอกรปู แบบความสัมพนั ธ์ของคาเหล่าน้นั A CMU T U A L I S MS A C Y T H O T T L T K N H I H D V OME U M A D G F T U L I S M A MM N S MRWG B N NMK L E R P L V B E T EHOA S S DGH J E P C I NMP A R A S I T I S MT O F T S U T L T J K LMV Y U I I S O A T I M I R T Y U V V X TWA P L A OMS X C Z V T Z A I R I W I E N BMZWE A T Y L O T U D S R L A P R EDA T I ONA T NMC O R C OO P E RWE I S T LWE R E T K L I ONO L PWE P ROTOCOOP E R A T I ON  PROTOCOOPERATION คอื ภาวะ.....................................................  MUTUALISM คอื ภาวะ.....................................................  COMMENSALISM คอื ภาวะ.....................................................  PARASITISM คอื ภาวะ.....................................................  COMPETITION คือ ภาวะ.....................................................  PREDATION คือ ภาวะ.....................................................

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 38 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสมั พันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ หลังจากได้ศกึ ษาและทากจิ กรรม จบแลว้ เรามาทาแบบทดสอบ หลังเรียนกนั ค่ะ

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 39 ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พันธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ แบบทดสอบหลงั เรียน ชดุ การเรยี นรู้ ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสิ่งมีชีวติ ในระบบนเิ วศ คาช้ีแจง 1. แบบทดสอบหลังเรียนเป็นแบบทดสอบแบบเลอื กตอบ 4 ตวั เลอื ก จานวน 10 ข้อ คะแนนเตม็ 10 คะแนน เวลา 10 นาที 2. ใหน้ ักเรียนเลือกคาตอบทถ่ี กู ต้องทีส่ ดุ เพียงคาตอบเดียว แลว้ ทา เคร่อื งหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษคาตอบ 1. ตน้ ไม้แตล่ ะตน้ ในป่าทบึ จะมีลาตน้ สูงชะลดู เพื่อใหไ้ ด้รับแสงสวา่ ง โดยไม่ถูกบดบงั จากต้นไมอ้ น่ื ๆ ที่อยู่ใกลเ้ คยี ง จดั เป็นความสมั พันธ์แบบใด ก. ภาวะปรสิต ข. ภาวะแข่งขนั ค. ภาวะองิ อาศัย ง. ภาวะการไดป้ ระโยชน์ร่วมกนั 2. ความสัมพนั ธ์ของส่ิงมชี วี ิตในข้อใด ทม่ี คี วามสมั พันธใ์ นลักษณะเดียวกัน ก. เหบ็ บนตวั สุนขั เหาฉลามกบั ปลาฉลาม ข. นกเอยี้ งกับควาย โพรโทซวั ในลาไส้ปลวก ค. ปูเสฉวนกับดอกไม้ทะเล ดอกไม้กับแมลงภู่ ง. กลว้ ยไมก้ บั ต้นไม้ใหญ่ พยาธิในรา่ งกายมนุษย์ 3. ขอ้ ใดเปน็ ความสมั พนั ธท์ แ่ี ตกต่างจากข้ออืน่ ก. พลดู ่างท่ีเลอ้ื ยเกาะไปตามต้นปีบ ข. กุ้งซ่อนตวั อยใู่ กล้ ๆ กบั ดอกไมท้ ะเล ค. พยาธติ ัวตดื ท่ีผนังลาไสส้ ุนัขคอยดดู สารอาหาร ง. ต้นตาลงึ ใช้มือเกาะยึดไปตามลาต้นไม้เพอ่ื ใหไ้ ดร้ บั แสงมากขึน้

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 40 ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ 4. ตน้ ทานตะวนั กบั ผง้ึ มีความสัมพันธ์กันอยา่ งไร ก. ทั้งสองชนดิ ได้ประโยชนร์ ่วมกัน ข. ทง้ั สองชนดิ ต้องพึง่ พากนั และกัน ค. ชนิดหนง่ึ ไดป้ ระโยชนอ์ กี ชนิดหนงึ่ เสยี ประโยชน์ ง. ชนดิ หน่ึงไดป้ ระโยชน์อกี ชนิดหนง่ึ ไมไ่ ดแ้ ละไมเ่ สียประโยชน์ 5. สงิ่ มีชีวิตสองชนดิ อยรู่ ว่ มกนั ส่ิงมีชวี ิตหน่ึงไดป้ ระโยชน์แตฝ่ ่ายเดียว แต่ไม่ทาลาย สิง่ มีชีวติ อีกชนดิ หนึง่ การอยู่รว่ มกันแบบน้ีเปน็ ความสัมพันธ์รูปแบบใด ก. ภาวะปรสติ ข. ภาวะองิ อาศัย ค. ภาวะพงึ่ พากนั ง. ภาวะได้ประโยชน์รว่ มกัน 6. ข้อใดเปน็ ความสมั พันธท์ ่ีฝ่ายหนึง่ ไดร้ บั ประโยชน์ สว่ นอกี ฝา่ ยไมไ่ ดแ้ ละไมเ่ สียประโยชน์ ก. เฟนิ กับต้นไม้ใหญ่ ข. ต้นหูกวางกับกาฝาก ค. โพรโทซัวในลาไส้ปลวก ง. ลูกนกกระจอกในรังเดียวกัน 7. ความสัมพันธ์ระหว่างสิง่ มีชีวติ ในระบบนเิ วศ ภาวะใดมีบทบาทในการควบคุม สมดุลของจานวนประชากรสิ่งมชี ีวติ ตามธรรมชาตมิ ากท่ีสดุ ก. ภาวะแข่งขัน ข. ภาวะล่าเหยื่อ ค. ภาวะองิ อาศัย ง. ภาวะพ่ึงพากนั

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 41 ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพันธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ 8. ความสัมพนั ธ์ระหว่างผเี ส้อื กบั ดอกไมเ้ ปน็ แบบเดยี วกับความสัมพนั ธ์ระหว่าง สิง่ มีชีวิตชนดิ ใด ก. หมัดกบั หนู ข. เฟินกบั ตน้ จามจุรี ค. กาฝากกับตน้ มะม่วง ง. ปูเสฉวนกบั ดอกไมท้ ะเล 9. ข้อใดจบั คคู่ วามสมั พนั ธ์กันได้ถูกตอ้ ง ก. มดดากบั เพล้ยี - ภาวะปรสติ ข. ผเี สื้อกบั ดอกไม้ - ภาวะอิงอาศยั ค. เหาฉลามกับปลาฉลาม - ภาวะลา่ เหย่ือ ง. แบคทีเรียในปมรากพืชตระกูลถั่ว - ภาวะพ่งึ พากัน 10. ข้อใดเป็นความสมั พนั ธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตในรปู แบบภาวะพึ่งพากนั ก. ไลเคน ข. นกกับแมลง ค. นกเอย้ี งบนหลงั ควาย ง. พลูด่างกับต้นไมใ้ หญ่ Ecosystem

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 42 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสมั พันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลังเรียน ชดุ การเรยี นรู้ ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พันธ์ระหวา่ งสิง่ มีชวี ิตในระบบนิเวศ ชือ่ .........................................................................................ช้ัน ม. ……/....... เลขท.่ี .......... คาชแ้ี จง ใหน้ กั เรียนอ่านคาถามจากแบบทดสอบให้เขา้ ใจ เลือกคาตอบทถ่ี ูกต้องที่สดุ เพียงคาตอบเดยี ว แล้วทาเครอ่ื งหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษคาตอบ (10 คะแนน) ขอ้ ก ข ค ง 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. คะแนนเต็ม 10 คะแนน ทาได้ ................... คะแนน

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 43 ชดุ ที่ 3 เรื่อง ความสมั พนั ธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ แบบบนั ทึกคะแนน ช่ือ……………………..……………………………………ชั้น ……….… เลขที่……… 1. แบบทดสอบ แบบทดสอบ คะแนนเต็ม คะแนนทีไ่ ด้ ทดสอบกอ่ นเรยี น 10 ทดสอบหลังเรยี น 10 ผลการพัฒนา  ผ่านเกณฑ์  ไม่ผ่านเกณฑ์ ผลการพฒั นา นกั เรียนไดค้ ะแนนทดสอบหลังเรียนตั้งแต่รอ้ ยละ 60 ขึ้นไป (ตัง้ แต่ 6 คะแนน ขึน้ ไป) 2. ทกั ษะกระบวนการ/การบนั ทกึ กจิ กรรม/แบบฝึกหดั /จติ วิทยาศาสตร์ เคร่ืองมอื วัดผลระหวา่ งเรียน คะแนน ผลการเรียนระดับคณุ ภาพ ชุดท่ี 3 เต็ม ได้ ชดุ ท่ี 3 ความสมั พันธ์ระหว่าง 55 .........  ร้อยละ 90 – 100 สง่ิ มีชีวิตในระบบนเิ วศ มีผลการเรียนระดบั ดีมาก - ทักษะกระบวนการ 9 .........  ร้อยละ 80 – 89 มีผลการเรียนระดับดี - การบนั ทึกกจิ กรรม 9 .........  ร้อยละ 70 – 79 - แบบฝกึ หดั 25 ......... - จติ วิทยาศาสตร์ 12 ......... มีผลการเรียนระดบั ปานกลาง  ร้อยละ 60 – 69 มีผลการเรียนระดบั พอใช้  ตา่ กว่าร้อยละ 60 มีผลการเรียนควรปรบั ปรุง รวม 55 ......... รอ้ ยละ ............................. การผ่านเกณฑ์ นักเรยี นได้คะแนนรวม ตั้งแตร่ ้อยละ 80 ขึ้นไป มผี ลการเรยี นระดบั คณุ ภาพดขี น้ึ ไป

ชุดการเรียนรู้ เรื่อง ระบบนเิ วศ 44 ชดุ ที่ 3 เรือ่ ง ความสมั พันธ์ระหว่างส่งิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ บรรณานกุ รม กระทรวงศึกษาธิการ. (2551). หลักสตู รแกนกลางการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พทุ ธศักราช 2551. กรงุ เทพฯ: ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแหงประเทศไทย จากดั . โครงงานสารวจปา่ ไม้ตาบลคานาดี ตามรอยพอ่ หลวง. ความสัมพันธใ์ นระบบนเิ วศ. [ออนไลน์]. สืบค้นเม่ือ 8 สิงหาคม 2558, เขา้ ถงึ ได้จาก https://knpproject 255560101.files.wordpress.com/2013/02/e0b8a0e0b8a0.jpg. ไทยกดู๊ วิวดอทคอม. ความสมั พันธ์ของส่งิ มีชีวติ . [ออนไลน์]. สืบคน้ เม่ือ 1 สิงหาคม 2558, เขา้ ถึงได้จาก http://www.thaigoodview.com/node/96746? page=0,7. ________. ความสัมพันธข์ องสิง่ มีชีวิต. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ 1 สงิ หาคม 2558. เขา้ ถึงไดจ้ าก http://www.thaigoodview.com/node/96746? page=0,8. ประดบั นาคแก้ว และดาวัลย์ เสรมิ บุญสุข. (2555). หนงั สือเรียนรายวิชาพน้ื ฐาน วทิ ยาศาสตร์ ม.3. กรงุ เทพฯ: บริษัท สานักพมิ พแ์ ม็ค จากดั . พชั รินทร์ แสนพลเมอื ง. (ม.ป.ป.). แบบวดั และบันทึกผลการเรยี นรู้ วิทยาศาสตร์ ม.3. พิมพค์ ร้งั ที่ 2. กรงุ เทพฯ: บริษทั อกั ษรเจริญทศั น์ อจท. จากดั . มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล. สงิ่ นา่ รเู้ กี่ยวกบั โรคพยาธิ. [ออนไลน์]. สบื คน้ เมื่อ 8 สิงหาคม 2558, เข้าถงึ ไดจ้ าก https://www.thaitravelclinic.com/th/knowledge/ information-about-parasite.html. ________. เม่ือเจ้าตวั เล็กเป็น..เหา. [ออนไลน์]. สบื คน้ เมอื่ 8 สิงหาคม 2558, เขา้ ถึงไดจ้ าก http://www.tm.mahidol.ac.th/th/tropical-medicine- knowledge/new/Louse.html. สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2554). หนงั สือเรยี นรายวชิ า พน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ วิทยาศาสตร์ 6 ช้นั มัธยมศึกษาปที ี่ 3 เลม่ 2. กรุงเทพฯ: โรงพมิ พ์ สกสค. ลาดพรา้ ว.

ชุดการเรียนรู้ เรือ่ ง ระบบนเิ วศ 45 ชุดที่ 3 เรือ่ ง ความสัมพันธ์ระหว่างสง่ิ มชี วี ติ ในระบบนเิ วศ บรรณานุกรม (ตอ่ ) สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2556). คมู่ ือครรู ายวชิ าพ้นื ฐาน วทิ ยาศาสตร์ วทิ ยาศาสตร์ 6 ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี 3 เลม่ 2. (พิมพค์ ร้ังท่ี 2). กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พ์ สกสค. ลาดพรา้ ว. อนิรุธ พรหมเจรญิ . (2556). หนงั สอื เรยี น ชวี วิทยา เพ่มิ เติม เลม่ 5 ช้นั มัธยมศกึ ษาปที ี่ 4-6. กรงุ เทพฯ: บรษิ ัท แมค็ เอด็ ดเู คชัน่ จากดั . LIVESCIENCE. Could a Cat Ban in New Zealand Save Birds?. [Online]. Accessed 9 August 2015, Available from https://www.livescience.com/26525-cat-eradication-new-zealand- save-birds.html. Luis Fernando Espin. “งูกนิ กบ”. [ออนไลน์]. สืบคน้ เมอ่ื 9 สงิ หาคม 2558, เขา้ ถงึ ไดจ้ าก http://www.catdumb.com/a-snake-eating-a-frog -093/thaigoodview 17th.