ขั้นตอนและวิธีการเขียนผังงาน

การเขียนข้นั ตอนวธิ ีและผงั งาน (Flowchart)

การเขียนข้นั ตอนวธิ ี • การเขียนข้นั ตอนวิธี เป็นการเขียนอธิบายข้นั ตอนการทางาน หรือ ข้นั ตอนของคาสงั่ มีวิธีเขียนไดส้ องแบบ – PseudoCode (รหสั ลาลอง หรือรหสั เทียม) – Flowchart (ผงั งาน)

Pseudocode (รหสั เทียม) • เป็นการเขียนข้นั ตอน จาลองการเขียนโปรแกรม โดยไม่คานึงถงึ ไวยากรณ์ภาษาคอมพวิ เตอร์ • ใชภ้ าษาที่กระชบั แต่มีโครงสร้างเหมือนโปรแกรมคอมพวิ เตอร์ • ไม่คานึงถึงการประกาศตวั แปร หรือ subroutine • พฒั นามาจากการเขียนข้นั ตอนวิธีแบบบรรยายความ • ใชภ้ าษาองั กฤษทวั่ ๆ ไป

ข้นั ตอนการส่งจดหมาย

ข้นั ตอนวธิ ีการส่งจดหมาย 1. จ่าหนา้ ซองจดหมาย 2. ใส่จดหมายลงในซอง 3. ปิ ดผนึกซองจดหมาย 4. ตรวจสอบแสตมป์ ถา้ ไม่มีใหไ้ ปซ้ือแสตมป์ 5. ติดแสตมป์ 6. จบการทางาน

หุงขา้ ว

ข้นั ตอนวธิ ีการหุงขา้ ว 1. ใส่ขา้ วลงในหมอ้ หุงขา้ ว 2. เติมน้าลงในหมอ้ 3. ตรวจสอบปริมาณน้า 4. ถา้ ระดบั น้าไม่พอดีให้ ปรับ เพิม่ -ลด 5. เสียบปลกั๊ ไฟ 6. กดป่ ุมเปิ ดสวทิ ชไ์ ฟหมอ้ หุงขา้ ว 7. จบการทางาน

pseudocode การตรวจสอบบตั รเครดิต ถา้ หมายเลขบตั รเครดิตถกู ตอ้ ง ใหท้ าการหกั บญั ชีตามจานวนที่ระบุ ถา้ ไม่ถกู ตอ้ ง ใหแ้ สดงขอ้ ความผดิ พลาด

pseudocode การตรวจสอบบตั รเครดิต if credit card number is valid execute transaction based on number and order else show a generic failure message end if

pseudocode การคานวณพ้นื ท่ีส่ีเหลี่ยมผนื ผา้ อ่านค่าความสูงของสี่เหลี่ยมผนื ผา้ อ่านค่าความกวา้ งของสี่เหลี่ยมผนื ผา้ คานวณพ้นื ที่ส่ีเหล่ียมจากความกวา้ งคูณความสูง READ height of rectangle READ width of rectangle COMPUTE area as height times width

pseudocode การเคลื่อนท่ีของหุ่นยนต์ ถา้ ขา้ งหนา้ ไม่มีสิ่งกีดขวาง ใหเ้ คล่ือนท่ีหุ่นยนต์ เกบ็ คาสงั่ ท่ีเคล่ือนที่ไว้ ส่งค่ากลบั เป็นจริงเพื่อใหร้ ู้วา่ เคลื่อนที่ได้ ถา้ มีสิ่งกีดขวาง ใหส้ ่งคา่ กลบั เป็นเทจ็ ไม่เคล่ือนท่ี

ตวั อยา่ ง pseudocode การเคล่ือนท่ีของหุ่นยนต์ IF robot has no obstacle in front THEN Call Move robot Add the move command to the command history RETURN true ELSE RETURN false without moving the robot END IF

การทดลอง • จงเขียนข้นั ตอนการทาไข่เจียว • จงเขียนข้นั ตอนการเดินทางจากบา้ นหรือหอพกั มายงั หอ้ งเรียน

ผงั งาน (Flowchart) • การเขียนข้นั ตอนวธิ ีในแบบสญั ลกั ษณ์ ช่วยใหไ้ ม่ตอ้ งตีความ จุดเริ่มตน้ /สิ้นสุด (Terminator) ขอ้ มลู นาเขา้ /ส่งออก (Input / Output) ประมวลผล (Process) ตดั สินใจ (Decision) ทิศทาง (Direction) จุดตอ่ เช่ือม (Connector)

ชนิดของผงั งาน 1. ผงั งานระบบ(System Flowchart) • แสดงภาพการทางานกวา้ ง ๆ ของระบบ • แสดงข้นั ตอนการทางานอยา่ งไรของระบบ แต่ไม่เจาะลึกลงไปวา่ ใน ระบบวา่ ในแต่ละงานน้นั มีการทางานอยา่ งไร • แสดงจุดเริ่มตน้ ของงานเร่ิมจากส่วนใด เป็นขอ้ มูลแบบใด มีการ ประมวลผลอยา่ งไร และจะไดผ้ ลลพั ธเ์ ป็นอยา่ งไรและเกบ็ อยทู่ ี่ใด

ชนิดของผงั งาน 2. ผงั งานโปรแกรม (Program Flowchart) • แสดงลาดบั ข้นั ตอนในการทางานของโปรแกรม ต้งั แต่การรับขอ้ มลู การประมวลผล ตลอดจนผลลพั ธ์ท่ีได้ • ช่วยทาใหเ้ ขียนโปรแกรมสะดวกข้ึน • อาจสร้างมาจากผงั งานระบบ โดยดึงเอาจุดที่เก่ียวขอ้ งกบั คอมพวิ เตอร์ มาวเิ คราะห์วา่ จะใชท้ างานส่วนใด เพ่ือท่ีจะใหไ้ ดม้ าซ่ึงผลลพั ธท์ ่ี ตอ้ งการ

ประโยชนข์ องการเขียนผงั งาน • ทาใหเ้ ขา้ ใจและแยกแยะปัญหาต่าง ๆ ไดง้ ่ายข้ึน • ผเู้ ขียนโปรแกรมมองเห็นลาดบั การทางาน รู้วา่ สิ่งใดควรทาก่อน ส่ิงใด ควรทาหลงั • สามารถหาขอ้ ผดิ พลาดของโปรแกรมไดง้ ่าย • ทาใหผ้ อู้ ่ืนเขา้ ใจการทางานไดง้ ่ายกวา่ การดูจาก source code • ไม่ข้ึนกบั ภาษาคอมพวิ เตอร์ภาษาใดภาษาหน่ึง ผอู้ ่านสามารถเรียนรู้ และเขา้ ใจไดง้ ่าย

ข้อกาหนดการเขยี นผงั งาน 1. ใชส้ ัญลกั ษณ์ท่ีมีรูปแบบเป็นมาตรฐาน 2. ขนาดของสญั ลกั ษณ์ข้ึนอยกู่ บั ความเหมาะสม 3. ควรเขียนทิศทางการไหลของขอ้ มลู เร่ิมจากบนลงล่าง หรือจากซา้ ย ไปขวา และควรทาหวั ลกู ศรกากบั ทิศทางดว้ ย 4. การเขียนคาอธิบายใหเ้ ขียนภายในสญั ลกั ษณ์ ใชข้ อ้ ความท่ีเขา้ ใจง่าย ส้นั และชดั เจน

ขอ้ กาหนดการเขียนผงั งาน 5. พยายามใหเ้ กิดจุดตดั นอ้ ยท่ีสุด หรืออาจใชส้ ญั ลกั ษณ์ที่เรียกวา่ \"ตวั เช่ือม\" (Connector) แทนเพอ่ื หลีกเลี่ยงขอ้ ผิดพลาดท่ี อาจเกิดข้ึน 6. หากเป็นไปไดค้ วรเขียนผงั งานใหจ้ บภายในหนา้ เดียวกนั 7. ผงั งานท่ีดีควรเป็นระเบียบเรียบร้อย สะอาด ชดั เจน เขา้ ใจและ ติดตามข้นั ตอนไดง้ ่าย 8. จุดเร่ิมตน้ และสิ้นสุดของงาน ควรมีเพียงจุดเดียว

รูปแบบผงั งาน • Sequence • Selection • Iteration

ลาดบั (sequence)

ทางเลือก (selection) NY

วงวน(iteration)

ตวั อยา่ งผงั งาน การส่งจดหมาย เร่ิมตน้ จ่าหนา้ ซองจดหมาย ใส่จดหมายลงในซอง ปิ ดผนึกซองจดหมาย ไม่มี ไปซ้ือแสตมป์ มีแสตมป์ ? มี ติดแสตมป์ จบ

ตวั อยา่ งผงั งาน การรับประทานยา เริ่ม y อายมุ ากกวา่ 7 ปี รับประทาน 2 ชอ้ นชา ?N y รับประทาน 1 ชอ้ นชา y รับประทาน ½ ชอ้ นชา อายมุ ากกวา่ 3 ปี ? N อายมุ ากกวา่ 1 ปี ? N หา้ มรับประทาน จบ

ตวั อย่างผงั งาน การบวกเลขสามจานวน ข้นั ตอนการทางาน • อ่านคา่ ตวั เลข 3 จานวน • นาเลข 3 จานวนมาบวกกนั • แสดงผลบวก • จบการทางาน

ตวั อย่างผงั งาน การบวกเลขสามจานวน Start Read Num1, Num2, Num3 SUM = Num1 + Num2 + Num3 Display SUM End e

ตวั อยา่ งผงั งานการหาค่านอ้ ยกวา่ ของเลขสองจานวน 10 >20 ? Start Num1 = 10, Num2 = 20 Read Num1, 10 y Num2 Display Num2 Num1 > Num 2 n Display Num1 End

ตวั อย่างผงั งานการหาค่าน้อยกว่าของเลขสองจานวน 12 >5 ? Start Num1 = 12, Num2 = 5 Read Num1, 5 y Num2 Display Num2 Num1 > Num 2 n Display Num1 End

ตวั อย่างผงั งานการหาค่าน้อยทส่ี ุดของเลขสามจานวน Start Read Num1, Num1 = 5, Num2 = 8, Num3 = 2 Num2, Num3 min = Num1 y min = Num2 min = 5 y min = Num3 min = 5 min > Num2 min = 2 n min > Num3 n Display min End

ตวั อย่างผงั งานการหาค่าน้อยทส่ี ุดของเลขสามจานวน Start Read Num1, Num1 = 6, Num2 = 3, Num3 = 5 Num2, Num3 min = Num1 y min = Num2 min = 6 y min = Num3 min = 3 min > Num2 min = 3 n min > Num3 n Display min End

ตวั อย่างผงั งานการหาค่าน้อยทส่ี ุดของเลขสามจานวน Start Read Num1, Num1 = 2, Num2 = 9, Num3 = 7 Num2, Num3 min = Num1 y min = Num2 min = 2 y min = Num3 min = 2 min > Num2 min = 2 n min > Num3 n Display min End

ตวั อย่างผงั งาน การคานวณภาษี ข้นั ตอนการทางาน • ป้ อนเงินเดือน • คานวณภาษีจาก 10% ของเงินเดือน • พิมพ์ เงินเดือน และภาษี

ตวั อยา่ งผงั งาน การคานวณภาษี START Input salary Tax = salary * 0.1 Print salary, tax STOP

ตวั อยา่ งผงั งาน การคานวณภาษี เพม่ิ การวนซ้า START Input salary Tax = salary * 0.1 Print salary, tax Input salary N Salary = 0.0 Y STOP

START ค่าของตวั แปรจะ 1 Salary = 5000 เป็ นค่าหลงั สุดเสมอ Input salary Bonus = 10000 2 Salary = 5000 + 10000 = 15000 Bonus = 10000 Salary = 15000 + 15000 = 30000 3 Bonus = 10000 – 3000 = 7000 Salary = salary + Bonus Salary = 30000 + 30000 = 60000 4 Salary = 100 Salary = salary + salary 5 Bonus = Bonus - 3000 6 Salary = salary + salary 7 Salary = 100 8 STOP

START การสะสมค่า Input salary salary Tax T_salary T_tax Tax = salary * 0.1 10000 1000 10000 1000 T_sal = T_sal + salary 15000 1500 25000 2500 T_tax = T_tax + tax 12000 1200 37000 3700 20000 2000 57000 5700 Print salary, tax 18000 1800 75000 7500 Input salary N Salary = 0 0Y Print T_sal, T_tax STOP

START บวกเลข 1 - 10 X=1 TOTAL = 0 x Total 1 0+1 = 1 TOTAL = TOTAL + X 2 1+2=3 3 3+3=6 X=X+1 4 6+4=10 5 10+5=15 X > 10 6 15+6=21 N ?Y 7 21+7=28 8 28+8=36 Print TOTAL 9 36+9=45 10 45+10=55 STOP รูปท่ี 8