การเงินการคลังการธนาคาร

การเงิน การคลงั และ การธนาคาร ส32202

หนว ยที่ 1 การเงิน

ความหมายของเงิน หนา ทแ่ี ละประเภทของเงนิ เงินคือ สือ่ กลางในการแลกเปลยี่ นโดยจะเปนอะไรก็ ไดท ่ีไดรับการยอมรบั กนั โดยทั่วไปไปตามกฎหมายให สามารถจายชําระหน้ีระหวางผูผลิตหรือผูขายกบั ผูบริโภคในอดตี เคยมีการใชหอย ขนนก เปน ตน มกี าร พฒั นามาอยใู นรูปของธนบตั ร และเหรียญกษาปณโ ดย ธนบตั รพมิ พจากกระดาษคณุ ภาพสงู และเหรียญ กษาปณผ ลติ จากโลหะ

ดังน้นั ท้งั ธนบัตรและเหรียญกษาปณจึง มีความคงทนและสะดวกในการพกพา ประเภทของเงินจึงสามารถเเยกเปน ประเภทธนบตั รและประเภทเหรียญ กษาปณ

หนา ทข่ี องเงิน เงินเปนเครื่องมือทีส่ าํ คญั ในการชือ้ ขาย แลกเปลีย่ นสินคา และบรกิ ารในระบบเศรษฐกิจ โดยที่เงินมรี าคาที่แนนอนเปนหนวยเงนิ ตรา และ เปนทยี่ อมรบั โดย ทวั่ ไป ในการซือ้ ขายและชาํ ระ หน้ี คณุ ลกั ษณะดงั กลา วจงึ ทําใหเงินสามารถทาํ หนาท่ี ซงึ่ มคี วามสําคัญทางเศรษฐกจิ 3 ประเภท ดวยกบั คือ

ประเภทที่ 1 หนาทีข่ นั้ ตน ไดแ ก 1. เงินเปน เครื่องวัดมูลคา หนาที่ของเงิน ในแงนี้ใหความสะดวกใน ดวนการใชหนวยของเงินสําหรับวดั มูลคาของ สิง่ ของ และบริการ หนวยของเงินน้ันแตกตาง กันในแตละประเทศ เชน บางประเทศใน หนวยเปน บาท กีบ ดอลลาร เปโซ ฟรงั ซ ปอนดสเตอรลิง เปน ตน

2. เงินเปน สื่อกลางในการแลก เปลีย่ น เงินจะเปน อะไรก็ไดซึ่งเปน ทีย่ อมรับ ของคนทัว่ ไป ในสังคมวาเปนสื่อกลางใน การแลกเปลีย่ น ดงั น้นั เมือ่ มีสือ่ กลางใน การแลกเปลีย่ น

ประเภทที่ 2 หนา ทีร่ อง ไดแ ก 1. เงินเปนมาตรฐานในการชาํ ระ หนี้ในอนาคต ในระบบเศรษฐกิจ ปจจุบนั มีการขยายตัวในดานการคา การติดตอซ้ือขายซึ่งกันและกนั ท้งั ในและ นอกประเทศ

2. เงินเปนเครื่องรกั ษามลู คา โดยทว่ั ไปในระบบเศรษฐกิจจะ พยายามเลือกเก็บทรัพยสินตางๆ ใหเกิดประโยชนใกลทีส่ ุด การเกบ็ ทรัพยสินในรูปตางๆ

ประเภทท่ี 3 หนาทปี่ ระกอบ ไดแก 1. เงนิ เปนเคร่ืองชําระหนี้ไดตามกฎหมาย ในขอ นร้ี ฐั จะตองออกกฎหมายใหเงินทผ่ี ลิต ออกมา สามารถชําระหนไ้ี ดถกู ตอ งไดตาม กฎหมาย และบนหนา ธนบัตรทุกฉบับกจ็ ะมีขอ ความอนั น้ยี ืนยนั ไว แตตัดวา โดยไมจ าํ กดั จาํ นวน ออกไป

2. เงินเปนเครื่องประกันฐานะของลกู หนี้ การคาขายในปจ จบุ ันเปนการคาขาย โดยใชเครดิตกันมาก โดยเฉพาะการคาขาย ดวยเงินเปน จํานวนมากประกอบกับการ ดาํ เนินธุรกิจประจาํ วนั ยอมจะตองมีการกยู ืม เงินกันเปน นิจสิน การกูยืมน้นั ผขู อยืมจะตอง มีเงินสดสํารองอยูบาง

3. เงนิ เปน เครือ่ งมอื ในการโอนยา ยมลู คา ในปจจุบนั นเ้ี งนิ ทาํ หนาที่เปนหลกั ในการโอน หนี้ หรือโอนทรพั ยสินหน่งึ ไปยังบคุ คลหน่ึงหรือ จากที่หน่ึงไปยงั อกี ท่หี นึง่ ไดโ ดยสะดวกและ รวดเร็ว แมว า ในบาคร้งั การโอนหนี้ การโอนเงิน จะอยูในรูปของการใชด รา ฟ หรือใชเชค็ กต็ ามแต การโอนดังกลา วก็ใชเ งินเปนราก ฐานในการโอน เงนิ

วิวัฒนาการของระบบเศรษฐกจิ และของเงนิ ววิ ัฒนาการของระบบเศรษฐกจิ และของเงนิ ใน แตล ะประเทศแตล ะสังคม มคี วามแตกตา งกนั มากแตตา งกม็ ีสาเหตคุ ลายคลึงกนั คือ ความจํา เปนในทางเศรษฐกิจ จงึ ไดม ีววิ ัฒนาการของระบบ เศรษฐกจิ และของเงนิ ซงึ่ พอสรุปได 3 ระยะคือ

1. ระบบเศรษฐกิจที่ใชส ิ่งของหรือ บริการแลกเปลีย่ น ในระยะแรกที่มนษุ ยมีการติดตอกัน มนษุ ยไดรูจกั เปลีย่ นโดยการนําสิง่ ของการ ผลิตไดมาแลกเปลีย่ น เชน การนาํ เอาเส้ือผา มาแลกกบั ขาวสาร ไขมาแลกกบั รองเทา เปน ตน

2. ระบบเศรษฐกิจที่ใชเ งนิ เปน ส่อื กลางในการ แลกเปล่ียน เมือ่ การแลกเปล่ียนระหวางส่งิ ของหรือการ บรกิ ารมีความไมส ะดวกหลายประการมนุษยจ งึ หา วตั ถกุ ลางมาเปนสือ่ กลางในการแลกเปลีย่ น วตั ถุ กลางนี้คือ เงิน ซงึ่ เงินอาจเปนส่งิ ของหรือวัตถใุ ดๆ กไ็ ด โดยมวี ิวฒั นาการมาดงั นี้ 2.1 เงินกษาปณ 2.2 เงนิ กระดาษ

3. ระบบเศรษฐกิจท่ีใชเครดิตเปน สื่อกลางในการ แลกเปล่ยี น ในขณะทเ่ี ศรษฐกจิ เจริญขนึ้ กจิ การคา และอุตสาหกรรมขยายตัวอยางกวางขวาง การซื้อขาย กระทํากนั คราวละมากๆ ยอมไมสะดวกและปลอดภยั ใน การนาํ เงินติดตัวเพือ่ ไปซือ้ ขาย จงึ มีผคู ดิ ใชเครดิตหรือ ความเชื่อในการซื้อขายสนิ คา กัน เงนิ เครดติ จงึ มกี ําเนนิ ขึ้น และเงินประเภทนีจ่ ะมีใชกันมากในสงั คมที่มรี ะบบ การธนาคารไดพฒั นาแลว

ลักษณะของเงนิ ท่ดี ี 1.เปนสง่ิ ทย่ี อมรับกนั โดยท่วั ไป เงินโดยทัง้ ไป สง่ิ ของท่ใี ชทําเปน เงนิ จะตองเปน สงิ่ ท่สี ังคมยอมรับ เปนสื่อกลางในการแลกเปลี่ยน เงินมีลักษณะท่ี แตกตางกันไปตามลกั ษณะทอ งถ่นิ สภาพภูมศิ าสตร และความจําเปนของมนษุ ย สงิ่ ของท่ีมนษุ ยนํามาใช เปน เงนิ มีมลู คาคงตัวของมนั เองที่จะนํามาใช ประโยชนอ ยา งอืน่ ได เชน ใบชา สามารถใชบ ําบดั รางกายได

2. เปนของที่หายาก สิ่งของที่หาได งาย ๆ มกั จะมีคาต่ําและไมเปนสงที่ยอมรับ กันโดยทวั่ ไป โดยท้ังไปมกั จะนํามาใชเปนเงิน เชน กรวดหรือทราย มีอยูมากคนจึงไมนิยม นาํ มาใชเปนเงิน ผิดกับสิ่งทีห่ ายาก เชน ทองคาํ หรือโลหะเงินซึง่ เปน ของทีห่ ากจึง เหมาะทีจ่ ะนํามาเปน เงิน

3. มีความคงทน สิ่งทีจ่ ะนาํ มา เปนเงินควรจะมีความคงทนถาวร ไมเนา เปอยสึกหรอหรือยยุ งายหากสิ่งทีน่ าํ มา ใชเปนเงินเนาเปอ ยไดงายมูลคากห็ มดไป คนกไ็ มยอมรบั เปน สื่อกลางในการแลก เปลี่ยน

4. เปนของทีมีลักษณะเหมือนกัน เงินที่ใชเปน สื่อกลางในการแลกเปลีย่ น ควรมีลกั ษณะเหมือนกันเพื่อปองกันให เงินมีคาคงที่

5. เปน ของทีด่ ูออกงา ย คือเปน สิง่ ทีเ่ หน็ กด็ อู อกไดและรูวาเปน เงิน จริงหรือเงินปลอมแตเอาพลอยหรือ เพชรมาทําเปนเงินก็คงจะดอู อกยาก และคงไมสะดวกในการใช

6. สามารถแบงออกเปน หนว ยยอ ยๆ ได การทําธรุ กิจการคามีการขายสงขาย ปลีก ดังน้นั การใชเงินจึงมีท้งั รายยอย และรายใหญ สิ่งทีน่ าํ มาเปน เงินควรจะ แบง เปนสวนยอยไดโดยใหมีมูลคาตาง กนั ดังน้นั จะเห็นวา ไดมีการเอาโลหะมา เปน เงิน

7. เปนของที่มีมลู คาคงตัว เงิน ที่ดีจะตองทนนาน ไมเนาเปอ ยหรือ เสียงายนอกจากน้นั ยังสามารถที่ จะเกบ็ ไวไดโดยมีมลู คาคงตัวไม เปลีย่ นแปลง

ความสําคัญของเงิน คนสว นใหญแ ลวใหความสาํ คัญมากตอ การท่จี ะ ใหไดมาซง่ึ เงนิ หรือความร่าํ รวย ดว ยความเชือ่ วา เงิน จะทาํ ใหม คี วามสุข ซง่ึ กค็ งถกู แตถ ูกเพยี งบางสว น เทา นนั้ เพราะเมือ่ มเี งินก็จะสามารถใชซื้อสงิ่ ของและ เครือ่ งอาํ นวยความสะดวกในชีวิต แตวัตถุนอกกาย นน้ั ไมไดรบั ประกนั วา จะมีความสขุ ทกุ คนและ ตลอดไปเงินนั้นเปน ไดท ้ัง นาย ทาส มิตร และศัตรู ของมนษุ ยไ ด

ธนบตั ร เงนิ ตราที่เปนมากกวาเงนิ ตรา ประเทศไทยมีการใชเงนิ ตรากระดาษครั้งแรก ต้ังแต พ.ศ. 2396 ในรชั สมัยของพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา เจาอยูหัว รชั กาลท่ี 4 แตธนบัตรทมี่ ี รูปแบบเชน เดียวกบั ปจ จบุ ันเริ่มนําออกใชครัง้ แรก ในป พ.ศ. 2445 ในรชั สมยั ของ พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลาเจาอยหู วั รัชกาลท่ี 5 โดยมแี บบ ของธนบตั รทนี่ ําออกใชจ ากแบบ 1 จนถงึ แบบทีใ่ ช ในปจ จุบัน มี 15 แบบ





เหรียญ ในปจจบุ ัน มีการผลิตเหรียญกษาปณอยู ท้งั หมด 9 ชนิดคือ เหรียญ 1, 5, 10, 25 และ 50 สตางค, 1, 2, 5 และ 10 บาท โดยเหรียญ 25 และ 50 สตางค, 1, 2, 5 และ10 บาท เปน เหรียญที่ออกใชหมนุ เวียนท่ัวไป สวน เหรียญ 1, 5 และ 10 สตางค ไมไดออกใช หมุนเวียนทว่ั ไป แตใชภายในธนาคารเทาน้ัน

แตในปจจบุ ัน ไดเ กดิ ปญ หาราคาวตั ถุดบิ ในการผลิต เหรยี ญสงู กวาราคาเหรยี ญ ทําใหเกิดการลักลอบหลอม เหรยี ญไปขาย หรือบางครัง้ กเ็ กดิ ปญ หาการใชเ หรยี ญ ผิด เพราะรูปรางและสขี องเหรียญบางชนดิ นนั้ คลา ยกนั (เชน เหรียญ 1 บาท กบั เหรยี ญ 2 บาท แบบเกา ) ดงั นั้น ใน พ.ศ. 2552 กระทรวงการคลัง ไดเปลยี่ น แปลงวัตถดุ ิบในการผลติ เหรียญบางชนดิ เพื่อปองกนั การหลอมเหรยี ญและสรางความแตกตา งของเหรยี ญ ลดความยงุ ยากในการใชเ หรยี ญ



เงนิ ตราฟนู นั เงนิ ตราทวารวดี เงนิ ตราศรวี ิชยั เงนิ ตราสมยั อยุธยา เงนิ ตราสมยั ธนบรุ ี เงนิ ตราสมยั ร.1 เงนิ ตราสมยั ร.2 เงนิ ตราสมยั ร.3

เงนิ ตราสมยั ร.4 เงนิ ตราสมยั ร.5 เงนิ ตราสมยั ร.6 เงนิ ตราสมยั ร.7 เงนิ ตราสมยั ร.8 เงนิ ตราสมยั ร.9

หนว ยการเรียนรทู ี่ 2 การคลัง

การคลังภาครฐั บาลหรือการคลงั สาธารณะ หมายถึงการจดั บริหารดาน การเงินของรฐั ท้งั ดานรายรบั และราย จายเปน เศรษฐกิจภาค รัฐบาลทีเ่ กี่ยว ของกับการหารายไดเพือ่ นาํ มา ใชจาย ในการพัฒนาประเทศดานตางๆในระยะ เวลา 1 ป

เปาหมายทางเศรษฐกิจในการบรหิ ารการคลัง สาธารณะ การบรหิ ารการคลงั ของรฐั บาลมีเปาหมาย เพื่อใหเ กิดประโยชนตอเศรษฐกิจของประเทศ 4 ประการ 1.การเจรญิ เติบโตทางเศรษฐกิจ เพือ่ ให เศรษฐกจิ ของประเทศมีการขยายตวั อยางตอเนื่อง และมีเสถยี รภาพ

2.การกระจายรายไดอ ยา งเปนธรรม เพือ่ ใหเกิดการกระจายรายไดไปสปู ระชาชน อยางทั่วถึงและเปน ธรรมและแกไขปญหา ความยากจนในชนบท

3.การจดั สรรทรัพยากรอยา งมี ประสิทธิภาพ เพือ่ ใหการใชทรัพยากรที่มีอยู อยางจาํ กัดและหายากเปน ไปอยางประหยดั และเกิดประโยชนสงู สุดโดยเฉพาะทรพั ยากร น้าํ และทีด่ ินทาํ กิน

4.การมีเสถียรภาพของราคา เพือ่ รักษา ระดบั ราคาสินคาและบริการใหมีเสถียรภาพ หรืออยใู นระดับม่ันคงไมเปลี่ยนแปลงข้ึนลง อยางรวดเร็วและปองกันมิใหเกิดภาวะเงิน เฟอหรือเงินฝด

ขอบเขตของการคลงั สาธารณะ การศึกษาเรือ่ งการคลังสาธารณะประกอบ ดว ยหวั ขอสําคญั 4 ประการคือ 1.งบประมาณแผนดิน 2.การคลงั ดา นรายรับ 3.การคลังดา นรายจาย 4.หนสี้ าธารณะ

งบประมาณแผน ดิน งบประมาณแผน ดิน(Government Budget) คือ แผนการใชจายเงินในการ บริหารประเทศของรัฐบาลโดยแสดงเกีย่ ว กับประมาณการรายรับและรายจายของ รฐั บาลในระยะเวลา 1ป

ระยะเวลาของปงบประมาณ ประเทศ ไทยกําหนดในวนั ที่ 1 ตลุ าคมเปนวัน เริ่มตนของปงบประมาณและสิ้นสดุ ใน วันที่ 30 กนั ยายนของปถัดไป

ความสําคญั ของงบประมาณแผน ดิน รัฐบาลทุกประเทศตองจัดทํางบประมาณแผนดิน เพือ่ เปนการใชจ า ยเงินในการบรหิ ารประเทศของรัฐบาล สรปุ ความสาํ คัญของงบประมาณแผน ดนิ มดี งั นี้ 1.เพื่อพัฒนาความเจริญกาวหนา ทางเศรษฐกิจและ ดานอื่นๆของประเทศ 2.เพื่อรกั ษาเสถียรภาพทางเศรษฐกจิ ของประเทศ

ประเภทของงบประมาณ งบประมาณของรัฐบาลในแตละป จาํ แนกได 3 ประเภทดังน้ี 1.งบประมาณเกินดลุ 2.งบประมาณขาดดุล 3.งบประมาณสมดลุ

งบประมาณเกินดลุ ลกั ษณะของงบประมาณเกินดุลคือ 1.รายได สงู กวา รายจา ย โดยรัฐบาล มีรายไดจากการเก็บภาษีอากร การขาย สิง่ ของและบริการของรฐั บาลรายไดจาก รฐั พาณิชย

2.เกิดในปทีเ่ ศรษฐกิจของประเทศมี การขยายตัวสูง จนมีแนวโนมเกิดภาวะ เงินเฟอขึ้นไดดงั น้นั จึงตองชะลอการ ขยายตวั ทางเศรษฐกิจไมใหเจริญเติบโต เรว็

งบประมาณขาดดลุ งบประมาณขาดดุลมีลกั ษณะสาํ คญั ดังนี้ 1.รายจายสงู กวารายได โดยรัฐบาลต้งั งบประมาณรายจา ยใหส งู กวาประมาณการ รายได 2.งบประมาณแผน ดินของประเทศไทยสว น ใหญเ ปน งบแบบขาดดลุ ตั้งแตปง บประมาณ 2540เปนตนมาจนถึงปจ จบุ นั

3.งบประมาณขาดดุลเกิดในชว งทภ่ี าวะ เศรษฐกิจตกต่าํ รัฐบาลจงึ จัดหารายไดจ ากแหลง ตางๆเชน รายไดจากภาษอี ากร รายไดจากรฐั พาณชิ ย ฯลฯ ต่าํ กวา ยอดรายจา ยทจ่ี ะนําไปใช พฒั นาประเทศจึงจาํ เปนตองกูเงินจากแหลง เงินกู ทงั้ ภายในประเทศและตางประเทศหรือนาํ เงนิ คง คลงั ออกมาใช

4.หรือเกิดในชวงเศรษฐกิจชะลอตวั จึงตองต้ังงบรายจายใหสูงกวารายไดเปน การอัดฉีดเม็ดเงินเขาสูระบบเศรษฐกิจเพื่อ กระตุนการจางงานและเพิม่ ปริมาณการ ผลิตและบริการใหมีมากข้ึนสงผลให เศรษฐกิจของประเทศขยายตัวตาม เปาหมาย

งบประมาณสมดลุ ลกั ษณะของงบประมาณสมดลุ คือ 1.รายไดเ ทากบั รายจา ย โดยรฐั บาลกาํ หนด งบประมาณรายจายของประเทศใหเ ทากับยอดรายไดใน ปน ้นั 2.ลกั ษณะของงบประมาณสมดุล ทาํ ใหก ารพฒั นา เศรษฐกิจลา ชา หรือขาดสภาพคลองตัวในการแกไ ข ปญหาเศรษฐกิจของประเทศเพราะตอ งใชจ ายในการ บริหารและพฒั นาประเทศอยางจาํ กัดเทา กับยอดรายได ทม่ี ีในปนั้น

การคลังดา นรายรบั การคลังดานรายรับ (Government Revenue) เปนการศึกษาเรือ่ งรายรับของ รัฐบาลทีน่ าํ มาใชจายเพือ่ การพฒั นาประเทศ โดยปรากฎอยูในงบประมาณแผนดินประจํา ป ประเภทงบรายรบั ซึง่ มีทีม่ า 3 ทางคือ รายได เงินกู และเงินคงคลัง