อช31002ทักษะการขยายอาชีพ ปลาย

หนงั สอื เรียนสาระการประกอบอาชพี รายวชิ า ทักษะการขยายอาชีพ (อช31002) ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ. 2554) หลักสตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 สาํ นกั งานสง เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั สาํ นักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธกิ าร หามจําหนา ย หนังสือเรยี นเลม นี้จดั พมิ พดวยเงินงบประมาณแผน ดินเพ่ือการศกึ ษาตลอดชีวติ สําหรบั ประชาชน ลขิ สทิ ธิ์เปน ของ สาํ นักงาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ

เอกสารทางวิชาการลําดับที่ 29/2555 หนงั สือเรียนสาระการประกอบอาชพี รายวิชา ทกั ษะการขยายอาชีพ (อช31002) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2554 ลิขสิทธิ์เปนของ สาํ นักงาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เอกสารทางวิชาการลาํ ดบั ที่ 29/2555



สารบญั หนา คาํ นํา คาํ แนะนาํ การใชหนงั สือเรยี น โครงสรา งรายวชิ าทกั ษะการขยายอาชีพ 4 บทที่ 1 ทกั ษะในการขยายอาชพี 5 7 เร่ืองที่ 1 ความจําเปนในการฝกทักษะอาชีพ 8 เรื่องท่ี 2 ทักษะการใชนวัตกรรมและเทคโนโลยีเพื่อการขยายอาชีพ 22 บทท่ี 2 ตรวจสอบระบบความพรอมการสรางอาชพี ใหมีความมั่นคง 31 เร่ืองท่ี 1 การตรวจสอบระบบความพรอมการสรางอาชีพใหมั่นคง 32 บทท่ี 3 การพัฒนาตนเองเพอ่ื การขยายอาชพี 50 เรื่องท่ี 1 การวิเคราะหทําความเขาใจและรูจักตัวตนทแ่ี ทจริง 51 เรื่องที่ 2 การพัฒนาทักษะการขยายอาชพี ใหเปน ลักษณะนิสัย 55 บทที่ 4 ความหมาย ความสําคัญของการขยายอาชีพ 60 เร่ืองท่ี 1 ความหมายของการจัดการขยายอาชีพ 61 ตามแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เร่ืองท่ี 2 ความสําคัญของการจัดการขยายอาชีพ เพื่อความมั่นคง 66 ตามแนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง บทที่ 5 ความรเู บ้อื งตน เกย่ี วกบั การบรหิ ารจดั การในการขยายอาชีพ บทท่ี 6 การจัดทําและพัฒนาระบบการขยายอาชีพ 73 ตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี ง 95 เรื่องที่ 1 องคประกอบของระบบขยายอาชีพตามแนวปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง 96 เร่ืองที่ 2 การจัดทําแผนธรุ กจิ 103 บทท่ี 7 การขบั เคลอื่ นธุรกิจเพื่อการขยายอาชีพ 138 เรื่องท่ี 1 การควบคุมใหการขยายอาชีพเปนไปตามแผนกลยุทธ 139 เร่ืองท่ี 2 การตรวจสอบใหการปฏิบัติการขยายอาชีพเกิดผลตามแผนปฏิบัติการ 146 บทท่ี 8 โครงการขยายอาชพี 150 เร่ืองท่ี 1 การจัดทําโครงการขยายอาชีพเพื่อนําเสนอแหลงทุน 151

คําแนะนําการใชห นังสือเรยี น หนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาทักษะการขยายอาชีพ ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย เปนแบบเรยี นท่ีจดั ทาํ ข้นึ สาํ หรบั ผเู รียนทเี่ ปน นักศึกษานอกระบบ ในการศึกษาหนังสือเรียนสาระการประกอบอาชีพ รายวิชาทักษะการขยายอาชีพ ผูเรียนควร ปฏิบตั ิดงั นี้ 1. ศึกษาโครงสรางรายวิชาใหเขาใจในหัวขอและสาระสําคัญ มาตรฐานการเรียนรูร ะดับ และ ผลการเรยี นรูทีค่ าดหวัง และขอบขายเนือ้ หาของรายวชิ านน้ั ๆ โดยละเอียด 2. ศึกษารายละเอียดเนือ้ หาของแตละบทอยางละเอียด และทํากิจกรรมตามทีก่ ําหนด ถาผูเ รียน ไมเขาใจควรกลับไปศกึ ษาและทําความเขาใจในเนือ้ หานั้นใหมใ หเขาใจ กอ นทจ่ี ะศกึ ษาเรอ่ื งตอ ๆ ไป 3. ครูควรทบทวนสาระสําคัญของรายวิชาชองทางการขยายอาชีพ (อช 31001) ใหผูเรียน สามารถเชื่อมโยงระหวางรายวิชาได ทําใหเกดิ ความเขาใจตอเนื่องกับรายวิชาทักษะการขยายอาชีพ 4. หนังสือเรียนเลมนีเ้ นนการจัดการเรียนรูใ นลักษณะกระบวนการสวนใหญ จะยกตัวอยาง อาชีพเกษตรกรรมแตอาชีพอื่นๆ ก็สามารถนํากระบวนการไปใชได 5. หนังสอื เรียนเลม นม้ี ี 8 บท คือ บทท่ี 1 ทักษะที่เกี่ยวของกับการขยายอาชีพ บทที่ 2 ตรวจสอบระบบความพรอมการสรางอาชีพใหมีความมั่นคง บทท่ี 3 การพัฒนาตนเองเพอ่ื การขยายอาชีพ บทท่ี 4 ความหมาย ความสําคัญของการขยายอาชีพ บทท่ี 5 ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับการบริหารจัดการในการขยายอาชีพ บทท่ี 6 การจัดทําและพัฒนาระบบการขยายอาชีพ ตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง บทท่ี 7 การขับเคลือ่ นธุรกจิ เพื่อการขยายอาชีพ บทท่ี 8 โครงการขยายอาชีพ

โครงสรางรายวิชาทักษะการขยายอาชีพ (อช31002) ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย มาตรฐานการเรยี นรรู ะดับและผลการเรียนรทู ีค่ าดหวัง มาตรฐานการเรยี นรรู ะดับ 1. มีความรู ความเขาใจ ทักษะในการขยายอาชีพ เพือ่ สรางความมัน่ คงบนพืน้ ฐานความรูใ น กระบวนการผลิต กระบวนการตลาด ที่ใชนวัตกรรม เทคโนโลยีทีเ่ หมาะสม มีความ หลากหลายทางชีวภาพ พฒั นาตอยอดและประยกุ ตใชภ มู ิปญ ญา 2. มีความรู ความเขาใจ และสามารถจัดทําแผนงานและโครงการธุรกิจเพือ่ ขยายอาชีพเขาสู ตลาดการแขงขัน ตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพ่อื สูความมน่ั คง ผลการเรียนรทู คี่ าดหวัง 1. อธิบายทักษะที่เกี่ยวของในกระบวนการผลิตและการตลาดที่ใชนวัตกรรม เทคโนโลยีในการ ขยายอาชพี ที่ตดั สนิ ใจเลือก 2. ตรวจสอบระบบความพรอมในการขยายอาชีพใหมีความมั่นคง 3. ปฏิบัติการวิเคราะหตนเองและพัฒนาทักษะการขยายอาชีพใหเปนลักษณะนิสัย 4. อธิบายความหมาย ความสําคัญของการจัดการอาชีพ เพื่อการขยายอาชีพได 5. ดําเนินการจัดทําและหรือปรับปรุงแผนธุรกิจดานการจัดการการผลิตหรือ การบริการและ ดา นการจดั การ การตลาด ตามแนวคิดปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงได 6. ตรวจสอบระบบธุรกิจเพื่อการขยายอาชีพได 7. ปฏบิ ตั กิ ารจัดทําแผนและโครงการขยายอาชีพได ขอบขายเน้อื หา บทท่ี 1 ทักษะในการขยายอาชีพ บทที่ 2 ตรวจสอบระบบความพรอมการสรางอาชีพใหมีความมั่นคง บทท่ี 3 การพัฒนาตนเองเพอ่ื การขยายอาชีพ บทที่ 4 ความหมาย ความสําคัญของการขยายอาชีพ บทที่ 5 ความรูเบ้ืองตน เก่ยี วกบั การบริหารจัดการในการขยายอาชีพ บทที่ 6 การจัดทําและพัฒนาระบบการขยายอาชีพ ตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง บทท่ี 7 การขับเคลื่อนธุรกิจเพื่อการขยายอาชีพ บทท่ี 8 โครงการขยายอาชีพ

7 บทที่ 1 ทกั ษะในการขยายอาชีพ ผลการเรียนรทู ่ีคาดหวงั อธิบายทักษะที่เกี่ยวของในกระบวนการผลิตและการตลาดที่ใชนวัตกรรม เทคโนโลยีในการ ขยายอาชีพที่ตัดสนิ ใจเลอื ก ขอบขายเนือ้ หา เรื่องที่ 1. ความจําเปนในการฝกทักษะอาชีพ เรื่องท่ี 2. ทักษะการใชนวัตกรรมและเทคโนโลยีเพื่อการขยายอาชีพ ส่ือประกอบการเรยี นรู 1. เอกสารหมายเลข 1 ใบความรูเรื่องทักษะการทํางานบนฐานขอมูล 2. เอกสารหมายเลข 2 ใบความรเู ร่อื งการตอยอดภมู ิปญ ญายกระดบั ความรูใหส งู ขึ้น 3. เอกสารหมายเลข 3 ใบความรูเรื่องการสรางความหลากหลาย เพื่อความมั่นคงในอาชีพ 4. เอกสารหมายเลข 4 ใบความรูเรื่องการประเมินประสิทธิภาพ นวตั กรรม เทคโนโลยี 5. เอกสารหมายเลข 5 ใบความรูเ รือ่ งการวิเคราะหเพ่ือจําแนกบทบาท หนาที่นวัตกรรม เทคโนโลยีg

8 เรือ่ งท่ี 1 ความจําเปน ในการฝกทกั ษะอาชพี ลกั ษณะบง ชี้ความสาํ เร็จของการเรยี นรู 1. มีความเขาใจทักษะการทํางานบนฐานความรู 2. เขาใจการเรยี นรตู อยอดภมู ปิ ญญา ยกระดบั ความรใู หสูงขึ้น 3. เขาใจความหลากหลายทางชีวภาพ และกิจกรรม เพื่อความมั่นคงของอาชีพ แผนปฏิบตั กิ ารเรยี นรู ลักษณะบงชค้ี วามสําเร็จ ของการเรยี นรู กจิ กรรม การวัดผล ประเมินผล สือ่ การเรียน 1. มคี วามเขา ใจทักษะ เรียนดวยตนเอง การทาํ งานบนฐานความรู 1. ผเู รียนแตล ะคนทาํ ความเขาใจ 1. การระบุเหตุการณของ เอกสารหมายเลข 1 การประกอบอาชพี ท่ี ใบความรูเรอ่ื งทักษะการ เรอื่ งทกั ษะการทาํ งานบน ตองใชความรูข อ มลู ทาํ งานบนฐานขอ มลู สารสนเทศ ฐานขอ มลู จากเอกสารใบความรู 2. ทบทวนประสบการณก าร ทาํ งานบนฐานขอ มูลของ ตนเองแลวบูรณาการความรู เขาดว ยกนั หาแนวทาง วธิ กี ารทํางานบนฐานขอ มลู เพ่ือ ขยายขอบขา ยอาชพี ของตนเอง 2. เขา ใจการเรียนรูตอ เรียนดวยตนเอง 1. การระบภุ มู ปิ ญ ญาท่ี เอกสารหมายเลข 2 ยอดภมู ปิ ญ ญา 1. ผเู รียนแตละคนทาํ ความเขาใจ จะใชเปน ความสามารถ ใบความรูเร่ืองการ ยกระดับความรูใหสูงขึน้ หลกั ของการขยาย ตอ ยอดภูมปิ ญญา เรื่องการตอยอดภูมปิ ญญา ขอบขา ยอาชพี ยกระดับความรูใหสงู ขึ้น ยกระดับความรใู หสูงข้ึน เรียนโดยกลมุ 2. การกาํ หนดแนวทาง 2. ใหค ณะผูเรียนทเ่ี ปน กลุมอาชีพ การยกระดับความรู ลกั ษณะเดยี วกนั รวมกลุมกัน ใหสูงข้ึน คน หาภมู ปิ ญญาท่ีจะตอ งใชเปน ความสามารถหลกั และกาํ หนด แนวทางยกระดบั ความรใู หสูงข้ึน 3. เขา ใจความ เรียนรดู ว ยตนเอง 1. ไมค ดิ เชิงเด่ียว เอกสารหมายเลข 3 หลากหลายทางชวี ภาพ ทาํ ความเขาใจเรือ่ งการสราง ความ 2. การบูรณาการความ ใบความรูเ รอื่ งการสราง และกจิ กรรมาเพอ่ื ความ หลากหลายในอาชพี เพ่ือความ ความหลากหลาย เพื่อ มน่ั คงของอาชีพ ม่ันคง ลดอัตราเสยี่ งของตลาด หลากหลาย สรา ง ความมน่ั คงในอาชพี ความมน่ั คง

9 เอกสารหมายเลข 1 : ใบความรู เรอ่ื ง ทักษะการทํางานบนฐานขอ มูล การขยายอาชีพหลายคนใชวิธีทําตามกระแสความนิยม เห็นเขาไดดีก็จะทําตามเขาดวย คิดตัดสินใจดวยความรูสึก บางคนก็ประสบผลสําเร็จแตหลายคนพบความลมเหลว แตหากเราหันมามอง คนประสบความสําเร็จอาชีพมัน่ คง เราจะเห็นวาบุคคลเหลานีจ้ ะทําอะไรตองคิดอยางถีถ่ วน หาความรู ขอมูลมากมายมาใชคิดชั่งน้ําหนักโอกาสความสําเร็จ จัดระบบทําการทดลองสรุปผลจนมั่นใจจึงจะมีการ ลงทุน การกระทําลักษณะนีเ้ ปนลักษณะของคนทํางานบนฐานขอมูล ผูเ รียนการศึกษานอกระบบจึงมี ความจําเปนทีจ่ ะตองพัฒนาทักษะการทํางานบนฐานขอมูล เพือ่ ใหการขยายอาชีพเริม่ ตนไดเหมาะสม เฉพาะกบั ตนเอง กรอบแนวคดิ การทํางานบนฐานขอมลู    สรางแบบจําลอง ฐานขอมลู อาชพี อาชีพสําหรับตนเอง ทนุ ปฏิบตั กิ ารใชแ ละ ผลติ ภณั ฑ สรุปบทเรียน ลกู คา ตนเอง แผนภูมิกรอบแนวคดิ การทาํ งานบนฐานขอ มูล จากแผนภูมิกรอบแนวคิดการทํางานบนฐานขอมูล แสดงใหเห็นวา การทํางานบน ฐานขอมูลจะมีกิจกรรมอยางนอย 3 กิจกรรมทีจ่ ําเปนสําหรับการพัฒนาตนเองของผูเ รียนทีจ่ ะตองเรียนรู สรางเปนพฤติกรรมใหเปนลักษณะนิสัยในอันที่จะเปลี่ยนแปลงหรือขยายขอบขายอาชีพสูความมั่นคง ฐานขอ มูลอาชีพ การดําเนินการทางธุรกิจ มีองคประกอบรวม 4 องคประกอบดวยกัน คือ (1) องคประกอบดานทุน (2) องคประกอบดา นผลติ ภณั ฑ (3) องคประกอบดานลูกคา (4) องคประกอบดา นตนเอง องคประกอบดังกลาวเปนฐานขอมูลอาชีพทีผ่ ูเ รียนจะตองจัดระบบขอมูลไวใชทํางาน โดยมรี ายละเอยี ดดงั น้ี

10 1. องคประกอบดานทุน ประกอบดว ย 1.1 ทุนอสังหาริมทรัพย ไดแก บาน ทีด่ ิน โรงงาน ของที่เรามีอยู หรือตองจัดซื้อ จัดทํา ไวใ ชท ําธุรกจิ 1.2 ทุนเงิน มีหรือยัง ถายังไมมีแหลงเงินทุนอยูทีไ่ หน จะเขาถึงไดอยางไร จะสูกับ ดอกเบี้ยไดห รอื ไม 2. องคป ระกอบดานผลิตภัณฑ ประกอบดว ย 2.1 คุณภาพของผลติ ภณั ฑ ตลาดตอ งการอยางไร 2.2 กระบวนการผลิตท่ตี อ งใช 2.3 นวตั กรรม เทคโนโลยี การลดตน ทุน เปน อยางไร 2.4 นวัตกรรม เทคโนโลยี การผลิตจะเขา ถงึ ไดระดับใด 2.5 บรรจภุ ณั ฑ 2.6 การเก็บรักษา 3. องคประกอบดา นลกู คา ประกอบดว ย 3.1 คานิยมเปนอยางไร 3.2 ชองทางเขาถึงลูกคา 3.3 การสรา งความภักดีใหเ กดิ กบั ลูกคา 3.4 การสงเสริมการขาย 4. องคประกอบดานตนเอง ประกอบดว ย 4.1 ความรูทักษะการดําเนินงาน ตองมีอะไรบาง 4.2 การพัฒนาทีมงาน คนงาน จะตองทําอะไร อยางไร 4.3 ความนาเชื่อถือของเรา 4.4 สังคมสิ่งแวดลอม กับสถานประกอบการของเรา จากรายละเอียดพอสังเขปดังกลาวขางตน ผูเรียนจะตองสืบคน เรียนรู ทําความเขาใจ อยางลึกซึ้ง สําหรับตัดสินใจออกแบบระบบทํางานหรือจะคอย ๆ ศึกษา สรางความมั่นใจดานการจัดทํา แบบจาํ ลองอาชพี แลวทดลองทําเพอ่ื สรปุ ผล ตดั สนิ ใจกาํ หนดขนาดธรุ กจิ หรือจะยกเลิกเปลีย่ นความคิด

11 การสรา งแบบจาํ ลองอาชพี แบบจําลองอาชีพ เปนเหมือนสมมติฐาน เพือ่ การพิสูจนของการทําอาชีพ โดยมีขัน้ ตอน ดาํ เนนิ การดงั น้ี ขัน้ ตอนที่ 1 การศกึ ษาเบ้อื งตน เพอื่ สรุปขอ มลู สรางแบบจําลองอาชีพ โดยเริ่มตนวิเคราะหฐานขอมูลอาชีพที่เราจะทําทัง้ 4 องคประกอบแลวนําขอมูลมา กําหนดรูปแบบเบื้องตน เพื่อการทดลองสรุปขอมูลสารสนเทศ ดังตัวอยาง ธุรกิจเปาหมาย กจิ กรรม วธิ ีการทาํ งาน สมมติฐาน ปจจัยนาํ เขา ปลูกมะเดอ่ื ฝรง่ั อบแหง - ขยายพันธุ 1. ใหผ ลผลิตลูกสด 1. มะเดอ่ื ฝร่ังสาย เขา สูตลาด - งานผลิตปุยหมัก 5 กก./ตน /ป พันธุญ ี่ปนุ - งานผลิตจลุ นิ ทรยี  2. ไดผลผลิตแหง 2. ขไ้ี กทําปยุ หมกั - งานปลูกบาํ รุงรักษา 1.5 กก./ตน /ป 3. จุลินทรยี  พด. 1 - งานอารกั ขาตน พืช 3. พน้ื ท่ี 1 ไรส ามารถ พด. 2 และ พด. 3 - งานเกบ็ เกยี่ ว ปลูกได 400 ตน 4. พนื้ ทีด่ นิ 1 ไร - งานอบแหง - งานบรรจหุ บี หอ ข้ันตอนท่ี 2 การจดั ทาํ แบบจําลอง หลงั จากการศึกษาเบ้ืองตน ผลการทดลองไดขอมูลสารสนเทศตามท่ีกําหนดแลวนํามาจัดทํา แบบจาํ ลองธุรกิจการผลิตลกู มะเดือ่ ฝรง่ั อบแหง (Fix) เขาสตู ลาดใหไ ดสปั ดาหล ะ 200 กก. ดังตัวอยา งน้ี 1. รูปแบบการดาํ เนินงาน เปาหมาย เกณฑชวี้ ัด กิจกรรมวิธีการทํางาน ปจจัยดําเนินงาน ผลติ มะเดือ่ ฝร่งั อบแหง ความสําเร็จ 1. ขยายพันธุโดยวธิ ปี ก ชาํ 1. สารเคมีเรงรากพืช (Fix) เขา สตู ลาด 1. ผลผลิตสดได 5กก./ สปั ดาหล ะ 200 กก. ตน /ป แปรรปู เปน 2. ผลิตปยุ หมกั จากมูลไก 96 ตนั /ป 2.ถุงและขยุ มะพราว ปก ชาํ ผลแหง ได 1.5 กก./ตน /ป 2. ตองปลกู ตนมะเดอ่ื ฝรัง่ 3. งานผลติ จุลนิ ทรีย 9,600 ลติ ร/ป 3. มลู ไก 96 ตนั จาํ นวน 6,400 ตน 3. ใชพ น้ื ท่ี 16 ไร 4. งานปลูกบํารุงรักษา 16 ไร 4. จุลินทรีย 5. งานอารักขาพืช - พด. 1 6. งานเก็บเกีย่ ว - พด. 2 7. งานอบแหง - พด. 3 8. งานบรรจุหีบหอ 5. ทดี่ ินพฒั นา คณุ ภาพแลว 16 ไร

12 2. เอกสารขัน้ ตอนการทํางาน เปนการนํากิจกรรมวิธีการไปจัดทํารายละเอียดวิธีการ ขั้นตอนการทํางานเปนเอกสาร เพื่อใหคนทํางานไดใชปฏิบัติตาม ปฏิบัติการใชและสรุปบทเรียน ขั้นตอนนี้เปนการปฏิบัติการเริ่มตนทดลองเต็มรูปแบบการทําธุรกิจจริงดานการวางแผน ปฏิบัติการ(Plan) ทํางานตามแผนปฏิบัติการ(Do) ติดตามตรวจสอบหาขอบกพรอง (Check) ปฏิบัติการ แกไขขอบกพรอง (Action) เปนวงจร PDCA โดยในทุกขั้นตอนตองมีการจดบันทึกขอมูลเกี่ยวกับ ปรากฏการณ ผลทีเ่ กิดและผลกระทบอยางเปนระบบ เพือ่ นํามาสรุปบทเรียนพัฒนาระบบธุรกิจใหมี ประสิทธิภาพอยางตอเนื่องเขาสูความมั่นคง สรปุ การประกอบธุรกิจทัง้ ภาคการผลิต ภาคบริการ เปนอาชีพอิสระทีผ่ ูป ระกอบการตอง สรา งภมู ิคุม กันใหกับธรุ กิจของตนเอง จะตองอาศัยขอมูลสารสนเทศทางอาชีพมากมาย ซึง่ สามารถจํากัด ขอบเขตลงได 4 องคประกอบ คือ (1) ทุน (2) ผลิตภัณฑหรือบริการที่จะทํา (3) ลูกคา และ (4) ตนเอง มา ใชตั้งแตเริ่มตนคิดตัดสินใจ กําหนดแบบจําลองอาชีพใหเหมาะสมกับตนเอง และปฏิบัติการใชสรุป บทเรียนเปนองคความรูที่จะตองถูกพัฒนาใหสูงสุดเปนระยะ ๆ ดวยตนเอง การกระทําดังกลาวหรือเรือ่ ง ของการใชขอมูลสารสนเทศเขามาใชทํางานทั้งสิน้ จําเปนที่ผูเ รียนจะตองพัฒนาทักษะการทํางานบน ฐานขอมูลไปอยา งตอ เนือ่ ง

13 กิจกรรมที่ 1 1. ผเู รียนพิจารณาอาชีพของตนเอง หรืออาชีพทสี่ นใจวา มีความจําเปนตองฝกทักษะเพือ่ ขยายอาชีพ ดานใดบาง อยางไร 2. ผูเรียนสรางแบบจําลองอาชีพที่ตนเองประกอบอยู หรืออาชีพตามความสนใจ หรือถอดบทเรียน การจําลองอาชีพจากภูมิปญญามา 1 อาชีพ โดยมีองคประกอบ 2 ขั้นตอน คือการศึกษาเบือ้ งตน เพื่อสรุปขอมูล สรางแบบจําลองอาชีพ และการจัดทําแบบจําลอง

14 เอกสารหมายเลข 2 : ใบความรู เรื่อง การตอ ยอดภูมิปญญายกระดบั ความรใู หสงู ขน้ึ การถายทอดภูมิปญญาจากเจาขององคความรูไ ปสูบุคคลทีร่ ับการถายทอด สวนใหญจะ ใหความสําคัญกับเทคนิค ขัน้ ตอน วิธีการของการทํางานหรือการแกปญหา แตในความเปนจริงแลว ภูมิ ปญญายังมีองคประกอบอืน่ ๆ อีกมากมาย เปนองครวมทีจ่ ะนําไปสูค วามสําเร็จ มั่นคง ยัง่ ยืนได แตผูรับ การถายทอดมักจะมุง ไปรับเทคนิควิธีการมากกวา เชน ภูมิปญญาแยกอินทรียก็จะใหความสําคัญกับ วิธีการทําปุยหมัก ปุยน้าํ เทานั้น ทั้ง ๆ ยังมีสวนประกอบอืน่ ๆ ทีส่ ําคัญมากมาย ดังนัน้ การตอยอดภูมิ ปญญาจึงเปนเรื่องที่จะตองมีกระบวนการคิดวิเคราะหอยางเปนระบบ เพื่อยกระดับความรูใ หสูงขึ้น สอดคลองไปกับยุคสมัย กรอบความคิด การถายทอดภูมิปญญานา จะมีกรอบแนวคิด ดงั น้ี ขน้ั ตอนการวิเคราะห ขัน้ ตอนศึกษา ขน้ั ตอนพฒั นา ภูมิปญญา เจาะลกึ 1.1 วเิ คราะหภูมิปญญาระบภุ ารกจิ ระบคุ วามรูสารสนเทศ ตอ ยอดภูมปิ ญ ญา ป รั บ แ ต ง พั ฒ น า เ ข า สู ยุ ค 1.2 วิเคราะหภารกิจระบุกิจกรรม และขอมูล ศึกษาทบทวน สมยั 1.3 วิเคราะหก จิ กรรมระบุขน้ั ตอนระบบ ทาํ ความเขาใจใหกระจา ง 1.4 วิเคราะหขั้นตอนระบบ ระบุเทคนิควิธีการ

15 1. กรอบการคดิ วเิ คราะห ภูมปิ ญญาและการศึกษาเจาะลึก กรณกี ารผลิตผลมะเดอื่ ฝรง่ั อบแหง ภารกจิ กิจกรรม ขั้นตอนระบบของภูมิปญญา เทคนิควิธีการ สารสนเทศ ความรทู ี่จาํ เปน ผลติ ผลสด 1 การขยายพันธุ 1.1 การขวน้ั ก่ิง 1.1.1 เลอื กตาํ แหนง ใตตา 1.1.2 ใชมีดขวน้ั รอบก่ิง 1.1.3 ขดู เยอ่ื เจริญออก 1.4 ทาฮอรโมนเรง ราก ชนดิ ของฮอรโมน ใหปดทับรอยแผล เรง รากและวิธใี ช ดา นบน ท่ีมีจาํ แหนา ยใน ทองตลาด 2 การปลูกบํารุงรักษา 1.2 การหอวัสดุตอน 3 การอารักขาพืช ผลิตผล 1 การเก็บเกี่ยว อบแหง 2 การแปรรปู 3 การบรรจุภัณฑ 2. กรอบการคดิ พฒั นาตอ ยอดภมู ิปญ ญาเขาสูยุคสมยั ภูมปิ ญญา ทฤษฎแี นวคดิ ยคุ ใหม 1. ภารกจิ ของภูมิปญญา 1. ความเหมาะสมของ 1.1 บทบาทหนาที่ของ การบริหารจัดการคุณภาพ ผูประกอบการธุรกิจ 2. กจิ กรรม ข้ันตอนระบบ 1.2 การบริหารทรัพยากรดําเนินงาน ของภูมิปญญา 2. ความเหมาะสมของ ระบบการผลิต 1.3 การบรหิ ารการผลิต 3. เทคนิควิธีการ 1.4 การควบคุมคุณภาพ 3. ความเหมาะสมของ 2.1 คุณภาพผลผลิต เทคนิควิธีการ 2.2 ประสิทธิภาพของกระบวนการผลิต 2.3 ความสามารถของปจจัยนําเขา 3.1 ความสามารถลดตนทุนและเวลา 3.2 มคี วามถูกตอง เสียหายนอย 3.3 สง่ิ แวดลอ มปลอดภยั

16 จากกรอบแนวคิดดังกลาว ผูเรียนจะพบวา การขยายอาชีพหรือพัฒนาอาชีพเขาสูความ มัน่ คงเปนเรื่องของการคิด วิเคราะห การใชสารสนเทศขอมูล การประยุกตใชความรู เปนเรือ่ งสําคัญของ การตอยอดภมู ปิ ญญามายกระดับความรูใหสูงขึ้น การตอ ยอดภูมิปญ ญายกระดบั ความรูใหสงู ขนึ้ เปนกระบวนการขั้นตอนการวิเคราะหภูมิปญญาทองถิ่น เพื่อใหมีความรูเ กิดความ กระจางในองคความรูข องภูมิปญญานําไปสูก ารวิเคราะห ระบุ ทฤษฎีแนวคิดยุคใหมใชยกระดับความรู ใหสูงข้ึนดงั แผนภมู นิ ี้

17 ภูมปิ ญ ญาผลิตผลมะเดื่อฝรง่ั อบแหง การวิเคราะหระบบ เพื่อระบุทฤษฎีแนวคิด ยคุ ใหมใ ชย กระดบั ความรใู หสงู ขน้ึ ภารกจิ ความเหมาะสมของ การบรหิ ารจัดการ 1. การผลิตผลสด - บทบาทเจาของธุรกิจ ขอมูลสารสนเทศ 2. การผลิตผลแหง - การบริหารทรพั ยากร ยกระดับความรูใหสงู ขึ้น - การบริหารการผลติ - การควบคุมคุณภาพ 1. การบรหิ ารจดั การคณุ ภาพ กจิ กรรมระบบ ความเหมาะสมของระบบ ISO 90001/2000 การดําเนินงาน - คุณภาพผลผลติ ขอมูลสารสนเทศ - ประสิทธิภาพของ ยกระดับความรูใหส ูงขน้ึ กระบวนการ - ความสามารถของ 1. การกาํ หนดมาตรฐานผลผลติ ปจ จยั ดาํ เนินการ 2. การจดั การระบบ ISO 3. การควบคมุ เชงิ กลยทุ ธ ความเหมาะสมของ เทคนิควิธีการ 1. การขยายพันธุ ปจ จัย การขว้ัน การหอ กิง่ พันธุ 2. การปลูก นาํ เขา กงิ่ วสั ดุ พรอ มปลูก 3. การอารักขาพืช ขน้ั ตอน 1. เลือกตําแหนง ใตตา 1. นาํ ถงุ ขนาด 2” บรรจุขุย วธิ ีการ 2. ขวน้ั เปลอื กใตตา มะพรา ว ทํางาน 3. ขูดเยอื่ เจรญิ มีความชนื้ มดั ปากถงุ ใหแ นน 4. ทาฮอรโ มนเรงราก 2. ผา ถุงมคี วามยาวหุมรอยแผล ใหมิดชดิ 3. มัดตุมดวยเชือกฟางตดิ กับกงิ่ ใหแ นน 4. ทาฮอรโมนเรง ราก

18 เอกสารหมายเลข 3 : ใบความรู เรื่อง การสรางความหลากหลายเพ่ือความม่ันคงในอาชพี กรอบความคิด ความหลากหลาย ผลผลิตเพ่ิม มีรายได อาชีพ ทางชีวภาพและ ม่ันคง กจิ กรรม ย่ังยืน การหมนุ เวยี น เปลยี่ นรูปบน ความหลากหลาย รปู แสดงผังความสมั พนั ธของการสรา งความหลากหลายสูความม่ันคงในอาชพี การสรางความหลากหลาย การสรางความหลากหลายในอาชีพเปนภูมิปญญาเพือ่ ใชสรางภูมิคุม กันใหกับการดํารง อาชีพตามหลักทฤษฎีใหมของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูห ัวรัชกาลปจจุบัน มีพระราชประสงคทีจ่ ะให อาชีพเกษตรกรสูค วามเขมแข็งมัน่ คงยัง่ ยืน ดวยการใหปลูกขาว ปลูกผัก ผลไม และเลี้ยงไก ไวกินใน ครอบครัวเหลือขาย เลี้ยงหมูไวเปนเงินเก็บ เงินออม ปลูกไมใชงาน ใชเปนเชือ้ เพลิง ใหรมเงา จัดการ บานเรือนใหสะอาด ชีวิตก็จะร่ํารวยความสุข (จากความจําของผูเ ขียน เมือ่ ครัง้ เขาเฝาถวายงานโครงการ เกษตรธรรมชาติถาวรนิมิตอันเนือ่ งมาจากพระราชดําริ จังหวัดนครนายก พ.ศ. 2537 โดยมีพระมหาถาวร จิตตภาวโรวงศม าลยั เปน ผอู ุปถัมภ) พระราชดํารัสของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูห ัวบงชีถ้ ึงการสรางความหลากหลายทาง ชีวภาพ การหมุนเวียนเปลี่ยนรูปบนความหลากหลายไดผลผลิตพอเพียงกับการกินอยู และเหลือขายเปน รายไดใชดาํ รงชวี ิต

19 ตัวอยาง การหมุนเวียนบนความหลากหลายทางชีวภาพของอาชีพเกษตรกร การหมนุ เวยี นระหวางชวี ภาพ ผใู ห ผูรบั ประโยชนจากการหมุนเวยี น ชีวภาพ ส่ิงทีไ่ ด รําขาว ผกั - รําขาวใชเ ปนอาหารจลุ ินทรีย พัฒนาดิน ฟางขาว ไมผ ล - ฟางขางเปนอินทรียวัตถใุ ชทําปยุ หมกั ไมใชงาน ขาว รําขาว เปด ฟางขาว ไก - หมนุ เวยี นเปน อาหารสตั ว หมู ปลา เศษผักผลไม เปด ผัก สว นกนิ ไมไ ด ไก - หมนุ เวยี นเปน อาหารสตั ว ไมผล ขายไมได หมู ปลา ไมใชงาน ใบรว งหลน ลงหนา ดิน ขาว - ใบตกลงดินยอยสลายเปนปุยอินทรยี  (ไมปาตระกูลถัว่ ) ผกั ไมผ ล เปด อจุ จาระ ขาว - ใชทาํ ปยุ หมกั บาํ รุงดินใหธาตุอาหาร ไก ปสสาวะ ผัก แกพ ชื หมู ขน ไมผล ไมใชงาน จากตัวอยางการหมุนเวียนดังกลาวทําใหเกษตรกรสามารถลดตนทุนลงได หากมีการ จัดการวางแผนการทํางานตามสูตรพระราชทาน 3 + 3 + 3 + 1 ประกอบดวยพืน้ ทีน่ ้าํ 3 สวน ใชกักเก็บน้าํ เล้ยี งปลา พื้นท่ีทาํ นา 3 สวน จะมีผลผลิตพอเพียงหมุนเวียนระหวางชีวภาพ พืน้ ทีป่ ลูกผักผลไมและไมใช งาน 3 สวน และพื้นทีอ่ ยูอาศัย เลี้ยงสัตวและทางเดินอีก 1 สวน โครงสรางสูตรพระราชทานดังกลาวจะ สามารถจัดระบบการผลิตที่พึ่งพาปจจัยภายนอกไดนอ ยทส่ี ุด

ตวั อยา ง การเปล่ยี นรูป แปรรูป ยกระดับมลู คาผลผลิต 20 ชีวภาพ ผลผลิต ขาวเปลือก การแปรรปู ยกระดบั มลู คา - ขาวกลอง ขาว ราํ - ขาวขาว แกลบ - ธัญพชื เพอ่ื สขุ ภาพ - หวั ผกั กาดขาว - เช้อี เพลงิ แทง - ผักกาดเขยี ว - หวั ไชโปวหวาน - เก้ียมฉาย ผกั - กงฉาย - ผกั กาดดอง - พริกช้ฟี า - นาํ้ พริกเผา - หวั หอม - นาํ้ พรกิ ตาแดง - หัวกระเทียม - กระเทียมดอง - ผลไมอ บแหง ผลไม - ผลไมก วน ไมผล - น้ําสมสายชูหมัก - ถาน ไมโ ตเรว็ ไมเชอื้ เพลิง - นาํ้ สม ควนั ไม ไมใชงาน - เครอ่ื งเรอื น - กระดาน เนอ้ื หมู - หมสู ม - หมแู หนม หมู มนั หมู - หมกู ุนเชียง - สบูเ หลวอาบนา้ํ - สบูลางชาม - แคบหมู จากตัวอยาง จะเห็นวา การแปรรูปทําใหเกิดความหลากหลายทางกิจกรรมมากมายทีจ่ ะ ทําใหเกิดการเพิม่ ผลผลิตและผลิตภัณฑสามารถใชอยู ใชกินเหลือขาย เพิ่มมูลคาสรางใหเกิดรายไดสู ความมั่นคงยั่งยืนได

21 ปจจยั แหง ความสําเร็จ ปจจัยแหงความสําเร็จของการสรางความหลากหลายทางชีวภาพและกิจกรรมทีจ่ ะ จัดการใหความหลากหลายตาง ๆ นัน้ ลงตัว คงไมมีสูตรสําเร็จเปนเรื่องทีผ่ ูเ รียนจะตองเรียนรูคนพบได ดวยตนเองจากวิธีการตา ง ๆ เชน 1 การสืบคนขอมูลสารสนเทศตาง ๆ นํามาวิเคราะหหาความลงตัวแลวจัดระบบการ ดาํ เนนิ งาน 2 การถอดบทเรียนจากผูป ระสบความสําเร็จนําขอมูลสารสนเทศทีไ่ ดมาจัดระบบให เหมาะสมกับตนเอง 3 การทดลอง เพือ่ ตรวจสอบระบบการดําเนินงานที่ไดมาจากขอมูลสารสนเทศวา เกดิ ผลตามความรูเพียงใดจะตองเพิม่ เติมพัฒนาอะไร จึงอาจจะสรุปไดวา ปจจัยแหงความสําเร็จของการใชความหลากหลายทางชีวภาพและ กิจกรรมมาสรางความมั่นคงยัง่ ยืนในอาชีพไดอยางลงตัว คือ การทํางานบนฐานขอมูลและใช กระบวนการวิจยั มาเปน เคร่ืองมอื ของผเู รยี นน่นั เอง กิจกรรมท่ี 2 ใหผูเ รียนบอกการหมุนเวียนบนความหลากหลายทางชีวภาพ หรือกิจกรรมในอาชีพของตนเอง หรือสมั ภาษณผ ปู ระกอบอาชีพทส่ี นใจมา 1 อาชีพ ตามรูปแบบ ดังนี้ การหมนุ เวยี นระหวางชีวภาพหรือกิจกรรม ประโยชนจ ากการ ผูให หมนุ เวียน ชีวภาพ สง่ิ ท่ไี ด ผูร ับ

22 เร่ืองที่ 2 ทักษะการใชนวตั กรรมและเทคโนโลยีเพอ่ื การขยายอาชีพ ลักษณะบง ช้คี วามสําเรจ็ ของการเรยี นรู 1. ประเมินประสทิ ธิภาพตัดสินใจยอมรับหรอื ปฏิเสธนวัตกรรมหรอื เทคโนโลยไี ด 2. มีความรู ความเขาใจและจําแนกบทบาทหนาที่ของนวัตกรรมหรอื เทคโนโลยไี ด 3. ปฏิบตั กิ ารใชนวัตกรรมและเทคโนโลยไี ดอยางคลองแคลว แผนปฏิบตั กิ ารเรยี นรู ลักษณะบง ชีค้ วามสําเรจ็ ของการเรยี นรู กจิ กรรม การวดั ผล ประเมินผล สอื่ การเรียนรู 1. ประเมนิ ประสิทธภิ าพ เรยี นดว ยตนเอง ตัดสนิ ใจ ยอมรับ หรอื 1. ผูเ รยี นทาํ ความเขาใจเก่ยี วกับ 1. ความสามารถตอบสนอง เอกสารหมายเลข 4 ปฏเิ สธนวตั กรรมหรือ การประเมินประสทิ ธภิ าพ วัตถุประสงค เร่ือง การประเมนิ เทคโนโลยไี ด นวัตกรรมหรอื เทคโนโลยีจาก 2. ประหยัดคาใชจาย ประสิทธภิ าพ 3. ทําใหงานดําเนินไปอยาง นวตั กรรมเทคโนโลยี เอกสารใบความรู 2. ปฏิบัติการประเมินนวัตกรรม รวดเรว็ เทคโนโลยีที่ภาครัฐและ เอกชนเสนอใหใ ช 2. มีความเขาใจ สามารถ เรยี นดว ยตนเอง จําแนกบทบาท หนาที่ 1. ผูเรียนนํานวัตกรรมหรือ 1. บอกบทบาท เอกสารหมายเลข 5 เทคโนโลยีท่ตี ัดสนิ ใจใชม า 2. บอกหนาที่ ของนวัตกรรมหรือ เร่ือง การวิเคราะหเพอ่ื เทคโนโลยไี ด วิเคราะห ศึกษา บทบาท หนาที่ จาํ แนก เพอ่ื ทราบรายละเอยี ดและ บทบาทหนาทขี่ อง ประยุกตใ ชใหถ กู ตองไดดว ย นวตั กรรมเทคโนโลยี การศึกษาตัวอยางการวิเคราะห จากเอกสารใบความรู 3. ปฏิบัตกิ ารใชนวัตกรรม เรยี นดว ยตนเอง - และเทคโนโลยีไดอ ยา ง ใหผเู รยี นศึกษาขั้นตอนการทํางาน 1. ใชน วัตกรรม เทคโนโลยี คลองแคลว ของนวัตกรรม เทคโนโลยี แลว อยางคลองแคลว ทําตาม ตรวจสอบหาขอบกพรอง ของตนเองในการใชนวัตกรรม เทคโนโลยี แลว ฝกการใชงานจน คลองแคลว

23 เอกสารหมายเลข 4 : ใบความรู เรื่อง การประเมนิ ประสทิ ธิภาพนวตั กรรม เทคโนโลยี กรอบความคิด ความถูกตองได ตามวัตถุประสงค ประสิทธภิ าพ ลดตน ทนุ รวดเรว็ จากแผนภูมิสามารถอธิบายไดวา ประสิทธิภาพมีองคประกอบรวมอยางนอย 3 องคประกอบ คือ (1) ความถูกตองเปนไปตามวัตถุประสงค (2) มีความรวดเร็ว และ (3) สามารถลด ตนทุนรายจายได นอกจากนั้นในแตละองคประกอบจะตองมีความสัมพันธตอกัน หากนํากรอบแนวคิดนี้ มาอธิบายกับประสิทธิภาพของนวัตกรรมหรอื เทคโนโลยอี าจจะสรปุ ไดว า ประสิทธิภาพของนวัตกรรม เทคโนโลยีการประกอบอาชีพขึ้นอยูกับองคประกอบ ดังนี้ 1 ความสามารถทํางานไดถูกตองตามวัตถุประสงคและมีของเสียนอย 2 ประหยัดคาใชจาย 3 ทาํ งานไดร วดเรว็

24 ประเมินการทาํ งานใหถูกตอ งตามวตั ถปุ ระสงคข องเทคโนโลยี การประเมินความสามารถทํางานไดตามวัตถุประสงคของนวัตกรรม เทคโนโลยี ผูเ รียน ตองคดิ ลักษณะบง ช้คี วามสําเรจ็ และตัวชว้ี ัดความสาํ เรจ็ ดวยตนเอง ดังตวั อยา งน้ี ตวั อยา ง การประเมินการทํางานใหถูกตองตามวัตถุประสงค องคป ระกอบการประเมิน ลักษณะบง ชค้ี วามสําเร็จ เกณฑช ้วี ดั ความสาํ เรจ็ ของงาน 1. การทําไดตามวัตถุประสงค 1. เนอ้ื งานทน่ี วัตกรรม เทคโนโลยี 1. ความสามารถขั้นต่ําที่ยอมรับได ทําได รอยละ 90 ของเนื้องาน 2. ความเสียหายของผลงาน 2. ผลงานท่ีเสยี หายหรือไมผาน 2. ความเสียหายขนั้ สูงสดุ ทยี่ อมรบั คุณภาพ ไดร อ ยละ 5 ของงาน จากตัวอยางเกณฑการประเมิน เพือ่ ใหเห็นรูปธรรมจึงขอยกตัวอยางการกําหนดเกณฑการ ประเมินการทํางานไดถูกตองของนวัตกรรม เทคโนโลยี ดงั น้ี ตวั อยา ง เกณฑการประเมินการทํางานไดถูกตองของนวัตกรรมจลุ นิ ทรยี  องคประกอบการประเมนิ ลกั ษณะบง ช้ีความสาํ เรจ็ เกณฑช้ีวัดความสาํ เร็จของงาน 1. การหมักสังเคราะห หลังจากปรุงสวนผสมกบั จลุ ินทรีย กระบวนการหมกั ตอ งแลวเสรจ็ อนิ ทรยี วัตถใุ หเปนปยุ หมัก เสรจ็ แลว กระบวนการหมกั ตอง ภายใน 5 – 7 วนั โดยกระบวนการ ดาํ เนนิ การแลว เสรจ็ ภายใน 5 – 7 จุลินทรยี  100% วนั โดยกระบวนการของจลุ ินทรยี  2. ความเสียหายของปยุ หมัก อนิ ทรียวัตถุควรจะไดรับการยอ ย จะมีอินทรยี วัตถทุ ่ียงั ไมย อ ยสลาย สลายใหมากท่สี ุด ไดไมเ กินรอยละ 10 ตวั อยา ง การประเมินเทียบเคียงการทํางานไดตามจุดประสงคของจุลินทรีย 2 สาํ นกั องคประกอบการประเมิน เทคนิคการใช พด.1 + พด.2 จุลนิ ทรียเอกชน กระบวนการหมกั ตอ ง กระบวนการหมกั ความรอน กระบวนการหมักความรอนสูงมาก ดาํ เนนิ การแลว เสรจ็ ภายใน 35°C - 40°C และเย็นลงทั้งหมด ตองใชแรงงานคนเขาไปกลับกอง 5 – 7 วนั โดยกระบวนการ ภายใน 5 – 7 วนั เปน กระบวนการ ปุย ทกุ ๆ 6 ช่วั โมง เพ่อื รกั ษา อุณหภมู ิตอ ง 35°C - 40°C ของจลุ ินทรีย ทํางานของจุลินทรีย 100% อินทรยี วัตถุควรจะไดรับ มีอนิ ทรียวัตถทุ ร่ี าเดนิ มากกวา มีอินทรียวัตถุทรี่ าเดนิ ไดเพยี งรอ ย การยอยสลายใหม ากท่ีสุด รอยละ 95 ละ 70 จากตาราง บงชี้ใหเห็นวา จุลินทรีย พด.1 + พด.2 สามารถทํางานไดถูกตองตาม วัตถปุ ระสงคมากกวาชนิดอนื่

25 ประเมนิ ความประหยัดคา ใชจ า ย เปนการประเมินเทียบเคียงระหวางนวัตกรรมเทคโนโลยีอันใหมทีจ่ ะนําเขามาใช เทยี บเคียงกับนวัตกรรม เทคโนโลยีเกา โดยมีตัวแปรการประเมินประกอบการ 1 ราคานวัตกรรม เทคโนโลยีตองจายเทาไร 2 คาใชจายระหวางการใชเทาไร 3 ลดรายจายจากเดิมเทาไร ตัวอยาง การประเมินเทียบเคียงคาใชจายนวัตกรรม เทคโนโลยี เปาหมาย : พรวนดินใหละเอยี ดบนพ้ืนที่ 3 ไร ใหแลว เสร็จไมเกิน 6 ชั่วโมง (1 วนั ) ใชแ รงงานคน ขดุ พรวนดว ยจอบ ใชเครอื่ งจอบหมนุ แบบเดนิ ตามเคร่อื งยนต 5 แรงมา 1. ราคานวัตกรรมเทคโนโลยี 1. ราคานวัตกรรมเทคโนโลยี - ตอ งใชคน 15 คน คาแรงงาน - รถพรวนแบบเดินตามราคาคันละ 40,000 บาท ทํางานได 1 คน/200 บาท/วนั ตองจาย 4,000 ชั่วโมง คิดคาใชจายชั่วโมงละ 100 บาท คาแรงงาน 3,000 บาท - พืน้ ที่ขนาด 3 ไร ใชเวลาทํางาน 3 ชั่วโมง ตอ งเสยี คาใชจ า ย 300 บาท 2. คาใชจายระหวางการใชงาน 2. คาใชจายระหวางใชงาน - เคร่ืองด่ืมชกู าํ ลัง 15 ขวด 150 บาท - คา นํา้ มันเชื้อเพลิง 3 ชั่วโมง ขนาด 6 ลติ ร - นํา้ เย็น 50 บาท เปน เงนิ 180 บาท รวม 200 บาท - คาใบมีดพรวนเสยี หาย ประมาณ 300 บาท - คาแรงคนงาน 1 คน 200 บาท รวม 680 บาท รวมรายจายทั้งหมด 3,200 บาท รวมรายจายทั้งหมดเปนเงิน 980 บาท 4. ลดรายจายจากเดิม คาใชจายโดยแรงงานคน 3,200 บาท คาใชจายโดยเครื่องจอบหมุนแบบเดินตาม 980 บาท จึงสามารถลดรายจายได 2,220 บาท

26 ประเมินความรวดเร็ว เปนการประเมินเทียบเคียงหรือเปรียบเทียบระหวางการใชเวลาทํางานจากนวัตกรรม เทคโนโลยที จ่ี ะนําเขา กับนวัตกรรม เทคโนโลยีที่ใชอยูเ ดิม ดังตัวอยางการพรวนดินการใชแรงงานคนกับ เครื่องจักรกลขนาดเล็ก พบวา เครื่องจักรกลขนาดเล็กพรวนดิน ใชเวลาเพียง 3 ชัว่ โมง แตแรงงานคน จะตองใชเวลาถึง 6 ชั่วโมง ตองพบกับความยุงยากในการจัดการคนใหทํางานไปตามเปาหมาย สรปุ การตัดสินใจนํานวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาใชประกอบอาชีพ จําเปนตองประเมินให มองเห็นเหตุผลการนําเขามา ความคุมคา และศักยภาพในการเปนภูมิคุมกันใหอาชีพมั่นคงยั่งยืน จึงตองมี การประเมินดวยองคประกอบทัง้ 3 ดานและตัวแปรรวมตาง ๆ จึงมีความจําเปนทีจ่ ะตองแสวงหาความรู ขอมูลใหมากพอที่จะใชประเมินตัดสินใจ ดังนัน้ การประเมินประสิทธิภาพนวัตกรรม เทคโนโลยีจึงเปน สวนหนึ่งของการทํางานบนฐานความรู

27 เอกสารหมายเลข 5 : ใบความรู เรอ่ื ง การวิเคราะหเ พือ่ จาํ แนกบทบาทหนา ทข่ี องนวัตกรรม เทคโนโลยี การเขาสูอ าชีพเมือ่ ดําเนินธุรกิจไปจนประสบผลสําเร็จ มักจะถูกจับตามอง ทําตามกัน มาก สวนแบงการตลาดจึงมีขนาดเล็กลงโดยลําดับ จนถึงวันหนึง่ จะเกิดวิกฤติ จึงมีความจําเปนทีจ่ ะตอง พัฒนาหรือขยายขอบขายอาชีพออกไปหรือเรียนรูท ําในสิ่งที่คนอืน่ ทําไมได เพื่อใหอยูไ ดอยางมั่นคง ยั่งยืน การพัฒนาหรือขยายอาชีพจะตองใชนวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาชวย ปญ หาดงั กลา วสามารถแสดงใหเ หน็ ขน้ั ตอนของพฒั นาการไดด งั น้ี 4 ถา ไมมกี ารพัฒนาธุรกิจจะเปน ขาลง จําเปนตองขยายขอบขาย จึงมีความตองการใชนวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาใชงาน 3 ธุรกิจในอนาคตจะมีผูคนเขา มาเรียนรทู าํ ตาม ทาํ ใหเ กดิ วิกฤตสิ ว นแบง ตลาด 2 ธุรกจิ อยใู นชวงพัฒนาขยายตวั จะมีคนจับตามองพรอมทําตาม 1 ธุรกิจระยะฟกตัวของ การเขาสูอาชีพ แผนภมู ิแสดงวงจรชีวติ ของอาชีพ ปญหาท่ีตองการคําตอบของผปู ระกอบธุรกิจ ปญหาการเลือกนวัตกรรม เทคโนโลยีของผูป ระกอบอาชีพ การตัดสินใจเลือก นวตั กรรม เทคโนโลยีไดตรงกับปญหาความตองการในธุรกิจใหมากทีส่ ุด ตรงนีเ้ ปนจุดกําเนิดภูมิปญญา แตเรายังอยูในสภาวะที่ทําเองไมไดอาศัยการนําเขาดวยตัวเราเอง เพือ่ ใหไดนวัตกรรม เทคโนโลยีที่ เหมาะสมลงตัวกับงานอาชีพของเรามากที่สุด

28 กรอบแนวคดิ กรอบแนวคดิ การจัดการใหไ ดน วัตกรรมเทคโนโลยีทีเ่ หมาะสมลงตัวกับธุรกิจมากที่สุด มกี รอบแนวคดิ การดาํ เนนิ การดงั น้ี 1. กําหนดความตองการ 1 ระบสุ ิ่งทีจ่ ะตองทาํ ตอง 2 แสวงหาความรู 3 ประเมินความสามารถ 4 ตดั สนิ ใจ ใชน วตั กรรม เทคโนโลยี ความเขาใจ เพื่อระบุ ในการทํางานไดแทจริง นําเขามาใช เขามาทํางาน นวัตกรรม เทคโนโลยี ของนวัตกรรมให งานใหเหมาะสม กระจา งดว ยตนเอง วธิ ีการกาํ หนดความตองการ 1. ระบุสิง่ ที่จะตองทําและจําเปนจะตองใชนวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาใช เพื่อลดตนทุน ลด ระยะเวลา การทํางานและสรางงานใหมีของเสียหายเกิดขึ้นนอยทีส่ ุด ตัวอยา ง สง่ิ ทจ่ี ะตองทาํ และจําเปนตองใชน วตั กรรม เทคโนโลยี (1) การพรวนดินใหละเอียดและผสมปุย หมักคลุกเคลาลงดินใหกระจายสม่ําเสมอตองใช แรงงานคนจํานวนมาก คาใชจายสูง งานหนัก คนงานสูไ มไหว ทิง้ งานลาออก จําเปนตองใชเทคโนโลยี การพฒั นาดนิ (2) ชวงฤดูหนาวเบญจมาศไมออกดอก ถาสามารถทําใหออกดอกไดจะทําใหการปอนสินคาเขา ตลาดไมขาดชวง จําเปนตองใชเทคโนโลยีการบังคับพืชใหออกดอกนอกฤดูกาล 2. บอกบทบาทหนาที่ที่จะตองนํานวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาใช ตวั อยา ง (1) ทาํ ใหแ สงของวนั ในชว งเดอื นธนั วาคม – กมุ ภาพนั ธ มคี วามยาวขึ้น เพือ่ กระตุนตาดอกเบญจมาศ (2) เกษตรอินทรียพืชขาดไนโตรเจน แตขอกําหนดหามใชปุยเคมี จําเปนตองใชไนโตรเจนจาก ธรรมชาติ แสวงหาความรู ความเขาใจเพ่อื ระบุนวตั กรรม เทคโนโลยที เ่ี หมาะสม ดวยการนําผลการวิเคราะห (1) ระบุสิง่ ที่ตองทําและ (2) บทบาทหนาที่ที่จะตองนํา นวัตกรรมเทคโนโลยีเขามาใชไปสืบคนขอมูลสารสนเทศและศึกษา สังเกตจากผูร ูภูมิปญญาตาง ๆ ตองสรุป ดว ยตนเองวา ควรจะใชเ ทคโนโลยอี ะไรและจาํ แนกบทบาทหนา ทใ่ี หชัดเจน ดงั ตัวอยาง ตวั อยางที่ 1 เทคโนโลยีการหมักดอง เทคโนโลยี บทบาท หนา ท่ี ลูกแปงขาวหมาก ยอ ยแปง สรางน้ําตาล ลกู แปง เหลา ยอ ยนา้ํ ตาล สรา งแอลกอฮอล แลคโตบาซิลลัสในเคร่อื งด่มื ยอยโปรตนี ยอ ยถ่วั เหลืองใหเ ปนกรดยูรคิ ยาคูลท ยอยปลาใหเปนนํา้ ปลา

29 ตัวอยางท่ี 2 เทคโนโลยีบังคับพืชออกผลนอกฤดูกาล เทคโนโลยี บทบาท หนา ท่ี แสงหลอดฟลูออเรสเซนท สรา งแสงใหว นั ยาวขน้ึ กระตนุ ใหพ ชื ตองการวันแสงยาว ออกดอก นํา้ หมักพชื ผักผลไม เรงใบพืชใหสะสมอาหารแกตัว กระตนุ ผกั กินดอกใหอ อกดอก ฮอรโ มนเรง การออกดอก อยา งรวดเร็ว สม่ําเสมอทั้งแปลง กระตนุ ไมผล (มะมวง) ออกดอก เรงใบไมผลใหแ กเรว็ ข้ึน นอกฤดกู าล กระตุนใหต นสม ท้งิ ใบออกจาก การงดนาํ้ ตน ไม ทําใหตนโทรม ใบรวง ดอกพรอมกนั ตวั อยา งที่ 3 เทคโนโลยพี ฒั นาดนิ ดว ยแทรกเตอร บทบาท หนา ท่ี เทคโนโลยี ผานกระทะ ไถบกุ เบิก พลกิ หนา ดินจากลางขึ้นบน ผานหัวสวิ่ ไถแหวกดนิ ระดบั ลกึ สลายดนิ ดานใหแ ตกนาํ้ ซมึ ลึกลง ในดนิ ได โรตาร่ี ตีสับดนิ สับดินใหล ะเอยี ด เพื่อการปลูก ผกั และนาขา ว ประเมินความเหมาะสมและตัดสินใจ เมือ่ ไดศึกษาบทบาทหนาทีข่ องนวัตกรรม เทคโนโลยีแลวเปนขั้นตอนการประเมินความ เหมาะสมดวยการเทียบเคียงกับเทคโนโลยีทีเ่ คยใชวาจะทําใหดีขึน้ แตกตางจากเดิมไดมากหรือปานกลาง ดงั ตัวอยาง ตัวอยางที่ 1 มะมวงน้ําดอกไม ถาเกษตรกรใหน้ําใหอาหารพืชอยางตอเนื่องอยางสมบูรณมะมวง น้ําดอกไมจะออกลูกตอเนือ่ งใหลูกตอเนือ่ งใหลูกรุน พี่ รุน นองในปริมาณพอเหมาะนําเขาสูต ลาดไดเปนระยะ ๆ อยางตอเนื่องกับการที่เราตองลงทุนใหสารเคมีบังคับใหออกดอกติดผลพรอมกันนอกฤดูกาลเหมาะสมกับ ลกั ษณะตลาดที่เรามอี ยูหรอื ไม ตวั อยา งท่ี 2 หมักนา้ํ ปลา เดิมเพียงเติมเกลือกับปลาในอัตราสวนที่เหมาะสม หมักทิง้ ขามปก็จะได น้าํ ปลา แตถาเราใชเทคโนโลยีจุลินทรียแลคโตบาซิลลัสทีต่ องบดปลาใหละเอียดผสมแลคโตบาซิลลัส เพิ่มเขามาจะใชเวลาหกเดือนไดน้าํ ปลา แบบใดจะเหมาะสมกวากัน เพราะถาใชเทคโนโลยีแลคโต บาซิลลัสจะตองเพิ่มคาใชจายบดปลาและคาจุลินทรีย

30 สรปุ การตัดสินใจนํานวัตกรรม เทคโนโลยีเขามาใชโดยไมผานการวิเคราะหเพื่อศึกษา บทบาทหนาทีแ่ ละความเหมาะสมมีโอกาสที่จะเสี่ยงตอความเสียหายสิ้นเปลืองได หากเราหันมาให ความสําคัญเกี่ยวกับขอมูลสารสนเทศของนวัตกรรม เทคโนโลยี เรียนรูท ําความกระจางก็จะลดอัตราการ เสยี่ งไดด ี กจิ กรรมท่ี 3 1. ผเู รียนปฏิบตั ิการประเมนิ นวัตกรรม เทคโนโลยที ีภ่ าครฐั และเอกชนเสนอใหใ ช 2. ผูเ รียนนํานวัตกรรมหรือเทคโนโลยีทีต่ ัดสินใจใชมาวิเคราะห ศึกษา บทบาท หนาที่ เพื่อ ทราบรายละเอียดและประยุกตใชใหถูกตองไดดวยการศึกษาตัวอยาง 3. ผูเรียนศึกษาขัน้ ตอนการทํางานของนวัตกรรม เทคโนโลยี แลวทําตาม ตรวจสอบหา ขอบกพรองของตนเองในการใชนวัตกรรม เทคโนโลยี แลวฝกการใชงานจนคลอ งแคลว 4. ผเู รียนวางแผนการฝก ทักษะท่จี าํ เปนตอการขยายอาชพี โดยรวมแหลง ฝกความรูที่ตองการฝก วิธีการฝก และผลการฝก

31 บทที่ 2 ตรวจสอบระบบความพรอ มการสรา งอาชพี ใหม คี วามมน่ั คง ผลการเรียนรทู ี่คาดหวงั สามารถตรวจสอบระบบความพรอมในการขยายอาชีพใหมีความมัน่ คง ขอบขายเนื้อหา เรอ่ื ง การตรวจสอบระบบความพรอมการสรางอาชีพใหม น่ั คง ส่อื ประกอบการเรียนรู 1. เอกสารหมายเลข 6 ใบความรู เรื่อง ความหมายและลักษณะองคประกอบในขอบขายอาชีพ 2. เอกสารหมายเลข 7 ใบความรู เรื่อง การวิเคราะหชุมชน 3. เอกสารหมายเลข 8 ใบความรู เรือ่ ง ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 4. เอกสารหมายเลข 9 ใบความรู เรือ่ ง การวิเคราะห ตรวจสอบระบบความพรอมในการสราง อาชีพ

32 เรอ่ื งที่ 1 การตรวจสอบระบบความพรอ มการสรา งอาชพี ใหม น่ั คง ลักษณะบงชค้ี วามสําเรจ็ ของการเรียนรู 1. เขาใจขอบขายระบบธุรกิจ 2. เขาใจขอบขายระบบเศรษฐกิจพอเพยี ง 3. เขาใจการวิเคราะหตรวจสอบปฏิสัมพันธระหวางองคประกอบในขอบขายระบบ ธุรกิจกับเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อประเมินระบุความพรอมการสรางอาชีพใหมั่นคง แผนปฏิบตั ิการเรียนรู ลักษณะบงช้ีความสาํ เร็จ การวัดผลและ ของการเรียนรู กิจกรรม ประเมนิ ผล สอื่ การเรียน 1. เขา ใจขอบขายระบบ เรยี นรดู วยตนเอง ธรุ กิจ ใหผูเรียนศึกษาความหมายและ การระบุองคประกอบ เอกสารหมายเลข 6 ลักษณะองคประกอบรวมใน รวมในขอบขายระบบ ใบความรู เรอื่ ง ธุรกจิ ความหมายและ ขอบขายระบบอาชีพจาก ลักษณะของ ใบความรู องคประกอบใน ขอบขายอาชีพ 2. เขาใจขอบขายระบบ เรยี นรูด ว ยตนเอง เศรษฐกจิ พอเพยี ง ใหผูเรียนศึกษาความหมายและ การระบุองคประกอบ เอกสารหมายเลข 7 ลักษณะองคประกอบการคิดใน การคิดในระบอบ ใบความรู เรื่อง ปรชั ญา ระบบเศรษฐกิจพอเพียงจาก เศรษฐกจิ พอเพยี ง เศรษฐกจิ พอเพยี ง ใบความรู 3. เขาใจวเิ คราะห เรยี นรดู วยตนเอง ตรวจสอบปฏิสัมพนั ธ 1. ใหผูเรียนศกึ ษา วิเคราะหการ ความคิดรวบยอดของ เอกสารหมายเลข 8 ระหวางองคประกอบ ประกอบอาชีพ โดยยดึ หลกั ปฏิสมั พันธระหวาง ใบความรู เร่ือง การ ในขอบขายระบบ ปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี ง องคประกอบในอาชีพ วเิ คราะห ตรวจสอบ เศรษฐกจิ พอเพยี ง เพ่ือ กับเศรษฐกิจพอเพียง ระบบความพรอมใน ประเมินระบุความ 2. ผูเรียนทําบันทึกความพรอมใน การระบปุ ฏิสมั พนั ธบอก การสรางอาชีพ พรอมการสรางอาชีพ การสรางอาชีพตามความคิดรวบ ขอบกพรองที่ตองพัฒนา ใหม ่นั คง ยอดของปฏสิ มั พันธ ระหวาง ใหเ กดิ ความพรอม เศรษฐกิจพอเพียงกับ องคประกอบการทําอาชีพ

33 เอกสารหมายเลข 6 : ใบความรู เร่อื ง ความหมายและลักษณะองคประกอบในขอบขายอาชพี องคประกอบในระบบอาชีพ ทุน การพฒั นา ผลผลติ อาชีพมั่นคง ตนเอง ลูกคา แผนภูมิแสดงความสัมพันธองคประกอบภายในระบบอาชีพ จากแผนภูมิความสัมพันธองคประกอบภายในระบบอาชีพ มีองคประกอบทีส่ ําคัญและสงผล กระทบความมัน่ คงของอาชีพ 4 องคประกอบดวยกันคือ (1) ทุน (2) ผลผลิต (3) ลูกคา และ (4) การ เรียนรูพัฒนาตนเองของสถานประกอบการ ทนุ ในการประกอบอาชีพ การจัดการทุนเปนเรื่องสําคัญ เพราะทุนจะตองผันแปรสําคัญตอความ มั่นคงของอาชีพ ทุนมีหลายประเภทที่ผูประกอบอาชีพจะนําเขามาบูรณาการใชลงทุนประกอบการ เชน 1. เงินทุน ไดมาจากการออม จากการสะสมทุน จากการกูยืมสถาบันการเงิน 2. ทุนทีด่ ิน เปนที่ตัง้ สถานประกอบการ เปนฐานการผลิตทีจ่ ะตองมีการจัดการใหการใชทีด่ ิน เปนไปอยางมีประสิทธิภาพ 3. ทุนทางสิง่ แวดลอม เชน การเกษตรอินทรีย ตัง้ บนพืน้ ทีป่ าเขาโดยลอม ทําใหไดความชืน้ และ ปุยธรรมชาติมาตามลมและไหลมากับน้าํ ฝน ทําใหลดตน ทุนเกยี่ วกบั ปุยหมักและจุลนิ ทรยี ลงได

34 ผลผลติ เปนตัวเปาหมายการประกอบอาชีพทีจ่ ะตองมีมาตรฐาน ขอกําหนดในรูปแบบตาง ๆ ทัง้ ในรูป ลายลักษณอักษร ในรูปของคานิยมที่ยอมรับกันทั่วไปทีผ่ ูผ ลิตจะตองทําใหไดตามมาตรฐานในการจัดการ ใหเ กดิ ผลผลิตมอี งคป ระกอบรว มอยหู ลายประการ เชน 1. คุณภาพผลผลิต ตองเปนไปตามมาตรฐาน คานิยมของลูกคา 2. กระบวนการผลิต ตองสามารถลดตนทุนได 3. การจดั การผลผลติ สง มอบใหล ูกคาในสภาพทีม่ ีคณุ ภาพใหม ากทีส่ ดุ 4. ความปลอดภัยของผลผลิต ลูกคา เปนองคประกอบที่สําคัญเพราะถาไมมีลูกคาก็จะไมเกิดการหมุนเวียนทางรายได รูปแบบ เศรษฐกิจจะเปนการทําเพือ่ อยูเพื่อกิน แบงปนกันในชุมชน ประเทศชาติคงไมมีรายไดมาพัฒนาประเทศ การประกอบอาชีพจึงใหความสําคัญกับลูกคาทีจ่ ะตองสรางความผูกพันภักดีตอกันและขยายวงกวาง ออกไป ทําใหผลผลิตจําหนายไดปริมาณสูงขึน้ ซึ่งสงผลกระทบโดยตรงตอความมั่นคง ยั่งยืนของอาชีพ สวนบุคคลและสังคมประเทศชาติ การพฒั นาตนเอง การประกอบอาชีพธุรกิจ ผูประกอบอาชีพจําเปนตองศึกษาวิเคราะหสภาพการผลิต การตลาด การลงทุน คานิยม นวัตกรรมเทคโนโลยีตาง ๆ ใหสามารถจัดการพัฒนาธุรกิจใหกาวหนาสัมพันธกับการ เปลี่ยนแปลงของสังคมโลก เพื่อสรางความมั่นคงในอาชีพใหเติบโตขึ้นไมใหอาชีพตกต่ําและตายลง ตวั อยางที่ 1 อาชีพเขียนปายประกาศถาพัฒนาตนเองไมใชคอมพิวเตอรและอิงคเจทก็ยังสามารถ ดาํ เนินธรุ กิจตอไปได แตถ าหากไมยอมรับการเปลี่ยนแปลงและเรียนรูอาชีพเขียนปายประกาศก็จะตายลง ทง้ั หมดแลว ตัวอยางที่ 2 รานโชหวยทีเ่ รียนรูพัฒนาตนเอง วิจัยระบุสินคาจําเปนของคนในชุมชน ตองใช ประจําและจํานวนมาก แลวจัดรานใหมบรรจุสินคาทีจ่ ําเปน ทําใหรานคาไมรกรุงรัง ถาหากราคาขายที่ เปนจริงไมเอาเปรียบ คนในชุมชนก็เต็มใจซือ้ ไมเสียเวลาไปศูนยการคาทีต่ องมีการเดินทาง รานโชหวยที่ ไมเรยี นรพู ัฒนาตนเอง จงึ ตายไปจากทอ งถ่ิน

35 เอกสารหมายเลข 7 : ใบความรู เรือ่ ง การวิเคราะหชมุ ชน วิเคราะหช ุมชน การขยายงานอาชพี เปน แนวทางการดาํ เนนิ งานอาชพี ใหมคี วามเขม แขง็ และเกดิ ความมน่ั คงใน การประกอบอาชีพ ที่มีความสอดคลองกบั ความตองการของตลาด การขยายงานอาชีพ จะประสบความสําเร็จหรือไมนน้ั ข้ึนอยกู ับศึกษาและการวิเคราะหขอมลู สถานการณของชุมชนทั้งภายในและภายนอก ใหตรงกับสภาพความเปนจริงตามสภาพการณท่มี กี าร เปลย่ี นแปลง เพอื่ สรางความเชื่อมั่นและกําหนดเปาหมายการขยายงานอาชีพที่ชัดเจน ดงั นน้ั การดาํ เนินการขยายงานอาชีพใหประสบความสําเร็จ แมว าผดู ําเนนิ การอาชพี จะไดม ี การพฒั นางานอาชีพมาแลวอยา งตอ เน่ือง พรอ มท้งั ไดวิเคราะหความเปนไปได รวมถึง ไดศ ึกษาขอมูล องคประกอบที่เกี่ยวของมาแลวก็ตาม ในการขยายงานอาชีพใหเกิดความมั่นคง จําเปนตองใหความสําคัญตอการวิเคราะหขอมูล สถานการณของชุมชน ใหเหมาะสมและมีความสอดคลอ งกับสภาพบริบทของพน้ื ท่ี ไดแก ทรพั ยากรธรรมชาติ ลักษณะภมู ิอากาศ ภูมิประเทศ ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวถิ ชี ีวติ และ ทรัพยากรมนุษย ดังนั้น เพื่อเปนการสรางความเชื่อมั่นและสามารถกําหนดเปาหมายในการดําเนินงานขยาย อาชีพเพื่อความมั่นคงไดอยางเหมาะสม จึงควรไดมีการวเิ คราะหช ุมชนเกี่ยวกับสภาพบริบทของพื้นทีก่ ับ งานอาชีพที่ตัดสินใจจะดาํ เนินการพฒั นา การดําเนินการวิเคราะหชุมชน โดยทั่วไปนิยมใชเทคนิค SWOT ในการประเมิน เพราะ เปน เทคนิคสาํ หรับการวิเคราะหสภาพแวดลอ มท่ีมีผลกระทบวา มผี ลดีหรือผลเสยี อยางไรตอ ส่งิ ทีจ่ ะกระทํา มีรายละเอยี ด ดังน้ี S (Strength) จุดแข็ง หมายถึง ความสามารถ หรือสถานการณภายในชุมชนที่เปนเชิง บวก ซึ่งสามารถนํามาใชประโยชนในการทํางาน เพื่อใหงานบรรลุวัตถุประสงค หรือกอใหเกิดประโยชน ตอการทํางาน สงผลใหงานที่ทําเกิดความเขมแข็ง W (Weakness) จดุ ออน หมายถึง สถานการณภายในชุมชนที่เปนเชิงลบ ซึ่งไมสามารถ นํามาใชเปนประโยชนในการทํางาน เพื่อใหงานบรรลุวัตถุประสงค หรือไมกอใหเกิดประโยชนตองาน อาจสงผลใหงานที่ทําเกิดคงวามลมเหลวได O (Oportunity) โอกาส หมายถึง ปจ จยั และสถานการณภายนอกชมุ ชน ทเี่ อ้ือ ประโยชนในการทํางานใหบรรลุวัตถุประสงค หรือหมายถึง สภาพแวดลอมภายนอกที่เปนประโยชนตอ การดําเนินงาน

36 T (Treat) อุปสรรค หมายถึง ปจจัยและสถานการณภายนอกชุมชน ที่ขัดขวางหรือไม สนับสนุนตอ การทํางานใหบรรลุวัตถปุ ระสงค หรือหมายถึง สภาพแวดลอ มภายนอกที่เปนปญหาตอการ ดาํ เนนิ งาน ในการดําเนินการวิเคราะหชุมชนตามสภาพบริบทของพื้นที่ ไดแก ทรัพยากรธรรมชาติ ลกั ษณะภูมอิ ากาศ ภูมปิ ระเทศ ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ีชวี ิต และทรัพยากรมนษุ ย กับงาน อาชพี ที่ตัดสนิ ใจจะดําเนินการพัฒนา ดวยเทคนิค SWOT เพ่อื การเขาสูอาชพี มขี นั้ ตอนการดําเนินงานดงั น้ี 1. กาํ หนดประเดน็ สภาพบริบทของพน้ื ท่ที มี่ ีความสัมพันธต อ งานอาชพี ทีต่ ัดสินใจท่ีจะ ดาํ เนนิ การพฒั นา เพือ่ การนาํ มาวิเคราะห เชน 1.1 กลุมอาชีพเกษตรกรรม ประเดน็ สภาพบรบิ ทที่ควรนาํ มาวเิ คราะห ไดแก ทรัพยากรธรรมชาติ ลักษณะภมู ิอากาศ ลักษณะภมู ปิ ระเทศ และทรัพยากรมนษุ ย 1.2 กลุมอาชีพอุตสาหกรรม ประเด็นสภาพบริบทที่ควรนํามาวิเคราะห ไดแก ทรัพยากรธรรมชาติ ลกั ษณะภมู ิประเทศ สภาพภูมิอากาศ ศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถีชวี ิต 1.3 กลุม อาชพี พาณชิ ยกรรม ประเด็นสภาพบริบทที่ควรนํามาวิเคราะห ไดแก ทรพั ยากรธรรมชาติ ภมู ิอากาศ ภมู ปิ ระเทศ และทําเลท่ีต้ัง 1.4 กลุมอาชีพความคิดสรางสรรค ประเด็นสภาพบริบทที่ควรนํามาวิเคราะห ไดแก ทรัพยากรธรรมชาติ ทรัพยากรมนุษย 1.5 กลุมอาชีพอํานวยการและอาชีพเฉพาะทาง ประเด็นสภาพบริบทที่ควร นํามาวิเคราะห ไดแ ก ทรพั ยากรธรรมชาติ ลักษณะภมู อิ ากาศ ภูมปิ ระเทศ ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถชี วี ติ และทรัพยากรมนษุ ย 2. กําหนดรายละเอียดยอยที่จะทําการวิเคราะหในแตละประเด็นของสภาพบริบทแตละ ดานกับงานอาชีพทก่ี าํ หนดจะดาํ เนนิ การพฒั นา เชน ประเด็นของสภาพบริบท รายละเอยี ดของประเด็น 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 1.1 ความเหมาะสมและคุณภาพของทรัพยากรธรรมชาติ 1.2 ทรัพยากรธรรมชาติในชุมชน และ/หรือ ชมุ ชนขางเคียงที่ เอ้ือตองานอาชพี 1.3 ปริมาณและคาใชจายในการซื้อทรัพยากร 1.4 ปริมาณนาํ้ / แหลงน้ํา ที่ตองใชในงานอาชีพ 1.5 รายละเอยี ดของประเด็นอ่นื ๆ ทเ่ี กี่ยวของ

37 ประเด็นของสภาพบริบท รายละเอยี ดของประเด็น 2. ลกั ษณะภมู ิอากาศ 2.1 ลักษณะภมู อิ ากาศ 2.2 สภาพภูมิอากาศกับการสนับสนุนงานอาชีพ 3. ภูมิประเทศ 2.3 ความสัมพันธของภูมิอากาศกับสภาพพื้นที่ 2.4 ความสัมพันธของภูมิอากาศกับทรัพยากรธรรมชาติ 4. ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี 2.5 รายละเอียดของประเด็นอ่นื ๆ ที่เกย่ี วของ และวถิ ชี ีวิต 3.1 ลกั ษณะภูมิประเทศ 3.2 สภาพภูมิประเทศกับการเกื้อหนุนงานอาชีพ 5. ทรัพยากรมนุษย 3.3 ความสัมพันธของภูมิประเทศกับงานอาชีพ 3.4 ความสัมพันธของภูมิประเทศกับทรัพยากรธรรมชาติ 3.5 รายละเอียดของประเด็นอ่ืนๆ ทเ่ี ก่ยี วของ 4.1 งานอาชีพสอดคลองกับศิลปะของชุมชน 4.2 งานอาชีพมีความสัมพันธกับวัฒนธรรมของชุมชน 4.3 งานอาชีพมีความสัมพันธกับประเพณีของชุมชน 4.4 งานอาชีพมีความสัมพันธกับวิถีชีวิตของคนในชุมชน 4.5 รายละเอียดของประเด็นอื่นๆ ที่เกย่ี วของ 5.1 ความรู ในการประกอบอาชีพของตนเอง 5.2 ผูรูใ นชมุ ชน ที่มคี วามรูเกีย่ วกับงานอาชพี 5.3 แรงงานในชุมชนที่จําเปนตองใชในงานอาชีพ 5.4 การบริหารงานบุคคล / แรงงาน 5.5 ความสัมพันธของคนในชุมชนกับผูประกอบการ 5.6 รายละเอยี ดของประเด็นอนื่ ๆ ท่เี ก่ยี วขอ ง 3. เมื่อสามารถกําหนดรายละเอียดยอยไดในแตละประเด็นของสภาพบริบทแลว ในการ วเิ คราะห ใหดาํ เนินการวิเคราะหใ นแตล ะดา นของการวเิ คราะหด ว ยเทคนคิ SWOT ตามตารางวิเคราะห ดงั นี้

38 อาชีพท่ีตัดสนิ ใจเลอื ก ................................................. สถานการณภายในชุมชน จุดแขง็ จุดออ น 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 2. ลกั ษณะภมู ิอากาศ 2. ลักษณะภูมิอากาศ 3. ภมู ิประเทศ 3. ภูมิประเทศ 4. ศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ชี ีวติ 4. ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถีชวี ิต 5.ทรัพยากรมนุษย 5.ทรัพยากรมนุษย สถานการณภายนอกชุมชน โอกาส อปุ สรรค 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 2. ลกั ษณะภูมิอากาศ 2. ลักษณะภมู ิอากาศ 3. ภูมิประเทศ 3. ภูมปิ ระเทศ 4. ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ีชีวติ \\ 4. ศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ีชีวติ 5.ทรัพยากรมนุษย 5.ทรัพยากรมนุษย 4. ดําเนินการวิเคราะหระบุขอมูลตามความเปนจริง ตามหัวขอของรายละเอียดยอยในแต ละประเด็นของสภาพบริบทชุมชนวา มีความสัมพันธกับงานอาชีพทีจ่ ะดาํ เนนิ การพฒั นาอยา งไร ท้งั น้ี ในการวเิ คราะหระบุขอมลู ผูดาํ เนินการไดแ กผ ทู ่ีตดั สนิ ใจขยายอาชีพเพื่อความมั่นคง เปนผดู าํ เนนิ การเอง โดยตองวิเคราะหระบุขอมูลดวยความเปนจริง ในการวิเคราะหระบุขอมูลสถานการณภายในชุมชน เปนการวิเคราะหระบุ ขอมูลเกี่ยวกับรายละเอียดยอยในแตละประเด็น แยกขอมูลภายในชุมชนที่เปนเชิงบวกหรือเปนสวน สนับสนุน เกื้อหนุนใหงานอาชีพประสบความสําเร็จ ในดานจุดแข็ง และระบุขอมูลในชุมชนที่เปนเชิงลบ หรือเปนขอมูลที่อาจจะเปนปญหาไดกับงานอาชีพ ในดานจุดออน ในการวิเคราะหระบุขอมูลสถานการณภายนอกชุมชน เปนการวิเคราะหระบุ ขอมูลเกี่ยวกับรายละเอียดยอยในแตละประเด็น แยกขอมูลภายนอกชุมชนที่เปนเชิงบวก หรือเปนสวน สนบั สนุน เอื้อประโยชนใ นการทาํ งานอาชพี ใหบ รรลุวัตถปุ ระสงค หรือเปน ประโยชนตอการดําเนนิ งาน ในดานโอกาส และระบุขอมูลภายนอกชุมชนที่เปนเชิงลบ หรอื อาจจะเปน ส่งิ ท่ีขดั ขวางหรอื ไม

39 สนับสนุนตอการทํางานอาชีพใหบรรลุวัตถุประสงค หรือเปนปญหาตอการดําเนินงานอาชีพ ในดาน อปุ สรรค ตวั อยา งการวเิ คราะหร ะบุขอมลู อาชีพ การขยายผลติ ภณั ฑจากน้าํ มนั มะพรา วกลั่นเยน็ สถานการณภายในชุมชน จดุ แข็ง จุดออน 1. ทรพั ยากรธรรมชาติ ในพื้นที่ตาํ บลเกาะกดู มี 1. ทรพั ยากรธรรมชาติ ไมมีทรัพยากรธรรมชาติ มะพรา วเปน จาํ นวนมาก เปน วัตถดุ บิ สวนผสมในการผลติ 2. ลกั ษณะภมู อิ ากาศ ลกั ษณะภูมอิ ากาศ มีความ 2. ลักษณะภูมอิ ากาศ อาจมีปญหาไดในชวงฤดู เหมาะสมตอการทองเที่ยว มีนักทองเที่ยวทั้งชาว มรสุม เพราะเรือโดยสารอาจจะไมออกเรือ ไทยและชาวตางประเทศนิยมเดินทางมาเที่ยว 3. ภูมิประเทศ ตําบลเกาะกดู หา งจากฝงรวม 80 เปนจํานวนมาก จงึ เก้ือหนุนในการดาํ เนนิ งาน กิโลเมตรทางทะเล อาจจะมีปญหาในการขนสง อาชีพ และการจําหนา ยผลผลติ ได 3. ภูมปิ ระเทศ ตําบลเกาะกูด มีภูมิประเทศเปน 4. ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชวี ติ ไม เกาะที่มีธรรมชาติสวยงาม มีนักทองเที่ยวทั้งชาว มขี อ มลู เปน จุดออน ไทยและชาวตางประเทศเดินทางมาเที่ยวเปน 5. ทรพั ยากรมนษุ ย ไมมขี อมลู เปน จดุ ออ น จาํ นวนมาก จึงเก้ือหนนุ ในการดาํ เนินงานอาชพี 4. ศลิ ปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวถิ ชี วี ติ นํ้ามันมะพราว เปนผลิตภณั ฑทสี่ ามารถนําไปใช รวมในการผลิตเปนผลิตภัณฑอืน่ ๆได 5. ทรพั ยากรมนษุ ย ดาํ เนนิ การดวยสมาชิก ภายในครอบครัว และสามารถจางแรงงานใน พ้นื ทไี่ ด

40 สถานการณภายนอกชมุ ชน โอกาส อุปสรรค 1. ทรพั ยากรธรรมชาติ ไมม ีขอมูลเปนโอกาส 1. ทรพั ยากรธรรมชาติ จะตองสงั่ วตั ถดุ ิบ 2. ลกั ษณะภมู ิอากาศ นักทองเที่ยวทั้งชาวไทย สวนผสมในการผลิตจากภายนอกทอ งถิน่ มาใช และชาวตางประเทศนิยมเดินทางมาเที่ยวเปน ในการผลติ จาํ นวนมาก เพราะมีลักษณะภูมอิ ากาศ มีความ 2. ลักษณะภมู อิ ากาศ อาจมีปญหาไดในชวงฤดู เหมาะสมตอการทองเที่ยว จึงเกอ้ื หนุนในการ มรสุม เพราะเรือโดยสารอาจจะไมออกเรือ ดาํ เนนิ งานอาชพี 3. ภมู ปิ ระเทศ ตําบลเกาะกูดหางจากฝงรวม 80 3. ภูมปิ ระเทศ ภูมิประเทศของตําบลเกาะกูด มี กิโลเมตรทางทะเล อาจจะมีปญหาในการขนสง มะพรา วเปน จาํ นวนมาก และมีธรรมชาติ และการจาํ หนา ยผลผลิตได สวยงาม มีนักทองเที่ยวทั้งชาวไทยและชาว 4. ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถีชีวติ ไมมี ตางประเทศเดินทางมาเที่ยวเปนจํานวนมาก จงึ ขอมลู เปน อุปสรรค เกอ้ื หนุนในการดาํ เนินงานอาชพี \\ 5. ทรพั ยากรมนษุ ย มีผูผ ลิตในทอ งถิ่นอ่ืน ที่ 4. ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวถิ ชี วี ติ การ ดาํ เนินการผลิต อาจสงผลตอการจาํ หนา ยได ดํารงชีวิต สามารถใชนา้ํ มันมะพรา วกลนั่ เยน็ นํามาเปนสว นผสมหลักในการผลิตผลิตภัณฑ เพอ่ื ใชในชวี ติ ประจาํ วันได 5. ทรพั ยากรมนษุ ย ไมมีขอมูลเปนโอกาส 5. เมอ่ื ดาํ เนนิ การวเิ คราะหระบุขอมูลตามหัวขอของรายละเอียดยอยในแตละประเด็น ของสภาพบริบทชุมชนแลว ผูวิเคราะหขอมูลตองวิเคราะหสรุปขอมูลทั้งหมด เพื่อใหมองเห็น สภาพการณทั้งหมด พรอมที่จะนําไปกําหนดเปาหมายและทิศทางที่จะดําเนินการขยายอาชีพ โดยควร สรุปเปนขอเพื่อความชัดเจน ตวั อยา งการวเิ คราะหสรปุ ขอ มลู จากผลการวิเคราะหระบุขอมูล สามารถสรุปขอมูลไดดังนี้ 1. จากขอมลู สภาพการณภายใน สรุปไดว า การขยายผลิตภณั ฑจ ากน้ํามันมะพราวกล่ัน เยน็ สามารถนําน้ํามนั มะพราวกลั่นเย็น ไปใชเ ปนสว นผสมหลักในการผลิตผลิตภณั ฑ สาํ หรับนําไปใช

41 ในชวี ติ ประจําวนั ได ประกอบกับ ตาํ บลเกาะกดู เปนแหลงทอ งเทีย่ ว ทมี่ ีภมู ปิ ระเทศ อุดมไปดว ยมะพราว และธรรมชาติสวยงาม มีลักษณะภูมิอากาศ ที่เหมาะสมตอการทองเที่ยว ทําใหมีนักทองเที่ยวทั้งชาวไทย และชาวตางประเทศ นิยมเดินทางมาเที่ยวเปนจํานวนมาก จงึ เกื้อหนุนในการดาํ เนินงานอาชพี โดย สามารถดําเนินการไดดวยสมาชิกภายในครอบครัว และสามารถจางแรงงานในพื้นที่ได ทั้งน้ี หากมีการดาํ เนนิ งานการขยายผลิตภณั ฑจากนํ้ามันมะพราวกลัน่ เยน็ ตอง คํานงึ ถงึ วสั ดุสว นผสมในการผลติ เพราะในพื้นที่ตําบลเกาะกูดไมมีทรพั ยากรธรรมชาติ เพอื่ ใชในการ ผลิต รวมทง้ั ระยะทางของตําบลเกาะกูดหางจากฝงรวม 80 กิโลเมตรทางทะเล และสภาพภูมิอากาศ ในชวงฤดมู รสมุ เพราะเรือโดยสารทีจ่ ะฝากผลผลติ ไปจําหนา ยอาจจะไมอ อกเรือ 2. จากขอ มลู สภาพการณภายนอก สรุปไดวา การขยายผลติ ภัณฑจ ากนํา้ มันมะพราวกลัน่ เยน็ สามารถใชนา้ํ มนั มะพรา วกลั่นเย็น นํามาเปนวสั ดหุ ลักในการผลติ ผลติ ภัณฑเพ่อื ใชในชีวติ ประจาํ วนั เพอื่ การจําหนายได เพราะตําบลเกาะกูด เปนแหลง ทอ งเที่ยว ท่มี ภี มู ปิ ระเทศ อุดมไปดวยมะพราว และ ธรรมชาติสวยงาม มีลักษณะภูมิอากาศ ที่เหมาะสมตอการทองเที่ยว ทําใหมีนักทองเที่ยวทั้งชาวไทยและ ชาวตางประเทศ นิยมเดินทางมาเที่ยวเปนจํานวนมาก จงึ เกอ้ื หนนุ ในการดาํ เนนิ งานอาชพี ทั้งน้ี การขยายผลิตภัณฑจ ากนา้ํ มันมะพรา วกล่ันเย็น ตอ งคาํ นึงถึงวัสดุ สวนผสมในการผลิต เพราะตองสงั่ ซ้ือจากภายนอกพื้นท่ี รวมทั้ง ระยะทางของตําบลเกาะกูดหางจากฝง รว ม 80 กิโลเมตรทางทะเล และสภาพภูมิอากาศในชวงฤดูมรสุม เพราะเรือโดยสารที่จะฝากซอ้ื วสั ดุ สวนผสมในการผลิต และฝากผลผลติ ไปจําหนายอาจจะไมมีการออกเรือ 3. ภาพรวมการวเิ คราะหส ภาพการณสรปุ ไดวา 1. มีความเหมาะสมและเปนไปได ในการการขยายผลติ ภัณฑจ ากนา้ํ มัน มะพรา วกล่ันเยน็ เพราะสามารถนําน้าํ มันมะพรา วกล่นั เย็น ไปใชเ ปน สว นผสมหลักในการผลิตผลิตภัณฑ สาํ หรับนําไปใชใ นชวี ิตประจําวนั ได 2. ดาํ เนนิ การขยายอาชีพเพื่อความมั่นคง ใชการบริหารจัดการอาชีพในลักษณะ ครอบครวั และสามารถจางแรงงานเพื่อสนับสนุนการผลติ ได ตามจาํ นวนการผลิตในแตล ะชวง 6. เมื่อสามารถวิเคราะหกําหนดเปาหมายและทิศทางที่จะดําเนินการขยายอาชีพไดแ ลว เพ่ือใหเกดิ เปา หมายสูงสุดและเสนทางการดาํ เนินการขยายอาชีพใหเกิดความมั่นคง ผูประกอบการควร จัดทาํ แผนพัฒนาธรุ กจิ ชุมชน เพ่ือใหก ารบรหิ ารจัดการงานอาชีพเปนไปอยางมีระบบและเปาหมายที่ ชดั เจน

42 กิจกรรมที่ 4 ใหผ ูเรียนวิเคราะหช ุมชน ตามสภาพบรบิ ทของพื้นที่ ไดแก ทรพั ยากรธรรมชาติ ลกั ษณะภูมอิ ากาศ ภูมปิ ระเทศ ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณีและวถิ ชี วี ิต และทรพั ยากรมนษุ ย กบั งาน อาชีพท่กี ําหนดจะขยายงานอาชีพ ดว ยเทคนิค SWOT เพ่ือการขยายอาชีพเพ่ือความม่นั คง อาชพี ที่ตัดสนิ ใจเลือก ................................................. สถานการณภายในชุมชน จุดแข็ง จุดออ น 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 2. ลกั ษณะภูมอิ ากาศ 2. ลักษณะภมู ิอากาศ 3. ภมู ิประเทศ 3. ภมู ิประเทศ 4. ศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถชี วี ิต 4. ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชวี ิต 5.ทรัพยากรมนุษย 5.ทรัพยากรมนุษย สถานการณภายนอกชุมชน โอกาส อปุ สรรค 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 1. ทรัพยากรธรรมชาติ 2. ลกั ษณะภูมิอากาศ 2. ลกั ษณะภูมอิ ากาศ 3. ภมู ปิ ระเทศ 3. ภมู ปิ ระเทศ 4. ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถชี วี ิต 4. ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชวี ติ 5.ทรัพยากรมนุษย 5.ทรัพยากรมนุษย

43 เอกสารหมายเลข 8 : ใบความรู เรอ่ื ง ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง เชือ่ วา คนไทยสามารถพัฒนาศักยภาพการคิด การกระทําใหเขมแข็งขึ้น เพือ่ สราง เศรษฐกิจแกปญหาความยากจนดวยการสรางลักษณะนิสัยประจําใหเปนบุคคลทีจ่ ะทําอะไรตองคิดหา เหตุผล คิดตัดสินใจระบบความพอดีสําหรับตนเองหรือชุมชน กําหนดแนวทางสรางภูมิคุม กันใหกับ อาชีพทีจ่ ะทํา เรียนรู สรางความรอบรูใหกระจางพึง่ พาตนเองได และมีคุณธรรม จริยธรรม สงผลใหการ พัฒนาเศรษฐกิจของบุคคล สามารถสรางความพอเพียงอยูด ีมีสุข และกาวถึงความมัง่ มีศรีสุข ดํารงชีวิต อยา งพอเพียงเกอื้ กลู สงั คมได การเรียนรูเ พือ่ พัฒนาศักยภาพ การคิด การกระทํา ตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงจะ มุงเนนองคประกอบแหงคุณคา 5 ประการ คือ 1. การพัฒนาทักษะการคิดหาเหตุผล 2. การพัฒนาทักษะการคิดตัดสินใจระบุความพอดีสําหรับตนเองและชุมชน 3. การพัฒนาทกั ษะการคดิ กาํ หนดแนวทางสรา งภูมิคมุ กันใหก ับเร่อื งทจ่ี ะทาํ 4. การพัฒนาทักษะการแสวงหาความรูและสรุปองคความรูในเรื่องท่ีจะทํา 5. การพัฒนาเจตคตเิ พอ่ื การคดิ การกระทาํ ใหเ กิดคุณคาในคณุ ธรรมและจรยิ ธรรม การประยุกตใชปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเปนการนําองคประกอบแหงคุณคา 5 ประการ ไปบูรณาการกับเหตุการณสาระที่นําเขามาเกีย่ วของดวยการนํามาวิเคราะหความสัมพันธระบุลักษณะ ปฏสิ มั พันธท นี่ า จะเกิดใชเปนขอมูลสารสนเทศในการตัดสินใจกําหนดแผนพัฒนาระดับตาง ๆ การวัดผลประเมินผล ความสําเร็จของการใชปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ควรจะเปนการ ประเมินตนเองเพือ่ การพัฒนา เพราะผลสําเร็จของแตละบุคคลแตกตางกัน จึงเปนการวัดผล ประเมินผล เพื่อบอกตนเองวา ขณะนี้เราอยตู รงไหน แลวเราพอหรอื ยัง มใิ ชการตดั สนิ ใจวาเกง กวาใคร ความหมายและลักษณะองคประกอบแหง คุณคา 5 ประการ ความมีเหตุผล หมายถึง การที่เราจะทําอะไร เราจะตองศึกษาวาอะไรเปนเหตุและลักษณะ ผลที่เกิดเปนอยางไรดว ยการจาํ แนกออกใหไ ดวา ถาเราตองการใหเกิดอะไร มอี ะไรเปน เหตุท่ที าํ ใหเกดิ เหตุท่ี 1 เหตุที่ 2 ผลที่เกิดจากความคิด ตวั อยาง เหตุท่ี 3 รสชาติถูกปากคนไทยอยูแลว กลวยตากมี มกี ระแสและผลการวจิ ัยวา คนนยิ มกนิ มาก กลวยตากเปนอาหารมีคุณคาสูง เปนอาหารราคาถูกหาซื้องาย

44 ความพอดี หมายถึง สิ่งที่เราจะทํามีความพอดีอยูต รงไหนที่เราสามารถเขาถึงไดจริง อยางไมทุกขยากเดือดรอนมากนัก ซึ่งเปนเรื่องของเอกตบุคคลดังตัวอยาง ตัวอยางที่ 1 นางลอยตัดสินใจปลูกกลวยน้าํ วาพันธุม ะลิออง เพือ่ ใชทํากลวยตากบน พื้นที่ 3 ไร โดยมีขอมลู ในการระบุความพอดี ดังนี้ 1. ตองใชแรงงานของตัวเองเพียงคนเดียว 2. มีความรูว า กลวยเมือ่ ปลูกแลวจะใชเวลา 12 เดือน จึงใหผลผลิต ถาปลูกเดือนละ 100 ตารางวา เมื่อครบ 12 เดือน จะเต็มพื้นที่ 3 ไร มีผลผลิตออกมาในปริมาณพอดีกับการจัดการตากแหงได เปน ระยะ ๆ 3. ผลผลิตกลว ยตากอบแหงจะมีปริมาณพอดีกับการจัดจาํ หนายดว ยตนเอง ตัวอยางที่ 2 นายเข็ม ชายพิการเดินไมได แตนัง่ เคลือ่ นทีไ่ ด ตัดสินใจปลูกหนอไมฝรั่ง 200 ตารางวา (ครง่ึ ไร) โดยมีขอมูลในการระบุความพอดี ดังนี้ 1. ตอ งการมรี ายไดเ พียงวันละ 300 บาท ใชเลี้ยงตนเอง และคุณแม 2. มีที่ดินของตนเอง 2 ไร อยูท ามกลางพืน้ ทีป่ ลูกหนอไมฝรั่ง มีบริษัทจัดจําหนายมารับ ซื้อถงึ ชุมชนทุกวัน 3. ถาเร่มิ ตนใชพ ้นื ที่ 200 ตารางวาในการผลิตจะพอดีกับสภาพรางกายทําไดสบาย ๆ 4. พ้นื ที่ 200 ตารางวาสามารถใหผลผลิตไดวันละ 8 – 10 กโิ ลกรมั 5. หนอไมฝรัง่ ราคากิโลกรัมละ 40 บาท วนั หน่งึ จะมรี ายได 300 – 400 บาท คอนขางแนนอน 6. การปฏิบัติการดูแลตนหนอไมฝรัง่ คนปกตินัง่ ทํา คนพิการจะตองนัง่ อยูแลว การ เคลอ่ื นตวั กใ็ ชว ิธกี ารถัดไป จึงเปนกิจกรรมทเ่ี หมาะสมท่สี ดุ ขณะนี้ ภูมิคุมกัน หมายถึง การกําหนดแนวทางการจัดการปองกันความเสียหาย ไดแก การ ออมสะสมทุนเพือ่ ปองกันสภาพคลองทางการเงินและเปนทุนขยายกิจกรรม เมื่อไดจังหวะเวลาที่สมควร มาถึง การสรางศรัทธาใหลูกคายอมรับไมทอดทิง้ เลิกซือ้ ขายกับเรา การสรางคุณภาพผลผลิตใหลูกคา เชอื่ ถอื ไดว า ผลผลิตที่ซ้ือมคี ุณภาพแนนอน การสรางความรักภกั ดตี อ คนรวมงานใหมีความรูสึกวา ทํางาน อยูกบั เรามีชีวติ ปลอดภัยมอี ยูมกี นิ แนนอน ความรอบรู หมายถึง เมือ่ เราคิดหาเหตุหาผลวาเราจะทําอะไรแลวคิดตัดสินใจวาควรทํา เทาไร จะพอดีกับสภาพทีเ่ ปนจริงและเขาถึงได ดังนั้น เมื่อตัดสินใจไดและทําจริงเราจําเปนตองเรียนรู รายละเอียดตาง ๆ แสวงหาความรู ตรวจสอบความรูจ นกระจางบูรณาการเขากับประสบการณของตนเอง สรปุ เปน องคความรูเพื่อใชด ําเนินการจรงิ ได คณุ ธรรม หมายถึง ความคิด เจตนาที่เกี่ยวของกับการประกอบอาชีพเปนไปอยางมีคุณคา สอดคลองกับศีลธรรม กฎระเบียบ ขอกําหนด และไมสรางความเดือดรอนแกสังคม

45 สรุป ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เปนเรือ่ งของความรูสึก ความมุง มัน่ การรูท ันและเขาใจในสิง่ ที่จะทํา คดิ สรา งสรรคและรับรโู ลกกวา ง เพ่ือการดํารงชีวิตอยูอ ยางพอเพียงในสังคม ชุมชนของงาน และกาวเขาสู โลกแหงการแขงขันทางเศรษฐกิจในระบบทุนนิยมไดอยางมีสติปญญา ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไมไดปฏิเสธทุนนิยม แตจะใชพลังแหงสติปญญา พัฒนาตนเอง สังคม ชุมชน รวมกัน สรางทุนนิยมใหม นําพาประเทศเขาสูความเปนมหาอํานาจแหงสันติสขุ ท่มี นั่ คงย่ังยืน กจิ กรรมท่ี 5 ใหผูเรียนวิเคราะหการประกอบอาชีพของตนเอง หรือสัมภาษณภูมิปญญาในชุมชน วาไดยึดหลัก ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เปนแนวทางในการประกอบอาชีพหรือไม โดยวิเคราะหใหครบทั้ง 5 องคประกอบ

46 เอกสารหมายเลข 9 : ใบความรู เร่อื ง การวิเคราะหตรวจสอบระบบความพรอ มในการสรา งอาชีพ กรอบแนวคิด องคประกอบของ องคประกอบของ ปฏิสมั พันธ ตรวจสอบกบั เศรษฐกจิ พอเพยี ง การทําอาชีพ ที่ควรจะเปน สภาพจริง สรุปความพรอม 1. เหตผุ ล 1. ทุน 2. ความพอประมาณ 2. ผลผลติ 3. ภมู ิคมุ กนั 3. ลูกคา 4. ความรอบรู 4. การเรยี นรพู ัฒนา 5. คณุ ธรรม ตนเอง ใชตารางสัมพันธสองทาง วิเคราะหความสัมพันธ แผนภูมิแสดงกรอบแนวคดิ การวิเคราะหตรวจสอบระบบความพรอ มในการสรางอาชพี จากแผนภูมิดังกลาว จะเห็นวา การวิเคราะหตรวจสอบระบบความพรอมในการสราง อาชพี มภี ารกจิ ทจี่ ะตอ งทาํ 2 ข้ันตอน คอื 1. การนาํ องคประกอบของเศรษฐกิจพอเพียงและองคประกอบการทําอาชีพมาวิเคราะห โดยตารางสัมพันธสองทาง เพื่อคิดหาปฏิสัมพันธที่เกิดขึ้นระหวางองคประกอบ 2. นําปฏิสัมพันธที่วิเคราะหไดมาตรวจสอบกับสภาพจริงวา มีอะไรบางทีย่ ังไมพรอม แลว สรุปลกั ษณะความพรอ มและสิ่งทจ่ี ะตองสรางใหเ กิดความพรอ ม การวิเคราะหร ะบปุ ฏสิ มั พันธระหวางองคป ระกอบ ดวยการนําองคประกอบของเศรษฐกิจพอเพียงมาบรรจุในตารางสัมพันธสองทางตาม แนวต้งั แลวนําองคประกอบทางอาชีพมาบรรจุในตารางสัมพันธสองทางตามแนวนอน แลวระบุความคิด รวบยอดของปฏิสัมพันธท่ีควรจะเปน ดงั น้ี

47 ตัวอยา ง : การวิเคราะหค วามสัมพันธเ พือ่ กาํ หนดความคดิ รวบยอดของปฏสิ ัมพนั ธทคี่ วรจะเกิด องคป ระกอบ เศรษฐกิจ ของการ 4. การเรียนรูพฒั นา พอเพียง ทาํ อาชีพ 1. ทนุ 2. ผลผลิต 3. ลูกคา ตนเอง A A1 A2 A3 A4 ความมีเหตุผล เอาจากไหน คณุ ภาพเปน เปนใคร ความสามารถ อยางไร ขายใหใคร ยกระดับคุณภาพ B B1 อยา งตอ เน่ือง ความพอประมาณ เทาไร B2 B3 จะทําเทาไร ขายแบบไหน B4 C ความสามารถที่ ภูมิคุม กนั C1 การออม C2 C3 จาํ เปน ตองพัฒนา - การสะสมทุน ลูกคา ยอมรบั ความเชื่อที่จะได ใหเกิดมอี ะไรบา ง D ผลติ ภัณฑท่ีดี ความรอบรู D1 D2 D3 C4 วิธีการผลิต วธิ กี ารบริโภค ความภักดีของ E - แผนธรุ กจิ บุคลากรรวมงาน คณุ ธรรม - แผนการลงทุน E3 ผลผลิตปลอดภัย D4 E1 E2 - การผลิต ระเบียบวินัยการ คณุ ภาพไดต าม - การตลาด ใชเงิน ขอ กาํ หนด - การกระจายสินคา E4 อนรุ กั ษ สภาพแวดลอ ม จากตารางสัมพันธสองทางเราจะเห็นความคิดรวบยอดของปฏิสัมพันธทั้ง 20 รายการ ที่ ผูเ รียนผูป ระกอบอาชีพจะตองคิดหาคําตอบในทุกรายการ (ต้ังแต A1 ไปจนถึง E4) กับสภาพทีเ่ ปนจริง ของตนเองแลวจําแนกรายการที่มีความพรอม และรายการทีไ่ มพรอม ก็จะเปนการตรวจสอบความพรอม ในการสรางอาชีพจาก 20 คําถาม แลวจัดทําบันทึกสภาพความพรอมในการสรางอาชีพ

48 ตัวอยา ง บนั ทกึ ความพรอ มในการสรางอาชพี การผลติ ผลมะเด่ือฝร่ัง (Fix) อบแหง ความคิดรวบยอดของปฏสิ ัมพันธ สภาพท่ีเปนจริง A1 เหตผุ ลเก่ียวกบั ทุน : ใชท ุนจากแหลงใด A1 ทนุ จากการออมของตนเอง B1 ความพอประมาณเกีย่ วกับทนุ : จะตองใชเ ทา ไร B1 เรม่ิ ตน ท่ี 20,000 บาท C1 ภูมิคมุ กันเก่ยี วกับทุน : การออม การสะสม C1 - D1 ความรอบรเู กีย่ วกบั ทนุ : แผนการลงทนุ D1 - E1 คุณธรรมที่เกี่ยวกบั ทุน : ระเบียบวนิ ัยการใชเงนิ E1 มน่ั ใจในการฝก อบรมจากครอบครวั และไปรับการ อบรมสมั มนาเก่ียวกบั การจัดการทุนแลว A2 เหตุผลเกีย่ วกบั ผลผลิต : คุณภาพเปนอยางไร A2 ผลผลิตลกู โตขนาด 6 ลกู /กก. เน้อื หวานนุมกลิ่น แบบกุหลาบ B2 ความพอประมาณเกย่ี วกับผลผลิต : จะทาํ เทาไร B2 จะทาํ ผลผลติ 2 ไร C2 ภูมิคมุ กันเกี่ยวกับผลผลติ : ลูกคายอมรับ C2 - D2 ความรอบรูเ ก่ียวกบั ผลผลิต : วิธกี ารผลิต D2 แสวงหาความรูศกึ ษาดงู านสรปุ องคความรูไดแลว E2 คณุ ธรรมเกี่ยวกับผลผลิต : คุณภาพไดตาม E2 - ขอ กาํ หนด A3 เหตผุ ลเกี่ยวกับลูกคา : ขายใหใคร A3 ขายกบั กลุมผูร ักษาสขุ ภาพ B3 เหตุผลเกยี่ วกบั ลกู คา : ขายไดไหม B3 ขายตรงกบั ผูรักสุขภาพ C2 ภูมคิ มุ กนั เกย่ี วกบั ลกู คา : ความเชอ่ื ถือผลติ ภัณฑ C3 มเี อกสารรบั รองคณุ ภาพเกษตรอนิ ทรยี ของกรม วชิ าการเกษตร D3 ความรอบรูเกยี่ วกบั : มาตรฐานคณุ ภาพผลผลติ D3 จดั ทําเอกสารคุณคาผลผลิต และวธิ ีการบริโภค กาํ กับสนิ คา E3 คณุ ธรรมเกยี่ วกบั ลกู คา : ผลผลติ ปลอดภัย E3 ใชก ระบวนการเกษตรอนิ ทรียไมใ ชส ารพษิ A4 เหตผุ ลเกี่ยวกับการพัฒนาตนเอง : ความสามารถ A4 - ยกระดับคณุ ภาพอยางตอเนอ่ื ง B4 ความพอประมาณเกย่ี วกบั การพฒั นาตนเอง : B4 - ศักยภาพทีต่ องพฒั นา C4 ภมู ิคมุ กันเกี่ยวกบั การพัฒนาตนเอง : ความภกั ดี C4 มีการพัฒนาทกั ษะการทํางาน มีสวัสดิการรานคา ของผูร วมงาน ประกนั ความอดอยาก D4 ความรอบรเู ก่ียวกับการพัฒนาตนเอง : การผลติ D4 การขยายพนั ธุ การบาํ รงุ รกั ษาตน การแปรรปู การตลาด ความสมั พนั ธกับชุมชน อบแหง (Fix) E4 คณุ ธรรมเกย่ี วกบั การพัฒนาตนเอง : การอนรุ กั ษ E4 กระบวนการเกษตรอนิ ทรียเ ปนกระบวนการ สิ่งแวดลอม อนุรกั ษส งิ่ แวดลอ มอยแู ลว

49 จากตารางตัวอยาง ทําใหเราทราบวา การเขาสูอ าชีพผลิตมะเดื่อฝรัง่ อบแหง ยังมีรายการที่ตอง ดาํ เนนิ การเรยี นรูคดิ เพ่มิ เตมิ 6 รายการ สรปุ การวิเคราะหตรวจสอบระบบความพรอมในการสรางอาชีพ เปนกระบวนการวิเคราะห ดวยตารางสองตาราง เพื่อสรุปความคิดรวบยอดของปฏิสัมพันธระหวางองคประกอบทางเศรษฐกิจ พอเพียง กับองคประกอบในระบบอาชีพ จากสภาพที่เปนจริงของผูป ระกอบอาชีพจะสะทอนใหรูจ ัก ตนเองมองเห็นสภาพที่ตองเสริมเติมใหเกิดความพรอม กจิ กรรมที่ 6 ใหผูเรียนจัดทําบันทึกความพรอมในการสรางอาชีพทีต่ นเองประกอบอยู หรืออาชีพทีผ่ ูเ รียน ตองการประกอบการมา 1 อาชีพ ตามความคิดรวบยอดของปฏิสัมพันธระหวางเศรษฐกิจพอเพียงกับ องคประกอบการทําอาชีพ (ตั้งแต A1 ไปจนถึง E4)

50 บทที่ 3 การพฒั นาตนเองเพ่ือการขยายอาชพี ผลการเรยี นรทู ่ีคาดหวงั ปฏิบตั กิ ารวิเคราะหต นเองและพัฒนาทักษะ การขยายอาชพี ใหเ ปนลักษณะนิสัย ขอบขายเน้อื หา เรื่องท่ี 1. การวเิ คราะหทาํ ความเขา ใจและรูจกั ตวั ตนท่ีแทจริง เรื่องที่ 2. การพฒั นาทักษะการขยายอาชีพใหเปนลกั ษณะนิสัย สื่อประกอบการเรยี นรู 1. เอกสารหมายเลข 10 ใบความรู เรอื่ ง ตัวตนทแี่ ทจรงิ ของตนเอง 2. เอกสารหมายเลข 11 ใบความรู เรอ่ื ง การพฒั นาทกั ษะการขยายอาชพี ใหเปน ลกั ษณะนสิ ยั