หนังสือเดินทางตามรอยพระราชา ภาคตะวันออก

ภาคตะวันออก ท‹อง ๙ แหล‹งเรยี นรูŒ พพิ ธิ ภณั ฑท ีม่ ชี ีวติ เสนŒ ทางเรียนรูŒ “ตามรอยพระราชา1”

พระราชา ไมไดม ีแตในนิทาน ในเดตินรแยีขดอมนงตพแัวรหเดะง รินกาทาชราาเงรไียปนรู สนุกรู สนกุ คิด Heart Head สนกุ ทำ Hand เตรียมตวั ไปเรียนรู ใหเตม็ อ่มิ เตรยี มใจไปสนุกใหเ ต็มท่ี เตรยี มถามไดท ุกคำถามที่สงสัย เตรียมบันทกึ ทุกความประทับใจไวกันลืม ณ แหลงเรียนรู พิพธิ ภณั ฑท มี่ ีชวี ติ จากโครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำริ พระราชา รัชกาลที่ ๙ 2

หนงั สือเดนิ ทางของ©นั ชือ่ ¨ริง ชอื่ เลน่ âรงเรยี น ช้ัน คติประ¨Óใ¨ âทรÈัพท์ เตรียมตัวออกเดนิ ทางไปเรยี นรู้ สมุดบันทึก กระบอกนÓ้ ดินสอ กลอ้ ง¶า่ ยรูป ยางลบ หมวก กระเป‰าเป‡ 1

ค่มู ือพอ่ แม่ (Parent’s Guide) การเดนิ ทาง ‘ตามรอยพระราชา’ ของเดกç æ ครงั้ นี้ พอ่ แม่ ครู หรือ¼ู้ ใหÞส่ ามาร¶มสี ว่ นรว่ มในการเรียนรู้และสนกุ ไปกับเดçกæ ดว้ ยการ… • กระตุน้ ให้เดçกæ เกิดการเรียนรอู้ ยา่ งสรา้ งสรรค์ สบื เสาะ ¨ินตนาการ และลงมอื ท�า • สงั เกต พฤตกิ รรมการเรียนรขู้ องเดกç æ สง่ เสริมใหเ้ กดิ การต่อยอด และเชื่อมâยงกับประสบการณ์¨ริง • ประเมิน การเรียนรู้และทักษะส�าคัÞท่ีเกิด¨ากการ เรียนรูข้ องเดçกæ ô ทกั ษะ คอื แรงบันดาลใ¨ คิดสร้างสรรค์ เอาใ¨ใส่ ¨ด¨่อ อยากเรียนรู้ ส�ารว¨ เสาะแสวงหาค�าตอบ อยากทา� ต่อ สังเกต อธบิ ายขอ้ มูล สร้างแนวคิดใหม่ เกดิ แรงบันดาลใ¨ เช่ือมâยง บูรณาการ คิดวิเคราะห์ ลงมอื ทา� เขา้ ใ¨ปÞ˜ หา เปรียบเทียบมมุ มอง ป¯บิ ตั ิ¨ริง กล้าลอง ตา่ งæ ตรว¨สอบความ¶ูกตอ้ ง กลา้ เรียนรู้ ลองลงมอื ทา� วิเคราะห์ข้อมูล แสดงเหตุ¼ล 2

รว่ มเรยี นรไู้ ปกบั เดกç æ • กระต้นุ ให้เดçกæ สนใ¨ ชี้ชวนให้สงั เกตสิ่งต่างæ รอบตวั • ชวนเดçกæ ต้งั คา� ¶าม คดิ และหาคา� ตอบ • ลองให้เดกç æ ได้เล่น ลองทา� สมั ¼สั และเรียนร้สู งิ่ ต่างæ • ชวนเดกç æ ใหค้ ดิ เชื่อมâยงสง่ิ ตา่ งæ กบั ตวั เอง ท่ีบา้ น ท่ีâรงเรียน และสังคมรอบตัว • ตงั้ คา� ¶ามให้เดกç æ ท�าความเข้าใ¨เรื่องราว ป˜Þหา และสาเหตุ ของการเกิดปÞ˜ หาตา่ งæ • ต้ังขอ้ สงั เกตให้เดçกæ คิด¶ึงขอ้ ดี-ขอ้ เสียของสิ่งตา่ งæ ทไี่ ด้เหนç • ต้งั ข้อสงสัยและค้นคว้าขอ้ มูลเพม่ิ เติมตอ่ ¨ากแหลง่ อ่ืนæ • ทา้ ทายเดกç æ ใหค้ ดิ หาแนวทางแกป้ Þ˜ หาตามวิธขี องตวั เอง ๓

❝ศาสตรของพระราชาไม‹มีวันลŒาสมัย วิชาที่พระองค์ทรงสอน ใชไ้ ด้ทกุ มุมโลก เป็นศาสตรถ์ นอมโลก ถนอมมนุษย์ ตลอด 7๐ ป‚แหง่ ศาสตรพ์ ระมหากษัตริย ์ ในหลวงรัชกาลท ี่ ๙ ท่านทรงสอนพวกเราไว้ ครบเคร่ือง วันน้ีพระองค์ท่านไม่ประทับอยู่กับเราแล้ว แต่มีแสงสว่าง ท่สี อ่ งทางเราตลอดเวลา ขอใหเ้ ดินตาม หนังสือเดินทางตามรอยพระราชา คือโรดแมปให้ไปศึกษาตาม เส้นทางของศาสตร์กษัตริย์ เป็นเคร่ืองมือเหมือนมีไกด์คอยอธิบาย พอ่ แม่ลกู ได้เรียนร้พู รอ้ มกัน เขา้ ใจพรอ้ มกัน ตรวจสอบ ลงมอื ปฏบิ ตั ิ บนฐานความสามคั ค ี ๔

ขอใหเ้ ปน็ การเทย่ี วอยา่ งสรา้ งสรรค ์ เทยี่ วไปสอู่ งคค์ วามรทู้ พี่ ระองค์ ประสิทธิ์ประสาทให้ เที่ยวดูศาสตร์กษัตริย์ ศาสตร์พระราชาจะเที่ยว ได้เป็นร้อยโครงการ เหนือส่ิงอ่ืนใด จะเกิดความภาคภูมิใจว่าพ่อ ของเราเก่งเหลอื เกนิ พ่อเราสอนเราทุกอย่างเราเสียอกี อาจไมค่ ่อยเป็น ลูกท่ีดีนัก ไม่ค่อยใส่ใจค�าสอนของพ่อนักแต่ไม่สาย เวลานี้หนังสือ เดินทางจะน�าทางพวกท่านท้ังหลายไป จะเป็นเครื่องช่วยอย่างดี รับรองว่าจะบรรลุธรรม ธรรมชาติและธรรมดา และจบลงด้วยค�าว่า ประโยชน์สขุ ❞ ดร.สเุ มธ ตนั ติเวชกลุ เลขาธกิ ารมลู นิธิชัยพฒั นา และท่ีปรกึ ษาโครงการหนังสอื เดินทางตามรอยพระราชา ๕

แผนท่ีเสนทางการเรียนรู ตามรอยพระราชา ๒๐ ๑๐ ศูนยศึกษาการพัฒนา โครงการพ บานอา ง อาวคงุ กระเบน อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำริ จ.จันทบุรี โครงการพฒั นาท่ีดนิ มลู นิธชิ ัยพฒั นา จ.ระยอง โครงการปลกู พืช ๔๒ โดยไมใชดิน ๔๖มลู นธิ ชิ ัยพัฒนา จ.ปราจนี บรุ ี ๕๐ โครงการหวยโสมง โค อนั เนือ่ งมาจากพระราชดำริ รอบวัด จ.ปราจนีั บุรี อัน ๖

พัฒนาปา ชุมชน ๒๖ พพิ ธิ ภัณฑธ รรมชาตทิ ม่ี ชี ีวิต งเอ็ด จ.จันทบุรี ศนู ยศ ึกษาการพัฒนาเขาหนิ ซอน อนั เน่อื งมาจากพระราชดำริ จ.ฉะเชิงเทรา ๕๔ ๓๒ โครงการปาสิรเิ จริญวรรษ อันเน่ืองมาจากพระราชดำริ จ.ชลบรุ ี โรงเรยี นกาสรกสิวิทย จ.สระแกว ครงการพฒั นาพนื้ ท่ี 7 ๖๔ดญาณสังวรารามวรมหาวหิ าร นเน่ืองมาจากพระราชดำริ จ.ชลบรุ ี

เรียนร้¨ู ากภ¼ู าส่มู หานที พั²นา¨ากภเู ขา ¼ืนป่า ¼ืนดนิ สู่ท้องทะเล เส้นทางภาคตะวันออก ● ©ะเชงิ เทรา ● ¨นั ทบุรี ● ชลบุรี ● ปรา¨ีนบุรี ● ระยอง ● สระแก้ว ● ตราด 8

๙

Èูน¨ยาÈ์อนักึกษเยนาตออ่ื กงะาดม¨รลเา.พ¨ข¨ุยั²ันาาเกทสรนพบาียู่ทรอรุ นะอ้า่ี รวรงาคชู้ทุ้งดกะา� รรเะิลเบน อท่าอ้ วงคท้งุ ะกเลระแเหบง่นพระเมตตา สภาพปัญหาในอดีต ทรัพยากรชายฝั›ง เดอทçกา่ �าæวไคมองุ้ ¶กยึงารเกะรเรียบู้ไกหนม เสอ่ื มโทรมจากการตดั ไมท้ า� ลายปา่ การบกุ รกุ พ้ืนที่เป็นอ่าวปดล้อมด้วยสันทราย พื้นที่ป่าชายเลนเพ่ือเปลี่ยนสภาพเป็นบ่อกุ้ง มที างใหน้ า้� ทะเลเขา้ ออกทางเดยี ว และ บ่อปลา พ้ืนที่เพาะปลูกได้รับความเสียหาย ถา้ มองจากมมุ สงู รปู รา่ งของอา่ วจะ จากนา�้ ทะเลทว่ มถงึ และมปี ญั หาดนิ เคม็ มลี กั ษณะคลา้ ยกบั ปลากระเบน พระราชา ปราชญน์ กั พฒั นา มพี ระเมตตา ให้ฟ„œนฟูและอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ทถี่ กู ทา� ลายใหก้ ลบั มาใชป้ ระโยชนไ์ ดด้ งั เดมิ ด้วยการ ‘พัฒนา อนุรักษ์ ฟ„œนฟู จัดการ’ ทรัพยากรชายฝั›งทะเล บริเวณพ้ืนที่อ่าว คุ้งกระเบนและพื้นที่ใกล้เคียงให้เกิดความ สมดุลในระบบนิเวศ ช่วยพัฒนาชีวิตชาว คงุ้ กระเบนดว้ ยหลกั เศรษฐกจิ พอเพียง 1๐

11

ต¨าะกลยุยอเรดียเขนารสู้ ่ทู อ้ งทะเล บนพ้ืนท่ี ๘๕,òó๕ ไรข่ องÈูนย์Èกึ ษา การพั²นาอา่ วค้งุ กระเบนÏ มีท้ังเรื่องราว ชาย½˜›งใหเ้ รียนรู้ และทอ้ งทะเลที่เตçมไปด้วย สง่ิ มีชีวิตใหค้ ้นหา พรอ้ มแลว้ ไปตะลุยกนั เลย! ปลากร ทา� ซ้งั เชือกสรา้ งบา้ นให้ปลากันเ¶อะ ซั้งเชือกก็คือสาหร่ายเทียม ท่ีผูกติดไว้กับ ปะการงั เทยี ม เพอื่ ใหม้ แี พลงกต์ อน สตั วน์ า้� ขนาด เลก็ และสตั วน์ า้� ขนาดใหญเ่ ขา้ มาอยอู่ าศยั หลบภยั กอ่ นทจ่ี ะเจรญิ เตบิ โตและขยายพนั ธต์ุ อ่ ไป บ้านหอยสรา้ งสมดลุ ให้น้า� ทะเล ส¶านแสดงพันธส์ุ ตั วน์ า�้ เ©ลมิ พระเกยี รติ เด็กๆ จะได้หยอดปูนลงบนเชือก ö รอบ พระชนมพรรษา ทา� เปน็ กอ้ นเลก็ ๆ ใหล้ กู หอยเกาะ เพอื่ นา� ไป ว้าว…มาท่ีเดียวได้เห็นท้ังปลาทะเล ปลา เลีย้ งจ�าหนา่ ยเป็นรายได้ และยังชว่ ยบา� บดั ท้องถิ่น ปลาหายาก มีท้งั หมด ๓๖ ตใู้ ห้ตะลุย นา�้ ใหม้ คี ณุ ภาพดยี ง่ิ ขนึ้ เปน็ หนงึ่ ในกจิ กรรม กันจนลืมเหนื่อยเลยล่ะ สถานแสดงพันธุ์สัตว์ ท่ใี ชธ้ รรมชาติช่วยธรรมชาติ นา�้ แหง่ นไ้ี มไ่ ดใ้ หแ้ คค่ วามเพลดิ เพลนิ เพยี งอยา่ ง เดยี ว แต่สรา้ งจติ ส�านึกและใหค้ วามรเู้ กย่ี วกบั ทรพั ยากรสัตวน์ า้� ในดา้ นตา่ งๆ โดยไม่มคี ่า 12 ใชจ้ า่ ยใดๆ ด้วยนะ

เหดคนçก้งุ้าæกตราระแ้ไู เหบบมบนวนา่ ้ี ปตล้นาทยาทงคางอื คปือา่ ปไมร้ะมงท่ียั่งยนื พระราชาใหว้ ิธแี ก้ปัญหาทย่ี ั่งยนื อ่าว เริ่มด้วยการอนรุ กั ษ์ดิน น้า� ปา่ จน เกิดความสมบูรณ์ ให้วิถีท�าการ เกษตรและประมงชายฝั›งท่ียั่งยืน เปน็ ทมี่ าของหลัก “การพัฒนาจาก ยอดเขาสทู่ ้องทะเล” อยา่ งแท้จรงิ ระเบน ทา� ปุย‰ หมักดนิ เลนนากุง้ เดก็ ๆ รไู้ หมวา่ ดนิ เลนจากนากงุ้ นา� มาทา� ปย‰ุ ไดน้ ะ แถมยังน�าไปใช้ในแปลงสาธิตปลูกไม้ผล และพืชผัก ต่างๆ ของอา่ วค้งุ กระเบนได้อีกดว้ ย การปลูกพืชในâรงเรือนพลาสติก แบบง่ายต้นทุนต�่าเป็นต้นแบบให้เกษตรกร นา� ไปปรบั ใช ้ เพอ่ื แกป้ ญั หาการปลกู พชื ไมไ่ ดผ้ ล เนื่องจากดินเค็ม เปลี่ยนมาปลูกพืชผักผลไม้ ในกระถางหรอื ตะกรา้ เชน่ เมลอ่ น มะเขอื เทศ เป็นต้น ท�าให้เห็นว่าแม้เป็นพ้ืนท่ีชายฝั›งก็ปลูก พืชผกั ผลไมไ้ ด้ ดปู ลาการต์ นู ท่ีâรงเพาะ¿ก˜ 1๓ ที่โรงเพาะพันธุ์ มีปลาการ์ตูนในบ่อกว่า 1๐ สายพันธุ์ ให้เด็กๆ ตืน่ ตาตน่ื ใจ เป็นการเพาะขยายพนั ธเ์ุ พอื่ ทดแทนการจบั จากธรรมชาติ

เดินเลน่ +เรียนรู้ป่าชายเลน เส้นทางเดินป่าชายเลนมีระยะ ทางท้งั หมด 1,7๙๓ เมตร เพื่อเดิน เรียนรู้ระบบนิเวศของป่าชายเลนท่ีมี ต้นไม้หลากหลายชนิดและสัตว์น้�าที่ อยู่ร่วมกันอย่างสมดุล มีจุดไหนบ้าง เด็กๆ มาเดนิ สา� รวจกนั เถอะ รไู้ หมปา่ ชายเลน ¨ุดท่ี ๑ ปแู่ สม ส�าคัÞกับทอ้ งทะเลยงั ไง ? แสมขาวตน้ ใหญ ่ อายุนับร้อยป‚ ชาว เปน็ แหลง่ อนบุ าลสัตว์น�้า เชน่ กุ้งทะเล แหลง่ หลบภัยของสตั วน์ า้� และสัตวบ์ ก ๑บ้านเรียกติดปากว่า ชว่ ยก�าบงั คลน่ื และลมในทะเล ปอ‡ งกันการกัดเซาะของชายฝัง› ทะเล “ปแู่ สม” ชว่ ยดูดซบั ธาตอุ าหารทเ่ี กิน ความจ�าเป็นกอ่ นไหลลง สทู่ อ้ งทะเล ๘ ๗ ¨ุดที่ ๘ เชงิ ทรง เ¨ลุดี้ยทง่ี ก÷ุ้งรปะบรบะมปงด อธิบายระบบนิเวศวิทยาบริเวณ โดยใชป้ า่ ชายเลนดดู ซบั ธาตอุ าหาร รอยตอ่ ระหว่างป่าบกและปา่ ชายเลน และบา� บดั นา้� ทง้ิ โดยวธิ ธี รรมชาต1ิ ๔

มปี ลากใตาร้ท์ต้อนู งพทันะเธล์อุ หะรไรรบษา้างนะ ? อนิ เดียนแดง ด�า สม้ ขาว ลายปล้อง อานมา้ เเดปกç šนæพNัน¨eา�ธmไ์ุอดoะม้ ไรัย้ ว?า่ เพอร์คลู า่ แดงดา� 1๕

กับลภชอา่ือพงพ¨ปันับลธคาุ์ดู่ ูซิ ทอง ปลาการ์ตูนเปลี่ยนเพÈได้ ? แดง มะเขอื เท๘È ปลาทกุ ตัวจะเปน็ เพศผู้ทง้ั หมด และมี ปลาตวั ทใี่ หญท่ ส่ี ดุ ตวั เดยี วทเี่ ปลยี่ นเปน็ เพศ 1๖ เมีย และเป็นผนู้ �าฝูง ๑เพȼู้กบั เพÈเมียต่างกันยงั ไง ? เพศเมีย มีสีสันไม่สดใส ปกป‡อง อาณาเขต เพศผู้ มขี นาดเลก็ และสีสันสวยงาม ๗ ปลาการ์ตนู กับดอกไมท้ ะเล ดอกไมท้ ะเลมเี ขม็ พษิ แตไ่ มเ่ ปน็ อนั ตราย กบั ปลาการต์ นู เพราะปลาการต์ นู มเี มอื กชว่ ย ปอ‡ งกนั พษิ ดอกไมท้ ะเลได ้

¨ุดที่ ô ท่าเรือคายคั เป็นท่าจอดเรือคายัค ๔¨ุดท่ี ó หมดู ุด มีกิจกรรมให้พายเรือชมป่า อนสุ รณ ์ “หมดู ดุ ” ชายเลน หรือ “พะยนู ” ทใ่ี น ¨ุดที่ ò ชมวิว ปัจจบุ นั ใกลส้ ญู พันธุ์ ศาลาท่ีสร้างย่ืน ๓ออกไปในอ่าว มอง เห็นแนวป่าชายเลน ๒ทอ่ี ุดมสมบูรณ์ ๕ ป¨ุดา่ ไทม่ี -้ ๕ประมง การปลูกปา่ ชายเลนควบคู่ กับการเลีย้ ง ปลากะพงขาว ๖ ¨ุดท่ี ö ล�าพู ความสัมพันธข์ องหิ่งห้อยกบั ตน้ ล�าพู ปา่ ชายเลนกรองน้�าทงิ้ ¨ากนากุ้ง ก่อนลงทะเลอา่ วคุ้งกระเบน นา้� ทิ้งจากการเลย้ี งกุ้ง มีธาตอุ าหารจ�านวนมาก ซึง่ ถ้ามมี าก เกินไปในแหล่งน้�าจะท�าให้น้�าเน่าเสีย ป่าชายเลนคอยท�าหน้าท่ี ดูดซับธาตุอาหารเหล่าน้ีให้น้อยลง ท�าให้น�้าทะเลมีคุณภาพท่ี เหมาะสมตอ่ การดา� รงชีวิตของสตั วน์ �้าตา่ งๆ 17

เครวิ่มาตม้นส¨มาบกูรปณา่ ข์ชอายงทเละนเล ชายเเดลçกนæมสี เง่ิ ดมินีชีวสิต�ารอวะ¨ไรดอูซยิวบู่ ่า้าปง่า สัตวน์ า�้ น่ารู้ ที่ดเงั ดเหçกมæอื ไนดเ้ยสินียงไหดมีดนว้ิ มนั คือเสยี งอะไรนะ ? กุง้ ดีดขนั จะท�าเสยี งดัง ปˆอก-ปอˆ ก หรือเสียงเหมอื นดีดน้ิว เพื่อใหศ้ ตั รตู กใจ แลว้ ใชก้ ้ามอกี ขา้ ง หน่งึ ที่เล็กกวา่ ดีดนา�้ ใสห่ น้าของศัตรู เพื่อปอ‡ งก้นตัว กุ้งดดี ขันชอบซ่อนตัว อยใู่ นรบู รเิ วณพ้นื ดนิ ปา่ ชายเลน ปูอะไรเอ่ย เปนš อัÞมณีแห่งปา่ ชายเลน ? ปกู า้ มดาบ มกี า้ มขนาดใหญ่ข้างใดขา้ งหนึง่ และมสี สี ันสวยงาม จึงได้ ชื่อวา่ เป็นอญั มณีแหง่ ป่าชายเลน ปลาอะไรอยู่ได้ทั้งบนบกและในน้า� ? ปลาตนี สามารถเดนิ ปน‚ ปา่ ย และกระโดดไดเ้ มอ่ื อยบู่ นบก มผี วิ และชอ่ งเหงอื กทพี่ เิ ศษ ทา� ใหห้ ายใจได้ 18 ท้งั ในน�า้ และบนบก

ต้นไม้นา่ รักษ์ รักษ์ = อนรุ ักษ์ เดกç æ อยากรู้ไหม ทา� ไมตน้ ไม้ ในป่าชายเลน อยู่ในน้า� เคçมตลอดเวลา¶ึงไมต่ าย พันธุ์ไม้ป่าชายเลนต้องการน้�าจืดในการเจริญเติบโตเหมือนต้นไม้ ทว่ั ไป แตจ่ ะมตี อ่ มขบั เกลอื อยทู่ ท่ี อ้ งใบ ทา� หนา้ ทขี่ บั ความเคม็ ในนา�้ ทะเล ให้เหลอื แต่น�้าจดื เช่น ต้นแสม ต้นเหงอื กปลาหมอ เป็นตน้ รากอากาÈคืออะไร ? รากอากาศท�าหน้าท่ีล�าเลียง ออกซเิ จน ผา่ นรากทอ่ี ยใู่ ตด้ นิ เลน เขา้ สู่ลา� ตน้ ทา� ใหต้ น้ ไม้ป่าชายเลนเจริญ เตบิ โตและดา� รงชีวติ อยไู่ ด้ ด้วยศาสตร์ของพระราชาท่ีเห็นความส�าคัญของแหล่งต้นน�้าและ ความสมบรู ณข์ องปา่ ทม่ี ผี ลตอ่ ชวี ติ ประชาชนแกป้ ญั หาโดยใชธ้ รรมชาติ ชว่ ยธรรมชาต ิ จากปา่ เสอ่ื มโทรม กพ็ ลกิ ฟนœ„ กลบั มาอดุ มสมบรู ณ ์ เกดิ อาชพี หลอ่ เลย้ี งคนในชมุ ชนอยา่ งยง่ั ยนื ศูนยศ ึกษาการพัฒนาอา‹ วคŒุงกระเบนอันเน่ืองมาจากพระราชดาํ ริ การเดนิ ทาง ต.คลองขดุ อ.ท่าใหม่ จ.จันทบรุ ี เปด ให้เข้าเยี่ยมชมได้ทกุ วัน เวลา ๐8.๐๐ - 18.๐๐ น. 1๙ ๐ ๓๙๔๓ ๓21๖-8 www.fisheries.go.th/cf-kung_krabaen

รักษ์ปา่ ¼นื สดุ ทา้ ยแหง่ บ้านอ่างเอดç âครงการพั²น¨า.¨ปันา่ ทชุมบชรุ นี บา้ นอา่ งเอçด เ¼¨ู้คา้ นืหปÞ่าิง¼นนื กั สพุดั²ทนา้ ยาสู่ชุมชน เพราะปา่ คอื แหลง่ ตน้ นา้� และมคี วามสมั พนั ธก์ บั คนในชมุ ชน สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี จึงเห็นถึงความจ�าเป็นท่ี จะอนรุ ักษแ์ ละฟœน„ ฟูสภาพป่าไม้บนพ้นื ท ่ี 1๖๐ ไร ่ 1 งาน 8๖ ตารางวา ซึ่งเปน็ ปา่ ผืนสุดทา้ ยของบา้ นอา่ งเอด็ ไว ้ พระราชทานพระราชดา� รใิ หจ้ ดั ทา� โครงการพฒั นาเปน็ ปา่ ชมุ ชนบา้ น อ่างเอ็ด (มูลนิธิชัยพัฒนา) เพื่อเป็นแหล่งศึกษาหาความรู้ สนับสนุน ให้ชุมชนรจู้ กั ใช้ทรพั ยากรธรรมชาติให้เกดิ ประโยชน์อยา่ งย่ังยนื 2๐ รักษ์ = อนรุ ักษ์

เดกç ปคæ่าอื ชอรุมะู้ไชหไรนมวา่ การดา� รงชวี ติ ของคนในชมุ ชนทตี่ อ้ งอาศยั ปา่ หรือทีด่ ินรอบๆ ป่า โดยมีองค์กรหรอื ชาวบา้ นมา รบั ผดิ ชอบจดั การอยา่ งเหมาะสม และยงั คงความ เปน็ ภูมิปัญญาท้องถน่ิ ไว ้ 21

ข้นึ อย่กู ับชีวคิตวขาอมงอชยุมรู่ ชอนดของป่า มีป่า มอี าชีพ ป่า เป็นแหล่งต้นน้�ำ ให้ ที่ดินเพื่อการเพาะปลูก เป็น แหล่งอาหาร และปัจจัยในการ ด�ำรงชพี ภมู ิปัญญาชาวบา้ นคงอยู่ เม่ือมปี า่ ปราชญ์ชาวบา้ น ก็มีบทบาท ถ่ายทอดภูมิปัญญาให้คงอยู่กับคนรุ่นหลัง ผ่านการจัดอบรมค่ายเยาวชนเดินตามรอยพระราชา 22 เรียนรเู้ รื่องสัตว์ป่าและพนั ธ์ไุ มต้ า่ งๆ ในป่าชมุ ชน

เดนิ ส�ารว¨ป่า¼ืนสดุ ท้ายของบ้านอ่างเอçด สคกมอื ันนุอนไะพไะรร เส้นทางศึกษาธรรมชาติในป่า มีระยะทาง 1.๕ กม. เด็กๆ จะได้เรียนรแู้ หลง่ สมุนไพร พืชอาหารพน้ื บ้าน แหลง่ อาศยั ของสัตว์สะเทินนา้� สะเทนิ บกกวา่ 2๐ ชนดิ และสตั ว์เลอ้ื ยคลานกว่า ๓1 ชนิด กเสลน้ าทงวานัง รจู้ กั สมนุ ไพรและพชื อาหาร พื้นบ้านนานาพรรณ และไม้ ยืนต้นอีกกว่า ๕๐ ชนิด กับ ปราชญ์ชาวบา้ นตัวจรงิ ในป่านมี้ ีสมนุ ไพรอะไรที่เดกç æ รู้¨ักบา้ ง ? ม้ากระทืบâรง เต่ารา้ งหนู เถาคลา้ ยตน้ บอระเพด็ สว่ น ใบสีเขยี วสด ใบเหมอื นครบี ปลา ของเน้ือไม้กินแกอ้ าการปวดหวั รากกนิ แก้ช้�าในได้ สตั วห์ น้าดินตวั ช้ีวดั คณุ ภาพดิน แมลงหางดีด แมลงชีปะขาว กินสารอินทรยี ใ์ นดนิ เป็นอาหาร เป็นแมลงน�้า ท่ี อายุสั้นที่สุดในโลก มคี วามไวตอ่ มลพษิ ในน�้า และชอบอยู่ในแหลง่ น้า� สะอาด เท่านน้ั 2๓

กเสล้นางทคาืนง เส้นทางกลางคืนเด็กๆ จะได้จับตุกแกป่าตะวันออก ซง่ึ เป็นสัตว์เฉพาะถน่ิ ของภาคตะวนั ออกดว้ ย ตุกทแา� กไปมา่เ¨ตอะตวอนั นอกอลกามงาค¨ืนาก?ไหน พบมากในเขตภาคตะวันออกของไทย กลางวัน นอนซ่อนตัวในขอนไม้ผุๆ ออกหากินเวลากลางคืน กนิ แมลงตัวเลก็ ๆ มดต้นไมส้ ริ ินธรกบั เ¶าวัลยค์ วามมหÈั ¨รรย์ ในป่า เป็นมดชนดิ ใหมข่ องโลกที่อาศัยอย่ใู นเถาวัลย์ ฮ่อสะพายควาย ค้นพบที่โครงการพัฒนาป่าชุมชน บา้ นอา่ งเอ็ด (มูลนธิ ชิ ัยพัฒนา) 2๔

ภูมปิ ˜ÞÞากชาิ¨วกบร้ารนมปา่ อ่างเอçด ทา� กระดาษ¨ากตน้ กลว้ ยไข ่ เปน็ ผลติ ภณั ฑท์ ท่ี า� จากวัตถุดบิ ท้องถิ่นรวมกับภูมปิ ัญญาชาวบา้ น ท�าอาหารวัต¶ุดิบ¨ากป่า เป็นกิจกรรมให้เด็กๆ ใชพ้ ชื อาหารท้องถิ่นในปา่ มาท�าอาหารกินดว้ ยตัวเอง ดสู ตั วด์ อง เชน่ งชู นดิ ตา่ งๆ เพอ่ื ใหร้ วู้ า่ งูแตล่ ะชนิดเป็นอย่างไร มพี ษิ มากนอ้ ยแค่ไหน รอ่ นพลอย ร่อนพลอยด้วยมือแบบวธิ ดี ้ังเดมิ โครงการพฒั นาปา่ ชมุ ชนบา้ นอา่ งเอด็ (มลู นธิ ชิ ยั พฒั นา) ตน้ แบบของปา่ ชมุ ชนทม่ี กี ารอนรุ กั ษ์ ทรัพยากรป่าไม้และสัตว์ป่า โดยสร้างผู้น�าเยาวชนให้เป็นก�าลังส�าคัญที่จะอนุรักษ์ให้ป่าอยู่คู่กับ ชมุ ชนตอ่ ไป โครงการพฒั นาปา† ชมุ ชนบาŒ นอา‹ งเอ็ด (มูลนิธิชยั พัฒนา) การเดินทาง ต.ตกพรม อ.ขลุง จ.จันทบรุ ี เปด ใหเ้ ขา้ ชมโครงการวนั จนั ทร-์ ศกุ ร ์ เวลา 8.๓๐ - 1๖.๓๐ น. 2๕ ๐8 ๙8๓๓ 8๖๐๐ KhorngkarPhathnaPaChumchnBanXangXed

พพิÈูนธิ อยภนัÈ์ เัณึกนษอื่ฑา¨งตกม์ธ.©าาารระ¨มเพราชรกังิ²มเพอทชนรยราาะาเรตขาาิทชหดินี่มา� ซรีชอ้ิ ีวนิต พ้ืนที่หลายหม่ืนไร่ของอ�าเภอพนมสารคาม ทา� ไมดิน จากเคยเป็นป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์ที่สุดแห่งหนึ่งของ ¶งึ เสอ่ื มâทรม ไทย เมอ่ื มกี ารสรา้ งถนนทางหลวง ทา� ใหม้ กี ารระเบดิ หนิ ไปทา� ถนน พนื้ ทปี่ า่ ดงดบิ ทเี่ คยอดุ มสมบรู ณจ์ งึ ไดน้ ะ กลายเปน็ ที่ดนิ เส่ือมโทรมในเวลาตอ่ มา พเสร่อื ะปมราâา่ ทชรแาไู้รลหแมะมกยดป้ ังิน˜Þไงห?า พระราชาเห็นถงึ ปญั หาปา่ ไม ้ แหล่งน้�า และ ดนิ เสอื่ มโทรม จงึ มพี ระราชดา� ริให้เริ่มกอ่ ตง้ั ศูนย์ ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อน ให้เป็นศูนย์ตัวอย่าง รวมการพฒั นาดา้ นเกษตรกรรมทส่ี มบรู ณแ์ บบ เพอ่ื ใหเ้ กษตรกรสามารถนา� ไปใชใ้ นการประกอบอาชพี ไดอ้ ย่างยงั่ ยนื 2๖

ทา� ไม¶งึ เรียก “เขาหนิ ซ้อน” เพราะพ้ืนท่ีมีเขาหินตามธรรมชาติ ก้อนเล็กก้อนใหญ่วางซ้อนทับสลับกัน อยู่อย่างธรรมชาติ จึงมีชื่อว่า “เขาหิน ซ้อน” น่นั เอง 27

ภายในพพิ ธิ ภณั ฑธ์ รรมชาติที่มีชีวิต พื้นท่ีกว่า ๑,๘๙๕ ไร่ มีอะไรใหต้ ามรอยบ้างนะ แปลงนาสาธิต ท�ำเกษตรทฤษฎี ใหม่ ผสมผสานทง้ั พืชไร่ พืชสวน และ เล้ียงสัตว์ในสัดส่วนทเ่ี หมาะสม สวนปา่ สมุนไพรเขาหินซอ้ น มสี มนุ ไพรให้เรยี นร้อู ยใู่ นสวนป่ามากถึง ๙๐๐ ชนิด และสมุนไพร ๙ ชนิดยังเอามาแปรรูปเป็น 28 แชมพู สบู่ ครีมทาผวิ หรอื ผลติ ภัณฑต์ ่างๆ ด้วย

สมนุ ไรชนดิ ไหนนะ เพทดี่เ่ีเกç ¨อæา้าหมลนาอทา้ งท�า¶ส่ีดาบูสมู่ิ แปลงขยายพันธุ์หÞา้ แ½ก เพาะเล้ียงปลาและกบ เปน็ แปลงสาธติ ทรี่ วมหญา้ แฝกไวห้ ลาก ท่ีงานประมง หลายสายพนั ธ ์ุ ซงึ่ หญา้ แฝกชว่ ยปอ‡ งกนั การ เป็นต้นแบบให้ประชาชนมาศึกษา พงั ทลายของดนิ และสรา้ งความชมุ่ ชนิ้ ใหก้ บั เรียนรู้ และน�าไปสร้างรายได้ให้ตัวเอง พ้ืนทีม่ ีไมย้ นื ตน้ และแปลงพืชผลตา่ งๆ ต่อไป 2๙

พระราชาของเรา แก้ปÞ˜ หาปา่ ไม้และดินอยา่ งไรนะ ¿„œน¿ูสภาพดิน พัฒนา รเค้ไู หอยมะมไปีรดน˜Þนิ ะทห่ีาน่ี ปรับปรุงดินโดยใช้ปุ‰ยพืชสดและ ในอดีตเคยเป็นดินทรายที่ปลูก การปลูกพืชตระกูลถ่ัวเป็นพืช พืชผกั ไมไ่ ด้ แตเ่ พราะพระราชาท�าให้ แซม เปน็ การปอ‡ งกนั ศตั รพู ชื โดย ดนิ ทรายกลายเป็นดนิ ทเ่ี พาะปลูกได้ วิธธี รรมชาติอีกด้วย ¿„œน¿ูสภาพป่า ปลูกไม้ผล เพ่ิม ท�าสวนสมุนไพร ปลูกพืชท่ี ช่วยบ�ารุงดิน และรวบรวมพนั ธ์ุไม้ ๓๐ ป่าหายากในภาคตะวนั ออก

ส่งเสริมการเกษตรและประมง เช่น สาธิตการเพาะเล้ียงสัตว์น้�าในกระชังและการเพาะ เลยี้ งพันธป์ุ ลาสวยงาม ระบบสหกรณ์ แนะนา� สง่ เสรมิ ระบบสหกรณใ์ หก้ บั เกษตรกร เชน่ ให้ บริการสีข้าว ฝƒกอบรมการแปรรูป ผลผลิตเพื่อจ�าหน่าย ให้เกษตรกรมี รายได้ทมี่ ั่นคง เม่ือมีป่า มีแหล่งน�้า มีพื้นท่ีเรียนรู้ ดินทรายมีลักษณะอย่างไร เกษตรกรรม ประชาชนกส็ ามารถนา� ไปใช้ ท�าไม¶งึ ปลูกพืชได้ไมด่ ีนะ ในการประกอบอาชีพไดอ้ ย่างย่งั ยนื แลว้ ท�าอยา่ งไร ใหด้ ินทรายกลายเปนš ดนิ ที่ปลูกพชื ได้ ศนู ยศึกษาการพฒั นาเขาหนิ ซŒอน อนั เน่อื งมาจากพระราชดาํ ริ ต.เขาหินซ้อน อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชงิ เทรา เปด ใหเ้ ขา้ ชมโครงการวนั จนั ทร-์ ศกุ ร ์ เวลา 8.๓๐ - 1๖.๓๐ น. ๐ ๓8๕๙ ๙1๐๕-๖ www.khaohinsorn.com การเดนิ ทาง ๓1

เดินเท่ียวป่า“ห้องเรียนธรรมชาติ” âครงการป่าสิริเ¨ริÞวรรษอันเน่อื งมา¨ากพระราชดา� ริ ¨.ชลบุรี พระราชาสอนเราให้รักษป์ ่า “ปท่า�าแไหทมง่ ¶่ีนคงึวี่ วเา่ รามียรกัก” พระราชาปลูกปา่ เพ่ือ ย้อนไป 27 ป‚ท่ีแล้ว จังหวัดชลบุรีมีพ้ืนที่เป็น มอบเปน็ ของขวญั แด่ ป่าเส่ือมโทรมบริเวณกว้าง ท�าให้พ้ืนท่ีป่าและแหล่ง พระราชนิ ี ในวโรกาส น�้าลดลง สัตว์ป่าไม่มีแหล่งอาศัย ชาวบ้านก็ไม่ได้ ทรงมพี ระชนมพรรษาครบ ใช้ประโยชน์จากปา่ ๖๐ พรรษา เม่ือป ‚ พ.ศ. พระราชามคี วามหว่ งใยจงึ ใหฟ้ นœ„ ฟผู นื ปา่ บรเิ วณ 2๕๓๕ ปา่ สริ เิ จริญวรรษฯ เขาชโี อน จงั หวดั ชลบรุ ี ใหก้ ลบั มาอดุ มสมบรู ณ ์ ทรง แห่งน้จี งึ มอี ีกช่ือวา่ คดิ วธิ ฟี นœ„ ฟ ู ดแู ลและรกั ษาปา่ เพอื่ ประชาชนในพน้ื ท่ี “ปา่ แหง่ ความรกั ” และทีใ่ กล้เคียงไดใ้ ช้ประโยชนอ์ ยา่ งยงั่ ยืน เปน็ ท่มี า ของโครงการป่าสิริเจริญวรรษ อันเนื่องมาจากพระ ราชด�ารินน่ั เอง ๓2

แทนความรักของพระราชินี มีต่อพระราชา “พระเจา้ อยหู่ วั เป็นนา�้ ฉนั จะเป็นปา่ ปา่ ทถี่ วายความจงรักภักดตี ่อน้�า พระเจ้าอยู่หัวสรา้ งอ่างเกบ็ นา้� ฉนั จะสร้างปา่ ” พระราชด�ารัสของพระราชินี ๓๓

¨ากป่าเสื่อมâทรม กลายเปนš ปา่ สมบูรณ์ได้ยังไงกนั นะ ขุดลอกบงึ นา้� ท�า¶นนรอบบึง แกป้ ญั หาการตน้ื เขิน และถนนเชือ่ มโยงบงึ แตล่ ะแหง่ ปลูกต้นไมย้ นื ต้นและไมป้ ระดับ ปลูกแ½ก เพ่ือพฒั นาเป็นเสน้ ทางท่องเท่ยี วเชงิ นิเวศ แกป้ ัญหาการไหล ของเศษดิน หนิ ทไี่ หลงลงบงึ น้�า ๓๔

ปา่ ท้ังปา่ …คอื หอ้ งเรียนธรรมชาติ กิ¨กรรมยงิ EM ball ลงสระบัว EM bal ชว่ ยบา� บดั ให้น้�า มีคณุ ภาพทีด่ ขี นึ้ และเพม่ิ ปุ‰ยให้บัว ท่ีหนาแนน่ ในบอ่ ไดส้ ารอาหาร ที่เพยี งพอ เดก็ ๆ อยา่ ลมื ลองนะ เส้นทางÈกึ ษาธรรมชาติ ไปเดินส�ารวจกันว่ามีอะไรบา้ ง สวนศึกษาธรรมชาติ สวนรวมพนั ธกุ เดินชมพันธุ์ไม้ธรรมชาต ิ ดกู ารเติบโตขอ และพชื สมนุ ไพร ทจี่ ดั ไวใ้ ห้ งา่ ยตอ่ การเยี่ยมชม เสŒนทางเดนิ ศกึ ษาธรรมชาตบิ นไหล‹เขา เรยี นรูแ้ ละทดลอง ท�าฝายชะลอน�้า ช่วยใหป้ า่ ชุ่มชื่น สรววมนพรวันมธพุ์ดันอธกุไไมมŒดท้ อ่ีอกอหกดอมอกไทย ท้ังป ‚ และตามฤดกู าล สวนรวมพันธุบัวไทย โรงอนบุ า และหอด รวมบัวนานาพันธุ์ในอ่างเก็บน้�า ชมสตั วป์ ่าโดย ๓๕ ขนาดใหญ่

คืออ½ะาไยรนะ ½าสยา� ชคเดะÞั ลกç กอæคบั รวปาูไ้ า่หมยมชังุม่ ไงช้ืน ฝายชะลอความชมุ่ ชน้ื คอื การ กลŒวยไทย ชะลอไม่ให้น�้าไหลลงสู่ลุ่มน�้า องกลว้ ยนานาชนิด เพ่ือให้ดินกักเก็บความชุ่มชื้น ดูการปลกู ปา† ไวไ้ ด้นาน ตามแนวทางปลูกปา่ ๓ อย่าง ได้ประโยชน์ ๔ อย่าง าลสตั ว ปลูกปา่ ó อยา่ ง ไดป้ ระâยชน์ ô อย่าง ตามแนวพระราชด�าริ ดสู ตั ว ปลูกป่า ๓ อย่างคือ ปลกู ไมใ้ ชส้ อย ไมก้ นิ ได ้ และไม้เศรษฐกิจ ยไมร่ บกวน ได้ประโยชน ์ ๔ อยา่ งคอื ไดก้ นิ พชื ผล ได้ไม้ท�าท่อี ยู่อาศยั ไดไ้ ม้ไว้ทา� ฟ„น และป่าสามารถชว่ ยอนุรกั ษด์ นิ และน�า้ ได้ ๓๖

ตลอดเส้นทางÈึกษาธรรมชาติ เดçกæ เ¨อสัตวอ์ ะไรบ้างนะ นกกนิ ปลแี กม้ สีทับทมิ ¼ีเสอ้ื ก้ิงกา่ ¼ีเส้ือกลางคนื กระรอกด�า ๓7

เ¨ออะไรอีกบ้าง วาดเล้ยยย! ๓8

ปา่ แห่งนม้ี ปี ระâยชนก์ ับใครบา้ ง ปา่ สิรเิ จริญวรรษฯ ทีม่ พี นื้ ทีก่ ว่า 2,2๐๐ ไร ่ มปี ระโยชน์ตั้งแต่ ในปา่ ยันชุมชน มาดกู ันซวิ ่าทา� ไมป่าจึงมสี า� คัญมากต่อทุกคน ประชาชนมีอาชีพ และได้ใช้ประโยชนจ์ ากปา่ ของโครงการฯ เป็นแหลง่ ศึกษาธรรมชาติ ส�าหรบั คนท่ัวไป ศึกษาหาความร้ ู เปน็ แหล่งทีอ่ ยอู่ าศยั และขยายพนั ธสุ์ ตั วป์ า่ ทปรัพอ‡ งยกาทันก�ากรลธาารรยรบมกุ ชราุกติ ปา่เกเ่ยีดวกç ขæอ้ สงลก�าอคบั งÞั เครหดิายรดงัือูซไิง อนุรักษ์ดิน แหล่งตน้ น�้า และระบบนิเวศวทิ ยา ของป่าดงั้ เดิม มปี า่ -มอี าหาร = มผี กั ผลไมป้ ลอดสารพษิ กนิ มีป่า-มีความสุข มีอาชีพ = อาหารมี จึง ๓๙ ไม่อดตาย เหลอื กนิ ขายได้

ทมีกี่ทิ¨้ังกสรนรกุ มแอละะไรรอักกีษบธ์ รา้ รงมชาติ • เสน้ ทางปน›˜ ¨ักรยานรอบปา่ การพฒั นาเสน้ ทางทอ่ งเทย่ี วปน›ั จกั รยานรอบปา่ นอกจากเพอ่ื เปด เสน้ ทางเรยี นรเู้ ชงิ นิเวศแล้ว ยงั เป็นแนวชายแดนป‡องกันการเสียพนื้ ท่ี ปา่ ดว้ ย • คา่ ยปลูกป่าในใ¨คน เดก็ ๆ จะไดเ้ รียนรูอ้ ยกู่ บั ป่าผ่านกิจกรรม จากพีๆ่ ป่าไม้ เป็นเวลา ๓ วัน 2 คืน วันที่ ๑ กิจกรรมสนั ทนาการกบั ครปู า่ (พ่ีๆ เจ้าหน้าทป่ี า่ ไมใ้ จดี) วันที่ ๒ กิจกรรมรู้จักปา่ ท�าฝายชะลอน้�า ฝƒกค่ายเชอื ก ได้มาท่ีนแ่ี ล้ว วันท่ี ๓ ดแู สงแรกของสัตหบี และปลกู ต้นไม้ เดกç æ รสู้ ึกอย่างไร บา้ งนะ ๔๐

¨เาดกกç ค¨า่ ะยได“้อปะลไรูกปา่ ในใ¨คน” ปรัชÞาการพั²นาปา่ ของพระราชาคือ ทา� ให้ทุกคนรักปา่ ¨าก¨ิตสา� นกึ ¨ริงæ มากกว่าการบงั คบั หรือให้ความรู้ แต่ควร¨ะปลูกต้นไมล้ งในใ¨คนเสียก่อน ใหค้ นรสู้ กึ อยากปลูกและรักษาตน้ ไม้ดว้ ยตัวเอง เม่ือมพี ื้นทป่ี ่าซง่ึ เป็นแหล่งต้นน�้า ฝนกต็ กต้องตามฤดูกาล เกษตรมีนา�้ ไว้ทา� สวนทา� นา เมอ่ื คนในชุมชนมรี ายได้ ชุมชนกเ็ ขม้ แข็งและย่ังยนื โครงการปา† สิรเิ จริญวรรษ อันเนื่องมาจากพระราชดาํ ริ ๔1การเดนิ ทาง ต.นาจอมเทียน อ.สตั หีบ จ.ชลบรุ ี เปดให้เข้าชมวนั จันทร-์ เสาร์ เวลา ๐8.๐๐-1๖.๓๐ น. ๐8 1782 ๔๐๓2

ตะลยุ สวน¼ลไม้ของพระราชา มูลâนคธิรงิชยักาพรั²พนั²าน¨าท.รี่ดะยินอง สวน¼ลไม¼้ สม¼สาน แบเแเดปบปçกนš¼ลæยสงงั¼มรไ¼ลงูไ้ หไสม?มา้น เจา้ หญิงนกั พฒั นา มพี ระราชด�าริใหป้ รับปรุงพื้นที่ บ้านสามแยกประแสร ์ ต.คลองปนู อ.แกลง จ.ระยอง และฟ„œนฟูสภาพสวนไม้ผลให้มีความอุดมสมบูรณ์ โดย ใช้เทคโนโลยีการผลิตพืชที่ถูกต้องเหมาะสม จัดท�า แปลงต้นแบบผลไม้แบบผสมผสานตามศาสตร์ของ พระราชา แปลงศึกษาทดสอบพันธุ์ปาล์มน�้ามัน และ แปลงปา่ ชมุ ชนเพอื่ เป็นแหลง่ เรยี นรู้ท่ียั่งยืน ๔2

อขใะนอไงรสมพบว¼ี นรา้ลงะ¼ไรนมลาะ้ไชมา?้ ๔๓

ไเรปียลนยุ รสหู้ วรนรขษอางพระราชากันเ¶อะ พืน้ ทปี่ ระมาณ ๓2 ไร ่ ในสวนผลไม้ของพระราชา มีพเดชื çกอæะไรลบอา้ งงสทงั ่ีปเกลตูกดแซูซิม มอี ะไรใหส้ นกุ เรียนรู้บ้างนะ ตน้ เงาะ มงั คดุ และลองกองอยบู่ า้ ง ? แปลง¼ลไม¼้ สม¼สาน คือการผสมผสานไม้ผลชนิดต่างๆ เข้าด้วยกัน อย่างลงตัวและเกื้อกูลกัน โดยใช้ดิน น�้า แสงแดด ให้เกดิ ประโยชนส์ งู สดุ สร้างสภาพแวดลอ้ ม ให้ความสมดุลอย่างตอ่ เนอื่ ง อาคารป¯บิ ตั ิการเพาะเหçด โรงเพาะเห็ดนางฟ‡า เปด ใหม้ า เรยี นรูด้ ูการสาธติ ไดต้ ลอดทั้งป‚ แปลงปลกู มะนาวในบอ่ ซเี มนต์ มะนาวสามารถออกลกู นอกฤดูได ้ เพราะปลูกใน บอ่ ซเี มนตง์ า่ ยตอ่ การงดนา�้ และบงั คบั ใหอ้ อกลกู นอกฤดู แปลงปลูกพชื หมนุ เวียน การปลูกพืชหลายชนิดที่ต่างชนิดกัน ในบริเวณเดียวกันตามล�าดับของฤดู ช่วย ให้เกษตรเก็บผลผลิตได้ต่อเน่ือง ไม่ต้องรอ ๔๔ ผลผลิตท่ใี ช้เวลานานเพยี งอยา่ งเดยี ว

มชาว่ ลงไุยหสนว¶นงึ¼ดลี ไ?ม้ ตน้เกยไ“บัหอละน“อกตทงว้อกา่เุ รงกอียกงันาน”นร”ะน�้า ลองกอง ชอบนา้� น้อย เพราะออกดอก ตอนน้�าแลง้ ทเุ รยี น ต้องการน�้าเยอะ ชอบรม่ เงา ชว่ งเดอื น พฤษภาคม - มถิ ุนายน ผลไม้ออกผลผลติ พอดี âรง¼ลติ ปุย‰ อนิ ทรีย์เตมิ อากาÈ âครงการÈึกษาทดสอบ คือการผลิตปุ‰ยหมักแบบไม่ต้อง พันธุ์ปาล์มน้�ามนั พลิกกลบั ใชเ้ วลาแค่ ๙๐ วันกไ็ ด้ป‰ยุ แปลงศึกษาทดสอบพันธุ์ หมักคุณภาพดี เพื่อใช้ในการเกษตร ปาล์มน้�ามัน เพื่อหาพันธุ์ท่ี ชว่ ยลดการใชป้ ย‰ุ เคมีและสารเคมีได้ เหมาะสมกับพน้ื ท ่ี โดยมพี ืน้ ท่ี ปลูกทัง้ หมด 1๐ ไร่ แปลงปา่ ชุมชน มพี นื้ ทป่ี ระมาณ ๙ ไร ่ พฒั นาจากแปลง ยางพาราเก่าที่หมดสภาพการกรีด ให้เป็น ปา่ ชมุ ชน ประชาชนเขา้ มาใชป้ ระโยชน ์ และ ศกึ ษาพชื ท้องถิ่นในชุมชน นอกจากแปลงสาธติ ยงั มกี ารขยายพนั ธก์ุ ลา้ ไมผ้ ลพนั ธด์ุ เี พอื่ จดั จา� หนา่ ย และทดลองแปรรปู ผลผลติ ต่างๆ เพอ่ื เป็นรายไดเ้ สรมิ ให้กับโครงการดว้ ย โครงการพฒั นาที่ดนิ มูลนธิ ชิ ยั พัฒนา จงั หวดั ระยอง ๔๕การเดนิ ทาง ต.คลองปูน อ.เแกลง จ.ระยอง ๐8 ๙๓82 27๐๕ www.chaipat.or.th

เแปปšนลแงปรล่างง¼เมักลไมดç ่พใชันด้ ธนิ ุ์ âครงกมารูล¨ปน.ปลธิ รกูิชายัพ¨พืชนี âั²บดุรยนีไาม่ใช้ดนิ ไม่ต้องใชเ้ งนิ เยอะ กçปลกู ¼ักไม่ใช้ดนิ ได้ เน่ืองจาก ต.บ้านพระ อ.เมือง จ.ปราจีนบุรี เป็นพ้ืนท่ีที่มีความพร้อม เจ้าหญิงนักพัฒนาจึงมีพระราชด�าริให้ท�าที่แห่งน้ีเป็นโครงการน�าร่อง และ แปลงสาธิตการปลูกพืชโดยไม่ใช้ดินต้นทุนต่�า ประยุกต์ใช้วัสดุในท้องถ่ิน มาดดั แปลงเปน็ โตะ ปลกู ผกั ปลอดภยั สง่ เสรมิ รายได้ใหค้ นในชุมชน âอ้âห • ดินไม่ด ี สภาพแวดลอ้ มไม่ด ี ก็ยังปลกู ได ้ ปลกู ¼กั ไม่ใช้ดนิ • ใชพ้ ้ืนทไ่ี มเ่ ยอะ แถมยงั ได้ผลผลติ ดี มีข้อดีเยอะ¨ัง • ประหยัดเวลา ไม่ตอ้ งเตรยี มดินใหย้ งุ่ ยาก • ปลูกได้ต่อเน่อื งตลอดป‚ ๔๖ • ปลกู ได้เยอะข้นึ กไ็ ดเ้ งินเยอะขนึ้

๔7

เดçกæ ลองคดิ ดซู วิ า่ ที่บ้านเรามีของใชอ้ ะไร มาท�าแปลง¼กั ไดบ้ ้าง กะละมัง ไมไ้ ผ่ และ กระเบื้องเก่ามาดดั แปลง เป็นโตะ ปลกู ผกั ได้ ประหยดั กว่า แตป่ ลกู ผักได้เหมอื นกัน มาแปลงรา่ งเมลçดพันธก์ุ ันเ¶อะ ภายในพน้ื ทป่ี ระมาณ 1๕ ไร่ของโครงการ เปน็ พน้ื ที่สาธติ และฝƒกอบรมการปลูกพืชโดยไม่ ใชด้ นิ ในรูปแบบตา่ งๆ มาดูกนั ดีกวา่ ว่าจากเมลด็ พันธ์ ุ จะกลายเป็นผกั สดสะอาด ปลอดภัยให้ เรากินได้ยงั ไง ô ขน้ั ตอนอย่างง่าย ก่อน¨ะเปนš ¼กั สดสะอาดพรอ้ มกิน เพาะ เป็นขั้นตอนที่ต้องเร่ิมต้น อนุบาล ย้ายต้นกล้ามาใส่ เรมิ่ จากตอ้ งกรดี แผน่ ฟองนา้� แลว้ เอา กระถาง ใช้เวลา 7 วนั รอใหต้ ้น ไปแชน่ ้า� ท�าชอ่ งเพือ่ หยอดเมลด็ กลา้ แขง็ แรง ยา้ ยปลูก เอาต้นกล้าทแี่ ข็งแรง เกบç ¼ล¼ลติ รอ 2-๓ อาทติ ย์ ก็เกบ็ ผักสดๆ จากแปลงได้แล้ว ๔8 ยา้ ยมาปลูกลงแปลง