มองโลกผ่านปู่

มองโลกผา นปู แปลโดย “คนชายขอบ” http://www.fringer.org/ จากเรือ่ ง Through Grandpa’s Eyes โดย Patricia MacLachlan รปู ประกอบโดย Deborah Kogan Ray

ในบรรดาบานทงั้ หมดที่ผมรจู ัก ผมชอบบา นของ ปูทสี่ ุด ปเ ตอรเพ่ือนผมมีบานหลงั ใหมทาํ จากแกว มี สวนทที่ างเดนิ โรยกรวดพาวกวนไปมา แมก็ กอี้ ยบู า น ขา งๆ ทท่ี าํ จากไม มหี องเยอะแยะ ทุกหองมีประตไู ม แกะสลักและลกู บิดประตูทองเหลอื ง บา นพวกน้ีสวยดี แตบ า นของปูเปน บานโปรดของผม เพราะผมเหน็ มัน ผา นสายตาของปู ปูเปน คนตาบอด ปมู องไมเหน็ บานอยา งที่ผมเห็น ปูม ีวิธมี องของตัวเอง.

ตอนเชา แสงอาทติ ยส องลอดมา นเขามาในตา ผม ผมมดุ เขา ไปในผา หม เพ่ือหนแี สง แตมันกต็ ามผม เขา มาจนได ผมยอมแพ สลัดผา หม ออก แลว วง่ิ ไป หองของปู พระอาทติ ยปลกุ ปูคนละแบบกับท่ีปลุกผม ปูบอก วามนั แตะตัวปู ปลกุ ปใู หต่นื ดว ยไออุน ผมแอบมอง ผา นขอบประตู เหน็ ปตู นื่ แลว กาํ ลังออกกําลังกายตอน เชา กม ๆ เงยๆ ยืดตวั อยตู รงขอบเตยี ง ปูหยดุ และย้มิ เพราะไดย นิ เสียงผม.

“อรุณสวัสด์ิ จอน” “ยาไปไหนฮะ?” “หลานไมร รู ?ึ ” ปูถาม กม ลงยืดตัวตอ “หลับตาสิ จอน แลว มองผานตาของป”ู ผมหลบั ตา จากขางลา ง ผมไดย ินเสียงหมอ กระทบกัน และเสยี งน้ําไหลทไ่ี มไ ดย นิ เมอ่ื ตะกี้ “ยาอยูใ นครวั กําลงั เตรียมขาวเชาอยูฮะ” เมือ่ ผมลืมตาขึ้น ปกู ําลังพยักหนา ใหผม ปูเปน คน ตัวสูง ผมสเี ทาแก ตาของปเู ปน สีฟาคมกริบ แมว า สายตาของปูจ ะไมค มกรบิ ไปดว ย.

ผมยนื ออกกาํ ลังกายกบั ปู ยกแขนข้นึ ลง แลวผม ก็ลองออกกาํ ลงั กายแบบตาปด “หนง่ึ , สอง,” ปนู บั “สาม, ส”่ี “เดย๋ี วฮะ!” ผมรอง ผมยังทําหนึง่ สองไมเ สร็จ ตอนที่ปูไปสามสแ่ี ลว ผมเซลม ลงบนสีขา ง สามครงั้ ปูหัวเราะเมอื่ ไดยิน เสียงผมหลนดังตบุ บนพน้ื “อาหารเชาพรอ มแลวจะ !” เสียงยา เรยี กจากช้ัน ลา ง “ปไู ดก ล่นิ ไขด าวนะ” ปูบอก เอาหวั มาชิดกับผม “ขนมปงปงทาเนยดว ย”.

ราวบันไดลนื่ เปนมนั จากรอยนวิ้ มือปทู ีจ่ บั ตอนเดนิ ข้นึ ลง ผมเดินตามหลังปู ไลน ้ิวทบั รอยเรียบของปไู ป เรอื่ ยๆ เราเขา ไปในครัว “ปูไดกล่นิ ดอกไม” “ดอกอะไรฮะ?” ผมถาม ปยู ้ิม ปชู อบเลนเกมอะไรเอย “ไมใ ชไ วโอเล็ตนะ จอน ไมใชโบตนั๋ ดว ย...” “คารเนชน่ั !” ผมรอ ง ผมกช็ อบเกมอะไรเอย เหมือนกัน “เด็กโง” ปหู วั เราะ “ดอกดาวเรืองตางหาก ใช ไหมยา ?” ยา หวั เราะไปกับปดู ว ย.

“คาํ ถามงา ยไปจะ ” ยาพดู วางจานอาหารเชาลง ตรงหนาเราสองคน “ไมงา ยไปหรอกฮะ” ผมประทวง “ปูรไู ดยงั ไง? กลิน่ หลายๆ อยางปนกนั อยใู นอากาศ” “หลับตาสิ จอน” ยา บอก “บอกยาซวิ า วันนี้มี อะไร” “ผมไดกล่ินไขด าว กล่นิ ขนมปงปง ดว ย” ผม หลบั ตาพดู “แลวมีอีกอยา ง อะไรซักอยางทก่ี ล่ินไม หอมเลย” “เจา อะไรซักอยาง นแี่ หละ” ยาอมยิม้ “คอื ดอก ดาวเรอื ง” ตอนปูกินขา ว จานขา วของปูเปนนาฬกิ า “ไขสองฟองอยตู รงเกาโมง ขนมปง ปงอยูตรง สองโมงจะ ” ยาบอกปู “แลว ก็มีแยม” “แยมอยูต รงหกโมงฮะ” ผมบอกปู ผมทําใหจานผมเปนนาฬกิ าดวย แลว กนิ ขา วผา น ตาของป.ู

หลังอาหารเชา ผมตามปูผา นหองกนิ ขาว เขาไป ในหอ งน่งั เลน ปเู ปดหนาตางใหรวู า วันนี้อากาศเปน ยงั ไง เดนิ ไปทีโ่ ตะ หยบิ กลอ งยาสบู ขึน้ มา แลวก็เดิน ไปที่เชลโลของปูตรงมมุ หอ ง “เลนกบั ปูไม จอน?” ปูถาม.

ปเู ทียบเสยี งเชลโลของเราสองคนโดยไมตอง มอง ผมเลนโดยดูกระดาษโนต ทีอ่ ยบู นแทนวาง ตรงหนา ผมรจู กั ตัวชารพ ตัวแฟล็ต ผมเหน็ โนตเพลง บนกระดาษโนต แตปเู ลนมันไดเ ลย เพราะมันอยูในนว้ิ ของปู ผมหลับตาแลวลองเลน ผานตาของปู ปกตผิ ม ตองไลน้ิวข้นึ ลงตามตัวเชลโล ใกลต ัวหมดุ ตอนเลน แฟล็ต ใกลสะพานตอนเลนชารพ แตพอตาปด ไมเ ชล โลก็หลดุ ออกจากสาย “ฟงนะ” ปบู อก “ปจู ะเลนเพลงท่เี รยี นตอนอายุ เทาหลาน เปนเพลงโปรดของปตู อนนนั้ ” ปูเลน ผมหยดุ ฟง ปเู รียนรูเพลงใหมๆ ดวยการฟง “เอาละ” ปพู ูด “ทนี เี้ รามาเลนดว ยกัน” “เลนไดด ีนะ” ปพู ดู เราเลน ดว ยกนั แลว “แตซี ชารพนะจอน” ปูหันมาบอกผม “ซี ชารพ !”

หลังจากนัน้ ยา เอาดินเหนียวออกมา เตรยี มปน หวั ปู “นั่งเฉยๆ ส”ิ ยา บน “ไมละ” ปเู ลยี นเสียงยา ทําใหเ ราทกุ คนหวั เราะ ระหวางทยี่ า ทาํ งาน ปูหยบิ ช้นิ ไมข องปอู อกมา ปู ถือมันตอนใชค วามคิด คลึงนว้ิ ไปมาบนไม ทาํ ใหเ กิด รอยเรียบเหมอื นราวบนั ได “ผมมีไมความคดิ ดว ยไดไมฮะ?” ผมถาม ปูลว งมือเขาไปในกระเปา เสอ้ื โยนไมเ ล็กๆ ชนิ้ หนงึ่ มาทางผม ผมจบั มันได มนั ราบเรียบไมมสี ากเลย “นาํ้ ในแมน ้ําสงู ขนึ้ นะ” ยาพูด ปูพยกั หนา “เมอื่ คนื ฝนตกอกี แลว ไดยนิ เสียง กกุ กักในรางน้าํ ฝนรึเปลา?” ตอนปูก ับยาคยุ กัน นว้ิ ผมเริ่มลากรอ งเปน แมน าํ้ บนไมความคดิ ผมจะเอาไมน ้ีตดิ กระเปาตอนฤดหู นาว ตอนผมไมอ ยูบา นปู ผมจะไดคดิ ถงึ ปู ยา และแมน ้าํ .

เมอ่ื ยา ปน หวั ปเู สรจ็ ปูล ากนิว้ ไปทว่ั ๆ รูปปน อยา ง แผว เบาและวอ งไวเหมอื นผีเส้ือ “ดูเหมอื นฉนั นะ” ปพู ูด ทําเสยี งแปลกใจ ตาผมบอกอยแู ลววา รูปปน หนาเหมอื นปู แตปู สอนผมใหคลาํ หนาปดู ว ยนว้ิ ตรงกลางสามน้ิว แลว คอ ยคลาํ รูปปน “สมมตุ ิใหนวิ้ หลานเปนน้ํา” ปูบ อก นวิ้ ผมไหลลงเปนสายนํา้ ตกตามรูปปน เตมิ ทวี่ า ง ใตต าใหเตม็ เหมือนแองนาํ้ เล็กๆ กอ นทม่ี ันจะไหล ตอมาท่ีแกม มนั เหมอื นปจู รงิ ๆ ดวย ตอนนี้นว้ิ บอกผม อยา งนั้น.

ปกู ับผมเดนิ ออกไปขา งนอก ผานสนามหนา บา น ตดั ขา มทงุ หญา ไปทแ่ี มนา้ํ ปูไ มไดต าบอดต้งั แตเกดิ ปู จําแสงสะทอ นของพระอาทิตยใ นแมน าํ้ ได จาํ ดอกแค รอทปา ในทุง และดอกรกั เรทกุ ดอกในสวน แตปูกจ็ ับ ขอศอกผมไวเ บาๆ ตอนเดิน ใหผ มชว ยบอกทาง “ปรู สู ึกลมใตละ” ปบู อก ผมรูว า ลมพดั มาทางไหนเพราะผมเหน็ ยอดตน ไม ลไู ปตามลม ปรู จู ากการสมั ผัสของหญา และจากวิธีที่ ผมของปูป ลิวใสห นา .

เมื่อเราเดินมาถงึ ริมแมน ้ํา ผมกเ็ ห็นวา ยาพูดถกู น้ําข้ึนสงู ถึงตนโกงกาง ไหลไปรอบๆ และระหวา งราก ตนไม เกดิ เปนรอ งเล็กๆ เหมือนท่ปี ูท ําบนราวบันได กับบนไมค วามคิด ผมเหน็ นกสีดาํ ปกแถบสีแดง น่งั อยู บนตน ออ ผมยกนว้ิ ทนั ทีโดยไมต องคดิ “นั่นนกอะไรฮะปู?” ผมถามอยา งต่นื เตน “กอก-กา-รี” นกรองใหเรา “กาปกแดง” ปูตอบทนั ที ปมู องไมเ หน็ นวิ้ ผม แตไดยินเสยี งนกรอง “แลว ไมไ กลจากเจา กาปก แดง” ปบู อกขณะเง่ียหู ฟง “ก็มนี กกระกระจอกดวย” ผมไดยนิ เสยี งเล็กๆ ของนก มองหาอยูนานสอง นาน จนเหน็ นกกระจอกสีดินทปี่ ูรแู ลววา อยูต รงไหน.

เสยี งยาเรียกลอยมาจากระเบียงหนา บาน “ยาทําขนมปง รอ นใหเปน อาหารเท่ียงแนะ” ปู บอกผมอยางมคี วามสุข “มีชามะนาวดวย” ปูช อบดม่ื ชามะนาว ผมหลับตา แตไ ดกล่นิ แคดนิ เปย กริมแมนา้ํ ระหวางท่ีเราเดินกลับบา น อยูด ีๆ ปกู ห็ ยุดเดนิ หนั หวั ไปขา งหนึ่ง เงย่ี หฟู ง แลวปูกช็ ้ขี นึ้ ไปบนฟา “นกกาเหวา” ปูกระซบิ ผมแหงนหนา ดู เห็นฝูงหา นบินอยูบนฟา ลบิ ๆ ใน กอ นเมฆ เรียงแถวเปน รปู ตวั V “หานแคนาดาตา งหากฮะ” ผมบอกปู “ปูย ังวากาเหวานะ” ปูดอื้ เราทัง้ คหู วั เราะ.

เราเดินตามทางตอ ยากําลงั ทาสีเกาอี้ระเบียงอยู บนสนามหนาบา น ปไู ดก ล่ินสี “สอี ะไรนะ ยา ?” ปถู าม “ฉนั แยกกลนิ่ สไี มออก” “สีฟา ฮะ” ผมบอกอมยิ้ม “ฟาเหมือนทอ งฟา” ตอนท่ีปูย ังหนมุ กอนทผี่ มจะจาํ ความได กอนท่ปี ู จะตาบอด ปูทาํ ทุกอยา งแบบทผี่ มทาํ แตต อนน้ี ตอน ท่เี ราน่งั ดื่มชาและกนิ ขาวเทีย่ งตรงระเบยี ง ปูรินชาให ตวั เองดวยการย่ืนนิ้วลงไปในถว ยนิดๆ เปน สญั ญาณ บอกวา ชาเต็มถว ยแลว ชารอ นๆ ไมเคยลวกนิ้วปูเลย หลงั กนิ ขา วเสร็จ ผมเปน คนลางจานสง ใหป ู ปคู ลาํ จาน ไปดวย เชด็ ไปดวย บางจานปูส ง กลบั มาใหผ มลาง ใหม “คราวหนานะ” ปพู ูด แกลง ทาํ เสียงโกรธ “ปูลา ง หลานเช็ด”.

ชวงบา ย ปู ยา และผมเอาหนังสอื ออกไปอาน ขางนอกใตต นแอปเปล ปูอ า นหนังสอื ดวยการเอานิ้ว คลําตัวอกั ษรเบรล ที่ใชจุดสูงตา่ํ เรยี งเปนคําพูด ระหวางทอ่ี า น ปูหัวเราะออกมาดงั ๆ “บอกเราซิวา มีอะไรตลก” ยาพูด “อานใหเ ราฟง หนอยสิจะ” ปูทําตาม ยากบั ผมวางหนงั สอื ของเราลงเพอ่ื ฟงปู กระรอก สีเทาตวั เลก็ ๆ ไตล งมาจากตนแอปเปล ชูหางตั้ง เหมือนตง้ั ใจฟง ดวย แตป มู องไมเห็นมนั .

หลงั ขา วเย็น ปูเปดทีวี ผมดู แตปูฟง เสยี งเพลง และเสยี งคนพดู บอกปใู หร วู า เรอื่ งกาํ ลงั อันตรายหรือ ตลก สนกุ หรอื เศรา.

ปูรูไ ดยงั ไงผมกไ็ มร ู วา กลางวันกลายเปน กลางคนื เมอื่ ไหร ปพู าผมขึ้นไปขางบน หม ผา หม ให ปู กมตวั มาหอมแกม มือก็ลูบหัวผม “ตอ งตัดผมแลวนะ จอน” ปูบอก กอ นออกจากหอง ปูดึงสายสวิตชไ ฟเหนือเตยี ง ผมเพ่อื ปดไฟให แตป ูก ลบั เปดไฟแทนโดยไมรูตัว ผม นอนย้มิ อยูเฉยๆ ซักพกั หลงั จากทปี่ อู อกจากหองไป แลวผมก็ลกุ ข้นึ มาปด ไฟ.

ตอนทก่ี ลางคืนมดื สนิทสําหรบั ผม เหมือนมนั มดื สนิทสําหรบั ปู ผมไดย นิ เสียงกลางคนื เหมือนทป่ี ไู ดยิน บานดังเอยี๊ ดอาด นกรองเพลงสดุ ทา ยของวนั ลมพัด ใบไมด งั ซูๆ บนตนไมน อกหนาตา งหองผม ทนั ใดนัน้ ผมไดยนิ เสยี งฝูงหานบนิ เฉียดหลงั คา บานไป “ปูฮะ” ผมเรยี กเบาๆ หวงั วาปูค งไดย นิ มัน เหมือนกนั “กาเหวานะ” ปตู อบ.

บทแปล © “คนชายขอบ”, กนั ยายน 2548 ตน ฉบับ © Patricia MacLachlan, Deborah Kogan Ray “นอนไดแลวนะจอน” ยา พดู หมายเหต:ุ ปเู คยบอกวาเสยี งของยายิม้ ใหปู ผมลองดู บทแปลนี้ทาํ ขน้ึ ดวยเจตนาตอ งการอนรุ ักษ และเผยแพรหนังสอื เด็ก “อะไรนะฮะ?” ผมรองถาม อนั ล้ําคา เลมน้ี มิไดต อ งการละเมิดลิขสิทธ์ิใดๆ หนงั สอื เลมนี้เคยมี ผูอ น่ื แปลเปน ไทย และพมิ พจําหนา ยภายใตช่ือ “มองโลกผา นปู” แลว “ยาบอกใหน อนไดแ ลว จะ ” ยา ตอบ เมอ่ื ประมาณป 2521 แตผแู ปลทาํ หนงั สือหาย และไมสามารถคนเจอ ยาตอบเสยี งแขง็ แตป พู ูดถูก เสยี งของยายมิ้ ให ขอ มูลใดๆ ได ผูแปลจงึ พยายามแปลขึน้ ใหมจากตนฉบับ ผม ผมรู เพราะผมมองโลกผานปู. ภาษาอังกฤษ หากมีขอ ผิดพลาดประการใด ขออภยั มา ณ ท่นี ้ี