การใช้เครื่องมือ อุปกรณ์ช่าง

งานเครื่องยนต์แก๊สโซลนี (Gasoline Engine Job) รหัสวชิ า 20101-2001 การใช้เครื่องมือ อปุ กรณ์ช่างยนต์

สาระสาคญั เครื่องมือช่างยนต์ (Auto mechanic hand tools) คือ อุปกรณ์ที่ช่วยอำนวยควำมสะดวกในกำร ทำงำนของช่ำง เคร่ืองมือช่ำงยนตจ์ ึงมีควำมสำคญั มำกสำหรับงำนซ่อมโดยเฉพำะรถยนต์ ในกำรถอด ตรวจซ่อม ปรับแต่ง และประกอบเคร่ืองยนตใ์ หม้ ีประสิทธิภำพในกำรทำงำน กำรใชเ้ คร่ืองมือจึงตอ้ ง เลือกใชใ้ หถ้ ูกตอ้ งเหมำะสมกบั งำน ก่อนและหลงั กำรใชเ้ คร่ืองมือช่ำงยนต์ ควรตอ้ งทำควำมสะอำด และบำรุงรักษำอยำ่ งถูกวิธี ส่วนเครื่องมือวดั ควรมีกำรเทียบมำตรฐำนเพ่ือกำรใชง้ ำนไดอ้ ยำ่ งถูกตอ้ ง แม่นยำ

สาระการเรียนรู้ 1. ความหมายของเครื่องมือ 2. ประแจ 3. คมี 4. ไขควง 5. ค้อน 6. เคร่ืองมือวดั 7. เคร่ืองมืองานช่างยนต์

จุดประสงค์ 1. อธิบายความหมายของเครื่องมือได้ การเรียนรู้ 2. บอกวธิ ีการใช้และการบารุงรักษาประแจได้ 3. บอกวธิ ีการใช้และบารุงรักษาคมี ได้ 4. บอกวธิ ีการใช้และบารุงรักษาไขควงได้ 5. บอกวธิ ีการใช้และบารุงรักษาค้อนได้ 6. บอกวธิ ีการใช้และบารุงรักษาเครื่องมือวดั ได้ 7. เลือกใช้เครื่องมืองานช่างยนต์ได้ถูกต้อง

สมรรถนะประจาหน่วย 1. เลือกใชเ้ คร่ืองมืออปุ กรณ์ช่ำงยนต์ ไดอ้ ยำ่ งถูกตอ้ ง 2. ใชเ้ คร่ืองมืออุปกรณ์ช่ำงยนตไ์ ดถ้ ูกตอ้ ง กบั งำน

1 ความหมายของเครื่องมือ เคร่ืองมือ เรียกว่า (Hand tools) คือ อุปกรณ์ที่ช่วยอำนวยควำมสะดวกในกำรปฏิบัติงำน ให้ไดอ้ ยำ่ งรวดเร็ว ประหยดั เวลำในกำรทำงำน เคร่ืองมือเป็ นพ้ืนฐำนท่ีสำคญั มำกสำหรับงำนซ่อม บำรุงโดยเฉพำะรถยนต์ ไม่วำ่ จะเป็นกำรถอดตรวจสอบชิ้นส่วนหรือกำรปรับแต่งเคร่ืองยนต์ ซ่ึงเป็ น งำนหลกั ของงำนซ่อมบำรุงปรับแต่งรถยนต์ เคร่ืองมือช่างยนต์ (Auto mechanic hand tools) คือ อุปกรณ์ท่ีช่วยอำนวยควำมสะดวกในกำร ทำงำนของช่ำง เครื่องมือช่ำงยนต์จึงมีควำมสำคัญมำกสำหรับงำนถอด ตรวจสอบ ซ่อมบำรุง ประกอบ ปรับแต่งเครื่องยนต์ โดยเฉพำะรถยนตใ์ หส้ ำมำรถทำงนไดเ้ ป็นปกติ เคร่ืองมือช่ำงยนต์ แบ่งตำมลกั ษณะกำรใชง้ ำน ช่ำงจำเป็นจะตอ้ งรู้ชนิดของเครื่องมือ วธิ ีกำรใช้ และกำรบำรุงรักษำ

2 ประแจ ประแจ (Wrench) คือ เคร่ืองมือสำหรับขนั หรือคลำยเกลียว นอต หรือยดึ อุปกรณ์ต่ำง ๆ มีขนำด แตกต่ำงกนั ลกั ษณะเป็นดำ้ มยำวส่วนหวั มีรูปทรงพอดีกบั อุปกรณ์ เพอื่ ใชส้ ำหรับลอ็ กอุปกรณ์ เช่น นอต โดยส่วนใหญ่ผลิตจำกเหลก็ กลำ้ ประแจมีหลำยแบบใหเ้ ลือกใช้ ดงั น้ี 1. ประแจปากตาย (Open End Wrench) 2. ประแจแหวน (Box Wrench)

3. ประแจแอล (L-Wrench) 5. ประแจปอนด์หรือประแจวดั แรงบดิ (Torque Wrenches) ประแจปอนดแ์ บ่งเป็น 3 ประเภท ดงั น้ี 4. ประแจกระบอก (Socket Wrench) ประแจปอนดแ์ บบหนำ้ ปัด ประแจปอนดแ์ บบไมโครมิเตอร์ ประแจปอนดแ์ บบเขม็ ช้ี

6. ประแจเล่ือน (Adjustable Wrench) การบารุงรักษาประแจ 7. ประแจตวั ที (T-Wrench) 1. เลือกใชป้ ระแจใหเ้ หมำะสมกบั งำน 2. ประแจตอ้ งอยใู่ นสภำพสมบูรณ์ ไมส่ ึก บ่ิน หรือแตกร้ำว 3. กำรขนั หรือคลำยสลกั เกลียว ควรดึงประแจเขำ้ หำตวั เสมอ 4. อยำ่ ใชป้ ระแจแทนเคร่ืองมืออื่น เช่น ใชต้ อกแทนคอ้ น 5. เมื่อเลิกใชง้ ำนตอ้ งทำควำมสะอำดและเกบ็ เขำ้ ท่ีใหเ้ รียบร้อย 6. หำ้ มใชท้ ่อเหลก็ ต่อกำ้ นประแจเพอ่ื คลำยหวั สลกั เกลียว

3 คมี คมี (Pliers) เป็นเคร่ืองมือจบั ยดึ ใชส้ ำหรับกำรจบั ชิ้นงำนเพ่ือทำงำนใด ๆ ใหต้ ิดกนั หรือดึงชิ้นงำน นอกจำกน้นั ยงั ใชจ้ บั บีบ ดดั ตดั วตั ถุท่ีไม่แขง็ แรงมำกนกั เช่น สำยไฟฟ้ำ ลวด หรือสลกั ลอ็ กขนำดเลก็ คีมแต่ละประเภทไดร้ ับกำรออกแบบมำใหใ้ ชง้ ำนเฉพำะทำง มีรูปร่ำงและโครงสร้ำงท่ีแตกต่ำงกนั ตำม ลกั ษณะกำรใชง้ ำน สำมำรถแบ่งประเภทของคีมได้ ดงั น้ี 1. คมี ปากขยาย (Extension Pliers) 2. คมี ตดั ข้าง (Side Cutting Pliers)

3. คมี ปากแหลมหรือคมี ปากจิง้ จก 5. คมี ลอ็ ก (Locking Pliers) (Needle-Nose Pliers) 7. คมี ถ่างแหวนลูกสูบ (Piston Ring Pliers) 4. คมี ตดั (Cutting Pliers) 6. คมี ถอดแหวนลอ็ ก (Snap Ring Pliers)

การใช้และบารุงรักษาคมี 1. เลือกใชค้ ีมใหเ้ หมำะสมกบั ลกั ษณะงำนที่ปฏิบตั ิ 2. กำรใชค้ ีมตดั ลวด ไม่ควรใชค้ อ้ นตีปำกคีมเพอ่ื เพ่ิมกำลงั ตดั 3. อยำ่ ใชค้ ีมขนั หรือคลำยสลกั เกลียว เพรำะเหล่ียมสลกั เกลียวจะสึกกร่อน 4. หยอดน้ำมนั หล่อล่ืนที่จุดหมุนเป็นคร้ังครำว 5. หำ้ มใชค้ ีมเคำะชิ้นงำนแทนคอ้ น 6. ควรหยอดน้ำมนั ท่ีจุดหมนุ ของคีมเป็นระยะ 7. เมื่อเลิกใชง้ ำนตอ้ งทำควำมสะอำดและเกบ็ เขำ้ ที่ใหเ้ รียบร้อย

4 ไขควง ไขควง (Screw Driver) เป็นเครื่องมือสำหรับขนั และคลำยสกรูชนิดหวั ผำ่ และเป็นแฉกส่ีเหล่ียม ขนำดและรูปทรงของไขควงถูกออกแบบใหเ้ ป็นไปตำมลกั ษณะกำรใชง้ ำน ไขควงท่ีใชใ้ นงำนเครื่องกลจะ ออกแบบใหก้ ำ้ นใบเป็นรูปสี่เหล่ียมจตั ุรัส เพือ่ ใหใ้ ชป้ ระแจหรือคีมจบั ขนั เพมิ่ แรงในกำรบิดตวั ของไขควง ใหม้ ำกกวำ่ เดิมได้

วธิ ีการใช้ไขควง 1. เลือกขนำดของปำกไขควงใหเ้ หมำะสมกบั หวั สกรู 2. กำรขนั และคลำยใหก้ ดไขควงลงกลำงสกรูใหแ้ น่น ปำกไขควงตอ้ งสมั ผสั กบั ร่องของสกรู 3. กำรขนั ไขควงใหใ้ ชม้ ือขวำกำดำ้ มไขควง ขณะมือซำ้ ยจบั กำ้ นไขควงลงท่ีบ่ำสกรู 4. ใชม้ ือซำ้ ยประคองกำ้ นไขควงใหป้ ำกไขควงสมั ผสั กบั ร่องสกรูตลอดเวลำ 5. หำ้ มใชไ้ ขควงแคะ แกะ งดั ชิ้นงำนทุกชนิด หรือใชไ้ ขควงแทนสกดั ข้อควรระวงั ในการใช้ไขควง 1. หำ้ มใชไ้ ขควงแทนสิ่วหรือสกดั 2. หำ้ มใชไ้ ขควงงดั อำจจะทำใหง้ อไดง้ ่ำย 3. หำ้ มใชด้ ำ้ มไขควงแทนคอ้ น 4. หลงั กำรใชง้ ำนชโลมน้ำมนั ก่อนเกบ็

5 ค้อน ค้อน (Hammers) คือ เคร่ืองมือสำหรับตอกหรือทุบบนวตั ถุอ่ืน สำหรับกำรใชง้ ำน กำรจดั ชิ้นส่วน ใหเ้ ขำ้ รูป คอ้ นไดร้ ับกำรออกแบบมำใหใ้ ชง้ ำน มีโครงสร้ำงพ้ืนฐำนที่เหมือนกนั คือ ดำ้ มจบั และหวั คอ้ น คอ้ นท่ีใชใ้ นงำนช่ำงยนตม์ ีดงั น้ี 1. ค้อนหัวกลม (Ball Peen Hammer) 2. ค้อนยาง (Rubber Hammer)

3. ค้อนปอนด์ (Pound Hammer) การใช้และการบารุงรักษาค้อน 4. ค้อนพลาสตกิ (Plastic Hammer) 1. ไม่ใชค้ อ้ นขณะมือเป้ื อนน้ำมนั 2. ไม่ใชด้ ำ้ มคอ้ นกระแทกชิ้นงำน 3. อยำ่ ใหค้ อ้ นตกจำกโตะ๊ ปฏิบตั ิงำน 4. อยำ่ ใชห้ วั คอ้ นแทนทง่ั 5. หลงั ใชง้ ำนเชด็ ทำควำมสะอำด

6 เคร่ืองมือวดั เคร่ืองมือวดั (Measuring Tool) คือ เคร่ืองมือสำหรับใชใ้ นกำรวดั เพอ่ื บ่งช้ีบอกระยะหรือขนำด ในกำรกำหนดตำแหน่งของวสั ดุชิ้นงำน เคร่ืองมือวดั มีลกั ษณะแตกต่ำงกนั ตำมกำรใชง้ ำน ดงั น้ี 1. ไมโครมเิ ตอร์ (Micrometer) แบ่งออกได้ 3 ประเภท คือ 1.1 ไมโครมิเตอร์วดั นอก 1.2 ไมโครมิเตอร์วดั ใน 1.3 ไมโครมิเตอร์วดั ลึก (Outside Micrometer) (inside Micrometer) (Depth Micrometer)

2. เวอร์เนียร์คาลปิ เปอร์ (Vernier Caliper) 4. ไดอลั เกจ (Dial Gauge) 3. ฟิ ลเลอร์เกจ (Feeler Gauge)

วธิ ีการใช้งานเคร่ืองมือวดั ละเอยี ด 1. ศึกษำทำควำมเขำ้ ใจคู่มือกำรใชง้ ำนเครื่องมือวดั ละเอียด 2. จำแนกประเภทและวธิ ีกำรใชง้ ำนของเคร่ืองมือวดั ละเอียด 3. ตรวจสอบควำมพร้อมใชง้ ำนของเคร่ืองมือวดั ละเอียด 4. ต้งั ศูนยข์ องเคร่ืองมือวดั ละเอียดใหไ้ ดค้ ่ำตำมมำตรฐำน 5. ตรวจสอบชิ้นงำนที่จะทำกำรวดั 6. ดำเนินกำรวดั โดยใชเ้ ครื่องมือวดั ละเอียด

การจดั เกบ็ บารุงรักษาเคร่ืองมือวดั ละเอยี ด 1. ทำควำมสะอำดเคร่ืองมือวดั ละเอียดก่อนและหลงั กำรใชง้ ำน 2. เกบ็ เครื่องมือวดั ละเอียดในพ้นื ที่ที่กำหนด 3. เทียบมำตรฐำนเครื่องมือวดั ประจำปี

7 เคร่ืองมืองานช่างยนต์ 1. แม่แรง (Jack) 3. ฟุตเหลก็ (Stainless Steel Ruler) 2. ขาต้งั รถยนต์ (Car Stand)

4. บลอ็ กลม บลอ็ กไฟฟ้า 5. เกจวดั กาลงั อดั ในกระบอกสูบ (Wind Block, Electrict Block) (Compression Gauge) บลอ็ กลม บลอ็ กไฟฟ้ำ

6. เครื่องทดสอบหัวฉีด 8. ลฟิ ต์ยกรถ (Car Lift) (Injection Nozzle Tester) 7. ไฮโดรมเิ ตอร์ (Hydrometer)