ชุดวิชาการเงินเพื่อชีวิต 3 สค32029

42ตวั แทนประกนั ชีวติ /ประกนั วินาศภัย นายหน้าประกันชีวิต/ประกันวินาศภัย เคาน์เตอร์เซอร์วิสในร้านเซเว่นอีเลฟเว่น โบรกเกอร์ประกันภัยในห้างเทสโก้ โลตัส ที่ทาการไปรษณีย์ โดยซื้อได้คนละไมเ่ กนิ 2 กรมธรรม์ 4. ประกันภัยคุ้มครองผู้ประสบภัยจากรถ (ประกันภัย พ.ร.บ.) เป็นประกันภัยรถยนตภ์ าคบังคับที่เจา้ ของรถหรือผู้เชา่ ซอื้ รถต้องจดั ทาประกันภัยรถยนต์ตาม พ.ร.บ. คุ้มครองผู้ประสบภัยจากรถ พ.ศ. 2535 มีวัตถุประสงค์เพื่อคุ้มครองให้ความช่วยเหลือแก่ประชาชนผปู้ ระสบภยั จากรถท่ีได้รับบาดเจ็บหรือเสียชีวิตเพราะเหตุประสบภัยจากรถ โดยจ่ายชดใช้เป็นค่ารักษาพยาบาลกรณบี าดเจบ็ หรือเป็นคา่ ทาศพในกรณเี สยี ชวี ติ อย่างไรก็ดี การทาประกันภัยรถยนต์ภาคบังคับหรือประกันภัย พ.ร.บ. น้ี จะไม่คุม้ ครองความเสยี หายทเ่ี กิดขึ้นกับรถยนต์ ดังนั้น ผู้ใช้รถจึงอาจเลือกทาประกันภัยรถยนต์เพิ่มเติมได้ ซึง่ เรียกว่าประกนั ภัยรถยนต์ภาคสมัครใจ ตวั อย่างที่พบเห็นบ่อย ดังน้ี 1) ประกันภัยรถยนต์ประเภท 1 (ประกันชั้น 1) ให้ความคุ้มครองชีวิตร่างกายและทรัพย์สินของบุคคลภายนอก ความเสียหายของตัวรถ การสูญหายและไฟไหม้ตัวรถยนต์ของผ้เู อาประกันภัย 2) ประกันภัยรถยนต์ประเภท 2 (ประกันช้ัน 2) ให้ความคุ้มครองชีวิตรา่ งกายและทรัพยส์ ินของบุคคลภายนอก การสญู หายและไฟไหมต้ วั รถยนต์ของผเู้ อาประกนั ภยั 3) ประกันภัยรถยนต์ประเภท 3 (ประกันชั้น 3) ให้ความคุ้มครองชีวิตร่างกายและทรพั ย์สนิ ของบุคคลภายนอก 4) ประกันภัยรถยนต์แบบคุ้มครองเฉพาะภัย (2+, 3+) ให้ความคุ้มครองชีวิต ร่างกายและทรัพย์สินของบุคคลภายนอก ความเสียหายของตัวรถจากการชนกับยานพาหนะทางบก การสูญหายและไฟไหม้ตัวรถยนต์ของผู้เอาประกันภัย นอกจากน้ี ผู้เอาประกันภัยสามารถซ้ือความคุ้มครองเพิ่มเติมสาหรับผู้ขับขี่และผู้โดยสารที่อยู่ในรถยนต์คันเอาประกนั ภัยได้ โดยมคี วามค้มุ ครองอบุ ตั เิ หตุส่วนบุคคล ความคุ้มครองค่ารักษาพยาบาล และการประกันตวั ผ้ขู บั ขใี่ นคดอี าญา 5. ประกันอคั คภี ัยสาหรบั ทอ่ี ยูอ่ าศัย ให้ความคุ้มครองการสูญเสียหรือเสียหายของทรัพย์สินท่ีเอาประกันภัย ได้แก่ สิ่งปลูกสร้าง (บ้าน ทาวน์เฮ้าส์ ตึกแถวสาหรับอยู่อาศัยโรงรถ กาแพง รั้ว ประตู ห้องชุดสาหรับอยู่อาศัยในแฟลต คอนโดมิเนียม ยกเว้นฐานราก) และทรัพย์สินภายในส่ิงปลกู สร้าง ท่เี กิดจาก ชุดวชิ าการเงินเพือ่ ชวี ิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 วา่ ด้วยเรอ่ื งของเงนิ

43 1) ไฟไหม้ ฟ้าผ่า (รวมถึงความเสียหายต่อเครื่องใช้ไฟฟ้าท่ีเกิดจาการลัดวงจรจากฟ้าผ่า) ระเบิด ภัยจากการเฉี่ยว และ/หรือการชนของยานพาหนะหรือสัตว์พาหนะภัยจากอากาศยาน และ/หรือวัตถุที่ตกจากอากาศยาน ภัยเนื่องจากน้าท่ีเกิดข้ึนโดยอุบัติเหตุจากการปล่อยการรั่วหรือล้นออกมาของน้าหรือไอน้า จากท่อน้า ถังน้า ฯลฯ ท้ังนี้ บริษัทจะชดใชต้ ามความเสยี หายทีเ่ กดิ ข้ึนจรงิ แต่ไม่เกินจานวนเงินเอาประกันภยั 2) กล่มุ ภัยธรรมชาติ ไดแ้ ก่ ภัยลมพายุ ภยั นา้ ท่วม ภัยแผ่นดินไหว หรือภูเขาไฟระเบดิ หรอื คลื่นใตน้ ้า หรือสึนามิ และภัยจากลูกเห็บ ทั้งนี้ บริษัทจะชดใช้ตามความเสียหายทเี่ กิดข้ึนจรงิ ทกุ ภยั รวมกันแล้วไมเ่ กนิ 20,000 บาท 3) การขยายความคุ้มครองค่าเช่าท่ีอยู่อาศัยช่ัวคราว กรณีทรัพย์สินท่ีเอาประกันภยั เป็นส่ิงปลกู สร้างและไดร้ บั ความเสียหายอนั เนื่องจากภยั ตามขอ้ 1) ท้ังนี้ หากผู้รับประกันภัยพบว่าความเสียหายเกิดจากการทุจริตหรือความประมาทอย่างร้ายแรง หรือการกระทาโดยเจตนา ของผู้เอาประกันภัยหรือผู้รับประโยชน์ หรือแสดงขอ้ ความ เอกสารอนั เปน็ เท็จเพอื่ ให้ได้มาซงึ่ ผลประโยชนข์ องการประกันภัยน้ี บริษัทมีสิทธิปฏเิ สธการชดใช้คา่ สินไหมทดแทนในความเสียหาย โดยไมต่ ้องคนื เบยี้ ประกันภยั ข้อแนะนาในการตดั สนิ ใจเลอื กประเภทประกนั ภยั เม่ือเรารู้จักผลิตภัณฑ์ประกันภัยแต่ละประเภทแล้ว ก็อาจทาให้เราอยากจะทาประกันภัยขน้ึ มาบา้ ง และเพอ่ื ให้เราไดป้ ระกนั ภัยตามท่ีต้องการ โดยไม่เกินความสามารถในการจ่ายเบ้ียประกนั ภยั กอ่ นตัดสินใจทาประกนั ภยั เราควรพิจารณาขอ้ มูลเพ่มิ เตมิ ดงั นี้ 1. วัตถุประสงค์ของการทาประกันภัย เป็นสิ่งท่ีต้องพิจารณาเป็นอันดับแรกต้องรู้กอ่ นว่า “เราต้องการทาประกนั ภยั เพ่อื อะไร”เพ่ือเลือกไดต้ รงกับความตอ้ งการ เช่น  ต้องการป้องกันความเส่ียง ควรจะเลือกประกันภัยโดยดูท่ีการคุ้มครองเป็นหลัก เช่น ถ้ากังวลว่าครอบครัวจะผ่อนบ้านต่อไม่ไหวหากเราซึ่งเป็นผู้หารายได้หลักของครอบครัวเสยี ชวี ิตไปก่อน ก็ควรเลือกทาประกันคุ้มครองวงเงินสินเช่ือ ถ้ากังวลว่าจะไม่มีเงินซ้ือรถใหมถ่ า้ รถหาย กค็ วรเลือกทาประกันภัยรถยนตป์ ระเภท 1  ต้องการทาประกนั ชวี ิตและเนน้ การออมเงินควบคู่ไปด้วย อาจจะเลือกทาประกันภัยแบบสะสมทรัพย์ หรือแบบบานาญท่ีจะจ่ายคืนเงินก้อนคร้ังเดียว หรือทยอยคืนอย่างสมา่ เสมอหลังเกษยี ณ  ต้องการทาประกันชีวิตเพ่ือให้ลูกหลานไม่ลาบากในอนาคตหากตนเองเสียชีวิตกะทันหัน อาจเลือกทาประกันชีวิตแบบชั่วระยะเวลา (term insurance) ซึ่งจะ ชุดวิชาการเงินเพื่อชวี ติ 3 | หน่วยการเรยี นรูท้ ี่ 1 วา่ ดว้ ยเรอ่ื งของเงนิ

44ให้ความคุ้มครองชีวิตสูงในขณะที่จ่ายค่าเบี้ยประกันน้อย (หากเปรียบเทียบกับประกันภัยแบบสะสมทรพั ยใ์ นกรณีทจ่ี ่ายค่าเบี้ยประกนั ภัยเทา่ กัน) ถา้ ผู้เอาประกันภัยเสียชีวิตในระยะเวลาที่ทาประกันภยั แบบช่ัวระยะเวลาจะให้ผลตอบแทนแก่ผ้รู ับประโยชน์มากกวา่ แบบสะสมทรัพย์ 2. การเลือกระยะเวลาทาประกันภัยให้ครอบคลุม ผู้ที่ทาประกันภัยโดยเลือกระยะเวลาส้ัน แต่เพิ่งคิดอยากจะทาต่อเมื่อส้ินสุดกรมธรรม์ มักต้องจ่ายเบ้ียประกันภัยแพงกว่าการเลือกระยะเวลายาวตั้งแต่แรก เพราะความเส่ียงของตนเองจะสูงขึ้นตามอายุที่มากข้ึนในกรณีประกันชีวิต หรือในกรณีประกันคุ้มครองวงเงินสินเช่ือหากประกันที่ทาไม่ครอบคลุมกับระยะเวลาผ่อนหน้ี และต่อมามีเหตุเกิดข้ึนหลังจากที่ประกันภัยหมดสัญญา ผู้ขอสินเชื่อหรือลูกหลานกต็ อ้ งเปน็ ผูร้ บั ผิดชอบภาระหน้ีนัน้ เอง 3. ความสามารถในการจ่ายเบี้ยประกันภัย ควรพิจารณาด้วยว่ามีความสามารถในการจ่ายเบ้ียประกันภัยหรือไม่ แม้ว่าต้องการทาประกันภัยให้ครอบคลุมความเสี่ยง แตห่ ากเกนิ กาลงั ในการจ่ายเบี้ยประกันภัย ก็อาจเลือกเงินเอาประกันภัยที่จานวนไม่สูงนักเพอ่ื ท่ีอย่างนอ้ ยจะไดช้ ่วยแบ่งเบาภาระบางส่วนหากเกดิ เหตุรา้ ยข้ึนจริง 4. การเปรียบเทียบข้อมูล ควรเปรียบเทียบรายละเอียดความคุ้มครองระยะเวลาการคุ้มครอง เบี้ยประกันภัยของบริษัทหลาย ๆ แห่ง เพ่ือเลือกประกันภัยที่คุ้มค่าในราคาท่ีเหมาะสม เมื่อได้รับกรมธรรม์ประกันภัย ควรอ่านสาระสาคัญของกรมธรรม์ประกันภัยและตรวจสอบความถกู ตอ้ ง ได้แก่ 1. ชอื่ - ทอ่ี ยขู่ องผูเ้ อาประกนั ภัย ท่ตี งั้ ของทรัพย์สิน 2. ระยะเวลาประกนั ภยั ไดแ้ ก่ วนั ท่ีเร่ิมต้นจนถึงวนั ท่ีสนิ้ สุด 3. ข้อมูลของส่ิงท่ีเอาประกันภัย เช่น กรณีประกันภัยรถยนต์ จะต้องมีข้อมูลของชอ่ื รุน่ เลขทะเบยี นรถยนต์ ข้อมูลเลขตัวถัง เลขเคร่อื ง ปี รุ่นท่ีผลิต จานวนทีน่ ่ัง 4. จานวนเงินเอาประกนั ภยั และรายละเอียดความคุ้มครอง 5. เบยี้ ประกนั ภัยทตี่ ้องจา่ ย 6. ชื่อผ้รู บั ประโยชน์ 7. เง่ือนไขท่ัวไป หรือข้อยกเว้นการคุ้มครอง ในส่วนนี้ควรทาความเข้าใจรายละเอยี ดความคุ้มครองวา่ ตรงกับที่ต้องการหรือไม่ ชุดวิชาการเงินเพือ่ ชวี ิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 1 วา่ ดว้ ยเร่ืองของเงิน

45การลงทุน การลงทนุ มีหลายรูปแบบ ซ่ึงแต่ละแบบก็มีความเสี่ยงและผลตอบแทนมากน้อยแตกต่างกันไป แตส่ ่ิงสาคญั ท่นี ักลงทนุ โดยเฉพาะอย่างยิง่ ผ้ทู ่ีเปน็ มือใหมต่ ้องคานงึ กค็ อื ควรเลือกรูปแบบการลงทนุ ให้เหมาะสมกับตัวเอง เช่น ตอ้ งการผลตอบแทนเท่าใด และรับความเส่ียงที่จะขาดทนุ ได้แค่ไหน ประเภทการลงทนุ ทค่ี วรรู้ 1. พันธบัตรรัฐบาล คือ ตราสารหนี้ที่รัฐบาลโดยกระทรวงการคลังหรือหน่วยงานภาครัฐออกจาหน่ายเพื่อระดมทุนจากประชาชนและสถาบนั การเงนิ ในประเทศ ข้อดี  ความเสีย่ งนอ้ ย เงินตน้ มีความมน่ั คง และได้รับดอกเบี้ยแน่นอน  ใช้เป็นหลักประกันกับส่วนราชการ หน่วยงานของรัฐ หรือสถาบัน การเงิน ได้ ข้อควรรู้ หากต้องการขายพันธบัตรก่อนครบกาหนดไถ่ถอน สามารถขายผ่านตลาดรองได้ ซึ่งราคาขายอาจสูงหรือต่ากว่าราคาต้นทุนที่ซื้อมา เพราะราคาของตราสารผันแปรไดต้ ามปัจจยั ทางเศรษฐกจิ 2. หุน้ เปน็ หลกั ทรพั ย์ประเภทตราสารทุน ที่ผู้ลงทุนทั่วไปสามารถลงทุนได้โดยการเข้าซื้อหุ้นของบริษัทที่เสนอขายหลักทรัพย์แก่ประชาชนเป็นการท่ัวไป หรือของบริษัทที่จดทะเบียนซื้อขายในตลาดหลักทรัพย์ ซึ่งผู้ลงทุนควรศึกษารายละเอียดจากแหล่งข้อมูลต่าง ๆ ชุดวชิ าการเงินเพอ่ื ชวี ิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 วา่ ดว้ ยเรอ่ื งของเงนิ

46เช่น หนังสือช้ีชวนเสนอขายหุ้น งบการเงิน หรือข้อมูลอื่น ๆ ของบริษัทนั้น ๆ ก่อนตัดสินใจลงทุน ข้อดี หากผู้ลงทุนศึกษาข้อมูลเป็นอย่างดี มีการเลือกหุ้นที่เหมาะสม หุ้นก็เปน็ ทางเลือกหน่ึงที่มีโอกาสให้ผลตอบแทนสูงกว่าการลงทุนประเภทอ่ืน ๆ โดยเฉพาะในระยะยาวจากเงนิ ปันผลและกาไรจากการขายหนุ้ ข้อควรรู้ การลงทุนในหุ้นมีความเสี่ยงจากหลายปัจจัย ราคาหุ้นจึงมีความผนั ผวนไปตามสถานการณ์ต่าง ๆ เช่น ภาวะเศรษฐกิจและการเมือง ผลประกอบการของบริษัทหากต้องขายหุ้นในช่วงท่ีราคาหุ้นต่ากว่าท่ีซื้อมาก็จะทาให้ขาดทุน ก่อนซื้อจึงต้องมั่นใจว่าเข้าใจและสามารถยอมรบั ความเสี่ยงท่ีอาจเกิดขึ้นได้ 3. กองทนุ รวม เหมาะสาหรับผู้ลงทุนมือใหม่ท่ียังไม่มีประสบการณ์และความรู้เกยี่ วกบั การลงทุน และผลู้ งทุนท่ีอาจไม่มีเวลาติดตามข้อมูลหรือบริหารจัดการลงทุนด้วยตนเองรวมทัง้ เปน็ ช่องทางทเี่ ปิดโอกาสใหส้ ามารถลงทุนดว้ ยจานวนเงนิ ไม่มากนกั โดยบริษัทหลักทรัพย์จดั การกองทนุ รวมจะนาเงินไปลงทุนในหลกั ทรพั ยห์ รอื ทรพั ย์สินประเภทต่าง ๆ เช่น หุ้น ตราสารหนี้ทองคา ตามนโยบายการลงทนุ ที่ไดร้ ะบุไว้ เน่ืองจากกองทุนรวมมีความหลากหลาย ผู้ลงทุนจึงต้องทาความเข้าใจเก่ียวกับประเภทหรือรายละเอียดของกองทุนรวมให้ดี เพ่ือที่จะตัดสินใจได้ว่าเหมาะสมกับทตี่ นเองตอ้ งการจะลงทนุ หรอื ไม่ ตัวอยา่ งประเภทของกองทนุ รวม การแบ่งประเภทของกองทุนรวม สามารถแบ่งออกได้หลายลกั ษณะ เช่น 1) แบง่ ตามลักษณะของการขายคืน กไ็ ด้แก่ 1.1) กองทุนรวมประเภทไม่รับซ้ือคืนหน่วยลงทุน (กองทุนปิด) เป็นกองทุนรวมท่ีบริษัทหลักทรัพย์จัดการกองทุน (บลจ.) จะเสนอขายหน่วยลงทุนเพียงครั้งเดียวตอนเริ่มต้นโครงการ และจะไม่รบั ซ้ือคืนหน่วยลงทุนจนกว่าจะครบกาหนดอายกุ องทนุ รวม 1.2) กองทุนรวมประเภทรับซ้ือคืนหน่วยลงทุน (กองทุนเปิด) เป็นกองทุนรวมท่ี บลจ. ขายหน่วยลงทุนและรับซื้อคืนหน่วยลงทุนตามระยะเวลาท่ีกาหนดไว้ในโครงการ ชุดวชิ าการเงนิ เพอื่ ชวี ิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรูท้ ่ี 1 วา่ ด้วยเร่ืองของเงนิ

47 2) แบง่ ตามนโยบายการลงทุน จะมีช่ือเรียกแตกต่างกันตามทรัพย์สินหรือนโยบายการลงทนุ เชน่ 2.1) กองทุนรวมตราสารแห่งทุน (equity fund) คือกองทุนรวมท่ีมีวัตถุประสงค์ท่ีจะลงทุนในหรือมีไว้ซึ่งตราสารแห่งทุนโดยเฉล่ียในรอบปีบัญชีไม่น้อยกว่า 65%ของมูลค่าทรัพย์สินสุทธิของกองทุนรวม ซึ่งตราสารแห่งทุนหมายความถึงหุ้นสามัญของบริษัทต่าง ๆ หนุ้ ของบริษทั ท่จี ดทะเบยี นในตลาดหลกั ทรพั ย์ และใบสาคัญแสดงสทิ ธิท่ีจะซื้อหุ้น 2.2) กองทุนรวมตราสารแห่งหนี้ (fixed income fund) คือกองทุนรวมท่ีนาเงินที่ได้จากผู้ลงทุนไปลงทุนในตราสารแห่งหน้ี เช่น พันธบัตร ต๋ัวเงินคลังบตั รเงินฝาก ต๋ัวสัญญาใช้เงิน ต๋ัวแลกเงิน หุ้นกู้ โดยจะไม่ลงทุนในหุ้นหรือใบสาคัญแสดงสิทธิท่ีจะซื้อหนุ้ 2.3) กองทุนรวมผสม (balanced fund) คือ กองทุนรวมที่มีวัตถุประสงค์ท่ีจะดารงอัตราส่วนการลงทุนในหรือมีไว้ซ่ึงตราสารแห่งทุนในขณะใดขณะหน่ึง ไม่เกิน 65% และไม่น้อยกว่า 35% ของมูลค่าทรัพย์สินสุทธิของกองทุนรวม ดังนั้น กองทุนรวมผสมจะลงทุนทั้งในตราสารแหง่ ทุนและตราสารแห่งหน้ี 2.4) กองทุนรวมตลาดเงิน คือ กองทุนรวมที่มีนโยบายการลงทุนในหรือมีไว้ซึ่งตราสารหนี้ท่ีมีคุณภาพและมีกาหนดชาระเงินต้นเม่ือทวงถามหรือมีอายุคงเหลือไม่เกนิ 1 ปี 2.5) กองทุนรวมประเภทพเิ ศษ เชน่ กองทุนรวมหุ้นระยะยาว (long term equity fund) หรือ LTFกองทนุ ชนดิ นี้เนน้ การลงทนุ ในหุ้นสามัญท่ีจดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ไม่น้อยกว่า 65% ของมลู คา่ สินทรพั ย์สุทธิในกองทนุ กองทุนรวมเพ่ือการเล้ียงชีพ (retirement mutual fund) หรือ RMFเป็นกองทุนท่ีให้บุคคลทั่วไปซ้ือหน่วยลงทุนเพื่อออมเงินไว้ใช้ยามเกษียณ โดยจานวนเงินลงทุนข้ันตา่ ไม่นอ้ ยกว่า 3% ของเงินไดใ้ นแต่ละปี หรือ 5,000 บาท แลว้ แตจ่ านวนใดจะตา่ กว่า ชุดวชิ าการเงินเพอื่ ชีวติ 3 | หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 1 วา่ ดว้ ยเรือ่ งของเงิน

48LTF กบั RMF แตกต่างกันอยา่ งไร6LTF RMF ตอ้ งถือหนว่ ยลงทุนไม่น้อยกว่า 7 ปี  ต้องถือหนว่ ยลงทุนไม่น้อยกวา่ 5 ปี และปฏิทิน7 จงึ จะสามารถขายคืนหน่วย จะขายไดเ้ มอื่ ผถู้ ือหน่วยลงทนุ อายุครบ 55 ปีลงทนุ ได้  สามารถหกั ลดหย่อนภาษไี ดต้ ามทจี่ า่ ยจริง สามารถหักลดหยอ่ นภาษไี ด้ตามท่ี สูงสดุ ไมเ่ กนิ 15% ของเงินได้ในปีภาษนี นั้จ่ายจรงิ สูงสดุ ไม่เกนิ 15% ของเงินได้ และเมือ่ รวมเข้ากับเงนิ กองทนุ สารองเลี้ยงชีพในปภี าษนี นั้ แตไ่ มเ่ กนิ 500,000 บาท กองทุนบาเหนจ็ บานาญขา้ ราชการ (กบข.) กองทนุ สงเคราะหค์ รโู รงเรียนเอกชน และ เบี้ยประกนั ชีวิตแบบบานาญจะต้องไมเ่ กนิ 500,000 บาท ข้อควรรู้ ผู้ลงทุนควรศึกษาถึงเง่ือนไขการลงทุน นโยบายการลงทุนสภาพคลอ่ งในการซอื้ ขาย ผลการดาเนินงานของกองทุน และความความสามารถในการบริหารจดั การกองทุนของผู้จัดการกองทนุ ใหร้ อบด้าน ก่อนตดั สินใจลงทุนใหเ้ หมาะสมกับตนเอง 4. กองทุนสารองเล้ียงชีพ คือ กองทุนท่ีนายจ้างและลูกจ้างจัดต้ังขึ้น มีเป้าหมายสาหรับให้ลูกจ้างมีเงินใช้จ่ายเมื่อเกษียณอายุ ทุพพลภาพ หรือออกจากงาน โดยเงินของกองทุนมาจาก 2 ส่วน คือ 1) เงินสะสมจากลกู จา้ ง กฎหมายกาหนดใหส้ ะสมได้ในอตั ราที่ไม่ต่ากว่า 2%และไม่เกนิ 15% ของคา่ จ้าง 2) เงินสมทบจากนายจ้าง กฎหมายกาหนดให้สมทบในอัตราที่ไม่ต่ากว่าเงินสะสมของลูกจา้ ง แตไ่ มเ่ กนิ 15% ของคา่ จา้ ง ข้อดี ช่วยให้เก็บออมเงินได้ในระยะยาว ได้รับผลตอบแทนจากการท่ีกองทุนนาเงินไปลงทุนในหลักทรัพย์หรือทรัพย์สินประเภทต่าง ๆ และเงินท่ีสะสมเข้ากองทุนสามารถนาไปลดหยอ่ นภาษไี ด้6 ขอ้ มูล ณ มิถุนายน 2559 เงอ่ื นไขและรายละเอียดอาจเปลย่ี นแปลงจากน้ี7 วิธีนับปีปฏิทิน จะเร่ิมนับปีที่ทาธุรกรรมน้ัน เช่น ซื้อ LTF ในเดือนธันวาคม 2559 จะนับปี 2559 เป็นปีที่ 1 ดังน้ันจะสามารถขายหนว่ ยลงทุนได้ตง้ั แตว่ นั ท่ี 2 มกราคม 2565 เปน็ ตน้ ไป ชุดวิชาการเงินเพือ่ ชวี ติ 3 | หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 1 ว่าด้วยเรอ่ื งของเงนิ

49 ข้อควรรู้ สมาชิกกองทุนสารองเล้ียงชีพไม่สามารถถอนเงินออกมาบางส่วนก่อนสน้ิ สุดสมาชกิ ภาพ (เกษยี ณอายุ ทพุ พลภาพ หรือออกจากงาน) คดิ ให้รอบคอบก่อนลงทนุ 1. จาไวเ้ สมอว่าผลตอบแทนทีค่ าดหวงั มาพรอ้ มกบั ความเส่ยี งเสมอ การลงทุนที่มีโอกาสใหผ้ ลตอบแทนสูง ก็จะมีความเสีย่ งสงู ตามไปดว้ ย 2. ควรกาหนดเป้าหมายของการลงทุนว่าต้องการเงินเท่าใด เม่ือใด และคานวณอตั ราผลตอบแทนทสี่ อดคล้องเพือ่ ใหไ้ ดจ้ านวนเงินตามเปา้ หมายน้ัน 3. มีวินัยในการออม เพ่ือมีเงินไปลงทุน โดยรู้จักเก็บก่อนใช้ เช่น หักรายได้ไปลงทุนตามจานวนเงินทเ่ี ราต้ังเปา้ ไวก้ ่อน ท่เี หลอื จงึ ค่อยใช้ 4. เลือกลงทุนโดยพิจารณาทั้งโอกาสของผลตอบแทนที่จะได้รับ และระดับความเสี่ยงของการลงทุนท่ียอมรับได้ รวมท้ังประเมินด้วยว่า ถ้าลงทุนแบบที่เลือกจะบรรลุเปา้ หมายทีว่ างไว้ได้หรอื ไม่ 5. สามารถรับความเส่ียงได้แค่ไหน เช่น คนทางานรับความเสี่ยงได้มากกว่าคนท่เี กษยี ณแล้ว เพราะยงั มรี ายรบั เข้ามาเร่ือย ๆ แตว่ ัยเกษียณไม่มีรายรับอย่างต่อเนื่อง จึงควรลงทนุ ในผลิตภัณฑก์ ารเงนิ ท่มี ีความเสย่ี งตา่ เช่น พนั ธบัตรรัฐบาล 6. ควรกระจายความเส่ียงอย่างไร ควรเลือกลงทุนในสินทรัพย์ที่แตกต่างกันเพ่ือเฉล่ียระดับความเสี่ยงที่มากน้อยให้พอเหมาะตามความเส่ียงที่รับได้ ไม่ควรลงทุนในสินทรพั ย์ท่ีมีความเสี่ยงสงู เพียงอยา่ งเดยี ว 7. ติดตามข่าวสาร ทบทวน และปรับปรุงแผนการลงทุนอยู่เสมอ ให้สอดคล้องกับสภาพการณ์ เชน่ ทุก 6 เดือน หรือเม่ือมีเหตุการณ์ที่ส่งผลกระทบต่อตลาดเงินตลาดทุนก็อาจจะปรบั สดั ส่วนการลงทนุ หรือตนเองมรี ายไดม้ ากขนึ้ ก็อาจจะลงทนุ เพ่ิมขนึ้ ไดอ้ ีกความแตกตา่ งระหว่างการฝากเงิน การประกันภัย และการลงทุน ชุดวิชาการเงินเพ่อื ชวี ติ 3 | หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 1 วา่ ด้วยเร่อื งของเงิน

50 จากทไี่ ด้กล่าวมาขา้ งตน้ สามารถจาแนกความแตกตา่ งของ การฝากเงนิ การประกนั ภัย และการลงทุนไดด้ งั นี้ การฝากเงิน การลงทุน การประกนั ภยัวัตถปุ ระสงค์ เพ่ือเกบ็ ออมเงิน เพือ่ ให้ได้ผลตอบแทนที่ เพ่ือคมุ้ ครองชีวิตหรืออตั ราดอกเบ้ยี / สงู ขึน้ กวา่ การฝากเงิน ทรัพย์สินผลตอบแทน อัตราดอกเบย้ี ที่ได้รบั ผลตอบแทนข้นึ อย่กู บั ผลตอบแทนข้ึนอยู่กับการถอน/ยกเลิก คอ่ นข้างแนน่ อน สถานการณ์ กรมธรรมป์ ระกันภยั ทที่ า สามารถถอนเม่ือไหร่ ข้นึ อยกู่ ับเง่อื นไขและ การยกเลกิ ประกันภัย กไ็ ด้ โดยได้เงินตน้ ครบ สถานการณ์น้ัน ๆ เชน่ กอ่ นครบกาหนด ตามจานวน แตจ่ ะ หากต้องการยกเลกิ การ อาจไมไ่ ด้รบั เงินคนื ได้รบั ดอกเบ้ียตาม ลงทุนในช่วงขาลง อาจ หรือไดร้ ับคนื น้อยกว่า เงื่อนไขทก่ี าหนด ทาให้มผี ลขาดทนุ เบ้ียประกันทจ่ี ่ายไป ได้เงนิ ต้นไม่ครบ หรอื หากสถานการณอ์ ยู่ ในชว่ งขาข้ึนอาจไดก้ าไร เพ่มิ ข้นึ หรอื เท่าทุนกจิ กรรมทา้ ยเรอื่ งที่ 3 การฝากเงิน การประกันภัย และการลงทนุ (ใหผ้ เู้ รียนไปทากิจกรรมท้ายเรื่องที่ 3 ท่สี มดุ บนั ทกึ กิจกรรมการเรียนรู้) ชุดวิชาการเงนิ เพ่ือชวี ิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 1 วา่ ดว้ ยเร่อื งของเงิน

51เร่ืองที่ 4 การชาระเงนิ ทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ความหมายและประโยชน์ของการชาระเงนิ ทางอิเล็กทรอนกิ ส์ การชาระเงิน (payment) คือ การส่งมอบเงินหรือโอนเงินผ่านช่องทางต่าง ๆเพือ่ ซือ้ สินคา้ และบริการ หรือใช้ชาระหน้ี โดยสามารถใช้ส่ือการชาระเงินที่เป็นได้ท้ังเงินสดและไม่ใช่เงินสด ในบางคร้ังการชาระเงินอาจทาผ่านคนกลางท่ีเป็นผู้ให้บริการเพื่ออานวยความสะดวกและรักษาความปลอดภัยของการทารายการ ซึง่ ผูใ้ หบ้ ริการมีทง้ั ทีเ่ ปน็ สถาบนั การเงินและมใิ ชส่ ถาบันการเงิน (non-bank) เงินสดเป็นสิ่งที่เราคุ้นเคยในการใช้จ่ายมากที่สุด จนนึกไม่ถึงว่าที่จริงแล้วการใช้เงินสดนั้นไม่สะดวกหลายประการ เช่น ต้องเตรียมเงินสดให้เพียงพอในการซื้อสินค้า และหากยิง่ พกพาจานวนมากก็เสยี่ งต่อการถกู ปลน้ ขโมย หรอื หากมองในมุมเจ้าของกิจการ การรับชาระด้วยเงินสดอาจถูกยักยอกหรือขโมยได้ง่ายและตรวจสอบได้ยาก รวมถึงเสียโอกาสในการขายสินค้าหากมีช่องทางให้ลูกค้าชาระค่าสินค้าเป็นเงินสดเพียงอย่างเดียว สาหรับมุมของประเทศน้นั เงนิ สดมีค่าใช้จ่ายในการจัดการคอ่ นข้างสงู เช่น ค่าใช้จ่ายที่เกิดจากการผลิต การขนส่ง การเก็บรักษา การตรวจนับ การคัดแยก และการทาลาย ถ้าเราหันมาช่วยกันใช้การชาระเงินทางอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (e-Payment) จะช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายในการจัดการได้ 2 - 3 เทา่ เลยทีเดียวความหมายการชาระเงนิ ทางอิเลก็ ทรอนิกส์ การชาระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ หมายถึง การส่งมอบหรือโอนเงินเพ่ือซ้ือสินค้าและบรกิ าร หรือชาระหนี้ ผา่ นชอ่ งทางต่าง ๆ ท่ีมีความสะดวกและรวดเร็วโดยใช้สื่ออิเล็กทรอนิกส์มาช่วย ทั้งด้านสื่อที่ใช้ชาระเงินแทนเงินสด เช่น บัตรเอทีเอ็ม บัตรเดบิต บัตรเครดิตเงินอิเล็กทรอนิกส์ รวมถึงช่องทางการชาระเงินที่ใช้งานง่ายและรวดเร็ว เช่น ผ่านอินเทอร์เน็ตโดยใชอ้ ุปกรณป์ ระเภทตา่ ง ๆ อาทิ คอมพิวเตอร์ โทรศัพท์มอื ถอื ชุดวชิ าการเงนิ เพ่ือชีวติ 3 | หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 1 ว่าดว้ ยเร่ืองของเงนิ

52ประโยชน์ของการชาระเงินทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ตอ่ ประชาชน ต่อเจา้ ของกิจการ โอนเงนิ หรือชาระเงนิ ได้ทุกทีท่ กุ เวลา  ไมต่ ้องเกบ็ เงินสดจานวนมากไว้ทรี่ า้ นค้า ไม่ตอ้ งเสยี เวลาและค่าใชจ้ ่ายในการ ลดปญั หาพนักงานยักยอกหรือขโมยเงนิเดนิ ทาง  จดั ทาบัญชีไดร้ วดเร็ว และมรี ะบบท่ี ปลอดภยั ไม่ตอ้ งกลัวเงินสดหายหรือ ตรวจสอบได้ถกู ขโมย  มีทางเลือกใหล้ กู ค้าในการชาระเงนิ ได้ ตรวจสอบได้ มีหลักฐานชัดเจน หลายวิธี มรี ูปแบบการชาระเงนิ ให้เลือกได้  ไม่จาเปน็ ต้องมีสถานทห่ี รือหน้าร้านหลากหลายตามความสะดวก ก็ขายของได้  ขยายฐานลูกค้าไดก้ วา้ งขึ้น ไม่จากดั แต่ พ้นื ทใี่ ดพ้นื ที่หน่งึ หรือในประเทศเทา่ นนั้ ตอ่ ประเทศ ลดคา่ ใช้จา่ ยในการพิมพธ์ นบตั ร ลดคา่ ใชจ้ า่ ยในการบริหารจดั การเงนิ สด เช่น การขนส่งธนบัตร การหมนุ เวียนของเงินในเศรษฐกิจมคี วามคลอ่ งตวั การคา้ และการชาระเงนิ ระหว่างประเทศทาได้สะดวกรวดเรว็ ขนึ้ลักษณะของบตั รเอทเี อม็ บัตรเดบติ บตั รเครดิต และเงินอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ บัตรอิเล็กทรอนิกส์เป็นสื่อการชาระเงินที่ถูกพัฒนาเพื่อนามาใช้แทนเงินสดปัจจุบันมีดว้ ยกนั 4 ประเภท คือ บตั รเอทีเอม็ บตั รเดบติ บตั รเครดติ และเงนิ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ เทคโนโลยขี องบัตรอิเล็กทรอนกิ ส์ บัตรอิเล็กทรอนิกส์มีการนาเทคโนโลยีมาใช้ ซึ่งจะทาให้เราสามารถใช้งานได้อย่างปลอดภัยและหายกังวล โดยแบบดั้งเดิมเป็นบัตรแถบแม่เหล็ก (magnetic stripe) มีลักษณะเป็นแถบสีดาคาดอยู่หลังบัตร กว้างประมาณ 1 เซนติเมตร ซ่ึงข้อมูลของผู้ถือบัตรจะถูกบันทึกอยู่ท่ีแถบแม่เหล็ก อย่างไรก็ดี ยังมีช่องโหว่ของการรักษาความปลอดภัยโดยอาจถูกมิจฉาชีพคัดลอกข้อมูลในบัตรผ่านเครื่องสกิมเมอร์ (skimmer) ได้ (หากเป็นบัตรเอทีเอ็มหรือบัตรเดบิตจะต้องได้รหัสผ่านส่วนตัวของผู้ถือบัตร (PIN: personal identification number)4 หรือ 6 หลักด้วยจึงจะใช้ได้) ในปัจจุบันได้มีการพัฒนาบัตรแบบชิป (chip) ซึ่งข้อมูลจะถูกฝัง ชุดวชิ าการเงินเพ่ือชีวิต 3 | หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี 1 วา่ ด้วยเรือ่ งของเงิน

53อยู่ในชิปด้านหน้าของบัตร โดยบัตรแบบนี้จะป้องกันการขโมยข้อมูลได้ดีกว่า เพราะมีการเข้ารหัสขอ้ มูลที่ทาให้ยากต่อการคดั ลอกหรอื ขโมยข้อมูลในบตั ร 1. บตั รเอทีเอ็ม เป็นบัตรอิเล็กทรอนิกส์ท่ีธนาคารพาณิชย์ออกให้แก่ลูกค้า โดยผูกกับบัญชีเงินฝากของเจ้าของบัตร เพ่ือใช้ทาธุรกรรมทางการเงินผ่านเคร่ืองทารายการอัตโนมัติแทนการเดินทางไปทาธุรกรรมท่ีธนาคาร เช่น เคร่ืองเอทีเอ็ม (ATM : automatedteller machine) ลักษณะเด่น  ใช้บัตรเอทีเอ็มทาธุรกรรมการเงิน เช่น ฝาก/ถอน/โอน/ชาระเงิน/สอบถามยอดเงนิ ในบัญชีท่ีเคร่อื งทารายการอตั โนมัติ  การทาธรุ กรรมจะมผี ลกบั ยอดเงินในบัญชเี งินฝากทันที  ใช้บัตรเอทีเอ็มควบคู่กับรหัสผ่านส่วนตัว (PIN) 4 หรือ 6 หลัก เพื่อทาธุรกรรมทางการเงินท่ีเครื่องทารายการอัตโนมัติ ซึ่งธนาคารพาณิชย์จะให้ผู้ถือบัตรกาหนดรหัสผ่านส่วนตัวหรือมอบรหัสผ่านส่วนตัวให้แก่ผู้ถือบัตร (ผู้ถือบัตรสามารถเปล่ียนรหัสผ่านสว่ นตวั ได้เองในภายหลัง) 2. บัตรเดบิต (debit card) เป็นบัตรอิเล็กทรอนิกส์ท่ีธนาคารพาณิชย์ออกให้แก่ลูกค้าโดยผูกกับบัญชีเงินฝากของเจ้าของบัตรและสามารถใช้งานได้เช่นเดียวกับบัตรเอทเี อม็ แต่มคี ณุ สมบัตทิ ี่เพิม่ ข้ึนจากบัตรเอทเี อม็ ตรงท่สี ามารถใช้ซื้อสินค้าและบริการต่าง ๆณ จุดขายและทางออนไลน์ได้ โดยผู้ถือบัตรสามารถสังเกตจุดท่ีรับบัตรได้จากตราหรือโลโก้ท่รี า้ นค้าตดิ หรือแสดงไว้ เชน่ VISA, MasterCard, UnionPay ลกั ษณะเดน่  สามารถนาไปทาธุรกรรมทางการเงิน ไม่ว่าจะเป็น ฝาก/ถอน/โอน/ชาระเงนิ ท่เี คร่ืองทารายการอัตโนมัติไดเ้ หมือนบัตรเอทเี อม็  ใช้ซ้ือสินค้าและบริการ ณ จุดขายและออนไลน์ได้ โดยเม่ือใช้แล้วยอดเงินท่ีใช้จา่ ยจะถูกตดั จากบญั ชเี งินฝากทันที  การใช้บัตรเดบิต มีทั้งแบบใช้ลายเซ็น และแบบกดรหัสผ่านส่วนตัวของผถู้ ือบตั ร (PIN) ขึ้นอย่กู ับระบบการใหบ้ รกิ าร  การใช้จา่ ยผ่านบตั รเดบติ เป็นการใช้เงินของเราท่ีมีอยู่ในบัญชี จึงไม่สร้างภาระหนี้ ชุดวชิ าการเงนิ เพอ่ื ชีวิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 1 วา่ ด้วยเรือ่ งของเงนิ

54บัตรเดบิตมีจุดทแี่ ตกต่างจากบัตรเอทเี อม็ อยา่ งไร รู้หรือไม่วา่ หากคณุ ต้องการทาบัตรเดบติ ท่ีธนาคาร คณุ มีสิทธเิ์ ลือกได้วา่ ตอ้ งการประกันพ่วงหรือไม่ ซ่ึงธนาคารสามารถนาเสนอผลิตภัณฑ์อื่นควบคู่กับผลิตภัณฑ์หลักของธนาคารได้แตจ่ ะบังคับขายไม่ได้ ซงึ่ หากคณุ ต้องการบตั รธรรมดาท่ไี ม่พว่ งประกันสามารถแจ้งพนักงานได้ 3. บัตรเครดิต (credit card) เป็นบัตรที่ออกโดยธนาคารพาณิชย์หรือบริษัทผู้ประกอบธุรกิจบัตรเครดิต (ผู้ออกบัตร) เพื่อให้ผู้ใช้บริการ (ผู้ถือบัตร) นาไปใช้ชาระค่าสินค้าและบริการแทนเงินสดโดยไม่เกินวงเงินที่ผู้ออกบัตรกาหนดไว้ โดยผู้ออกบัตรจะจ่ายเงินให้กับร้านคา้ ไปกอ่ น และจะเรียกเกบ็ เงนิ จากผถู้ ือบัตรตามระยะเวลาที่กาหนด (ดูรายละเอียดเพ่ิมเติมไดจ้ ากหนว่ ยการเรียนรู้ที่ 3 เรอ่ื ง สนิ เชอ่ื ) 4. เงินอิเล็กทรอนิกส์ (e-Money) เราอาจได้ยิน e-Money ในช่ือเรียกอ่ืน ๆเช่น บัตรเงินอิเล็กทรอนิกส์ บัตรเติมเงินรถไฟฟ้า e-Wallet, e-Purse, Mobile money,e-Cash แม้จะมีช่ือเรียกต่างกันไป แต่ลักษณะที่เหมือนกัน คือ มูลค่าเงินจะถูกบันทึกอยู่ในส่ือ ชุดวิชาการเงินเพ่ือชีวติ 3 | หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 1 ว่าดว้ ยเรื่องของเงิน

55อิเล็กทรอนกิ สโ์ ดยอาจจะอยใู่ นรูปของบตั รหรอื บนเครือข่ายคอมพิวเตอร์ก็ได้ ซ่ึงผู้ใช้บริการจะต้องเตมิ เงินกอ่ นจงึ สามารถนาไปซ้อื สินคา้ และบริการตามร้านค้าทผ่ี อู้ อก e-Money กาหนดได้ ตวั อยา่ ง e-Money ท่ใี ช้ในปัจจบุ ัน เช่น บตั รเติมเงินรถไฟฟ้า (บัตร Rabbit,บัตร MRT) บัตร smart purse ท่ีใช้ซื้อสินค้าในร้าน 7-eleven อีกท้ังผู้ใช้บริการสามารถตรวจสอบมูลค่าคงเหลอื ได้ ลักษณะเดน่  ผ้ใู ช้บริการเตมิ เงนิ ได้ตามมลู คา่ ทต่ี ้องการ  ใหค้ วามสะดวกรวดเรว็ ในการใช้จ่าย ไม่ต้องพกเงินสดขอ้ แนะนาในการใช้บตั รอเิ ลก็ ทรอนิกส์ให้ปลอดภยั 1. เมอื่ ได้รับบตั รมาใหม่ใหร้ ีบเซ็นช่ือหลังบัตรทันที เพือ่ ป้องกันผอู้ น่ื นาไปแอบอ้าง 2. เก็บรักษารหัสบัตรไว้เป็นความลับ ไม่ต้ังรหัสท่ีคาดเดาง่าย และควรเปล่ียนรหสั อย่เู สมอ 3. อย่าให้ข้อมูลส่วนตัวหรือเก่ียวกับบัตรแก่ผู้ที่ติดต่อเข้ามาทางโทรศัพท์หรืออีเมล โดยท่เี ราไมไ่ ด้เป็นผู้ตดิ ต่อไปกอ่ น 4. ตรวจสอบความถกู ตอ้ งของรายการธรุ กรรมทุกคร้ัง เช่น ยอดเงินท่ีต้องชาระรวมถึงตรวจสอบรายการใชจ้ ่ายเปน็ ประจาเมื่อไดร้ บั ใบแจ้งหน้ี 5. สังเกตสิ่งแปลกปลอมท่ีอาจติดต้ังอยู่กับเครื่องเอทีเอ็ม เช่น กล้องขนาดเล็กที่อาจถูกตดิ อยู่บริเวณเครอ่ื งเอทเี อม็ หรอื อปุ กรณ์แปลกปลอมที่ตดิ อยูต่ รงชอ่ งสอดบัตร 6. หากมีรายการธุรกรรมทางการเงินที่เราไม่ได้ใช้เกิดขึ้น ให้รีบติดต่อผู้ออกบัตรเพื่อตรวจสอบทันที 7. เม่ือทาบัตรหายต้องรีบแจ้งอายัดบัตรทันที อย่างไรก็ดี บัตร e-Moneyโดยทวั่ ไปทไ่ี มม่ กี ารลงทะเบียน หากบัตรหายก็เหมอื นกับทาเงินหายInternet payment และ Mobile payment ในปัจจุบันมีการพัฒนาเทคโนโลยีและนามาใช้เป็นช่องทางการชาระเงินใหม่ ๆได้แก่ การชาระเงินทางอินเทอร์เน็ต (internet payment) และการชาระเงินผ่านอุปกรณ์เคลื่อนที่ (mobile payment) เพื่อเพิ่มทางเลือกและอานวยความสะดวกต่อผู้ใช้บริการในการทาธรุ กรรมทางการเงิน ดงั น้ี ชุดวิชาการเงนิ เพอื่ ชวี ิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 วา่ ด้วยเรือ่ งของเงนิ

56 1. การชาระเงินทางอินเทอร์เน็ต (internet payment) เป็นการชาระค่าสินค้าและบริการหรือโอนเงินผ่านเครือข่ายอินเทอร์เน็ต โดยผู้ใช้บริการสามารถเลือกชาระค่าสนิ คา้ และบรกิ ารได้ในหลายรปู แบบ เช่น 1) ผ่านบริการ internet banking ของธนาคารพาณิชย์ ซ่ึงเป็นบริการท่ีผู้ใช้บริการสามารถโอนเงิน ชาระเงินค่าสินค้าและบริการโดยตัดเงินจากบัญชีเงินฝากท่ีผู้ใช้บริการเปิดไว้กับธนาคารและยังสามารถตรวจสอบยอดเงินในบัญชี เรียกดูรายการใช้จ่ายย้อนหลังได้ โดยสามารถสมัครใช้บริการกับธนาคารที่ผู้ใช้บริการมีบัญชีเงินฝากอยู่ สาหรับการซ้ือของทางอินเทอร์เน็ต ระบบของร้านค้าบางแห่งจะเช่ือมโยงไปยังระบบ internet bankingของธนาคารเพ่ือตรวจสอบและอนุมัติรายการชาระเงิน หากทารายการสาเร็จ ผู้ใช้บริการจะได้รับการยืนยันการทารายการทางเว็บไซต์ ทาง SMS หรือทางอีเมลตามท่ีได้แจ้งลงทะเบียนไว้กบั ธนาคาร 2) ผ่านเว็บไซต์ของร้านค้าออนไลน์ด้วยบัตรเครดิต บัตรเดบิต หรือเงนิ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ โดยสามารถซอ้ื สนิ ค้าและบรกิ ารกบั ร้านคา้ ออนไลนท์ ่ีมชี อ่ งทางชาระเงินผ่านบัตรเครดิตหรือบัตรเดบิต ซึ่งผู้ซ้ือเพียงกรอกรายละเอียดการชาระเงิน เช่น หมายเลขบัตรช่ือผู้ถือบัตร วันหมดอายุ หมายเลขรหัส CVV8 รวมถึงอาจต้องใส่รหัสผ่าน OTP9 ด้วย และเมื่อการชาระเงนิ สาเรจ็ จะไดร้ ับขอ้ ความยืนยนั การชาระเงินทางหนา้ เว็บไซต์ ทาง SMS หรือทางอีเมล ตามท่ีได้แจ้งลงทะเบยี นไว้กบั ธนาคารหรอื ผู้ออกบตั ร 2. การชาระเงินผ่านอุปกรณ์เคล่ือนที่ (Mobile Payment) สามารถชาระค่าสินค้าและบริการผ่านเครือข่ายของระบบโทรศัพท์เคล่ือนท่ี โดยสามารถใช้งานได้ท่ีร้านค้าทั่วไปและร้านค้าบนอินเทอร์เน็ต แต่ผู้ใช้ต้องลงทะเบียนกับผู้ให้บริการชาระเงินเพื่อเชื่อมโยงบัญชีที่จะชาระเงินเข้ากับโทรศัพท์เคล่ือนที่หรือแท็บเล็ตก่อน อาทิ บัญชีธนาคาร บัตรเครดิตและเงนิ อเิ ลก็ ทรอนิกส์8 CVV (card verification value) หรือ CVC (card verification code) คือ รหัสสาหรับการทาธุรกรรมออนไลน์ เช่นVISA และ MasterCard ใช้เลข 3 หลักด้านหลงั บตั ร สว่ นของ American Express ใช้เลข 4 หลกั ด้านหนา้ บตั ร9 OTP (one time password) เป็นรหัสท่ีใช้ครั้งเดียว โดยผู้ออกบัตรจะส่งให้แก่ผู้ถือบัตรผ่าน SMS หรือส่งทางอีเมลตามทีผ่ ู้ถือบัตรไดล้ งทะเบียนไว้ เพือ่ ใชใ้ นการยนื ยนั ตวั ตนความเป็นเจา้ ของบัตร ชุดวชิ าการเงนิ เพอ่ื ชวี ติ 3 | หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 1 ว่าดว้ ยเร่ืองของเงิน

57 ข้อดีของการชาระเงินผ่าน Internet Payment และ Mobile Payment สาหรับผใู้ ช้บริการ สาหรับร้านค้า ลดเวลาและคา่ ใช้จ่ายในการทาธุรกรรม  ได้รับเงินรวดเร็วเพราะเงินเข้าบัญชโี ดยตรง ไมต่ อ้ งเสียเวลาเดินทางไปที่รา้ นค้า เพราะ และลดความเสี่ยงในการจัดการเงนิ สด สามารถจัดการธุรกรรมได้ด้วยตัวเอง ท่ไี หน  มชี อ่ งทางการชาระเงินให้ลูกคา้ เลือกมาก เม่อื ไหรก่ ไ็ ด้ ไม่วา่ จะอยตู่ ่างจงั หวัด หรอื ต่างประเทศ ข้ึน ขายสนิ คา้ ไดท้ กุ เวลา ไม่จาเปน็ ต้องเปดิ มั่นใจได้ เพราะสามารถตรวจสอบรายการ หนา้ ร้าน ได้ตลอด และมกี ารแจ้งเตือนการทาธุรกรรม  มีบนั ทึกข้อมลู การขาย และสรุปขอ้ มูล ผา่ น SMS ทางบญั ชีได้อยา่ งรวดเรว็ ไม่ตอ้ งถอื เงินสดในการซอื้ สินคา้กฎหมายพืน้ ฐานท่เี กย่ี วข้องกับระบบการชาระเงินทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ธนาคารแห่งประเทศไทยทาหน้าท่ีกากับดูแลผู้ให้บริการชาระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ท้ังท่ีเป็นสถาบันการเงิน (bank) และมิใช่สถาบันการเงิน (non-bank) โดยผใู้ หบ้ ริการต้องอยู่ภายใต้กฎหมายต่าง ๆ ได้แก่กฎหมายที่ สาระสาคัญ ประเภทสถาบนัเกี่ยวขอ้ ง ทถ่ี ูกควบคุมดแู ลพ.ร.บ. ธุรกจิ ควบคุมดูแลสถาบันการเงินเพอ่ื ใหเ้ กิดการดูแล - ธนาคารพาณชิ ย์สถาบนั การเงนิ เงินฝากของประชาชน การกากับดแู ลในเร่ืองตา่ ง ๆ - บริษัทเงนิ ทนุพ.ศ. 2551 และการกาหนดเกณฑ์การปฏบิ ัตใิ นการใหบ้ รกิ าร - บริษัทเครดติ ฟองซเิ อร์ ทางการเงิน เช่น สาขาธนาคารอิเลก็ ทรอนกิ ส์ บริการผ่านเครือข่ายอนิ เทอรเ์ นต็ และเงนิ อเิ ล็กทรอนิกส์ รวมถึงการโอนเงินทางอิเล็กทรอนกิ ส์ เพื่อสรา้ งความเชอื่ มนั่ และคุ้มครองผู้บริโภคหรือ ผใู้ ชบ้ ริการทางการเงินพ.ร.ฎ. วา่ ด้วยการ ควบคมุ ดแู ลผ้ใู ห้บรกิ าร e-Payment ในธรุ กจิ - ธนาคารพาณชิ ย์ควบคมุ ดแู ลธุรกิจ บริการ 8 ประเภท (ได้แก่ เงินอเิ ล็กทรอนกิ ส์ - ผ้ปู ระกอบธุรกจิ บริการบรกิ ารการชาระ (e-Money) เครอื ข่ายบัตรเครดิต เครือข่ายอีดีซี การชาระเงนิ ทางเงนิ ทาง สวติ ช์ชิ่งในการชาระเงนิ หักบญั ชี ชาระดุล รับ อเิ ล็กทรอนิกส์อเิ ล็กทรอนกิ ส์ ชาระเงนิ แทน และการชาระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ ท่ีมิใชส่ ถาบันการเงินพ.ศ. 2551 ผ่านอุปกรณ์อยา่ งหนงึ่ อย่างใด หรอื ผา่ นทาง (non-bank) เครอื ข่าย) เพอ่ื รักษาความมัน่ คงทางการเงนิ และ ชุดวิชาการเงินเพื่อชวี ติ 3 | หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 1 ว่าดว้ ยเร่ืองของเงิน

58กฎหมายท่ี สาระสาคัญ ประเภทสถาบนัเกยี่ วขอ้ ง ท่ีถูกควบคมุ ดแู ล การพาณชิ ย์ เสรมิ สร้างความเชือ่ ถอื และยอมรับใน ระบบขอ้ มูลอิเล็กทรอนิกส์ ป้องกนั ความเสียหาย ต่อสาธารณชน รวมทงั้ ส่งเสรมิ การใช้บรกิ าร e-Payment และคุม้ ครองผูใ้ ชบ้ รกิ ารทางการเงินพระราชกฤษฎีกา ควบคุมดูแลผู้ใหบ้ ริการ e-Payment ในธุรกิจ - สถาบนั การเงนิ(พ.ร.ฎ.) วา่ ดว้ ย บริการ 8 ประเภท (ไดแ้ ก่ เงินอิเล็กทรอนกิ ส์ เฉพาะกิจการควบคุมดูแล (e-Money) เครือข่ายบัตรเครดิต เครือข่ายอีดซี ีธรุ กิจบริการการ สวิตชช์ ่ิงในการชาระเงนิ หักบัญชี ชาระดลุ รบัชาระเงนิ ทาง ชาระเงินแทน และการชาระเงินทางอิเลก็ ทรอนิกส์อิเลก็ ทรอนกิ สข์ อง ผ่านอุปกรณ์อย่างหนึ่งอย่างใด หรือผ่านทางสถาบนั การเงิน เครือขา่ ย) เพื่อรักษาความม่ันคงทางการเงนิ และเฉพาะกิจ พ.ศ. การพาณิชย์ เสริมสร้างความเช่อื ถอื และยอมรับใน2559 (มผี ลบังคับ ระบบข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ ปอ้ งกันความเสยี หายใชต้ ง้ั แต่ 28 ตอ่ สาธารณชน รวมทั้งสง่ เสริมการใช้บริการกรกฎาคม 2559) e-Payment และคุ้มครองผใู้ ช้บรกิ ารทางการเงนิประกาศ ควบคุมดูแลผู้ใหบ้ ริการเงินอเิ ลก็ ทรอนิกส์ท่ีสามารถ - ผปู้ ระกอบธุรกิจบตั รกระทรวงการคลัง ใช้ซอื้ สนิ ค้าและบรกิ ารไดจ้ ากหลายร้านค้า เงินอิเลก็ ทรอนิกส์ท่ีมิใช่ซึ่งออกตาม (multi-purpose e-Money) สถาบันการเงนิ (non-ประกาศคณะ bank)ปฏิวัติ ฉบับที่ 58(บตั รเงนิอเิ ล็กทรอนกิ ส์) สามารถศึกษารายละเอียดเพ่ิมเติมได้จากเว็บไซต์ธนาคารแห่งประเทศไทยwww.bot.or.th เลือก หวั ขอ้ “เกี่ยวกับ ธปท.” และหวั ขอ้ ยอ่ ย “กฎหมายที่เก่ยี วข้อง”กิจกรรมท้ายเรื่องที่ 4 การชาระเงินทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (ให้ผู้เรียนไปทากจิ กรรมทา้ ยเรอ่ื งท่ี 4 ทีส่ มดุ บันทกึ กจิ กรรมการเรียนรู้) ชุดวชิ าการเงินเพอื่ ชีวิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 1 วา่ ดว้ ยเร่อื งของเงิน

59เร่ืองท่ี 5 ผใู้ หบ้ ริการทางการเงินในประเทศไทยผู้ใหบ้ รกิ ารทางการเงนิ ในประเทศไทย ระบบการเงินเป็นกลไกสาคัญย่ิงในการจัดสรรทรัพยากรระหว่างภาคเศรษฐกิจจากผู้ท่ีมีเงินออมไปยังผู้ต้องการเงินทุน ซึ่งจะก่อให้เกิดการลงทุน การผลิต และการจ้างงานอันเป็นแรงขับเคลื่อนสาคัญท่ีทาให้เศรษฐกิจของประเทศเติบโต ซ่ึงสถาบันการเงินมีบทบาทสาคญั อย่างมากในการเปน็ แรงผลักดนั ให้เกดิ การเตบิ โตทางเศรษฐกจิ ผู้ให้บริการทางการเงินในประเทศไทย มีทั้งท่ีเป็นสถาบันการเงินท่ีรับฝากเงินและสถาบันการเงินที่ไม่ได้รับฝากเงิน รวมท้ังผู้ให้บริการที่ไม่ใช่สถาบันการเงิน สามารถจาแนกผ้ใู หบ้ ริการทางการเงนิ ไดต้ ามหนว่ ยงานทก่ี ากับดูแล ดงั น้ีชุดวิชาการเงนิ เพ่ือชวี ิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 ว่าด้วยเร่อื งของเงนิ

60ผใู้ ห้บริการทางการเงนิ ภายใตก้ ารกากับดูแลของธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) หรือแบงก์ชาติ เป็นธนาคารกลางของประเทศไทย มีหนา้ ที่หลกั ดงั นี้ 1. รักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจการเงินของประเทศ ซ่ึงครอบคลุมหน้าท่ีในการรักษาค่าเงิน เช่น ดูแลอัตราเงินเฟ้อ อัตราดอกเบี้ย อัตราแลกเปลี่ยน และสภาพคล่องของเมด็ เงนิ ในระบบเศรษฐกิจ 2. กากับดูแลสถาบันการเงินที่กฎหมายให้อานาจไว้ ให้มีความมั่นคงและมีเสถียรภาพ เพ่ือลดผลกระทบต่อผู้ฝากเงิน และสนับสนุนการเจริญเติบโตของเศรษฐกิจอย่างย่งั ยืน 3. ดูแลและพัฒนาให้ระบบการชาระเงนิ ของประเทศมีประสิทธิภาพ ม่ันคงและปลอดภัย เพ่อื เป็นกลไกสนับสนุนการทาธุรกจิ และการพัฒนาเศรษฐกจิ การเงิน 4. หน้าท่ีอ่ืน ๆ เช่น การออกธนบัตรและบริหารจัดการให้มีธนบัตรหมุนเวียนอย่างเพียงพอ การบริหารเงินสารองทางการของประเทศ การเป็นนายธนาคารให้แก่รัฐบาลในการรับฝากเงิน โอนเงนิ และเปน็ แหลง่ ก้ยู มื เงินสดุ ท้ายแก่สถาบันการเงินที่ขาดเงินทุนหมุนเวียนรวมถึงการให้ความร้แู ละคุ้มครองผ้ใู ชบ้ รกิ ารทางการเงินให้ได้รับความเป็นธรรม ธปท. กากับดูแลผใู้ ห้บรกิ ารทางการเงนิ แบง่ ไดด้ งั น้ี 1. สถาบันการเงิน ตามพระราชบัญญัติธุรกิจสถาบันการเงิน พ.ศ. 2551 คือสถาบนั ท่ีทาหน้าที่ให้บริการด้านการเงิน เช่น การรับฝากเงิน การรับชาระเงิน การให้สินเชื่อ และธุรกรรมทางการเงนิ อื่นตามที่ได้รบั อนญุ าต ได้แก่ 1) ธนาคารพาณิชย์ (ธพ.) คือ บริษัทที่ได้รับอนุญาตให้ประกอบธุรกิจธนาคารพาณิชย์ เชน่ การรบั ฝากเงิน การโอนและรับชาระเงนิ และการให้สินเช่ือ รวมถึงบริการทางการเงินอ่ืน ๆ เช่น การค้าประกัน บริการเกี่ยวกับเงินตราต่างประเทศ ธุรกิจต่างประเทศเช่น สินเช่ือเพ่ือการส่งออกนาเข้า ตลอดจนบริการทางการเงินเพื่อการบริหารความเส่ียงให้แก่ลูกค้า เช่น สัญญาซ้ือขายอัตราแลกเปลี่ยนล่วงหน้า ในปัจจุบันธนาคารพาณิชย์ได้รับอนุญาตให้ประกอบธุรกิจที่เก่ียวข้องกับหลักทรัพย์และประกันภัยบางประเภทเพ่ิมขึ้น เช่น การเป็นนายหน้าซือ้ ขายหน่วยลงทุน นายหนา้ ประกันภยั การแนะนาบรกิ ารของบริษทั ประกนั ภัยใหล้ กู คา้ ชุดวิชาการเงินเพือ่ ชีวติ 3 | หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี 1 ว่าด้วยเร่อื งของเงนิ

61 2) ธนาคารพาณิชย์เพ่ือรายย่อย (ธย.) คือ บริษัทที่ได้รับอนุญาตให้ประกอบธุรกิจธนาคารพาณิชย์ โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพ่ือให้บริการแก่ประชาชนรายย่อยและวสิ าหกจิ ขนาดกลางและขนาดยอ่ ม และสามารถใหบ้ ริการทางการเงินพนื้ ฐานอื่น เชน่ การรับฝากเงินการโอนและรับชาระเงินได้ด้วย แต่ไม่ได้รับอนุญาตให้ประกอบธุรกิจที่มีความซับซ้อนและมีความเส่ียงสงู เช่น ธรุ กิจเก่ยี วกบั เงินตราตา่ งประเทศ และตราสารอนพุ ันธ์ 3) ธนาคารพาณิชย์ท่ีเป็นบริษัทลูกของธนาคารต่างประเทศ คือ บริษัทท่ีจดทะเบียนในประเทศไทยและได้รับอนุญาตให้ประกอบธุรกิจธนาคารพาณิชย์ โดยมีธนาคารพาณชิ ยต์ ่างประเทศถอื หุ้นไม่ตา่ กวา่ 95% ของหนุ้ ทจี่ าหนา่ ยได้แล้วทัง้ หมด 4) สาขาของธนาคารพาณิชย์ต่างประเทศ คือ สาขาของธนาคารพาณิชย์ต่างประเทศทีไ่ ด้รับอนุญาตใหป้ ระกอบธุรกิจธนาคารพาณิชยใ์ นประเทศไทย 5) บริษัทเงินทุน (บง.) คือ บริษัทท่ีได้รับอนุญาตให้ประกอบธุรกิจเงินทุนโดยรับฝากเงินหรือรับเงินจากประชาชนที่ต้องจ่ายคืนเม่ือทวงถาม หรือเมื่อส้ินระยะเวลาท่ีกาหนดไว้ และสามารถให้กู้ยืมเงินตามประเภทของธุรกิจเงินทุนที่ได้รับอนุญาต เช่น การให้กู้ยืมเงินระยะปานกลางและระยะยาวแก่กิจการอุตสาหกรรม เกษตรกรรม หรือพาณิชยกรรมการให้เชา่ ซือ้ บางประเภท แต่ไม่สามารถประกอบธรุ กิจทเี่ กีย่ วข้องกบั เงินตราตา่ งประเทศได้ 6) บริษัทเครดิตฟองซิเอร์ (บค.) คือ บริษัทที่ได้รับอนุญาตให้ประกอบธุรกิจเครดิตฟองซิเอร์ โดยสามารถรับฝากเงินหรือรับเงินจากประชาชนท่ีจะจ่ายคืนเมื่อส้ินระยะเวลาท่ีกาหนดไว้ เช่น ไม่น้อยกว่าหนึ่งปี และต้องฝากเงินไม่น้อยกว่าหน่ึงพันบาท โดยสามารถใหก้ ู้ยมื เงนิ โดยวธิ ีรับจานองอสงั หาริมทรพั ย์ การรบั ซ้ืออสังหาริมทรัพย์โดยวิธขี ายฝาก 2. สานักงานผู้แทนธนาคารพาณิชย์ต่างประเทศ คือ สานักงานของธนาคารพาณิชย์ต่างประเทศที่ได้รับอนุญาตจากธนาคารแห่งประเทศไทยให้ดาเนินการในประเทศไทยแทนธนาคารพาณิชย์ต่างประเทศ สานักงานผู้แทนฯ สามารถดาเนินการเพ่ือประโยชน์ของสานักงานใหญ่ หรือสานักงานอื่น ๆ ของธนาคาร ได้เฉพาะที่เกี่ยวกับการติดต่อ ประสานงานการแนะนาลูกค้า และการรวบรวมข้อมูลข่าวสารเพ่ือส่งให้สานักงานใหญ่ หรือสานักงานอ่ืน ๆของธนาคารเท่านั้น เช่น การรวบรวมข้อมูลข่าวสารเก่ียวกับฐานะทางการเงินของลูกค้าและสถานการณ์ทางเศรษฐกิจและการเงิน สานักงานผู้แทนฯ ต้องไม่ประกอบธุรกิจใดอันเข้าข่ายธุรกิจธนาคารพาณิชย์และธุรกิจที่เก่ียวเน่ือง เช่น ธุรกิจให้เช่าซื้อ ลีสซิ่ง แฟ็กเตอริง รับซื้อรับโอนลกู หนี้เงนิ ให้กู้ยมื ธุรกิจสัญญาซ้ือขายลว่ งหนา้ ชุดวิชาการเงินเพอ่ื ชวี ิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 1 ว่าดว้ ยเรอ่ื งของเงนิ

62 3. บริษัทบริหารสินทรัพย์ คือ บริษัทท่ีได้รับใบอนุญาตตามกฎหมายว่าด้วยบริษัทบริหารสินทรัพย์ ให้สามารถประกอบธุรกิจรับซ้ือหรือรับโอนสินทรัพย์และหลักประกันของสถาบันการเงิน เช่น ลูกหนี้สินเช่ือด้อยคุณภาพ (Non-Performing Loans: NPLs)สินทรัพย์ของสถาบันการเงินที่ปิดกิจการไปแล้ว โดยจะนามาบริหารต่อ เช่น ให้กู้ยืมเพ่ิมเติมปรับปรุงโครงสรา้ งหน้ี 4. สถาบันการเงินเฉพาะกิจ หมายถึง สถาบันการเงินของรัฐท่ีมีกฎหมายเฉพาะจัดต้ังข้ึน เพ่ือดาเนินการตามนโยบายของรัฐในการพัฒนาส่งเสริมเศรษฐกิจ และสนบั สนุนการลงทุนตา่ ง ๆ แบง่ เป็น 1) สถาบันการเงินเฉพาะกิจท่ีรับฝากเงินจากประชาชนท่ัวไป หมายถึงสถาบันการเงินเฉพาะกิจท่ีเป็นธนาคารและให้บริการทางการเงินทั้งด้าน เงินฝากและการให้สินเชื่อ เช่น ธนาคารออมสิน ธนาคารเพือ่ การเกษตรและสหกรณก์ ารเกษตร 2) สถาบันการเงินเฉพาะกจิ ที่ไม่รบั ฝากเงินจากประชาชนท่ัวไป หมายถึงสถาบันการเงินเฉพาะกิจท่ีทาธุรกิจตามขอบเขตที่กาหนด เช่น ให้สินเช่ือหรือรับประกันสินเช่ือให้แก่ลูกค้าเฉพาะกลุ่ม แต่ไม่รับเงินฝากจากประชาชนท่ัวไป เช่น ธนาคารเพื่อการส่งออกและนาเข้าแหง่ ประเทศไทย 5. ผู้ประกอบธุรกิจท่ีมิใช่สถาบันการเงิน (non-bank) แบ่งได้ 5 ประเภทดงั น้ี 1) ผู้ประกอบธุรกิจบัตรเครดิต จะดาเนินกิจการเกี่ยวกับบัตรเครดิตเพ่ือให้ผู้ถือบัตรนาไปใช้ชาระค่าสินค้า ค่าบริการ หรือค่าอ่ืนใดแทนการชาระด้วยเงินสด หรือเพื่อใช้เบิกถอนเงินสด โดยผู้ประกอบธุรกิจทดรองจ่ายเงินแทนผู้ถือบัตรน้ันก่อน และจะได้รับชาระคนื จากผถู้ อื บัตรในภายหลงั 2) ผู้ประกอบธุรกิจสินเช่ือส่วนบุคคลภายใต้การกากับ จะดาเนินกิจการเกย่ี วกับการให้กู้ยืมเงินแก่บุคคลธรรมดาโดยไม่มีหลักประกัน เพ่ือนาไปใช้จ่ายส่วนตัว หรือเพื่อผอ่ นชาระคา่ สนิ คา้ โดยไมร่ วมการเชา่ ซอ้ื รถยนต์และรถจักรยานยนต์ 3) ผู้ประกอบธุรกิจสินเชื่อรายย่อยเพ่ือการประกอบอาชีพภายใต้การกากับ หรือสินเช่ือนาโนไฟแนนซ์ จะดาเนินกิจการให้กู้ยืมแก่บุคคลธรรมดานาไปใช้ในการประกอบอาชีพ เพือ่ สง่ เสรมิ การเขา้ ถงึ แหลง่ เงินทนุ และเพิ่มโอกาสในการประกอบอาชพี ชุดวชิ าการเงินเพื่อชีวิต 3 | หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 1 ว่าดว้ ยเรอื่ งของเงนิ

63 4) ผู้ประกอบธุรกิจให้บริการการชาระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ ท่ีอยู่ภายใต้พระราชกฤษฎีกาว่าด้วยการควบคุมดูแลธุรกิจบริการการชาระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ พ.ศ. 2551และมีธนาคารแห่งประเทศไทยเป็นผ้กู ากับดแู ลเฉพาะส่วนของธรุ กจิ นี้ 5) ผู้ประกอบธุรกิจให้บริการด้านการแลกเปล่ียนเงินหรือโอนเงินตราต่างประเทศ ปัจจุบันผู้ให้บริการด้านการแลกเปล่ียนเงิน (ท่ีไม่ใช่ธนาคารพาณิชย์) ที่ได้รับอนญุ าตใหป้ ระกอบธุรกิจเงนิ ตราต่างประเทศ มี 2 ประเภท ได้แก่ 5.1) บุคคลรับอนุญาต สามารถประกอบธุรกิจการซ้ือและขายธนบัตรต่างประเทศ และรบั ซือ้ เช็คเดินทางจากลกู คา้ 5.2) ตัวแทนโอนเงินระหว่างประเทศ สามารถประกอบธุรกิจการโอนเงนิ เขา้ ออกจากประเทศไทย สามารถศกึ ษาข้อมลู เพม่ิ เติมไดท้ ่เี วบ็ ไซต์ ธปท. www.bot.or.thผ้ใู หบ้ รกิ ารทางการเงินภายใต้การกากบั ดูแลของหน่วยงานอ่ืน ๆ 1. ภายใต้การกากับดูแลของสานักงานคณะกรรมการกากับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรพั ย์ (ก.ล.ต.) สานักงานคณะกรรมการกากบั หลกั ทรพั ย์และตลาดหลกั ทรัพย์ (ก.ล.ต.) เป็นหน่วยงานของรัฐท่ีก่อต้ังข้ึนตามพระราชบัญญัติหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ พ.ศ. 2535 มีหนา้ ทก่ี ากบั และพฒั นาตลาดทนุ ของประเทศ สรปุ ไดด้ งั นี้ 1) การกากับดูแลการระดมทุนของกิจการโดยการออกตราสารทุนและตราสารหนี้ มีวัตถุประสงค์หลักคือการคุ้มครองผู้ลงทุน โดย ก.ล.ต. จะพิจารณาคุณสมบัติของบริษัทผู้ออกหลักทรัพย์ในกรณีที่เป็นการออกและเสนอขายตราสารทุน และจะพิจารณาคุณสมบัติของหลักทรัพย์ที่เสนอขายในกรณีท่ีเป็นการออกและเสนอขายตราสารหน้ี และดูแลการเปิดเผยข้อมูลเพ่ือให้ผู้ลงทุนมีข้อมูลประกอบการตัดสินใจลงทุน ท้ังน้ี การเสนอขายหลักทรัพย์ต่างประเภท หรือเสนอขายให้แก่บุคคลต่างกลุ่ม ระดับการกากับดูแลก็อาจแตกต่างกนั ได้ ในการกากับดูแลการระดมทุนจากประชาชน ก.ล.ต. จะให้ความสาคัญกบั ประเดน็ ดงั ตอ่ ไปน้ี 1.1) การกล่ันกรองคณุ สมบตั ิในเบอ้ื งตน้ โดยในการเสนอขายหลักทรัพย์ต่อประชาชน ก.ล.ต. จะเน้นเรื่องการกากับดูแลกิจการ (corporate governance) กล่าวคือ ชุดวิชาการเงนิ เพ่อื ชวี ิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ 1 วา่ ดว้ ยเรื่องของเงิน

64บรษิ ัทท่จี ะระดมทุนจากประชาชนตอ้ งมโี ครงสรา้ งบริษัททช่ี ดั เจน ผบู้ รหิ ารไม่มีลักษณะต้องห้ามมกี ารเปดิ เผยข้อมูลที่โปรง่ ใส นา่ เชื่อถือ 1.2) การเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับหลักทรัพย์ที่เสนอขาย เพื่อให้ประชาชนที่สนใจลงทุนมีข้อมูลประกอบการตัดสินใจลงทุน ก.ล.ต. จึงกาหนดข้อมูลข้ันต่าท่ีบริษัทจะต้องเปดิ เผยให้แกผ่ ้ลู งทนุ ก่อนการเสนอขาย เชน่ ข้อมลู บริษทั ฐานะการเงนิ ผลการดาเนินงาน ความเสี่ยงในการลงทนุ 2) กากับดูแลตลาดหลักทรัพย์ (ตลาดรอง) เพ่ือให้ระบบการซื้อขายหลักทรัพย์มีความมั่นคง และสามารถดาเนินงานได้อย่างต่อเน่ือง เพ่ือให้ผู้ลงทุนม่ันใจได้ว่าจะไดร้ ับหลักทรัพย์หรอื เงนิ คา่ ขายในจานวนและเวลาทีถ่ กู ตอ้ ง มคี วามโปร่งใสและเป็นธรรมในการซื้อขายหลักทรัพย์ มีการบริหารความเส่ียงท่ีเหมาะสม เพ่ือสร้างความเช่ือมั่นให้แก่ตลาดทุนโดยรวม 3) กากับดูแลการปฏิบัติงานของผู้ประกอบธุรกิจตัวกลาง ได้แก่ บริษัทหลักทรัพย์ บริษัทหลักทรัพย์จัดการกองทุน และตัวแทนซ้ือขายสัญญาซ้ือขายล่วงหน้า โดยผู้ประกอบธุรกิจดังกล่าวต้องมีความน่าเช่ือถือ ท้ังด้านฐานะการเงิน ความรู้ความสามารถ และความซอ่ื สัตยส์ ุจริต และตอ้ งได้รบั ใบอนญุ าตประกอบธุรกิจ หรอื ขนึ้ ทะเบียนกับ ก.ล.ต. เพื่อให้มีการกล่ันกรองผู้ท่ีจะประกอบธุรกิจและมีการกากับดูแลที่เหมาะสม โดย ก.ล.ต. พิจารณาที่ความพร้อมและความเหมาะสม (fit and proper) ของผู้ขอใบอนุญาต กรรมการและผู้บริหารรวมถึงบุคลากรท่ีเก่ียวข้องกับการทาธุรกิจ เช่น ผู้แนะนาการลงทุน นักวิเคราะห์การลงทุน ผู้วางแผนการลงทุน เปน็ ต้น ก.ล.ต. ให้ความสาคัญกับระบบงานต่าง ๆ ของผู้ประกอบธุรกิจตัวกลางดงั น้ี 3.1) ระบบงานและการดาเนินงานที่ได้มาตรฐาน มีบุคลากรท่ีมีคุณภาพซ่ือสตั ย์ สจุ ริต เพือ่ ใหล้ กู คา้ ได้รับบรกิ ารทดี่ มี คี ณุ ภาพ 3.2) ระบบดแู ลรักษาทรพั ยส์ ินของลกู ค้าใหม้ คี วามปลอดภัย 3.3) ระบบการบริหารความเส่ียงและการจัดการที่ดี มีฐานะทางการเงินมนั่ คง ไม่ทาใหเ้ กดิ ปัญหาต่อระบบการซ้อื ขายโดยรวม 4) ตรวจสอบและลงโทษผู้กระทาผิด ก.ล.ต. มีบทบาทหน้าที่ในฐานะผู้บังคับใช้กฎหมาย เพ่ือให้ตลาดทุนมีความโปร่งใส น่าเช่ือถือ โดยจะทาการตรวจสอบและ ชุดวชิ าการเงนิ เพอ่ื ชวี ิต 3 | หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 1 วา่ ด้วยเร่ืองของเงนิ

65ลงโทษผู้กระทาผิดบทบัญญัติในพระราชบัญญัติหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ พ.ศ. 2535อาทิ การเปิดเผยข้อมูลอันเป็นเท็จ การฉ้อฉลทุจริต และการกระทาอันไม่เป็นธรรมในการซ้ือขายหลักทรัพย์ ทั้งนี้ ในกรณีการตรวจสอบความผิดปกติในการซื้อขายหลักทรัพย์ จะมีตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยท่ีทาหน้าที่เป็นด่านแรกในการตรวจสอบข้อมูล และหากพบความผิดปกติ ก็จะจัดส่งข้อมูลให้ ก.ล.ต. ตรวจสอบข้อมูลในเชิงลึก และดาเนินการต่อไปในฐานะผู้ใช้บังคับกฎหมาย 5) พฒั นาตลาดทนุ ได้แก่ 5.1) การพฒั นาในเชิงโครงสร้าง เชน่ การปรับปรุงคุณภาพบริษัทจดทะเบียนการปรับปรุงกระบวนการซื้อขายหลกั ทรัพย์ การเสนอขายผลิตภณั ฑ์ทางการเงนิ เป็นต้น 5.2) สง่ เสรมิ ใหก้ ิจการและประชาชนเข้าถึงทุนและสามารถใช้ประโยชน์จากตลาดทุน โดยส่งเสริมช่องทางการระดมทุนและเครื่องมือต่าง ๆ เพื่อให้กิจการสามารถระดมทุนด้วยรูปแบบและต้นทุนท่ีเหมาะสม ในขณะเดียวกันเป็นการเพ่ิมทางเลือกให้แก่ผู้ลงทุนด้วยตลอดจนส่งเสริมให้เกิดการออมเพ่ือรองรับการเกษียณ เพ่ือเตรียมความพร้อมการเข้าสู่สังคมผ้สู ูงอายุ 5.3) การเสริมสร้างประสิทธิภาพและความสามารถในการแข่งขันของผู้ประกอบธุรกิจตัวกลางใหส้ ามารถแข่งขนั ไดท้ ้ังในและตา่ งประเทศ 5.4) การส่งเสริมให้ผู้เกี่ยวข้องในตลาดทุนมีความพร้อมรู้เท่าทันและใช้ประโยชนจ์ ากเทคโนโลยที างการเงนิ (FinTech) หน่วยงานท่อี ยู่ภายใต้การกากับดูแลของ ก.ล.ต. 1) ผู้ประกอบธุรกิจตัวกลาง ได้แก่ บริษัทหลักทรัพย์ บริษัทหลักทรัพย์จดั การกองทุน และตวั แทนซอ้ื ขายสญั ญาซอื้ ขายลว่ งหน้า 1.1) บริษัทหลักทรัพย์ คือบริษัทท่ีได้รับอนุญาตให้ทาธุรกิจหลักทรัพย์เชน่ เปน็ นายหนา้ ซอ้ื ขายหลักทรัพย์ ท่ีปรกึ ษาการลงทนุ และการจดั จาหนา่ ยหลักทรพั ย์ 1.2) บริษัทหลักทรัพย์จัดการกองทุน คือ บริษัทท่ีได้รับอนุญาตให้ทาธรุ กจิ หลักทรัพยท์ ี่เกี่ยวกับการจัดการเงนิ ของบคุ คลอื่นหรือของประชาชน 1.3) ตวั แทนซ้ือขายสัญญาซ้ือขายล่วงหน้า คือ บริษัทที่ได้รับอนุญาตให้เปน็ ตัวแทนหรือผู้ค้าสัญญาซ้อื ขายล่วงหนา้ ชุดวิชาการเงนิ เพอื่ ชีวติ 3 | หน่วยการเรยี นรู้ที่ 1 ว่าด้วยเรอ่ื งของเงิน

66 2) ตลาดหลกั ทรัพย์ ศูนยร์ ับฝากหลักทรพั ย์ และสานักหกั บัญชี 3) บริษัทที่ออกและเสนอขายหลักทรัพย์ ทั้งประเภทตราสารทุน และตราสารหนี้ 4) ผู้ประกอบวิชาชีพในตลาดทุน เช่น ผู้แนะนาการลงทุน นักวิเคราะห์ทีป่ รึกษาทางการเงนิ ผ้สู อบบญั ชี ซง่ึ ต้องได้รับความเหน็ ชอบจาก ก.ล.ต. กอ่ น สามารถศกึ ษาข้อมูลเพม่ิ เติมไดท้ ่ีเว็บไซต์ ก.ล.ต. www.sec.or.th 2. หน่วยงานที่อยู่ภายใต้การกากับดูแลของสานักงานคณะกรรมการกากับและสง่ เสรมิ การประกอบธุรกิจประกนั ภัย (คปภ.) สานักงานคณะกรรมการกากับและส่งเสริมการประกอบธุรกิจประกันภัย(คปภ.) เป็นหน่วยงานของรัฐท่ีทาหน้าท่ีดาเนินงานตามนโยบายที่กาหนดโดยคณะกรรมการกากบั และสง่ เสริมการประกอบธรุ กจิ ประกนั ภยั มีภารกจิ หลัก ดังนี้ 1) กากับและพฒั นาธรุ กจิ ประกนั ภยั ใหม้ คี วามเขม้ แข็งมัน่ คง 2) ส่งเสริมสนับสนุนให้ธุรกิจประกันภัยมีบทบาทสร้างเสริมความแข็งแกร่งให้ระบบเศรษฐกจิ และสังคมของประเทศ ตลอดจนคุณภาพชวี ติ ทด่ี ขี องประชาชน 3) คมุ้ ครองสทิ ธิประโยชนข์ องประชาชนดา้ นการประกนั ภยั หนว่ ยงานและบุคคลที่ คปภ. กากับดแู ล 1) บริษัทประกันชีวิต หมายถึง บริษัทที่ได้รับใบอนุญาตประกอบธุรกิจประกันชีวิตจากรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง เพื่อประกอบธุรกิจการรับประกันต่อความสูญเสียหรือความเสียหายต่อบุคคลหรือกลุ่มบุคคล โดยบริษัทสัญญาว่าจะจ่ายชดเชยให้ผู้เอาประกันเมือ่ มกี ารเสยี ชีวติ และอาจมคี วามคุม้ ครองอ่ืน ๆ เพ่ิมเติม เช่น การประกันอุบัติเหตุและสูญเสียอวัยวะ การประกนั กรณีทุพพลภาพ การประกันสขุ ภาพ 2) บรษิ ทั ประกันวนิ าศภัย หมายถึง บริษทั ท่ีได้รับใบอนุญาตประกอบธุรกิจประกันวินาศภัยจากรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง เพื่อประกอบธุรกิจการรับประกันความเสียหายตามลักษณะของวินาศภัยต่าง ๆ แบ่งได้ 4 ประเภท ได้แก่ การประกันอัคคีภัย การประกันรถยนต์ การประกันทางทะเลและขนส่ง และการประกันเบ็ดเตล็ด สามารถศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมไดท้ เ่ี วบ็ ไซตข์ อง คปภ. www.oic.or.th ชุดวชิ าการเงินเพือ่ ชีวิต 3 | หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 1 ว่าดว้ ยเรอื่ งของเงนิ

67 3) คนกลางประกันภยั หมายถึง ตัวแทนประกันภัย (agent) หรือ นายหน้าประกันภัย (broker) ผู้ซึ่งจะต้องได้รับใบอนุญาตเป็นตัวแทน/นายหน้าประกันภัย โดยตัวแทนประกันภัย เป็นผู้ซึ่งบริษัทมอบหมายให้ทาการชักชวนให้บุคคลทาสัญญาประกันภัยกับบริษัทสาหรับนายหน้าประกันภัย เป็นผู้ซึ่งชี้ช่องหรือจัดการให้บุคคลทาสัญญาประกันภัยกับบริษัทโดยหวังบาเหน็จเนื่องจากการน้ัน โดยนายหน้าประกันภัยมีท้ังนายหน้าบุคคลธรรมดาและนายหน้านติ ิบคุ คล ผู้ซึ่งไดร้ ับใบอนญุ าตจากนายทะเบยี น 3. ผู้ใหบ้ ริการทางการเงนิ ประเภทอ่นื ๆ สหกรณ์ เป็นองค์กรที่สมาชิกร่วมกันจัดตั้งขึ้นด้วยการลงหุ้นร่วมกันและจดทะเบียนตามกฎหมายว่าด้วยสหกรณ์ มีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมการประกอบอาชีพของสมาชิกในด้านการผลิต การจาหน่ายสินค้า หรือให้บริการตามความต้องการของสมาชิก ซึ่งสมาชิกอาจมีการออมทรัพยใ์ นรูปแบบของการชาระค่าหุ้นเป็นประจา โดยอาจมีการจ่ายเงินปันผลค่าหุ้นให้แก่สมาชิกทุกส้ินปี สหกรณ์บางประเภท เช่น สหกรณ์ออมทรัพย์ จะมีบริการรับฝากเงินและจ่ายดอกเบ้ียให้เป็นผลตอบแทน รวมทั้งให้บริการกู้ยืมแก่สมาชิกเม่ือเกิดความจาเป็นในลกั ษณะคล้ายกบั ธนาคารพาณิชย์ หลักการสาคญั อย่างหนึ่งของสหกรณ์ คือ สมาชิกแต่ละคนมีสิทธ์ิออกเสียงได้หน่ึงเสียงในการบริหารสหกรณ์ โดยไม่ข้ึนกับจานวนหุ้นที่ถืออยู่ สหกรณ์มี7 ประเภท ไดแ้ ก่ สหกรณ์การเกษตร สหกรณ์ประมง สหกรณน์ คิ ม สหกรณร์ ้านคา้ สหกรณ์ออมทรัพย์สหกรณบ์ ริการ และสหกรณ์เครดิตยูเน่ยี น หน่วยงานราชการท่ีดูแลส่งเสริมคุณภาพและมาตรฐานในการให้บริการของสหกรณ์ ได้แก่ กรมส่งเสริมสหกรณ์เป็นผู้พัฒนาระบบสหกรณ์และสร้างความเข้มแข็งในการดาเนินธรุ กจิ สหกรณ์ และกรมตรวจบญั ชีสหกรณ์เป็นผตู้ รวจสอบบญั ชี โรงรับจานา คือ องค์กรที่ให้บริการเงินกู้แก่ประชาชนในวงเงินไม่เกิน1 แสนบาทต่อราย โดยทผ่ี ้กู ้หู รือทเ่ี รยี กว่าผูจ้ านาจะต้องนาส่ิงของมามอบให้โรงรับจานาเพื่อเป็นหลักประกันในการชาระหนี้ เช่น เคร่ืองใช้ไฟฟ้า เครื่องประดับ ทองคา ซึ่งผู้จานาต้องมีอายุ 15 ปขี ้นึ ไป ชุดวิชาการเงนิ เพื่อชวี ิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 วา่ ดว้ ยเรอ่ื งของเงิน

68 โรงรบั จานาแบ่งเป็น 2 ประเภทคอื 1. โรงรับจานาของรัฐบาล ซึ่งแบ่งย่อยได้อีกคือ สถานธนานุเคราะห์ อยู่ในความดูแลของกระทรวงพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ และสถานธนานุบาล อยู่ในความดแู ลของกรุงเทพมหานครหรือเทศบาล 2. โรงรบั จานาเอกชนกิจกรรมทา้ ยเร่ืองที่ 5 ผ้ใู ห้บรกิ ารทางการเงินในประเทศไทย (ใหผ้ ู้เรยี นไปทากิจกรรมท้ายเรือ่ งที่ 5 ท่ีสมดุ บันทกึ กิจกรรมการเรยี นรู้) ชุดวชิ าการเงนิ เพ่อื ชวี ติ 3 | หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 1 วา่ ด้วยเรื่องของเงิน

69 หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 การวางแผนการเงนิสาระสาคญั วิถีชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไปทาให้คนเราต้องใช้เงินในการดารงชีพมากข้ึน จนทาให้หลายครอบครัวเกิดปัญหาเงินไม่พอใช้ เราจึงจาเป็นต้องวางแผนการเงินเพ่ือแก้ไขปัญหาซ่ึงในท่ีสุดแล้วอาจช่วยสร้างความม่ันคงและมั่งคั่งให้เราได้ด้วย โดยเร่ิมจากการประเมินตนเองเพ่ือให้ทราบฐานะการเงินและรู้จักการใช้จ่ายของตนเองผ่านการจดบันทึกรายรับ-รายจ่าย แล้วต้ังเป้าหมายการเงินให้สอดคล้องกับฐานะทางการเงินและความสามารถของตนเอง รวมไปถึงรู้จักการออมเงนิ และระบบการออมเงนิ ต่าง ๆตัวชวี้ ัด 1. อธิบายหลกั การประเมนิ ฐานะการเงิน 2. คานวณฐานะทางการเงนิ ของตนเอง 3. อธบิ ายลกั ษณะของการมีสุขภาพการเงินทดี่ ี 4. ประเมินสขุ ภาพการเงนิ ของตนเอง 5. วิเคราะห์ความแตกตา่ งของ “ความจาเปน็ ” และ “ความต้องการ” 6. จดั ลาดบั ความสาคัญของรายจา่ ย 7. บอกลักษณะของการบันทึกรายรบั -รายจา่ ย 8. บอกประโยชน์ของการบนั ทกึ รายรับ-รายจ่าย 9. จดบนั ทึกรายรบั -รายจ่าย 10. วเิ คราะห์บนั ทึกรายรับ-รายจ่าย 11. บอกประโยชนข์ องการมีเปา้ หมายการเงนิ ในชวี ติ 12. บอกเป้าหมายการเงินทีค่ วรมีในชีวติ 13. สามารถตั้งเป้าหมายการเงินระยะสัน้ ระยะกลาง และระยะยาวตามหลัก SMART ทีเ่ หมาะสมกบั ตนเอง 14. วางแผนการเงินของตนเองทส่ี อดคล้องกับเป้าหมายในชวี ติ 15. อธบิ ายความหมาย และประโยชน์ของการออม 16. ตงั้ เป้าหมายการออมทีเ่ หมาะสมกบั ตนเอง 17. อธบิ ายหลกั การออมให้สาเรจ็ ชุดวชิ าการเงินเพือ่ ชีวติ 3 | หน่วยการเรยี นรู้ที่ 2 การวางแผนการเงนิ

70 18. บอกบทบาทหนา้ ที่และหลกั การของกองทนุ การออมแหง่ ชาติ (กอช.) 19. บอกความหมายของหลกั การของกองทนุ สารองเล้ยี งชพีขอบขา่ ยเนอื้ หา 1. การประเมนิ ฐานะการเงินของตนเอง 2. การบันทกึ รายรับ-รายจ่าย 3. การตง้ั เป้าหมายการเงนิ 4. การออมเวลาที่ใชใ้ นการศึกษา 30 ชัว่ โมงส่อื การเรียนรู้ 1. ชดุ วิชาการเงินเพอ่ื ชวี ิต 3 2. หนงั สอื รรู้ อบเร่ืองการเงนิ ของศูนยค์ ุ้มครองผใู้ ชบ้ ริการทางการเงนิ ตอน วางแผนการเงินอย่างชาญฉลาด 3. สมุดเงินออม ของศนู ย์คมุ้ ครองผู้ใช้บริการทางการเงิน 4. เว็บไซต์ www.1213.or.th เฟซบุ๊ก www.facebook.com/hotline1213 ชดุ วิชาการเงินเพอื่ ชีวิต 3 | หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ 2 การวางแผนการเงนิ

71เรอ่ื งที่ 1 การวางแผนการเงิน การวางแผนการเงินเป็นเคร่ืองมือท่ีจะช่วยให้เราสามารถจัดการชีวิตอย่างเป็นระบบ ใหม้ รี ายไดเ้ พยี งพอกับรายจ่าย มีเงินใช้เมื่อเกิดเหตุฉุกเฉิน มีเงินออมไว้ซ้ือส่ิงต่าง ๆ หรือลงทนุ รวมไปถงึ มีเงนิ ไว้ใชจ้ ่ายยามแกช่ ราการวางแผนการเงินในแต่ละวัย ไม่ว่าจะอยู่ในช่วงวัยไหน อายุเท่าไหร่ ก็ต้องเก่ียวข้องกับเงิน ดังน้ัน ทุกคนจึงควรวางแผนการเงิน แต่อายุท่ีแตกต่างทาให้เหตุการณ์ที่เกิดข้ึนในชีวิตแตกต่างกันไป คนในแต่ละวัยจึงอาจมีการวางแผนการเงินที่ไม่เหมอื นกนั วยั เด็ก ลักษณะสาคัญ เป็นวัยท่ียังไม่มีรายได้ แต่อาจมีรายรับเป็นเงินวัยทางาน ของขวัญท่ีอาจได้ตามเทศกาลต่าง ๆ ส่วนรายจ่ายโดยมากผู้ปกครอง จะเป็นผรู้ บั ผิดชอบ การวางแผนการเงิน เหมาะแก่การบ่มเพาะนิสัยการออมอย่าง สม่าเสมอ ให้รู้จักค่าของเงินและใช้จ่ายอย่างสมเหตุสมผล เช่น ฝึกให้ ออมเงินเพื่อซื้อของท่ีอยากได้ หรือฝึกจัดสรรเงินโดยให้เงินเม่ือไปเที่ยว แลว้ ให้วางแผนใชจ้ า่ ยเอง ลักษณะสาคัญ เป็นวัยที่เริ่มมีรายได้เป็นของตนเอง มีอิสระในการ ใช้จ่าย แต่ส่วนมากมักเป็นรายจ่ายที่ไปตามกระแสสังคม กิน เท่ียว ชอ้ ป และเร่ิมเข้าถึงบรกิ ารสินเชือ่ การวางแผนการเงิน ควรวางแผนการใช้จ่ายไม่ให้เกินรายได้ที่มีอยู่ ระมัดระวังการก่อหน้ี และควรเร่ิมวางแผนการออมโดยกาหนด เปา้ หมายการออมให้ชดั เจน เช่น ออมเพอ่ื ซื้อบา้ น ซ้ือรถ แต่งงาน หรือ แม้กระทงั่ เพอ่ื ใชจ้ า่ ยในวยั ชรา ชดุ วิชาการเงินเพอ่ื ชวี ติ 3 | หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 2 การวางแผนการเงนิ

72 ลักษณะสาคัญ เป็นวัยท่ีมีรายได้เพ่ิมข้ึน แต่ในขณะเดียวกันรายจ่าย ก็เพ่ิมข้ึนเช่นกัน เพราะต้องรับผิดชอบสมาชิกในครอบครัว และมักมี ภาระหนี้ทต่ี อ้ งจา่ ย การวางแผนการเงิน ต้องวางแผนการเงินอย่างรัดกุม ต้ังงบประมาณ สาหรับค่าใช้จ่ายแต่ละประเภทและพยายามใช้จ่ายไม่ให้เกินงบ เพ่ือ ป้องกันปัญหาเงินไม่พอใช้ นอกจากน้ี ควรวางแผนการเงินเพ่ือวยั สรา้ งครอบครวั การศึกษาบุตร และลงมือทาตามแผนการเงินเพ่ือใช้จ่ายในวัยชราอย่าง จริงจงั ลักษณะสาคัญ เป็นวัยที่รายได้ลดลงหรือไม่มีรายได้เลย ภาระหนี้อาจ หมดไปแล้วหรือเหลือไม่มากนัก แต่รายจ่ายในชีวิตประจาวันยังมีอยู่ และอาจมคี ่ารกั ษาพยาบาลเพิม่ ขน้ึ การวางแผนการเงิน วางแผนใช้จ่ายให้ไม่เกินเงินที่มีอยู่ จากัด วงเงินในการใช้จ่ายแต่ละประเภท และกันเงินส่วนหน่ึงไว้เป็น ค่ารักษาพยาบาล แต่ทางท่ีดีควรออมเงินเพ่ือใช้ในยามชราและควรวัยชรา เตรียมความพร้อมเรื่องสวัสดิการหรือการประกันสุขภาพตั้งแต่ยังหนุ่ม สาวจะได้มีชวี ติ ในวัยชราอยา่ งสุขสบายขน้ั ตอนการวางแผนการเงนิ การวางแผนการเงนิ สามารถทาไดจ้ าก 5 ข้ันตอน ดังนี้ 1. ประเมนิ ฐานะการเงนิ ของตนเอง เพื่อให้ทราบฐานะทางการเงนิ ในปจั จบุ นัแล้วใชข้ ้อมลู ดงั กลา่ วเพ่ือกาหนดเปา้ หมายการเงินในขัน้ ตอนตอ่ ไป ซึ่งรายละเอยี ดจะกลา่ วในเรื่องท่ี 2 2. ต้ังเป้าหมายการเงิน เพอื่ กาหนดแผนปฏบิ ัติ โดยเป้าหมายที่ดจี ะต้องชดั เจนและสอดคลอ้ งกบั ความสามารถทางการเงิน ซง่ึ รายละเอยี ดจะกล่าวในเร่อื งที่ 4 3. จดั ทาแผนการเงิน เพื่อเป็นแนวทางในการปฏบิ ตั ใิ ห้บรรลเุ ปา้ หมายการเงินทต่ี ง้ั ไว้ ซงึ่ รายละเอียดจะกลา่ วในเร่ืองท่ี 4 ชุดวิชาการเงนิ เพอ่ื ชีวิต 3 | หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 2 การวางแผนการเงนิ

73 4. ปฏิบัติตามแผนอย่างเคร่งครัด เพื่อให้บรรลุเป้าหมายท่ีต้ังไว้ ซ่ึงเป็นช่วงที่ต้องมีวินัยเป็นอย่างมาก เพราะถึงแม้จะต้ังเป้าหมายไว้ดีอย่างไร แต่หากขาดการปฏิบัติจริงจังและต่อเนอื่ ง กอ็ าจเผลอใจไปกบั สงิ่ ทีอ่ ยู่นอกแผนได้ 5. ตรวจสอบและปรับแผนให้สอดคล้องกับสถานการณ์ บางครั้งสถานการณ์การเงินของเราอาจแยล่ ง ทาให้ไม่สามารถปฏิบัติตามแผนได้ ก็ควรทบทวนแล้วปรับแผนเพ่ือให้สามารถปฏิบัตติ ามแผนและบรรลเุ ป้าหมายโดยไม่รู้สึกกดดันจนเกินไปได้ แต่ขณะเดียวกัน หากสถานการณ์เปลี่ยนแปลงไปในทางท่ีดีขึ้น เช่น สามารถออมเงินได้มากขึ้น ก็ควรปรับแผนให้ออมมากขนึ้กิจกรรมท้ายเร่ืองท่ี 1 การวางแผนการเงนิ (ให้ผูเ้ รียนไปทากจิ กรรมทา้ ยเร่อื งท่ี 1 ทส่ี มดุ บันทกึ กิจกรรมการเรยี นร้)ู ชุดวิชาการเงินเพอ่ื ชวี ติ 3 | หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 2 การวางแผนการเงนิ

74เรอ่ื งที่ 2 การประเมินฐานะการเงินของตนเอง การประเมินฐานะการเงินเป็นข้ันตอนแรกในการวางแผนการเงิน โดยเริ่มจากการพิจารณาว่าเรามีฐานะทางการเงินในปัจจุบันเป็นอย่างไร ซ่ึงจะช่วยให้เข้าใจสถานการณ์การเงนิ ของตนเอง และสามารถวางแผนการเงินสาหรบั อนาคตได้การประเมินฐานะการเงนิ การประเมินฐานะการเงินสามารถทาได้หลายด้าน ซ่ึงแต่ละด้านจะมีเครื่องมือท่ีชว่ ยประเมนิ แตกต่างกันไป การประเมินฐานะทางการเงินท่ีสาคัญมีดังนี้ 1. การประเมินฐานะการเงิน (ภาพรวม) สามารถประเมินฐานะการเงินโดยคานวณหาความมง่ั ค่ังสุทธิ ซงึ่ ก็คอื มลู ค่าทเ่ี หลืออยู่หลังจากที่นาทรัพย์สินทั้งหมดลบด้วยหน้ีสินท้ังหมด ความมั่งค่ังสุทธิจะบอกฐานะท่ีแท้จริงของเราว่ามีสินทรัพย์ท่ีเป็นของเราจริง ๆเทา่ ไหร่ โดยสามารถคานวณความมงั่ คง่ั สทุ ธิไดต้ ามขัน้ ตอนดังนี้ 1) คานวณมูลคา่ สนิ ทรัพย์ทั้งหมดทม่ี ีอยโู่ ดยจดรายการสนิ ทรพั ยแ์ ยก ออกเปน็ 3 ประเภท ได้แก่  สินทรัพย์สภาพคล่อง คือ เงินสด และสินทรัพย์ที่เปลี่ยนเป็น เงินสดได้งา่ ย เช่น เงินฝากธนาคาร  สินทรัพย์เพ่ือการลงทุน คือ สินทรัพย์ท่ีถือครองเพ่ือมุ่งหวัง ผลตอบแทนจากการลงทุน เช่น สลากออมทรัพย์ พันธบัตรรัฐบาล หุ้นกู้ กองทุนรวม กองทุนสารองเลี้ยงชีพ โดยบันทึกในราคาตลาด (ราคาซ้อื ขายในปจั จบุ ัน)  สินทรัพย์ส่วนตัว คือ สินทรัพย์ที่มีไว้เพื่อใช้ในชีวิตประจาวันหรือ เพื่อสะสม เช่น ท่ีอยู่อาศัย รถยนต์ เสื้อผ้า เครื่องประดับ โดย บันทึกในราคาตลาดแลว้ รวมมลู ค่าของสินทรพั ย์ท้งั 3 ประเภท ชุดวิชาการเงนิ เพื่อชวี ติ 3 | หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี 2 การวางแผนการเงนิ

75 2) คานวณมลู คา่ หนีส้ ินทงั้ หมดทมี่ ีอยู่ โดยแยกหนสี้ ินออกเป็น 2 ประเภท ไดแ้ ก่  หน้ีสินระยะสั้น ได้แก่ หนี้ที่ต้องจ่ายคืนภายในเวลาไม่เกิน 1 ปี ซึ่ง ส่วนใหญ่เป็นหน้ีท่ีเกิดจากการอุปโภคบริโภค เช่น หนี้บัตรเครดิต หรอื การซ้อื สินคา้ เงนิ ผ่อน  หนี้สินระยะยาว ได้แก่ หนี้ที่มีเวลาผ่อนชาระนานกว่า 1 ปี เช่น หน้ีท่เี กดิ จากการซื้อบ้านและรถยนต์ โดยใช้ตัวเลขของจานวนหน้ี ท่ีเหลืออยู่ แล้วรวมมูลคา่ ของหนส้ี นิ ทั้ง 2 ประเภท 3) คานวณความมั่งค่ังสุทธิ เม่ือได้มูลค่าสินทรัพย์ทั้งหมดแล้วให้นาไปหัก ออกด้วยมูลค่าหน้ีสินทั้งหมด ส่วนท่ีเหลืออยู่ก็จะเป็น “ความมั่งค่ังสุทธิ ของเรา”ตวั อยา่ งการคานวณความมัง่ คั่งสทุ ธิ ชดุ วิชาการเงินเพื่อชวี ิต 3 | หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 2 การวางแผนการเงนิ

76 2. การประเมินด้านหนี้ สามารถประเมินได้จากอัตราส่วนภาระหนี้ต่อรายได้ต่อเดือน ซึ่งเป็นสัดส่วนการชาระหนี้ต่อรายได้ นอกจากจะทาให้ทราบภาระหนี้ที่ต้องจ่ายต่อเดือนแล้ว ยังสามารถใช้ประเมินความสามารถในการชาระหนี้หากต้องการกู้เงินในอนาคตอีกด้วย อัตราส่วนภาระหน้ีต่อรายได้ สามารถคานวณได้จากนาจานวนหน้ีท่ีต้องจ่ายต่อเดือนหารด้วยจานวนรายได้ท่ีได้รับในแต่ละเดือน ผลลัพธ์ท่ีได้จะบอกว่า เรานารายได้ที่มีไปจ่ายหนี้เป็นจานวนเท่าไหร่ ตวั อย่าง นาง ก มีรายไดจ้ ากการขายของในตลาดเดือนละ 9,000 บาท และมีหนี้ค่าผ่อนทีวีรุ่นใหม่ล่าสุดอีกเดือนละ 4,950 บาท อัตราส่วนภาระหน้ีต่อรายได้ของนาง ก เท่ากับเท่าไหร่และมคี วามหมายอยา่ งไร อตั ราสว่ นภาระหนต้ี อ่ รายได้ = 4,950 ÷ 9,000 = 0.55 หรือ 55% จากการคานวณ อัตราส่วนภาระหนี้ต่อรายได้ของนาง ก มีค่าเท่ากับ 55%นน่ั หมายความว่า หากมีรายได้ 100 บาท นาง ก ต้องใช้เงินจ่ายหน้ีถึงเดือนละ 55 บาท เหลือใช้เพียงแค่เดอื นละ 45 บาทเทา่ นนั้ 3. การประเมินด้านการออม สามารถประเมินได้จากอัตราส่วนเงินออมต่อรายไดต้ อ่ เดือน อัตราส่วนน้ีคานวณได้จากนาจานวนเงินที่ออมต่อเดือนหารด้วยจานวนรายได้ท่ีไดร้ ับในแต่ละเดือน ผลลัพธ์ทไ่ี ด้จะบอกว่า เรานารายไดท้ ี่มีไปเป็นเงนิ ออมเป็นสดั สว่ นเท่าไหร่ ชุดวิชาการเงนิ เพื่อชวี ติ 3 | หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ 2 การวางแผนการเงนิ

77 ตัวอย่าง นาง ก มีรายได้จากการขายของในตลาดเดือนละ 9,000 บาท และออมเงินเดือนละ 450 บาท อัตราส่วนเงินออมต่อรายได้ของนาง ก มีค่าเท่าไหร่และมีความหมายอย่างไร อตั ราสว่ นเงนิ ออมตอ่ รายได้ = 450 ÷ 9,000 = 0.05 หรือ 5% จากการคานวณ อัตราส่วนเงินออมต่อรายได้ของนาง ก มีค่าเท่ากับ 5%นัน่ หมายความวา่ หากมีรายได้ 100 บาท นาง ก นาไปเปน็ เงินออมแค่ 5 บาท 4. การประเมินด้านรายรับ-รายจ่าย สามารถประเมินได้จากการบันทึกรายรับ-รายจ่าย แล้วสังเกตดูว่าในแต่ละเดือนมีรายรับ-รายจ่ายอะไรบ้าง ซ่ึงรายละเอียดจะกล่าวในบทเรียนที่ 3ลักษณะของการมสี ุขภาพการเงนิ ทด่ี ี การมีสุขภาพทางการเงินที่ดี จะทาให้มีความม่ันคงทางการเงิน ลดความเส่ียงที่จะเกิดปัญหาการเงนิ หรือปญั หาเงินไมพ่ อใช้ โดยลกั ษณะของการมสี ขุ ภาพการเงินทด่ี มี ีดงั นี้ 1) มีอัตราส่วนหน้ีต่อรายได้ไม่เกิน 33% หรือมีภาระหนี้ต่อเดือนไม่เกิน1 ใน 3 ของรายได้ ซึ่งเป็นสัดส่วนของหนี้ที่คนท่ัวไปพอจะจ่ายไหว แต่หากมีอัตราส่วนหนี้ต่อรายไดม้ ากกวา่ หรอื น้อยกว่าลกั ษณะของการมีสุขภาพการเงนิ ท่ีดี อาจมคี วามหมายดงั นี้อตั ราเปรยี บเทยี บ ความหมาย คาแนะนา1. อัตราส่วนภาระหน้ี มีหนี้มากเกินไป จนอาจ ควรวางแผนการจ่ายหน้ีให้ดี และ ต่อรายได้มากกว่า ทาให้เงินไม่พอใช้จ่ายใน เมื่อมีเงินได้ ควรแบ่งเงินไว้เป็นเงิน 33% ชีวิตประจาวัน หรือซื้อของ ออมเพื่อใช้จ่ายยามเกิดฉุกเฉิน โดย ทีอ่ ยากได้ และยังมีโอกาสท่ี ไม่ต้องก่อหน้ีเพ่ิมจนกลายเป็น จะเกิดปญั หาทางการเงนิ ได้ ปญั หาทางการเงิน2. อัตราส่วนภาระหน้ี มี ภ า ร ะ ห นี ไ ม่ ม า ก นั ก ควรออมเงินไว้สาหรับเหตุการณ์ต่อรายได้น้อยกว่า ทาให้การใช้จ่ายในชีวิต ฉุกเฉนิ เพอื่ หลกี เลย่ี งการก่อหนี้เพ่ิม33% ประจาวันไม่ติดขัด และ และอาจออมเงินเพ่ือเป้าหมาย สามารถกันเงินส่วนหน่ึงไว้ อ่ืน ๆ เช่น เพ่ือใช้จ่ายในยามท่ี เป็นเงินออมได้ ไมส่ ามารถหาเงินได้ ชุดวชิ าการเงินเพื่อชวี ิต 3 | หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 2 การวางแผนการเงนิ

78 รู้หรือไมว่ ่า เราสามารถคดิ ง่าย ๆ ได้ว่า “ภาระหนี้ที่ต้องจ่ายต่อเดือนไม่ควรเกิน 1 ใน 3ของรายได้” เชน่ นาง ก มีรายได้เดอื นละ 9,000 บาท นาง ก ก็ไม่ควรมหี น้ที ีต่ อ้ งจ่ายคนื ในแต่ละเดือนเกิน = รายได้ ÷ 3 = 9,000 ÷ 3 = 3,000 บาท 2) มอี ตั ราส่วนเงินออมตอ่ รายไดอ้ ย่างน้อย 25% หรือมเี งนิ ออมตอ่ เดอื นอย่างน้อย 1 ใน 4 ของรายได้ ซง่ึ เป็นสัดส่วนของเงินออมทีค่ นทวั่ ไปควรมีไว้เพือ่ วัตถปุ ระสงค์ต่าง ๆ แต่หากมอี ัตราส่วนเงินออมตอ่ รายได้มากกว่าหรอื นอ้ ยกว่าน้ี อาจมคี วามหมายดังนี้อตั ราเปรียบเทยี บ ความหมาย คาแนะนา1. อตั ราสว่ นเงนิ ตอ่ ออมเงินในระดับท่ีดี แต่หาก อาจแ บ่ งส่ วนเงิ นออมไ ว้ เป็ น รายได้มากกว่า 25% มากไปจนต้องใช้จ่ายอย่าง ส่วน ๆ เพื่อเป้าหมายต่าง ๆ เช่น กระเบียดกระเสียร อาจทาให้ เพ่ือลงทุน หรือออมไว้ใช้จ่ายในวัย เกิดความรู้สึกกดดันจนทาให้ ชรา หากมีเงินออมเผื่อฉุกเฉินแล้ว ชีวิตไม่มีความสุขได้ ก็อาจแบ่งเงินออมส่วนหน่ึงไว้ทา ความฝนั ของตวั เองให้เป็นความจริง2. อัตราสว่ นเงนิ ออม ออมเงินน้อยเกินไป เมื่อ ควรออมเงินให้มากขึ้น อาจเริ่ม ต่อรายได้นอ้ ยกวา่ ต้องการซ้ืออะไรก็อาจต้อง ออมจานวนที่ไม่มาก แล้วค่อย ๆ 25% กอ่ หนี้ เพิ่มทีละนิด เช่น เริ่มท่ี 10% ของรายได้ แล้วพยายามเพิ่มให้ ไดจ้ นถงึ 25% รู้หรอื ไม่ว่า เราสามารถคดิ ง่าย ๆ ได้ว่า “เราควรออมเงนิ เดอื นละ 1 ใน 4 ของรายได้”เชน่ นาง ก มรี ายไดจ้ ากการขายของในตลาดเดอื นละ 9,000 บาท นาง ก ก็ควรออมเงินเดอื นละ = รายได้ ÷ 4 = 9,000 ÷ 4 = 2,250 บาท ชดุ วชิ าการเงินเพอ่ื ชีวิต 3 | หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี 2 การวางแผนการเงนิ

79 3) มีเงินออมเผื่อฉุกเฉินอย่างน้อย 6 เท่าของรายจ่ายจาเป็นต่อเดือนเงินออมเผ่ือฉุกเฉินเป็นเงินที่เก็บไว้ใช้ยามจาเป็น เม่ือเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันหรือเหตุการณ์ท่ีเกิดขึ้นอย่างกะทันหันและต้องใช้เงินจานวนมาก เช่น เจ็บป่วยหรืออุบัติเหตุท่ีต้องรักษาตัวในโรงพยาบาล รายได้ลดกะทันหัน หรือตกงาน ซึ่งควรมีอย่างน้อย 6 เท่าของรายจ่ายจาเป็นตอ่ เดือน ตัวอย่าง นาง ก มีรายได้จากการขายของในตลาดเดือนละ 9,000 บาท มีค่าใช้จ่ายจาเป็นตอ่ เดอื นละ 4,000 บาท นาง ก ควรมเี งนิ ออมเผื่อฉกุ เฉินอยา่ งน้อยเทา่ ไหร่ นาง ก ควรมเี งินออมเผอ่ื ฉุกเฉนิ อยา่ งน้อย = ค่าใช้จา่ ยจาเป็นตอ่ เดอื น x 6 = 4,000 x 6 = 24,000 บาท เมื่อมีความจาเป็นต้องนาเงินออมเผอ่ื ฉกุ เฉนิ ออกมาใช้ ก็ควรออมเงินคืนให้อยู่ในระดบั เดิมโดยเร็ว เพราะเม่ือเกดิ เหตฉุ กุ เฉิน ก็จะสามารถนาเงินออกมาใช้ได้อีก โดยเงินออมเผ่ือฉุกเฉินควรเกบ็ ไว้ในที่ท่สี ามารถนาออกมาใช้ได้ง่าย เช่น ฝากในบัญชีออมทรัพย์ เพ่ือให้สามารถถอนออกมาใช้ได้สะดวก ทันเวลา และไม่ติดเง่ือนไขการฝากถอน ท้ังนี้ ควรแยกบัญชีเงินออมเผ่ือฉุกเฉินจากบัญชีเงินเดือนเพื่อป้องกันการนาเงินออมออกมาใช้โดยไม่ต้ังใจหรือเพ่ือเหตุท่ีไมจ่ าเปน็ รู้หรือไม่วา่ เราสามารถดูจานวนค่าใช้จ่ายจาเป็นของเราจากการบันทึกรายรับ -รายจ่ายโดยต้องทาการบันทึกรายรับ-รายจ่ายอย่างน้อย 1 เดือน และแยกรายการค่าใช้จ่ายเป็น“ค่าใช้จ่ายจาเป็น” และ “ค่าใช้จา่ ยไมจ่ าเป็น” ซง่ึ สามารถดูรายละเอียดเพ่ิมเติมไดใ้ นเรื่องท่ี 3กจิ กรรมทา้ ยเรื่องท่ี 2 การประเมินฐานะการเงนิ ของตนเอง (ให้ผเู้ รยี นไปทากจิ กรรมทา้ ยเรอ่ื งที่ 2 ที่สมดุ บันทกึ กิจกรรมการเรียนร)ู้ ชุดวชิ าการเงนิ เพือ่ ชีวิต 3 | หน่วยการเรยี นรู้ที่ 2 การวางแผนการเงนิ

80เร่อื งที่ 3 การบนั ทึกรายรับ-รายจ่าย การบันทึกรายรับ–รายจ่าย เป็นเคร่ืองมือหน่ึงในการประเมินตนเอง เพื่อวางแผนการเงิน โดยการบันทึกรายรับ-รายจ่ายจะทาให้ทราบถึงลักษณะของรายได้และนิสัยการใชจ้ ่ายของผบู้ ันทกึ ซึง่ จะเป็นประโยชน์ในการวางแผนการเงินขั้นตอนการจัดทาบันทกึ รายรับ-รายจา่ ย การทาบันทึกรายรับ-รายจ่ายไม่มีกฎหรือข้อบังคับตายตัว แต่หากจะทาเพ่ือให้เกดิ ประโยชนใ์ นการวางแผนการเงิน การบนั ทึกรายรับ-จ่ายควรมีข้นั ตอนดงั นี้ 1. กาหนดระยะเวลาที่จะบันทึก เช่น 1 เดือน 1 ปี หรือตลอดไป โดยจะต้องเลือกระยะเวลาที่สามารถทาได้จริงและสามารถบันทึกได้ทุกวัน และเพื่อประโยชน์ในการวางแผนการเงนิ ควรบนั ทกึ ทกุ วนั ตดิ ต่อกนั อย่างนอ้ ย 1 เดอื น ซึ่งจะทาให้ทราบพฤติกรรมใช้จ่ายทแ่ี ท้จรงิ 2. เลือกสมุดเพ่ือใช้บันทึกรายรับ-รายจ่าย โดยควรเลือกสมุดเล่มเล็กท่ีสามารถพกพาได้สะดวก หรืออาจใช้วิธีจดลงในสมุดเล่มเล็กระหว่างวัน แล้วกลับมาเขียนลงในสมุดบันทกึ รายรับ-รายจา่ ยตัวจริงทบ่ี ้าน หรืออาจบนั ทึกลงในสมาร์ตโฟนผา่ นแอปพลเิ คชันตา่ ง ๆ 3. จดการรับและจ่ายเงินทุกครั้งลงในบันทึกรายรับ-รายจ่าย ไม่ว่าจะเป็นเงินจานวนมากหรอื เงนิ จานวนน้อย กไ็ ม่ควรละเลย และไม่ควรปรับเปล่ียนตัวเลขหรือรายการ ท้ังนี้กเ็ พ่ือให้ทราบพฤติกรรมการใชจ้ ่ายท่ีแท้จริง โดยจะต้องแยกรายจ่ายออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่รายจา่ ยจาเป็น และรายจา่ ยไมจ่ าเป็น 1) รายจ่ายจาเป็น หมายถึง รายจ่ายท่ีจะต้องจ่าย ไม่สามารถตัดออกได้เพราะเป็นค่าใช้จ่ายที่สาคัญสาหรับชีวิต เช่น ค่าอาหาร ค่าผ่อนหรือเช่าที่อยู่อาศัย ค่าใช้จ่ายในการเดนิ ทางไปทางาน ค่ารักษาพยาบาล คา่ เทอม 2) รายจ่ายไม่จาเป็น หมายถึง รายจ่ายที่ไม่มีบทบาทสาคัญต่อชีวิต จะจ่ายหรือไม่จ่ายก็ยังสามารถมีชีวิตอยู่ได้ เป็นแค่เพียงความต้องการ เช่น ค่าอุปกรณ์แต่งรถ ค่าหวยค่าเสอ้ื ผ้าทซี่ อื้ มาเพยี งเพราะว่าเห็นวา่ สวยดแี ต่ไม่ไดใ้ ช้ ค่าเหลา้ คา่ บุหร่ี 4. รวมยอดเงินของรายรับ เงินออม รายจ่ายท่ีจาเป็น และรายจ่ายที่ไม่จาเป็นทงั้ หมดเพ่ือใช้วิเคราะห์พฤติกรรมการใช้จา่ ยของตนเอง ชดุ วชิ าการเงนิ เพอ่ื ชวี ิต 3 | หน่วยการเรยี นรู้ที่ 2 การวางแผนการเงนิ

81 รูห้ รือไม่วา่ การพิจารณาว่ารายจ่ายใดเป็นรายจ่ายจาเป็นหรือไม่จาเป็น ขึ้นอยู่กับลักษณะการใช้ชีวิตของแต่ละบุคคล เพราะรายจ่ายจาเป็นของคนหน่ึงอาจเป็นรายจ่ายไม่จาเป็นของอีกคนหนึ่ง หรือรายจ่ายไม่จาเป็นของคนหน่ึงอาจมีความจาเป็นสาหรับอีกคนหน่ึงก็ได้ เช่น ผู้ท่ีมีอาชีพรับจ้างขนของ รถก็เป็นรายจ่ายท่ีจาเป็นมาก แต่สาหรับอาชีพครูท่ีสอนอยู่โรงเรียนใกล้บ้าน รายจ่ายเก่ียวกับรถอาจเป็นสิ่งไม่จาเป็นเลยก็ได้ ดังนั้น การพิจารณาวา่ สง่ิ ใดเป็นรายจา่ ยจาเป็นหรือไม่จาเปน็ จงึ แตกต่างกนั ไปในแต่ละบุคคลส่วนประกอบทสี่ าคัญของบนั ทึกรายรับ-รายจา่ ย การบันทึกรายรับ-รายจ่ายสามารถทาได้หลากหลายรูปแบบ ผู้บันทึกสามารถออกแบบตารางบันทึกได้ตามความถนัดหรือตามที่ตนเองชื่นชอบ แต่การบันทึกรายรับ-รายจ่ายในแตล่ ะเดือนนั้น ควรมีส่วนประกอบดงั นี้ 1. ส่วนของการบันทึกรายรับ-รายจ่าย ควรเป็นตารางท่ีมีความยาวเพียงพอต่อการบันทึกตลอดระยะเวลาอย่างน้อย 1 เดือน (อาจใช้กระดาษมากกว่า 1 หน้า) โดยจะต้องประกอบดว้ ยหวั ข้อดังนี้  วันท่ี – กรอกวนั ท่ที ม่ี รี ายรับหรือรายจ่ายเกดิ ข้ึน  รายการ – กรอกรายการรายรับหรือรายจ่ายท่ีเกิดขึ้น และหากมี คาอธิบายเพ่ิมเตมิ กส็ ามารถกรอกลงในช่องน้ไี ด้  รายรับ – กรอกจานวนเงินสาหรับรายการทีเ่ ปน็ รายรับ  เงนิ ออม – กรอกจานวนเงินสาหรับรายการท่กี ารออมเงิน  รายจ่าย – กรอกจานวนเงินสาหรับรายการท่ีเป็นรายจ่าย ซ่ึงผู้บันทึก ต้องแยกระหว่างรายจ่ายจาเป็นและรายจ่ายไม่จาเป็น โดยพิจารณาถึง ความจาเปน็ ของรายจา่ ยน้นั ตอ่ การดารงชีวิต ชุดวิชาการเงนิ เพ่อื ชีวติ 3 | หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ 2 การวางแผนการเงนิ

82ตัวอยา่ งส่วนของการบันทึกรายรบั -รายจ่าย 2. สว่ นของการสรุปรายรับ-รายจ่าย เป็นสรุปการใช้จ่ายในแต่ละเดือนเพื่อให้ทราบว่า ผู้บันทึกใช้จ่ายเกินรายรับท่ีได้รับมาหรือไม่ สามารถคานวณได้จากนายอดรวมของรายรับตลอดทั้งเดือน ลบออกด้วยเงินออมและรายจ่ายทั้ง 2 ประเภทที่เกิดข้ึนตลอดระยะเวลา 1 เดอื น หากผลลัพธ์ท่ีได้เป็นบวก แสดงว่ามีการใช้จ่ายน้อยกว่ารายรับที่มีอยู่ จึงยังมีเงินเหลือตามจานวนที่คานวณได้ และเมื่อพบว่าเงินเหลือ ก็ควรวางแผนจัดสรรว่าจะนาเงินน้ันไปทาอะไร เช่น นาไปเป็นเงินออมเพ่ิมเติมจากท่ีออมไปแล้วเมื่อมีรายได้เข้ามา นาไปบริจาคหรอื ตง้ั เปน็ เงินออมอีกก้อนหนง่ึ เพอ่ื นาเงินไปลงทนุ แต่หากผลลัพธ์ติดลบ แสดงว่ามีการใช้เงินเกินรายรับที่มีอยู่ตามจานวนที่ติดลบ จึงต้องหาสาเหตุของการใช้เงินเกิน เช่น อาจมีค่าใช้จ่ายบางประเภทมากเกินไปหรือมากกวา่ ปกติ ดงั น้นั จะต้องวางแผนลดรายจา่ ย โดยเร่ิมพิจารณาจาก “รายจ่ายไม่จาเป็น” ว่ามีรายการใดที่สามารถลดได้ หรือพิจารณาจาก “รายจ่ายจาเป็น” ว่ามีรายจ่ายท่ีไม่จาเป็นแอบแฝงอยหู่ รอื ไม่ ชุดวิชาการเงนิ เพอ่ื ชีวิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 2 การวางแผนการเงนิ

83ตัวอย่างส่วนของการสรุปรายรับ-รายจ่าย 3. ส่วนของการวิเคราะห์รายรับ-รายจ่าย เป็นการวิเคราะห์รายรับ-รายจ่ายที่เกิดข้ึนตลอดระยะเวลา 1 เดือน โดยผู้บันทึกสามารถวิเคราะห์บันทึกรายรับ-รายจ่ายของตนเองได้ 4 ด้านดังนี้ 1) รายรับ ให้พิจารณาถึงจานวนและความถี่ของรายรับ เช่น รายวันรายสัปดาห์ รายเดือน เพื่อเป็นแนวทางในการวางแผนใช้เงินว่า เงินท่ีได้รับนั้นจะต้องใช้อกี ก่ีวัน จงึ จะไดร้ บั เงนิ รอบใหม่ หากมีคา่ ใช้จ่ายเกิดขึ้นในวันท่ียังไม่ได้รับเงิน จะนาเงินส่วนไหนออกมาใช้จ่าย และหากจาเป็นตอ้ งหารายได้เพ่ิม จะหารายไดเ้ พิ่มจากแหล่งใด 2) เงินออม ให้พิจารณาถึงจานวนและความถี่ของการออม เช่นออมทุกวัน วันละ 20 บาท หรือออมสัปดาห์ละครั้ง ครั้งละ 500 บาท หรือเดือนละคร้ังคร้ังละ 2,500 บาท ซ่ึงจะทาให้ทราบความสามารถในการออมว่า สามารถออมได้เท่าไหร่และสามารถออมได้ทุกวัน สัปดาห์ละครั้ง หรือเดือนละคร้ัง โดยข้อมูลเหล่านี้จะเป็นประโยชน์ต่อการวางแผนการออม นอกจากนี้ ยอดรวมของเงินออมสามารถนาไปใช้คานวณอัตราส่วนเงินออมต่อรายได้เพ่ือบอกว่า ณ ปัจจุบันผู้บันทึกมีเงินออมเพียงพอแล้วหรือยัง ถ้าหากพบว่ายังมีไม่พอก็ควรวางแผนออมเพม่ิ โดยการลดรายจ่ายหรอื หารายได้เพมิ่ ชดุ วิชาการเงนิ เพอ่ื ชีวิต 3 | หนว่ ยการเรยี นร้ทู ี่ 2 การวางแผนการเงนิ

84 รหู้ รอื ไมว่ า่ การออมเงินทันทีที่ได้รับเงิน จะทาให้สามารถบรรลุเป้าหมายได้ง่ายกว่าเพราะหากนาเงนิ ไปใชจ้ ่ายกอ่ น ก็จะมีความเสี่ยงที่จะใช้หมดจนไม่มีเงินออม 3) รายจ่ายไม่จาเป็น โดยเปรียบเทียบกับรายจ่ายจาเป็นว่ารายจ่ายไหนสูงกว่ากัน หากมี “รายจ่ายไม่จาเป็น” สูงกว่า “รายจ่ายจาเป็น” น่ันแสดงว่า ควรลดรายจ่ายไม่จาเปน็ ลง ดงั นน้ั ควรวางแผนลดรายจ่ายไม่จาเป็น โดยเริ่มดูว่ามีรายจ่ายไหนในกลุ่มรายจ่ายนี้สามารถลดได้บ้าง เช่น ค่าหวย ค่าเหล้า ค่าบุหรี่ ค่ากาแฟ และลองคานวณดูว่าหากลดรายจ่ายเหลา่ น้ีแล้ว ใน 1 เดือนจะมีเงนิ เหลือเท่าไหร่ 4) รายจ่ายจาเป็น ให้ทบทวนรายจ่ายจาเป็นอีกครั้งว่า ทุกรายการเป็นรายจา่ ยจาเป็นทัง้ หมดจริงหรอื ไม่ หากบางรายการสามารถลดหรือซ้ือของทถ่ี กู กว่ามาทดแทนได้ก็ควรลองลดหรอื ซือ้ ของท่ถี กู กว่ามาใช้แทน ตัวอยา่ งส่วนของการวิเคราะห์รายรบั -รายจ่าย ชุดวิชาการเงินเพื่อชีวติ 3 | หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 2 การวางแผนการเงนิ

85ประโยชนข์ องการบันทกึ รายรบั -รายจา่ ย บันทึกรายรับ-รายจ่ายที่มีข้อมูลครบถ้วน และบันทึกติดต่อกันอย่างน้อย1 เดือน จะมีประโยชน์ดงั น้ี 1. ทาให้รู้พฤติกรรมการใชจ้ า่ ยทีอ่ าจทาใหเ้ กดิ ปญั หาเงินไม่พอใช้ การบันทึกรายจ่ายที่เกิดข้ึนทุกคร้ัง จะทาให้ทราบว่าใช้จ่ายเงินไปกับส่ิงใดบ้าง เช่น จ่ายค่าสังสรรค์หรือคา่ เหล้าเดือนละ 2,000 บาท (1 ปีก็เป็นเงิน 24,000 บาท) ซ้ือหวยงวดละ 1,000 บาท (แต่ในระยะเวลา 2 ปี ถูกรางวัลแค่ 1 ครั้ง ได้เงินรางวัลน้อยกว่าค่าหวยท่ีเสียไป) เม่ือทราบว่าเงินหายไปไหน กส็ ามารถวางแผนใหม้ เี งนิ พอใช้ได้ เช่น ลดคา่ เหล้าเหลือเดือนละ 1,000 บาท (ก็จะได้เงินเก็บปีละ 12,000 บาท) หรืองดเหลา้ ไปเลย เลกิ ซอ้ื หวยเดอื นละ 1,000 บาทแล้วนาเงินมาออมแทน (ส้นิ ปีก็เหมือนถูกรางวลั 24,000 บาท 4 ปกี ม็ ีเงินเก็บเกอื บแสน) 2. ทาให้สามารถวางแผนการเงินทเ่ี หมาะสมกับพฤติกรรมของตนเองได้ การบันทึกจะทาให้ทราบลักษณะของรายรับและรายจ่ายว่ามีความถ่ีแค่ไหน จานวนเท่าไหร่ ซ่ึงข้อมูลเหล่าน้ีจะเป็นประโยชน์ต่อการวางแผนจัดสรรเงินท่ีได้รับ ให้มีพร้อมและเพียงพอต่อรายจ่ายทเ่ี กิดขึ้นในแต่ละเดือน และหากพบว่ารายรับไม่เพียงพอกับรายจ่าย ก็สามารถวางแผนลดรายจ่ายหรือหารายได้เพ่ิมได้ 3. ทาให้เห็นสัญญาณของปัญหาทางการเงินและสามารถวางแผนแก้ไขได้การบนั ทึกรายรับ-รายจ่ายเป็นประจา จะทาให้ทราบทันทหี ากมสี ัญญาณของปัญหาการเงิน เช่นมีรายจา่ ยเกนิ รายรับตดิ ตอ่ กันหลายเดอื นจนต้องก่อหน้ี (เงนิ ไม่พอใช้อยู่แล้ว พอก่อหน้ีเพิ่มก็ไม่มีเงินจ่ายหนี้) ต้องจ่ายหน้ีมากกว่า 1 ใน 3 ของรายรับ (อาจทาให้ไม่มีเงินเหลือไว้ใช้จ่ายอ่ืน ๆจนต้องกอ่ หนีเ้ พ่ิม หนี้ก็มีมากอยู่แล้ว ก็ยิ่งเพิ่มมากขึ้นจนเงินไม่พอจ่าย) ไม่มีเงินออมเลย (เม่ือมีความจาเป็นต้องใช้เงินก้อน ก็ต้องก่อหน้ี) และเม่ือทราบสัญญาณของปัญหา ก็จะสามารถวางแผนแก้ไขกอ่ นที่จะกลายเปน็ ปัญหาใหญ่โตหลักการจดั ลาดับความสาคัญของรายจา่ ย สง่ิ สาคัญในการวางแผนการเงนิ คือ วางแผนการใช้จ่ายให้อยู่ภายใต้รายได้ท่ีมีอยู่แต่เม่ือบันทึกรายรับ-รายจ่ายแล้ว มักพบว่ารายจ่ายมีมากจนบางครั้งมากกว่ารายรับท่ีมี จึงจาเป็นทีจ่ ะตอ้ งจัดลาดบั ความสาคัญของรายจ่าย ซึ่งสามารถทาไดด้ งั น้ี 1. ให้จ่าย “รายจ่ายจาเป็นและไม่สามารถรอได้” ก่อน โดยพิจารณาว่ารายจ่ายนั้นเป็นรายจ่ายจาเป็นต่อการดารงชีวิตชีวิตหรือไม่ และต้องจ่ายวันน้ีหรือในเร็ววันน้ี ชดุ วชิ าการเงนิ เพอื่ ชวี ติ 3 | หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 2 การวางแผนการเงนิ

86หรือไม่ หากเป็นรายจ่ายจาเป็นและไม่สามารถรอได้ เช่น ค่ารักษาพยาบาล ให้จ่ายรายจ่ายน้ีก่อน และหากมีเงินไม่พอจ่าย ก็อาจต้องกู้ยืมแต่จะต้องวางแผนจ่ายเงินคืนอย่างรัดกุม เพื่อปอ้ งกนั ไมใ่ หก้ อ่ ให้เกดิ ปญั หาหน้ีตามมาภายหลัง 2. ให้ออมเงนิ เพอื่ จา่ ย “รายจา่ ยจาเป็นแตส่ ามารถรอได้” เช่น ค่าเรียนภาษาที่สาม หรือตู้เย็นเครื่องใหม่ที่จะต้องซ้ือมาแทนของเดิมท่ีกาลังจะเสีย โดยออมเงินให้ครบก่อนแล้วจึงจะซ้ือ หรืออาจนาเงินออมที่มีอยู่แล้วมาจ่ายก่อนได้และจะต้องออมเงินคืนให้เงินออมมีจานวนเทา่ เดิมโดยเร็ว แต่ทง้ั น้ี ไมค่ วรกอ่ หนีเ้ พ่อื นาเงินมาจา่ ยค่าใช้จา่ ยเหล่าน้ี 3. ให้พยายามตัดใจจาก “รายจ่ายไม่จาเป็น” ซึ่งเป็นรายจ่ายท่ีไม่มีผลต่อการดารงชีวิต ถึงแม้จะไม่จ่าย ก็ยังสามารถดารงชีวิตอยู่ได้ แต่หากรู้สึกไม่มีความสุขที่ไม่ได้ซื้อหรือจ่ายเงินสาหรับของน้ัน ให้ออมเงินให้ครบก่อนแล้วจึงจะซื้อ และท่ีสาคัญ จะต้องไม่ก่อหนี้เพื่อรายจ่ายประเภทน้ี เพราะเมื่อถึงคราวจาเป็นอาจกู้เงินได้ยากขึ้น หรือหากกู้ได้ก็อาจทาให้มีภาระหนี้มากเกนิ ไปจนไมส่ ามารถจา่ ยไหวได้กจิ กรรมทา้ ยเรอื่ งที่ 3 การบนั ทกึ รายรบั -รายจ่าย (ให้ผ้เู รียนไปทากจิ กรรมทา้ ยเรื่องที่ 3 ที่สมดุ บนั ทกึ กิจกรรมการเรยี นร้)ู ชดุ วิชาการเงินเพ่อื ชวี ติ 3 | หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี 2 การวางแผนการเงนิ

87เร่อื งท่ี 4 การต้ังเปา้ หมายและจัดทาแผนการเงิน เมื่อประเมินฐานะการเงินของตนเองแล้ว ไม่ว่าจะเป็นการคานวณอัตราส่วนต่าง ๆ หรือการจัดทาบันทึกรายจ่าย จะทาให้ทราบถึงจานวนรายรับ รายจ่าย หนี้ และความสามารถในการออม ซ่ึงจะเป็นประโยชน์ต่อการตั้งเป้าหมายและจัดทาแผนการเงินที่เป็นสว่ นสาคญั ในการวางแผนการเงนิการตัง้ เปา้ หมายการเงิน การต้ังเป้าหมายการเงินเป็นการกาหนดจุดหมายด้านการเงินท่ีต้องการไปให้ถึงซึง่ เป็นขั้นตอนหนง่ึ ในการวางแผนการเงิน โดยจะต้องอาศัยข้อมูลจากการประเมินฐานะการเงินเพ่ือให้ได้เป้าหมายการเงินที่สอดคล้องกับความสามารถทางการเงินของผู้วางแผนการเงิน ซ่ึงการตั้งเปา้ หมายการเงนิ ท่ดี ีจะมีประโยชน์ดงั นี้ 1. ทาให้จัดทาแผนการเงินได้ง่ายขึ้น เช่น มีเป้าหมายท่ีจะปลดหน้ีจานวน12,000 บาทภายใน 1 ปี ก็จะสามารถจัดทาแผนการเงินเพ่ือการปลดหน้ีได้ว่า ต้องเก็บเงินเพ่ือจา่ ยหน้ีเดือนละ 1,000 บาทนาน 12 เดอื น เพื่อให้ครบ 12,000 บาท 2. ทาให้เกิดความมุ่งม่ันและบรรลุสิ่งท่ีต้องการง่ายขึ้น เป้าหมายและแผนการเงนิ ทีช่ ดั เจนเปรยี บเสมอื นแผนท่นี าทางชีวิตเพอ่ื ให้บรรลุเป้าหมายโดยไม่เสียเวลาไปกับสิ่งล่อใจอื่น ๆ เช่น มีเป้าหมายปลดหน้ีจานวน 12,000 บาทภายใน 1 ปี ซึ่งในระหว่างนี้อาจมีสิ่งล่อใจให้ซ้ือหรือก่อหนี้เพิ่ม เช่น ทีวีใหม่ โทรศัพท์มือถือเคร่ืองใหม่ แต่เม่ือตั้งเป้าหมายว่าจะปลดหนี้แล้ว ก็จะเกิดการยับยั้งชั่งใจข้ึน แทนที่จะซื้อของเหล่านั้นทันที ก็อาจเล่ือนไปซ้ือหลงั จากปลดหนแ้ี ล้วหรือไมซ่ ื้อเลย 3. ทาให้ทราบถึงอุปสรรคท่ีอาจทาให้ไม่บรรลุเป้าหมายท่ีตั้งไว้ เช่นมีเป้าหมายเก็บเงินเพ่ือไปเท่ียวจานวน 24,000 บาทภายใน 1 ปี จึงจัดทาแผนออมเงินเดือนละ 2,000 บาท แต่นึกข้ึนได้อีกว่าในอีก 4 เดือนข้างหน้าจะต้องจ่ายค่าชุดนักเรียนใหม่ จึงอาจตอ้ งปรบั เปา้ หมายการทอ่ งเทยี่ วหรือตั้งเปา้ หมายออมเงินเพ่อื ซ้อื ชุดนักเรยี นเพิม่ เติมดว้ ย 4. ช่วยให้บรรลุเป้าหมายด้านอ่ืน ๆ เช่น อยากมีรถไว้ขับรับจ้างเป็นอาชีพก็สามารถตั้งเป้าหมายทางการเงินว่าจะเก็บเงินเพ่ือซ้ือรถ หรืออยากไปเที่ยวพักผ่อน ก็อาจตั้งเป้าหมายออมเงินเพือ่ พกั ผ่อนได้ชุดวชิ าการเงินเพ่ือชีวติ 3 | หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 2 การวางแผนการเงนิ

88เป้าหมายการเงนิ ท่ีควรมีในชีวิตการตัง้ เป้าหมายการเงนิ สามารถตัง้ ได้หลายด้าน ซ่งึ มตี ัวอยา่ งดงั นี้ เป้าหมายดา้ นรายรับ เป้าหมายดา้ นการออม เพ่ิมรายไดจ้ ากการทาอาชีพเสรมิ เช่น  ออมเผ่ือเหตฉุ กุ เฉิน ทาขนมขาย รับจา้ งเย็บผา้  ออมเพือ่ เป็นค่าเลา่ เรยี น ซอ่ มเครื่องใช้ไฟฟ้า  ออมเพื่อแต่งงาน ฯลฯ  ออมเพอื่ ซื้อรถ/บ้าน  ออมเพอ่ื ลงทุน เปา้ หมายด้านรายจ่าย  ออมเพื่อใช้จ่ายในวยั ชรา ลดรายจา่ ยค่าของใชไ้ ม่จาเป็น เชน่  ออมเพอ่ื ซอ้ื ของทอี่ ยากได้  ฯลฯ ลดคา่ หวย ลดค่าเหล้า ลดคา่ บหุ ร่ี งดรายจา่ ยไม่จาเป็น เช่น งดคา่ น้า เปา้ หมายดา้ นหนส้ี ิน สมนุ ไพรดบั กระหาย งดค่าหวย  เพอ่ื ปลดหนร้ี ถ/บ้าน/อืน่ ๆ ลดรายจา่ ยจาเปน็ โดยใชส้ ินค้าท่รี าคา  เพอื่ ลดหนี้ (จา่ ยหน้ีให้มากขึ้น เพือ่ ให้ ถกู กวา่ แทน เช่น ใชส้ บ่ธู รรมดาแทน หนห้ี มดเร็วข้ึน) สบ่นู าเขา้ จากต่างประเทศราคาแพง  งดใช้บตั รผ่อนสินคา้ หรอื บัตรเครดิต ฯลฯ  กอ่ หน้ีเฉพาะรายจา่ ยจาเป็น  ฯลฯ คนเราสามารถมเี ป้าหมายการเงินได้มากกว่าหนึ่งเป้าหมาย เช่น บุคคลหนึ่งอาจมีเป้าหมายทจ่ี ะเก็บเงนิ เพอ่ื ซอ้ื โทรศพั ทม์ ือถอื เพือ่ ซอื้ ตเู้ ยน็ เพอื่ ซ้ือทีวี หรือเพ่ือซ้ืออะไรหลาย ๆอย่างในเวลาเดียวกัน แต่ความสามารถด้านการเงินของแต่ละคนมีจากัด จึงยากท่ีจะบรรลุหลายเป้าหมายในเวลาเดียวกัน ดังน้ัน เราจาเป็นที่จะต้องเลือกและจัดลาดับเป้าหมายการเงินในชีวิตทคี่ วรมี เพื่อใหส้ ามารถบรรลเุ ป้าหมายการเงนิ ได้ การเลือกและจดั ลาดับเป้าหมายการเงินจะพจิ ารณาจากปจั จัยดงั ตอ่ ไปนี้ 1. ความสาคัญของเป้าหมาย พิจารณาว่าเป้าหมายนั้นมีผลกระทบต่อการดารงชีวิตหรือไม่ หากมีผล อาจจะจัดลาดับให้เป็นเป้าหมายท่ีจะต้องบรรลุเป็นอันดับแรก ชดุ วชิ าการเงนิ เพื่อชวี ิต 3 | หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 2 การวางแผนการเงนิ

89เช่น เป้าหมายในการเก็บเงินเพ่ือจ่ายหนี้ก็ย่อมมีความสาคัญมากกว่าการออมเงินเพื่อซ้ือโทรศัพท์มือถือใหม่ เพราะหากไม่จ่ายหนี้ ก็อาจทาให้ยอดหนี้เพ่ิมขึ้นเพราะดอกเบ้ีย และหากเป็นเงนิ กู้นอกระบบ ก็มคี วามเสยี่ งท่จี ะถกู ทวงถามหนี้อย่างโหดร้าย 2. ความสามารถด้านการเงิน พิจารณาจากการประเมินฐานะการเงินของตนเองว่า มีความสามารถทจ่ี ะออมเงนิ หรอื ใชจ้ า่ ยเงินตามเป้าหมายน้ันหรอื ไม่ เช่น มีเป้าหมายท่ีจะซ้ือโทรศัพท์มือถือ ตู้เย็น ทีวี และรถยนต์ แต่มีรายรับเดือนละ 9,000 บาท ดังน้ัน อาจจะต้องเลือกเป้าหมายท่ีมีความสาคัญและอาจจะพอเป็นไปได้ก่อน เช่น เลือกซ้ือตู้เย็นใหม่แทนเครอื่ งเดิมทเี่ สยี แลว้ ตัวอย่างการเลือกและจดั ลาดับเป้าหมายการเงนิกรณที ม่ี ีหน้.ี .. กรณที ไ่ี มม่ หี นี้...1. ปลดหนไี้ ปพรอ้ ม ๆ กบั ออมเผ่ือ 1. ออมเผ่อื ฉกุ เฉนิ ฉุกเฉิน เพือ่ ปอ้ งกันการกอ่ หนี้เพ่ิมใน 2. ออมเพ่อื ใช้จ่ายในวัยชรา กรณีเกดิ เหตุฉกุ เฉิน 3. ออมเพ่อื ซ้อื ของท่ีอยากได้ 4. ออมเพื่อลงทุน2. ลดคา่ ใชจ้ ่ายเพือ่ กนั เงนิ ไว้จ่ายหน้ี 5. ฯลฯ3. ออมเงินเพ่อื ใชจ้ า่ ยในวัยชรา4. ออมเพื่อซอื้ ของที่อยากได้5. ออมเพอ่ื ลงทนุ6. ฯลฯ ทงั้ นี้ หากมีความสามารถทางการเงนิ มาก ก็อาจมหี ลายเป้าหมายพร้อม ๆ กันได้แต่ควรจัดสรรเงินให้ดี เพื่อไม่ให้การออมที่มากเกินไปสร้างความกดดันในการใช้ชีวิตด้านอ่ืน ๆเช่น ออมเงินจนไม่มีเงินเพ่ือซ้ืออาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย หรือออมเงินจนต้อ งไปเบียดเบยี นคนอ่ืน ชดุ วิชาการเงินเพอื่ ชวี ติ 3 | หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 2 การวางแผนการเงนิ

90ประเภทของเปา้ หมายการเงิน เปา้ หมายการเงินสามารถแบง่ ออกเปน็ 3 ประเภท ได้แก่ 1. เป้าหมายระยะสั้น เป็นเป้าหมายท่ีสามารถบรรลุได้ในเวลา 1 ปี เช่นออมเงนิ เผือ่ ฉกุ เฉนิ ใหไ้ ดจ้ านวน 30,000 บาท ออมเงนิ เพอ่ื ซ้อื โทรศพั ทม์ ือถือ 2. เป้าหมายระยะกลาง เป็นเป้าหมายที่สามารถบรรลุได้ในระยะเวลา 1 – 3ปี เช่น ซ้ือมอเตอร์ไซค์ หรือออมเงนิ เพื่อดาวน์รถยนต์ 3. เป้าหมายระยะยาว เปน็ เป้าหมายทต่ี อ้ งใช้ระยะเวลามากกว่า 3 ปีเพ่ือบรรลุเป้าหมาย เช่น ออมเงนิ เพื่อดาวน์บ้าน ออมเงนิ ไวใ้ ช้ในยามสูงวยัการตงั้ เปา้ หมายการเงินทดี่ ีตามหลัก SMART เป้าหมายการเงินจะเป็นตัวกาหนดแผนการเงินเพื่อให้ไปถึงจุดหมายท่ีตั้งไว้ดังนั้น เป้าหมายการเงินจะต้องชัดเจนและสอดคล้องกับความสามารถทางการเงิน โดยเป้าหมายการเงนิ ทด่ี จี ะตอ้ งมลี ักษณะดังนี้ S 1. ต้องระบุให้ชัดเจนว่าจะทาอะไร เพื่อ อะไร เชน่ ตอ้ งการเก็บเงินเพื่อซื้อทีวี Specific 2. ต้องวัดผลได้โดยกาหนดเป็นตัวเลข เช่น M ซือ้ ทวี ีราคา 8,400 บาทMeasurable 3. ต้องรู้ว่าควรทาอย่างไรเพ่ือไปให้ถึง เปา้ หมาย เช่น ออมเงินเพ่ิมเดือนละ 700 บาท AAchievable R 4. ต้องมีความเป็นไปได้ ไม่ใช่เรื่องเพ้อฝัน เช่น จริง ๆ แล้วอยากซื้อทีวีเครื่องละ 100,000 บาทRealistic แต่เก็บเงินเพ่ิมได้เพียงเดือนละ 700 บาท จึงเลือกซ้ือทีวี ราคา 8,400 บาทแทน T 5. ต้องกาหนดระยะเวลาท่ีชัดเจน เพ่ือให้ วางแผนได้ตามกาหนด เช่น ต้องการซื้อทีวีราคา 8,400Time Bound บาทใน 1 ปี ชุดวชิ าการเงนิ เพ่อื ชีวติ 3 | หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 2 การวางแผนการเงนิ

91ตัวอยา่ งการตั้งเป้าหมายการเงนิเปา้ หมาย ดี/ไม่ดี เหตผุ ลฉันจะเกบ็ เงนิ ใหไ้ ด้ภายในปีน้ี  ระบไุ มช่ ดั ว่าตอ้ งเกบ็ เงนิ เพอื่ อะไร  ไมส่ ามารถวัดผลได้ เพราะ ไมไ่ ดร้ ะบุจานวนเงินฉนั จะซื้อคฤหาสนร์ าคา 10   ไม่มคี วามเป็นไปได้ลา้ นภายในปหี นา้(รายได้เดือนละ 20,000 บาท)ฉนั จะเกบ็ เงนิ 1,000 บาททกุ   เป้าหมายชัดเจนเดอื นเป็นระยะเวลา 2 ปี เพ่ือ วัดผลได้  สามารถทาสาเรจ็ ได้เปน็ เงนิ ออมเผื่อฉุกเฉิน มีความเป็นได้  มรี ะยะเวลาแน่ชัด  การวางแผนการเงิน การวางแผนการเงิน เป็นการวางแผนเตรียมเงินและ/หรือใช้จ่ายอย่างไรในอนาคตเพ่อื ใหบ้ รรลเุ ป้าหมายท่ตี ้งั ไว้ โดยจัดทาเปน็ แผนการเงนิ เพอื่ เป็นแนวทางในการปฏิบัติ ขั้นตอนการจดั ทาแผนการเงนิ แผนการเงนิ อาจจัดทาไดห้ ลากหลายรปู แบบ ขึ้นอยู่กับความถนัดและความชอบของผ้วู างแผน แตค่ วรมีขัน้ ตอนหลกั ๆ ดังน้ี 1. ระบุเป้าหมายการเงิน เพ่ือบอกจุดมุ่งหมายของแผนท้ังหมด โดยจะต้องเป็นไปตามหลกั เป้าหมายการเงินท่ีดี (SMART) 2. ระบจุ านวนเงินท่ตี ้องการเพอ่ื ใหบ้ รรลุเป้าหมาย โดยจะต้องระบุเป็นจานวนเงินหรอื ตวั เลขให้ชัดเจนวา่ ตอ้ งใช้เงนิ เท่าไหร่ ชุดวชิ าการเงินเพ่อื ชีวิต 3 | หน่วยการเรยี นร้ทู ี่ 2 การวางแผนการเงนิ