1C กรอบหลักสูตรท้องถิ่น

คํานาํ สํานกั งานเขตพน้ื ทกี่ ารศึกษาประถมศกึ ษาอดุ รธานี เขต ๒ มีนโยบายใหนกั เรียนทุกคนทจี่ บ การศกึ ษา ภาคบงั คบั ในเขตพน้ื ทกี่ ารศกึ ษา ไดเ รยี นรภู ูมิหลงั วถิ กี ารดํารงชวี ิต เศรษฐกจิ สังคม ศลิ ปวฒั นธรรม ขนบธรรมเนยี ม ประเพณี และทรพั ยากรของจังหวดั อดุ รธานี เพื่อปลกู ฝงใหเยาวชน มคี วามรัก ความภาคภูมใิ จ ในฐานะพลเมอื ง จงั หวดั อุดรธานี และเปนกําลงั สําคญั ในการบํารงุ รกั ษาใหยง่ั ยนื ตอ ไป จงึ ไดก าํ หนดกรอบสาระ การเรยี นรทู องถ่ิน ซ่งึ ครอบคลุมเนือ้ หาสาระทนี่ กั เรยี นโรงเรยี นในสงั กดั ควรตระหนกั รู ภาคภมู ใิ จ หวงแหน และรวมอนุรกั ษใ หค งอยใู นวิถี ชีวติ สืบทอดเปน มรดกตลอดไป กรอบสาระการเรยี นรท ู อ งถ่ินฉบับนไ้ี ดป รบั ปรุงขนึ้ จากกรอบหลักสตู รระดบั ทอ งถิ่น สาํ นกั งานเขตพน้ื ท่ี การศึกษาอุดรธานี เขต ๒ ซึ่งไดพัฒนาปรับปรุงใหสถานศกึ ษาใชใ นปการศึกษา ๒๕๖๓ โดยมคี ณะศกึ ษานิเทศก ผทู รงคุณวุฒทิ างประวัตศิ าสตร ศาสนา วฒั นธรรม และภมู ปิ ญญาทองถ่ินในเขตบริการการศึกษาท้ัง ๖ อําเภอ เพือ่ ใหสถานศึกษาระดบั การศกึ ษาภาคบงั คบั ในสาํ นักงานเขตพนื้ ที่การศึกษา นําเนื้อหาสาระไปจัดการเรยี นการ สอนตั้งแตระดับประถมศกึ ษา และระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน เพื่อใหเหมาะสมกับการเปล่ยี นแปลงของหลกั สตู ร แกนกลางการศึกษาขนั้ พ้นื ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ (ฉบับปรับปรุง พ.ศ.๒๕๖๐) สํานกั งานเขตพืน้ ที่การศกึ ษา ประถมศึกษาอดุ รธานี เขต ๒ จึงไดป รับปรุงครัง้ ที่ ๓ พ.ศ. ๒๕๖๓ สถานศึกษาสามารถเลือกจดั การเรียนรต ู าม ความเหมาะสมกบั สภาพแวดลอม ความพรอม และศักยภาพของสถานศกึ ษาแตละทองถ่นิ ใหส อดคลองกบั กลมุ สาระการเรยี นรู มาตรฐานการเรยี นรู และตวั ชว้ี ดั ในหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาข้นั พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ (ฉบับปรบั ปรงุ พ.ศ.๒๕๖๐) ขอขอบคุณ คณะผจู ดั ทาํ ตลอดทง้ั ผมู ีสวนเกี่ยวของทไ่ี ดใ หขอ มูลอันเปนประโยชนในการจดั ทําเอกสาร ฉบบั นี้ ใหส ําเรจ็ ลุลวงดวยดี กลุมนเิ ทศ ติดตามและประเมนิ ผลการจดั การศกึ ษา สาํ นกั งานเขตพ้นื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศึกษาอุดรธานี เขต ๒

สารบญั หนา คาํ นํา ๑ สารบัญ ๑ บทนํา ๓ เปา หมาย/จดุ เนน ๑๒ สาระการเรยี นรทู องถ่นิ (จงั หวดั อดุ รธาน)ี ๑๔ แนวทางการวัดและประเมินผลการเรียนรูสาระการเรยี นรูทอ งถ่ิน ๑๕ กรอบสาระการเรียนรูทองถนิ่ ที่สําคัญสําหรับผูเรยี นควรไดเรียนรู ๒๕ กรอบสาระการเรียนรทู อ งถ่ินชน้ั ประถมศึกษาปท ี่ ๑ ๓๒ กรอบสาระการเรยี นรทู องถิน่ ช้นั ประถมศึกษาปที่ ๒ ๓๘ กรอบสาระการเรยี นรทู อ งถนิ่ ช้ันประถมศึกษาปท ี่ ๓ ๔๘ กรอบสาระการเรยี นรทู อ งถ่ินช้ันประถมศึกษาปที่ ๔ ๕๔ กรอบสาระการเรยี นรทู องถนิ่ ชนั้ ประถมศกึ ษาปท ี่ ๕ ๖๕ กรอบสาระการเรียนรทู องถิ่นช้ันประถมศึกษาปท่ี ๖ ๗๓ กรอบสาระการเรียนรทู องถิน่ ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปท่ี ๑ ๘๒ กรอบสาระการเรยี นรทู อ งถน่ิ ชัน้ มธั ยมศกึ ษาปท ี่ ๒ ๘๘ กรอบสาระการเรียนรทู องถ่ินช้นั มัธยมศกึ ษาปท ี่ ๓ ๙๔ กรอบเนือ้ หาเกีย่ วกับทอ งถิ่น ๙๕ แหลงอางอิงขอมูล คณะผจู ดั ทาํ

การจดั ทาํ กรอบสาระการเรยี นรทู องถิ่น ตามหลกั สูตรแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พ้ืนฐานพทุ ธศักราช ๒๕๕๑ (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ.๒๕๖๐) สํานกั งานเขตพื้นที่การศกึ ษาประถมศึกษาอุดรธานี เขต ๒ --------------------------------- บทนาํ เขตพ้นื ที่การศกึ ษามบี ทบาทสําคัญในการพฒั นาหลกั สตู รในสวนท่สี อดคลองกบั สภาพและความตองการ ของทองถิน่ ดงั นัน้ สํานกั งานเขตพน้ื ที่การศึกษาจะตองเปนตัวกลางในการประสานความรวมมอื กบั โรงเรยี นชุมชน ทองถิน่ ในการรวมกนั คดิ และจดั ทํากรอบสาระการเรยี นรทู องถนิ่ เพอ่ื ใหสถานศกึ ษาภายในเขตพื้นที่การศกึ ษา ใชเ ปนแนวทางการจัดการเรยี นการสอนเรอ่ื งเกย่ี วกบั ทองถ่นิ ในแงม มุ ตางๆ ทั้งในดานเศรษฐกจิ สงั คม วฒั นธรรม อนื่ ๆ เพื่อใหผ เู รยี นไดมีโอกาสเรยี นรเู รือ่ งราวของชมุ ชนทองถนิ่ ซึง่ เปนสภาพแวดลอ มในชีวติ จริงของตนเอง ทําให เกดิ ความรกั ความผูกพนั กบั ทองถิ่น มีความภาคภมู ิใจในบา นเกิดเมอื งนอน เปนสมาชกิ ที่ดขี องชมุ ชน ตลอดจน สามารถแกป ญ หา พฒั นาชีวิตตนเอง พฒั นาอาชีพ และสงั คมของตนเองได สาํ นกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษาอุดรธานี เขต ๒ ไดจ ัดทาํ กรอบสาระการเรยี นรทู อ งถ่ินดังกลาว โดยมกี ารวางแผนในการจดั ทาํ เพอ่ื ใหเ ห็นภาพตลอดแนวดว ยกระบวนการทาํ งานแบบมสี วนรวม เรม่ิ ตง้ั แตแตงตั้ง คณะทาํ งาน ซงึ่ ไดร วบรวมขอมูลเอกสารในการจัดทํากรอบสาระการเรียนรทู อ งถน่ิ และไดเชิญผเู ชีย่ วชาญดานตางๆ รวมแสดงความคิดเห็น เพ่อื นําไปปรับปรงุ กรอบสาระการเรยี นรูทองถ่ินใหมีความเหมาะสมและชัดเจนยิ่งขน้ึ องคประกอบสาํ คญั ของกรอบสาระการเรียนรทู อ งถน่ิ ๑. เปาหมาย/จดุ เนน ๑.๑ พฒั นาผเู รยี นใหมคี วามรคู วามเขาใจเก่ยี วกับทอ งถน่ิ ของตนในทุกๆ ดา น ๑.๒ พฒั นาผเู รยี นใหมีความสํานึกทีด่ มี ีความรกั และหวงแหนทองถ่นิ ๑.๓ สงเสรมิ ใหผ ูเรียนสามารถนาํ หลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียงและภูมปิ ญญาทองถ่นิ มาประยกุ ต ใชใ นชวี ิตประจําวันได ๑.๔ พัฒนาผเู รียนใหม คี ณุ ธรรมจรยิ ธรรม ๑.๕ มีทกั ษะการดาํ รงชีวิตอยใู นสงั คมอยางมีความสุข ตวั ชี้วดั สาํ คญั ๑.๑ พัฒนาผเู รยี นใหม คี วามรคู วามเขาใจเก่ยี วกับทองถิน่ ของตนในทุกๆดา น ๑) มคี วามรคู วามเขาใจในทอ งถิน่ ของตนทั้งในระดบั หมบู า น ตาํ บล อําเภอ จงั หวัด ๒) ดูแลสภาพแวดลอมทอ งถิ่นของตนใหส ะอาดปลอดภยั นา อยู ๓) มีความรคู วามเขาใจและเจตคตทิ ่ดี ตี อ การทํางานอาชพี ในทองถิน่ ๔) มีทักษะพืน้ ฐานในการทํางานและการประกอบอาชพี ในทอ งถนิ่ ๕) มีสวนรว มในการปองกันแกไขปญหาของทองถิ่น ๑.๒ พัฒนาผเู รยี นใหม คี วามสาํ นกึ ท่ดี มี ีความรกั และหวงแหนทอ งถิ่น ๑) มคี วามเขา ใจในการสือ่ สารภาษาถ่นิ

๒ ๒) มีสวนรวมในการทะนบุ าํ รงุ โบราณสถานโบราณวัตถแุ ละศลิ ปวัตถุของทองถ่นิ ๓) มสี ว นรว มในการอนุรกั ษและสบื ทอดศลิ ปะ วัฒนธรรม ดนตรี นาฏศลิ ปของทอ งถน่ิ ๔) มีจิตสาธารณะทมี ุงทําประโยชนแ ละสรา งสิง่ ท่ีดีงามในสังคมและทอ งถ่นิ ๕) นําผลติ ภัณฑในอดีตของทอ งถิน่ มาประยกุ ตใชประโยชนใ หส อดคลอ งกบั วิถีชวี ิตและสังคม ปจ จบุ นั ๑.๓ สงเสรมิ ใหผ เู รยี นสามารถนาํ หลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งและภูมปิ ญญาทอ งถน่ิ มาประยกุ ต ใชใ นชวี ติ ประจําวนั ได ๑) มีการสง เสรมิ ใหผเู รยี นเหน็ ความสาํ คญั ในการศกึ ษาคนควา และสบื คน ความรจู ากปรชั ญาตางๆ ๒) มกี ารสงเสรมิ ใหผ ูเ รยี นเห็นความสําคญั ในการศึกษาคน ควา และสบื คนความรจู ากแหลง เรยี นรู ภมู ิปญ ญาทอ งถิ่น ๓) มีการนําภูมิปญ ญาของทองถ่ินมาประยุกตใชในชวี ติ ประจาํ วัน ๔) นาํ ผลิตภัณฑใ นอดตี ของทองถิน่ มาประยกุ ตใชป ระโยชน ใ หส อดคลอ งกบั วถิ ีชวี ิตและสังคม ปจจบุ ัน ๑.๔ พฒั นาผเู รยี นใหม ีคุณธรรมจรยิ ธรรม ๑) เปน คนใจบญุ เขารว มกจิ กรรมทางศาสนา มีจติ ใจเออ้ื เฟอเผ่ือแผ มเี มตตากรณุ า ชว ยเหลอื ผอู ่ืนตามความเหมาะสม ๒) นําหลักธรรมทางศาสนามาใชใ นการดาํ รงชวี ติ ๓) มสี มั มาคารวะ ออนนอ ม ถอมตน ๔) มคี วามเสยี สละเพื่อสว นรวม ๕) มีวินยั มีจิตสาธารณะ ๑.๕ มีทักษะการดํารงชวี ติ อยใู นสงั คมอยางมคี วามสขุ ๑) ดาํ รงชวี ิตภายใตห ลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง ๒) มวี ิจารณญาณในการดาํ รงชีวติ ๓) มที ักษะในการแกป ญ หา ๔) มีทักษะในการปฏเิ สธ ๕) ปรบั ตัวเขากบั สภาพแวดลอม ๖) มที กั ษะในการใชเทคโนโลยี ๗) มีทักษะในการรวมกลมุ สรา งเครือขายสมั พนั ธก ับบคุ คลอน่ื ๘) ดแู ลสุขภาพของตนเองอยางสมา่ํ เสมอ รกั การออกกําลงั กาย ๙) รับประทานผักพนื้ บานอาหารทอ งถิน่ ท่ีเปนประโยชนต อ รา งกาย ๑๐) ราเรงิ ยมิ้ แยม แจมใส มองโลกในแงด ีมคี วามมน่ั คงในอารมณ

๓ ๒. สาระการเรยี นรทู องถิน่ สาํ นกั งานเขตพนื้ ที่การศกึ ษาประถมศกึ ษาอดุ รธานี เขต ๒ กาํ หนดขอบเขตประเดน็ สาํ คญั เพอื่ ใหครู ผสู อนใชเ ปน แนวทางในการจัดการเรยี นรใู หผ เู รียนไดเ รยี นรเู กี่ยวกับทอ งถิน่ ดงั นี้ ๒.๑ ประวัติความเปนมาของจงั หวัดอดุ รธานี ประวตั คิ วามเปนมาของจังหวดั อุดรธานี จากหลักฐานทางประวตั ิศาสตรและโบราณคดพี บวา บรเิ วณพืน้ ทท่ี ่ีเปนจังหวัดอุดรธานใี นปจจุบนั เคยเปน ถิ่นทีอ่ ยขู องมนุษยม าตง้ั แตสมัยกอ นประวัตศิ าสตรประมาณ ๕,๐๐๐-๗,๐๐๐ ป จากหลักฐานทีค่ นพบ ทบี่ านเชยี ง อาํ เภอหนองหาน และภาพเขยี นสีบนผนงั ถ้าํ ท่อี าํ เภอบา นผอื เปนส่งิ ทีแ่ สดงใหเ หน็ เปนอยางดีจนเปน ทยี่ อมรบั ในวงการศกึ ษาประวตั ิศาสตรแ ละโบราณคดรี ะหวางประเทศวา ชมุ ชนทเ่ี ปนถนิ่ ทอี่ ยขู องมนุษยยคุ กอน ประวัตศิ าสตร ท่ีจังหวดั อดุ รธานีมีอารยธรรมความเจริญในระดับสงู และอาจถายทอดความเจรญิ น้ีไปสูประเทศจีน ก็อาจเปนได โดยเฉพาะอยา งยิ่งเครอ่ื งปนดินเผาสลี ายเสน ทบ่ี า นเชียง อําเภอหนองหานนน้ั ซ่ึงสนั นษิ ฐานวาอาจ เปนเครือ่ งปนดนิ เผาสลี ายเสน ทเ่ี กา แกท ่ีสุดในโลก หลงั จากยุคความเจรญิ ทบ่ี า นเชียงแลว พ้นื ท่ีทเี่ ปน จงั หวัดอุดรธานกี ย็ งั เปนทอ่ี าศัยของมนษุ ยส บื ตอ มา อกี จนกระทง่ั สมยั ประวตั ิศาสตรของประเทศไทย นับตงั้ แตส มัยทวาราวดี (พ.ศ. ๑๒๐๐-๑๖๐๐) และสมัยสุโขทยั (พ.ศ.๑๘๐๐-๒๐๐๐) จากหลกั ฐานท่ีพบคอื ใบเสมาสมยั ทวาราวดี ลพบรุ ี และภาพเขียนปูนบนผนงั โบสถท่ี ปรกั หกั พงั บริเวณเทอื กเขาภูพาน ใกลว ัดพระพุทธบาทบัวบก อาํ เภอบา นผอื แตท ัง้ นี้ยงั ไมป รากฎหลกั ฐานชอ่ื จังหวดั อุดรธานปี รากฎในประวัตศิ าสตรแ ตอ ยา งใด ตอ มาในสมยั กรงุ ศรอี ยธุ ยาเปนราชธานี พ้ืนทที่ จ่ี ังหวัดอุดรธานปี รากฏในประวตั ศิ าสตรเมื่อราวปจอ พ.ศ.๒๑๑๗ พระเจากรงุ หงสาวดไี ดท รงเกณฑท พั ไทยใหไ ปชวยตกี รงุ ศรสี ตั นาคนหตุ (เวียงจนั ทน) โดยใหสมเดจ็ พระมหาธรรมราชากบั สมเด็จพระนเรศวรมหาราชยกทพั ไปชวยรบ แตเ มื่อกองทพั ไทยมาถงึ เมอื งหนองบัวลําภู ซึง่ เปนเมอื งหนา ดานของเมืองเวยี งจนั ทน สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชประชวรดว ยไขท รพษิ จงึ ยกทัพกลบั ไมตอ งรบพุงกับเวยี งจนั ทนและเมืองหนองบวั ลําภนู เ่ี อง สนั นษิ ฐานวา เปนเมอื งท่มี ีความเจริญมาต้ังแตส มยั ขอม เรอื งอาํ นาจ ในสมยั กรุงรตั นโกสนิ ทรเ ปน ราชธานีนัน้ จงั หวัดอุดรธานไี ดเ กยี่ วของกับการศกึ สงครามกลาวคือใน ระหวา ง พ.ศ.๒๓๖๙-๒๓๗๑ ไดเ กดิ กบฏเจาอนวุ งศยกทัพเขามายึดเมอื งนครราชสีมา ซึง่ มผี นู ําคอื คณุ หญงิ โม (ทา วสุรนาร)ี กองทพั เจา อนวุ งศไดถอยทพั มาตง้ั รบั ทีเ่ มืองหนองบวั ลําภู และตอ มาไดสกู ับกองทัพไทยและ ชาวเมืองหนองบวั ลําภจู นทพั เจาอนุวงศแตกพายไปกระท่ังในปลายสมัยสมเดจ็ พระจอมเกลา เจาอยหู วั รชั กาลที่ ๔ ประมาณ พ.ศ.๒๔๑๑ ไดเกดิ ความวนุ วายในมณฑลลาวพวนเน่ืองมาจากพวกฮอ ซง่ึ กองทพั ไทยไดยกขึน้ ไปปราบ จนสงบไดช ่วั คราว ในป พ.ศ.๒๔๒๘ สมยั พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจา อยหู ัวพวกฮอไดรวมตวั กอ การรายกําเรบิ เสบิ สานข้ึนอกี ในมณฑลลาวฝง ซายแมน้ําโขงและมีทา ทจี ะรนุ แรงพระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา เจาอยหู ัวทรง

๔ โปรดใหพ ระเจา บรมวงศเธอกรมหม่นื ประจกั ษศ ลิ ปาคมเปนแมท พั ใหญฝายใต และเจาหมน่ื ไวยวรนาถเปนแม ทพั ใหญฝา ยเหนอื ไปทําการปราบปรามพวกฮอ ในเวลานัน้ เมอื งอดุ รธานยี งั ไมปรากฏชื่อเพียงแตป รากฏช่อื บาน หมากแขงหรือบา นเดอื่ หมากแขง สังกัดเมืองหนองคาย ขน้ึ การปกครองกบั มณฑลลาวพวน และกรมหม่ืนประจักษ ศิลปาคมแมท พั ใหญฝายใตเดนิ ทพั ผานบานหมากแขง ไปทําการปราบปรามพวกฮอจนสงบ ภายหลังจากการปราบปรามพวกฮอสงบแลว ไทยมีกรณพี ิพาทกบั ฝรงั่ เศสเนื่องจากฝรัง่ เศสตอ งการลาว เขมร ญวณ เปนอาณานิคมเรยี กวา“กรณพี ิพาท ร.ศ.๑๑๒ (พ.ศ.๒๔๓๖)” ดว ยพระปรชี าสามารถของ พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจาอยหู วั ทีท่ รงยอมเสียสละดนิ แดนสว นนอ ยเพอื่ รักษาประเทศไว จงึ ทรงยอม เสยี สละดินแดนฝง ซา ยแมน ้าํ โขงใหแ กฝ รงั่ เศสและตามสนธสิ ญั ญาทีท่ ําขึ้นระหวางประเทศ มเี งอ่ื นไขหา มประเทศ สยามตงั้ กองทหารและปอ มปราการในรัศมี ๒๕ กโิ ลเมตรของฝง แมน ้ําโขง ดงั นน้ั หนว ยทหารไทยทีต่ ้ังประจําอยทู ่ี เมืองหนองคายอันเปน เมอื งศูนยก ลางของหัวเมอื งหรอื มณฑลลาวพวน ซึ่งมีกรมหมน่ื ประจกั ษศ ลิ ปาคมเปน ขา หลวง ใหญสาํ เรจ็ ราชการ จาํ ตอ งอพยพเคลื่อนยายลกึ เขามาจนถึงหมูบ า นแหงหน่งึ ช่อื บา นเดอื หมากแขง (ซ่งึ เปนที่ต้ัง จงั หวดั อุดรธานปี จ จบุ นั ) หางจากฝง แมน ้าํ โขงกวา ๕๐ กโิ ลเมตรเมือ่ ทรงพจิ ารณาเห็นวา หมบู านแหง นม้ี ีชัยภมู ิ เหมาะสมเพราะมแี หลง น้าํ ดเี ชน หนองนาเกลือ(หนองประจกั ษใ นปจจุบนั )และหนองน้าํ อีกหลายแหง รวมทั้งหวย หมากแขง ซึง่ เปนลําหวยนาํ้ ใสไหลเยน็ กรมหมืน่ ประจกั ษศลิ ปาคมทรงบัญชาใหต ้ังศูนยท หารลาวพวนและกอ ตัง้ กองทหารขน้ึ ณหมบู า นเดื่อหมากแขงจงึ พอเหน็ ไดว าเมืองอุดรธานไี ดอบุ ตั ิขึน้ โดยบงั เอิญ เพราะเหตผุ ลทางการเมอื ง ระหวา งประเทศมากกวาเหตุผลทางการคา การคมนาคม หรอื เหตุผลอื่นดงั เชน หวั เมอื งสําคัญตางๆ ในอดตี อยา งไรก็ตาม“อุดร”มาปรากฏชอ่ื เมืองเมือ่ พ.ศ.๒๔๕๐ (พิธีตัง้ เมอื งอุดรธานี ๑ เมษายน ร.ศ.๑๒๗ พ.ศ.๒๔๕๐) โดยพระยาศรสี ุริยราชวรานวุ ตั ร“โพธเิ์ นติโพธิ”พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจา อยหู วั ไดม กี ระแส พระบรมราชโองการใหจดั ตั้งเมอื งอุดรธานีขึน้ ทบ่ี านหมากแขง อยใู นการปกครองของมณฑลอุดร หลงั จากการเปล่ียนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธิราชยม าเปนระบอบประชาธปิ ไตย เมื่อวนั ท่ี ๒๑ มถิ ุนายน ๒๔๗๕ แลวไดม ีการปรบั ปรุงระเบียบบรหิ ารราชการแผนดนิ ยกเลิกการปกครองในระบบ มณฑลในสวนภมู ภิ าคยังคงเหลอื เฉพาะจังหวดั และอาํ เภอเทานั้นมณฑลอดุ รจงึ ถกู ยกเลิกไปเหลอื เพยี ง “จงั หวัด อุดรธาน”ี เทา น้ัน ๒.๒ สภาพภมู ิศาสตรล กั ษณะภูมิประเทศ จังหวดั อดุ รธานีมลี กั ษณะทางภูมิศาสตรประกอบดว ย ๔ องคป ระกอบหลกั ไดแ ก ท่ีตัง้ อาณาเขต ลักษณะภูมปิ ระเทศ และสภาพภูมอิ ากาศ มีรายละเอยี ดดงั ตอไปน้ี ๑. ทตี่ ง้ั ตงั้ อยภู าคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ของประเทศไทย บริเวณเสนรงุ ท่ี ๑๗ องศาเหนอื เสน แวง ที่ ๑๐๓ องศาตะวันออก อยหู างจากกรงุ เทพมหานครตามทางหลวงแผนดนิ หมายเลข ๒ ระยะทาง ๕๖๔ กโิ ลเมตร มีพนื้ ทปี่ ระมาณ ๑๑,๗๓๐,๓๐๒ ตารางกโิ ลเมตร หรอื ประมาณ ๗,๓๓๑,๔๓๘.๗๕ ไร คิดเปนรอ ยละ ๒.๒๙ ของพื้นทที่ ้ังประเทศมากเปน อันดับ ๔ ของภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื และเปน อันดบั ๑๑ ของประเทศ จงั หวัดอดุ รธานี มี ๒๐ อําเภอ ไดแ ก อาํ เภอเมอื งอดุ รธานีอํ าเภอกดุ จบั อําเภอหนองหาน อาํ เภอหนองแสง อําเภอหนองวัวซอ อําเภอกมุ ภวาป อําเภอเพ็ญ อําเภอโนนสะอาด อําเภอบา นผอื อําเภอไชยวาน อําเภอทงุ ฝน

๕ อําเภอสรางคอม อาํ เภอศรธี าตุ อาํ เภอบานดงุ อําเภอวงั สามหมอ อําเภอนํา้ โสม อาํ เภอพบิ ลู ยรกั ษ อาํ เภอนายงู อําเภอ กแู กว และอําเภอประจกั ษศ ิลปาคม ๒. อาณาเขต ติดกับจังหวดั ตางๆ จํานวน ๖ จงั หวัดดังน้ี ทิศเหนอื ตดิ กับจงั หวัดหนองคาย ทิศใต ติดกับจังหวัดขอนแกน และจงั หวดั กาฬสนิ ธุ ทิศตะวนั ออก ติดกับจังหวัดสกลนคร ทิศตะวันตก ติดกบั จังหวัดหนองบัวลาํ ภแู ละจงั หวัดเลย ๓. ลักษณะภมู ิประเทศ ประกอบดวยทรัพยากรภูเขา ท่ีราบลมุ มรี ายละเอยี ดดงั ตอ ไปนี้ ๓.๑ ทรัพยากรธรรมชาติและสง่ิ แวดลอมพนื้ ทปี่ า ของจงั หวัดอดุ รธานีมปี ระมาณ ๒,๙๐๘,๗๒๓.๕๐ ไร (๓๙%) ของพน้ื ทจี่ งั หวดั อดุ รธานที ง้ั หมด มสี ภาพสมบรู ณจาํ นวน ๙๐๓,๙๗๐.๙๑ ไร คิดเปนรอ ยละ ๑๕.๗๔ ของพืน้ ท่ีจงั หวดั ปจจบุ นั สภาพเสอ่ื มโทรมจากการถกู ทําลายเขา ครอบครองบกุ รุกตดั ไมท าํ ลายปาเพื่อทาํ การเกษตรในเขตลมุ นํ้าโขง (ปานายงู นํ้าโสม) สงผลใหเ กิดอทุ กภัยเปนประจาํ ปญ หาดนิ เสอื่ มสภาพจากการถกู ชะลางและการเผาทาํ ลายวชั พืช นอกจากนย้ี งั มปี ญหาดนิ เคม็ และดนิ เสยี ในระดบั ตา งๆ จาํ นวน ๑,๑๑๑,๙๘๓ ไร คดิ เปนรอยละ ๑๕.๑๗ ของพน้ื ทจี่ งั หวัด ๓.๒ พืน้ ทีท่ ําการเกษตรมจี ํานวน ๓,๖๙๕,๘๐๗ ไร คดิ เปน รอยละ ๕๐.๔๑ ของพนื้ ทีจ่ งั หวัดใน ขณะทมี่ ีพ้ืนท่ีระบบชลประทานจาํ นวน ๓๒๑,๔๑๕ ไร หรือคดิ เปนรอ ยละ ๘.๖๙ ของพน้ื ที่ทาํ การเกษตร ๓.๓ ทรัพยากรดนิ ดินจงั หวัดอุดรธานีมดี ว ยกนั ๓ ประเภท คอื ดนิ เคม็ ดนิ ทรายและดินตน้ื ดนิ เคม็ โดยพ้ืนทดี่ ินเค็มทัง้ หมดอยใู นทร่ี าบครอบคลุมพื้นที่ ๕,๕๖๑.๖๐ ตารางกิโลเมตร (๓,๔๗๖,๐๐๐ ไร) คิดเปนรอยละ ๔๗.๔๑ ของพนื้ ท่จี งั หวดั ครอบคลมุ พ้นื ท่ี ๑๖ อําเภอจากทั้งหมด ๒๐ อําเภอและอําเภอท่ีไมมี ดินเคม็ เลย ไดแ ก อําเภอวงั สามหมอ อําเภอนํา้ โสมและอาํ เภอนายูง ๓.๔ พ้ืนทปี่ า ของจงั หวัดอดุ รธานมี ีประมาณ ๒,๙๐๘,๗๒๓.๕๐ ไร (๓๙.๔%) ของพ้นื ทจ่ี ังหวดั อดุ รธานที ้งั หมด มสี ภาพสมบรู ณจ าํ นวน ๙๐๓,๙๗๐.๙๑ ไรคิดเปน รอ ยละ ๑๕.๗๔ ของพื้นทจ่ี ังหวัดปจ จบุ ัน มีสภาพเส่อื มโทรมจากการถูกทาํ ลาย เขา ครอบครองบกุ รกุ ตดั ไมท ําลายปาเพื่อทาํ การเกษตรในเขตลมุ นํ้าโขง (ปานายงู น้ําโสม) สง ผลใหเกดิ อทุ กภยั เปน ประจาํ ปญหาดินเสอ่ื มสภาพจากการถูกชะลางและการเผาทําลาย วัชพืช นอกจากน้ียงั มีปญหาดนิ เคม็ และดนิ เสียในระดบั ตางๆ จํานวน ๑,๑๑๑,๙๘๓ ไร ๓.๕ ทรัพยากรแรจ งั หวดั อุดรธานี มีทรพั ยากรแรทีม่ มี ลู คา ทางเศรษฐกจิ สงู หลายชนดิ ไดแ ก ถา นหินท่ีตาํ บลบา นผือ อําเภอบานผอื และตาํ บลหว ยทราย อําเภอนายงู ดินขาวที่ตาํ บลโนนทอง อาํ เภอนยูง แบรไ รตท ี่ตาํ บลนาแค อําเภอนายูง ทองคําทีต่ าํ บลบา นเพิ่มและตําบลนาแค อาํ เภอนายูง โปรแตชที่อําเภอประจักษศ ิลปาคมและอําเภอเมืองอุดรธานเี ปน อตุ สาหกรรมชนิดหนิ ปูน ๓.๖ แหลง กาซธรรมชาติ ไดม ีการสํารวจแหลงกาซธรรมชาติภฮู อม พืน้ ที่รวม ๒๓๒.๒๐ กโิ ลเมตร ตงั้ อยใู นพน้ื ที่อาํ เภอหนองแสง อําหนองวัวซอ อเํ ภอาเภอโนนสะอาด จงั หวดั อดุ รธานี

๖ ๔. สภาพภมู อิ ากาศ แบง ออกเปน ๓ ฤดู ไดแ ก ฤดูรอ นฤดฝู นและฤดหู นาว อากาศรอ นอบอา วในฤดู รอ น และหนาวเย็นมากในฤดหู นาว เดือนท่มี อี ากาศรอ นอบอา วมากทสี่ ดุ คอื เดอื นเมษายน และหนาวเย็นทส่ี ุด ในเดอื นมกราคม อุณหภูมิต่าํ สุดรายป ๙.๘ องศาเซลเซยี ส สงู สดุ รายป ๔๒.๕๐ องศาเซลเซยี ส เฉลยี่ รายป ๒๗.๒๐ องศาเซลเซยี ส ปริมาณน้าํ เฉล่ีย ๑๑,๔๒๓.๑ มลิ ลเิ มตรตอป ความช้ืนสมั พัทธ ๗๐% ๕. สภาพเศรษฐกจิ จังหวดั มีการขับเคลอื่ นในภาคเศรษฐกจิ เพ่ือใหเกดิ ความเตบิ โตของธุรกจิ ดา น ตางๆ และพยายามท่จี ะดแู ลธรุ กจิ ในทุกๆ กลมุ จังหวัดอดุ รธานีเปน เมืองใหญแ ละสาํ คญั เมืองหนงึ่ ของภาคอีสาน ตอนบน เปน ประตสู อู นิ โดจนี ศนู ยก ลางทางเศรษฐกจิ การคาระหวางประเทศไทย-ลาว ทัง้ ดานการศกึ ษา การทอ งเที่ยว จงั หวดั อดุ รธานีเปนจังหวดั ทมี่ ีแหลงทอ งเที่ยวทีเ่ ปน แหลง ธรรมะ ไดแ ก วัดปาบานตาด วัดปา บานคอ วดั ปาภูพระบาท วัดปาภูกอน อ่นื ๆ ซงึ่ เปนแหลงทปี่ ระชาชนชาวไทยมานมัสการเปน ประจาํ ตลอดจนมี โบราณสถานบานเชยี งทไี่ ดรับการประกาศใหเ ปนมรดกโลก วนอุทยานภูฝอยลม ทะเลบัวแดงถอื เปนทะเลสาบนาํ้ จดื ซ่งึ ลว นทํารายไดใ หกบั ชาวจงั หวัดอดุ รธานี เปนจาํ นวนมากในแตล ะป เกษตรกรรม : อาชพี ของประชากรชาวไทยสวนใหญเนน อาชพี เกษตรกรรม และเกษตรกรอุดรธานี จาํ นวนมากเนน การดํารงชวี ิตตามวิถเี ศรษฐกจิ พอเพียง ทางจังหวดั อดุ รธานีและหนว ยงานตางๆ ในจงั หวดั ไดรวม กนั ขับเคลอื่ นปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งสกู ารปฏิบัติการดาํ รงชวี ติ ทีพ่ อเพยี ง จะทําใหวถิ ชี วี ิตดขี ึ้นสามารถสรา ง รายไดในครัวเรอื นเพิม่ เตมิ ได หตั ถกรรม : จังหวัดอดุ รธานมี ีแหลงหตั ถกรรมสนิ คาพน้ื เมอื งที่สรา งรายไดใหกับจงั หวัดมากมาย เชน แหลงทอผา พน้ื เมอื ง หมบู านนาขา อาํ เภอเมืองจงั หวดั อดุ รธานี ผาขิดหนองววั ซอ ผลติ ภัณฑตา งๆ เคร่ือง ปนดินเผา เครอื่ งจกั สาน ตลอดจนจากสมุนไพร เชน นํ้ายาลา งจานแซมพูสระผม ปยุ ชีวภาพตา งๆ ผา ทอ : ผา ทอของจงั หวดั อดุ รธานมี ีหลากหลายดว ยลวดลายสีสันท่ีพฒั นาใหมอยเู รอื่ ยๆ ที่นยิ มกันเปน เอกลกั ษณค ือผา หม่ีขดิ ซงึ่ การทอผาหมีข่ ดิ เปนภมู ปิ ญ ญาพน้ื บานทคี่ นไทยไดสบื ทอดกนั มานานและแพรห ลาย ในทกุ ภูมิภาค โดยเฉพาะอยา งยงิ่ ในจงั หวัดอดุ รธานซี ่ึงทอผาหมขี่ ดิ มากกวาทองถนิ่ อน่ื ๆ คาํ วา “ขิด”เปนภาษาพ้ืนบา นของภาคอสี านมาจากคาํ วา “สะกดิ ” หมายถึงการงัดชอนขนึ้ การสะกิดขนึ้ คําวา “ผา ขดิ ” จงึ เปน การเรียกขานช่ือผา ตามกระบวนการทอ คอื ผทู อใชไ มเกบ็ ขดิ สะกดิ ชอนเครอื เสน ยนื ขนึ้ เปน จงั หวะตามลวดลายตลอดหนาผา และพุงกระสวยสอดเสนพุงพิเศษและเสนพุงเขาไปตลอดแนวเครือเสน ยืนที่ถกู งดั ชอ น ขึน้ นั้น ชวงจงั หวะของความถหี่ า งเครอื เสนยืนถูกกําหนดไวด ว ยไมเ กบ็ ขดิ จงึ เกิดเปนลวดลายขิดขนึ้ วธิ กี ารทอผา แบบขิดจงึ เปน รปู แบบของการทอผาท่ีสรางลวดลายขณะทอผา บนกี่ (หูก) ทะเลบวั แดง เปน ทะเลสาบนาํ้ จดื ขนาดใหญทกี่ ินพน้ื ทส่ี วนใหญอ ยูในอําเภอกมุ ภวาป กบั บางสว นใน พน้ื ทีอ่ ําเภอประจักษศ ิลปาคมของจังหวดั อุดรธานี ความอุดมสมบรู ณของบึงหนองหานถอื เปน ตนแบบท่ีนาสนใจ ตอ การศึกษาระบบนเิ วศนวิทยา เพราะแสดงใหเ หน็ ถงึ ความสัมพันธร ะหวางพชื พรรณและสัตวกลบั คนื มาเปน ผลิตผลใหช าวบานไดเ ก็บเกยี่ ว เล้ยี งชีพ และหลอ เลย้ี งชมุ ชนจนเปนภาพวถิ ชี วี ิตของชาวหนองหานมานานป กาลเวลาผา นไปวิถชี าวบานกลายเปนความงดงามตามธรรมชาติ ในยุคทผี่ คู นโหยหาสง่ิ ทเี่ ลอื นหายในขณะท่ีความ อดุ มสมบูรณข องบงึ หนองหานยงั คงอยู วงจรชีวิตของ “บัวแดง” หรือ “บวั สาย” ท่ีบงึ หนองหานจึงเปน ประจกั ษ พยานถึงความอุดมสมบรู ณทีค่ วรคา แกก ารศกึ ษานน่ั จึงเปนเหตุผลทวี่ า ทําไมบัวแดงทบี่ งึ หนองหานจึงงอกงาม

๗ ทั่วทอ งนํา้ ไปไกลสดุ ลูกหลู กู ตานับเปนหม่ืนๆ ไร (ซงึ่ ยังไมถ งึ ครึ่งของบึงเลยดวยซ้ํา) เพ่อื ทก่ี ารชมทงุ ทะเลบวั แดง แหลง ชมทุงดอกไมต ามธรรมชาตทิ ีใ่ หญทส่ี ดุ ในประเทศไทย ผลติ ภัณฑ O TOP : จากโครงการหนง่ึ ตาํ บลหนงึ่ ผลติ ภัณฑเ ปนโครงการตอเน่ืองและไดรบั การสนบั สนนุ อยางดจี ากหนว ยงานตางๆ ในจงั หวัดซงึ่ ผลติ ภัณฑ OTOP มมี ากมายหลายประเภทเชน ผลิตภณั ฑป ระเภทอาหาร ไดแ ก น ํ้าพริกปลารา กลวยตาก กลว ยอบ ประเภทของใช ไดแ ก ของทร่ี ะลึก เคร่ืองตกแตง ชุดแตงบา น กระตบิ ขาวรูปแบบสวยงาม ประเภทเครอื่ งดม่ื ไดแ ก นาํ้ ผลไมต ามฤดกู าล ประเภทผาเครื่องแตงกาย มหี มบู านทขี่ น้ึ ชือ่ ของจงั หวัด ซง่ึ เปน ผลติ ภณั ฑที่ไดมาตรฐาน มผช. ๒.๓ การศึกษา การจดั การศกึ ษาของจงั หวดั อดุ รธานี จาํ แนกดังน้ี ๑) จัดการศึกษาระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐานจาํ นวน ๔ เขตพน้ื ท่กี ารศึกษา ๒) จดั การศกึ ษาระดับอุดมศกึ ษาจํานวน ๑๓ แหง ๒.๔ อาชพี อาชีพในทองถน่ิ ลวนเปน อาชีพท่ที าํ รายไดใหก บั ทองถ่ิน ดงั นี้ อาชีพเกษตรกรรม : การทาํ นา การปลกู ออย การปลกู มันสาํ ปะหลงั ระบบเกษตรอินทรียและระบบ เกษตรกรรมยง่ั ยืน ธุรกจิ การทองเทยี่ ว : จังหวัดอุดรธานมี แี หลง ทองเทย่ี วทเี่ ปน ทั้งแหลง ดง้ั เดิมและแหลงทอ งเทย่ี วใหม เปน ทั้งแหลง ทองเทย่ี วทางธรรมชาติ วฒั นธรรมลว นสรางรายไดใหแกทองถิ่น ชุมชนจากผมู าทอ งเที่ยว อาชพี ทอผาพน้ื เมอื ง : ผาทอพืน้ เมอื งอุดรธานีเรียกวา ผา หมี่ขดิ มสี สี ันลวดลายมากมายสรางรายไดใ ห กับทอ งถน่ิ ชมุ ชนปล ะมากๆ ผาพื้นเมอื งเสือ้ ผาสาํ เรจ็ รปู สงไปขายตางประเทศ เชน ประเทศในแถบยุโรป (สเปน อังกฤษ อติ าลี เยอรมัน) แถบอเมริกา แคนนาดา แถบเอเชีย (ญ่ปี นุ จีน สิงคโปร ไ ตหวนั เปนตน) ซ่งึ เปน สินคาเศรษฐกิจของประเทศอกี ดวย อาชพี หัตถกรรม งานฝมือของใชจ ากวสั ดทุ อ งถิน่ : จําหนายเปนของทร่ี ะลึก เชน ชดุ แตงบา น จานรอง ผาเชด็ มือ ผาเช็ดปาก เครื่องจักสานจากไมไผเปน สินคา OTOP ทม่ี ชี ่อื เสยี งเปนทยี่ อมรบั ทว่ั ไป มีตลาดทง้ั ใน และตา งประเทศ เชน สเปน สิงคโปร เยอรมัน สหรฐั อเมริกา ญี่ปนุ อินเดีย เปนตน แรงงานตา งชาติ : เปนแรงงานทไ่ี ปทาํ งานตา งชาติ ท้ังแถบเอเชยี ยุโรปอืน่ ๆ นําเงินเขา ประเทศปละ มากๆ ๒.๕ ขนบธรรมเนยี มประเพณวี ัฒนธรรมทอ งถ่นิ โดยท่วั ไปชาวจงั หวัดอดุ รธานมี ีขนบธรรมเนยี มประเพณีทอ งถิ่นเหมอื นกบั ชาวอีสานในทองถน่ิ อนื่ ๆ เปน ตนวา ในรอบปจ ะมกี ารทําบญุ ตามประเพณสี ิบสองเดอื นทีเ่ รยี กวาฮตี สิบสองอยคู รบทกุ เดอื น แตจะมกี ารปรบั หรือตดั ขั้นตอนในการประกอบพิธกี รรมบางสวนออกตามสภาพสงั คม และเศรษฐกิจทีเ่ ปน อยใู นปจจบุ ัน สาํ หรบั ขนบธรรมเนียมประเพณเี กย่ี วกบั การกินการอยู การแตงกาย กิริยามารยาทและประเพณเี กี่ยวกบั ชีวติ ทเ่ี ปนแบบ เฉพาะของชาวอสี านไวอ ยางชดั เจน

๘ ๒.๕.๑ ประเพณสี บิ สองเดอื น (ฮตี สบิ สอง) คือจารตี ทปี่ ฏิบัติกันมาในแตละเดอื นตรงกับทางภาคกลาง วา ประเพณี ๑๒ เดือน ไดแ ก เดือนอาย เปนชวงอากาศหนาวชาวบา นจะจัดสถานทแ่ี ลวนมิ นตพ ระสงฆเขา กรรม เดือนยี่ ทาํ บญุ คนู ลานบวงสรวงเจาแมโพสพ เดือนสาม ทาํ บญุ ขา วจีใ่ นวันมาฆบูชา เดือนส่ี ทาํ บญุ มหาชาตเิ รยี กวา “บุญผะเวส”(พระเวสสนั ดร) เดือนหา ทาํ บญุ ตรุษสงกรานต เดือนหก ทาํ บญุ วสิ าขบูชาและบุญบั้งไฟ เดือนเจ็ด ทาํ บญุ ตดิ ปตดิ เดือน เรียกวา ทาํ บญุ เบิกบานและทําพิธเี ลยี้ งมเหศกั ดิ์หลกั เมอื ง เลย้ี งผีบา น เดือนแปด ทาํ บญุ เขาพรรษาเหมือนกบั ภาคกลางมกี ารถวายเทียนพรรษา เดือนเกา ทาํ บญุ ขาวประดบั ดนิ เดือนสิบ ทําบญุ ขา วสาก (สลากภตั ) เดือนสิบเอ็ด ทาํ บญุ ออกพรรพรรษา เดือนสิบสอง ทําบุญกฐินเพ่อื บูชาพญานาค ๒.๕.๒ งานเทศกาลประจําปทงุ ศรเี มือง เปนงานประจาํ ปทีท่ างจงั หวดั จัดขนึ้ ในชว งวันที่ ๑-๑๕ ธนั วาคมของทกุ ป ลักษณะคลายๆ กบั งานเทศกาลของจงั หวดั ตางๆ ซ่งึ มกั จะจดั รวมกบั งานกาชาด มีมหรสพ ความบันเทิงตา งๆ หลากหลายประเภท มีการแขง ขันการประกวดการผลิตงานหตั ถกรรมและการละเลน พ้ืนเมอื งตา งๆ ๒.๕.๓ งานบญุ บง้ั ไฟลาน อาํ เภอเพญ็ ประเพณบี ญุ บ้งั ไฟลาน อาํ เภอเพญ็ เปนประเพณที จี่ ดั สบื ทอดกัน มาแตโ บราณ ตรงกบั วนั เพญ็ เดือน ๖ ของทกุ ป โ ดยมีความเชอ่ื วาเปนการทาํ บญุ ขอฟาขอฝนบนบานศาลกลา ว พระศรมี หาธาตุ พระคบู า นคเู มืองของชาวบา นธาตุ ใหช าวบา นมีความรมเยน็ เปน สุขและลกู หลานที่เดนิ ทางไป ทํางานตางประเทศ เปนการสนบั สนนุ ใหเกดิ เงนิ สะพัดเขามาในบา นธาตุ ในการจบั จายซื้อสินคา และยงั เปน การ รักษาขนบธรรมเนยี มประเพณีอนั ดงี าม รกั ษาไวซงึ่ ภมู ปิ ญ ญาทองถิ่น เปนการสง เสริมแหลง ทอ งเทย่ี วอีกทางหนง่ึ ประเพณบี งั้ ไฟลา นเปนประเพณีทีค่ นอสี านอนรุ ักษเ ปน อยางดี มีการจดั งานเปน ประจําทุกป ๒.๕.๔ ประเพณลี อยกระทง จังหวัดอุดรธานีมีการสืบสานประเพณีเกา แกอยางประเพณีลอยกระทง เพือ่ แสดงความกตัญตู อแมค งคา และเปนการปลกู จิตสํานกึ ชวยกนั อนรุ กั ษแหลง นํ้าใหค งความสะอาด จงั หวัด อดุ รธานจี ึงจัดงานลอยกระทงอยางย่ิงใหญ ในวนั เพญ็ เดอื นสบิ สองของทกุ ป ท่สี วนสาธารณะหนองประจกั ษศ ิล ปาคม อาํ เภอเมอื ง อดุ รธานี โดยมีกจิ กรรมคอื การทาํ ขบวนแหกระทงอยา งสวยงาม ขบวนแหเ จา ปนุ เถา กง ขบวน แหสงิ โต ขบวนแหมงั กร ประกวดนางนพมาศและหนูนอยนพมาศ การแสดงศิลปวฒั นธรรมพ้นื เมอื ง และการ แสดงมหรสพตา งๆ ๒.๕.๕ ประเพณีงานมรดกโลกบา นเชียง อาํ เภอหนองหาน มกี ารจดั งานเปน ประจําทกุ ป โดยมวี ตั ถุ ประสงคเพอ่ื ปลกู จิตสาํ นกึ ใหกับบุคคลทุกเพศ ทุกวัย ใหเกดิ ความภาคภมู ใิ จและมีจิตสาํ นึกรว มกนั ในการอนุรกั ษ

๙ ดแู ลปองกนั แหลงโบราณคดีวัฒนธรรมบา นเชียงใหเปน แหลงในการศึกษาหาความรูเพ่ือใหองคความรูเ กย่ี วกับ วฒั นธรรมสมยั กอนประวตั ิศาสตรท่บี านเชยี งคงอยตู ลอดไป กิจกรรมภายในงานนอกจากจะมกี ารบรรยายทาง วิชาการเกีย่ วกับสถานการณบ านเชียงในปจ จบุ ันแลว ยังมกี ารแสดงนทิ รรศการความสําคญั ของบานเชยี ง เปน แหลง คน ควาทางประวตั ศิ าสตรท ส่ี าํ คญั แหงหนงึ่ ของโลก ๒.๕.๖ ประเพณีแจกขา ว เปนการทาํ บญุ อุทศิ สว นกุศลใหแ กบ รรพบรุ ษุ ทล่ี วงลบั ไปแลว เปน ประเพณี ในทกุ จงั หวดั ของภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ ๒.๕.๗ ประเพณบี ญุ ประทายขา วเปลอื ก เปนการตักบาตรขา วสาร ทําในเทศกาลออกพรรษา ๒.๕.๘ ประเพณสี ขู วญั บา นสขู วัญเมือง เปนประเพณีของจงั หวดั อดุ รธานที จ่ี ดั ขนึ้ เพือ่ แสดงความ กตัญแู กบรรพบุรุษทสี่ รางบานแปลงเมือง จัดในวนั ท่ี ๑๘ มกราคมของทุกป ๒.๕.๙ ภาษาถน่ิ เปน ภาษาพื้นบา นทอ่ี นุรกั ษไ วใ หล กู หลานซ่ึงเปน เอกลกั ษณของแตละทองถน่ิ ๒.๕.๑๐ ศลิ ปะการแสดงและการละเลน พน้ื บาน กิจกรรมการแสดงพืน้ บา นทโี่ ดดเดน ของจงั หวัด อุดรธานภี าคอสี าน ไดแก รําเซงิ้ หมอลํา รําวงมาตรฐาน ๒.๕.๑๑ วรรณกรรมพนื้ บา น วรรณกรรมพ้ืนบา นของจงั หวดั อุดรธานที ่คี นพบ ไดแก ทา วสะลนุ กนุ อุสา บารส ผาแดง นางไอ นางอนิ ถวา เชยี งงาม เชียงมงั นางเพญ็ ๒.๖ สถานทส่ี ําคญั แหลงท่เี ปน สถานท่ีสําคญั ของจงั หวดั อุดรธานที ค่ี วรศึกษาเกยี่ วกับท่ตี ง้ั ประวตั คิ วามเปนมาและ ความสําคญั ของสถานทส่ี ําคัญทเี่ ปนวัด แหลง ธรรมชาติ พระธาตุ และสถานท่ศี กั ด์ิสิทธิ์ แหลงเศรษฐกจิ พิพธิ ภัณฑ ดงั น้ี วัดทส่ี ําคัญ เชน วัดกูแกว วัดปาโนนทองอินทร อ ําเภอกแู กว วัดกูแ กววราราม อาํ เภอไชยวาน วัดถํา้ ผาดํา อําเภอน้าํ โสม วดั ปาบานคอ อําเภอบา นผือ วดั โพธสิ มภรณว ดั มชั ฌมิ าวาส วัดปาบานตาด อาํ เภอเมือง อดุ รธานี วดั ปา ภูกอน อําเภอนายงู วัดพระแทน อําเภอพบิ ลู ยรกั ษ วดั ศรธี าตุประมัญชา (วัดปาแมว) อําเภอ ศรีธาตุ เปนตน แหลงธรรมชาติ เชน ถํ้าสงิ ห อ างเก็บนา้ํ หว ยหลวง อาํ เภอกุดจบั นํ้าตกนางรนิ อําเภอโนนสะอาด นํ้าตกยงู ทอง อาํ เภอนา้ํ โสม ภูฝอยลมวนอุทยาน ธารงาม อําเภอหนองแสง วนอุทยานวังสามหมอ อาํ เภอวงั สาม หมอ สวนสาธารณะหนองประจกั ษศ ลิ ปาคม อาํ เภอเมอื งอุดรธานี อุทยานประวัติศาสตร ภูพระบาท อําเภอ น้าํ โสม อทุ ยานแหงชาตนิ ายงู -นา้ํ โสม อาํ เภอนายูง พน้ื ทชี่ มุ นาํ้ หนองหานตน กาํ เนดิ ลาํ น้าํ ปาว อําเภอกุมภวาป ทะเลบัวแดงทะเลสาบนํ้าจดื ทใี่ หญและมรี ะบบนเิ วศนทสี่ มบรู ณ อําเภอกุมภวาป สะพานหนิ ตาํ บลทา ล่ี อาํ เภอ กุมภวาป พระธาตุและสถานทีศ่ กั ด์ิสทิ ธ์ิ เชน คําชะโนด อาํ เภอบานดุง พระธาตุดอนแกว พระธาตุบานเดียม อาํ เภอกมุ ภวาป พระธาตศุ รีธาตปุ ระมญั ชา อําเภอศรธี าตุ พระธาตุนางเพญ็ อาํ เภอเพญ็ อนสุ าวรยี ก รมหลวงประ จักษศิลปาคม ศาลหลกั เมืองอดุ รธานี ศาลเจา ปยู า พระธาตโุ พนทอง อําเภอเมอื งอุดรธานี พระพุทธบาทบัวบก พระพุทธบาทบัวบาน อําเภอบา นผือ ศาลปโู สม อําเภอน้าํ โสม

๑๐ แหลงเศรษฐกจิ เชน นาเกลือสินเธาว อําเภอบา นดงุ หมบู านนาขา อําเภอเมอื งอุดรธานี วีทีแหนมเนือง อําเภอเมืองอดุ รธานี พิพิธภณั ฑ เชน พิพิธภณั ฑเมืองอุดรธานี อําเภอเมืองอุดรธานี พิพิธภณั ฑส ถานแหงชาตบิ า นเชยี ง อําเภอหนองหาน ศาสนสถานทงั้ วัดไทย จนี ญวณ อื่นๆ ๒.๗ บุคคลสําคัญ ๒.๗.๑ กรมหลวงประจกั ษศิลปาคม อาํ เภอเมอื งอดุ รธานี ๒.๗.๒ หลวงตามหาบวั ญาณสัมปนโน วัดปาบานตาด อําเภอเมอื งอุดรธานี ๒.๗.๓ หลวงพอ ทลู วดั ปา บานคอ อําเภอบา นผือ ๒.๗.๔ หลวงปทู องใบ ปภัสสโร วัดภูยา อู อําเภอบา นผอื ๒.๗.๕ พระอดุ มญาณโมลี วัดโพธสิ มภรณ อ าํ เภอเมอื งอดุ รธานี ๒.๘ สภาพปญ หาและแนวโนมการพัฒนาทอ งถิ่น ๒.๘.๑ สภาพปญ หาทอ งถน่ิ *การอพยพแรงงานออกนอกพ้ืนท่ี สงผลใหส ัดสว นประชากรผสู ูงอายจุ ํานวนมาก สวนใหญเ กดิ จาก แรงงานหนมุ สาว ทําใหอัตราพงึ่ พาสงู และมผี ลทาํ ใหเ กิดปญหาดา นสงั คมอนื่ ๆ ตามมาปญ หาระบบครอบครวั และจติ สํานกึ ทางสงั คมออนแอ ทําใหเกิดภยั คกุ คามทางวฒั นธรรมตะวนั ตก เปน ตน *การเคล่อื นยายแรงงานตา งดา ว (ลาว เวียดนาม จนี พมา) และการยา ยถิน่ ของชาวตะวนั ตก ทงั้ ทีถ่ กู ตอ งและไมถ กู ตองตามกฎหมาย *การลกั ลอบคา ยาเสพตดิ เน่ืองจากเปน จงั หวัดทม่ี พี ้นื ทตี่ ิดตอ กบั ชายแดนประเทศเพอ่ื นบาน สปป.ลาว จงึ มีการลกั ลอบนาํ ยาเสพตดิ เขามา ๒.๘.๒ แนวโนมการพฒั นาทองถน่ิ จากบรบิ ทและกระแสของประชาคมโลกทมี่ ีความหวงใยตอ การ เปลย่ี นแปลงสภาวะแวดลอม และการใชพ ลงั งานทางเลอื กทดแทนน้าํ มนั เช้อื เพลงิ ประกอบกับศกั ยภาพของ จังหวัดอุดรธานที ี่มที ่ีตัง้ เปนศูนยก ลางการคมนาคมของภูมิภาค/กลมุ ประเทศอนภุ าคลมุ แมน าํ้ โขงประชาชนใน จงั หวดั มีศลิ ปวฒั นธรรมและประเพณีอันดงี าม มพี ื้นทท่ี าํ การเกษตรจาํ นวนมากและมีแหลง น้ําทพี่ รอมสําหรับ การพัฒนาและจัดการเพ่ือสนบั สนนุ การผลิตของภาคเกษตรกรรมใหม ีประสทิ ธภิ าพการผลิตเพ่มิ สงู ข้นึ ได จังหวัด อุดรธานจี งึ ไดรวมกบั ทุกภาคสวนกําหนดวิสัยทศั นการพฒั นาจงั หวดั อดุ รธานปี  พ.ศ. ๒๕๕๘ – ๒๕๖๑ ดงั น้ี “เมอื งนาอยู ศูนยก ลางการคาการลงทนุ ของอนุภมู ิภาคลมุ นา้ํ โขง” *จังหวัดอุดรธานเี ปนศนู ยกลางของภาคอสี านตอนบนและเปน ประตสู ําคญั สอู นิ โดจีน เปนศูนยก ลาง การคมนาคมทางบกและทางอากาศของภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือตอนบน และกลมุ ประเทศอนุภาคลมุ แมนา้ํ โขง (GMS) รวมทงั้ ยงั เปน ศนู ยก ลางการลงทนุ และแหลง พํานกั สนิ คา *มแี หลงทรพั ยากรธรรมชาติทเ่ี ปน พลงั งานแกสธรรมชาติ (ภฮู อ ม) และแรธ าตุท่สี าํ คญั (โปรแตช) จาํ นวนมาก *มแี หลงทอ งเทยี่ วที่สาํ คญั มากมาย ทง้ั ท่เี ปน แหลงทองเท่ยี วมรดกโลกแหลงทองเทย่ี วธรรมชาตแิ หลง ทองเทีย่ วทางวัฒนธรรม และศาสนา

๑๑ *มีสถาบนั การศกึ ษาท่ีมีคณุ ภาพจากภายนอกเขา มาใหบรกิ ารทางการศกึ ษาหลายมหาวทิ ยาลยั เชน มหาวทิ ยาลัยธรรมศาสตร สถาบนั พฒั นบรหิ ารศาสตรมหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม มหาวทิ ยาลยั รามคาํ แหง มหาวทิ ยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธริ าชและอนื่ ๆ *มีกระแสนยิ มวัฒนธรรมตะวนั ตกเพิ่มขึ้น ทาํ ใหมีโอกาสพฒั นาสินคาและบริการบนพื้นฐานวัฒนธรรม ทม่ี ีเอกลกั ษณโดดเดน เชน การนวดแผนไทย อาหารทอ งถิน่ ขณะเดยี วกนั การตน่ื ตัวดา นสงิ่ แวดลอมและสุขภาพ สงผลใหตอ งเพ่มิ ความเขมงวดดานมาตรฐานและคณุ ภาพผลติ ภณั ฑม ากขน้ึ ๓. การประเมินคุณภาพการศกึ ษาระดับทอ งถ่นิ การประเมินคุณภาพการศึกษาระดบั ทองถิน่ ในการประเมนิ ผเู รยี นและรายงานผลการศกึ ษาระดับ ทอ งถิน่ เปนกลไกสาํ คญั ในการควบคมุ คณุ ภาพการศกึ ษา สาํ นักงานเขตพ้ืนทีก่ ารศกึ ษาประถมศึกษาอดุ รธานี เขต ๒ จึงกาํ หนดแนวทางการประเมนิ คุณภาพการศกึ ษาระดับทองถิน่ ดังน้ี

๑๒ แนวทางการวดั และประเมินผลการเรียนรูส าระการเรยี นรูท องถิน่ (จงั หวัดอดุ รธาน)ี ตามหลักสตู รแกนกลาง การศึกษาขน้ั พื้นฐานพทุ ธศักราช ๒๕๕๑ หลักการ การวดั และประเมนิ ผลการเรยี นรสู าระการเรียนรทู อ งถ่ิน (จงั หวัดอดุ รธาน)ี เปนการประเมนิ คุณภาพ ผเู รยี นตามมาตรฐานการเรียนรขู องหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ เพอื่ ใชเ ปน ขอมูลพ้ืนฐาน ในการพฒั นาคุณภาพการศึกษาของเขตพืน้ ทก่ี ารศกึ ษามแี นวทางการประเมินโดยดาํ เนนิ การ ประเมนิ ผลสมั ฤทธท์ิ างการเรียนของผเู รยี นดว ยขอสอบมาตรฐาน ทจ่ี ดั ทาํ ข้ึนโดยเขตพื้นที่การศกึ ษาประถมศกึ ษา ท้ัง ๔ เขตพ้ืนที่และสํานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพนื้ ฐาน และอาจมีการตรวจสอบขอมลู จากการประเมนิ ระดบั สถานศกึ ษาในเขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษาดวยก็ได แนวทางการวัดและประเมนิ ผล การวัดและประเมนิ ผลการเรียนรสู าระการเรียนรทู อ งถ่นิ (จงั หวดั อุดรธานี) ตามหลกั สตู รแกนกลาง การศึกษาข้ันพื้นฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ มแี นวทางการดาํ เนินงานดงั น้ี ๑. กาํ หนดมาตรฐานการศึกษาระดับเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาเพ่ิมเตมิ จากมาตรฐานการศึกษาระดบั ชาติ ทม่ี ีอยแู ลว ๑๘ มาตรฐาน หากมมี าตรฐานเพม่ิ อีกก็กาํ หนดเพม่ิ เตมิ ใหค รบ ๒. กาํ หนดมาตรฐานและตวั ชว้ี ัด/เปาหมายตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ ที่สอดคลอ งกบั กรอบสาระการเรยี นรทู องถิ่นทแ่ี ทรกอยใู นสาระการเรยี นรแู กนกลางทงั้ ๘ สาระ โดยทํา การวเิ คราะหม าตรฐานและตัวช้วี ัด/เปาหมายเปน ๕ ดา น ประกอบดวย ๒.๑ ตวั ชีว้ ัด/เปา หมายดา นความร/ู ความเขา ใจ (Knowledgeand Understanding Targets) เปนเปาหมายทเี่ กยี่ วกับความรคู วามเขา ใจในเนือ้ หา ไดแก ขอเท็จจรงิ เหตกุ ารณ กรอบความคิด กฎเกณฑ หลกั การ ตลอดความรวู า กระบวนการ วิธกี ารข้ันตอน กลาวไวว า อยางไร คําสําคญั ท่บี งบอกเปาหมายดานนี้ ไดแก อธิบาย เขา ใจ พรรณนา ระบุ บอก บอกชื่อ บอกรายการ นยิ าม จับคู เลอื ก จาํ ระลกึ ได เปน ตน ๒.๒ ตัวชีว้ ดั /เปา หมายดา นการคดิ อยางเปน เหตเุ ปน ผล (Reasoning Targets) เปน เปาหมาย ท่ีเก่ยี วกบั ความสามารถในความคดิ โดยกําหนดใหต องใชความรมู าแกปญหา ความรนู จี้ ะไดม าจากการคดิ อยางลกึ ซึ้ง คิดดวยรปู แบบตางๆ ไดแ ก การวเิ คราะห เปรียบเทียบความเหมอื นความแตกตาง สงั เคราะห จดั ประเภท อุปนยั นริ นัย ตัดสิน ประเมินคา เมือ่ คิดแลวตอ งแสดงออกมาใหเหน็ วา รโู ดยผลผลิตท่เี ปนไดท ้ัง ชน้ิ งานหรอื การกระทํา ผลผลติ ท่เี ปนชิน้ งาน เชน ประเดน็ คําถามปลายเปดทผ่ี เู รียนสรางข้ึนเพอ่ื สอบถามความ คดิ เหน็ หรือการทาํ หรอื สาธติ ใหดู ฉะน้นั เครื่องมอื ประเมินประเภทเลอื กตอบ เชน ขอ สอบแบบเลอื กตอบ ไมเพยี งพอทจี่ ะบอกไดถึงกระบวนการคิดรปู แบบตา งๆ ขา งตน ๒.๓ ตัวชว้ี ัด/เปาหมายดา นทักษะปฏิบัตเิ ปนเปาหมายทเ่ี กี่ยวกับความสามารถในการปฏบิ ัติหรอื ใช วิธกี ารตางๆ ไดด ี เพอ่ื ใหเ กิดความรยู ั่งยนื การประเมนิ การปฏบิ ตั ิมกั ประเมินผา นการเหน็ หรอื ไดย นิ คาํ สําคญั ท่ีบงบอกเปา หมายดา นนี้ ไดแก สังเกต ทดลอง แสดง ทํา ตงั้ คําถาม ประพฤติ ทํางาน ฟง อา น พูด ประกอบ ปฏิบัติ ใช สาธติ วัด สํารวจ เปนแบบอยาง รวบรวม การจะมีทกั ษะการปฏิบตั ไิ ดจ ะตอ งผานเปาหมายดา นความ รมู ากอ นเสมอ และในหลายกรณตี อ งผานเปา หมายดา นการใชเหตผุ ลดว ย

๑๓ ๒.๔ ตวั ชวี้ ัด/เปา หมายดา นผลผลิตเปน เปาหมายท่ีเก่ียวกบั ความสามารถในการใชความรกู ารคดิ ทักษะ เพ่ือการสรา งผลผลติ สดุ ทายทม่ี คี ุณภาพและเปน รปู ธรรม เชน งานเขียน ชิน้ งานศิลปะ รายงาน แผน แบบจําลอง เปน ตน คาํ สาํ คัญทีบ่ ง บอกเปาหมายดา นน้ี ไดแก ออกแบบ ทาํ สราง ผลิต พฒั นา เขียน วาด จดั แสดง จดั นทิ รรศการ ทําแบบจําลอง เปนตน ๒.๕ ตวั ชวี้วดั /เปา หมายดา นจิตพิสัย (Disposition Targets) เปน เปา หมายท่มี ใิ ชผ ลสมั ฤทธท์ิ าง วิชาการ แตเ ปน สถานะทางอารมณ ความรสู กึ เชน ทศั นคติตอส่ิงตางๆ ความม่นั ใจในตนเอง แรงจงู ใจ เปนตน

๑๔ กรอบสาระการเรียนรทู องถ่นิ ทส่ี ําคญั สําหรับผเู รยี นควรไดเ รียนรู ******************* สํานกั งานเขตพืน้ ทีการศกึ ษาประถมศกึ ษาอดุ รธานเี ขต ๒ ไดพิจารณาตรวจสอบเนอ้ื หาสาระทองถิ่น ท่รี ะบไุ วใ นมาตรฐานการเรยี นรู แ ละตวั ชีว้ ัด ทกุ กลมุ สาระการเรียนรู แ ละทกุ ระดบั ชั้น พบวามเี นอ้ื หาสาระท่ี เปน ทอ งถน่ิ บางสว น ซ่ึงมคี วามสําคญั และจาํ เปน ท่ีผเู รยี นควรไดเรยี นรู แตไ มไ ดถูกบรรจุไวใ นมาตรฐานการเรยี นรู และตวั ชีว้ ัดตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พื้นฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ ดังนัน้ สํานกั งานเขตพ้นื ท่ีการศึกษาประถมศึกษาอดุ รธานี เขต ๒ จงึ ไดเสนอตัวอยา งสาระการเรยี นรู ทอ งถิ่นเพม่ิ เติม สําหรบั โรงเรียนใชเปนแนวทางในการจดั ทํารายวิชาสาระการเรยี นรูทอ งถน่ิ เพมิ่ เตมิ ตวั อยางเรอื่ ง อาชีพในชมุ ชน สามารถจัดทาํ เปน รายวิชา เชน - การทอเสอ่ื กก - การทอผา พืน้ เมอื ง - การปน หมอ เขียนสี - การนวดแผนไทย ซึ่งในการจดั ทํารายวิชาสาระการเรยี นรทู องถ่นิ เพมิ่ เตมิ โรงเรยี นควรพจิ ารณาความเหมาะสม และความเปน ไปไดข องการนาํ มาสกู ารเรียนรขู องนักเรยี น รายวชิ าสาระการเรียนรทู อ งถนิ่ เพ่ิมเติมควรมีองค ประกอบดงั น้ี ๑. รหสั วิชา ๒. เวลาเรยี น ๓. คาํ อธิบายรายวิชา ๔. ตวั ชว้ี ดั (ผลการเรยี นร)ู ๕. หนว ยการเรยี นรู ๖. กิจกรรมการเรียนรู ๗. ส่อื /แหลงเรยี นรู ๘. การวดั และประเมนิ นผล หมายเหตุ - ตัวช้วี ัดใชส ําหรบั การจดั ทําสาระการเรยี นรรู ายวิชาพ้ืนฐาน - ผลการเรยี นรใู ชส ําหรบั การจดั ทาํ สาระการเรยี นรเู พิ่มเติม - กรอบสาระการเรยี นรทู อ งถ่ินในเอกสารฉบบั น้ี ใชเ ปน แนวทางใหโ รงเรยี นนาํ ไปจดั กจิ กรรมการเรยี น การสอน ซ่งึ โรงเรียนสามารถพจิ ารณาเพิม่ เติมสาระการเรียนรูทอ งถ่ิน นอกจากทปี่ รากฏในเอกสารไดตามความ เหมาะสม

๑๕ กรอบสาระการเรียนรูทอ งถน่ิ ชนั้ ประถมศึกษาปท่ี ๑  กลมุ สาระการเรียนรภู าษาไทย  กลมุ สาระการเรยี นรคู ณติ ศาสตร  กลมุ สาระการเรียนรวู ทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี  กลมุ สาระการเรยี นรสู งั คมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม  กลมุ สาระการเรยี นรูสขุ ศกึ ษาและพลศึกษา  กลุมสาระการเรียนรูศ ิลปะ กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย ชัน้ ประถมศึกษาปท ี่ ๑ สาระท่ี ๑ การอาน มาตรฐาน ท ๑.๑ ใชก ระบวนการอา นสรา งความรแู ละความคิด เพ่ือนําไปใชต ดั สินใจแกปญ หาในการ ดํารงชีวิตและมีนสิ ัยรักการอาน ตวั ชว้ี ดั ที่ สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถ่นิ ๕.คาดคะเนเหตกุ ารณจ ากเรอ่ื ง  การอานจับใจความจากสอื่  การอา นจบั ใจความจากสอื่ ตา งๆ ทีอ่ าน ตา งๆ เชน เชน - นทิ าน - นิทานพ้ืนบาน - เร่ืองสน้ั ๆ - เร่ืองเลาสั้นๆ - บทรองเลนและบทเพลง - บทรองเลน และบทเพลง - เร่ืองราวจากบทเรียน พื้นบา น ในกลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย และกลมุ สาระการเรยี นรอู ื่น

๑๖ กลมุ สาระการเรียนรคู ณิตศาสตร ชนั้ ประถมศกึ ษาปท่ี ๑ สาระท่ี ๒ การวัดและเรขาคณิต มาตรฐาน ค ๒.๑ เขาใจพน้ื ฐานเกย่ี วกับการวดั วดั และคาดคะเนขนาดของสง่ิ ทตี่ องการวดั และนําไปใช ตวั ช้วี ดั ท่ี สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถิ่น ๑. วัดและเปรยี บเทียบความยาว ความยาว การวัดความยาวโดยใชหนว ย เปน เซนติเมตร เปนเมตร - การวัดความยาวโดยใชห นวยที่ ที่ไมใ ชหนว ยมาตรฐาน ไมใ ชห นว ยมาตรฐาน - ขอ นิว้ - การวดั ความยาวเปน เซนติเมตร - คืบ เปน เมตร - ศอก - การเปรยี บเทยี บความยาวเปน - วา เซนติเมตร เปน เมตร - ฝา เทา - การแกโจทยป ญหาการบวก - กาว การลบเก่ยี วกบั ความยาวท่ีมหี นว ย เปนเซนติเมตร เปนเมตร ๒.วดั และเปรียบเทียบนา้ํ หนกั นา้ํ หนกั การตวงโดยใชหนว ยทีไ่ มใ ช เปน กโิ ลกรมั และเปน ขดี - การวดั นาํ้ หนักโดยใชห นว ยทไี่ มใ ช หนวยมาตรฐาน หนว ยมาตรฐาน - กํา - การวัดนํ้าหนกั เปน กิโลกรัม - กอบ เปน ขดี - หมนื่ - การเปรยี บเทียบนํ้าหนกั เปน - แสน กิโลกรมั เปนขดี - กระบุง - แกโจทยป ญหาการบวก การลบ - กระทอ เก่ียวกับนํา้ หนกั ที่มหี นว ยเปน กโิ ลกรมั เปน ขดี

๑๗ กลุม สาระการเรยี นรวู ิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ช้ันประถมศกึ ษาปที่ ๑ สาระที่ ๑ วิทยาศาสตรชวี ภาพ มาตรฐาน ว ๑.๑ เขา ใจความหลากหลายของระบบนเิ วศ ความสมั พันธร ะหวา งสงิ่ ไมม ชี ีวติ กบั สงิ่ มีชวี ิต และความสัมพันธระหวางสงิ่ มีชวี ติ กบั สงิ่ มชี ีวติ ตา ง ๆ ในระบบนเิ วศการถายทอดพลงั งาน การเปล่ียนแปลงแทนทใี่ นระบบนเิ วศ ความหมายของประชากร ปญหาและผลกระทบท่ีมีตอ ทรพั ยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ มแนวทางในการอนุรกั ษท รัพยากรธรรมชาติและการแกไ ขปญหา สิง่ แวดลอ มรวมทง้ั นาํ ความรูไ ปใชป ระโยชน ตวั ช้ีวดั ท่ี สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู อ งถิ่น ๑. ระบุชอ่ื พืชและสัตวท่ีอาศยั  บรเิ วณตาง ๆ ในทองถิ่น เชน ระบุชื่อพืชและสัตวท อ่ี าศัยใ น อยูบรเิ วณตา ง ๆจากขอมลู ท่ี สนามหญา ใตต นไมส วนหยอ ม ทองถน่ิ รวบรวมได แหลงนาํ้ อาจพบพชื และสัตว พชื เชน ผักตบชวา ผกั บุง ๒. บอกสภาพแวดลอ มที่ หลายชนิดอาศัยอยู ตน กก อนื่ ๆ เหมาะสมกบั การดาํ รงชีวติ ของ  บริเวณทแี่ ตกตา งกนั อาจพบ สัตว เชน โค กระบอื สกุ ร สนุ ัข สตั วในบรเิ วณทอี่ าศัยอยู พืชและสัตวแ ตกตางกนั เพราะ อืน่ ๆ สภาพแวดลอมของแตล ะบรเิ วณ  บอกสภาพแวดลอ มทส่ี ง ผลตอ จะมคี วามเหมาะสมตอ การ การดาํ รงชีวติ ของพชื และสตั ว ดํารงชวี ิตของพชื และสตั วทอี่ าศยั ทีอ่ าศยั อยใู นทองถิ่น เชน พชื อยูในแตละบรเิ วณ เชน สระนาํ้ และสตั วท อ่ี าศัยอยบู นบกและใน มีนํา้ เปนทีอ่ ยอู าศัยของหอย ปลา นาํ้ ทีพ่ ง่ึ พาอาศัยซงึ่ กนั และกนั สาหรา ย เปน ทห่ี ลบภยั และมี บนบก เชน ตน กาฝากกับกลวยไม แหลง อาหารของหอยและปลา กะปอมแฝงตัวกบั ตน ไม ในนาํ้ บรเิ วณตน มะมว งมีตนมะมวง เชน หอย ปู ปลา อาศยั ผกั เปนแหลง ท่ีอยแู ละมอี าหาร กานจอง ผกั ตบชวา เปนตน สาํ หรับกระรอกและมด  ถา สภาพแวดลอมในบรเิ วณ ทีพ่ ชื และสัตวอาศยั อยมู ีการ เปล่ียนแปลง จะมีผลตอ การ ดาํ รงชวี ิตของพชื และสตั ว

๑๘ สาระที่ ๓ วิทยาศาสตรโลกและอวกาศ มาตรฐาน ว ๓ .๒ เขาใจองคป ระกอบและความสมั พันธของระบบโลก กระบวนการเปลย่ี นแปลงภายใน โลกและบนผวิ โลก ธรณีพิบัติภัย กระบวนการเปล่ียนแปลงลมฟา อากาศและภูมอิ ากาศโลก รวมทัง้ ผลตอสงิ่ มีชวี ติ และสง่ิ แวดลอ ม ตวั ชวี้ ดั ที่ สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถ่นิ ๑. อธิบายลกั ษณะภายนอกของ  หนิ ที่อยูในธรรมชาตมิ ีลกั ษณะ สมบัตทิ างกายภาพของหิน หินจากลกั ษณะเฉพาะตวั ท่ี ภายนอกเฉพาะตวั ทสี่ งั เกตไดเ ชน ในทองถ่ินในชมุ ชนของตนเอง สังเกตได สี ลวดลาย น้ําหนกั ความแขง็ เชน เกลอื หิน และ โปรแตช และเนอื้ หิน กลุม สาระการเรยี นรสู งั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม ชนั้ ประถมศึกษาปที่ ๑ สาระท่ี ๑ ศาสนา ศลี ธรรม จรยิ ธรรม มาตรฐาน ส ๑.๒ เขาใจตระหนักและปฏบิ ตั ติ นเปนพุทธศาสนิกชนทีด่ ีและธาํ รงรักษา พระพุทธศาสนาหรอื ศาสนาที่ตนนบั ถอื ตวั ชว้ี ัดที่ สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถน่ิ ๑. บําเพญ็ ประโยชนตอ วดั หรอื การบาํ เพญ็ ประโยชนต อ วัด งานประเพณีทอ งถิน่ ศาสนสถานของศาสนาทตี่ นนบั ถอื หรอื ศาสนสถาน - รวมกิจกรรมวนั สาํ คัญทาง - การพฒั นาทําความสะอาด ศาสนา เชน บุญขา วจี่ บญุ กมุ - การบรจิ าค ขา ว บญุ ผะเหวด บญุ ขาว - การรว มกจิ กรรมทางศาสนา ประดบั ดนิ อื่นๆ

๑๙ สาระท่ี ๒ หนาที่พลเมอื งวฒั นธรรมและการดําเนินชีวิตในสังคม มาตรฐาน ส ๒.๑ เขาใจและปฏิบตั ิตนตามหนา ทข่ี องการเปนพลเมอื งดมี ีคานยิ มท่ีดงี าม และธํารง รักษาประเพณแี ละวัฒนธรรมไทยดํารงชวี ติ อยรู ว มกันในสงั คมไทยและสงั คมโลกอยา งสนั ตสิ ขุ ตวั ชี้วัดที่ สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถิ่น ๑.บอกประโยชนแ ละปฏบิ ตั ติ น การเปน สมาชิกที่ดขี องครอบครวั การเปน สมาชกิ ที่ดีของครอบครวั เปน สมาชิกที่ดีของครอบครวั และโรงเรียน เชน และโรงเรยี น และโรงเรยี น - กตัญกู ตเวทีและเคารพเชอื่ ฟง - กตัญกู ตเวทแี ละเคารพ คําส่ังสอนของพอ แม ญาตผิ ใู หญ เช่ือฟง คําสง่ั สอนของพอ แม ญาติ ครูและผมู พี ระคุณ ผใู หญ ครู และผมู ีพระคุณ - รูจ ักกลา วคาํ ขอบคณุ ขอโทษ รจู ักกลา วคํา ขอบคุณ ขอโทษ การไหวผ ใู หญ การไหวผใู หญ - ปฏบิ ตั ติ นตามขอ ตกลง กติกา ตามแบบวถิ ขี องทอ งถ่นิ กฎระเบยี บของครอบครวั และ โรงเรยี น - มสี ว นรว มในกิจกรรมของ ครอบครวั และโรงเรยี น - มีเหตผุ ลและยอมรบั ฟงความ คิดเห็นของผอู ืน่ - มรี ะเบยี บวนิ ยั มนี ้ําใจ ประโยชนข องการปฏบิ ตั ติ น เปนสมาชกิ ท่ีดีของครอบครัว และโรงเรยี น

๒๐ สาระที่ ๔ ประวัตศิ าสตร มาตรฐาน ส ๔.๓ เขา ใจความเปน มาของชาติไทยวฒั นธรรมภมู ิปญ ญาไทยมคี วามรักความภมู ิใจและธํารง ความเปน ไทย ตัวช้ีวัดท่ี สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู องถิน่ ๓. ระบุสงิ่ ทต่ี นรักและภาคภมู ใิ จ ตัวอยา งส่งิ ทเ่ี ปนความภาคภูมิใจ ตัวอยางส่งิ ทเี่ ปน ความ ในทอ งถน่ิ ในทองถิน่ เชน ส่ิงของ สถานท่ี ภาคภมู ใิ จในทอ งถิ่น เชน ภาษาถ่ิน วฒั นธรรมประเพณี - สิง่ ของ ไดแก ของ ไซ เขงิ ท่เี ปนส่ิงทีใ่ กลตัวนักเรยี น ลอบ ฝา เผยี ก ตง จัน หล่ี และเปนรูปธรรมชดั เจน กะโด กะมอง คณุ คา และประโยชนของส่ิง - สถานที่ ไดแก คาํ ชะโนด ตา งๆ เหลา นั้น พิพธิ ภณั ฑส ถานแหงชาติ บา นเชยี ง - ภาษาถิ่น ไดแก ภาษาลาว อีสาน ภาษภไู ท ภาษาญอ - วัฒนธรรมประเพณี ไดแ ก ประเพณฮี ตี สิบสองคองสบิ ส่ี สาระที่ ๕ ภูมศิ าสตร มาตรฐาน ส ๕.๑ เขา ใจลกั ษณะทางกายภาพของโลกและความสมั พันธของสรรพสง่ิ ซงึ่ มผี ลตอกัน ใชแ ผนทีแ่ ละเครอื่ งมอื ทางภมู ิศาสตรใ นการคน หา วิเคราะห และสรปุ ขอ มลู ตามกระบวนการทางภูมศิ าสตร ตลอดจนใชภูมสิ ารสนเทศอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ ตวั ชี้วดั ท่ี สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถ่นิ ๑. จําแนกสง่ิ แวดลอ มรอบตัวท่ี  ส่งิ แวดลอ มทีเ่ กิดข้ึนเองตาม  สิ่งแวดลอ มที่เกิดข้ึนเองตาม เกดิ ขนึ้ เองตามธรรมชาติและท่ี ธรรมชาติและทมี่ นุษยส รางขน้ึ ธรรมชาติ เชน ทะเลบวั แดง มนษุ ยสรางขน้ึ ท่ีบา นและท่โี รงเรียน หนองหาน ลาํ น้ําปาว อน่ื ๆ  สิง่ แวดลอมทมี่ นุษยส รา งขนึ้ เชน วดั โบสถ วิหาร เจดยี  ใน ทอ งถน่ิ อื่นๆ

๒๑ กลมุ สาระการเรยี นสุขศกึ ษาและพลศึกษา ช้ันประถมศึกษาปท ่ี ๑ สาระท่ี ๓ การเคลือ่ นไหวการออกกําลงั กายการเลน เกมกฬี าไทยและกฬี าสากล มาตรฐาน พ ๓.๑ เขา ใจมที ักษะในการเคลอ่ื นไหวกจิ กรรมทางกายการเลนเกมและกฬี า ตวั ช้วี ดั ท่ี สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถนิ่ ๑. เคลอ่ื นไหวรา งกายขณะอยกู บั ธรรมชาตขิ องการเคลอ่ื นไหว ธรรมชาติของการ ที่เคลอ่ื นทแ่ี ละใชอ ุปกรณ รางกายในชวี ติ ประจาํ วนั เคลอื่ นไหวรางกายใน ประกอบ - แบบอยกู บั ท่ี เชน นัง่ ยืน กม เงย ชีวติ ประจาํ วัน เอยี งซา ย-ขวา เคลื่อนไหวขอ มือ - แบบอยกู ับท่ี เชน น่ัง ยนื ขอเทา แขน ขา กม เงย เอียงซา ย-ขวา - แบบเคลอื่ นท่ี เชน เดนิ วิ่ง เคลอ่ื นไหวขอมือ ขอเทา แขน กระโดด กลงิ้ ตวั ขา - แบบใชอุปกรณประกอบ เชน จบั - แบบเคล่ือนท่ี เชน เดิน โยน เตะ เคาะ วง่ิ กระโดด กลง้ิ ตวั - แบบใชอ ุปกรณประกอบ เชน จบั โยน เตะ เคาะ ๒. เลน เกมเบด็ เตล็ดและเขารว ม กิจกรรมทางกายทีใ ชใ นการ กจิ กรรมทางกายเกยี่ วกบั กจิ กรรมทางกายทใ่ี ชก าร เคลอื่ นไหวตามธรรมชาติ การละเลน พ้ืนบานในทอ งถิ่น เคลอ่ื นไหวตามธรรมชาติ - การเลน เกมเบด็ เตล็ด ของตน ท่ใี ชในการเคลื่อนไหว ตามธรรมชาติ - การเลนเกมพืน้ บา น เชน ขมี่ า หลงั โปก ว่ิงเปยว อ่นื ๆ

๒๒ กลมุ สาระการเรยี นรศู ิลปะ ชน้ั ประถมศกึ ษาปท่ี ๑ สาระท่ี ๑ ทศั นศิลป มาตรฐาน ศ ๑.๑ สรา งสรรคง านทัศนศลิ ปตามจนิ ตนาการและความคิดสรางสรรค วเิ คราะห วพิ ากษ วจิ ารณ คุณคางานทัศนศิลปถ ายทอดความรสู ึกความคิดตอ งานศลิ ปะอยา งอิสระชืน่ ชมและประยกุ ตใชใ น ชวี ิตประจําวัน ตวั ช้วี ดั ที่ สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ ง ๑. อภปิ รายเก่ยี วกบั รปู รา ง รูปรางลกั ษณะและขนาดของ รปู รา งลถกั ่นิ ษณะและขนาดของ ลกั ษณะและขนาดของสง่ิ ตางๆ สง่ิ ตา งๆ รอบตัวในธรรมชาตแิ ละ สิง่ ตางๆ รอบตัวในธรรมชาตแิ ละ รอบตวั ในธรรมชาติและสิง่ ท่มี นุษย สิ่งทม่ี นุษยสรา งข้นึ สิ่งที่มนุษยส รา งขน้ึ ในทอ งถิน่ เชน สรางข้ึน ภูเขา แมน ้าํ อาคารเรยี น ถนน ๒. บอกความรสู กึ ท่มี ีตอ ธรรมชาติ ความรสู ึกท่ีมตี อธรรมชาตแิ ละ การแสดงความรสู กึ ตอภาพ และสงิ่ แวดลอมรอบตวั ส่ิงแวดลอ มรอบตวั เชน รูส กึ ธรรมชาติที่ประทบั ใจในทองถน่ิ ประทบั ใจกบั ความงามของบรเิ วณ เชน ทอ งทงุ นา ทอ งฟา ยามคา่ํ รอบอาคารเรยี นหรอื รสู ึกถึงความ คนื ไมเปนระเบยี บของสภาพภายใน หอ งเรยี น มาตรฐาน ศ ๑.๒ เขา ใจความสมั พันธระหวางทัศนศลิ ปประวตั ศิ าสตรและวฒั นธรรมเห็นคณุ คางาน ทศั นศลิ ปท ่เี ปน มรดกทางวัฒนธรรมภูมปิ ญ ญาทองถนิ่ ภูมปิ ญญาไทยและสากล ตัวช้วี ัดท่ี สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถ่ิน ๑.ระบงุ านทัศนศลิ ปใน งานทศั นศลิ ปใ นชีวติ ประจําวนั งานทัศนศิลปใ นทองถิ่น เชน ชีวติ ประจาํ วนั ลายกระตบิ ขาว ลายผา หมข่ี ดิ ลายเสอื่ กก ลายผา ขาวมาฯลฯ

๒๓ สาระที่ ๒ ดนตรี มาตรฐาน ศ ๒.๑ เขาใจและแสดงออกทางดนตรอี ยางสรา งสรรควิเคราะหว ิพากษว จิ ารณคณุ คาดนตรี ถา ยทอดความรสู ึกความคดิ เหน็ ตอ ดนตรอี ยางอสิ ระชื่นชมและประยกุ ตใ ชใ นชวี ิตประจําวัน ตวั ช้วี ดั ที่ สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถิน่ ๑. เรยี นรสู ง่ิ ตางๆสามารถกอ กาํ เนิด การกําเนดิ ของเสยี ง การกําเนิดของเสียงในทอ งถิ่น เสยี งทีแ ตกตางกัน -เสยี งธรรมชาติ -เสียงจากธรรมชาติ -แหลงกาํ เนิดเสยี ง -แหลงกําเนดิ ของเสยี ง -สสี นั ของเสยี ง -สสี ันของเสยี ง ๒. ทอ งบทกลอนรองเพลงงายๆ การอา นบทรอยกรองประกอบ การเคาะจงั หวะประกอบคาํ จังหวะ คลองจอง เชน เพลงกลอมลกู การรอ งเพลงประกอบจงั หวะ การเคาะจงั หวะประกอบ เพลงพืน้ บาน ๓. มสี วนรวมในกจิ กรรม  กิจกรรมดนตรี กิจกรรมดนตรีพน้ื บาน ดนตรีอยา งสนกุ สนาน - การรอ งเพลง - การรอ งเพลง - การเคาะจังหวะ - การเคาะจงั หวะ - การเคลอ่ื นไหวประกอบ - การเคลอื่ นไหวประกอบ บทเพลง บทเพลง :ตามความดงั -เบาบทเพลง :ตามความดงั –เบาบทเพลง :ตามความชา-เรว็ ของจงั หวะ :ตามความชา–เรว็ ของจงั หวะ ๔. บอกความเก่ียวของของเพลง เพลงทใี่ ชใ นชีวิตประจําวนั เพลงที่ใชใ นชีวิตประจําวัน ทใ่ี ชในชวี ติ ประจาํ วัน -เพลงกลอมเดก็ -เพลงกลอมเด็ก -บทเพลงการละเลน -บทเพลงประกอบ -เพลงสาํ คัญ (เพลงชาตไิ ทย การละเลนในทอ งถ่ิน เพลงสรรเสรญิ พระบารมี)

๒๔ มาตรฐาน ศ ๒.๒ เขาใจความสมั พนั ธระหวา งดนตรปี ระวัตศิ าสตรและวฒั นธรรมเห็นคุณคา ของ ดนตรที ่มี รดกทางวัฒนธรรมภูมปิ ญญาทอ งถ่นิ ภมู ิปญ ญาไทยและสากล ตัวชว้ี ดั ที่ สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู อ งถ่นิ ๑. เลาถงึ เพลงในทอ งถ่นิ ท่ีมาของบทเพลงในทองถิ่น ที่มาของเพลงในทองถนิ่ เชน เพลงหนองหานถ่ินงาม เพลงหอมกลิน่ เมอื งอดุ รธานี เพลงหมอลาํ บทสตู รขวัญ ๒.ระบสุ ง่ิ ทชี่ ่ืนชอบใน ความนา สนใจของบทเพลง เนื้อรอ งของเพลงในทองถ่นิ ดนตรที องถน่ิ ในทอ งถน่ิ เชน เพลงหนองหานถ่ินงาม เพลงหอมกลนิ่ เมอื งอุดรธานี เพลงหมอลํา บทสตู รขวัญ สาระท่ี ๓ นาฏศลิ ป มาตรฐาน ศ ๓.๒ เขาใจความสมั พนั ธร ะหวางนาฏศลิ ปประวตั ิศาสตรแ ละวฒั นธรรม เหน็ คณุ คา ของนาฏศลิ ปท ่ีเปน มรดกทางวฒั นธรรม ภูมิปญ ญาทอ งถ่ิน ภูมิปญ ญาไทยและสากล ตัวชีว้ ัดท่ี สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู อ งถิน่ ๑. ระบุและเลน การละเลน ของ การละเลน ของเดก็ ไทย การละเลนในทองถน่ิ เชน เด็กไทย -วธิ กี ารเลน -หมากเกบ็ -กติกา -มากานกลวย -มอญซอนผา -รีรีขาวสาร -งกู ินหาง

๒๕ กรอบสาระการเรียนรูทอ งถน่ิ ชน้ั ประถมศกึ ษาปท ี่ ๒  กลมุ สาระการเรียนรภู าษาไทย  กลมุ สาระการเรยี นรวู ิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี  กลมุ สาระการเรยี นรสู งั คมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม  กลมุ สาระการเรยี นรสู ขุ ศึกษาและพลศกึ ษา  กลมุ สาระการเรยี นรศู ลิ ปะ กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย ชน้ั ประถมศึกษาปท ี่ ๒ สาระที่ ๑ การอาน มาตรฐาน ท ๑.๑ ใชกระบวนการอานสรางความรแู ละความคิด เพือ่ นําไปใชต ดั สนิ ใจแกปญหาในการ ดํารงชีวิต และมีนสิ ยั รกั การอาน ตวั ชีว้ ัด สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู องถน่ิ ๕.แสดงความคดิ เหน็ และ การอานจับใจความจากสอื่ ตา งๆ การอานจบั ใจความจาก คาดคะเนเหตุการณจากเร่อื ง เชน สือ่ ตางๆ เชน ที่อา น - นทิ าน - ขาวและเหตกุ ารณประจําวนั - เรื่องเลา สน้ั ๆ (โดยครเู ขียนขา วชมุ ชนดวย - บทเพลงและบทรอ ยกรองงา ยๆ ภาษาที่เหมาะสมกับระดับชน้ั ) - เรอ่ื งราวจากบทเรยี นใน กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย และกลมุ การสาระการเรียนรอู ่นื - ขา วและเหตกุ ารณประจาํ วนั

๒๖ สาระท่ี ๕ วรรณคดีและวรรณกรรม มาตรฐาน ท ๕.๑ เขาใจและแสดงความคดิ เห็นวิจารณวรรณคดแี ละวรรณกรรมไทยอยางเหน็ คณุ คาและนาํ มาประยกุ ตใ ชใ นชีวิตจรงิ ตัวชว้ี ดั ที่ สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู องถิ่น ๒. รอ งบทรองเลนสาํ หรบั เดก็ บทรองเลนทม่ี ีคณุ คา บทรองเลนทีม่ คี ุณคา ในทองถ่ิน - บทรอ งเลนในทอ งถน่ิ - บทรองเลนในทองถ่ิน - บทรอ งเลนในการละเลนของ - บทรองเลนในการ เดก็ ไทย ละเลนในทอ งถิ่น เชน “กับแก ตาโลโตนกกโพธ์ิ เจาหัวไลฆ า โตนกกหวา ” กลุมสาระการเรียนรวู ิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ชั้นประถมศกึ ษาปท ี่ ๒ สาระท่ี ๑ วทิ ยาศาสตรชีวภาพ มาตรฐาน ว ๑.๓ เขา ใจกระบวนการและความสาํ คัญของการถา ยทอดลักษณะทางพนั ธกุ รรมสาร พนั ธุกรรม การเปล่ียนแปลงทางพันธกุ รรมทม่ี ผี ลตอสิ่งมชี ีวติ ความหลายหลาย ทางชีวภาพและวิวัฒนาการ ของสิง่ มชี วี ติ รวมทั้งนาํ ความรไู ปใชประโยชน ตัวช้วี ัดท่ี สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถ่นิ ๑. เปรียบเทียบลักษณะของ สิ่งทอ่ี ยรู อบตัวเรามีทงั้ ทเี่ ปน ประโยชนข องพืชและสตั วใน ส่งิ มีชีวติ และสิง่ ไมม ีชีวิตจาก สง่ิ มชี ีวิตและสงิ่ ไมมชี วี ติ สงิ่ มีชีวติ ทอ งถิ่นในแงข องปจ จัยสค่ี อื ขอ มูลทรี่ วบรวมได ตองการอาหาร มกี ารหายใจ เปน อาหาร ทีอ่ ยอู าศัย เครอื่ ง เจรญิ เตบิ โต ขับถา ย เคลอ่ื นไหว นงุ หมและยารกั ษาโรค เชน ตอบสนองตอ สงิ่ เรา และสบื พันธุ กกใชท อเสอ่ื ปลาใชท ําปลารา ไดลกู ทมี่ ลี กั ษณะคลา ยคลึงกบั พอ แม สวนสง่ิ ไมม ชี วี ติ จะไมมี ลกั ษณะดงั กลาว

๒๗ กลุมสาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนาและวฒั นธรรม ชน้ั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๒ สาระที่ ๔ ประวตั ศิ าสตร มาตรฐาน ส ๔.๓ เขาใจความเปน มาของชาติไทย วฒั นธรรม ภมู ิปญญาไทย มีความรักความภมู ิใจ และธํารงความเปนไทย ตัวชี้วดั ที สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถน่ิ ๑. ระบบุ คุ คลทที่ ําประโยชน บุคคลในทองถ่นิ ท่ีทาํ คณุ บคุ คลในหมบู านท่ที าํ คุณ ตอทองถิน่ หรอื ประเทศชาติ ประโยชนตอ การสรางสรรค ประโยชนตอการสรางสรรค วัฒนธรรมและความม่ันคงของ วฒั นธรรมและความม่นั คงของ ทองถน่ิ และประเทศชาตใิ นอดตี หมูบานท่คี วรเปน แบบอยาง ที่ควรนาํ เปน แบบอยาง ผลงานของบคุ คลในหมู ผลงานของบคุ คลในทองถ่นิ บานทนี่ าภาคภูมใิ จ ทีน่ าภาคภมู ิใจ ๒. ยกตัวอยางวัฒนธรรมประเพณี ตวั อยางของวฒั นธรรม ประเพณใี นทอ งถิ่นเชน บญุ บง้ั และภูมปิ ญญาไทยทภ่ี าคภูมิใจ ประเพณีไทยเชน การทําความ ไฟบุญเดือนสี่และการรดนาํ้ และควรอนุรักษไ ว เคารพอาหารไทยภาษาไทย ดาํ หวั ขอพรจากผสู งู อายใุ นวนั ประเพณสี งกรานตอ น่ื ๆ สงกรานต วันปใหม คุณคาของวัฒนธรรม อาหารประจําทองถิ่น และประเพณีไทยทีม่ ี เชน สมตํา ปลายา ง ลาบ ตอ สงั คมไทย กอย ออ มหอย ภมู ปิ ญ ญาของคนไทยใน ภาษาอสี านในทอ งถน่ิ ทอ งถนิ่ ของนกั เรียน เกีย่ วกับรางกาย เชน รางกาย:สายบือ แขว ดงั้ อาหาร:ปลาแดก สมปลาจอม ๔.บทสรภญั ญะพ้ืนบา น

๒๘ สาระท่ี ๕ ภมู ิศาสตร มาตรฐาน ส ๕.๑ เขาใจลกั ษณะทางกายภาพของโลกและความสมั พนั ธของสรรพสงิ่ ซง่ึ มผี ลตอกนั ใชแผนที่และเครื่องมอื ทางภมู ศิ าสตรใ นการคนหา วเิ คราะห และสรปุ ขอ มลู ตามกระบวนการทางภูมิศาสตร ตลอดจนใชภูมสิ ารสนเทศอยางมีประสทิ ธภิ าพ ตวั ช้วี ัดท่ี สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถนิ่ ๒. ระบุตําแหนงและลักษณะ ตําแหนงและลักษณะทาง  ตําแหนงที่ต้งั แสดงลกั ษณะทาง ทางกายภาพของส่ิงตาง ๆ ท่ี กายภาพของส่งิ ตางๆ ทป่ี รากฏ กายภาพของสิ่งตา งๆ ทปี่ รากฏในแผนที่ ปรากฏใน แผนผัง แผนท่ี รูป ในลูกโลก แผนท่ี แผนผัง และ แผนผังในชุมชน เชน ลาํ นา้ํ ถายและลูกโลก รปู ถาย เชน ภูเขา ทีร่ าบ แมน ้ํา ปาว ทะเลบัวแดง หนองหาน ภูฝอยลม ตนไม อากาศ ทะเล อน่ื ๆ กลุมสาระการเรยี นรสู ุขศึกษาและพลศกึ ษา ชัน้ ประถมศกึ ษาปที่ ๒ สาระที่ ๓ การเคลื่อนไหวการออกกําลงั กายการเลนเกมกีฬาไทยและกฬี าสากล มาตรฐาน พ ๓.๑ เขา ใจมที กั ษะในการเคลอ่ื นไหวกจิ กรรมทางกายการเลน เกมและกฬี า ตัวชีว้ ัดที่ สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถ่นิ ๑. ควบคมุ การเคลอื่ นไหวรางกาย ลักษณะและวธิ กี ารของการ ลกั ษณะและวิธีการของการ ขณะอยูกับท่เี คลอื่ นที่และใช เคลอื่ นไหวรางกายแบบอยกู บั ท่ี เชน เคลอ่ื นไหวรา งกายในกจิ กรรม อปุ กรณประกอบ กระโดดบิดตัว ดงึ ผลกั แบบ การละเลน พน้ื บาน เคลอ่ื นที่ เชน กระโดด เขยงกา วชิด - แบบอยกู ับที่ เชน กระโดด กาว ว่งิ ตามทศิ ทางทกี่ าํ หนดและ เชือกขาเดยี ว สองขา เดินขา แบบใชอุปกรณประกอบ เชน คีบ โถกเถก อ่ืนๆ ขวาง ตี -แบบเคลอื่ นท่ี เชน ลงิ ชิงหลกั อนื่ ๆ

๒๙ ๒. เลนเกมเบด็ เตลด็ และเขารว ม การเลนเกมเบด็ เตล็ดและเขา รว ม การเลนเกมการละเลน กจิ กรรมทางกายภาพทีว่ ธิ ี กิจกรรมทางกายภาพทวี่ ิธี พื้นบา นในทอ งถน่ิ ของตนเอง เลน อาศัยการเคลอื นไหว เลนอาศัยการเคลือ่ นไหว และเขารว มกิจกรรมทางกาย เบอ้ื งตน ทัง้ แบบอยกู ับทีเ่ คลอื่ นท่ี เบ้ืองตน ท้งั แบบอยกู ับท่ีเคลอื่ นท่ี ท่ีอาศัยการเคล่อื นไหว และใชอุปกรณป ระกอบ และใชอุปกรณประกอบ เบอื้ งตน ทง้ั แบบอยูกบั ท่ี เคลอ่ื นทีแ่ ละใชอ ปุ กรณใน ทอ งถิ่นประกอบ เชน หนอนขาเดยี ว เสอื ขามหวย อืน่ ๆ กลมุ สาระการเรียนรศู ิลปะ ชน้ั ประถมศึกษาปท่ี ๒ สาระที่ ๑ ทศั นศลิ ป มาตรฐาน ศ ๑.๒ เขา ใจความสมั พนั ธระหวา งทัศนศลิ ปประวัตศิ าสตรแ ละวัฒนธรรมเหน็ คณุ คา งานทัศนศลิ ปทเ่ี ปน มรดกทางวฒั นธรรมภูมปิ ญ ญาทองถิน่ ภมู ิปญ ญาไทยและสากล ตวั ช้ีวัดท่ี สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู องถ่นิ ๑. บอกความสาํ คัญของงาน ความสําคญั ของงานทศั นศลิ ป ความสําคญั ของงานทัศนศลิ ป ทศั นศลิ ปทพี่ บเห็นใน ในชวี ิตประจาํ วัน ในชุมชน เชน ภ า พ ว า ด ชีวติ ประจําวัน ลายเสน เขยี นสใี นโบสถป ระจาํ หมบู า น เ ช น ลายเสนเขียนสไี ห บา นเชยี ง ๒. อภิปรายเกีย่ วกบั งานทศั นศลิ ป งานทัศนศิลปใ นทอ งถ่ิน งานทศั นศลิ ปในชมุ ชน เชน ประเภทตางๆในทอ งถิน่ โดยเนนถงึ ลายกระตบิ ขา ว ลายหมี่ขดิ วธิ กี ารสรางงานและวสั ดอุ ปุ กรณ ลายเสอ่ื กก ลายจกั สาน ทใี่ ช

๓๐ สาระที่ ๒ ดนตรี มาตรฐาน ศ ๒.๒ เขา ใจความสมั พันธระหวางดนตรปี ระวตั ศิ าสตรแ ละวฒั นธรรมเห็นคุณคาของดนตรี ท่เี ปนมรดกทางวฒั นธรรมภูมปิ ญ ญาทอ งถ่ินภมู ิปญ ญาไทยและสากล ตัวช้ีวัดท่ี สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถ่นิ ๑. บอกความสัมพนั ธของเสยี งรอง บทเพลงในทอ งถิน่ บทเพลงในทอ งถนิ่ เสียงเครอื่ งดนตรใี นเพลงทองถิ่น - ลกั ษณะของเสยี งรองในบท -หมอลําเพลิน โดยใชค ํางายๆ เพลง -หมอลํากลอน -ลกั ษณะของเสยี งเครือ่ งดนตรี -สรภญั ญะพนื้ บา น ท่ใี ชในบทเพลง -เซ้งิ บง้ั ไฟ ๒. แสดงและเขารวมกิจกรรมทาง กิจกรรมดนตรใี นโอกาสพเิ ศษ กจิ กรรมดนตรีในโอกาส ดนตรใี นทอ งถน่ิ -ดนตรกี บั โอกาสสาํ คัญใน พิเศษของชุมชน เชน โรงเรียน โปงลาง หมอลาํ -ดนตรกี บั วันสาํ คญั ของชาติ สาระท่ี ๓ นาฏศิลป มาตรฐาน ศ ๓.๒ เขาใจความสมั พนั ธระหวางนาฏศลิ ปประวตั ศิ าสตรและวฒั นธรรมเห็นคณุ คา ของนาฏศลิ ปทเ่ี ปน มรดกทางวฒั นธรรมภูมปิ ญ ญาทอ งถนิ่ ภูมิปญญาไทยและสากล ตัวชีว้ ัดที่ สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู อ งถิ่น ๑. ระบุและเลน การละเลน พื้นบาน การละเลนพ้ืนบาน การละเลน พืน้ บา น เชน -วิธกี ารเลน มาหลงั โปก บกั อี่ ขี่ขาโถกเถก -กติกา เดนิ กะลา การเลนตจ่ี บั การเลน ขนมฝก บัว (ตโี ปง ผา ถุง) การ เลนดึงเชือก เลนรรี ขี า วสาร เลน หมากเกบ็ เปนตน ๒. เชื่อมโยงสงิ่ ทพี่ บเหน็ ในการ ท่ีมาของการละเลนพนื้ บา น ๒.ทวิธม่ี กี าาขรอเงลกนากรตลกิะาเลอน่ื พๆน้ื บาน ละเลน พ้ืนบา นกับสง่ิ ทพี่ บเหน็ ใน เชน มา หลังโปกบกั อี่ ขขี่ าโถ การดํารงชีวิตของคนไทย กเถก เดนิ กะลา การเลนตจ่ี ับ การเลนขนมฝก บวั (ตโี ปง ผา ถงุ ) การเลนดงึ เชอื ก เลน รรี ขี า วสาร เลน หมากเก็บ เปน ตน

๓. ระบสุ งิ่ ท่ีชนื่ ชอบและภาคภมู ใิ จ การละเลนพ้นื บา น ๓๑ ในการละเลนพื้นบาน ระบสุ งิ่ ทีช่ นื่ ชอบและ ภาคภูมใิ จในการละเลน พน้ื บาน เชน มาหลงั โปก บกั อ่ี ขีข่ าโถกเถก เดินกะลา การเลน ตจี่ ับ การเลน ขนมฝกบวั (ตโี ปง ผา ถงุ ) การเลน ดงึ เชือก เลน รีรี ขาวสาร เลนหมากเกบ็ เปน ตน

๓๒ กรอบสาระการเรียนรทู องถนิ่ ช้ันประถมศึกษาปท ี่ ๓  กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย  กลมุ สาระการเรยี นรวู ทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี  กลมุ สาระการเรยี นรสู งั คมศึกษาศาสนาและวัฒนธรรม  กลุมสาระการเรยี นรสู ุขศึกษาและพลศกึ ษา  กลมุ สาระการเรยี นรศู ลิ ปะ กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาไทย ชั้นประถมศกึ ษาปท ี่ ๓ สาระที่ ๔ หลกั การใชภาษาไทย มาตรฐาน ท ๔.๑ เขาใจธรรมชาติของภาษาและหลกั ภาษาไทยการเปลี่ยนแปลงของภาษาและพลงั ของภาษาภูมิปญ ญาทางภาษาและรกั ษาภาษาไทยไวเ ปนสมบตั ิของชาติ ตวั ช้วี ดั ท่ี สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถนิ่ ๖.เลอื กใชภาษาไทยมาตรฐานและ ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาถน่ิ (หมวดสตั วในทอ ง ถ่นิ หมวดเครอ่ื งใช) ภาษาถ่นิ ไดเหมาะสมกับกาลเทศะ ภาษาถิ่น -ภาษาอีสาน -ภาษาไทยพวน -ภาษาภูไท -ภาษาไทยโซ - ภาษาญอ

๓๓ สาระที่ ๕ วรรณคดีและวรรณกรรม มาตรฐาน ท ๕.๑ เขาใจและแสดงความคดิ เหน็ วจิ ารณว รรณคดีและวรรณกรรมไทยอยางเหน็ คณุ คา และนาํ มาประยุกตใ ชในชีวิตจรงิ ตัวชี้วดั ท่ี สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถิ่น ๑. ระบุขอคดิ ทไ่ี ดจ ากการ วรรณคดวี รรณกรรมและ วรรณคดวี รรณกรรม อานวรรณกรรมเพอ่ื นําไปใชใน เพลงพนื้ บาน และเพลงพน้ื บาน ชีวติ ประจาํ วนั -นทิ านหรือเรอ่ื งในทอ งถน่ิ -นิทานหรือเรอ่ื งในทอ งถน่ิ ๒. รูจักเพลงพน้ื บา นและเพลง -เร่ืองสน้ั งา ยๆปรศิ นาคาํ ทาย (ใหเลอื กสอนเฉพาะในทอ งถ่นิ กลอมเด็ก เพ่ือปลกู ฝง ความช่นื ชม -บทรอ ยกรอง ของตนเอง) เชน วฒั นธรรมทองถิน่ -เพลงพนื้ บา น -ผาแดงนางไอ เชียงคํา ๓. แสดงความคดิ เหน็ เกย่ี วกับ -เพลงกลอ มเดก็ เชยี งงาม เชยี งมงั เชยี งเมย่ี ง วรรณคดที ีอ่ าน -วรรณกรรมและวรรณคดีใน เจาปูกระหมอ มปอมหัว ๔. ทองบทอาขยานตามทีกําหนด บทเรยี นและตามความสนใจ (อ.หนองหาน) และบทรอยกรองทม่ี ีคณุ คา ตาม บทอาขยานและบทรอ ยกรองที่มี -ตํานานคําชะโนด ความสนใจ คุณคา พระยาออื ลือ เจา ปศู รสี ทุ โธ -บทอาขยานทกี่ าํ หนด (อ.บา นดงุ ) -บทรอ ยกรองตามความสนใจ -อษุ า-บารส (อ.บานผอื ) -นางเพญ็ (อ.เพญ็ ) - ตํานานศรธี าตุพยานรัก

๓๔ กลมุ สาระการเรยี นรวู ทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ชัน้ ประถมศึกษาปที่ ๓ สาระที่ ๒ วิทยาศาสตรก ายภาพ มาตรฐาน ว ๑.๒ เขาใจสมบตั ขิ องสง่ิ มชี วี ิต หนวยพน้ื ฐานของสงิ่ มีชวี ติ การลาํ เลียงสารเขาและออกจาก เซลล ความสัมพนั ธข องโครงสรา งและหนาทีข่ องระบบตา งๆ ของสตั วและมนษุ ยท ท่ี าํ งานสัมพนั ธกนั ความสมั พนั ธ ของโครงสรางและหนา ทข่ี องอวยั วะตา งๆ ของพืชที่ทํางานสมั พนั ธกนั รวมทงั้ นาํ ความรไู ปใชประโยชน ตวั ชี้วดั ท่ี สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถน่ิ ๔. ตระหนักถงึ คณุ คา ของ สตั วเ ม่ือเปนตัวเตม็ วัยจะสืบพนั ธุ วัฏจักรชวี ติ ของสัตวในทองถนิ่ ชวี ิตสัตว โดยไมทาํ ใหวัฏ จกั รชวี ติ ของสัตว มีลกู เมือ่ ลกู เจรญิ เตบิ โตเปนตวั เตม็ ที่นาสนใจและนา เรียนรู เชน เปล่ียนแปลง วยั ก็สืบพันธม ลี กู ตอไปไดอ ีก ดกั แด แมงกอก เปนตน หมนุ เวียนตอ เนอื่ งเปนวัฏจกั รชีวติ ของสัตว ซึง่ สัตวแตล ะชนดิ เชน ผเี สื้อ กบ ไก มนษุ ยจ ะมีวฏั จักรชวี ติ ที่ เฉพาะและแตกตางกนั

๓๕ กลุมสาระการเรยี นรสู งั คมศกึ ษาศาสนาและวัฒนธรรม ชัน้ ประถมศึกษาปท ่ี ๓ สาระท่ี ๒ หนาทพ่ี ลเมอื งวฒั นธรรมและการดําเนินชวี ิตในสงั คม มาตรฐาน ส ๒.๑ เขาใจและปฏิบัตติ ามหนาทีข่ องการเปนพลเมอื งดมี ีคา นิยมที่ดงี ามและธาํ รงรกั ษา ประเพณีและวฒั นธรรมไทยดํารงชีวติ อยรู ว มกันในสงั คมไทยและสงั คมโลกอยางสันติสขุ ตวั ช้วี ัดท่ี สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู อ งถนิ่ ๑. สรปุ ประโยชนและปฏบิ ัตติ น ประเพณีและวัฒนธรรมใน ประเพณแี ละวฒั นธรรม ตามประเพณีและวฒั นธรรม ครอบครัว เชน การแสดงความ ในทอ งถิ่น ประเพณลี อยกระทง ในครอบครวั และทอ งถน่ิ เคารพและการเชอื่ ฟงผใู หญก าร ประเพณีเกย่ี วกบั การทาํ นา กระทํากจิ กรรมรวมกนั ใน (ทําบญุ คณู ลาน) ประเพณแี ห ๔. ยกตัวอยางบุคคลซ่งึ มี ครอบครัว พระเบา (อ.หนองหาน) ผลงานทีเ่ ปนประโยชนแก ประเพณีและวัฒนธรรมใน -ประเพณรี ดนํ้าดาํ หวั ชมุ ชนและทอ งถ่ินของตน ทองถิน่ เชน การเขา รว มประเพณี ผสู งู อายุในวันสงกรานต ทางศาสนาประเพณเี กย่ี วกบั การ -ประเพณบี ญุ ผะเหวด ดาํ เนินชวี ิต ประโยชนข องการ -บญุ ขาวสาก ปฏบิ ัติตนตามประเพณแี ละ หมายเหตุ วฒั นธรรมในครอบครัวแลวทอ งถนิ่ -ครูผสู อนเลอื กตามความ เหมาะสมและกาํ หนดให บคุ คลที่มีผลงานเปน ประโยชนแก เหมาะสมกบั กาลเวลา ชุมชนและทอ งถ่นิ ของตน บุคคลท่ีมผี ลงานเปน ลกั ษณะผลงานที่เปนประโยชน ประโยชนแ กช มุ ชนและทอ งถน่ิ และทองถ่นิ ของตน ระดบั หมบู า นของตนเอง - กาํ นนั ผใู หญบาน - สมาชิกอบต. - ไวยาวจั กร - พระภิกษุ - ครู - ผกู อต้ังชมุ ชน

๓๖ สาระท่ี ๕ ภมู ศิ าสตร มาตรฐาน ส ๕.๑ เขา ใจลกั ษณะทางกายภาพของโลกและความสมั พนั ธข องสรรพสง่ิ ซง่ึ มผี ลตอ กัน ใชแ ผนท่แี ละเครอื่ งมอื ทางภมู ิศาสตรใ นการคน หา วเิ คราะห และสรุปขอ มลู ตามกระบวนการทางภมู ศิ าสตร ตลอดจนใชภ มู ิสารสนเทศอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ ตวั ชี้วัดท่ี สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู อ งถิ่น ๒. วาดแผนผังเพื่อแสดงตําแหนง ตําแหนงท่ีตั้งของสถานท่ีสําคัญ  ตาํ แหนง ท่ีตั้งของสถานที่ ที่ต้ังของสถานที่สําคัญในบริเวณ ในบริเวณโรงเรียนและชุมชน เชน สําคัญในบรเิ วณโรงเรียนและ โรงเรยี นและชมุ ชน สถานทรี่ าชการ อาํ เภอ ตลาด ชมุ ชน เชน หองสมดุ หอประชมุ โรงพยาบาล ไปรษณยี  วดั เจดยี  ศาลหลกั เมอื ง ทว่ี า การ อําเภอ สถานตี าํ รวจ เปนตน กลุมสาระการเรยี นรสู ุขศึกษาและพลศึกษา ชัน้ ประถมศกึ ษาปท่ี ๓ สาระท่ี ๓ การเคล่อื นไหวการออกกําลงั กายการเลน เกมกีฬาไทยและกฬี าสากล มาตรฐาน พ ๓.๑ เขาใจมที ักษะในการเคลอื่ นไหวกจิ กรรมทางกายการเลน เกมและกีฬา ตวั ชี้วดั ที่ สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถิ่น ๒. เคลอื่ นไหวรา งกายทใ่ี ชทกั ษะ กิจกรรมทางกายภาพทีใ่ ช กจิ กรรมทางกายภาพทีใ่ ช การเคลอ่ื นไหวแบบบงั คบั ทิศทาง ทกั ษะการเคลอื่ นไหวแบบบงั คับ ทกั ษะการเคลอื่ นไหวแบบ ในการเลน เกมเบด็ เตลด็ ทศิ ทางในการเลน เกมเบด็ เตลด็ บงั คับทศิ ทางในการเลน เกม การละเลนพืน้ บานในทอ งถิ่น -บักอี่ -ไมบักหิง -อนื่ ๆ

๓๗ กลมุ สาระการเรยี นรศู ิลปะ ช้ันประถมศึกษาปที่ ๓ สาระที่ ๑ ทศั นศลิ ป มาตรฐาน ศ ๑.๒ เขาใจความสมั พนั ธร ะหวา งทศั นศลิ ปประวัติศาสตรและวัฒนธรรมเหน็ คุณคา งาน ทศั นศลิ ปท่เี ปนมรดกทางวฒั นธรรมภูมปิ ญ ญาทอ งถ่นิ ภูมิปญ ญาไทยและสากล ตวั ช้วี ัดที่ สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู อ งถ่ิน ๑. เลาถึงทม่ี าของงานทศั นศิลป ที่มาของงานทัศนศลิ ป ทีม่ าของงานทัศนศลิ ป หมอ ไห ลายบานเชียง ในทองถิ่น ในทอ งถน่ิ ผา หมข่ี ิด ผายอมคราม อน่ื ๆ ๒. อธบิ ายเก่ยี วกบั วัสดอุ ุปกรณ วสั ดอุ ปุ กรณแ ละวิธกี าร วสั ดุอปุ กรณว ิธีการสรางงาน และวิธีการสรางงานทัศนศลิ ป สรางงานทัศนศิลปใ นทอ งถ่ิน ทัศนศิลปในทองถนิ่ ในทอ งถิน่ -สียอ มผาจากพืชใน ทองถ่นิ เชน ตนคราม แกนขนนุ ลูกตะโก อ่นื ๆ -ดนิ เหนียวท่ีใชป น หมอ

๓๘ กรอบสาระการเรยี นรทู อ งถิ่น ชัน้ ประถมศกึ ษาปท ี่ ๔ กลมุ สาระการเรียนรภู าษาไทย กลมุ สาระการเรียนรวู ิทยาศาสตรและเทคโนโลยี กลมุ สาระการเรียนรสู ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม กลุมสาระการเรียนรสู ขุ ศกึ ษาและพลศึกษา กลมุ สาระการเรยี นรศู ิลปะ กลมุ สาระการเรยี นรกู ารงานอาชีพ กลมุ สาระการเรยี นรภู าษาตา งประเทศ กลุมสาระการเรยี นรภู าษาไทย ช้ันประถมศกึ ษาปท ่ี ๔ สาระที่ ๔ หลักการใชภาษาไทย มาตรฐาน ท ๔.๑ เขาใจธรรมชาตขิ องภาษาและหลกั ภาษาไทย การเปลี่ยนแปลงภาษา และพลงั ของภาษา ภมู ิปญญาทางภาษา และรกั ษาภาษาไทยไวเ ปน สมบัติของชาติ ตัวชีว้ ดั ท่ี สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถนิ่ ๖. บอกความหมายของสาํ นวน ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาถิ่น (หมวดเครอื ญาต)ิ ๗. เปรียบเทยี บภาษาไทย ภาษาถน่ิ เชน มาตรฐานกบั ภาษาถนิ่ ได - ภาษาอสี าน - ภาษาไทพวน - ภาษาภไู ท - ภาษาญอ สาํ นวนสภุ าษิตอสี าน

๓๙ สาระที่ ๕ วรรณคดแี ละวรรณกรรม มาตรฐาน ท ๕.๑ เขา ใจและแสดงความคิดเห็น วิจารณวรรณคดแี ละวรรณกรรมไทยอยา งเหน็ คุณคา และนาํ มาประยกุ ตใชในชวี ิตจรงิ ตัวชี้วัดที่ สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถิน่ ๑. ระบุขอ คิดจากนทิ านพื้นบาน วรรณคดีและวรรณกรรม เชน หรอื นิทานคติธรรม วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๒. อธิบายขอคดิ จากการอา นเพอ่ื - นิทานพ้ืนบาน - นทิ านพนื้ บา น (ใหเ ลอื ก นําไปใชในชีวิตจรงิ - นทิ านคตธิ รรม - เพลงพ้นื บา น สอนเฉพาะในทอ งถิน่ ของ ๓. รอ งเพลงพื้นบาน - วรรณคดีและวรรณกรรม ตนเอง) เชน ในบทเรียนและตามความสนใจ - เชยี งคาํ เพลงพืน้ บา น - ผาแดง นางไอ เชียงงาม เชยี งมัง เจาปกู ระหมอมปอมหัว (อ.หนองหาน) - ตาํ นานคําชะโนด พระยา อือลือ เจา ปศู รีสทุ โธ ทาวสะลนั่ กนุ (อ.บา นผอื ) - นางเพญ็ (อ.เพญ็ ) เพลงพ้นื บา น เชน - กลอนเซ้ิงบ้ังไฟ - หมอลาํ - สรภญั ญะพนื้ บา น

๔๐ กลมุ สาระการเรยี นรวู ทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ชั้นประถมศกึ ษาปท่ี ๔ สาระที่ ๖ กระบวนการเปล่ยี นแปลงของโลก มาตรฐาน ว ๖.๑ เขา ใจกระบวนการตา ง ๆ ทเ่ี กดิ ขึ้นบนผวิ โลก ความสัมพนั ธของกระบวนการตา ง ๆ ที่มีผลตอ การเปลี่ยนแปลงภูมอิ ากาศ ภูมปิ ระเทศ และสณั ฐานของโลก มกี ระบวนการสบื เสาะหาความรแู ละ จติ วทิ ยาศาสตร สอื่ สารส่งิ ทีเ่ รยี นรไู ปใชป ระโยชน ตวั ชว้ี ัดที่ สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู อ งถิน่ ๑. สํารวจและอธบิ ายการเกิดดิน ดนิ เกิดจากหินทผ่ี ผุ งั ผสมกบั สํารวจและอธิบายลกั ษณะ ซากพชื ซากสตั ว ของดนิ ในทองถน่ิ ๒. ระบุชนดิ และคณุ สมบตั ขิ องดนิ ดนิ มสี ว นประกอบของเศษหนิ ระบุชนิดของดนิ ทเี่ หมาะกบั ที่ใชปลูกพืชในทอ งถิน่ อนิ ทรยี ว ตั ถุ นาํ้ และอากาศ การปลูกพืชในทองถ่นิ ใน สัดสวนทแ่ี ตกตา งกนั ทําให เกิดดินหลายชนดิ พืชแตละชนดิ เจริญเตบิ โตไดด ใี นดนิ ทแี่ ตกตา ง กัน ดงั นน้ั การปลกู พืชจงึ ควร เลอื กใชดนิ ใหเหมาะสม กลมุ สาระการเรยี นรสู งั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม ชัน้ ประถมศกึ ษาปท ่ี ๔ สาระท่ี ๒ หนา ท่พี ลเมือง วฒั นธรรม และการดําเนินชีวิตในสงั คม มาตรฐาน ส ๒.๑ เขา ใจและปฏิบตั ติ นตามหนาทีข่ องการเปน พลเมอื งดี มีคานยิ มท่ีดงี ามและธาํ รง รักษาประเพณแี ละวฒั นธรรมไทย ดาํ รงชวี ิตอยรู วมกันในสังคมไทยและสงั คมโลก อยางสนั ตสิ ขุ ตวั ชี้วัดที่ สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถิ่น ๔. อธิบายความแตกตางทาง วฒั นธรรมในภาคตา งๆ ของ วัฒนธรรมระดับภาค จังหวดั วัฒนธรรมของกลมุ คนในทอ งถิน่ ไทยทแี่ ตกตางกนั เชน อําเภอ ตําบล หมบู า น ของ การแตงกาย ภาษา อาหาร ตนเองและของภาค จงั หวัด อาํ เภอ ตาํ บล หมบู า น อ่ืน เชน การแตงกาย ภาษา อาหาร

๔๑ สาระที่ ๔ ประวัติศาสตร มาตรฐาน ส ๔.๑ เขาใจความหมาย ความสาํ คัญของเวลา และยคุ สมัยทางประวัตศิ าสตร สามารถใชว ธิ กี ารทางประวัติศาสตรมาวเิ คราะหเหตกุ ารณตา งๆ อยางเปนระบบ ตัวช้วี ัดท่ี สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถิน่ ๓. แยกแยะประเภทหลักฐานทีใ่ ช ประเภทของหลกั ฐานทาง ตวั อยา งหลกั ฐานทใ่ี ชใ น ในการศึกษาความเปนมาของ ประวัติศาสตรที่แบงเปนหลกั ฐาน การศึกษา ความเปนมาของ ทอ งถิ่น ข้นั ตน และหลกั ฐานชั้นรอง หมบู าน ตาํ บล อาํ เภอของ ตัวอยา งหลกั ฐานที่ใชใ น ตนเอง การศึกษาความเปนมาของทอ งถิ่น เกณฑการจําแนกหลักฐาน ตน ของหมบู า น ตําบล อําเภอ เกณฑก ารจําแนกหลักฐาน เปน หลักฐานชนั้ ตน และหลกั ฐาน ของ ทองถ่ินเปน หลกั ฐานชั้นต ช้นั รอง นและ หลกั ฐานช้ันรอง มาตรฐาน ส ๔.๒ เขาใจพฒั นาการของมนุษยชาติจากอดีตจนถงึ ปจ จุบัน ในดานความสมั พันธและการ เปล่ียนแปลงของเหตกุ ารณอยางตอเน่อื ง ตระหนกั ถงึ ความสาํ คญั และสามารถ วเิ คราะหผลกระทบทเ่ี กดิ ขึ้น ตวั ชว้ี ัดที่ สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู องถ่นิ ๒. ยกตัวอยางหลักฐานทาง หลกั ฐานทางประวัตศิ าสตร  หลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตร ประวัตศิ าสตรท ่ีพบในทอ งถิ่นที่ ทพ่ี บในทอ งถิ่นท่ีแสดง ทพี่ บใน ทอ งถนิ่ ระดบั หมบู า น แสดงพฒั นาการของมนษุ ยชาติ พฒั นาการ ของมนุษยชาติใน ตาํ บล อาํ เภอ ทีแ่ สดง ดนิ แดนไทย โดยสังเขป พัฒนาการของมนุษยชาติใน ดินแดนไทยโดยสงั เขป

๔๒ กลมุ สาระการเรยี นรสู ขุ ศึกษาและพลศกึ ษา ช้นั ประถมศกึ ษาปท ่ี ๔ สาระที่ ๓ การเคลอื่ นไหว การออกกําลงั กาย การเลนเกม กีฬาไทย และกฬี าสากล มาตรฐาน พ ๓.๑ เขา ใจ มที กั ษะในการเคลอ่ื นไหว กจิ กรรมทางกาย การเลนเกมและกฬี า ตวั ชวี้ ัดท่ี สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถิน่ ๑. ควบคุมตนเองเม่อื ใชท กั ษะ การเคลอื่ นไหวในรา งกายแบบ การเคลอื่ นไหวในรา งกาย การเคลอื่ นไหวในลกั ษณะ ผสมผสานไดท ง้ั แบบอยกู บั ที่ เชน โดยใช กิจกรรมการละเลน ผสมผสานไดท งั้ แบบอยกู ับที่ กระโดดหมนุ ตวั กระโดด-เหยยี ด พน้ื บา นแบบ ผสมผสานทง้ั เคลอ่ื นท่แี ละใชอุปกรณป ระกอบ ตวั แบบเคลอ่ื นที่ เชน ซกิ เซก็ แบบอยกู ับท่ี เชน กระโดด วิ่ง เปลีย่ นทิศทาง ควบมา หมนุ ตัว กระโดดเหยียดตัว และใช อปุ กรณประกอบ เชน แบบเคลอ่ื นที่ เชน ซกิ เซ็ก บอล เชือก วิง่ เปลี่ยนทิศทาง ควบมา และใชอปุ กรณใ นทอ งถ่ิน ประกอบ เชน บอล เชอื ก หว ง ๒. ฝก กายบรหิ ารทา มือเปลา การบรหิ ารทามือเปลา การบริหารทา มอื เปลา ประกอบจงั หวะ ประกอบจงั หวะ ประกอบ จงั หวะเพลงพน้ื บาน - แมไ มม วยไทย อน่ื ๆ ๓. เลนเกมเลยี นแบบและกิจกรรม เลน เกมเลียนแบบและกิจกรรม เลน เกมเลยี นแบบและ แบบผลดั แบบผลัด กิจกรรมแบบ ผลัดของการ ละเลน ในทอ งถน่ิ ของตนเอง เชน โพงพาง วง่ิ เปย ว อ่ืน ๆ

๔๓ กลมุ สาระการเรยี นรศู ลิ ปะ ชน้ั ประถมศกึ ษาปท่ี ๔ สาระท่ี ๑ ทศั นศลิ ป มาตรฐาน ศ ๑.๒ เขา ใจความสมั พนั ธระหวางทัศนศิลป ประวตั ศิ าสตร และวฒั นธรรม เหน็ คุณคางาน ทัศนศิลปท ี่เปน มรดกทางวฒั นธรรม ภูมิปญ ญาทอ งถ่นิ ภมู ปิ ญญาไทยและสากล ตวั ชี้วัดที่ สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถน่ิ ๑. ระบแุ ละอภิปรายเกยี่ วกับงาน งานทัศนศลิ ปใ นวัฒนธรรม งานทัศนศิลปท่เี กยี่ วกบั ทัศนศิลป ในเหตกุ ารณ และงาน ทอ งถิน่ วัฒนธรรมและประเพณี เฉลิมฉลองของวัฒนธรรมใน ในทอ งถน่ิ เชน ผาผะเหวด ทอ งถ่นิ ลวดลายบงั้ ไฟ งานใบตอง ประเพณลี อยกระทง อน่ื ๆ ๒. บรรยายเกี่ยวกับงานทัศนศลิ ป งานทศั นศลิ ปจ ากวฒั นธรรม งานทัศนศลิ ปใ นงานประเพณี ของทองถ่ิน เชน ที่มาจากวฒั นธรรมตาง ๆ ตางๆ - แทงหยวกกลวย - แกะสลกั เทียนพรรษา - ผาผะเหวด

๔๔ สาระท่ี ๒ ดนตรี มาตรฐาน ศ ๒.๒ เขาใจความสมั พนั ธระหวางทัศนศิลป ประวัตศิ าสตร และวัฒนธรรม เห็นคณุ คางาน ทัศนศลิ ปท ่เี ปนมรดกทางวฒั นธรรม ภูมิปญญาทองถ่นิ ภมู ิปญ ญาไทยและสากล ตวั ช้วี ัดท่ี สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถ่ิน ๑. บอกแหลงทีม่ าและความ สัมพนั ธของวิถชี วี ติ ไทย ทีส่ ะทอ น ความสมั พันธข องวิถชี วี ิตกบั ความสมั พนั ธข องวิถชี วี ติ ในดนตรี และเพลงทองถิ่น ผลงานดนตรี กบั ผลงานดนตรี ๒. ระบคุ วามสําคญั ในการอนุรกั ษ - เนอ้ื หาเรอื่ งราวในบทเพลง - เพลงบายศรสี ขู วัญ สง เสรมิ วัฒนธรรมทางดนตรี กบั วิถีชวี ิต หมอลาํ เพลง กลอมเดก็ พื้นบา น หมอแคน โปงลาง - โอกาสในการบรรเลงดนตรี การอนรุ กั ษว ฒั นธรรม การอนรุ ักษว ัฒนธรรมทาง ทางดนตรพี ื้นเมือง เชน ดนตรี วงโปงลาง - ความสาํ คัญและความ - ความสําคัญและ จําเปนในการอนรุ ักษ ความจําเปน ในการอนรุ กั ษ - แนวทางในการอนุรกั ษ - แนวทางในการ อนุรกั ษว ฒั นธรรมทาง ดนตรพี ืน้ เมอื ง เชน การ ประกวดแขงขนั ในงาน ประเพณีตา งๆ ของทอ งถ่นิ

๔๕ สาระที่ ๓ นาฏศิลป มาตรฐาน ศ ๓.๒ เขาใจความสมั พันธระหวา งนาฏศิลป ประวตั ศิ าสตร และวัฒนธรรม เห็นคุณคาของนาฏศลิ ปท่ีเปน มรดกทางวฒั นธรรม ภูมปิ ญ ญาทองถน่ิ ภูมิปญญาไทยและสากล ตวั ช้ีวดั ที่ สาระการเรยี นรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถิ่น ๑. อภปิ รายประวตั ิความเปน มา ความเปน มาของนาฏศลิ ป ความเปน มาของราํ ประกอบ ของนาฏศลิ ป หรือชดุ การแสดง ท่มี าของชดุ การแสดง เพลงในทอ งถิ่น เชน ราํ เซง้ิ เซิ้ง อยา งงา ย ๆ กะโด เซิ้งตําขา ว เซงิ้ สะหวงิ ที่มาของชุดการแสดง ๔. ระบเุ หตผุ ลท่ีควรรักษาและสืบ ความเปนมาของนาฏศลิ ป ปครุณะคกาอขบอเงพนลางฏในศลทิ ปอ พงถน้ื นิ่ บานท่ี คนในทอ งถ่นิ รว มกนั สืบทอด ทอดการแสดงนาฏศลิ ป คณุ คา

๔๖ กลุมสาระการเรยี นรกู ารงานอาชีพ ชัน้ ประถมศึกษาปท ่ี ๔ สาระท่ี ๑ การดาํ รงชีวติ และครอบครัว มาตรฐาน ง ๑.๑ เขาใจการทํางานมีความคิดสรางสรรค มีทักษะกระบวนการทํางาน ทักษะการจัดการ ทกั ษะกระบวนการแกป ญหา ทักษะการทํางานรวมกัน และทักษะการแสวงหาความรู มีคุณธรรมลักษณะวิสัย ในการทาํ งาน มีจติ สํานึกในการใชหลังงาน ทรัพยากรและส่งิ แวดลอมเพือ่ การดํารงชวี ติ และครอบครวั ตวั ช้ีวดั ที่ สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรยี นรทู อ งถ่นิ ๑. อธิบายเหตผุ ลในการทํางานให การทาํ งานใหบรรลเุ ปา หมาย การทํางานใหบรรลเุ ปา หมาย บรรลเุ ปาหมาย เปน การทาํ งานตามลําดบั อยางเปน เปนการทํางานตามลําดับ ขนั้ ตอนตามกระบวนการทาํ งาน อยา งเปนขัน้ ตอนตาม เชน กระบวนการทาํ งาน เชน - การดูแลรกั ษาของใชส วนตวั - พานบายศรสี ขู วญั - การจัดตเู สือ้ ผา โตะเขยี น - ถาดรองผลไม หนงั สือและกระเปา นกั เรยี น - กระทงใบตอง - การปลกู ไมดอกไมป ระดับ - กรวยดอกไม - การซอ มแซมอุปกรณ - มาลยั ดอกไมส ด เครอ่ื งมอื เครอื่ งใช - หอ เสี้ยนหมาก - การประดษิ ฐข องใช ของ - หอขนมเทยี น ตกแตง จากใบตองและกระดาษ - หอทรงสงู -ทรงเตย้ี - การจดั เกบ็ เอกสารสวนตวั - หอขาวตม มดั - หอ หมยู อ - หอ สม (หมู,ปลา,เน้ือ) หมายเหตุ ครผู สู อนเลอื กตาม ความ เหมาะสม และกําหนดให เหมาะสมกบั กาลเวลา

๔๗ กลุมสาระการเรียนรภู าษาตางประเทศ ชัน้ ประถมศึกษาปที่ ๔ สาระท่ี ๒ ภาษาและวัฒนธรรม มาตรฐาน ต ๒.๒ เขา ใจความเหมือนและความแตกตา งระหวา งภาษาและวัฒนธรรมของเจา ของ ภาษาและวฒั นธรรมไทย และนาํ มาใชอ ยางถูกตองและเหมาะสม ตวั ชว้ี ัดที่ สาระการเรียนรแู กนกลาง สาระการเรียนรทู องถ่นิ ๑. บอกความเหมอื น/ความ แตกตางระหวา งเทศกาลและงาน ความเหมอื น/ความแตกตา ง เทศกาลและงานฉลอง เชน ฉลองตามวฒั นธรรมของเจาของ ภาษากบั ของไทย ระหวา งเทศกาลและงานฉลองตาม - ประเพณี ๑๒ เดอื น วฒั นธรรมของเจาของภาษากบั - สงกรานต ของไทย - ปใ หม - ลอยกระทง หมายเหตุ ครผู สู อนเลือกตาม ความเหมาะสมและกาํ หนดให เหมาะสมกบั กาลเวลา