หน่วยที่ 3 บรรจุภัณฑ์

ในยคุ หินเมื่อมนษุ ยล์ า่ สัตวไ์ ด้จะใช้หนังสตั ว์หรอื ใบไมห้ ่อห้มุ สัตว์ท่ลี ่ามาได้เพือ่ ป้องกันพวกแมลง แสงแดด และฝน นอกจากนี้ในการพกพาอาหารหรือวัตถุท่ีต้องการ สิ่งที่ใช้ห่อหมุ้ จะเป็น ใบไม้ เปลือกไม้ เปลือกหอย กระบอกไม้ กระเพาะสตั ว์ หนงั สตั ว์ การรู้จกั การแก้ปัญหาด้วยการนาวัตถุดิบ (Raw Materials) จากธรรมชาติเข้ามาเป็นอปุ กรณ์ ชว่ ยเคลอื่ นยา้ ยวัตถมุ วลสาร การกระทาดังกล่าวถือว่าเป็นท่ีมาของการบรรจุ (Filling) ต่อมามนุษย์เริ่มรู้จกั การประดิษฐ์คิดค้นภาชนะบรรจุด้วยการดัดแปลงคุณสมบัติทางกายภาพของวัสดุธรรมชาติให้มีรูปร่างและ หนา้ ท่ีใชส้ อยเพิ่มขน้ึ

วสั ดุ (Materials) รูปแบบและการใช้ (Package Form And Use) หนัง (Leather) การห่อ พบั เป็น กระเป๋า ถงุ ผ้า (Cloth) การห่อ พับเป็น ถุง กระสอบ ไม้ (Wood) ถังไม้ หีบไม้ ลัง กาป่ัน วชั พืชหรือผลติ ภัณฑ์จากไม้ (Grass/Split Wood) ตะกรา้ เสอื่ สิ่งทอ หิน (Stone) กาน้า คนโท ดนิ (Earthenware) หมอ้ ถ้วยชาม ฯลฯ โลหะ (Metal) หมอ้ ถ้วยชาม กาน้า แก้ว (Glass) แกว้ นา้ ขวด ชาม คนโท

สมัยต่อมาเมื่อมีความก้าวหน้าด้านวิทยาศาสตร์ ด้านศิลปศาสตร์ และด้านเทคโนโลยี เคร่ืองกลโรงงานต่าง ๆ ถูกคิดค้นพัฒนามากขึ้น โดยเฉพาะในช่วงของการปฏิวัติทางอุตสาหกรรม (The Industrial Revolution) ทาให้เกิดการพัฒนารูปแบบของบรรจุภัณฑ์ที่มีประสิทธิภาพ สามารถสนองความสะดวกสบาย ต่อการขนส่งสินค้า ความต้องการด้านความปลอดภัย ความรวดเร็ว ความต้องการสินค้าท่ีมีคุณภาพ และ ความตอ้ งการความหลากหลายของสินคา้ บรรจภุ ณั ฑ์

จากการศึกษาวิวัฒนาการของบรรจุภัณฑ์ดังกล่าว อาจแบ่งประเภทของบรรจุภัณฑ์ออก ได้อย่างกว้าง ๆ 2 ประเภท คือ 1. บรรจภุ ัณฑท์ เ่ี กดิ ข้นึ เองตามธรรมชาติ 2. บรรจุภณั ฑ์ที่มนุษยส์ ร้างขึ้น ตัวอย่างบรรจภุ ัณฑท์ ี่เกดิ ขึ้นเองตามธรรมชาติ ตวั อยา่ งบรรจภุ ัณฑ์ที่มนุษย์สร้างขึน้

สาหรับประเทศไทย “บรรจุภัณฑ์” มีมาตั้งแต่อดีต ถือเป็นภูมิปัญญาไทยท่ีสืบสานและส่งต่อ รุ่นต่อรุ่น โดยนาวัสดุธรรมชาติมาใช้ประโยชน์ได้อย่างดีย่ิงในการประดิษฐ์เป็นบรรจุภัณฑ์ เช่น การใช้ ใบตอง ใบตาล ใบมะพร้าว ใบเตย ใช้ใบตองห่ออาหาร

ใชใ้ บมะพร้าวสานกระจาด ใชใ้ บเตยทากระทง

การบรรจุภัณฑ์ หมายถึง การนาวัสดุ เช่น กระดาษ พลาสติก แก้ว โลหะ ไม้ ประกอบเป็น ภาชนะหุ้มห่อสินค้า เพ่ือประโยชน์ในการใช้สอย มีความแข็งแรง สวยงาม ได้สัดส่วนท่ีถูกต้อง สร้าง ภาพพจน์ท่ีดี มภี าษาในการตดิ ต่อส่อื สาร และทาใหเ้ กิดผลความพึงพอใจจากผู้ซ้อื สินค้า ความหมายของ “หีบห่อ” “บรรจุภณั ฑ์” หรอื “ภาชนะบรรจ”ุ (Package) มีคาจากดั ความสรุปได้ดงั นี้ (1) บรรจุภณั ฑ์ หมายถึง สิ่งห่อหุ้มหรือบรรจุภณั ฑ์ รวมท้ังภาชนะที่ใช้เพ่ือการขนส่งผลิตภัณฑ์ จากแหลง่ ผู้ผลติ ไปยังแหลง่ ผบู้ รโิ ภค (2) บรรจุภัณฑ์ หมายถึง สิ่งท่ีทาหน้าท่ีรองรับหรือหุ้มผลิตภัณฑ์ เพ่ือทาหน้าที่ป้องกัน ผลติ ภัณฑจ์ ากความเสยี หายต่าง ๆ

นอกจากนยี้ ังมคี าอีก 2 คา ทเี่ กย่ี วข้องกบั การบรรจุภัณฑแ์ ละบรรจุภัณฑ์ คอื 1. การบรรจุหีบห่อ (Packing) หมายถึง วิธีการบรรจุผลิตภัณฑ์ โดยการห่อหุ้มหรือใส่ลงใน บรรจุภัณฑป์ ดิ หรือสง่ิ อ่นื ๆ ทป่ี ลอดภยั 2. ตู้ขนส่งสินค้า (Container) หมายถึง ตู้ขนาดใหญ่ที่ใช้ขนส่งสินค้า ซ่ึงมีขนาดและรูปแบบ แตกต่างกันตามวิธกี ารขนส่ง (ทางเรอื หรอื ทางอากาศ) โดยทั่วไปมขี นาดมาตรฐานเป็นสากล

บรรจุภัณฑ์จากวัสดุธรรมชาติ เป็นบรรจุภัณฑ์ที่ออกแบบและประดิษฐ์มาเพื่อวัตถุประสงค์ใน การอนุรักษ์ส่ิงแวดล้อม โดยช่วยลดปริมาณขยะและย่อยสลายได้ตามธรรมชาติจึงไม่เป็นอันตรายต่อ ส่งิ แวดลอ้ ม

ตัวอย่างวัสดุท่ีใช้ทาบรรจุภัณฑ์จากวัสดุธรรมชาติ คือ วัสดุธรรมชาติประเภทเส้นใย เช่น ใบตอง หวาย เตยปาหนัน กก กระจูด ผักตบชวา หญ้าแฝก หญ้าสามเหล่ียม เถาวัลย์ ย่านลิเภา ปอสา ป่านศรนารายณ์ โดยวัสดเุ หล่านี้บางชนดิ ต้องนามาแปรสภาพกอ่ น ผักตบชวาสานทากระเป๋า

เสน้ ใยไหมและฝา้ ย ตอ้ งนามาทอกอ่ น จงึ นาไปตัดเย็บเป็นถงุ ผ้า ผ้าไหมทอทากระเปา๋

3.4.1 กระทงใสอ่ าหารจากใบตองและกระดาษ กระทงใส่อาหารจากใบตองและกระดาษ ช่วยลดขยะประเภทโฟมและพลาสติก และไม่เป็น อนั ตรายต่อสิ่งแวดล้อม เน่อื งจากเป็นวัสดุธรรมชาตทิ ี่ยอ่ ยสลายงา่ การพบั กระทงใสอ่ าหาร แบบที่ 1

การพบั กระทงใส่อาหาร แบบท่ี 2

การพบั กระทงใส่อาหาร แบบท่ี 3

การพบั กระทงใส่อาหาร แบบท่ี 4

การพบั กระทงใส่อาหาร แบบท่ี 5

3.4.2 ตะกร้าจากกระดาษ