เมื่อปลาจะกินดาว ปีที่16 ปี2561

100 เมอ่ื ปลาจะกินดาว โครงการอีสเทริ น์ ซบี อรด์ ผุดขน้ึ ในพ้นื ท่ีจังหวัดชลบรุ ี ระยอง และ ฉะเชงิ เทรา เกดิ ขนึ้ ในรฐั บาลของ พล.อ.เปรม ตณิ สลู านนท์ เมอื่ ปี 2525 ภายใตแ้ ผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง่ ชาติ ฉบบั ที่ 5 (พ.ศ. 2525- 2529) เนรมิตหลายพื้นท่ีให้เป็นเขตอุตสาหกรรมท่ีทันสมัยในระดับ นานาชาติ ขนาด 8.3 ล้านไร่ เชน่ บริเวณแหลมฉบงั จงั หวดั ชลบุรี ถกู พัฒนาให้เป็นแหล่งอุตสาหกรรมเพื่อการส่งออก อุตสาหกรรมขนาด ย่อมและขนาดกลาง เป็นเมอื งท่าทท่ี นั สมัย มที า่ เรือพาณิชยเ์ ป็นท่าเรอื น้�ำลึก นิคมอุตสาหกรรมแหลมฉบัง บริเวณมาบตาพุด จังหวัดระยอง มีท่าเรืออตุ สาหกรรมนำ�้ ลึก ขนาดระวางขับน�ำ้ 60,000 ตัน สว่ นพนื้ ท่ี จังหวัดฉะเชิงเทราถูกพัฒนาให้เป็นพื้นที่การเกษตรเพ่ืออุตสาหกรรม ส่งผลให้พื้นที่บริเวณชายฝั่งทะเลตะวันออกกลายเป็นท่ีตั้งของนิคม อตุ สาหกรรมหลักของประเทศ อาจารยเ์ ดชรตั ขยายความว่า ผ่านไปกว่า 36 ปี ถ้ามองอีสเทิร์น ซบี อรด์ ในดา้ นความสำ� เรจ็ คอื มกี ารลงทนุ เกดิ ขนึ้ จรงิ โครงสรา้ งพน้ื ฐาน เกดิ ขน้ึ จรงิ และมกี ารเตบิ โตทางเศรษฐกจิ ในพนื้ ทน่ี น้ั จรงิ ๆ แตส่ ง่ิ ทเ่ี ปน็ ปญั หาตามมานน้ั เราอาจจะมองไดเ้ ปน็ 4 ประเด็น ประเดน็ แรกคอื อสี เทริ น์ ซบี อรด์ ไมไ่ ดเ้ ปน็ ไปตามแผนทว่ี างไวอ้ ยา่ ง ครบถว้ นในทกุ มติ ิ แมจ้ ะมกี ารเดนิ หนา้ ในดา้ นเศรษฐกจิ หรอื โครงสรา้ ง พ้นื ฐาน แตใ่ นดา้ นการปอ้ งกนั รักษาสิ่งแวดลอ้ ม และคุณภาพชวี ติ ของ ประชาชนยังถือว่าไม่เป็นไปตามแผนท่ีวางไว้ ยกตัวอย่างเช่น เดิมท่ี เคยมีการบอกไว้ว่าพื้นท่ีรอบนิคมมาบตาพุดจะต้องมีบัฟเฟอร์โซน ไมใ่ ห้โรงงานอยใู่ กลช้ มุ ชน สดุ ทา้ ยบฟั เฟอร์โซนกถ็ กู แปลงไปเปน็ โรงงาน และมีการออกผังเมืองบางฉบับซ่ึงครอบทับพ้ืนท่ีชุมชนด้วยซ�้ำ เพราะ ฉะนัน้ จะเหน็ วา่ ในทางปฏบิ ตั ยิ ังคงมีบางเรื่องท่ไี มไ่ ดเ้ ปน็ ไปตามแผน ประเดน็ ทส่ี อง จะเหน็ ไดว้ า่ มกี ารกระจกุ ตวั ของผลประโยชนท์ เ่ี กดิ ขน้ึ เชน่ ผลประโยชนต์ กอยใู่ นภาคอตุ สาหกรรมเทา่ นนั้ โอกาสทจี่ ะกระจาย

รายงานสถานการณ์ส่ิงแวดล้อมในรอบปี 2561  101 ผลประโยชน์ไปยงั พนี่ อ้ งทอ่ี ยใู่ นภาคการผลติ อนื่ ๆ เชน่ ภาคเกษตรกรรม ยงั คงเปน็ ไปไดย้ าก จะเหน็ ไดว้ า่ เกษตรกรในพน้ื ทจี่ งั หวดั ระยองกไ็ มไ่ ด้ มีรายได้ที่สูงขึ้นเมื่อเทียบกับภาคอุตสาหกรรม เพราะประโยชน์ที่เกิด ข้ึนจะตกอยูแ่ ค่คนกลมุ่ เดยี วเทา่ น้ัน ประเดน็ ทส่ี ามคอื ประโยชนท์ จี่ ะเออื้ ไปยงั พน้ื ทอี่ นื่ ๆ กไ็ มไ่ ดม้ มี ากนกั ซ่ึงตรงน้ีรัฐบาลเองก็ทราบดี จึงได้เรียกสิ่งที่เกิดข้ึนในอีสเทิร์นซีบอร์ด วา่ ไทยแลนด์ 3.0 คอื เปน็ การลงทนุ ขนาดใหญ่ แตไ่ ม่ไดเ้ อือ้ ประโยชน์ ต่อภาพรวมทางเศรษฐกจิ ท้งั ประเทศ สำ� หรบั ประเดน็ สดุ ทา้ ยคอื ปญั หาทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั การพฒั นาคณุ ภาพ ชวี ิตของประชาชน เชน่ มคี นเขา้ มาอย่อู าศัยในเมืองน้นั มากขึ้น แต่การ บรกิ ารดา้ นอนื่ ๆ กลบั ไมเ่ พยี งพอจะรองรบั ได้ เชน่ โรงเรยี นทม่ี คี ณุ ภาพ โรงพยาบาลเกิดความหนาแน่น เกิดปัญหาประชากรแฝง เกิดปัญหา นำ�้ เสยี มลภาวะตา่ งๆ ตามมา แสดงใหเ้ หน็ วา่ คณุ ภาพชวี ติ ของคนทอี่ ยู่ บริเวณโดยรอบก็ไม่ได้ดขี น้ึ ตามท่ีคาดหวังไว้ อาจารย์คณะเศรษฐศาสตร์ ระบุอีกว่า ส่ิงเหล่านี้ได้มีการโฆษณา ประชาสมั พนั ธ์ไวก้ อ่ นการสรา้ งโครงการ อยา่ งโครงการอสี เทริ น์ ซบี อรด์ กม็ ขี อ้ ความโฆษณาอยา่ งตดิ หวู า่ “โชตชิ ว่ งชชั วาล” ซงึ่ หากมองในภาพ รวมอาจเรยี กไดว้ า่ ยคุ โชติชว่ งชชั วาลคือระหว่างปี 2524-2539 ทวา่ หลังจากนัน้ กเ็ กดิ วกิ ฤตเศรษฐกิจ โดยที่โมเดลนไ้ี ม่ได้ช่วยใหเ้ ศรษฐกิจ ของทง้ั ประเทศขยายตวั แตอ่ ยา่ งใด ข้อมลู จากสำ� นกั งานอุตสาหกรรม จังหวดั ระยอง ระบุว่า โรงงาน ในพน้ื ท่ีจังหวดั ระยอง ปี 2551 มจี ำ� นวน 1,771 แหง่ จากเดิมทีม่ ีเพยี ง 126 แหง่ เพม่ิ ขน้ึ กวา่ 14 เทา่ เมอ่ื เทยี บกบั จำ� นวนโรงงานอตุ สาหกรรม ก่อนท่จี ะเกดิ โครงการอีสเทิรน์ ซบี อรด์ ในปี 2520 นอกจากนี้ ข้อมูลใน เวบ็ ไซต์ MAPTAPHUT WATCH ไดร้ ายงานสถติ กิ ารเกดิ อบุ ตั ภิ ยั จากวตั ถุ เคมีในจงั หวดั ระยอง ตงั้ แต่ปี 2530-2552 มที งั้ สิ้น 37 คร้ัง

102 เม่อื ปลาจะกินดาว จนกระทง่ั ราวเดอื นมถิ นุ ายน ปี 2540 เกดิ เหตเุ ดก็ นกั เรยี นโรงเรยี น มาบตาพดุ พันพทิ ยาคาร ลม้ ป่วยพร้อมกนั หลายสิบคน หลังจากสดู ดม กลน่ิ เหมน็ จากโรงงานปโิ ตรเคมี และโรงกลนั่ ทอ่ี ยใู่ กลๆ้ เดก็ นกั เรยี นตอ้ ง นั่งเรียนโดยมีผ้าปิดปากปิดจมูกเพราะการบังคับใช้กฎหมายผังเมือง ไม่เคร่งครัด ท�ำให้พื้นท่ีกันชนระหว่างโรงเรียน และโรงงานถูกแทนที่ ดว้ ยโรงกลั่นนำ้� มนั กลิ่นเหม็นจากโรงงานปิโตรเคมี และโรงกล่ันสร้างปัญหารบกวน การเรยี นการสอนของเดก็ นกั เรยี นในโรงเรยี นมาบตาพดุ พนั พทิ ยาคาร มาโดยตลอด จนภาครฐั ใชว้ ธิ แี กป้ ญั หาดว้ ยการสง่ั ยา้ ยโรงเรยี นออกหา่ ง จากเดมิ 5 กโิ ลเมตร พรอ้ มตดิ เครอื่ งปรบั อากาศทว่ั ทงั้ อาคาร ภายหลงั จึงมีค�ำส่ังของคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติท่ีก�ำหนดให้มีการ ประเมินศักยภาพการรองรบั มลพิษของพื้นทีม่ าบตาพุด ดร.เดชรตั ขยายความอกี วา่ กรณโี รงเรยี นมาบตาพดุ พนั พทิ ยาคารคอื ตวั อยา่ งหนง่ึ ทเ่ี หน็ ไดช้ ดั วา่ เมอ่ื รฐั พดู ถงึ การลงทนุ ในโครงการขนาดใหญ่ กค็ วรจะตอ้ งมกี ารพดู ถงึ ขดี ความสามารถของพนื้ ทใ่ี นการรองรบั มลพษิ ซงึ่ ผา่ นไปกวา่ 20 ปี ยงั ไมส่ ามารถระบตุ วั เลขทชี่ ว้ี ดั ไดว้ า่ พนื้ ทม่ี าบตาพดุ มขี ีดความสามารถในการรองรับมลพิษมากนอ้ ยเพียงใด บทเรยี นจากความบกพรอ่ งในโครงการอสี เทริ น์ ซบี อรด์ กอ่ ใหเ้ กดิ คำ� ถามตามมาวา่ โครงการพฒั นาระเบยี งเศรษฐกจิ ภาคตะวนั ออก หรอื EEC ซง่ึ อยู่ภายใตแ้ ผนยุทธศาสตร์ “ไทยแลนด์ 4.0” ตามทรี่ ฐั โฆษณา ไว้ว่า ภูมิภาคเอเชียก�ำลังเป็นผู้น�ำในการขับเคลื่อนโลก ทั้งในด้านการ ลงทนุ และการเจรญิ เตบิ โตทางเศรษฐกจิ โดยมปี ระเทศจนี อนิ เดยี ญปี่ นุ่ เกาหลีใต้ รวมทง้ั อาเซียน เป็นหัวใจหลกั ของการขับเคลือ่ น จะมีปัญหา ซ้�ำรอยอสี เทิร์นซีบอรด์ หรอื ไม่ “สิง่ ท่ีจะเกดิ ข้ึนกบั EEC ข้อแรกคือ เราไม่สามารถมั่นใจได้เลยว่า ถา้ ไมม่ ตี วั เลขขดี ความสามารถในการรองรบั มลพษิ ของภาคอตุ สาหกรรม

รายงานสถานการณ์สง่ิ แวดล้อมในรอบปี 2561  103

104 เมอ่ื ปลาจะกินดาว และในปัจจุบันต้องมีข้อก�ำหนดเพิ่มเติมเก่ียวกับความสามารถในการ จัดการแหล่งน้�ำด้วย ซ่ึงถ้าเราไม่มีสองตัวเลขนี้ โอกาสที่จะเกิดความ เส่ียงในโครงการพัฒนาขนาดใหญ่อย่าง EEC ก็จะมีสูง เหมือนกับเรา เดินไปโดยท่เี ราไมร่ ขู้ ดี จำ� กดั ของเราเอง” แนวทางการพฒั นาทยี่ งั่ ยนื ในมมุ มองของ ดร.เดชรตั ประการแรก ควรมงุ่ เนน้ ไปทก่ี ารประเมนิ ทรพั ยากรในพน้ื ทว่ี า่ สามารถรบั ไดม้ ากนอ้ ย เพียงใด โดยเฉพาะในพื้นท่ีภาคตะวันออกอาจต้องมีการจ�ำแนกตาม ภูมิศาสตร์ลุ่มน้�ำ เพราะลุ่มน�้ำเป็นปัจจัยส�ำคัญในการก�ำหนดอนาคต จากนน้ั จะตอ้ งประเมนิ เรอื่ งของสภาพภมู อิ ากาศ ดงั เชน่ ปญั หาทเ่ี กดิ ขนึ้ ในพ้ืนที่ภาคเหนือ ซึ่งต้องเผชิญมลพิษทางอากาศจากหมอกควัน ในทุกฤดูร้อน ดังนั้น โครงการพัฒนาใดๆ ก็ตามท่ีจะเกิดข้ึนต้อง ไม่เปน็ การผลิตซ�ำ้ มลพิษ นอกจากน้ี ต้องมีการประเมินทรัพยากรในพ้ืนท่ีป่าต้นน้�ำ โดยจะ ต้องไม่มีกิจกรรมส่วนอื่นท่ีเป็นการรุกล้�ำป่า และต้องสรุปตัวเลขขีด ความสามารถในการรองรับของทรัพยากรให้ได้ก่อนที่จะก�ำหนดให้มี โครงการพัฒนาขนาดใหญ่ ซ่ึงท่ีผ่านมารัฐยังคงมีความกังวลว่าตัวเลข เหลา่ นี้จะกลายเป็นขอ้ จำ� กดั ของการพัฒนา แต่โดยทางปฏิบัติจริงแล้ว สิ่งเหล่านี้คือตัวแปรส�ำคัญท่ีจะบ่งบอกได้ว่า ประเทศไทยจะเลือกการ พฒั นาไปในทศิ ทางใด “แนวทางการพัฒนาบางรูปแบบก็ไม่ได้ปล่อยมลภาวะเสมอไป รัฐต้องคิดให้ดีก่อนว่า ถ้าจะไปสร้างโรงงานอุตสาหกรรมหนัก หรือ อุตสาหกรรมเบา พน้ื ท่ีตรงนัน้ จะสามารถรองรบั ได้มากแคไ่ หน” ประการท่ีสอง ดร.เดชรัต กล่าวว่า รัฐควรตอบโจทย์ให้ได้ว่า ประชาชนในพน้ื ทข่ี าดแคลนสงิ่ ใด และภายใตภ้ าวะความขาดแคลนนน้ั โดยเฉพาะการขาดแคลนโอกาสในการพัฒนาศักยภาพของตวั เอง เชน่ การศึกษา สาธารณสุข รัฐต้องค�ำนึงด้วยว่าโอกาสเหล่าน้ีจะสามารถ

รายงานสถานการณ์สง่ิ แวดลอ้ มในรอบปี 2561  105 เกิดขนึ้ ควบคกู่ บั การพัฒนาได้อย่างไร “ยกตัวอย่างเช่น EEC บอกว่า จะเอามหาวิทยาลัยท่ีมีช่ือเสียง ระดบั โลกเขา้ ไปตงั้ ซง่ึ กต็ อ้ งคดิ วา่ โอกาสของคนในพนื้ ทที่ จ่ี ะไดเ้ ขา้ เรยี น มหาวทิ ยาลยั นนั้ มเี ทา่ ไร ตอ้ งดดู ว้ ยวา่ ประชากรในพนื้ ทเี่ ขา้ ถงึ การศกึ ษา ระดบั ม.ตน้ เทา่ ไร ม.ปลาย เทา่ ไร และไมส่ ามารถเขา้ เรยี นตอ่ ปรญิ ญาตรี จ�ำนวนเท่าไร น่ีเป็นสิ่งท่ีรัฐบาลจะต้องตีโจทย์ให้แตกก่อนว่าเราจะ แก้ปัญหาน้ีอย่างไร หากผู้คนในพื้นที่ไม่สามารถเข้าถึงสิทธิประโยชน์ ของตวั เองได้อย่างเตม็ ท่ี พวกเขาก็ไม่เห็นประโยชน์ของการพฒั นา” ประการที่สาม ดร.เดชรัต ระบุว่า รัฐต้องเลือกอุตสาหกรรมท่ีใช้ ทรพั ยากร หรอื เพม่ิ มลู คา่ ของทรพั ยากรในพนื้ ที่ เชน่ โรงไฟฟา้ พลงั งาน ถ่านหิน อาจมีการจ้างงานประมาณ 2,000 คน แต่หากเป็นโรงไฟฟ้า จากพลังงานหมุนเวียนอาจก่อให้เกิดการจ้างงาน 10,000 คน ดังน้ัน รัฐต้องเลือกสรรการพัฒนาท่ีมีการกระจายประโยชน์โดยใช้ทรัพยากร ทอ้ งถนิ่ รวมถงึ ผู้คนในพนื้ ทด่ี ้วย

106 เมอ่ื ปลาจะกินดาว ทกุ การลงทุนมคี วามเส่ยี ง ดร.เดชรตั ชวนมองยอ้ นกลบั ไปยงั โครงการเมกะโปรเจกตท์ ผี่ ดุ ขนึ้ ในอดีต โดยพบว่าหลายโครงการมีผลกระทบท�ำให้ชุมชนไม่สามารถ ด�ำรงชีวิตแบบดั้งเดมิ ได้ เชน่ แหลมฉบัง ซึ่งเปน็ หนง่ึ ในพนื้ ทีโ่ ครงการ อสี เทริ น์ ซบี อรด์ นอกจากน้ี โครงการตดั ถนนหลายสายกท็ ำ� ใหก้ จิ กรรม ที่เคยเกิดขึ้นบริเวณชุมชนนั้นๆ เปล่ียนไป เช่น ท�ำให้ชุมชนสองฝั่ง ไมส่ ามารถไปมาหากนั ได้ หรอื กระทง่ั การตดั ถนนบายพาสกม็ สี ว่ นทำ� ให้ ตลาดด้งั เดิมของชมุ ชนซบเซาลง “จริงๆ แล้วเมกะโปรเจกต์มีผลเปลี่ยนแปลงชีวิตของผู้คนมาก พอสมควร เช่น เขื่อนปากมูลท่ีไปสร้างแล้วท�ำให้ปลาไม่สามารถข้ึน มาวางไข่ได้ตามธรรมชาติ จึงท�ำให้เศรษฐกิจในภาคประมงท่ีอยู่ทาง ล�ำนำ้� มูลตอนใต้ได้รับผลกระทบไปท้ังหมด” ดร.เดชรตั กลา่ ววา่ การประเมนิ EIA และ EHIA สามารถเข้ามา มีส่วนช่วยได้ในบางโครงการ อย่างแรกคือมีส่วนช่วยให้เอกชน หรือ เจา้ ของโครงการสามารถมองเห็นผลกระทบท่ีจะเกดิ ขึน้ เชน่ โครงการ ท่าเรือเอกชน จังหวัดนครศรีธรรมราช ที่ได้ยุติไปเพราะไม่ผ่านการ ประเมนิ EIA EHIA ประเดน็ ตอ่ มาคอื EIA EHIA อาจไมช่ ว่ ยอะไรเลย อยา่ งเชน่ สนามบนิ สวุ รรณภูมิทมี่ ีผลกระทบตามมาไมน่ อ้ ย หรอื อาจชว่ ยได้เพยี งบางสว่ น เพราะกระบวนการในการตดิ ตามและประเมนิ ผลไมม่ คี วามเขม้ แขง็ พอ ตัวอย่างท่ีเห็นได้ชัด เช่น พื้นท่ีท่ีถูกก�ำหนดให้เป็นบัฟเฟอร์โซน หรือ กรณเี หมอื งแรต่ ะกว่ั ทจี่ ะตอ้ งมกี ารดกั ตะกอนไมใ่ หร้ วั่ ไหลไปตามแหลง่ นำ้� นอกจากนี้ ในดา้ นบทลงโทษตามกฎหมายยงั มคี วามลา่ ชา้ ในกระบวนการ พจิ ารณาคดี จนทำ� ใหเ้ กดิ ผลกระทบตอ่ สง่ิ แวดลอ้ มอยา่ งตอ่ เนอื่ ง โดยที่ ไมส่ ามารถหยุดย้งั ไดภ้ ายในเวลาอันควร

รายงานสถานการณส์ ่ิงแวดลอ้ มในรอบปี 2561  107 “ภาคประชาชนต้องท�ำให้โครงการเมกะโปรเจกต์สร้างโอกาส ในการมีส่วนร่วมมากข้ึน ต้องมีการชี้แจงข้อมูลท่ีรอบด้าน และเปิด โอกาสใหป้ ระชาชนไดม้ กี ารรวบรวมขอ้ มลู เพอ่ื แสดงความเหน็ อยา่ งนอ้ ย กเ็ ป็นการยบั ยัง้ โครงการลงทนุ ทีไ่ ม่คุม้ คา่ ได้ “ชมุ ชนตอ้ งสอื่ สารกบั ทง้ั สงั คม ยกตวั อยา่ งเชน่ การอนรุ กั ษส์ ถานี รถไฟเกา่ ซง่ึ ประชาชนไมไ่ ดค้ ดั คา้ นการขยายทางรถไฟ แตอ่ ยากใหก้ าร ขยายทางรถไฟไม่ไปท�ำลายสถานีรถไฟเก่า พอออกข่าวทีวีไปสู่สังคม วงกว้าง สุดท้ายสถานีรถไฟเก่าก็ได้รับการอนุรักษ์ ทางรถไฟก็ได้รับ การขยาย หรือล่าสุดกรณีสถานีรถไฟใต้ดินท่ีเยาวราช ซึ่งในตอนแรก ประชาชนกังวลว่าจะสามารถออกแบบให้กลมกลืนกับพื้นที่ได้หรือไม่ พอภาคประชาชนสง่ เสยี งดงั ทา้ ยสดุ กม็ กี ารออกแบบใหก้ ลมกลนื จนได”้ ดร.เดชรตั กล่าว ดร.เดชรัต บอกอีกว่า ท่ีผ่านมาภาคประชาชนยังไม่เข้าถึง กระบวนการมีส่วนร่วมในโครงการก่อสร้างเมกะโปรเจกต์ทั้งหลาย อย่างเพียงพอ ทั้งระหว่างการก่อสร้างและหลังก่อสร้าง โดยเฉพาะ จดุ เรม่ิ ตน้ เรอ่ื งความโปรง่ ใสของขอ้ มลู โดยภาครฐั ควรปรบั วธิ กี ารเผยแพร่ ข้อมูลข่าวสารให้ประชาชนรับทราบล่วงหน้า เพื่อให้ทุกฝ่ายได้มีการ พิจารณาข้อดีข้อเสียอย่างรอบด้าน เช่น โครงการบ้านป่าแหว่งท่ี ดอยสเุ ทพ ซง่ึ หากมกี ารใหข้ อ้ มลู ทตี่ รงไปตรงมา ความเสยี หายรา้ ยแรง คงไมเ่ กดิ ข้ึนอย่างท่ีเปน็ อยู่ “การทป่ี ระชาชนไมส่ ามารถเขา้ ไปยตุ กิ ารตดั สนิ ใจในแตล่ ะโครงการ นนั้ เพราะเราไมม่ กี ฎหมายทเี่ ปน็ ยาแรงสำ� หรบั สงิ่ แวดลอ้ มทส่ี ามารถใช้ ในกรณีท่ีจ�ำเป็น การพัฒนากับกฎหมายของบ้านเรายังไม่สมดุลกัน” ดร.เดชรัต ทิ้งทา้ ยไว้ให้ชวนคดิ

108 เม่ือปลาจะกนิ ดาว ไมม่ ีใครปฏิเสธวา่ การพฒั นาน�ำมาซง่ึ ความเจริญกา้ วหน้า มกี าร ขยายตวั ทางเศรษฐกจิ แตอ่ ยา่ งไรกด็ ี การพฒั นาโครงการเมกะโปรเจกต์ อาจจะไมก่ อ่ ใหเ้ กดิ ปญั หาใด ตราบทร่ี ฐั มเี หตผุ ลทรี่ บั ฟงั ได้ และสามารถ ตอบโจทยค์ วามตอ้ งการของประชาชนในพ้ืนทน่ี ั้นๆ ได้อยา่ งแทจ้ รงิ ท่ีส�ำคัญคือทุกโครงการพัฒนาที่ว่าน้ันต้องยึดโยงประโยชน์ของ ประชาชนเปน็ ที่ตงั้ มใิ ชเ่ พยี งตอบสนองใหแ้ กค่ นกลุม่ ใดกลุ่มหน่ึง

รายงานสถานการณ์ส่งิ แวดลอ้ มในรอบปี 2561  109 มลพษิ ทางอากาศขั้น ‘โคม่า’ นคิ มอตุ สาหกรรมมาบตาพดุ ไดร้ บั การกลา่ วขวญั เรอื่ งมลพษิ ทางอากาศมาอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง โดยเฉพาะสารอนั ตราย 2 กลมุ่ คอื สาร อนิ ทรยี ร์ ะเหย และกา๊ ซทไ่ี ดจ้ ากการเผาไหมเ้ ชอื้ เพลงิ ของโรงงาน และโรงไฟฟา้ คือซัลเฟอร์ไดออกไซดแ์ ละไนโตรเจนไดออกไซด์ จากการเกบ็ ตวั อยา่ งอากาศระหวา่ งเดอื นตลุ าคม-พฤศจกิ ายน 2548 กรมควบคุมมลพิษตรวจสอบพบสารอินทรีย์ระเหย (VOCs-Volatile Organic Compounds) มากกวา่ 40 ชนดิ โดยเปน็ สารกอ่ มะเรง็ 20 ชนดิ ทนี่ า่ ตกใจกค็ อื ปรมิ าณสารกอ่ มะเรง็ จำ� นวน 19 ชนดิ ทพี่ บในนคิ มอตุ สาหกรรมมาบตาพดุ สงู เกนิ คา่ มาตรฐาน สงิ่ แวดลอ้ มระดบั เฝา้ ระวงั คณุ ภาพอากาศของสหรฐั อเมรกิ า อาทิ อะโครลนี (Acrolein) สูงกวา่ ระดับเฝ้าระวัง 693 เทา่ ไตรคลอโรเอทิลีน (Trichloroethylene) สูงกว่าระดับเฝ้า ระวัง 498 เท่า เอทิลีน ไดคลอไรด์ (Ethylene Dichloride) สูงกว่าระดับ เฝา้ ระวงั 256 เท่า คลอโรฟอรม์ (Chloroform) สงู กวา่ ระดบั เฝา้ ระวัง 238 เท่า ไวนลิ คลอไรด์ (Vinyl Chloride) สงู กวา่ ระดบั เฝา้ ระวงั 45 เทา่ เบนซนี (Benzene) สงู กว่าระดบั เฝา้ ระวัง 31 เท่า ฯลฯ คนส่วนใหญ่ไม่ทราบว่าแต่ละปีโรงงานอุตสาหกรรมต่างๆ ในนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุดใช้ไวนิลคลอไรด์รวมกันถึง 6.1 แสนตัน ใช้เบนซีนรวมกันมากกว่า 6 แสนตัน และใช้เอทิลีนได คลอไรดร์ วมกนั มากกว่า 2.5 แสนตนั

110 เมือ่ ปลาจะกนิ ดาว สว่ นกา๊ ซซลั เฟอร์ไดออกไซดแ์ ละกา๊ ซไนโตรเจนไดออกไซด์ น้ัน จากการประเมินศักยภาพการรองรับมลพิษทางอากาศด้วย ข้อมูลอัตราการระบายจริงจากโรงงานต่างๆ ในมาบตาพุด ใน บางช่วงเวลาพบว่า ก๊าซท้ังสองชนิดมีความเข้มข้นสูงเกินกว่าค่า มาตรฐานคุณภาพอากาศ มีโรงไฟฟ้า 5-6 แห่ง ท่ีเป็นตัวปล่อย มลพษิ ทางอากาศมากทส่ี ดุ โดยปลอ่ ยซลั เฟอร์ไดออกไซดม์ ากกวา่ 80% ของปริมาณก๊าซดังกล่าวท่ีทุกโรงงานปล่อยรวมกัน ที่ร้าย ทส่ี ดุ เหน็ จะเปน็ โรงไฟฟา้ ถา่ นหนิ ขนาดใหญข่ องบแี อลซพี ี ทปี่ ลอ่ ย ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์สูงถึง 1,000 กรัมต่อวินาที ซึ่งคิดเป็น ครงึ่ หนงึ่ ของการปล่อยทัง้ หมดในพืน้ ท่มี าบตาพดุ ทีม่ า: รายงานสุขภาพคนไทย, สถาบันวจิ ยั ประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหดิ ล โดย เดชรตั สุขกำ� เนดิ และคณะ







05 มเสุมอื สดะำท�:้อกนาครวอานมรุ อกั ยษุต์ อธิ ำร�นรามจทุน เรอ่ื ง: ฐิตพิ นั ธ์ พัฒนมงคล (ภาพ: pixabay.com)

รายงานสถานการณ์ส่งิ แวดล้อมในรอบปี 2561  115 วันท่ี 3 และ 4 กุมภาพันธ์ อาจเป็นเพียงวันธรรมดาที่เรื่องราว ในปา่ ดำ� เนนิ ไปตามครรลอง ยอดไม้โบกไกว สายนำ้� ไหลริน ใบไม้ใบหญา้ เปน็ อาหารสตั วก์ นิ พชื ซง่ึ ตกเปน็ เหยอ่ื ของสตั วก์ นิ เนอ้ื ตามหว่ งโซ่อาหาร ถ้ารอยต่อของสองชีวิตไม่มาบรรจบกันในวันน้ัน ฝ่ายหนึ่งคือ “เสอื ดำ� ” นกั ลา่ แหง่ ปา่ ทงุ่ ใหญ่ อกี ฝา่ ยคอื “มนษุ ย”์ เสยี งปนื ทดี่ งั ขน้ึ ใน บรรยากาศอันเงียบสงบของเขตรักษาพนั ธุส์ ตั ว์ปา่ ทุ่งใหญ่นเรศวรดา้ น ตะวนั ตก จงั หวดั กาญจนบรุ ี คงไมน่ ำ� มาซง่ึ การตรวจคน้ และจบั กมุ คณะ บคุ คลทม่ี อี าวธุ ปืน และเครื่องกระสนุ ครบมอื ทว่าเมื่อเจ้าหน้าท่ีพบซากสัตว์ป่าคุ้มครอง คือ เสือด�ำ เก้ง ไก่ฟ้า หลงั เทา บรเิ วณเตน็ ทท์ พี่ กั ในสมุ ทมุ พมุ่ ไม้ ใตล้ ำ� ธาร กระทงั่ หมอ้ อาหาร รวมทงั้ พบหนังเสอื ดำ� ทั้งผืนถกู ช�ำแหละทาเกลือไม่ใหเ้ นา่ ฯลฯ

116 เม่อื ปลาจะกนิ ดาว คณะบุคคลผู้ต้องสงสัยท้ัง 4 คน น�ำโดยประธานบริหารบริษัท รบั เหมากอ่ สรา้ งอนั ดบั ตน้ ๆ ของประเทศ ผรู้ บั สมั ปทานโครงการกอ่ สรา้ ง เมกะโปรเจกตจ์ �ำนวนมาก เหตุการณ์น้ีกลายเป็นข่าวใหญ่ที่สร้างความสะเทือนใจแก่ผู้คน ความตายของสัตว์ป่าคุ้มครองกลางเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่ฯ ท�ำให้ความเปน็ ไปในปา่ ไม่เหมอื นเดิม ไม่กว่ี ันก่อนเกิดเหตุ การขออนญุ าตเขา้ พน้ื ทเี่ ขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ และเขตหา้ มลา่ สตั วป์ า่ ตามประกาศกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กรณีบุคคล ทวั่ ไปจะตอ้ งยน่ื เอกสารประกอบการขออนญุ าตทงั้ สน้ิ 4 รายการ ไดแ้ ก่ 1. หนังสือขออนุญาตให้เข้าพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า หรือเขต หา้ มลา่ สตั วป์ า่ ดาวน์โหลดแบบฟอรม์ ไดท้ เี่ วบ็ ไซตก์ รมอทุ ยาน แหง่ ชาติ สตั วป์ า่ และพันธ์พุ ชื 2. ส�ำเนาบัตรประชาชนของผขู้ ออนญุ าตและผู้รว่ มคณะทกุ คน 3. เบอร์โทรศัพทพ์ ร้อมรายชอื่ ผตู้ ิดต่ออย่างนอ้ ย 2 เบอร์ และ 4. ส�ำเนาทะเบยี นรถทกุ คัน ถ้าผู้ขอเข้าพื้นที่เป็นหน่วยงานหรือสถานศึกษาจะต้องมีเอกสาร ยืนยันจากหน่วยงานต้นสังกัด ระบุ รายละเอียดของโครงการหรือ กำ� หนดการใหช้ ดั เจน หลงั จากเตรยี มเอกสารขา้ งตน้ เสรจ็ สามารถนำ� มา ยื่นได้ด้วยตนเองท่ีส�ำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพนั ธพุ์ ชื ตดิ ตอ่ ฝา่ ยอนญุ าตและเงนิ รายได้ หรอื สามารถสง่ เอกสาร ไดท้ างไปรษณีย์ ท้ังน้ี มีค�ำแนะน�ำให้ย่ืนหนังสือขออนุญาตถึงเจ้าหน้าท่ีอย่างน้อย 5 วัน ก่อนวันท่ีต้องการเข้าพื้นท่ีเฉพาะการขอเข้าพื้นท่ีเขตรักษาพันธุ์

รายงานสถานการณ์สง่ิ แวดล้อมในรอบปี 2561  117

118 เม่อื ปลาจะกินดาว

รายงานสถานการณส์ งิ่ แวดล้อมในรอบปี 2561  119 สัตว์ป่าทุ่งใหญ่ฯ ก�ำหนดขนาดล้อรถยนต์ต้องมีหน้ายางกว้างไม่เกิน 10.5 นิ้ว สูงไม่เกนิ 32.5 น้ิว พน้ื ทส่ี ดุ ภาคตะวนั ตกของประเทศไทยตดิ ชายแดนประเทศเมยี นมา คือเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตก ซ่ึงตั้งอยู่ใน จังหวัดกาญจนบุรี เป็นส่วนหน่ึงของ “ผืนป่าตะวันตก” ท่ีมีสภาพเป็น ปา่ ไมส้ มบรู ณ์ สตั วป์ า่ หายากชกุ ชมุ ในแตล่ ะปจี ะมกี ารเปดิ เสน้ ทางการ ท่องเที่ยวเพ่ือศึกษาธรรมชาติเชิงนิเวศ เป็นระยะเวลา 6 เดือน ตั้งแต่ ช่วงเดือนธันวาคมถึงพฤษภาคม โดยก�ำหนดพ้ืนที่ส�ำหรับการศึกษา ธรรมชาตเิ ชิงนิเวศไว้ 4 เสน้ ทาง เสน้ ทางท่ยี าวทสี่ ุดคอื เสน้ ทางส�ำนักงานเขตฯ (ทนิ วย) – ทคิ อง – มหาราช ระยะทางประมาณ 30กโิ ลเมตร กำ� หนดให้ใชเ้ วลาในการศกึ ษา ธรรมชาติเดินทางไป-กลับไม่เกิน 4 วัน และอนุญาตให้มีรถยนต์ใช้ เสน้ ทางตามเสน้ ทางนี้ในแต่ละวนั ไมเ่ กนิ 15 คนั มีการเปิดเผยว่าคณะของ เปรมชัย กรรณสูตร ประธานบริหาร บรษิ ทั อิตาเลยี นไทย ดีเวลอ๊ ปเมนต์ จำ� กัด (มหาชน) พร้อมพวกอีก 3 คน ไดย้ น่ื หนงั สอื ขออนญุ าตแสดงความประสงคจ์ ะเขา้ ศกึ ษาธรรมชาติ เสน้ ทางทนิ วย-ทคิ อง-มหาราช และเสน้ ทางสะเนพ่ อง-เกาะสะเดงิ่ โดย ขอเขา้ พน้ื ท่ี 2 วนั 1 คนื ตง้ั แตว่ นั ที่ 3–4 กมุ ภาพนั ธ์ 2561 พรอ้ มรถยนต์ 1 คัน หมายเลขทะเบียน 7ค 2192 กรงุ เทพมหานคร เจ้าหน้าทร่ี ะดับสงู ของส�ำนักอนุรักษ์สัตวป์ า่ กรมอทุ ยานแหง่ ชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ยอมรับ เมื่อวันท่ี 31 มกราคม 2561ว่า “อดีต หน้าห้อง” อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช คนหนึ่ง โทรศพั ทม์ าประสานงานขอให้คณะของ เปรมชัย กรรณสตู ร เขา้ พ้นื ท่ี เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ ทงุ่ ใหญน่ เรศวรดา้ นตะวนั ตก โดยใหร้ ายละเอยี ด ว่าคนกลุ่มนีเ้ ปน็ นกั นยิ มไพร ชน่ื ชอบการใช้ชวี ติ ในธรรมชาติ

120 เมอ่ื ปลาจะกินดาว ต่อมาทางเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่ฯ ได้รับการประสานงาน แล้ว จงึ ท�ำหนงั สอื บันทกึ ขอ้ ความส่งถึงผู้อ�ำนวยการสำ� นักบริหารพ้นื ที่ อนุรักษ์ท่ี 3 (บ้านโป่ง) มีเน้ือหาเห็นควรอนุญาตให้ทางคณะเข้าพ้ืนที่ เขตรกั ษาพันธ์ุสัตว์ป่าท่งุ ใหญฯ่ ตามวนั และเวลาที่ขออนุญาต หนงั สือบนั ทึกข้อความลงวนั ที่ 2 กุมภาพนั ธ์ 2561 หรอื เพยี ง 1 วัน ก่อนคณะจะเดนิ ทางเข้าพน้ื ที่ สบิ สเี่ ดือนกอ่ นหน้า วนั ที่ 23 ธนั วาคม 2559 กลอ้ งดกั ถา่ ยภาพสตั วป์ า่ ของกรมอทุ ยาน แห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช และสมาคมอนุรักษ์สัตว์ป่า (WCS) ประเทศไทย บนั ทกึ ภาพเสอื ดำ� เพศผตู้ วั หนง่ึ เอาไว้ไดบ้ รเิ วณลำ� หว้ ยปะชิ กลางทางของเสน้ ทางศกึ ษาธรรมชาตทิ นิ วย-ทคิ อง-มหาราช เปน็ ภาพ ขณะเสือด�ำก�ำลังเดินกลางถนนในป่า พื้นถนนปกคลุมด้วยเศษหญ้า ใบไผ่ ใบไมแ้ ห้ง เสอื ด�ำเป็นสัตวช์ นดิ เดียวกบั เสือดาว มชี ่ือวิทยาศาสตรต์ รงกนั ว่า Panthera pardus แมม้ องผ่านๆ จะเห็นวา่ เสอื ด�ำมีสดี �ำขลับท้ังตวั แต่ ถา้ พจิ ารณาดใู กลๆ้ ในทม่ี ีแสงสวา่ งจะเหน็ ลายจดุ พร้อยชดั เจน หนึ่งในค�ำอธิบายว่าเสือด�ำกับเสือดาวเป็นสัตว์ชนิดเดียวกัน คือ บางครงั้ เสอื ดาวกอ็ อกลกู เปน็ เสอื ดำ� บางครง้ั เสอื ดำ� กอ็ อกลกู เปน็ เสอื ดาว ในครอกเดยี วกัน สมมตุ วิ ่าแมเ่ สือออกลกู มาท้งั หมด 3 ตัว อาจจะเปน็ เสอื ดาว 2 ตวั เสอื ดำ� 1 ตวั นอกจากเรอื่ งลวดลายหรอื สสี นั แลว้ เสอื ดำ� กบั เสอื ดาวมรี ปู รา่ ง และหนา้ ตาเหมอื นกนั ทกุ กระเบยี ดนวิ้ โดยเสอื ดำ� อาศยั ในป่าโปร่ง ปา่ ทึบ ปา่ ที่มีโขดหนิ พบในทวีปแอฟริกา ตะวนั ออกกลาง เอเชียกลางทางตะวันออกเฉียงเหนือของจีน ลงมาถึงเอเชียตะวันออก เฉยี งใต้ แถบอนิ โดจนี ในไทย มาเลเซีย และชวา

รายงานสถานการณส์ ิ่งแวดลอ้ มในรอบปี 2561  121 ตามรายงานการศึกษาเร่ือง ระบบนิเวศและวิวัฒนาการของ กลไกเมลานินในวงศ์ย่อยเสือ: กรณีศึกษาเสือด�ำและเสือจากัวร์ ของ ลูคัส กอนซัลเวส ดา ซิลวา อธิบายว่าเสือดาวท่ัวโลกแบ่งออกเป็น 9 ชนดิ ยอ่ ย และมเี พยี ง 5 ชนดิ ยอ่ ยเทา่ นน้ั ทม่ี เี สอื ดำ� คอื เสอื ดาวแอฟรกิ า เสือดาวศรีลังกา เสือดาวอินโดไชนิส เสือดาวชวา และเสือดาวอินเดีย เนปาล ภูฏาน (ภาพ: pixabay.com)

122 เมอ่ื ปลาจะกนิ ดาว ส�ำหรับเสือดาวในเมืองไทยจัดอยู่ในกลุ่มเสือดาวอินโดไชนิส มี สถานภาพใกลส้ ญู พันธ์ุ มขี อบเขตของการแพร่กระจายพนั ธ์ลุ ดลงมาก คอื สญู พนั ธแ์ุ ลว้ จากสงิ คโปร์ คาดวา่ สญู พนั ธแ์ุ ลว้ จากลาว และเวยี ดนาม และกำ� ลังถูกไล่ลา่ จนแทบจะสูญพันธุ์จากจนี และกมั พูชา เหลือเพยี งใน ไทย มาเลเซีย และเมียนมาเท่านั้นท่ีน่าจะมีประชากรมากพอต่อการ ขยายพนั ธอ์ุ ยา่ งมคี ณุ ภาพ แตก่ น็ า่ จะเหลอื ตวั เตม็ วยั ทส่ี ามารถขยายพนั ธ์ุ ในเมอื งไทยอย่เู พียง 409-1,051 ตวั ในเมืองไทยเรามักพบเสือด�ำตามป่าทางภาคใต้ นอกจากผืนป่า ทางใต้แลว้ เขตรกั ษาพันธุ์สตั วป์ ่าท่งุ ใหญ่ฯ เป็นอีกหนงึ่ พ้ืนที่มรี ายงาน การพบเสอื ดำ� อนุวงศ์ ศรีจันทร์ เจ้าหน้าที่หน่วยลาดตระเวนเขตรักษาพันธุ์ สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันตกให้สัมภาษณ์ส่ือมวลชนถึงเสือด�ำ ตวั ทเี่ ขาเหน็ วา่ ชอบมาอาศยั อยบู่ รเิ วณหว้ ยปะชิ กลางทางของเสน้ ทาง ส�ำนักงานเขตฯ (ทินวย)-ทิคอง-มหาราช “เสือตัวนี้เราเจอประจ�ำ ผา่ นไปผา่ นมากเ็ จอ อา้ ว มานอนตรงนไี้ ดย้ งั ไง บางเดอื นเจอใกลๆ้ บางครง้ั ผมกเ็ อากล้องตวั เลก็ ๆ ท่จี ะใชถ้ า่ ยส่งรายงานมาถา่ ย จอดรถแล้วก็ถ่าย มนั กอ็ ยขู่ า้ งๆ ใหถ้ า่ ย แลว้ ผมกเ็ อามาโชว์ นเี่ จอแลว้ เจอเสอื ตรงนคี้ รบั ” เสน้ ทางกอ่ นถงึ หนว่ ยมหาราชเปน็ พนื้ ทซ่ี ง่ึ เจา้ หนา้ ทเี่ ขตรกั ษาพนั ธ์ุ สตั วป์ า่ ทุ่งใหญฯ่ พบเสือดำ� ตวั หน่ึงบอ่ ยคร้ัง มูลของมันสามารถพบได้ กลางทางทเ่ี จา้ หนา้ ทแ่ี ละนกั ทอ่ งเทยี่ วสญั จรผา่ น และทกุ ๆ เชา้ เจา้ หนา้ ที่ กม็ กั จะเห็นมนั “นอนอาบแดด” “ครั้งแรกที่เห็นมันเดินมาจากทางส�ำนักงาน เดินข้ามสนาม ไป ตั้งแต่น้ันมาก็เห็นบ่อย เดินอยู่ตรงนี้มีเสือด�ำตัวหนึ่ง เสือดาว ตัวหน่ึง ผมเจอครั้งสุดท้ายตรงหลังป้ายมรดกโลก” พิมพ์ใส บุญเสริมถาวรนิช เจ้าหน้าที่อีกคนเล่าถึงพฤติกรรมของเสือด�ำ ทเี่ ขาพบเจอเปน็ ประจำ� ในผนื ปา่ ทงุ่ ใหญน่ เรศวร พน้ื ทอี่ นรุ กั ษซ์ ง่ึ องคก์ าร

รายงานสถานการณ์สิง่ แวดล้อมในรอบปี 2561  123 (ภาพ: โครงการประกวดภาพถา่ ยโดยเจ้าหน้าท่ลี าดตระเวน เขตรกั ษาพันธสุ์ ตั ว์ปา่ ทุ่งใหญน่ เรศวรด้านตะวนั ตก)

124 เม่อื ปลาจะกนิ ดาว การศกึ ษาวทิ ยาศาสตรแ์ ละวฒั นธรรมแหง่ สหประชาชาติ หรอื ยเู นสโก ประกาศข้ึนทะเบียนเป็นมรดกทางธรรมชาติของโลกร่วมกับป่าห้วย ขาแข้งทีอ่ ยตู่ ิดกนั ในนามเขตรักษาพนั ธส์ุ ัตว์ป่าทุ่งใหญ-่ หว้ ยขาแข้ง ถึงแม้งานวิจัยเกี่ยวกับเสือด�ำในเมืองไทยจะมีไม่มาก แต่คาดว่า เสือด�ำตัวผู้น่าจะมีพื้นท่ีหากินประมาณ 40 ตารางกิโลเมตร ตัวผู้ ตัวหน่ึงดูแลตัวเมีย 2-3 ตัว สามารถผสมพันธุ์ได้ตลอดทั้งปี ด้วย ความที่เจ้าหน้าท่ีพบเจอเสือด�ำตัวหน่ึงเป็นประจ�ำ จึงตั้งข้อสังเกตว่า เสือดำ� ตัวทถี่ ูกยิงตายน่าจะเชื่อง และค้นุ เคยกับคน มนั อาจจะคิดวา่ คน จะไมท่ ำ� รา้ ย มนั จงึ ไมห่ ลบหนี และกลายเปน็ เปา้ นงิ่ จนถกู มอื ปนื ลนั่ ไกใส่ อย่างไรค้ วามปราณี สมปอง ทองสีเข้ม ผู้อ�ำนวยการส่วนจัดการพื้นท่ีอนุรักษ์สัตว์ป่า สำ� นักอนุรกั ษส์ ัตว์ป่า กรมอุทยานแหง่ ชาติ สตั วป์ า่ และพันธพุ์ ชื อดีตหวั หนา้ เขตรักษา พนั ธส์ุ ตั วป์ า่ ทงุ่ ใหญน่ เรศวรดา้ นตะวนั ออกใหข้ อ้ มลู เกย่ี วกบั พฤตกิ รรม ของสัตว์ป่าท่ีน่าสนใจว่า “ไม่ว่าเสือด�ำหรือเสือโคร่งต่างก็มีอาณาจักร เขาจะหากินอยู่ในโซนของตัวเอง อย่างแถวห้วยปะชิก็มีหลายคนเห็น เสือด�ำ เวลาผ่านเข้าออกด้านน้ีก็จะเห็นอยู่เร่ือยๆสัตว์ป่าถ้าเขาเห็นคน แล้วคนไม่เป็นปัจจัยคุกคาม ไม่มีพิษมีภัย เขาก็จะมีความรู้สึกไว้เน้ือ เชื่อใจคนมากขึ้น จะไม่หนี ไม่ใช่เจอคนแล้วว่ิงไม่คิดชีวิต เพราะเขา ไม่เคยถูกท�ำร้าย ในป่าลึกจริงๆ คุณเช่ือไหม กระทิงไม่รู้จักเสียงปืน ยิงปืนข้ึนฟ้า กระทิงเฉย ไม่รู้ว่าคืออะไร แต่ถ้าตัวไหนเคยโดนท�ำร้าย พอไดย้ ินเสยี งปนื เขาวิ่งไม่คิดชวี ติ เลย” ยอ้ นไปเมอ่ื ส่สี บิ หา้ ปกี ่อน เมื่อวันท่ี 29 เมษายน 2516 เกิดเหตุการณ์ลักลอบล่าสัตว์ และ เฮลิคอปเตอร์บรรทุกซากสัตว์ป่าตกเหตุการณ์ครั้งน้ันถูกหลายคน

รายงานสถานการณส์ งิ่ แวดลอ้ มในรอบปี 2561  125 จับมาเช่ือมโยงกับเหตุการณ์ล่าเสือด�ำ และสัตว์ป่าคุ้มครอง เม่ือวันท่ี 3 กุมภาพนั ธ์ 2561 เมื่อ 45 ปีก่อน หรือผ่านมานานกว่าครึ่งค่อนชีวิตคน เคยมีคณะ นายทหารและตำ� รวจลกั ลอบตงั้ แคมปใ์ นปา่ ทงุ่ ใหญน่ เรศวรและใชอ้ าวธุ สงครามลา่ สตั ว์ เรอ่ื งฉาวครง้ั นถ้ี กู เปดิ เผยหลงั จากเฮลคิ อปเตอรท์ กี่ ำ� ลงั เดินทางกลับกรุงเทพมหานคร พลัดตกระหว่างทางท่ีอ�ำเภอบางเลน จังหวัดนครปฐม มีผเู้ สียชีวติ 6 คน พบซากกระทิง และสัตว์ปา่ จำ� นวน มากในกองเพลิง จอมพลถนอม กิตติขจร นายกรัฐมนตรีในขณะนั้น ให้สัมภาษณ์ ว่า คณะนายทหารและต�ำรวจกลุ่มดังกล่าวออกไปปฏิบัติการลับด้าน ความมั่นคง โดยใช้ป่าทุ่งใหญ่เป็นฐาน แต่ภารกิจลับจริงๆ กลับไม่ได้ อยู่ท่ีป่าทุ่งใหญ่ ท�ำให้ในเวลาต่อมาเกิดเสียงวิพากษ์วิจารณ์อย่าง หนกั หน่วงในวงกว้าง ต่อมาศนู ยก์ ลางนสิ ิตนักศึกษาแห่งประเทศไทย (ศนนท.) ไดร้ ่วม กับนักศึกษาชมรมอนุรักษ์ธรรมชาติซ่ึงเฝ้าติดตามเหตุการณ์ลักลอบ ล่าสัตว์มาตั้งแต่ต้น จัดพิมพ์และวางขายหนังสือช่ือ “บันทึกลับจาก ทงุ่ ใหญ”่ เปดิ เผยเรอื่ งราวและภาพถา่ ยเบอื้ งหลงั การลกั ลอบลา่ สตั วป์ า่ และแลว้ ครง่ึ ปตี อ่ มากเ็ กดิ เหตกุ ารณ์ 14 ตลุ าคม 2516 โดยนกั ศกึ ษาและ ประชาชนไดอ้ อกมาเดนิ ขบวนเรยี กรอ้ งรฐั ธรรมนญู จากรฐั บาลเผดจ็ การ ทำ� ใหจ้ อมพลถนอม กติ ตขิ จร ตอ้ งลาออกและเดนิ ทางออกนอกประเทศ อยา่ งไรกต็ าม ผลการสอบสวนคดใี นปตี อ่ มากลบั มคี ำ� สงั่ ปลอ่ ยตวั จำ� เลยทงั้ 9 คน เพราะหลักฐานไม่เพยี งพอ คงมีแค่ แกละ หมน่ื จ�ำปา นายพรานเท่านัน้ ทถ่ี ูกตดั สนิ ให้จ�ำคกุ 6 เดอื น ตามพระราชบัญญตั สิ งวนและค้มุ ครองสตั วป์ ่า พ.ศ. 2503 ความ ผิดของพรานแกละแบ่งออกเป็นความผิดฐานล่ากระทิงจ�ำคุก 4 เดือน ฐานล่าอีเก้ง กวาง จ�ำคุก 4 เดือน ฐานมีซากกระทิง และซากอีเก้ง

(ภาพ: โครงการประกวดภาพถ่ายโดยเจ้าหนา้ ที่ลาดตระเวน เขตรักษาพันธ์ุสตั ว์ป่าทงุ่ ใหญน่ เรศวรดา้ นตะวันตก)

รายงานสถานการณส์ ิง่ แวดล้อมในรอบปี 2561  127 กวาง ไว้ในครอบครองจ�ำคกุ กระทงละ 2 เดอื น รวมเป็น 12 เดอื น แต่ พรานแกละให้การรับสารภาพตลอดมาต้ังแต่ในชั้นสอบสวน มีเหตุ บรรเทาโทษ จึงลดโทษลงกง่ึ หนงึ่ เหตุการณ์ล่าสัตว์ในป่าทุ่งใหญ่ฯ ท้ังสองกรณีถูกนำ�มา เปรยี บเทียบกนั เพราะมีหลายสงิ่ หลายอยา่ งคล้ายคลึงกนั ไมว่ ่าจะเป็น สถานที่เกดิ เหตุลักลอบลา่ สตั วค์ ือปา่ ทงุ่ ใหญ่ ผกู้ ระทำ�ความผิดหรือถกู กล่าวหา มตี ้นทนุ ทางสังคมสงู คดีหน่งึ เป็นคณะนายทหาร ตำ�รวจ อกี คดีหน่ึงเป็นนักธุรกิจ สิ่งท่ีสังคมจับตามากน่าจะเป็นบทสรุปของคดีว่า จะเหมอื น หรอื แตกต่างกันอยา่ งไร ท่ีผ่านมามีคดีมากมายที่เกี่ยวข้องกับการลักลอบล่าสัตว์ และ ตัดไม้ท�ำลายป่า ท้ังท่ีเกี่ยวข้องกับผู้มีอิทธิพลและชาวบ้าน ซึ่งผลการ ตดั สนิ โดยกระบวนการยตุ ธิ รรมแตกตา่ งกนั ออกไป และบทสรปุ บางคดี ยงั เปน็ ทก่ี งั ขามากระทงั่ จนทกุ วนั น้ี (อา่ นรายละเอยี ดเนอื้ หาในตอนทา้ ย) สมปอง ทองสีเข้ม ผู้อ�ำนวยการส่วนจัดการพ้ืนที่อนุรักษ์สัตว์ป่า ส�ำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ให้ ความเห็นถึงการตัดสินคดีความต่างๆ ที่ผ่านมาว่า “มันต่างกรรม ตา่ งวาระ คนละเรอื่ งกนั ผกู้ ระทำ� ความผดิ กไ็ มใ่ ชค่ นเดยี วกนั เหตกุ ารณ์ ไม่ใช่แบบเดียวกัน ฉะนั้นมันเปรียบเทียบกันไม่ได้ ต้องว่าเป็นกรณีๆ ไป เพียงแต่อยากให้มองอีกประเด็นหนึ่งว่าท�ำอย่างไรไม่ให้สัตว์ถูกล่า ไม่ว่าเสอื หรือสัตวป์ ่าชนดิ อนื่ ๆ ไม่วา่ ต้นไมท้ ่ีถกู ลอบตดั “เสือด�ำท่ีถูกล่าคร้ังนี้อาจจะตัวเดียว แล้วที่ไม่เป็นข่าวอีกล่ะ มารู้ อกี ครง้ั กเ็ มอื่ หมดไปจากพน้ื ทแ่ี ลว้ อยา่ งเขาใหญใ่ นอดตี เสอื โครง่ เยอะแยะ อยๆู่ หายไปไหน มนั ควรจะตอ้ งมาจ้ี มาดูเร่ืองพวกน้ี กระแสสังคมต้อง ช่วยกัน ท�ำอย่างไรไม่ให้เสือด�ำตัวน้ันถูกล่า เจ้าหน้าที่ต้องเข้มข้นใน การตรวจตรา สงั คมก็ต้องช่วยกนั โซเชียลแซงกช์ นั่ แอนตเี้ ร่ืองการคา้ สัตว์ป่า ไม่กิน ไม่ล่า ถ้าวัฒนธรรมของคนบางกลุ่มยังชอบสัตว์ป่า

128 เม่ือปลาจะกินดาว ยงั กนิ อาหารสตั วป์ า่ มนั กแ็ ย่ วนั นที้ มี่ คี นลา่ เสอื เพราะมลู คา่ ตลาดมนั สงู การท่ีมูลค่าสูงเพราะคนต้องการ ถ้าคนไม่ต้องการ เน้ือเสือกับเนื้อหมู ราคาเท่ากนั ใครจะไปล่าเสอื เราต้องช่วยกนั ต่อต้านเรอื่ งน้ี” หนึง่ สัปดาหห์ ลงั เกิดเหตุ เหตกุ ารณล์ า่ เสอื ดำ� และสตั ว์ปา่ คุ้มครองในเขตรกั ษาพนั ธ์สุ ตั วป์ า่ ทงุ่ ใหญน่ เรศวรดา้ นตะวนั ตกกลายเปน็ ขา่ วใหญท่ สี่ งั คมจบั ตา สรา้ งความ ตน่ื ตระหนกในหมนู่ กั อนรุ กั ษแ์ ละประชาชนทวั่ ไปถงึ ปญั หาการอนรุ กั ษ์ สตั วป์ า่ และทรพั ยากรธรรมชาตใิ นพนื้ ทปี่ า่ อนรุ กั ษ์ โดยมกี ารเรยี กรอ้ ง อยา่ งจริงจงั ใหจ้ บั คนกระท�ำผดิ มาลงโทษ เอ็ดวิน วีค เลขาธิการมูลนิธิเพื่อนสัตว์ป่า ข้ึนเวทีเสวนา “จาก 16 ถึง 61 คล่ีม่านเกมล่าสัตว์ ‘ทุ่งใหญ่’ เกมชีวิตอภิสิทธิ์ชน?” จัด โดยชมรมนักข่าวส่ิงแวดล้อม และมูลนิธิสืบนาคะเสถียร เม่ือวันท่ี 13 กุมภาพนั ธ์ 2561 หรอื หลังเกิดเหตุ 1 สัปดาห์ ได้กล่าวถงึ สถานการณ์ ลกั ลอบลา่ สตั ว์ ตอนหนงึ่ วา่ ทกุ วนั นกี้ ารลกั ลอบคา้ เสอื ดาวและเสอื ดำ� พบ มากบรเิ วณชายแดนไทย-ลาว ส่วนใหญส่ ง่ ออกไปยังเวยี ดนามและจนี สนนราคาสงู ถึงตวั ละ 1-2 แสนบาท เสือเหล่าน้รี ้อยละ 70-80 มาจาก การลา่ ตา่ งจากเสอื โครง่ ทส่ี ว่ นใหญ่ จะมาจากฟารม์ เลยี้ งหรอื สวนสตั ว์ ในส่วนบทลงโทษผู้ลักลอบล่าสัตว์ป่านั้น เอ็ดวิน วีค ให้ข้อมูลว่า ปัจจุบันก�ำลังมีการปรับปรุงกฎหมายเพ่ือให้อัตราโทษสูงกว่าเดิม แม้ กฎหมายเดิมน่าพอใจ แต่ปญั หาทพ่ี บคอื ไม่มกี ารบังคบั ใชก้ ฎหมาย “บางคร้ังคนท�ำผิดกฎหมาย สังคมรับรู้ ต�ำรวจมีพยานหลักฐาน แตเ่ มอื่ เขา้ สกู่ ระบวนการยตุ ธิ รรมกเ็ งยี บหายไป สดุ ทา้ ยไมม่ กี ารดำ� เนนิ คดี คนใหญค่ นโตรอด คนไมม่ ีเงนิ ติดคกุ น่ีคือเรื่องจริง ดงั น้ันหากคดี เสอื ดำ� นไี้ มถ่ งึ ทส่ี ดุ เชอ่ื วา่ สงั คมจะยอมรบั ไมไ่ ด้ แลว้ สงิ่ ทนี่ า่ เปน็ หว่ งคอื เจ้าหนา้ ทพ่ี ทิ ักษ์ป่าและผู้ปฏบิ ัติงานจะสูญเสยี ก�ำลังใจจะเสียความรูส้ กึ

รายงานสถานการณส์ ง่ิ แวดล้อมในรอบปี 2561  129 ทจี่ ะทำ� งานต่อ” สมโภช มณีรตั น์ โฆษกกรมอทุ ยานแห่งชาติ สตั ว์ป่า และพนั ธพ์ุ ชื อดตี หวั หนา้ เขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ หว้ ยขาแขง้ ใหค้ วามเหน็ ในวงเสวนาเดยี วกนั เขายกตัวอย่างเปรียบเทียบเหตุการณ์ล่าสัตว์ป่าทุ่งใหญ่สอง เหตุการณ์ท่ีเกิดขึ้นในปี 2516 และปี 2561 ว่า เม่ือช่วงปี 2516 แม้ จะมีกฎหมายเกี่ยวกับป่าอนุรักษ์ แต่ก็เพ่ิงประกาศใช้ หน่วยงานยัง ไม่มีความพร้อม เพราะถือเป็นเรื่องใหม่ อีกท้ังยังขาดแคลนเจ้าหน้าท่ี พทิ กั ษป์ า่ ยคุ นน้ั มปี า่ ไมแ้ ละสตั วป์ า่ อดุ มสมบรู ณ์ แตพ่ น้ื ทป่ี า่ นบั ลา้ นไร่ มเี จา้ หนา้ ทด่ี แู ลเพยี งไมก่ คี่ น ทำ� ใหส้ ถานการณย์ ำ่� แยล่ ง กระทงั่ เกดิ เหตุ ท่ีท�ำให้ นักอนุรักษ์ต่ืนตัว ไม่ว่าจะเป็นการต้านเขื่อนน�้ำโจนในพื้นท่ี ป่าทุ่งใหญ่ ความตายของ สืบ นาคะเสถียร การต้านเข่ือนแม่วงก์ของ เครือขา่ ยนักอนรุ กั ษ์ สมโภช ให้ความเห็นว่า หลังจากผืนป่าได้รับการอนุรักษ์อย่าง จรงิ จงั จากความรว่ มมอื หลายภาคสว่ น ทำ� ใหส้ ถานการณด์ ขี นึ้ ตามลำ� ดบั กรณีผืนป่าตะวันตกของไทยโดยเฉพาะป่าทุ่งใหญ่ได้รับการปกป้อง ไมน่ อ้ ยหนา้ ใครในโลก ทง้ั ในแงก่ ารจดั การพน้ื ทแี่ ละความอดุ มสมบรู ณ์ อย่างไรก็ตาม ยังมีปัญหาเรื่องสวัสดิการเจ้าหน้าท่ี แม้ปัจจุบันจะดีข้ึน กว่าอดีต แต่เจ้าหน้าท่ีก็ควรจะได้รับการดูแลเพิ่มข้ึน ซึ่งทางผู้บริหาร กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช รวมถึงกระทรวง ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมก็ได้เล็งเห็นและมีนโยบายที่จะ ช่วยเหลือเพ่ิมเติมใหม้ ากขนึ้ เท่าท่ีจะท�ำได้ ส�ำหรบั กรณเี สอื ดำ� และสัตวป์ ่าคมุ้ ครองที่เพิง่ ถูกสังหารไป เขาให้ ความเหน็ วา่ “เสอื ดำ� ทเี่ พงิ่ ถกู ลา่ แนน่ อนวา่ ไมใ่ ชเ่ สอื ดำ� ตวั สดุ ทา้ ยในปา่ ทงุ่ ใหญ่ แตก่ เ็ ปน็ ประเดน็ ทเี่ ราตอ้ งนำ� มาขบคดิ ในสว่ นเรอื่ งของคดเี มอื่ เกดิ กระแสสงั คมเชน่ นที้ กุ หนว่ ยงานยอ่ มตอ้ งทำ� เตม็ ที่ ทางเราเองยงั ไมห่ ยดุ หาพยานหลักฐาน ส่วนทีห่ ลายคนกลา่ วถึงจดุ ออ่ นเร่ืองการขออนุญาต

130 เมอ่ื ปลาจะกนิ ดาว การตรวจค้นก่อนเข้าในพ้ืนท่ีก็เป็นประเด็นให้เราหาข้อเท็จจริงเพื่อมา แก้ไข หลายเรือ่ งเปน็ บทเรียนให้กรมนำ� ไปเพมิ่ ประสทิ ธิภาพมากขึ้น ทั้งน้ี หลังเกิดเหตุการณ์ลักลอบล่าเสือด�ำและสัตว์ป่าคุ้มครองใน เขตรกั ษาพนั ธุส์ ัตว์ปา่ ทงุ่ ใหญฯ่ ชมรมอนุรักษ์อุทยานแห่งชาติ ไดอ้ อก แถลงการณ์ในเรอื่ งนว้ี า่ “ถงึ เวลาจดั ระเบยี บการเขา้ ศกึ ษาธรรมชาตใิ น เขตรกั ษาพนั ธุส์ ตั ว์ปา่ ทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวนั ตก” ธนพล สาระนาค ประธานชมรมอนรุ กั ษอ์ ทุ ยานแหง่ ชาติ ใหเ้ หตผุ ล วา่ ตามท่กี รมอทุ ยานแหง่ ชาติ สัตว์ปา่ และพนั ธพ์ุ ชื ไดเ้ ปดิ อนญุ าตให้ ประชาชนเข้าไปศึกษาธรรมชาติ และสัตว์ป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า โดยกำ� หนดวธิ กี ารและขน้ั ตอนการขออนญุ าต แตก่ ย็ งั เกดิ กรณผี เู้ ขา้ ไป ศึกษาธรรมชาติอาศัยการอนุญาตดังกล่าวเป็นช่องทางเข้าไปลักลอบ ล่าสัตว์ป่า ทางชมรมฯ จึงตรวจสอบวิธีการและขั้นตอนการเข้าศึกษา ธรรมชาติ ปรากฏว่าขาดความชดั เจนและล้าสมัยอยู่หลายประการ จงึ มีข้อเสนอแนะใหก้ รมอทุ ยานฯ ปรับปรุง แก้ไข พฒั นา และจดั ระเบียบ การเขา้ ศกึ ษาธรรมชาติ โดยแบ่งออกเปน็ ระยะสนั้ และระยะยาว ดังนี้ ระยะสั้น ควรก�ำหนดและจัดสถานที่ให้ศึกษาธรรมชาติไว้อย่าง ชัดเจน และแน่นอนว่ามีจุดใดให้ศึกษาธรรมชาติบ้าง โดยจัดท�ำเป็น เส้นทางศึกษาธรรมชาติและสัตว์ป่า หรือ เทรล (Trail) ไว้ ไม่ให้ห่าง ดา่ นตรวจหรอื หนว่ ยพทิ กั ษป์ า่ ดา่ นแรกทชี่ ายขอบเขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ ทงุ่ ใหญฯ่ โดยมเี จา้ หนา้ ทหี่ รอื อาสาสมคั รชาวบา้ นในทอ้ งถน่ิ นำ� เดนิ ศกึ ษา ธรรมชาติ (Guided Walk) ไม่ให้ประชาชนเดินศกึ ษาดว้ ยตนเอง และ ให้ผู้ขอเข้าศึกษาธรรมชาติและสัตว์ป่าจอดรถยนต์ไว้ที่ด่านตรวจหรือ หน่วยพิทักษ์ป่า แล้วเดินเท้าเข้าไปศึกษาธรรมชาติและสัตว์ป่าแบบ ไปเชา้ -เยน็ กลบั (Day Trip) เทา่ นน้ั ไมใ่ หน้ ำ� รถยนตท์ กุ ชนดิ เขา้ ไป และ ไมใ่ ห้มกี ารพักแรมหรอื คา้ งคนื ในปา่ ในระยะยาว

รายงานสถานการณ์สิง่ แวดล้อมในรอบปี 2561  131 (ภาพ: โครงการประกวดภาพถา่ ยโดยเจ้าหน้าท่ลี าดตระเวน เขตรกั ษาพันธสุ์ ตั ว์ปา่ ทุ่งใหญน่ เรศวรด้านตะวนั ตก)

132 เมื่อปลาจะกินดาว ระยะยาว เสนอใหจ้ ดั ตงั้ ศนู ยศ์ กึ ษาธรรมชาตแิ ละสตั วป์ า่ (Wildlife Camp; Nature Education Center) บรเิ วณชายเขตรักษาพนั ธส์ุ ัตวป์ ่า ทุ่งใหญ่ฯ เพื่อรองรับหรือบริการการศึกษาธรรมชาติและสัตว์ป่าอย่าง เปน็ ระบบ ใหผ้ ศู้ กึ ษาธรรมชาตแิ ละสตั วป์ า่ สามารถคา้ งคนื ในคา่ ยพกั แรม บ้านพัก หรือลานกางเต็นท์(Campground) ที่จัดไว้ในบริเวณศูนย์ได้ เป็นต้น โดยทางชมรมอนุรักษ์อุทยานแห่งชาติหวังว่ากรมอุทยาน แห่งชาติฯ จะใช้วิกฤตท่ีเกิดจากเหตุการณ์ลักลอบล่าสัตว์เสือด�ำและ สตั วป์ า่ สงวนครง้ั นเ้ี ปน็ โอกาสแก้ไข ปรบั ปรงุ พฒั นา และจดั ระเบยี บการ เขา้ ศกึ ษาธรรมชาตแิ ละสตั วป์ า่ ในเขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ ทงุ่ ใหญน่ เรศวร ดา้ นตะวนั ตกใหช้ ดั เจนและทนั สมยั ตราบนานเท่านาน หลังเหตุการณ์ลักลอบล่าเสือด�ำและสัตว์ป่าคุ้มครองในเขตรักษา พันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่ฯ ชีวิตในป่ากลับมาด�ำเนินตามครรลอง ธารน้�ำ รินไหลให้ความชุ่มช้ืนกับผืนป่า ต้นไทรใหญ่น้อยให้ความร่มเย็นและ ลูกไทรเล็กๆ เป็นอาหารให้กับนก สัตว์ป่าออกหากิน สัตว์กินพืชแทะ เล็มใบหญ้า สัตว์กินเน้ือออกล่าสัตว์กินพืช เมื่อถึงเวลาทุกชีวิตก็จะ ลม้ ตายกลายเปน็ ปุ๋ยหล่อเลยี้ งดนิ เจ้าหนา้ ท่ีพทิ ักษป์ า่ เดินทางกลบั จากให้การกับเจ้าหน้าที่ และเมื่อ ถึงเวลาคนหนุ่มกลุ่มนีก้ ็ออกลาดตระเวนปกปอ้ งผืนปา่ ตอ่ ไป ม.ล.ปรญิ ญากร วรวรรณ ชา่ งภาพสตั วป์ า่ และนกั เขยี นผอู้ ทุ ศิ ชวี ติ ใหก้ บั การเกบ็ บนั ทกึ เรอ่ื งราวชวี ติ ในพงไพร เคยกลา่ วในงานเสวนา สบื ต�ำนานบริบาลผู้พิทักษ์ป่า จัดโดยมูลนิธิสืบนาคะเสถียร เม่ือวันที่ 18 กมุ ภาพนั ธ์ 2561 วา่ “วันน้ถี ้าเปรมชัยออกจากอติ าเลียนไทยก็เป็นคน ปกติ ไมไ่ ดม้ อี ะไร กระจอกดว้ ยซำ้� แตส่ งิ่ ทนี่ กั ลา่ สตั วม์ อื อาชพี ทำ� พวกนนั้ จะไมย่ อมให้โดนจับ และการลา่ ทกุ ครงั้ มใี บสงั่ ไดค้ า่ แรงสงู มาก เพราะ ตอ้ งเสยี่ งการปะทะ การบาดเจบ็ สว่ นเปรมชยั ทำ� ไดเ้ พยี งนง่ั ปว่ ยๆ หนา้ แคมป์ซง่ึ กระจอกมาก เป็นเรือ่ งปกติท่ีจับได”้

รายงานสถานการณส์ งิ่ แวดล้อมในรอบปี 2561  133 เขายงั ให้ความเหน็ วา่ “ถ้าวนั นี้เราเสยี ใจเพราะเสือด�ำหน่ึงตวั ตาย ประเดน็ เลก็ ไป สง่ิ แวดลอ้ มไมใ่ ชแ่ คเ่ รอื่ งทงุ่ ใหญน่ เรศวร ตอ้ งใหก้ ำ� ลงั ใจ เจ้าหน้าที่ทุกเขต ถ้าเราไม่พอใจกับการตายของเสือด�ำ เราทุกคนต้อง กลับไปดูแลบ้านใครบ้านมัน กลับไปรักษาสิ่งแวดล้อมบ้านเรา ให้ ความส�ำคัญกับเจ้าหน้าที่พิทักษ์ป่า ไม่ใช่ไปสงสารเพราะเขากินมาม่า ปลากระป๋อง กรณีเสือด�ำและเปรมชัย เป็นประเด็นเล็กๆ แต่เราอย่า ทำ� ใหเ้ ล็กแคน่ ี้ ต้องไปให้ไกล” ในระบบนิเวศโลกไม่ได้เป็นท่ีอยู่อาศัยของมนุษย์เท่าน้ัน แต่เป็น ของทกุ ชวี ติ ผา่ นมารว่ มครง่ึ ปนี บั จากวนั ทเ่ี สอื ดำ� จบชวี ติ ลงอยา่ งแหกกฎหว่ งโซ่ อาหาร แม้เปน็ คดใี หญท่ ส่ี งั คมจบั ตา อกี ทัง้ ผู้มีอ�ำนาจลว้ นแสดงทา่ ทีว่า จะไม่ปกป้องผู้กระท�ำผิด แต่เวลาเท่าน้ันที่จะให้ค�ำตอบว่าบทสรุปของ คดีนี้จะลงเอยอยา่ งไร เนิ่นนานมาแล้วมีค�ำกล่าวให้ก�ำลังใจที่เล่าต่อกันมาในหมู่นัก อนุรักษ์ไทยว่า ยามใดฝ่ายอนุรักษ์หรือผู้คนท่ีเฝ้าติดตามปัญหา ทรัพยากรธรรมชาติหนักแน่น เข้มแข็ง ฝ่ายต่อต้านที่คิดจะท�ำลาย ธรรมชาติ จะอ่อนล้า อ่อนแรง ตรงกันข้ามยามใดฝ่ายอนุรักษ์ไร้ส้ิน เรี่ยวแรง ฝ่ายทำ� ลายธรรมชาตกิ จ็ ะเขม้ แข็งขน้ึ มา ในวนั นท้ี สี่ งั คมเฝา้ จบั ตา และเจา้ หนา้ ทพี่ ทิ กั ษป์ า่ ยงั คงปฏบิ ตั หิ นา้ ท่ี อยา่ งแขง็ ขัน ชวี ิตหนึ่งของเสอื ดำ� และสตั วป์ า่ คมุ้ ครองคงจะไม่ตายฟรี

134 เมื่อปลาจะกินดาว สถิตเิ สอื ด�ำ (เสือดาว) เสอื ดาว (Panthera pardus) ทว่ั โลกแบง่ ออกเปน็ 9 ชนดิ ยอ่ ย และ มีเพยี ง 5 ชนดิ ย่อยเทา่ นนั้ ทีม่ เี สอื ดำ� คาดการณ์มีจำ� นวนประชากรดงั น้ี   เสอื ดาวศรีลงั กา  [Sri Lankan leopard (P. p. kotiya)] ใกล้สูญพันธ์ุ  700-950 ตวั  

รายงานสถานการณ์ส่งิ แวดลอ้ มในรอบปี 2561  135 เสือดาวอินโดไชนสิ   [Indochinese leopard (P. p. delacouri)] ใกลส้ ูญพนั ธ์ุ  973–2,503 ตวั   แบ่งเปน็ ตัวเตม็ วยั ทสี่ ามารถขยายพนั ธ์ุ 409–1,051 ตัว  ในไทยคาดว่ามีอยู่ไมเ่ กนิ 250 ตวั เสอื ดาวชวา  [Javan leopard (P. p. melas)]  เส่ียงข้นั วกิ ฤตต่อการสูญพันธ ์ุ 350-525 ตวั แบ่งเปน็ ตวั เตม็ วัยทส่ี ามารถขยายพันธ์ุไมเ่ กิน 250 ตวั     เสือดาวแอฟรกิ า  [African leopard (P. p. pardus)] มีความเส่ียงต่�ำต่อการสูญพันธุ์ แต่สายพันธุ์ย่อย (subspecies) อยูใ่ นสถานการณแ์ ตกต่างกัน มากกว่า 700,000 ตวั   เสือดาวอินเดีย เนปาล ภูฏาน   [Indian leopard (P. p. fusca)] เกือบอยใู่ นข่ายเสี่ยงต่อการสูญพนั ธุ์ 12,000-14,000 ตัว และคาดว่าก�ำลงั เพิ่มข้ึน

136 เม่อื ปลาจะกินดาว บนั ทกึ คดีดังคนกบั ปา่ ดร.ปราโมทย์ เสริมศีลธรรม คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย ให้ความเห็นถึงลักษณะของคดีที่ได้รับความสนใจ จากผ้คู นวา่ “คดีดังหรือคดที ี่ไดร้ บั ความสนใจจากประชาชนจะมี ประเด็นหรือจุดท่ีจะท�ำให้มันดัง หน่ึงคือตัวผู้กระท�ำความผิดเอง ท่ีเป็นคนดัง มีชื่อเสียงในสังคม อีกกรณีหนึ่งอาจเป็นเพราะสื่อ หรอื คนภายนอกท�ำใหค้ ดีดงั ขึ้นมา ทั้งท่จี ริงแลว้ อาจจะไมไ่ ด้เป็น คดีที่มีอะไรน่าสนใจในรายละเอียด ยกตัวอย่างคดี “ตายายเก็บ เหด็ ” อาจเป็นสื่อมวลชนที่ท�ำให้คดดี งั หรอื อกี กรณีหนง่ึ อาจเกิด จากความไมช่ อบมาพากลในการดำ� เนนิ คดี ผทู้ ตี่ ดิ ตามขา่ วอาจจะ รูส้ กึ วา่ การด�ำเนนิ คดไี มถ่ ูกตอ้ งเที่ยงตรง ท�ำไมไม่จบั คนน้นั หรอื คนนี้ จนทำ� ให้คดีเหล่าน้นั ดงั ขึน้ มา” 2550-2553, รุกเขายายเท่ียง เขายายเที่ยงต้ังอยู่ในต�ำบลคลองไผ่ อ�ำเภอสีคิ้ว จังหวัด นครราชสีมา กรมป่าไม้ประกาศให้เป็นป่าสงวนตาม พ.ร.บ. ป่า สงวนแหง่ ชาติ พ.ศ. 2507 ปี2534มกี ารจดั สรรทด่ี นิ ใหแ้ กเ่ กษตรกรทอี่ ยอู่ าศยั เบา้ สนิ นอก ได้รับที่ดินสองแปลงเน้ือที่ 14 ไร่ และ 7 ไร่ ต่อมาที่ดินผืนน้ี ถูกขายและเปลี่ยนผู้ถือครองจนกระทั่งถึงปี 2545 ผู้ถือครองคือ พ.อ.หญิงท่านผู้หญงิ จิตรวดี จุลานนท์ ภรรยาของ พล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์ ในปี 2550 ขณะท่ี พล.อ.สุรยุทธ์ จุลานนท์ ด�ำรงต�ำแหน่ง นายกรัฐมนตรี กถ็ ูก คมุ้ พงษ์ ภูมภิ ูเขยี ว ทนายความรอ้ งทุกข์ให้ ดำ� เนินคดขี อ้ หาบุกรุกที่ดนิ ป่าสงวนฯ

รายงานสถานการณ์สงิ่ แวดลอ้ มในรอบปี 2561  137 ปลายทางของคดี ต้นปี 2553 อัยการชี้ว่า พล.อ.สุรยุทธ์ ไม่มีความผิด เนอื่ งจากขาดเจตนาบุกรกุ ปา่ แตย่ นื ยันวา่ ไม่มีสทิ ธิ ครอบครอง สง่ ผลให้บ้านพกั ตอ้ งถูกร้อื ถอน 2552, ค่าปรับโลกร้อน ก�ำจาย ชัยทอง ชาวบ้านคอกเสือ ต�ำบลบ้านนา อ�ำเภอ ศรนี ครนิ ทร์ จงั หวดั พทั ลงุ และสามปี ระกอบอาชพี ทำ� สวนยางพารา ในที่ดนิ ซ่งึ จับจองมาแต่บรรพบุรุษ ปี 2546 กำ� จายเหน็ วา่ ตน้ ยาง ในสวนหมดสภาพทจี่ ะใหน้ ำ้� ยาง จงึ ยน่ื เรอ่ื งขออนญุ าตโคน่ ยางกบั กองทนุ สงเคราะหส์ วนยางและไดร้ บั หนงั สอื ตอบรบั เขาจงึ โคน่ ยาง เพื่อปลูกใหม่ทดแทน แต่ต่อมาก�ำจายถูกด�ำเนินคดีเนื่องจาก เจา้ หนา้ ทรี่ ะบวุ า่ ทดี่ นิ ปลกู สวนยาง 8 ไร่ 2 งาน 85 ตารางวา อยใู่ น เขตอทุ ยานแหง่ ชาตเิ ขาป-ู่ เขาหญา้ การตดั ตน้ ยางพาราจงึ เทา่ กบั เป็นการตัดต้นไม้ในเขตอนรุ ักษ์

138 เมอ่ื ปลาจะกินดาว กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ได้ฟ้องท้ัง คดีอาญาซึ่งมีโทษจ�ำคุก และฟ้องคดีแพ่งเพ่ือเรียกค่าเสียหาย เปน็ เงนิ สงู ถงึ 1,672,740 บาท จากการประเมนิ มลู คา่ ความเสยี หาย อย่างละเอียด เช่น ค่าการสูญหายของธาตุอาหาร ค่าท�ำให้ดิน ไมด่ ูดซับน�้ำฝน คา่ ทำ� ใหน้ ำ�้ สญู เสยี จากพน้ื ทโี่ ดยการแผดเผาของ รังสี ดวงอาทิตย์ ค่าความเสียหายจากการสูญเสียป่าสามชนิด คือ ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ และป่าเต็งรัง เม่ือน�ำมูลค่าความ เสยี หายมารวมกนั พบวา่ ในหนงึ่ ปีการทำ� ลายป่าไม้ในพืน้ ที่ 1 ไร่ จะกอ่ ความเสยี หายคดิ เป็นมูลค่าประมาณ 150,000 บาทต่อไร่ ปลายทางของคดี ศาลจงั หวดั พทั ลงุ พพิ ากษาวา่ กำ� จายเปน็ ผู้ กระทำ� ความผดิ ตามกฎหมาย พรอ้ มกบั ใหช้ ดใชค้ า่ เสยี หายทางแพง่ ตามการตคี า่ จากงานวชิ าการ นบั เปน็ คดปี ระวตั ศิ าสตรท์ เี่ กยี่ วขอ้ ง กับการกระท�ำอนั มผี ลทำ� ใหเ้ กิดภาวะโลกรอ้ น

รายงานสถานการณส์ ิ่งแวดลอ้ มในรอบปี 2561  139 2553-2560, ตายายเก็บเหด็ วันท่ี 12 กรกฎาคม 2553 อุดม ศิริสอน อายุ 53 ปี และ แดง ศิริสอน อายุ 50 ปี สองสามีภรรยาจอดรถจักรยานยนต์ไว้หน้า เขตป่าสงวนแหง่ ชาติบา้ นหนองกงุ ไทย ต�ำบลโนนสะอาด อ�ำเภอ ห้วยเม็ก จังหวัดกาฬสินธุ์ เป็นเวลาเดียวกับที่เจ้าหน้าท่ีน�ำก�ำลัง เข้าจับกุมผู้ลักลอบตัดไม้ ท้ังคู่ให้การภายหลังว่าเข้าไปเก็บเห็ด และให้การว่าเห็นกลุ่มคนตัดไม้หลบหนีออกจากป่า ด้วยความ หวาดกลัวจงึ วง่ิ หนตี ามออกมาตอ่ มา อุดม และ แดง ถูกตง้ั ขอ้ หา บุกรุกและตัดไม้ในป่ารวม 72 ไร่ ครอบครองไม้หวงห้ามโดย ไมไ่ ด้รบั อนญุ าต เป็นไม้สกั และไม้กระยาเลยกวา่ 1,000 ตน้

140 เมือ่ ปลาจะกินดาว ศาลชน้ั ตน้ และศาลอทุ ธรณพ์ พิ ากษาจำ� คกุ 30 ปี ทงั้ คยู่ อมรบั สารภาพจงึ ลดโทษเหลอื 15 ปี ทงั้ สองบอกวา่ คดิ วา่ ถา้ ยอมรบั แลว้ ศาลจะลดโทษ ปล่อยตัวกลับบา้ น ปลายทางของคดี วนั ที่ 2 พฤษภาคม 2560 ศาลฎกี าพพิ ากษา จ�ำคุกสองสามภี รรยาคนละ 5 ปี สบื พงษ์ศรพี งษก์ ลุ โฆษกศาลยตุ ธิ รรมชแ้ี จงวา่ การพจิ ารณาคดี ปราศจากอคตเิ รอื่ งความรวยความจนและทง้ั สองคนไมใ่ ช่“ตายาย” ตามทส่ี ือ่ มวลชนเรยี ก เพราะทัง้ คเู่ พิ่งมอี ายุ 50 ปี สว่ นศาลชนั้ ต้น พิจารณาโทษเชน่ นัน้ เพราะจำ� เลยรบั สารภาพว่ากระทำ� ผิดจริง 2554, รุกเขตหวงห้ามป่าภคู ง้ิ หวั หนา้ เขตรกั ษาพันธ์สุ ตั ว์ป่าภูเขียว จังหวดั ชัยภูมิ แจ้งจับ เจษฎาภรณ์ ผลดี หรือ ต๊ิก นักแสดง ชื่อดัง ในฐานะผู้ด�ำเนิน รายการเนวิเกเตอร์ ข้อหาฝ่าฝืนค�ำส่ังเจ้าหน้าท่ี เข้าไปถ่ายท�ำ รายการในพน้ื ท่ีหวงหา้ ม

รายงานสถานการณส์ ่งิ แวดล้อมในรอบปี 2561  141 เจษฎาภรณ์ อธบิ ายว่า ตดิ ตอ่ ขออนญุ าตถ่ายทำ� รายการกับ ทางเขตรกั ษาพนั ธส์ุ ตั วป์ า่ ฯ ซงึ่ มพี นื้ ทอี่ นโุ ลมใหเ้ ขา้ ถา่ ยทำ� ไดบ้ าง สว่ นซงึ่ เปิดให้มีเส้นทางศกึ ษาธรรมชาตแิ ละงานด้านวิจยั บริเวณ ที่ถ่ายท�ำไม่มเี จ้าหน้าทหี่ ้ามอยา่ งชดั เจน ปลายทางของคดี หลงั จากรวบรวมหลกั ฐาน เจา้ หนา้ ทตี่ ำ� รวจ และตวั แทนกรมอทุ ยานแหง่ ชาตมิ คี วามเหน็ ไมฟ่ อ้ งนกั แสดงชอื่ ดงั อยั การจังหวดั ชยั ภมู กิ ม็ ีความเหน็ ตรงกนั คือไมส่ ัง่ ฟอ้ ง ขอให้เปน็ กรณีศึกษา และเปน็ บทเรยี นร่วมกนั 2554-ปจั จบุ นั , บิลลแ่ี ละปคู่ ออี้แหง่ ปา่ แก่งกระจาน เจ้าหน้าท่ีอุทยานแห่งชาติแก่งกระจานไล่ร้ือ เผาบ้าน ยุ้ง ฉางข้าว รวมท้ังยึดเครื่องมือท�ำการเกษตรของชาวกะเหร่ียงโป่ง ลกึ -บางกลอย อำ� เภอแกง่ กระจาน จงั หวดั เพชรบรุ ี รวมจำ� นวน 6 ครงั้ ระหว่างเดือนเมษายน 2553 – กรกฎาคม 2554 มีบา้ นเรอื น และยงุ้ ฉางถกู รอื้ ถอนและเผาทำ� ลายมากกวา่ 100 หลงั ทำ� ใหช้ าว กะเหรีย่ ง 17 ครอบครวั ซ่งึ มีสมาชิก 80 คน ไร้ท่ีอยอู่ าศยั และท่ี ท�ำกนิ พรอ้ มกบั ถูกบังคบั ออกจากพื้นที่ วันที่ 4 พฤษภาคม 2555 ปู่คออ้ี มีมิ กับพวกรวม 6 คน ย่ืนฟ้องศาลปกครองเพื่อเรียกค่าเสียหาย และขอสิทธิกลับไปอยู่ อาศัยและท�ำกินในผืนป่าแก่งกระจานตามท่ีเคยต้ังรกรากอาศัย มาตงั้ แต่บรรพบุรษุ ระหว่างการต่อสู้คดี วันท่ี 17 เมษายน 2557 พอละจี รักจงเจรญิ หรือ “บลิ ล”ี่ อายุ 30 ปี

142 เมือ่ ปลาจะกนิ ดาว แกนนำ� ชาวกะเหรย่ี งบา้ นบางกลอย หนงึ่ ในพยานคดรี อ้ื ถอน และเผาบา้ น หายตวั ไปอยา่ งลกึ ลบั หลงั ออกเกบ็ นำ�้ ผงึ้ ปา่ พณิ นภา พฤกษาพรรณ ภรรยาของบลิ ล่ี กลา่ วหาวา่ ชยั วฒั น์ ลมิ้ ลขิ ติ อกั ษร หวั หนา้ อทุ ยานแหง่ ชาตแิ กง่ กระจาน พรอ้ มเจา้ หนา้ ทเ่ี ปน็ ผคู้ วบคมุ ตัวบิลล่ไี ป ก่อนท่จี ะหายตวั ไปอยา่ งปริศนา ชยั วฒั น์ ยอมรบั วา่ ควบคมุ ตวั บลิ ลไี่ วจ้ รงิ เพราะมนี ำ้� ผงึ้ ปา่ ไว้ ในครอบครอง 6 ขวด จงึ ไดเ้ รยี กตวั มาตกั เตอื น และปลอ่ ยตวั ไปแลว้ ปลายทางของคดี วนั ท่ี 7 กนั ยายน 2559 ศาลปกครองกลาง มคี ำ� พพิ ากษาใหช้ ดใชค้ า่ สนิ ไหมทดแทนแกผ่ ฟู้ อ้ ง 10,000 บาทตอ่

รายงานสถานการณ์สง่ิ แวดลอ้ มในรอบปี 2561  143 ราย ภายใน 30 วนั แต่วิธรี อ้ื ถอนสิง่ ปลูกสรา้ งด้วยการเผาทำ� ลาย นน้ั ศาลตดั สนิ วา่ เปน็ การดำ� เนนิ การทเ่ี หมาะสมตามอำ� นาจโดยชอบ ผ้ฟู ้องคดยี น่ื อทุ ธรณต์ ่อ วันท่ี 12 มิถุนายน 2561 ศาลปกครองสูงสุดสั่งให้ชดใช้ ค่าสินไหมทดแทนกรณีรื้อถอนเผาท�ำลายเป็นเงินประมาณ 50,000 บาทตอ่ ราย แตก่ ารขอกลบั คนื สทู่ อ่ี ยอู่ าศยั เดมิ ศาลเหน็ วา่ ผู้ฟ้องคดีไม่มีสิทธิท่ีจะอยู่อาศัยในท่ีดินพิพาทเนื่องจากอยู่ในเขต อทุ ยานแหง่ ชาตแิ กง่ กระจาน และผฟู้ อ้ งคดไี มม่ หี นงั สอื สำ� คญั แสดง สทิ ธใิ นทด่ี นิ หรอื หลกั ฐานแสดงการไดร้ บั อนญุ าตจากทางราชการ ใหค้ รอบครองทำ� ประโยชน์ในทดี่ นิ ดงั กลา่ วโดยชอบดว้ ยกฎหมาย ขณะท่ีคดีเกี่ยวกับการหายตัวไปของ “บลิ ล่”ี ไม่มีความคืบหน้า 2555, ล่ากบทดู ป่าแก่งกระจาน ปี 2555 พ.ต.ท. ธีรยุทธ เกตุม่ังมี อดีตสารวัตรสืบสวน สถานตี ำ� รวจภูธรปราณบุรี (สว.สส.สภ.ปราณบรุ ี) กับพวก 8 คน ลักลอบต้ังแคมป์ล่าสัตว์ในเขตอุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน ถูก เจ้าหน้าที่อุทยานแห่งชาติฯ จับกุม ตรวจพบของกลางคือกบทูด ซากกระจง พรอ้ มภาพถา่ ยทกี่ ลมุ่ นายพรานถา่ ยเกบ็ ไว้ มที งั้ ภาพนง่ิ และภาพเคลอื่ นไหว ทงั้ หมดถกู ควบคมุ ตวั สง่ ใหพ้ นกั งานสอบสวน สภ.แกง่ กระจาน ด�ำเนนิ คดี พนักงานสอบสวนสั่งฟ้องผู้ต้องหาเพียง 8 คน แต่ไม่มีช่ือ พ.ต.ท.ธรี ยทุ ธโดยสทุ ธพิ งษ์ตนั บญุ ยศริ เิ ดชนายอำ� เภอแกง่ กระจาน ในฐานะหัวหน้าพนักงานสอบสวน ชี้แจงว่า พ.ต.ท. ธีรยุทธ เดินอยู่ในป่าเพียงล�ำพังกับอาวุธมีดเล่มเดียว ไม่ได้มีพฤติกรรม ล่าสัตว์ ต่อมาอธิบดีกรมการปกครองได้มีค�ำสั่งย้าย สุทธิพงษ์

144 เมื่อปลาจะกนิ ดาว ไปชว่ ยราชการในพื้นท่ีอืน่ ปลายทางของคดี วันท่ี 30 มกราคม 2560 ศาลฎีกามีค�ำ พิพากษาจ�ำคุก พ.ต.ท. ธีรยุทธ 10 เดือน โดยไม่รอลงอาญา และ จำ� เลยคนอ่นื ๆ ถกู ตัดสนิ จ�ำคุกเชน่ เดียวกัน

รายงานสถานการณส์ งิ่ แวดล้อมในรอบปี 2561  145 2560, รกุ ป่าทับลาน วนั ที่ 27 กมุ ภาพันธ์ 2560 พล.ต.อ. จมุ พล มั่นหมาย อดีต รองผู้บังคับบัญชาการต�ำรวจแห่งชาติ ถูกออกหมายจับในข้อหา ก่อสร้างบ้านพักตากอากาศบุกรุกเขตอุทยานแห่งชาติทับลาน อ�ำเภอวังน้�ำเขียว จังหวัดนครราชสีมา พ้ืนที่ประมาณ 13 ไร่ 1 งาน 75 ตารางวา ปลายทางของคดี วันที่ 10 มีนาคม 2560 ศาลจังหวัด นครราชสีมา พิพากษาให้จ�ำคุก 6 ปี ฐานทุจริตต่อหน้าท่ี และ บุกรุกท�ำลายป่า จ�ำเลยให้การสารภาพจึงลดโทษก่ึงหนึ่งเหลือ จำ� คกุ 3 ปี โดยไมร่ อลงอาญา พรอ้ มใหร้ อ้ื ถอนบา้ นพกั สง่ิ ปลกู สรา้ ง ออกไปจากพื้นท่ีบุกรุก และชดใช้ค่าเสียหายให้กับทางราชการ เปน็ เงิน 892,000 บาท 2561, ขบวนการมอดไมพ้ ะยูง วนั ที่ 4 กมุ ภาพนั ธ์ 2561 ตำ� รวจสถานตี ำ� รวจภธู รบา้ นนาเดมิ จังหวัดสุราษฎร์ธานี พร้อมด้วยเจ้าหน้าท่ีหน่วยป้องกันรักษาป่า และหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องเข้าตรวจยึดท่อนไม้พะยูงท่ีถูกลักลอบ ตัดบริเวณรมิ ถนนสายเอเชีย 41 และยดึ ไดร้ ถกระบะของคนรา้ ย ซึ่งพบว่าเป็นของ บรรจง เทือกสุบรรณ ลูกพี่ลูกน้องของ สุเทพ เทือกสุบรรณ บรรจงชแี้ จงวา่ บตุ รชายคอื วิทวฒั น์ เทอื กสบุ รรณ อายุ 34 ปี เป็นผูข้ อยมื ไปขบั เมือ่ 2 วันก่อน วนั ตอ่ มาวทิ วฒั น์ไดเ้ ขา้ มอบตวั และใหก้ ารวา่ มผี มู้ าจา้ งวาน ไปรับคนงานบริเวณดังกล่าว เมื่อเห็นเจ้าหน้าท่ีมาตรวจสอบจึง ตกใจวง่ิ หนีและท้งิ รถไว้

146 เมื่อปลาจะกนิ ดาว ความคืบหน้าของคดี วิทวัฒน์ถูกแจ้งข้อหามีไม้หวงห้าม อันยังไม่ได้แปรรูป โดยไม่มีรอยตราค่าภาคหลวง หรือรอยตรา รฐั บาลขายไว้ในครอบครอง รวมถงึ ทำ� ไม้ในเขตปา่ สงวนแหง่ ชาติ โดยไม่ไดร้ ับอนญุ าต

เอกสารอา้ งอิง เอกสารประกอบเวที ฬ.จุฬาฯ นติ มิ ิติ สัมมนาทางวิชาการ เร่อื ง “คนกับป่า: ต�ำนานคดดี งั ” วนั ศกุ ร์ท่ี 23 กุมภาพนั ธ์ 2561 คณะนิตศิ าสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลยั ขอขอบคุณ / ทีม่ าภาพ ยุพนิ กาญจนารัตน์ งานบริการช่วยคน้ คว้าและยืมระหว่างห้องสมดุ ฝ่ายบรกิ ารสารนิเทศ ส�ำนกั หอสมุดกลาง สถาบันเทคโนโลยพี ระจอมเกล้าเจ้าคุณ ทหารลาดกระบงั