หนัสิอเรียนภาษไทย ป4 หลักภาษา

บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

บริษทั สรางสรรคส ื่อเพอ่ื การเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD บริษทั สรางสรรคส่ือเพอื่ การเรยี นรู (สสร.) จาํ กัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD

หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ภาษาไทย บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ๔ .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD หลกั ภาษา และการใชภ้ าษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ ผ้เู รยี บเรยี ง บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ผศ. ดร.วรวรรธน์ ศรียาภยั ผศ. ดร.อริยานวุ ัตน ์ สมาธยกุล .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ผศ. ดร.ปฏพิ นั ธ์ อทุ ยานุกลู ผศ. ดร.สุทัศน์ วงศ์กระบากถาวร พมิ พค์ รั้งที่ ๑ ผูต้ รวจ สงวนลิขสิทธติ์ ามพระราชบัญญัติ รศ. ดร.บญุ ยงค ์ เกศเทศ ISBN : 978-616-7768-83-0 ผศ. ดร.สมัย วรรณอดุ ร ปีท่พี ิมพ ์ ๒๕๖๔ สุนันทา ปฐมนุพงศ์ จา� นวนทีพ่ มิ พ์ ๑๐,๐๐๐ เลม่ บรรณาธกิ าร จัดพมิ พแ์ ละจา� หนา่ ยโดย ผศ. ดร.กัลยา กุลสวุ รรณ บริษัท สร้างสรรค์ส่อื เพือ่ การเรียนรู้ (สสร.) จ�ากดั ๑๕๑๘/๗ ถนนประชาราษฎร์ ๑ แขวงวงศ์สว่าง เขตบางซื่อ กรงุ เทพฯ ๑๐๘๐๐ โจทัดรศพพั มิ ทพ ์ แ์: ล๐ะ-๒จา�๕ห๘น๗า่ -ย๗โ๙ด๗ย๒, ๐-๒๕๘๖-๐๙๔๘, ๐-๒๕๘๗-๙๓๒๒-๒๖ โทรสาร : ๐-๒๐๔๔-๔๔๗๒ E-mail : [email protected]

ค�ำช้ีแจงกำรใช้ สื่อกำรเรียนรู้ องคป์ ระกอบตา่ ง ๆ ในแต่ละหน่วยการเรยี นรู้ ภาพประกอบ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ช่ือหน่วยการเรยี นรู้ หนว่ ยการเรียนรู้ .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD มาตรฐานการเรียนรู้ ภาพประกอบที่เช่ือมโยง และตัวชี้วัด เนือ้ หาในหน่วยการเรียนรู้ ระบุมาตรฐานการเรียนรู้ สาระส�าคัญ และตัวช้ีวัดที่ก�าหนดในแต่ละ หนว่ ยการเรยี นรู้ ใจความส�าคัญของเนื้อหา ทท่ี �าใหผ้ ู้เรยี นเขา้ ใจงา่ ย แผนผงั สาระการเรียนรู้ เป็นการก�าหนดบทเรียน ให้กับผเู้ รียน กิจกรรมนา� เข้าสบู่ ทเรียน เนอ้ื หา เพื่อกระตุ้นผู้เรียนให้เกิดการคิด เน้ือหาครบถ้วน ตามมาตรฐาน วิเคราะห์ และเกดิ ความสนใจกอ่ นเรียน การเรียนรู้และตัวชี้วัด มีความกระชับ และได้ใจความบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ภาพประกอบเนอ้ื หา เพ่ิมความน่าสนใจของ เน้ือหาและกระตุ้นให้เกิด การเรียนรู้

เสรมิ ความรู้ เรียนรู้ค�า จ�าความหมาย เป็นการแทรกความรู้เสริมใน ค� า ศั พ ท ์ พ ร ้ อ ม ค ว า ม ห ม า ย เรื่องท่ีก�าลังกล่าวถึงในเนื้อหาของ ท่ีสอดคล้องกับเนื้อเรื่องในหน่วย แต่ละหนว่ ยการเรยี นรู้ การเรยี นรู้ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD เกรด็ น่ารู้ คูห่ ลกั ภาษา เปน็ เกรด็ ความรเู้ พม่ิ เตมิ เกยี่ วกบั เนอื้ หาในหนว่ ยการเรยี นรู้ สรปุ เนื้อหาประจ�าหนว่ ย เป็นการสรุปเน้ือหาของแต่ละ หน่วยการเรียนรู้ เพื่อให้ผู้เรียนได้ ทบทวนความรู้กอ่ นตอบคา� ถาม กิจกรรมเสรมิ เพ่ิมการเรยี นรู้บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD เ ป ็ น กิ จ ก ร ร ม ห รื อ ค� า ถ า ม ที่ฝึกทักษะด้านกระบวนการคิด การลงมือปฏิบตั ิของผู้เรยี น ค�าถามทบทวนชวนคิด กิจกรรมเชอ่ื มโยงความรู้ เป็นค�าถามที่พัฒนาผู้เรียน น�าความรู้ในหน่วยการเรียนรู้ เพ่ือประเมินความเข้าใจ และเพ่ิม ไ ป เ ช่ื อ ม โ ย ง เ ข ้ า กั บ ก ลุ ่ ม ส า ร ะ ประสิทธิภาพในการคิดวิเคราะห์ การเรยี นรู้อนื่ ๆ ของผู้เรียน ให้สอดคล้องกับหน่วย การเรียนรู้

ค�ำนำ� หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ภาษาไทย หลักภาษาและการใช้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ เล่มนี้ จดั ทา� ขน้ึ โดยยดึ ตามมาตรฐานการเรยี นรแู้ ละตวั ชว้ี ดั กลมุ่ สาระ การเรียนรู้ภาษาไทย ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพื้นฐาน พุทธศักราช ๒๕๕๑ มุ่งส่งเสริมให้ผู้เรียนได้ศึกษาหลักภาษาและการใช้ภาษาไทย โดยแบ่งเป็น ๔ สาระ การเรียนรู้ ได้แก่ สาระท่ี ๑ การอ่าน สาระท่ี ๒ การเขียน สาระที่ ๓ การฟัง การดู และ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD การพูด และสาระท่ี ๔ หลักการใช้ภาษาไทย ผู้เรียนจะได้เรียนรู้ทักษะการใช้ภาษาไทย ที่ถูกต้องและเหมาะสมตามสถานการณ์ต่าง ๆ ครอบคลุมท้ังทักษะการอ่าน การเขียน การฟัง การดู และการพูด ผู้เรียนสามารถเข้าใจการใช้ไวยากรณ์ภาษาไทย ต้ังแต่ระดับเสียง พยางค์ ค�า ประโยค ไปจนถึงการอ่านข้อความได้อย่างถูกต้อง และน�าความรู้เร่ืองการใช้ ภาษาไทยไปปรับใชใ้ นชีวิตประจา� วันได้ หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ภาษาไทย หลักภาษาและการใช้ภาษาไทย ช้ันประถมศึกษาปีที่ ๔ เล่มน้ี มี ๑๒ หน่วยการเรียนรู้ แต่ละหน่วยการเรียนรู้ประกอบด้วย มาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัด สาระส�าคัญ แผนผังสาระการเรียนรู้ เนื้อหาท่ีครบตาม หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพน้ื ฐาน พทุ ธศักราช ๒๕๕๑ มีกิจกรรมและคา� ถามคดิ วเิ คราะห์ เพื่อพัฒนากระบวนการคิดของผู้เรียน ที่สามารถน�าไปเชื่อมโยงกับกลุ่มสาระการเรียนรู้อื่น ๆ และน�าไปเสริมประสบการณ์ หรือปรับใช้ในชีวิตประจ�าวับริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด นได้ นอกจากน้ี ยังมีค�าศัพท ์ พร้อมความหมายที่สอดคล้องกับเนื้อหาในหน่วยการเรี.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU(SSR.)CO.,LTDยนรู้ และมีการแทรกความรู้ เพมิ่ เตมิ ในเนอื้ หาหนว่ ยการเรยี นรู้แตล่ ะหน่วยอกี ดว้ ย บริษัท สร้างสรรค์สื่อเพ่ือการเรียนรู้ (สสร.) จ�ากัด หวังเป็นอย่างย่ิงว่า หนังสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ภาษาไทย หลักภาษาและการใช้ภาษาไทย ชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ เล่มนี้ จะเป็นเคร่ืองมือช่วยให้ครูและผู้เรียนเกิดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนบรรลุเป้าหมาย ด้านการเรยี นหลักภาษาไทย และน�าไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวิตประจ�าวนั ได้อยา่ งมีประสทิ ธภิ าพ บรษิ ทั สร้างสรรค์สือ่ เพอ่ื การเรียนรู้ (สสร.) จา� กัด

สำรบญั หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ๑ มาตรา ก กา และมาตราตวั สะกด หน้า ๑ ๑. มาตรา ก กา ๒. มาตราตวั สะกด ๘ มาตรา ๓ ๖ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ๑๓ ๑๕ .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ๑๖ ๑๘ หน่วยการเรยี นรู้ที่ ๒ การผันวรรณยกุ ต์ ๒๕ ๒๗ ๑. ไตรยางศ ์ ๒. คา� เปน็ คา� ตาย ๒๘ ๓. วรรณยุกต์ ๓๓ หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ ๓ ค�าพ้อง ๓๕ ๑. คา� พ้องรปู ๔๑ ๒. ค�าพ้องเสยี ง ๔๗ หน่วยการเรียนรู้ที่ ๔ ชนิดของคา� และประโยค ๔๙ ๕๐ ๑. ชนดิ ของค�า บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ๕๑ ๒. ประโยค ๕๕ .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ๕๗ หนว่ ยการเรยี นรทู้ ่ี ๕ ส�านวน คา� พังเพย สภุ าษติ ๕๗ ๑. สา� นวน ๒. คา� พังเพย ๓. สุภาษิต หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี ๖ ภาษาถิ่น ๑. ภาษาไทยมาตรฐาน ๒. ภาษาถ่นิ

สำรบญั หน่วยการเรียนรูท้ ี่ ๗ การฟัง การดู และการพูด หน้า ๑. การฟงั และดู ๖๓ ๒. การพดู ๖๕ ๓. มารยาทในการฟงั การด ู และการพดู ๖๘ ๗๑ หน่วยการเรียนรูท้ ่ี ๘ พจนานกุ รม บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ๗๗ .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ๗๙ ๘๐ ๑. การใชพ้ จนานุกรม ๒. ประโยชนข์ องพจนานกุ รม ๘๗ หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ ๙ การอา่ นเครื่องหมายและคา� ๘๙ ๙๒ ๑. การอา่ นเครือ่ งหมายวรรคตอนและอกั ษรยอ่ ๒. การอา่ นออกเสียงคา� ๑๐๓ ๑๐๕ หนว่ ยการเรียนรู้ที่ ๑๐ การพัฒนาทกั ษะการอา่ น ๑๐๗ ๑๑๔ ๑. การอ่านออกเสียงบทรอ้ ยแกว้ และบทร้อยกรอง ๑๑๕ ๒. การอา่ นจบั ใจความ การแยกขอ้ เท็จจรงิ ขอ้ คิดเหน็ ๑๑๙ ๓. การอ่านเพอ่ื พฒั นาปัญญา ๔. มารยาทในการอ่าน ๑๒๑ ๑๒๓ หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ ๑๑ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ๑๒๙ การแตง่ บทรอ้ ยกรองและคา� ขวญั.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ๑๓๑ ๑๓๒ ๑. การแตง่ บทร้อยกรองประเภทกลอนส่ี ๑๓๓ ๒. การแต่งคา� ขวญั ๑๓๘ ๑๔๐ หน่วยการเรียนรูท้ ่ี ๑๒ การพัฒนาทกั ษะการเขียน ๑๔๓ บรรณานุกรม ๑. การคัดลายมือ ๑๕๐ ๒. มารยาทในการเขยี น ๓. การเขียนเพอ่ื การสื่อสาร ๔. การเขียนยอ่ ความ ๕. การเขียนบันทึกความรู้และการเขยี นรายงาน ๖. การเขียนเรอ่ื งตามจนิ ตนาการ

๑ มาตรา ก กา และมาตราตวั สะกด มาตราตัวสะกด มาตรา ก กา ครบั มีอะไรบา้ งคะ มาตรา กม ค่ะบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD มาตรฐานการเรยี นรแู้ ละตวั ชี้วดั บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD สะกดคา� และบอกความหมายของคา� ในบริบทต่าง ๆ (มฐ. ท ๔.๑ ป.๔/๑) สาระสา� คัญ แผนผงั สาระการเรียนรู้ ความรู้ความเข้าใจเร่ืองมาตรา ก กา มาตรา ก กา และมาตราตัวสะกด และมาตราตัวสะกดในภาษาไทย เป็นพื้นฐาน ส�าหรับการฝึกอ่านและเขียนให้ถูกต้องตาม มาตรา มาตราตัวสะกด หลักไวยากรณ์ไทยและการส่ือสารอย่างมี ก กา ๘ มาตรา ประสทิ ธภิ าพ

กิจกรรมนา� เข้าสู่บทเรยี น ข้าว น�้าตา ยาก บ้าน เรียน กรวด ศีรษะ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ทราย .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD อกี า ละเมอ เกอ้ ไหว้ เหมาะ รอบ แกงบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด หอม .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD คา� ใดบ้างทม่ี ตี ัวสะกด 2

๑. มาตรา ก กา มาตรา ก กา คือ ค�าท่ีไม่มีตัวสะกด เกิดจากการประสมสามส่วน ได้แก่ พยัญชนะต้น สระ และวรรณยุกต์ วรรณยุกต์อาจเป็นวรรณยุกต์ มีรปู หรอื ไม่มีรูปก็ได้ ตารางคา� พยางคเ์ ดยี วในมาตรา ก กา ทีม่ สี ระเสียงส้ัน หรือสระเสยี งยาวบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ค�ากมากตารา พยญั ชนะตน้ สระ วรรณยกุ ต์ วรรรณูปยุกต์ วรรเสณยี ยงุกต์ กะ ก เสยี งสนั้ เสียงยาว แชะ ช -ะ - - เอก เสาะ ส แ-ะ - - ตรี จ้า จ เ-าะ - ชอ่ ช - -า - เอก แด่ ด - -อบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด โท ท -้ โท ปี่ ป .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD -่ โท เผ่ือ ผ -่ เอก แส้ ส - แ- - สามญั - โ- - -ี -่ เอก - เ-อื -่ เอก - แ- -้ โท 3

ตารางค�าหลายพยางค์ในมาตรา ก กา ท่มี สี ระเสียงสน้ั และสระเสยี งยาว ค�ากมากตารา พยญั ชนะตน้ สระ วรรณยุกต์ วรรรณูปยุกต์ วรรเสณยี ยงุกต์ กะทิ ก เสยี งสั้น เสียงยาว - เอก จะเข้ ท -ะ - - ตรี คะนา้ จ - ิ -บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด - เอก ฐานะ ข -ะ -.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD --้ โท ทะลุ ค - เ- --้ ตรี ธุระ น -ะ - ตรี นารี ฐ - -า จัตวา ฟ้าผ่า น - -า - ตรี มะลิ ท -ะ - - ตรี มะละกอ ล -ะ - - ตรี ธ -ุ - - ตรี ร -ุ - - ตรี น -ะ - - สามญั ร - -า - สามัญ ฟ - - ีบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ---่้ ตรี ผ เอก ม .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ตรี ล - ตรี ม - -า - ตรี ล - -า ก -ะ - - ตรี - ิ - - สามัญ -ะ - -ะ - - -อ 4

คะนา้ จะเข้ ฟ้าผ่า เสรมิ ความรู้ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD พยางค ์ คอื สว่ นของคา� ทเี่ ปลง่ ออกมาครงั้ หนง่ึ เชน่ “มะ” ม ี ๑ พยางค ์ “มะล”ิ ม ี ๒ พยางค ์ “มะละกอ” ม ี ๓ พยางค์ เรยี นรู้ คู่บทกลอน ก ข ก กา แม่ไกอ่ ยใู่ นตะกรา้ ไข่ไขม่ าสห่ี า้ ใบ อีแม่กาก็มาไล ่ อแี ม่ไกไ่ ลต่ ีกา หมาใหญ่กไ็ ลเ่ ห่า หมูในเล้าแลดูหมาบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ปูแสมแลปูนา กะปูมา้ ปูทะเล จากหนังสอื ประถม ก กา ฉบับหอสมดุ แหง่ ชาติ คา� น่ารู้ คู่บทกลอน ไก ่ ไข ่ กา หมา หมู ปูแสม ปูทะเล ตวั อยา่ งค�าท่ียกมานี้ คอื คา� ทีอ่ ยใู่ นมาตรา ก กา 5

๒. มาตราตัวสะกด ๘ มาตรา ตวั สะกด คอื พยัญชนะทอี่ ยู่หลังสระ เชน่ กิน ขาย ลงิ ตัวสะกดตรงมาตรา คือ ค�าที่มีตัวสะกดหรือพยัญชนะหลังสระใน มาตรา กง มาตรา กม มาตรา เกย และมาตรา เกอว บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD มาตรา กง ม ี ง เป็นตัวสะกดเพยี งตวั เดียว เช่น กงุ้ แกง ตวง ฟาง เพง่ ยงุ กงุ้ ฟาง ยงุ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD มาตรา กม ม ี ม เปน็ ตวั สะกดเพยี งตวั เดยี ว เชน่ หนาม รม่ ตมู ออม นมิ่ ยมิ้ หนาม รม่ ยม้ิ 6

๒ การผันวรรณยุกต ไตรยางศ ์ หมายถงึ อะไรครับลูก บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด อกั ษร ๓ หม่ ู ได้แก ่ อกั ษรสงู อักษรกลาง .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD และอกั ษรต่า� ครับ มาตรฐานการเรยี นร้แู ละตวั ชี้วัด บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD สะกดคา� และบอกความหมายของค�าในบริบทตา่ ง ๆ (มฐ. ท ๔.๑ ป.๔/๑) สาระส�าคัญ แผนผงั สาระการเรยี นรู้ ความเขา้ ใจหลกั การผนั วรรณยกุ ต ์ ซง่ึ สมั พนั ธ์ การผันวรรณยุกต์ กบั อกั ษร ๓ หม ู่ คา� เปน็ คา� ตาย และเสยี งวรรณยกุ ต์ เปน็ พน้ื ฐานสา� หรบั การอา่ น การพดู และการเขยี น ไตรยางศ์ คา� เปน็ วรรณยกุ ต์ อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ รวมถงึ การเขยี นคา� ประพนั ธ์ ค�าตาย รอ้ ยกรองไทย

กจิ กรรมน�าเข้าสบู่ ทเรยี น ค�าที่มรี ูปวรรณยกุ ต์ตรงเสียงบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ค�าทีม่ รี ปู วรรณยกุ ตไ์ มต่ รงเสยี ง บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD เพ่อื น ๆ ช่วยกันหาคา� ทมี่ ีลักษณะตามทกี่ า� หนดใหด้ ว้ ยค่ะ 14

๑. ไตรยางศ์ ไตรยางศ์ หรือ อักษร ๓ หมู่ คือ อกั ษรสงู อกั ษรกลาง และอกั ษรตา่� อกั ษรสูง มี ๑๑ ตวั ไดแ้ ก ่ ข ฃ ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ษ ส ห อักษรกลาง มี ๙ ตัว ไดแ้ ก่ ก จ ฎ ฏ ด ต บ ป อ อักษรต�า่ ม ี ๒๔ ตวั ไดแ้ ก ่ ค ฅ ฆ ง ช ซ ฌ ญ ฑ ฒ ณ ท ธ น พ ฟ ภ ม ย ร ล ว ฬ ฮ แบง่ ออกเปน็ ๒ กลมุ่ คือบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ๑) อักษรต�า่ เดี่ยว มี ๑๐ ตวั ไดแ้ ก่ ง ญ ณ น ม ย ร ล ว ฬ ๒) อักษรตา่� คู ่ มเี สียงคกู่ ับอกั ษรสงู มี ๑๔ ตัว ได้แก ่ ค ฅ ฆ ช ซ ฌ ฑ ฒ ท ธ พ ฟ ภ ฮ ขยนั เรียน เพยี รฝึกอ่าน อักษรสงู ขัดข้อง ข่นุ ขน้ ฉดู ฉาด ฉุกเฉนิ ผ้าผวย บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด อกั ษร ถุงถ่าน ฝ่ าฝื น ศักดศิ์ ร ี สงู ส่ ง หำ้ หั่น.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU(SSR.)CO.,LTD กลาง อกั ษรต่�า กลบั กลอก ตเกรง้ ติ กรา้ องง จุกจกิ จปู่โกจปม้ อ ง ดดุ นั ดำดนิ บทบาท อ่ อนแอ คท้นุกุ เขค์ทยน ไคลคลา ชพุ่มวชกพ่ืน้ อง ชอกชำ้ ซุบซิบ ทัดเทยี ม ฟ้ ุงเฟ้ อ เฮฮา 15

ตัวอย่างประโยคจากขยนั เรยี น เพยี รฝกึ อา่ น ๑. วนั นีไ้ ฟดับเพราะระบบไฟขดั ข้อง ๒. สมศรสี วมเส้ือสีฉดู ฉาด ๓. เด็กคนน้นั มีแขนขายาว ดูเกง้ ก้างเวลาเดนิ ๔. แมไ่ ก่กางปกี ปกปอ้ งลูกยามมภี ยั ๕. ปา้ นิดกับป้านอ้ ยเปน็ เพือ่ นบา้ นที่คนุ้ เคยกนั ดี บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ๒. ค�าเปน็ คา� ตาย ค�าเป็น คือ ค�าทีม่ ลี ักษณะดังน้ี ๑) คา� ทีป่ ระสมด้วยสระเสียงยาวในมาตรา ก กา เช่น กา ส ี มือ ปู เปล เผลอ เสยี เหลอื แม ่ โว ขอ ๒) คา� ท่ีประสมดว้ ยสระอา� ใอ ไอ เอา เชน่ จา� ล�า รา� ด�า ขา� ใบ ใคร ใฝ ่ ไหน ไป ไย เขา เมา เจา้ เฝ้า ๓) คา� ทม่ี ีตวั สะกดในมาตรา กน กม กง เกย เกอวบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD มาตรา กน เช่น บาน ฝืน กนิ ปูน เคลือ่ น มาตรา กม เชน่ โจม น่มิ เสียม งาม ออม มาตรา กง เชน่ กลาง สงู แรง โขลง ดึง มาตรา เกย เช่น โหย ขาย ยอ้ ย กล้วย นาย มาตรา เกอว เชน่ นวิ้ ดาว เลว แวว หิว 16

คา� ตาย คอื ค�าทีม่ ีลักษณะดงั นี้ ๑) คา� ทป่ี ระสมด้วยสระเสียงสน้ั ในมาตรา ก กา (ยกเว้น อ�า ใอ ไอ เอา) เช่น กระทะ ติ ด ุ เตะ แกะ โตะ๊ เหมาะ ทะล ุ เละเทะ เปรีย๊ ะ แคะ ๒) ค�าท่ีสะกดด้วยคา� ในมาตรา กก กบ และ กด มาตรา กก เชน่ ตก นอก โศก จาก เรยี ก เมฆ มาตรา กบ เช่น ฟบุ กบ ขวบ งบี รูป ภาพ ภพ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD มาตรา กด เชน่ โขด จดื ฉูดฉาด กรด รดั อฐิ เพศ พิศ ยศ ขยนั เรียน เพยี รฝึกอ่าน คา� เป็น กรม กลวง ก้อย แก่น คนุ้ เคย งวั เงยี งุนงง ทรงกลม พงพี โพล้เพล้ คา� ตาย กลอกกลบั กัด กจิ ตรัส ตลบ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด นิราศ ปราศจาก แถบ ทรพั ย ์ แทรก .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ตวั อย่างประโยคจากขยันเรียน เพียรฝกึ อ่าน ๑. สนุ ัขตัวใหญ่วง่ิ ไลก่ ดั แมว ๒. ลูกฟุตบอลมีลักษณะเป็นทรงกลม ๓. ลุงเมฆกลับบา้ นเวลาโพลเ้ พล้ ๔. ดอกจ�าปสี ง่ กลิ่นหอมตลบอบอวล ๕. นา�้ ตม้ จนเดือดเปน็ น้า� สะอาดปราศจากเชื้อโรค 17

๓. วรรณยกุ ต์ วรรณยุกต์ คือ เคร่ืองหมายบอกระดับเสียงสูงต�่าของพยางค์หรือค�าใน ภาษาไทย วรรณยุกตม์ ี ๔ รูป ๕ เสยี ง รูปวรรณยกุ ต ์ มี ๔ รูป ไดแ้ ก่ - ่ - ้ - ๊ -๋ - ่ เชน่ บา่ ว ปั่นปว่ น ไพล ่ ย่าน แอ่งบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD -้ เช่น กลง้ิ ข้าวต้ม เคว้งคว้าง ต้นกล้า ไมเ้ ทา้ - ๊ เชน่ อุ๊ย กบ๊ิ เจ๊ียวจ๊าว จ๊ะ เก๊ -๋ เชน่ อ๋อ เก ๋ ก๋วยเตยี๋ ว ปยุ ปองแปง เสียงวรรณยุกต ์ มี ๕ เสียง ไดแ้ ก่ เสียงสามัญ เสียงเอก เสียงโท เสยี งตรี และเสยี งจตั วา เสียงสามญั เสียงเอก เสยี งโท เสียงตรี เสยี งจตั วา คงคา กัด เป้ือน ค้วิ จิว๋ เจียว ปน่ิ นมิ่ วนุ้ ผอง ปลงิ เหนบ็ หวิ ไพร อดึ อัด บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ผนื ไมตรี ถบี ขงั เพง่ ทุกข์.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ลอด ภพ เสน้ เลบ็ คา� ในภาษาไทยทกุ คา� มเี สยี งวรรณยกุ ต ์ และอาจมเี สยี งวรรณยกุ ตต์ รงหรอื ไมต่ รงกับรูปวรรณยกุ ต์กไ็ ด ้ 18

๔ ชนดิ ของค�าและประโยค ไปกินขา้ ว ไปสิครบั กนั ไหมครบั บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD มาตรฐานการเรยี นรูแ้ ละตวั ช้วี ดั บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ๑. ระบุชนิดและหน้าที่ของคา� ในประโยค (มฐ. ท ๔.๑ ป.๔/๒) ๒. แต่งประโยคได้ถกู ตอ้ งตามหลกั ภาษา (มฐ. ท ๔.๑ ป.๔/๔) สาระส�าคญั แผนผังสาระการเรยี นรู้ การทราบชนิดของค�า โครงสร้างประโยค ชนิดของค�าและประโยค และประเภทของประโยคในภาษาไทย เปน็ พนื้ ฐาน ส�าหรับการสื่อสารผ่านการพูด อ่าน และเขียน ชนดิ ของคา� ประโยค ได้อย่างมปี ระสทิ ธภิ าพและบรรลเุ ปา้ หมาย

กจิ กรรมน�าเข้าสบู่ ทเรียน เขา พอ่ เรา เดนิ เธอ พยาบาล บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ครู วิง่ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ค�าเหลา่ นี้เปน็ คา� ชนดิ ใดบา้ ง 34 หลักภาษาและการใชภ้ าษาไทย ป.๔

๑. ชนิดของคา� คา� หมายถึง เสยี งทเี่ ปลง่ ออกมาและมีความหมายชดั เจน จะมีกี่พยางค์ กไ็ ด้ ค�าที่ใชใ้ นภาษาไทยแบง่ ไดด้ งั น้ี คา� นาม ค�านาม หมายถงึ คา� เรยี กคน สัตว์ สิ่งของ สถานท่ีบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD คา� เรยี กคน เช่น พ่อ แม ่ ป่ ู ย่า ครู อาจารย์ ค�าเรยี กสตั ว์ เชน่ ลงิ คา่ ง เสอื ช้าง วัว หมี คา� เรยี กสิ่งของ เช่น ยางลบ ปากกา ดนิ สอ ถ้วย คา� เรียกสถานท ่ี เชน่ บ้าน วดั โรงเรยี น สถานีตา� รวจ ลิง ถ้วยบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด วดั .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD คา� นามที่นกั เรยี นควรเรยี นรู้ มี ๓ ชนิด ได้แก่ ๑) คา� นามสามญั หรอื สามานยนาม หมายถงึ คา� นามทวั่ ไปไม่เจาะจง วา่ เปน็ คนใด สตั วใ์ ด หรอื ส่ิงใด เช่น ตา� รวจ เป็ด ไก่ ต ู้ เตยี ง ๒) คา� นามวสิ ามญั หรอื วสิ ามานยนาม หมายถงึ คา� นามทเี่ ปน็ ชอื่ เฉพาะ ของคนหนง่ึ สตั วช์ นดิ หน่งึ หรือสงิ่ หนึ่ง เชน่ เด็กหญิงมะล ิ จงั หวดั ลพบุรี ๓) ค�าลักษณนาม หมายถึง ค�านามท่ีแสดงลักษณะของส่ิงต่าง ๆ เช่น คน ๑ คน แมว ๓ ตวั ขลุ่ย ๑ เลา สวิง ๒ ปาก หลกั ภาษาและการใช้ภาษาไทย ป.๔ 35

เรียนรู้ คู่บทกลอน ค�านามสอนจ�า คา� ในภาษาไทยมเี จด็ ชนดิ ควรเพง่ พศิ ใหด้ ที ป่ี ระสงค์ คา� นามนม้ี ขี อ้ เดน่ เปน็ มน่ั คง คอื จา� นงเรยี ก คน สตั ว ์ สงิ่ หมายปอง นกั เรยี น หมู หมา กา ไก่ โตะ๊ ตงั่ กะละมงั ถว้ ย ขนม นมกลอ่ ง อาคาร ภเู ขา รา้ นชา� ลา� คลอง วดั พระแกว้ เมอื งระยอง ภชู ฟ้ี า้บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ในประโยค คา� นาม ทา� หนา้ ท ่ี คอยบง่ ช ี้ ประธาน จา� ไวห้ นา หมน่ั อา่ นเขยี น เพยี รคดิ วทิ ยา นา� ปรบั ใชใ้ นชวี าไมห่ มดเอย ประพันธ์โดย ดาลนิ ติวไธสง คา� นา่ รู้ ค่บู ทกลอน จากบทกลอน คา� นามสามญั มีดงั น้ี นักเรยี น หม ู หมา กา ไก่ โต๊ะ ตั่ง กะละมงั ถ้วย ขนม นมกล่อง อาคาร ภเู ขา ร้านช�า ลา� คลอง จากบทกลอน ค�านามวสิ ามัญ มีดังน้ีบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD วัดพระแกว้ เมืองระยอง ภชู ี้ฟ้า ค�าสรรพนาม ค�าสรรพนาม หมายถึง ค�าที่ใช้แทนค�านาม ค�าสรรพนามที่นิยมใช้ โดยทวั่ ไป คอื ค�าบรุ ษุ สรรพนาม ค�าบุรุษสรรพนาม หมายถึง ค�าสรรพนามท่ีใช้แทนผู้พูด ผู้ฟัง และ ผทู้ ถ่ี กู กล่าวถึง ได้แก่ 36 หลักภาษาและการใชภ้ าษาไทย ป.๔

คา� สรรพนามบรุ ษุ ท่ี ๑ ใชแ้ ทนผู้พูด เชน่ หน ู เรา ฉนั ดฉิ ัน ผม กระผม ขา้ พเจ้า ขา้ พระพทุ ธเจ้า อาตมา ค�าสรรพนามบรุ ษุ ท่ี ๒ ใช้แทนผู้ฟัง เช่น เธอ คุณ ท่าน นาย ใต้เท้า ใต้ฝา่ ละอองธลุ พี ระบาท โยม พระคณุ เจ้า คา� สรรพนามบุรษุ ท่ี ๓ ใช้แทนผู้ที่ถูกกล่าวถึง เช่น เขา ท่าน พระองค์ มัน หล่อน เธอ ตัวอย่างคา� บรุ ุษสรรพนาม บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD คา� สรรพนามบุรษุ ท่ี ๑ ค�าสรรพนามบรุ ุษท่ี ๒ คา� สรรพนามบรุ ุษที่ ๓ (ผพู้ ดู ) (ผูฟ้ ัง) (ผทู้ ี่ถกู กล่าวถงึ ) ข้าพระพุทธเจา้ ใต้ฝ่าละอองธลุ ีพระบาท พระองค์ ขา้ พเจา้ ดฉิ ัน กระผม พระเดชพระคณุ ทา่ น ฉนั ทา่ น คณุ มัน เธอ เขา เธอ ค�ากรยิ า บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด คา� กรยิ า หมายถงึ คา� แสดงอาการ หรอื การกระทา� ของนามหรอื สรรพนาม .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU(SSR.)CO.,LTD โดยทั่วไปกริยาอยู่หลังนามหรือสรรพนามที่เป็นผู้กระท�า และอยู่หน้านาม หรือสรรพนามท่เี ป็นผู้ถูกกระทา� คา� กรยิ าทค่ี วรรูจ้ ักม ี ๒ ประเภท ไดแ้ ก่ ๑) อกรรมกริยา หมายถึง ค�ากริยาท่ีไม่ต้องมีกรรมมารับ แต่ประโยคมี ใจความชดั เจน เชน่ นอ้ งรอ้ งไห้ สมหมายวา่ ยนา�้ จนิ ดาหัวเราะ ๒) สกรรมกริยา หมายถงึ คา� กรยิ าท่ีตอ้ งมีกรรมมารบั ประโยคจงึ จะได้ ใจความชัดเจน เชน่ พ่อปลกู ตน้ ไม้ แมด่ โู ทรทัศน์ น้าฟงั เพลง หลกั ภาษาและการใช้ภาษาไทย ป.๔ 37

เรียนรู้ คู่บทกลอน คา� กริยาสอนจ�า คา� กรยิ าแสดงการกระทา� จงจดจ�าค�านามสรรพนาม น่ัง นอน หวั เราะ ร้องไห้ ไอ จาม พินจิ ความคืออกรรมกริยา อีกชนดิ ต้องการกรรมมาตามตดิ เป็นชนดิ สกรรมจ�าไว้หนา แกว่ง ปลูก ปิ้ง ยา่ ง ปอ้ น ชอ้ น ตี ทา คือคา� กรยิ าตอ้ งการกรรม บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ประพันธ์โดย ดาลิน ตวิ ไธสง ค�านา่ รู้ คบู่ ทกลอน จากบทกลอน อกรรมกรยิ า มดี งั น้ี นั่ง นอน หัวเราะ ร้องไห ้ ไอ จาม จากบทกลอน สกรรมกรยิ า มดี ังนี้ แกวง่ ปลกู ป้ิง ยา่ ง ป้อน ช้อน ตี ทา ขยนั เรียน เพยี รฝกึ อ่าน อกรรมกรยิ า บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด สกรรมกริยา.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ตาย น่งั ว่งิ พัด ปกั วาด ปอ้ น ริน แลน่ ยืน นอน ลูบ ปะ ไต่ ตัวอยา่ งประโยคจากขยนั เรียน เพียรฝกึ อา่ น อกรรมกรยิ า สกรรมกริยา ๑. เรอื แลน่ ๑. นักเรียนวาดภาพตน้ ไม้ ๒. ฉนั ยืน ๒. ฉนั ปักธง 38 หลักภาษาและการใช้ภาษาไทย ป.๔

๕ ส�านวน คา� พังเพย สภุ าษิต รักววั ใหผ้ ูก รักลกู ใหต้ ี หมายความว่าอะไรครับลกู บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD เม่ือลกู ทา� ผิด กต็ ้อง ส่งั สอน ไม่ตามใจคะ่ มาตรฐานการเรยี นรู้และตัวชี้วดั บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด บอกความหมายของส�านวน (มฐ. ท ๔.๑ ป.๔/๖) .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD สาระส�าคัญ แผนผงั สาระการเรยี นรู้ ความเข้าใจส�านวน ค�าพังเพย และสุภาษิต ส�านวน ค�าพังเพย สุภาษิต ทเ่ี ปน็ ขอ้ คดิ คตเิ ตอื นใจ ทา� ใหส้ ามารถจบั ใจความ เรื่องทีอ่ ่านไดถ้ ูกต้อง สา� นวน คา� พังเพย สภุ าษติ

กิจกรรมน�าเขา้ สูบ่ ทเรียน รกั ลกู หมาเหา่ ตั๊กแตน ข่ชี า้ ง ให้ตี รกั ววับริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ใบตองแหง้ .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD จับ ใหผ้ กู ให้เพอ่ื น ๆ นา� คา� มาเรียงใหม่ ให้ได้สา� นวนที่ถูกต้องบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD 48

๑. ส�านวน ส�านวน หมายถงึ ค�าท่ีประกอบขน้ึ เปน็ ขอ้ ความกะทัดรัด มคี วามหมาย ไม่ตรงตัว มีความหมายแฝง อาจแตกต่างจากความหมายเดิม หรืออาจ คลา้ ยคลงึ กับความหมายเดิม เช่น นกร ู้ หมาเหา่ ใบตองแหง้ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD เรียนรู้ คูบ่ ทกลอน ร้อยถ้อยค�าส�านวนไทย กระต่ายสามขา กม้ หน้าก้มตา แขง่ กบั เวลา ตีปลาหน้าไซ เสยี การเสยี งาน หวานนอกขมใน ตีตนกอ่ นไข้ หมาในรางหญา้ คนรา้ ยตายขุม สมุ่ ส่ีสุม่ หา้บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ร่มไม้ชายคา ไมป้ ่าเดียวกนั.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD เสอื สิ้นตวัก ยกั ษ์มกั กะสัน หัวเท่าก�าป้ัน ข้ามวนั ข้ามคืน ตดั ไฟต้นลม หวานอมขมกลนื เด็กเมอื่ วานซืน ยน่ื หมยู น่ื แมว ประพันธโ์ ดย ดาลนิ ตวิ ไธสง 49

๒. คา� พังเพย ค�าพังเพย หมายถึง ถ้อยค�าหรือข้อความที่กล่าวสืบต่อกันมา โดยมี ความหมายกลาง ๆ แต่แฝงขอ้ คิดหรือคตเิ ตือนใจใหน้ �าไปปฏบิ ตั ิได ้ เช่น คา� พังเพย ความหมาย ๑) กระด่ีไดน้ า้� คนทแี่ สดงอาการดอี กดใี จจนเนอ้ื เตน้ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD หรือออกนอกหนา้ ๒) กระต่ายต่ืนตูม คนท่ีมีอาการตระหนกตกใจไปก่อน โดยไมท่ ันคิดพิจารณาใหร้ อบคอบ ๓) ขา้ งนอกสกุ ใส ขา้ งในเปน็ โพรง ลักษณะภายนอกดูสวยงามเป็น ของดีมีคุณค่า แต่แท้จริงแล้วกลับ ไมใ่ ชข่ องดีมีคณุ ค่าอย่างทีค่ ิด ๔) คางคกขน้ึ วอ คนที่มีฐานะต่�าต้อย พอได้ดิบได้ดี กม็ ักแสดงกริ ิยาอวดดีลมื ตัว ๕) จับปใู สก่ ระด้ง ยากที่จะท�าใหอ้ ย่นู ่ิง ๆ ได้บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD 50

๓. สุภาษติ สุภาษิต หมายถึง ถ้อยค�าท่ีกล่าวสืบต่อกันมา และมีความหมายเป็น คติสอนใจใหท้ า� ความดี เชน่ สภุ าษิต ความหมาย ๑) กงเกวยี นก�าเกวยี น เวรสนองเวร การหมนุ เวยี นของชวี ติบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD มีทกุ ข์สุขสับเปลี่ยนกันไป ๒) กลวั ใหถ้ ูกท่า กล้าใหถ้ กู ที ดีให้ ทา� อะไรกต็ ้องใหถ้ กู กาลเทศะ ถกู ทาง ๓) เก็บเลก็ ผสมน้อย เก็บไวท้ ีละเล็กละนอ้ ย ๔) เข้าเถ่ือนอย่าลืมพร้า ได้หน้า ให้มคี วามรอบคอบอยา่ ประมาท อยา่ ลืมหลัง ๕) ท�าดไี ดด้ ี ทา� ชัว่ ไดช้ วั่ คนเราท�าอยา่ งไรกจ็ ะได้อยา่ งน้ัน ขยันเรยี น เพยี รฝกึ อ่านบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD กง ตื่นตูม กา� สกุ ใส กระด้ง เถ่อื น พร้า กระด่ ี เกวียน โพรง ตวั อยา่ งประโยคจากขยนั เรยี น เพียรฝกึ อ่าน 51 ๑. ปลากระดต่ี ัวน้ีใหญ่มาก ๒. กระรอกแอบเขา้ ไปหลบอยใู่ นโพรง

๓. ยายน�ากระด้งไปไวห้ ลังบา้ น ๔. ผูช้ ายคนนั้นต่นื ตมู จนไมม่ สี ติ ๕. ยา่ มองทอ้ งฟ้าซง่ึ มีดาวสุกใส เกร็ดน่ารู้ คู่หลักภาษา การเรยี นรเู้ ร่อื งสา� นวน คา� พงั เพย และสุภาษติ ให้ประโยชนแ์ ก่นักเรียน ดงั นี้ ๑. ส�านวนไทย นักเรียนจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับค�า วลี ประโยคที่มีความหมายบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ไมต่ รงตัว หรอื ตรงตามรากศพั ท์ แตม่ คี วามหมายโดยนยั ๒. ค�าพังเพย สามารถน�าช้ันเชิงการใช้ภาษาของบรรพบุรุษมาช่วยในการแต่ง ประโยค และการส่ือสารได้อยา่ งสละสลวย ๓. สุภาษิต สามารถน�าข้อคิดเตือนใจท่ีได้จากสุภาษิตไทย มาเป็นข้อคิดในการ ปฏิบัตติ นใหเ้ หมาะสม ถูกต้องตามกาลเทศะ เรยี นรู้ค�า จา� ความหมาย คา� ศพั ท์ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด กระด้ง .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD กระดี ่ ตืน่ ตมู ความหมาย โพรง สกุ ใส ภาชนะรปู แบน ขอบกลม ช่อื ปลานา้� จืด ตกใจโดยไม่พจิ ารณา ช่องทีก่ ลวงเขา้ ไป แวววาว แจ่มใส 52

๖ ภาษาถิน่ อร่อยมาก ภาษาใต้ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด พูดอย่างไรจ๊ะ .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD หรอยจังฮ ู้ มาตรฐานการเรียนรูแ้ ละตัวชว้ี ัด บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD เปรียบเทยี บภาษาไทยมาตรฐานกบั ภาษาถน่ิ ได้ (มฐ. ท ๔.๑ ป.๔/๗) สาระส�าคัญ แผนผังสาระการเรยี นรู้ การมีความรู้ความเข้าใจในการใช้ภาษาถ่ิน ภาษาถ่ิน สามารถสรา้ งมติ รภาพระหวา่ งคนตา่ งวฒั นธรรม ไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ ภาษาไทย ภาษาถ่นิ มาตรฐาน

กจิ กรรมน�าเข้าสบู่ ทเรยี น หมากสีดา บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ยานดั ก้วยออ่ งบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด หมะมดุ .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ชอ่ื ผลไม้ในภาพ มาจากภาษาถ่ินใดบา้ ง 56

๑. ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาไทยมาตรฐาน หมายถึง ภาษาไทยกลาง หรือภาษาราชการ เป็นภาษาท่ีใช้ส่ือสารกันทั่วประเทศ มีมาตรฐานทางภาษาอย่างเดียวกัน ท้ังกฎเกณฑ์หรือหลักของการใช้ภาษาเพ่ือเป็นบรรทัดฐานในด้านต่าง ๆ เช่น การสะกดค�า การเขียน การพูด การใชค้ า� การใช้เคร่อื งหมายวรรคตอน และ การใช้อกั ษรยอ่ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ภาษาไทยมาตรฐานเป็นภาษาที่ได้รับการยอมรับให้ใช้สอนในโรงเรียน ท้ังการพูดและการเขียน ใช้ในการสร้างสรรค์ผลงานท่ีเป็นวรรณคดีและ วรรณกรรมประจ�าชาติ อีกทั้งยังเป็นภาษาท่ีมีการพัฒนาให้สอดคล้องกับ ความก้าวหน้าของสังคมและเทคโนโลยีอยู่เสมอ เพื่อให้สามารถน�าไปใช้ได้ อยา่ งหลากหลาย ๒. ภาษาถิ่น ภาษาถ่ิน หมายถึง ภาษาที่ใช้แตกต่างกันไปตามท้องถ่ินต่าง ๆ มีท้ังบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ภาษาพดู และภาษาเขียน ภาษาถ่ินทุกภาษามีความส�าคัญ เพราะเป็นภาษาที่บันทึกเร่ืองราว ประสบการณ ์ และวฒั นธรรมทกุ แขนงของทอ้ งถน่ิ ไว ้ นกั เรยี นจงึ ควรศกึ ษาและ รักษาไว้เพื่อเป็นมรดกของชาติ ภาษาถ่นิ ของไทย โดยภาพรวมมี ๔ ถิน่ ใหญ่ ๆ ดังนี ้ คอื ภาษาถิ่นกลาง ภาษาถิน่ เหนือ ภาษาถนิ่ อีสาน และภาษาถ่ินใต้ 57

ตวั อย่างค�าภาษาถ่ินของประเทศไทย ภาษาถนิ่ ใต้ ภมาาตษราฐไทานย ภาษาถน่ิ เหนือ ภาษาถ่นิ อสี าน พอ่ พ่อ อีปอ้ พ่อ แม่ แม่ อีแม่ แม่ พ่ี พี่ อ้าย เออ้ื ย อ้าย เอ้อื ย น้อง นอ้ ง หลา้ หนอ้ งบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ชมโพ ่ หยา่ ม่ ู ฝร่งั บา่ กว้ ย ลอกอ มะละกอ บา่ กว้ ยเตด้ .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ยานัด สบั ปะรด บา่ ขะหนดั พุดซา พทุ รา บ่าตนั หมากสดี า กลว้ ยนา�้ ว้า กล้วยน้า� ว้า กว้ ยออ่ ง หมากหุ่ง น้�าเต้า ฟักทอง บะน้�าแกว้ หมากนดั มุดหรง่ั สวา ละมดุ หมะมดุ หมากทนั จอบ จอบ ขอบก กว้ ยออง ท้งุ ถัง เป หมากอึ ชา้ ตะกร้า ซ้า หมากละมดุ ชอ่ น ชอ้ น จอ๊ น บกั จก ไตร กรรไกร มดี ยบั คุบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD กะตา๊ บว๊ ง มดี ต๋ัด 58

เสริมความรู้ ค�าว่า “หมาก” ในภาษาถ่ินอีสาน ใช้น�าหน้าชื่อผลไม้หรือส่ิงของ เช่น “หมากสีดา” “หมากหุ่ง” “หมากอ”ึ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD หมากสีดา หมากหุ่ง หมากอึ เกรด็ นา่ รู้ ค่หู ลักภาษา ประโยคหรือวลีของภาษาถิ่นแต่ละภาคในประเทศไทย มีความหมาย เหมอื นกัน แตใ่ ช้คา� ทต่ี ่างกนั เช่น บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ตัวอยา่ งประโยค ประธาน กริยา กรรม ภาษาไทยมาตรฐาน นกั เรียน ทา� ความดี ภาษาถน่ิ ใต้ ภาษาถ่ินอสี าน นกั เรียน ทา� ดี ภาษาถน่ิ เหนอื นกั เรยี น เฮ็ด ควมดี นักเรียน ยะ ความดี 59

เรยี นรู้ค�า จา� ความหมาย คา� ศพั ท์ ความหมาย กฎเกณฑ์ ข้อกา� หนดท่วี างไว้เป็นหลักให้ปฏบิ ัติ บรรทดั ฐาน แบบแผนสา� หรับยึดถือเป็นแนวทางปฏบิ ัติ มาตรฐาน สงิ่ ท่ีถือเอาเปน็ เกณฑ์รับรองกันท่ัวไป บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ราชการ วรรณคดี .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD วรรณศิลป การงานของรฐั บาล หรอื ของพระเจา้ แผน่ ดนิ เวชริงรวณรรกณรรศมลิ ทปี่ได้รับยกย่องว่าแต่งดี มีคุณค่า ศิลปะในการประพันธ์หนงั สอื สรปุ เนื้อหาประจ�าหนว่ ย ๑. ภาษาไทยมาตรฐาน เป็นภาษากลางและภาษาราชการ ที่ใช้ในการติดตอ่ ส่อื สารในชวี ิตประจ�าวนั บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ๖ ๒. ภาษาถิน่ เปน็ ภาษาที่แตล่ ะภมู ภิ าคหรอื กลุ่มชนในแตล่ ะ ภมู ิภาคของไทย ใช้เพื่อสือ่ สารกนั ในแต่ละทอ้ งถิ่น 60

๗ การฟงั การดู และการพูด บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด เธอสรปุ ใจความสา� คญั ของนทิ านอสี ปเรอื่ งนี้ .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ใหฉ้ นั ฟงั หนอ่ ยสจิ ะ๊ มาตรฐานการเรียนรแู้ ละตวั ช้ีวัด ๑. จ�าแนกขอ้ เทจ็ จรงิ และขอ้ คดิ เห็นจากเร่อื งท่ีฟงั และดู (มฐ. ท ๓.๑ ป.๔/๑) ๒. พูดสรุปความจากการฟังและด ู (มฐ. ท ๓.๑ ป.๔/๒) ๓. พดู แสดงความร ู้ ความคดิ เหน็ และความรูส้ ึกเกี่ยวกับเรบรือ่ิษังสทรท้างฟ่ีสรรคัง์สแื่อลเพืะ่อกดารเู รี(ยมนรูฐ(้สส.รจ.) �ำทกัด ๓.๑ ป.๔/๓) ๔. ต้ังคา� ถามและตอบค�าถามเชงิ เหตผุ ลจากเร่อื งทฟี่ งั และด.SRAู N(GมSANฐSU.E PHทUAK A๓RNR.IA๑NRU Uป(SS.R๔.)C/O.,๔LTD) ๕. รายงานเรอ่ื งหรอื ประเด็นที่ศึกษาค้นควา้ จากการฟงั การด ู และการสนทนา (มฐ. ท ๓.๑ ป.๔/๕) ๖. มมี ารยาทในการฟงั การด ู และการพูด (มฐ. ท ๓.๑ ป.๔/๖) สาระส�าคัญ แผนผังสาระการเรียนรู้ การฟัง การดู และการพูด เป็นทักษะ การฟัง การดู และการพูด ภ า ษ า ไ ท ย ท่ี ต ้ อ ง ฝ ึ ก ฝ น ใ ห ้ มี ค ว า ม ช� า น า ญ เพ่ือใช้ในการแสวงหาความรู้ และส่งสารไปยัง การฟัง มารยาท ผรู้ บั สารไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ และดู การพูด ในการฟัง การดู และการพูด

กิจกรรมนา� เข้าสู่บทเรยี น บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD นักเรียนอดุ รธานี ชนะการแขง่ ขนั คัดลายมอื ระดับโรงเรยี นบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD เพือ่ น ๆ จะพดู สรุปข้อความ ท่ไี ด้จากการฟงั และดอู ยา่ งไร 64 หลักภาษาและการใชภ้ าษาไทย ป.๔

๑. การฟงั และดู การจ�าแนกข้อเท็จจริงและขอ้ คิดเหน็ จากการฟงั และดู ข้อเท็จจริง หมายถึง ข้อความหรือเหตุการณ์ที่เป็นอยู่ตามจริง เช่น ดวงอาทิตยข์ น้ึ ทางทศิ ตะวนั ออก ขอ้ คดิ เหน็ หมายถงึ ความคดิ เหน็ หรอื ความรสู้ กึ นกึ คดิ เชน่ มาลเี รยี นเกง่ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD อาจเป็นเพราะชอบรบั ประทานปลา การอา่ นเพอ่ื จา� แนกขอ้ เทจ็ จรงิ และขอ้ คดิ เหน็ จา� เปน็ ตอ้ งใชก้ ารพจิ ารณา และแยกแยะได้วา่ ส่วนใดของเรอ่ื งเปน็ ขอ้ เท็จจริงหรือขอ้ คิดเหน็ การพดู สรุปความจากการฟงั และดู เมอ่ื ฟงั และดตู อ้ งสามารถพดู สรปุ ความจากการฟงั และดเู ปน็ ขอ้ ความสน้ั ๆ โดยเขียนออกมาเปน็ ภาษาของตนเอง ผู้สรุปตอ้ งฟงั หรอื ดอู ยา่ งตัง้ ใจ ตดิ ตาม เนือ้ หาตลอดท้งั เร่อื งและหาใจความสา� คญั ของเรอ่ื ง การสรุปสาระส�าคัญของเร่ือง ใช้หลักการตั้งค�าถามและตอบค�าถาม อย่างมีเหตุผล ดังน้ี บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ๑. ฟงั และดเู รอ่ื งอะไร ๒. สาระสา� คัญของเรอื่ ง ใคร ทา� อะไร ทีไ่ หน เมื่อไร อย่างไร และผลเป็น อย่างไร ๓. ประโยชน์ทไี่ ด้รับจากเรือ่ งที่ฟงั และดูมกี ่ปี ระเดน็ อะไรบา้ ง การสรปุ เรอื่ งเปน็ การนา� ความคดิ หลกั หรอื ประเดน็ สา� คญั ของเรอ่ื งมากลา่ ว ให้เหน็ เด่นชดั พูดหรือเขียนเปน็ ประโยคหรอื ขอ้ ความสัน้ ๆ ให้ไดค้ วามชดั เจน และใช้ภาษาใหถ้ กู ต้อง หลกั ภาษาและการใช้ภาษาไทย ป.๔ 65

การตัง้ ค�าถามและตอบคา� ถามเชิงเหตุผลจากเร่อื งทฟี่ งั และดู การตั้งค�าถามและตอบค�าถามเชิงเหตุผลจากเรื่องที่ฟังและดู ท�าให ้ สรุปใจความส�าคัญของเร่ืองได้ถูกต้อง วิเคราะห์ความน่าเช่ือถือได้อย่างเป็น ระบบ และน�าความรู้หรือข้อคิดท่ีได้ไปประยุกต์ใช้กับทักษะอื่น ๆ ให้เป็น ประโยชนใ์ นชีวติ ประจา� วัน แนวทางการตัง้ ค�าถามและตอบคา� ถามเชงิ เหตุผลบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ๑. เนื้อเร่อื งที่ฟงั และดมู คี วามส�าคญั อย่างไร ๒. ใชค้ �าวา่ ทา� ไมหรอื เหตุใด และอยา่ งไร เม่ือต้งั คา� ถาม ๓. เน้อื เร่ืองทฟ่ี ังและดูเปน็ เหตุเป็นผลต่อกนั อย่างไร มขี ้อสนบั สนุนให้มี ความน่าเช่ือถือหรอื ไม่ ๔. น�าความรู้ท่ีได้จากการฟังและดูไปใช้ประโยชน์แก่ตนเองและผู้อ่ืน ไดอ้ ย่างไร นักเรียนสามารถศึกษาตัวอย่างจากการตั้งค�าถามและตอบค�าถาม เชิงเหตุผลจากเรื่องที่ฟังได้ดังต่อไปน้ี ตัวอย่าง เรอ่ื งทีค่ รูอา่ นให้ฟัง บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD นกกระจาบเจา้ ปญั ญา กาลครงั้ หนงึ่ นานมาแลว้ พระโพธสิ ตั วเ์ กดิ เปน็ นกกระจาบ วนั หนงึ่ ออกไป หากนิ และตดิ ตาขา่ ยของนายพราน ในขณะทถี่ กู จบั ขงั ไวท้ บี่ า้ นของนายพราน เพอื่ เตรียมนา� ไปขาย นกกระจาบจงึ คิดหาวิธีเอาชวี ติ รอดได้อย่างหน่งึ ว่า “ถ้าเรากินอาหาร เราก็จะถูกขาย ถ้าเราไม่กินอาหาร ก็คงซูบผอม คนก็จะไมซ่ ื้อเรา เราก็จะปลอดภยั ” 66 หลกั ภาษาและการใช้ภาษาไทย ป.๔

ต้ังแต่นั้นเป็นต้นมา นกกระจาบจึงไม่กินอาหาร ท�าให้ตัวซูบผอม เหลือ แตห่ นงั หมุ้ กระดกู ผคู้ นจงึ ไมซ่ อ้ื ไปเปน็ อาหาร ขณะทน่ี ายพรานจบั นกกระจาบ ออกมานอกกรงเพ่อื ดวู า่ มนั เปน็ อะไร นกกระจาบก็บินหนกี ลบั ไปทอี่ ยูข่ องตน โดยอาศยั ชว่ งทน่ี ายพรานเผลอ เม่ือฝูงนกกระจาบซักถาม จึงได้บอกเร่ืองราว ใหท้ ราบแล้วกล่าวคาถาว่า “คนเมอ่ื ไมค่ ดิ กไ็ มไ่ ดบ้ รรลคุ ณุ บรธิษัสทรร้างรสรรคม์สื่อพเพื่อกเิ ารศเรียนษรู(้สส รจ.)�ทำกัดา่ นจงดผู ลอบุ ายทเ่ี ราคดิ แลว้ เราพ้นจากการถกู ฆ่าและจองจ�า กด็ ้วยอบุ ายนน้ั ”.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU(SSR.)CO.,LTD เรยี บเรยี งจาก http://www.dhammathai.org/chadoknt/chadoknt147.php ตัวอย่างการตั้งค�าถามและตอบค�าถามเชิงเหตุผล จากเรื่องนกกระจาบ เจ้าปญั ญา ๑. นายพรานจบั นกกระจาบไปเพื่ออะไร ตอบ นายพรานจับนกกระจาบไปขังไว้ทบี่ ้านเพ่ือขาย ๒. เหตุใดนกกระจาบจงึ สามารถบนิ หนไี ปได้ ตอบ นกกระจาบซูบผอม มีแต่หนังหุ้มกระดูกเพราะอดอาหาร ผู้คน จึงไม่ซื้อไปเป็นอาหาร นกกระจาบจึงฉวยโอกาสบินหนีไปขณะที่ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD นายพรานจับออกมาดู ๓. นิทานเรือ่ งนีใ้ ห้ข้อคดิ ใดท่เี ป็นประโยชน์ ตอบ คนเราต้องมีสติและใช้ปัญญาแก้ปัญหา จึงจะสามารถเอาตัวรอด ในยามคบั ขันได้ หลกั ภาษาและการใชภ้ าษาไทย ป.๔ 67

๒. การพดู การพดู แสดงความรู้ ความคดิ เหน็ และความรสู้ กึ เกย่ี วกบั เรอื่ งทฟี่ งั และดู การพูดแสดงความรู้ ความคิดเห็น และความรู้สึกเก่ียวกับเร่ืองที่ฟัง และดู ผู้พูดต้องมีความรู้ในเรื่องที่พูด มีการศึกษาข้อมูลเบื้องต้นมา บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD เป็นอย่างดี มีเหตุผล สามารถยกตัวอย่างประกอบเพ่ือแสดงความน่าเช่ือถือ โดยแบ่งโครงเรื่องทจี่ ะพดู ออกเปน็ สามส่วน คือ นา� เรือ่ ง เน้อื เรือ่ ง สรุปเรื่อง การพดู โฆษณา การพูดโฆษณาเป็นการพูดโน้มน้าวเพื่อเสนอ ขายสินค้าหรือบริการแก่คนทั่วไป ข้อความท่ีพูด ในการโฆษณาจะเชิญชวนผู้ฟังให้เห็นคล้อยตาม บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD และต้องการซ้ือสินค้าหรือบริการน้ัน แนวทาง การพดู โฆษณา มดี ังน้ี ๑. พดู ใหข้ อ้ มลู ของสนิ คา้ และบรกิ ารอยา่ งครบถว้ น ๒. พูดชีค้ ุณสมบตั ิพิเศษของสินค้าหรือการบริการน้ันใหช้ ดั เจน ๓. พยายามพูดสรา้ งความน่าเช่ือถือด้วยเหตุผลและข้อมลู อันเปน็ จริง ๔. ไม่พูดโฆษณาเกนิ ความเปน็ จริง 68 หลกั ภาษาและการใช้ภาษาไทย ป.๔

๘ พจนานกุ รม พจนานกุ รมมปี ระโยชน์ อยา่ งไรบา้ งนะบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD มาตรฐานการเรียนรแู้ ละตวั ช้ีวัด บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ใชพ้ จนานกุ รมคน้ หาความหมายของค�า (มฐ. ท ๔.๑ ป.๔/๓) สาระสา� คญั แผนผังสาระการเรยี นรู้ การใช้พจนานุกรมให้ถูกต้องตามหลักการ พจนานุกรม จะช่วยให้เกิดความรู้ในการเรียงตามล�าดับ ตัวอักษร การเขียนและการอ่านสะกดค�า การใช้ ประโยชน์ของ บอกความหมาย ชนิดและท่มี าของคา� พจนานกุ รม พจนานกุ รม

กจิ กรรมนา� เข้าส่บู ทเรียน พาหนะ วเิ ศษ ขวักไขว่ เควง้ คว้างบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ตริตรอง ตว้ มเตีย้ ม เกง้ กา้ ง เกษตรกรรม ธรรมดา พิสมัย บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD หากตอ้ งการเรียงค�าตามตวั อักษร และหาความหมายที่ถูกต้อง สามารถค้นหาได้จากทไ่ี หนคะ 78 หลักภาษาและการใช้ภาษาไทย ป.๔

๑. การใช้พจนานุกรม พจนานุกรม เป็นหนังสือว่าด้วยถ้อยค�าในภาษาใดภาษาหน่ึง เรียงตาม ลา� ดบั ตัวอกั ษร โดยท่ัว ๆ ไปจะบอกความหมายและทม่ี าของค�าด้วย การใช้พจนานุกรม มดี งั น้ี ๑. พจนานกุ รมจะรวบรวมค�าและเรียงคา� ตามล�าดบั ตวั อกั ษร จาก ก - ฮ สว่ น ฤ ฤ ๅ ล�าดับไวห้ ลงั ตวั ร และ ฦ ฦ ๅ ล�าดบั ไวห้ ลงั ตัว ล ดงั น้ีบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ก ฉฑน ม ว ข ชฒบ ย ศ ฃ ซณป ร ษ ค ฌด ผ ฤ ส ฅ ญ ต ฝ ฤๅ ห ฆ ฎถพ ล ง ฏทฟ ฦ อ จ ฐ ธ ภ ฦๅ ฮ ๒. สระไมไ่ ด้ล�าดบั ไวต้ ามเสียง แตล่ �าดบั ไว้ตามรปู ดงั นี้ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด -ะ เ -ื (เรือ) -ั (อนั ) .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD เ -ื ะ (เกอื ะ) -ั ะ (ผัวะ) แ- -า -ุ แ - ะ (และ) -� า -ู โ- -ิ เ- โ - ะ (โตะ๊ ) -ี เ - ะ (เตะ) ใ- -ึ เ - า (เบา) ไ- -ื เ - าะ (เคาะ) เ -ิ (เดิน) เ -ี (เสีย) เ -ี ะ (เดยี ะ) หลกั ภาษาและการใช้ภาษาไทย ป.๔ 79

๓. การเรียงลา� ดับคา� จะลา� ดบั ตามพยญั ชนะกอ่ นเปน็ สา� คญั จากนนั้ จงึ ลา� ดับตามรูปสระ เชน่ กก กก๊ กรอง กลอง กระจก กรุ กิน แกน โก๋ ไก่ ส่ง สด สน ส้ม สวย สาม สิบ เสก โสด ใส่ การเรยี งค�าตามล�าดับพยัญชนะ ก - ฮ เชน่ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ก้น คนั งัวเงีย ชะลอม นา้� หนัก ปะการัง พายุ วงเวยี น เอ้ือเฟื้อ.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU(SSR.)CO.,LTD การเรยี งคา� ตามล�าดับสระ เชน่ ปะ ปัน ปา ป ี ปู เปล แปะ โป๊ะ ไป ๒. ประโยชนข์ องพจนานกุ รม ๑) บอกความหมาย อาจเปน็ ขอ้ ความสน้ั ๆ หรอื ใหร้ ายละเอยี ดโดยอธบิ าย เปน็ ขอ้ ยอ่ ย เชน่ คา� วา่ “คนั ” พจนานกุ รม ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ระบุความหมายเปน็ ข้อยอ่ ยไว้ดงั น้ี คัน ๑ น. แนวดินหรือแนวทรายเป็นต้นที่พูนสูงขึ้นเป็นแนวยาว เช่น คันทราย, แนวดินท่ีพูนขึ้นมาส�าหรับกน้ั น้า� เช่น คนั นา คนั ดิน; สงิ่ ท่ีมลี ักษณะ ยาว ทา� ดว้ ยไม ้ เปน็ ตน้ สา� หรบั ถอื หรอื ปกั เชน่ คนั เบด็ คนั ไถ คนั ธง; ลกั ษณนาม เรียกรถหรือของทม่ี ดี า้ มถอื บางอย่าง เช่น รถ ๓ คัน ชอ้ น ๔ คัน เบด็ ๕ คัน 80 หลักภาษาและการใชภ้ าษาไทย ป.๔

คัน ๒ ก. อาการที่รู้สึกให้อยากเกา, อาการท่ีมือหรือปากอยู่ไม่สุข คือ อยากทา� หรอื พูดในส่งิ ทไ่ี มค่ วร เรียกว่า มือคนั ปากคนั , อาการทร่ี ู้สกึ อยากดา่ อยากตี เรยี กว่า คนั ปาก คันมอื คนั เท้า ๒) การสะกดค�าและออกเสียง บางค�าสามารถสะกดและออกเสียง ได้มากกว่า ๑ แบบ พจนานุกรมจะเขียนบอกไว ้ เช่น คา� ว่า “ปกติ” อา่ นได้ บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ๒ แบบ คือ ปะ - กะ - ติ หรอื ปก - กะ - ต ิ และสะกดได ้ ๒ แบบ คอื ปกต ิ หรือ ปรกติ ดังตัวอย่างที่ระบุไว้ในพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ดงั น้ี ปกติ [ปะกะต,ิ ปกกะต]ิ ว. ธรรมดา เชน่ ตามปกต,ิ เปน็ ไปตามเคย เชน่ เหตกุ ารณ์ปกต,ิ ไม่แปลกไปจากธรรมดา เช่น อาการปกต,ิ ปรกต ิ ก็วา่ ๓) บอกชนิดของค�าว่าเป็นค�าประเภทใด เช่น ค�านาม ค�าสรรพนาม ค�ากริยา เช่น ค�าว่า “กระจก” เป็นค�านาม ดังระบุไว้ในพจนานุกรม บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด ฉบับราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ดังนี้.SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU(SSR.)CO.,LTD กระจก ๑ น. แก้วทท่ี า� เป็นแผ่น น. หมายถงึ คา� นาม ซงึ่ เปน็ อกั ษรยอ่ ทใี่ ชบ้ อกชนดิ ของคา� ในพจนานกุ รม ฉบบั ราชบัณฑติ ยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ หลกั ภาษาและการใชภ้ าษาไทย ป.๔ 81

๔. บอกประวตั ขิ องคา� วา่ คา� นนั้ มาจากภาษาใด เชน่ คา� วา่ “วฒั นธรรม” มีรากศัพท์มาจากภาษาบาลีและภาษาสันสกฤต ดังระบุไว้ในพจนานุกรม ฉบับราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ดังนี้ วฒั น-, วัฒนะ [วัดทะนะ-] น. ความเจริญ, ความงอกงาม. (ป. วฑฺฒน) ธรรม ๑, ธรรม-, ธรรมะ [ทา� , ทา� มะ-] น. คณุ ความด ี เช่น เปน็ คนมีบริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD ธรรมะ เป็นคนมศี ลี มีธรรม (ส. ธรฺม; ป. ธมฺม) ป. เปน็ อกั ษรยอ่ ของภาษาบาล ี และ ส. เปน็ อกั ษรยอ่ ของภาษาสนั สกฤต ซ่งึ ใช้บอกว่าค�าน้ันมที ่มี าจากภาษาใด ในพจนานกุ รม ฉบับราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ๕. ตัวอย่างประโยคและบริบท พจนานุกรมอาจยกตัวอย่างประโยค เพอ่ื ให้เขา้ ใจความหมายและการใชค้ า� ให้ง่ายข้นึ เชน่ คา� ว่า “เปรอะ” ระบุไว้ ในพจนานุกรม ฉบบั ราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ดังนี้ เปรอะ [เปรฺ อะ] ว. เลอะ เช่น ผา้ เปรอะ, เกรอะกรัง เชน่ สนิมเปรอะ, บริษัสทร้างสรรค์สื่อเพื่อการเรียนรู(้สสรจ.)�ำกัด .SRANGSANSUEPHUAKARNRIANRUU (SSR.) CO.,LTD หมักหมม เช่น ข้ีไคลเปรอะ; (ปาก) ว. โดยปริยายหมายความว่า สับสน, ยุ่งเหยิง เชน่ ลวดลายเปรอะ วางของเปรอะไปหมด ในพจนานกุ รม ฉบบั ราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ไดย้ กตวั อยา่ งบรบิ ท หรอื การใชร้ ว่ มกบั คา� อน่ื ๆ เพอ่ื ใหเ้ ขา้ ใจความหมายของการใชค้ า� วา่ “เปรอะ” ได้ดยี ิง่ ขน้ึ เช่น ผา้ เปรอะ สนิมเปรอะ ข้ไี คลเปรอะ ลวดลายเปรอะ วางของ เปรอะไปหมด 82 หลกั ภาษาและการใช้ภาษาไทย ป.๔