Ambalaj Tasarım Tarihi

Ambalaj Tasarım Tarihi Dr. Öğr. Üyesi M. Aykut ÖZBAY FSMVÜ Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Tasarım Bölümü Öğretim Üyesi 3

Ambalaj Tasarım Tarihi Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi Güzel Sanatlar Meslek Yüksek Okulu Ambalaj Tasarımı Programı, Ambalaj Tasarım Tarihi dersi için ders notu olarak hazırlanmıştır. Eylül 2010 4

Ambalaj Tasarım Tarihi ÖN SÖZ İnsanlığın en kadim kültürlerinden biri olan ambalaj konusu, bu güne kadar yaşadıysa, belki gelecekte de bizimle birlikte hep yaşamaya devam edecektir. İnsanın en temel ihtiyaçlarından biri olarak doğmuş olan bu yapının temel taşlarını, geleceğin ihtiyaçlarıyla zamanın teknolojileri belirleyecektir. Yaşadığı topraklardan bir biçimde göç eden insan, daha iyi yaşam koşullarının dışında, ihtirasları içinde hep bu davranışları sergilemiştir. Yeni yerleri işgal etmiş ve onun zenginliklerinden yararlanmak istemiştir. Örneğin; Portekiz Kralı I. Manuel’in yurttaşı Vasco da Gama’yı 1496’da Hindistan’a giden baharat yolunu bulmakla görevlendirmesi, tüm Avrupa ülkelerini sömürgecilik yolunda yeni davranışlara itmiş ve dünyadaki bir çok kadim uygarlıkların da yağmalanmasına sebep olmuştur. İnsanoğlunun bu özelliği belki de onun yaradılışından gelen bir alışkanlığı. Şu aralar dünyaya sığamayan insan, yeni gezegenlerin keşfi için tüm teknelojisini bu uğurda harcıyor. Bu davranışları da yeni buluşların ortaya çıkmasına neden oluyor. Gezegenler arası yolculukta beslenme ihityaçlarını gidere bilmek için bulduğu 3boyutlu yazıcılar, şimdi bir çok alanda insanlığın yararına sunulmuş. Böylesi bir dünyada ambalaj ve onunla ilgili gelişmeler de oldukça önem kazanmış durumda. Hazırlanmış olan bu yazı, temelde ambalaj tarihi olmak üzere bir çok düşünceye de hizmet etmesi umuduyla kaleme alınmıştır. Mehmet Aykut ÖZBAY 5

Ambalaj Tasarım Tarihi İÇİNDEKİLER Önsöz 5 Giriş 9 1.1 Ambalaj Nedir? 9 1. Bölüm 11 1.2. Yer Yüzündeki İlk İnsan 11 1.2.1. Mesolitik Dönem 11 1.2. 2 Geleneğin Oluşumu 13 1.2.3 Ambalajda Kâğıt ve Kâğıt Ürünleri 14 1.2.4 Ambalajda Kullanılan Cam Ürünleri ve Tarihi 16 1.2.5 Ambalajda Kullanılan Metal Ürünler ve Tarihi 21 1.2.6 Ambalajda Kullanılan Plastik Ürünler ve Tarihi 26 1.2.7 Ambalajda Kullanılan Ürünlerde Yeni Buluşlar 29 2. Bölüm 41 2.1 Ambalaj Taşıyıcıları Üzerinde Oluşan Görsel Yapılanmalar ve İletişim 41 2.2.1 Kurumsal Kimlik 43 2.2.2 Kurumsal Kimliğin Tarihi Süreci 45 2.2.4 Ürünle Birlikte Gelişen Özgün Ambalaj Tasarımı ve Oluşan Kimlikler 55 3. Bölüm 64 3.1 Ambalajda Yeni Yüzyılın İhtiyaçları ve Gelişen Teknelojileri 64 6

Ambalaj Tasarım Tarihi 4. Bölüm 81 3.1 Ambalajda Grafik Tasarım Hareketlerinin Başlaması 81 3.1.1 Viktorya Dönemi (1837-1901) 81 3.1.2 Sanayi Devrimi (1750-1850) 82 3.1.3 Baskıda Oluşan Devrim 83 3.1.4 American Art Deco Grafik Tasarımları ve 1930’ların Ambalaj Grafikleri 86 3.1.5 1940 ve 1960 Yılları Arası Ambalaj Grafiği Tasarımları 87 3.1.6 Ambalaj Tasarımı Graf iğinde 1970 ve 1990’lı Yıllara Kadar Olan Değişimler 89 7

Ambalaj Tasarım Tarihi 8

Ambalaj Tasarım Tarihi Giriş 1.1 Ambalaj Nedir? Bu soruya yanıt ararken, öncelikle çözmemiz gereken konu; ambalaj nasıl ve neden ortaya çıkmıştır ve geçmişi ne kadardır sorusuna yanıt arayarak araştırmaktır. İnsanlar yeryüzünde yaşamaya başladıkları dönemlerden sonraki zamanlardan birinde ambalaja ihtiyaç duymuşlardır. Bunun kanıtları da, insanların gezegenimizdeki yaşamın ilk gününden zamanımıza kadar gelen bıraktıkları fosil organizmaların bulunup belli bir metot içinde incelenemesi, arkeolojik bulguların değerlendirilmesi ile birlikte ortaya çıkmıştır. Yaşamı boyunca insan türlerinin hangi süreçleri izlediği araştırmalarının sonucunda da unutulan bir çok tarihi gerçek ortaya çıkmıştır. Bu süreç insanoğlunun izlediği yol ve bıraktıkları izler bakımından önemlidir. Bu izler de evrimleşme sürecinde ortaya çıkan uygarlıkların araştırılarak çözümlenmesinde önemli ip uçlarını taşımaktadır. Bizim için bu kadar eski ve yaşamımızın önemli bir kısmını etkileyen ambalaj nedir? diye sorguladığımızda, bir ürünü çevreleyen paketleme veya dağıtım, depolama, satış ve kullanımı için ürünü koruma ve taşıma teknolojisidir diyebiliriz. Ayrıca ambalaj tasarımı, değerlendirme ve paket üretim sürecini de ifade etmektedir. Ambalaj; taşımacılığı, depolama, lojistik, satış ve son kullanım için ürün hazırlanmasında koordineli bir sistem olarak da tarif edilebilir. Ambalaj, içerdiği ürünü korur, nakline (taşınmasına) yarar sağlar, bilgilendirir ve satar. Birçok ülkede; devlet, sanayi, 9

Ambalaj Tasarım Tarihi kurumsal iş kolları ve kişisel kullanım dahil bu konuda entegre edilmiştir. Bu nedenle, ambalajın 5 P’si çok önemlidir. Yani: 1. Product - Ürün, 2. Price - Fiyat, 3. Promotion - Tanıtım 4. Physical Distribution - Dağıtım, 5. Packaging ‘transport’ – Ambalajlama ‘taşıma’ . Burada söz konusu olan, bu başlıklar altında topladığımız ambalajı, antropolojik ve arkeolojik yönüyle insanlık tarihinde ele alarak konuyu işlemek değil, insanlık tarihi yönünden ambalajla nasıl buluştuğunun parametrelerini ortaya çıkarmaktır. Bunları belli bir zaman akışı içinde ele alıp inceleyeceğiz. 10

Ambalaj Tasarım Tarihi 1. Bölüm 1.2. Yer Yüzündeki İlk İnsan Harita 1; Afrikan çıkan ve ilk insanın göç ettiği 1.2.1. Mesolitik Dönem yollarını gösteren harita. Bilinen; dünyamızın zamanımızdan yaklaşık 4.5 milyar yıl kadar önce oluştuğudur. Üzerindeki yaşamın gelişimi ise, bu başlangıçtan bir milyar yıl sonra ortaya çıktı. Günümüzdeki bütün organizmalar arasındaki benzerlikler ve bilinen tüm türlerin evrimi, yaşamın başlama sürecinden başlayarak ayrılmaktadır. Modern insanın ataları olan -Homosaphien’ler- Afrika’da yaşadılar ve 160 bin yıl önce de oradan dünyaya yayıldılar (Harita 1). Bunun bilinen ilk arkeolojik kanıtı olan mtDNA’sı ‘mitokondriyal DNA’ ve Y kromozonudur. İlk yayılışı dört grup olarak kaydedilen bu avcı-toplayıcıların, güneyden Ümit Burnu’na, güneybatıda Kongo Havzası’na ve batıda Fildişi Sahillerine göç ettikleri, ilk jenerasyondaki mtDNA kök hücrelerindeki ‘L1’ tipi genlerinden anlaşılmaktadır. Yeryüzünde var olan ve vahşi doğa koşullarında hayatta kalabilme çabasıyla bunları kullanmayı öğrenen insan, bu zorlu doğa koşullarında varlığını sürdürebilmek için çabalamış 11

Ambalaj Tasarım Tarihi Tarih öncesi beslenme alanları yok olan ve bu güne değin gelebilmeyi başarmıştır. Tarihi bir sıralama ilk insan yiyecek bulabilmek için hep göç içinde insan uygarlığının gelişimine bakacak olursak; Mesolitik döneme gelinceye kadar insanlar besin toplayıcı ve leş yiyicilerdi. etmek zorunda kalmıştır. Avlanmayı bilmiyor, kendilerini savunabilmek için topluluklar halinde yaşıyor, vahşi yırtıcılarla doğa koşullarına karşı kendilerini Tarih öncesi insanların kullandıkları savunamıyorlardı. Bu koşullarda bir çok insan en erken yaşlarda ve hayvan tüyleri ya da bitki elyafı hayatını kaybetti. kullanarak yaptıkları günümüzde de aynı M.Ö. 135 bin ile 115 bin yılları arasında yaşanan iklim şekilde kullanılan taşıyıcı çuvallar. değişiklikleri ve yağışların azalması sonucu yağmur ormanları ve ormanlık alanların yok olmasıyla orada yaşayan insanlar, ilk kuzeydoğu Afrika yönünden çıkarak, doğu Akdeniz içlerine doğru hareket ettiler. M.Ö. 90 bin yıl önce doğu Akdeniz’e ulaşan bu kol, bir zamanlar Kuzey Afrika’nın aşırı çöle dönmesi gibi bir sonucun etkisinde olduğu gibi, aşırı donma sonucu da öldüler. Daha sonra bu bölgeler Neandertal adamı tarafından yeniden işgal edildi. M.Ö. 85 bin yıl önce Kızıldeniz’den Arap Yarımadası’nın güney kıyılarına ulaşan bir diğer grup ise, kıyı şeridini takip ederek Hindistan’a doğru seyahat ettiler. Tüm Afrikalı olmayan insanların bu gruptan türediği söylenmektedir. Daha sonra, Sri Lanka, Batı Endonezya ve Asya bağlantılı bir grupta, Hint Okyanusu kıyıları boyunca yürüyüşüne devam etti. Sürekli sahili takip edenler Borneo etrafından geçerek Güney Çin’e kadar ulaştılar.1 1 Journey of Mankind – The peopling of The World Prof. Stephen Oppenheimer –www.bradshaw 12

Ambalaj Tasarım Tarihi 1.2. 2 Geleneğin Oluşumu İnsanlar yaşamlarının çok erken zamanlarında besinlerini bulunduğu yerlerde tüketiyorlardı. Aileler ve köylüler beslenmek için kendilerine yetecek ne yakalayıp, topluyor ve ne yapıyorlarsa onları kullanıp, beslendiler. Bir zaman sonra, artık besinler için kaplara gereksinim duyulduğu zaman ise, sukabağı, deniz kabukları ve doğal yapraklar kullandılar. Sonra kullanılan kaplar, içi oyuk kütüklere, hayvan organlarına ve otlardan örülerek elde edilmiş doğal materyallere dönüşerek biçimlendi. Giysileri ilkel kürk kullanımı soyundan gelerek dokumalaştı. Keçeler, örgü ya da dokumaların içi birbirine karışmış bitki lifleriydi. Bu dokuma giysiler, sarmak için kullandığımız ürünlerde ve çantaların yapımı için de kullanıldı. Dokumanın Tarih öncesi kullanılmış ilk ambalaja oluşumu sayesinde, otlar ve sonra kamışlar, fazla yiyeceklerin örnek olacak sukabağı, bitki lifleri ve deriden oluşturulmuş taşıyıcı depolanmasındaki sepet yapımında kullanıldı. İnsan, öğünden malzemelerden örnekler. artan ve toplanan bazı yiyecekleri kısa zamanda koruyabilme gereksinimi için çareler aradı. Bu arayış ambalajın ortaya çıkışının ilk hareketleridir. Daha sonraları deri ve deriden yapılmış tulumları (Bota çantaları) görmekteyiz. Ahşap kutular, seramik vazolar, paketlemeyi oluşturmak için kullanılan kil kaplarla amforalar, ahşap variller (fıçı), dokuma çanta ya da sepetler; İlk o anda ambalaj için kullanılan mevcut doğal malzemelerin kullanıldığını göstermektedir. Burada erken cam ve bronz kaplar, gemiler için eski paketleme çalışmalarının da arkeolojik önemini belirten bir yönü olarak görünmektedir. Taşımacılıkta kullanılan daha karmaşık kaplar özel ihtiyaçları karşılamak üzere geliştirilmiştir. M.Ö. 1500’lerde büyük seramik kaplar, amforalar kullanıldı. M.S. 500’lerde şarap, yağ, hububat ve diğer ürünlerin gemilerle ticareti Akdeniz boyunca yaygınlaştı. Ortaya çıkan bu durum insan için ambalajın önemini daha da arttırdı. Üstte; Taş Devri taş havan ve havaneli, Maden cevherinin keşfedilmesi, metal kaplarla öteki Kebaran kültürü, 22000 18000 Altta; Mesolitic döneme ait Çin’de ambalajların gelişiminde önemli bir görev üstlendi. Bu gelişimle, bulunmuş bir çanak. tabakaları da içine alan çok güncel ambalajlardaki gelişmelerin 13

Ambalaj Tasarım Tarihi Özellikle Anadolu’da ortaya çıkan, yapısını da gözlediğimizde onların geçmişteki izlerini görebiliriz. genellikle; şarap pekmez ve zeytin yağı gibi ürünler için kullanılan seramik 1.2.3 Ambalajda Kâğıt ve Kâğıt Ürünleri taşıyıcı örnekleri. Belki de bugün “esnek -yumuşak” ambalaj konusunda en eski kâğıt formlarına başvurmalıyız. İ.Ö. birinci ve ikinci yüzyılın en erken dönemlerinde yiyecekleri sarmak için Çin’de dut kabuğu yaprakları kullanılırdı. Ondan beş yüz yıl sonra da Orta Doğuda inceltilmiş taşıyıcılar olarak bilinen kâğıt yapım tekniği, Avrupa’dan sonra sonunda 1310’da İngiltere’de kullanıldı. En sonunda bu teknik, 1690’da Amerika’da Germantown’a ulaştı. Ama bu ilk kâğıtlar bugün kullanılandan oldukça farklıydı. En erken kâğıt, keten lifleri ve bez parçalarından yapıldı. Ağaç hamurundan kâğıt yapımı ise 1867’ye gelmeden önceydi. Her ne kadar ticari kâğıt torbaların ilk üretimi 1844 İngiltere Bristol ’da olsa da 1852’de Birleşik Devletler ’de Fransız yünü torba-yapım makinesi bulundu. Daha fazla ilerleme 1870’lere İlk ticari kâğıt torba ambalajları üretimi gelindiğinde yapışan kâğıt torbalar ve köşeli tasarımlarla oldu. 1844 İngiltere Bristol ’da gerçekleşmiştir. 14

1905 yılından sonra da artık, otomatik bant baskılı kâğıt torbalar Ambalaj Tasarım Tarihi üretilmeye başladı. 1852’de ABD üretilmiş ilk Fransız yün Yapışkanlı kâğıt torbaların gelişimi, zamanla daha pahalı torba örneği. pamuktan un torbaların yerine geçti. Ama dayanıklı çok duvarlı kâğıt torbalar, 1925 de buluşların sonuna gelindiğinde çok nitelikli 1854 de Olivier Long, oluklu kâğıdın bir dikiş yöntemli kumaşların yerine geçememiştir. tarafına yapıştırdığı başka bir kâğıt ile ilk olarak ince dalga fikrini ortaya atan Kartonun Çin’de bulunuşunun iki yüz yıldan fazla isim oldu. sonrası, İlk ticari karton kutular 1817’de yılında İngiltere’de, “oluklu mukavvanın babası” olarak bilinen ve onu şişeleri ve cam bacalı fenerleri sarmak için kullanan, New York’lu Albert Jones tarafından üretildi. Bu orijinal form, bir tarafında tek astar tabakası olan kıvrımlı kağıttan oluşuyordu. 1850’lerde de kıvrımlı kâğıtlar görüldü; 1854 de Olivier Long, oluklu kâğıdın bir tarafına yapıştırdığı başka bir kâğıt ile ilk olarak ince dalga fikrini ortaya atan isim oldu. Dayanıklılık konusundaki düşüncenin oluşturulmasında önemli bir kıstastı.1871 de oluklu kâğıdın ambalaj amaçlı kullanılması ise ilk olarak bir Amerikalı olan Albert L. Jones tarafından kırılabilir nesneleri paketlemek için aldığı bir patentle birlikte ortaya çıkmıştır. Ve 1900’lerde, gemicilikteki 15

Ambalaj Tasarım Tarihi karton yüzlü kutular artık ağaçtan yapılmış kafesli ticari kutuların kullanımının yerine geçmeye başladı. 1900’lü yıllarda gemicilikte yaygın olarak kullanılan ahşap kutu konteynerler. Birçok buluşla birlikte kartonun gelişimi de rastlantıdır. Robert Gair 1870’lerde Brooklyn’li bir matbaacı ve kâğıt kutu yapımcısıydı. Baskı esnasında tohum torbalarının genelde buruşuk torbalardaki düzenini, değişik bir şekilde metallerde olduğu gibi bir yöntemle kutu kesiminde kullandı. Gair, ilk otomatik kutu yapım tekniğini kesilmiş ve katlanmış mukavvaları ileri bir işlemle sona erdirirken, şimdi de kutu ambalajları aynı “bükülgen (katlanır) ambalajlama” yöntemine başvurularak yarattı. Karton kutu kullanımı tahıl ürünlerinin gelişimiyle ortaya çıkmıştır. Sanatorium’da, Kellogg Kardeşler Battle Creek, Michigan, ilk tahıl ürünlerini kutularda kullandı. Sonradan bu “sağlıklı gıdalar” pazarlandığında mumlu, düz bir kutunun dışında etrafı Waxtite torbalarıyla sarmalanarak başlarıysa damgalandı. Bu ambalajlar metin yazarlarının hazırladıkları reklâm metinleri ve marka adlarıyla birlikte basıldılar. Şüphesiz bugün de plastik çizgi koruyuculu tahıllar ve öteki ürünler kartonlar içinde basılmakta. Kâğıt ve kâğıt levhalar 20nci yüzyılda da en iyi güncel ambalaj malzemelerinin içindedir. Zamanla (1970’lerin başı 1980’lerin sonunda) plastiklere gelindiğinde paketlemede önemli rol aldılar. Kâğıt ve ilişkilendirilmiş ürünlerin kullanımına yönelmek zayıfladı. Son zamanlarda çevreci tasarımlar, ağaçların yok olmaması adına farklı taşıyıcı malzemeler kullanmaya yönlendirilerek, tasarımcılar tarafından onun bu yükselişi durduruldu. 1.2.4 Ambalajda Kullanılan Cam Ürünleri ve Tarihi Açtığımız her cam şişe binlerce yıl öncesine dayanan bir geleneğin parçasıdır. Cam, en eski malzemelerden biridir ve Üstte; 1860’lı yıllarda ABD’de katlanır kültürel tarih ve kültürel becerilerle yakından iç içedir. Cam, sanat kartonla üretilmiş, A. Linkoln adlı bir ve mimaride ve yediğimiz yiyecekleri korumak ve paketlemek için sigara ambalajı. Altta; 1870’lı yıllarda kullanılır. Her cam şişe ayrıca ileri görüşlü bir kararı temsil eder, ABD’de Robert Gair tarafından katlanır kartonla üretilmiş, Uneeda Biscuit çünkü cam çevreyi ve kaynaklarımızı korur. markalı bir karton kutu. Tarihte ambalajın en büyük ölçekli kullanımı, antik Yunan 16

ve Roma İmparatorluğunda oldu. Bunlar çok değişik formda Ambalaj Tasarım Tarihi olmasına rağmen, bugün de mevcut ambalajın şekil ve farklı tasarımları aynı akıl sonucuyla ortaya çıkmıştır. Bugün bile başarılı Kellogg Kardeşlerin, Battle Creek, ambalaj tasarımları için hala aynı aklı kullanmaktayız. Michigan’da ilk tahıl ürünlerini kutuladığı ambalaj örneği. Camın hikayesini, M.Ö. 7000 ila 3000 yıllarında başlatabiliriz. Cam aslında, usta zanaatkarın M.Ö. üçüncü binyılda Antik Mısır’da (kireçtaşı, soda, kum nasıl cam yapılacağını keşfettiği Mezopotamya’da bile başlamıyor. ve silis) kullanılarak cam üretiminin Cam doğal olarak oluşur. Son derece yüksek sıcaklıklarda kuvars yapımını gösteren bir hiyeroglif kumu eridiğinde ve erimiş kütlenin soğuduğunda oluşur. Cam ‘Katılaşmış sıvı’dır. Yıldırım ve bunun gibi yüksek sıcaklıklarla oluşur. Ancak volkanik patlamalar ve meteorit etkileri de onun oluşumundaki gerçeklerdir. Camsı kayaçlar fulgurit, obsidiyen ve tektit de bu şekilde oluşur. Neolitik dönemde bile (Erken Taş Devri), yaklaşık M.Ö. 7000, insanlar camı bir araç olarak kullanıyordu. Doğal olarak oluşan camsı kayaların olağanüstü özelliklerini tanıdılar. Örneğin, takoz ve kazıyıcılar yapmak için obsidiyenin keskin kesme kenarlarını kullandılar. Günümüzde kullanılan camcılıktaki ilk geçmiş, Mezopotamya’da M.Ö. 3500’de izlenebilmektedir. Arkeolojik kanıtlar ilk gerçek camı kıyı kuzey Suriye, daha çok Fenike, Mezopotamya ve Antik Mısır’da (kireçtaşı, soda, kum ve silis) kullanılarak yapıldığını göstermektedir. MÖ 1500 yıllarında Mısırlılar merhem ve yağlar için kullandıkları ilk içi boş cam kapları ürettiler. En eski tarihli cam nesne, Münih’teki Mısır Sanatı Devlet Koleksiyonunda görülebilir: soluk mavi camdan yapılmış zarif bir kadeh. M.Ö. 658 Asur kralı Asurbanipal’in kütüphanesi, cam 17

Ambalaj Tasarım Tarihi yapmak için ilk kaydedilen tarifi içeriyor: “deniz kısımlarından 60 kısım kum, 180 kısım kül ve beş kısım tebeşir alın.” O yıllardan kalma Neolitik dönemlerde ilk insanın keşfedip, bu formül, iki buçuk bin yıldır rakipsizdir. Kuvars kumu, potas ve kullandığı obsidiyen taşı. kireç, cam olan doğal, geçirimsiz, dövülerek toz haline getirilmiş bir harcın ürettiği güçlü bir hammaddedir. Münih’teki Mısır Sanatı Devlet Koleksiyonunda bulunan soluk mavi M.Ö. 100 civarında, Suriye sahilindeki bir cam üreticisinin kulübesinde teknolojik bir devrim meydana geldi: bugün onun camdan yapılmış antik Mısır’da adını bilmiyoruz, ancak cam üreticisi olan bu kişi, onun hamurunu kullanılmış cam bir kadeh. üfleyerek biçimlendiren bir boru icat etti. Bu cam hamurunun bir ucunda ağızlık bulunan yaklaşık 1.2 ila 1.6 m uzunluğunda bir Venedik’te üretilmiş bir cam vazo. tüple, diğer ucunda cam üfleyici erimiş camın topunu alıp, döner, girdap yaparak ve soğutma kütlesini etrafında döndürüp ve içine hava üfleyerek camı şişiren bir taşıyıcıydı. O zamandan beri, cam üreticileri ince duvarlı gözlükler ve her türlü farklı şekil yapabildiler. 100 yıl sonra, Roma İmparatorluğu’nda abartılı süslemeli lüks gözlükler zaten böyle üretildiler. M.Ö. orta üçüncü binde bilinen en eski cam objeleri, belki de başlangıçta metal yapımında kazara oluşturulan cüruf kalıntıları içinde veya fayans üretimi sırasındaki çalışmalarda, benzer bir işlem ile yapılmış yan ürünlerin (boncuklar), bir ilk cam ya da camsı materyal olarak görebiliriz. Daha sonra cam ve bunlardan elde edilmiş ürünler deniz ticaretiyle uğraşan Fenikelilerce Akdeniz ve ege denizindeki İonya adalarına, oradan da Avrupa’ya yayılmıştır. 11. yüzyıldan itibaren Venedik, Batı Dünyası’nda cam üretiminin merkezi oldu. Oradaki cam üreticileri, “Phioleri di Murano”, özellikle saf kristal cam üretimi ve işlenmesinde, beklenmedik işçilik yüksekliklerine ulaştılar ve Venedik cam yapımı geleneği içinde zarif Rönesans cam stilini geliştirdiler. Her ne kadar 12. yüzyıl pencere camı yapmayı başaran birkaç Mısırlı örneği olmasına rağmen, sonunda Gotik döneminin kalelerine ve katedrallerine ışık getiren taç cam ilkesinin keşfi oldu. Cam üfleyiciler cam parçalarını düz disklere bastırdı ve daha büyük alanlar oluşturmak için merkez parçalarını birleştirmek için kurşun kullandılar. 1688 Fransız üreticiler Saint Gobain’de cam üreticileri ilk 18

Ambalaj Tasarım Tarihi önce bir masaya erimiş cam döktüler ve erimiş kütleyi her yerde Üstteki resim, 1903 yılında ABD’li aynı kalınlığa gelinceye kadar yuvarladılar. Bu, rokoko saraylarını Michael J. Owens, icat ettiği bir mühendislik şaheseri olan tam otomatik şişe asaletli dekore etmede kullanılan yapılmış aynalar için idealdi. şişirme makinesini. 1867’de Friedrich Siemens, cam üretiminin sanayileşmesini hızlandıran teknik bir yenilik getirdi: buna sürekli lavabo (tank) fırını dediler. Bu tank fırınları bugün hala bir eritme ucu ve bir üretim ucundan oluşmaktadır ve gece gündüz kesintisiz çalışabilirler. Cam kapların mekanik üretiminde bir dönüm noktası oldu. 1903 Amerikalı Michael J. Owens, bir mühendislik şaheseri olan tam otomatik şişe şişirme makinesini icat etti. Emme ve üfleme işlemini kullandı, yani cam parçası metal kalıba emilir ve otomatik olarak kesilerek ayrılabilirdi. Bu mucize makine kullanılarak saatte 2.500 şişe üretilebildi. 1925 yılında mühendisler Ingle ve Smith, IS makinesi için patent tescil ettirdi. Bu, günümüzde hala kullanılan bir üretim 19

Ambalaj Tasarım Tarihi Türkiye’de modern cam ambalaj üretimini yöntemi olan üfleme ve üfleme tekniğini kullanarak içi boş cam yapan Şişe Cam fabrikasının tesislerinden üretir. Bir ağızı açık metal bir kalıp içine önceden cam hamuru bir görünüm. üflenir, daha sonra önceden şekillendirilmiş ağız, üfleme işleminin tamamlandığı ikinci bir kalıba gönderilerek süreç tamamlanır. 20. yüzyılın ikinci yarısında, öncelikle cam üreticileri için üretim hacmini arttıran elektronik olarak kontrol edilen makinelerin tanıtımı yapıldı. Hafif cam yapmak için yeni süreçler çevreyi korumaya ve enerji kaynaklarımızı korumaya yardımcı oldu. Yandaki resimde, Ürün taşıyıcı ve koruyucuları olarak üretilmiş çeşitli renk ve formlardan oluşan cam ambalajlar görülmekte. 20

Ambalaj Tasarım Tarihi Cam hayatımızın ayrılmaz bir parçasıdır. Araştırma, iletişim teknolojisi, mimari ve güneş sistemlerinde kullanılır. Cam, içecekler, yiyecek ve kozmetikler için ideal ambalaj malzemesidir.2 Yeni şeffaf ürün taşıyıcılarının gelişmesiyle cama ayrılan üretim hacmi zamanla azalsa da, çevreci oluşumların cevreyi koruma adına yaptıkları çeşitli girişimlerin sonunda yavaş yavaş cam yeniden tahtına oturmuştur. 1.2.5 Ambalajda Kullanılan Metal Ürünler ve Tarihi ABD’de 1866 ile 1875 yılları arasında İlkel insan tenekeyi demirden önce biliyordu ve yapılmış içi kalaylı teneke kutu örnekleri. kullandı. Bunun nedeni teneke erimesinin gereken daha düşük sıcaklıktan kaynaklandığı için olabilir. Bu da onun daha kolay ABD’de 1916 yılında Rowntree’s elde edilmesini sağladı. Kalaylı nesneler İsa’dan binlerce yıl tarafından kadınlar için piyasaya sürülmüş önce antik çağlarda bilinmekteydi ve İncil’de bu metallerden teneke bir kakao kutusu. bahsedilmektedir. Zira Tunç De vrinde, bakır ın kalay la karışması sonucu elde edilen bir alaşım olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla kalay o devirlerden beri insan oğlu tarafından bulunmuştu. Antik dünyada daldırma ile süslenmiş süs eşyaları ve mücevher demir takılar olarak kabul edilirdi. Tenekenin kökeni Orta Çağa kadar uzanır. 1240 yılında Bohemya’da (Almanya) anti-korozif özelliklerinden dolayı benimsenip, mutfak eşyası yapımında kullanıldığına dair kanıtlar var. Ancak ürünün günümüzde bilindiği şekline ulaşması için evrimine başlaması on dördüncü yüzyılda gerçekleşmiştir. Bu yüzyılda inceltilmiş demir plakalar erimiş kalayın içine daldırılarak yapımı gerçekleştirildi. Dresden (Almanya) bölgesinde on yedinci yüzyılda, ihracata yönelik önemli bir sanayi gelişmiştir. Üretilen bu teneke tabakalarının alıcıları arasında İngiltere öncelikle yer almaktaydı. Bu alandaki endüstriyel üretim on sekizinci yüzyılda İngiltere’de güney Galler bölgesinde başlamıştır. Burada metale yeni katkılar, çeliğin mekanik yuvarlanması ve asitlenmesiydi. Aşamalı olarak bu teknolojik yenilik, Avrupa’dan Yeni Dünya’ya yayıldı. İmalat işlemi, çelik sacların erimiş kalay banyosuna daldırılmasından oluşmaktaydı. Bu teneke levhalar “kok” veya “sıcak 2 https://www.vetropack.com/en/glass/history-of-glass/ 21

Ambalaj Tasarım Tarihi 1959-60’lı yıllarda yaygın olarak daldırma” adını aldılar. Bu teknik yirminci yüzyılın başında Alman kullanılan konserve kutu ambalajları ve M. Schlöter tarafından elektrolitik banyo kullanımıyla kalayın çelik üzerine birikmesi sağlanarak geliştirildi. Daha sonra bu teknik 1943 onu açamak için kullanılan açacaklar. yılında ABD’de faaliyete başladı ve endüstriyel olarak gelişti. Halk dilinde “churchkey - kilise anahtarı” Ambalajda malzeme olarak metal kap kullanımı, aslında olarak da bilinen ve bir kaldıraç gibi antik dönemlerde kutu ve bardaklar olarak altın ve gümüş kullanarak da yapıldılar. Üretimi çekiç ve keski kullanarak yapılan üst kenarından bir kutuya tutturularak ince metal kutular 1866’lı yıllara kadar üretildiler. Metal kutular kenarındaki delici aracılığıyla, bira yada üzerindeki yırtarak şerit açma yöntemi, 1875 de ortaya çıktı. Metal cola gibi metal kutuları açmaya yarayan kutu açacağı olarak bildiğimiz anahtarlar 100 yıldan fazla bir zaman içinde hep kullanılmıştır. açacaklar. Bilinen anlamıyla metalin gıda ürünlerinde ambalaj olarak kullanımı 18. yüzyılla, 19. yüzyılın başlarına rastlamaktadır. Napolyon Bonapart, ordunun sebze vb. yiyeceklerle gıda talebini korumak için bir yöntem geliştirilmesini istedi ve bu konuda başarılı olacak kişiye de 12 bin Frangı bulan bir ödül vereceğini açıkladı. Metal ambalaj güvenliğinde gıdaları koruma fikri ilk 1809 yılında böylece ortaya çıktı. Paris’te Nicolas Appert kalayla preslenmiş kalaylı tenekeyi sterilize etikten sonra gıda korumak için bir yeteneğe sahip olduğunu buldu. Bir yıl sonra İngiliz Peter Durant, adında bir kişi onun basılı kalaylanmış silindirik teneke buluşu ile “can” patent hakkını elde etti. 22

Ambalaj Tasarım Tarihi Metal ambalaj tarihinde ilk baskılı kutu ABD’de 1866 yılında yapılmıştır. 1875 yılında teneke açacağı icat edildi. Bu ticari alanda mağazalarda vidalı ve anahtarlı alüminyum folyo konserve kutu tasarımlarıysa ilk 1959’da çıktı. Daha önce alüminyum kutular, 1866 yılına kadar, metal ambalajları açmak için kullanılıyordu. En erken 1950 yılında geliştirilen bu yırtılabilir kapaklı ambalajlar 1910 yılına kadar icat edilmiş değildi. Metal ambalajlar, birçok aşamadan geçti ve kendini yeniledi. Metal ambalajlar artık ürün korumada pratiklik için daha kolaylıklar sunuyordu. Metal kutulardaki ilk ticari bira 1935 yılında Richmond Virginia’da başladı. Bundan kısa bir süre sonra, teneke kutularda ABD’de 1866 yılında basılmış ilk metal daha yüksek asitliği ve biraz daha yüksek basınçları olan sodalar kutu ambalajı. üretildi. İçecekleri teneke kutularda saklamanın temel gelişimi, ürünün lezzetinin metalle kimyasal bir reaksiyonla harap olmasını önlemeye yardımcı olan iç astardır. Bu astar tipik olarak plastik veya bazen de mumsu bir madde olarak kullanılmıştır. Zamanlama için bir diğer önemli faktörse, 1933 sonunda ABD’de alkollü içeceklerdeki yasaklamanın kaldırılmasıydı. 1935 yılında, Felinfoel bira Galler’de Felinfoel köyü içinde üretildi. Bu ticari teneke kutu birada, ABD dışında üretilmiş ilk kutu biradır. Buralarda daha önce, bira sadece varillerde veya cam şişelerde mevcuttu. Bu andan itibaren hafif teneke kutular 1950’lerin sonlarına kadar kullanılan ve günümüzde de kullanılmaya devam eden kullanılabilir ve üretilir oldu. Felinfoel, İkinci Dünya Savaşı’nda İngiliz silahlı kuvvetleri için önemli bir tedarikçiydi - teneke kutular, taç kapaklar. cam şişelere kıyasla savaş ihracatı için çok fazla yer alarak tasarrufu sağladı ve yeniden doldurmak için geri gönderilmeleri gerekmedi. Bu erken üretilmiş kutuları açmak için üzerinde bir çekme tırnağı yoktu. Bunun yerine bira şişesi üstü bir taç mantarı ile kapatılmıştı. Tüm modern İngiltere konserve biraları, İngiliz halkının içme ve bira satın alma alışkanlıklarını değiştirmeye yardımcı olan bu küçük, erken kutulardan türemiştir. 18. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar Galler, dünya teneke üretimine egemen oldu ve dünya tenekesinin % 80’inin güney Galler’de üretildiği 1890’ların başında zirveye çıktı. Konserve içecekler fabrikada mühürlendi ve içindekileri 23

Ambalaj Tasarım Tarihi tüketmek için özel bir açıcı aleti gerekliydi. Kutular tipik olarak düz bir üst ve tabana sahip silindirler şeklinde oluşturuldu. Halk dilinde “churchkey - kilise anahtarı” olarak bilinen ve bir kaldıraç gibi üstü kenara tutturulmuş bir kutu deliciye ihtiyaç duydular; sapı kaldırmak keskin ucu kutunun üstünden zorlayarak üçgen bir delik açacaktır. Daha küçük bir ikinci delik, dökme sırasında hava basıncını eşitlemek için üst kısmın karşı tarafından delinerek kutu içindeki sıvının serbestçe akması sağlandı. 1930’ların ortalarında, bir kutu açılabilmesi ve dökülebilmesi için bazıları kapaklarıyla birlikte geliştirildi. Üstleri kapağın daha küçük çapta konik bir yapıta sahip olduğundan, bunlara “koni üstleri” adı verilmiştir. Koni üst kutuları, şişelerin üzerine konulan aynı kıvrımlı kapaklarla kapatıldı ve aynı şişede açıcı bir aletle açılabilir oldu. Üç tip koni tipi vardı: yüksek profilli ,düşük profilli ve j-spout. Düşük profil ve j-spout en erken, yaklaşık 1935’ten kalmadır. Alt kapağı olan çelik çekilmiş farklı bir kutu “Crowntainer” tipiydi. Bunlar, önde gelen içecek paketleme ve içecek kutusu üreticisi olan Crown Cork & Seal (şu anda Crown Holdings, Inc. olarak bilinir) tarafından geliştirilmiştir. Çeşitli bira fabrikaları 1950’lerin sonlarına kadar taç giydiricileri ve koniler kullanıyordu, ancak birçok bira fabrikası basit silindirik kutuları kullanmaya devam etti. Konserve içeceklerin popülaritesi, özellikle daha asidik 1959’da Ermal Fraze konserve içecek pazarına hakim olacak yeni bir konserve gazlı içecekler ile mükemmelleştirilmemiş, iç astarla metalik açma yöntemi geliştirdi. tadın üstesinden gelmek zor olduğu için yavaşça çözümlenmeye çalışılmıştır. Kutular cam şişelere göre iki avantaja sahipti. İlk olarak distribütörler için üstü düz kutular, taşıma ve depolama için daha kompakttı ve şişelerden daha az işleme sahipti. İkincisi, tüketiciler için, kullanımdan sonra atıldıkları için tipik olarak şişeler için ödenen depozitoyu gerektirmiyordu. Cam şişe ambalajlarda dönüşüm, tüketicilerin boşalmış şişelerin mağazaya geri götürüp, depozitoları geri ödendiğinde sağlanıyordu. Amerika Birleşik Devletleri II. Dünya Savaşı’na girdiğinde, teneke kutular içki kabı pazarının sadece yüzde onunu elde etmişti; bu, savaş sırasında metalin stratejik ihtiyaçlarını 24

Ambalaj Tasarım Tarihi karşılamak büyük ölçüde azaldı.3 1959 yılında, geri dönüştürülebilir alüminyum teneke kutu 7 oz. Adolph Coors Company tarafından üretildi. Ayrıca 1959’da Ermal Fraze konserve içecek pazarına hakim olacak yeni bir konserve açma yöntemi geliştirdi. Bir Metal Ambalaj iki malzemeden yapılırdı: alüminyum ve kutu adı verilen çelik saclar. Çelik saclar kalay ve organik lak ile kaplanır, bu nedenle çeliğin gıda ile doğrudan teması engellenir. Böylece korozyona dayanıklı metal ambalajlar üretilmiş oldu. Günümüzde, metal ambalajların modern üretim teknikleri ve gelişmiş makinelerle şekillendirilebildiği, kolay açılır kapaklar, çeşitli yüzey tasarımları, yüksek sağlamlık ve sızdırmazlık geliştirdiği için metal ambalaj tercihinde önemli faktörler sıralanmaktadır. Gıda ürünlerinin yanı sıra metal ambalaj, boya ve kimyasal maddelerin paketlenmesinde de kullanıldı. Metal ambalaj, ışığa, havaya ve suya dayanıklı bir koruyuculuk oluşturur. Böceklere ve kemirgenlere karşı da dayanıklıdır. Kullanımı çok yaygındır, çünkü sterilizasyon için ısıtılabilir ve soğutulabilir ve uygun laklar kullanılarak düzgün bir şekilde işlenirse, içerideki yiyeceklerle zararlı reaksiyona girmez. Metal ambalaj özellikle konserve gıdaların ambalajlanmasında kullanıldı. Gıda ve içecek pazarlarında metal ambalaj kullanımı son 10 yılda iki kat arttı. Metal, ambalajın sadece teknik bileşeni olduğunda, günümüzde metal parfümeri ve kozmetik endüstrisinde tamamen yeni bir ambalaj malzemesi haline gelmiştir. Bu değişikliğin nedeni, son zamanlarda metal dekorasyondaki gelişmelerdir. Pazarlama stratejistleri, mevcut markaların dinamizasyonu ve metal ambalajın avantajlarını kullanarak yeni ürünlerin pazarlanmasının hızlandırılması üzerinde çalışıyorlar. Ambalaj, her türlü malzeme için uygun olan kapak üretiminde de kullanılıyor.4 3 https://en.wikipedia.org/wiki/Drink_can 25 4 http://ambalaj.org.tr/en/environment-metal-packaging.html

Ambalaj Tasarım Tarihi 1946, Tupperware® ABD’de polietilen gıda kapları hattını akıllı- ca Tupperware’i para kazanma aracı olarak satan bir ev hanımı ağı aracılığıyla tanıtan Earl Silas Tupper tarafından geliştirildi. 1959’da Wisconsin üreticisi Geuder, 1.2.6 Ambalajda Kullanılan Plastik Ürünler ve Tarihi Paeschke ve Frey lisanslı karakter ilk 1800’lerin sonlarında plastik icadından 1940’larda Tupperware®’in piyasaya sunulmasından kolay daldırma ketçap öğle yemeği kutusunu üretti. paketlerindeki en son yeniliklere kadar plastikler, daha azıyla daha fazlasını yapmamıza yardımcı olan akıllı ambalaj çözümlerinde ay- rılmaz bir rol oynamıştır. Yeni elektronik cihazınız, en sevdiğiniz güzellik ürünü ya da öğle yemeğinde ne yediğiniz olsun, plastik ambalaj, satın alımlarınızı kullanmaya hazır olana kadar korumaya yardımcı olur ve bu da israfı azaltmaya ve enerji tasarrufu yapmaya yardımcı olur. 1862 İlk insan yapımı plastik, Londra’daki Büyük Uluslararası Sergi’de Alexander Parkes tarafından açıldı. Bu malzeme - Parkesine – adı verilen selülozdan türetilmişti. Evet - ilk plastik biyo - bazlıydı! Isıtıldığında kalıplanabilir ve soğutulduğunda şeklini koruyabildi. 1900’lerin başında İsviçreli tekstil mühendisi Dr. Jacques Edwin Brandenberger, herhangi bir ürün için net bir ambalaj tabakası olan ilk tamamen esnek, su geçirimsiz ambalaj olan Selofan’ı yarattı. Brandenberger başlangıçta lekeye karşı dayanıklı hale getirmek için kumaşa net ve esnek bir film uygulamayı hedeflemiştir. 1930’lara gelindiğinde; genç bir 3M mühendisi olan 26

Ambalaj Tasarım Tarihi Richard Drew, Scotch® Selüloz Bandını icat etti. Daha sonra Selofan Bant olarak yeniden adlandırılacak bu ürün, bakkal ve fırıncıların ürünlerin paketlenip, saklanmasında çekici bir yolu oluşturdu. 1933, Dow Chemical laboratuvar çalışanı Ralph Wiley, yanlışlıkla başka bir plastik keşfetti: SaranTM olarak bilinen poliviniliden klorür. Plastik önce askeri teçhizatı korumak için, daha sonra gıda ambalajı için kullanıldı. Saran neredeyse her türlü malzemeye yapışır - kaseler, tabaklar, tencere - ve hatta kendisi evde yiyeceklerin tazeliğini korumak için müthiş bir araç haline geldi. 1946, Tupperware® ABD’de polietilen gıda kapları hattını akıllıca Tupperware’i para kazanma aracı olarak satan bir ev hanımı ağı aracılığıyla tanıtan Earl Silas Tupper tarafından Robert W. Vergobbi’nin geliştirdiği geliştirildi. Tupperware ve hava geçirmez contalı diğer plastik patentli fermuarlı saklama torbaları. kaplar, plastik ambalaj tarihindeki en önemli ürünlerden biridir. İlk büyük ticari plastik sprey şişesi, plastik şişesini sıkarak dağıtılan koltuk altı deodorantı “Stopette” in yaratıcısı Dr. Jules Montenier tarafından geliştirildi. Popüler “What’s My Line” televizyon şovunun sponsoru olarak Stopette, plastik şişe kullanımında bir patlamayı da başardı. 1950, tanıdık siyah veya yeşil (polietilenden yapılmış) plastik çöp torbası Kanadalı Harry Wasylyk ve Larry Hansen tarafından icat edildi. Ticari kullanıma yönelik yeni çöp torbaları ilk olarak Winnipeg Genel Hastanesine satıldı. Daha sonra ev kullanımı için popüler oldular. 1954, Bazı benzersiz ve yüksek kaliteli plastik ambalajların geliştirilmesi için harika bir yıl oldu. Robert W. Vergobbi patentli fermuarlı saklama torbalarını geliştirdi. Minigrip, bunları tanıttı ve kalem çantası olarak kullanmak üzere onları lisansladı. Ancak torbaların çok daha fazlasını yapabileceği ortaya çıktı ve Ziploc® torbaları 1968’de onların kalem torbaları olmaktan daha fazlası olduğu ortaya çıkardı ve gıda saklama torbaları, aynı zamanda da bir rulodaki ilk baggies ve sandviç torbaları olarak tanıtıldı. 1959’da Wisconsin üreticisi Geuder, Paeschke ve Frey Alfred Fielding ‘in icat ettiği Bubble Wrap® lisanslı karakter ilk öğle yemeği kutusunu üretti. içinde çekmece tepsisi bulunan oval bir teneke üzerinde litograflı bir Mickey 27

Ambalaj Tasarım Tarihi 2000’li yıllarda mısırdan yapılmış Mouse’lu yemek kutusuydu. Bu tepsi, yemeği kapalı ve taze tutmak polilaktik asit içeren (PLA) bio bazlı için kullanıldı. Tutamak yerleri için de daha sonra 1960’larda başlayan tüm kutularda plastik malzeme kullanıldı. plastik ambalajlar sununldu. 1960, Marc Chavannes şirketlerinde mühendis olan Alfred Fielding uygun bir şekilde Sealed Air Corporation adında Bubble Wrap®’ı yarattılar. Bu, plastik ambalaj dünyasında en iyi icadıydı, çünkü bu sarılarak paketleme işlerinde daha uzun süre güvenli tutmak için en iyi yöntemdi. 1986, 1950’lerin ortalarında, Swanson® TV Yemekleri, iki savaş sonrası trendden yararlandı. Zaman kazandıran cihazların popülaritesi ve televizyona hayranlığı (ulusal dağıtımın ilk yılında 10 milyondan fazla) TV yemeği sattırdı. Alüminyum tepsiler 1986 yılında plastik, mikrodalgada kullanılabilen tepsilerle değiştirildi. 1988, Plastik Endüstrisi Derneği, ambalaj kaplarında kullanılan plastik reçineleri tanımlamak için tutarlı bir sistem sağlayan gönüllü reçine tanımlama kodlama sistemini tanıttı. 1996, Torbada salata ambalajı (metalosen katalizli poliolefinler) piyasaya sürülerek gıda atıklarının azaltılmasına ve taze ürünlerin satın alınmasının kolaylaştırılmasına yardımcı oldu. 28

Ambalaj Tasarım Tarihi İlk olarak biyobozunur plastikleri, biyolojik olarak parçalanabilir olarak tanımlaya biliriz. Bunun en basit bilimsel anlatımı, en yaygın olarak, mikroorganizmalar tarafından organik maddeye ayrılabilen, büyük ölçüde karbon, azot, oksijen ve benzeri gibi canlı organizmalar tarafından kullanılabilecek elementlerden oluşan materyalleri ifade ederler diye ifade edebiliriz. 2000, Yoğurt için esnek plastik tüpler piyasaya sürüldü ve hareket halindeyken lezzetli, kalsiyumca zengin bir atıştırmanın tadını çıkarmayı mümkün kıldı. Aynı yıl, Mısırdan yapılan polilaktik asit (PLA) ambalaj pazarına tanıtılarak biyo bazlı plastiği ambalajlara geri getirildi. 2007, İki litrelik plastik içecek şişesi ve bir galon plastiksüt kabı, “hafiflik” konusunda bir dönüm noktasına ulaştı - her iki kap da 1970’lerde yaygın olarak kullanıldığından dara ağırlıklarının üçte biri kadarı azaldı ve kolayca taşınabilir oldu. 2008, Plastik şişeler % 27 geri dönüşüm oranına ulaşarak 2,4 milyar liralık plastik geri kazanıldı. Bu üretime ve ekonomi için bir kazançtı. (1990’dan beri her yıl daha fazla pound plastik şişe geri dönüştürülüyor!) Ve polietilen plastik poşetler ve ambalajlar % 13 geri dönüşüm oranına ulaşarak 832 milyon pound plastiği geri kazanıldı. (Polietilen plastik torbalar ve ambalajlar için geri dönüşüm oranı 2005 yılından bu yana iki katına çıktı.) 2010, ambalajdaki ihtiyaçları azaltan ve keskin içeriklerin (kahve çekirdekleri, tahıllar, erişte, kruton vb.) daha taze kalmasına yardımcı olmak için MetallyteTM filmleri tanıtıldı. Yeni filmler de folyo bazlı tasarımlardan daha hafifti. 42 yıldaki ilk ketçap paketleme yeniliği olan Heinz® Dip & SqueezeTM, ketçaptan keyif almanın iki yolunu sunan çift işlevli bir pakettir. Kolay daldırma için kapağı geriye doğru sıyrılır veya yiyeceklere sıkmak için ucu yırtılır. Yeni ambalaj, bu şekliyle hareket halindeyken yemek yemeyi daha eğlenceli ve kullanışlı hale getiriyordu.5 5 https://www.plasticsmakeitpossible.com/about-plastics/historyof-plastics/plastic- 29 innovations-in-packaging-through-the-decades/

Ambalaj Tasarım Tarihi 1.2.7 Ambalajda Kullanılan Ürünlerde Yeni Buluşlar Ambalajda yeni fikirler ve yenilik, ithalatta yapıtaşlarını çoğaltmaya yarayan iyi bir yoldur. Yenilikten sorumlu olanlar, kendilerine sunulanı seçerken daha fazla fikri ve farklı türden uzmanlığı getiriyorsa, o zaman yenilik maliyeti, daha kaliteli ve hızlı gelişmeyi beraberinde getirir. Tetra Pak, dünyanın en büyük tedarikçilerinden birinin deneyimini süt paketleme sistemleriyle, meyve suları ve diğer gıda ürünlerinde ithal uzmanlığı üzerinde bilgeliğini gösterdi. 68 yıl önce Tetra pak, metal kutular olarak cam ve plastik ambalajlarla rekabet edecek gıda ürünleri üzerine radikal bir yenilik getirmek için çalışıyordu. Mühendislerinin bir süre kendi üzerinde 1951 yılında, Lund İsveç’te AB Tetra Pak’ı çalıştığı ve bir zaman sonunda kendi uzmanlık sınırlarının dışı kuran Ruben Rausing. olduğunu kabul ettiği konularda pet gıda ve karton ambalajda ürünü sterilize etme konusunda kapsamlı bir iş birliği için atılımda bulundu. AB Tetra Pak, 1951 yılında Lund İsveç’te Ruben Rausing tarafından kurulmuştur. Åkerlund & Rausing’in bir yan kuruluşu olarak başlar. 18 Mayıs’ta yeni ambalaj sistemi basına sunulur ve büyük ilgi görür. 1952 Eylül ayında, tetrahedron-dört üçgen yüzlü- şeklindeki kartonlar için ilk Tetra Pak makinesi Lund süt ürünleri Lundaortens Çeşitli boy ve formlarda üretilmiş Tetra Mejeriförening’e teslim edildi ve 100 ml’lik kartonlarda üretilerek Pak®’a örnek ambalajlar. paketlenmesi Kasım ayında başladı. 30

1953 Krem kartonu İsveç’te giderek yaygınlaştı. İsveç’in Ambalaj Tasarım Tarihi Stockholm kentindeki Mjölkcentralen ilk Tetra Pak® makinelerini kurdu. Polietilen, karton için plastik kaplama olarak eklendi. İtalya’nın Rubiera şehrinde yeni bir tesiste, üstü bir üçgen paket olan Tetra 1954 500ml tetrahedron kartonlara süt paketleme için ilk Rex® sunulmaktaydı. makineler, Stockholm’deki Mjölkcentralen ve İsveç, Eskilstuna’da kuruldu. İhraç edilecek ilk Tetra Pak makinesi, Hamburg, Almanya’daki Alster Milchwerk’e gitti. 1956 Tetra Pak, İsveç’in Lund kentinde bugüne kadar yer aldığı yeni fabrika binasına taşındı. Aseptik paketleme sistemi üzerinde geliştirme çalışmaları başladı. 1957’de Tek litrelik kartonlardaki ilk süt makinesi İsveç’teki Linköping süt ürününe kuruldu. 1958 Tetrahedron şekilli kartonlar için Tetra Classic® makineleri, süt ve gazsız içecekler için 200ml’lik porsiyon paketini içerecek şekilde genişletildi ve 1959’da Tetra Brik® paketi üzerinde geliştirme çalışmaları başladı. 1960 İsveç dışındaki ilk ambalaj malzemesi üretim tesisi Meksika’da kuruldu. Üretim kapasitesi yılda 1 milyar kartonu aştı. 1961 Eylül ayında, bakteri içermeyen sütün aseptik olarak doldurulması için ilk makine, İsviçre’nin Thun kentinde düzenlenen bir basın toplantısında sunuldu. Bu makinelerin ilk teslimatı SSCB’ne yapıldı. 1962 Milliken Corporation ile ABD’de tetrahedron şekilli kartonların ambalaj sisteminin pazarlanması konusunda bir anlaşma imzalandı. Sonunda Milliken Tetra Pak kuruldu ve ABD Güney Karolina White Stone’da bir ambalaj malzemesi fabrikası inşaatı başladı. 1963 Tetra Brik® paketi İsveç’te, önce Motala’da ve sonra Stockholm’de piyasaya sürüldü. Üretim kapasitesi yılda 2,7 milyar kartonu aştı. 1964 yılında Avrupa dışındaki ilk Tetra Classic® Aseptik makinesi Lübnan’da kuruldu. Üretim kapasitesi yıllık 3,5 milyar kartonu aştı. 1965 Åkerlund & Rausing satılırken Dr. Ruben Rausing yan kuruluşu AB Tetra Pak’ı elinde tutu ve ambalaj malzemesi üretimi İtalya’nın Rubiera şehrinde yeni bir tesiste başladı. Burada bir üçgen üstü paket olan Tetra Rex® paketi sunulmaktaydı. Üretim 31

Ambalaj Tasarım Tarihi kapasitesi yıllık 4.3 milyar kartonu aştı. 1969 Ambalaj malzemesi için iki fabrika daha üretime 2001’de Tekrar kapatılabilir vidalı kapaklarlı üretilmiş Tetra Top® hazırdı. Biri Forshaga, İsveç ve diğeri ise Limburg, Almanya’daydı. İlk Tetra Brik® Aseptik makineler serisi üretildi Tek litrelik Tetra Pak yeni paketleme sistemi Tetra kartonlar için Tetra Classic® Aseptik makineler tanıtıldı. 1970 Recart® gelindiğinde Pfungstadt, Almanya’da yeni bir geliştirme departmanı kuruldu. Arganda, İspanya’da, ambalaj malzemesi için yeni bir tesisler açıldı. 1971 Ambalaj malzemesi üretimi, biri Gotemba, Japonya ve diğeri Dijon, Fransa’da olmak üzere iki yeni tesisle genişletildi. Tetra Pak paketlerinin toplam üretimi 10 milyar adeti aştı. 1972 İlk kez Tetra Pak® Çin Halk Cumhuriyeti’nde sergilendi. Bu etkinlik Pekin Ticaret Fuarı’nda gerçekleştirildi. Kenya, Nairobi’de de bir eğitim merkezi açıldı. 1973 İtalya’daki Latina fabrikası ambalaj malzemesi üretimine başladı. Üretim kapasitesi yıllık 11 milyar kartonu aşmaktaydı. 1974’te ise Avustralya ambalaj malzemesi için kendi tesisini kurdu. 1975 Protein arzını vurgulayan kapsamlı bir sosyal program çerçevesinde İran ile büyük bir sözleşme imzalandı. Moerdijk, Hollanda ve Romont, İsviçre’de, ambalaj malzemesi üretimi iki yeni tesisle başladı. 1976 Tetra King paketleme sistemi ile ilgili ilk test, Lund, İsveç bölgesinde az sayıda dükkanda gerçekleştirildi. 1977’ye gelindiğinde Tetra Pak® paketlerinin toplam üretimi 20 milyar adeti aşmıştı. 1978 Süt endüstrisinde iç nakliye için yeni bir insansız kamyon sistemi getirildi. Bu sistem Arla’nın İsveç’teki Linköping’deki yeni süt ürününe kuruldu. Brezilya’nın Monte Mor şehrinde ambalaj malzemesi için bir Tetra Pak® tesisi başladı. 1979 Tetra Pak, ilk Tetra Brik® Aseptik makinesini Çin Halk Cumhuriyeti’ne teslim etti. İngiltere’de ambalaj malzemesi üretimi için bir tesis açtı. Bu tesis Wrexham, Kuzey Galler’de yer almaktaydı. Üretim kapasitesi yıllık 22 milyar kartonu aştı. 1980 İtalya, Modena’da dolum makineleri için bir montaj 32

ve son test istasyonu inşa edildi. Portekiz’de ambalaj malzemesi Ambalaj Tasarım Tarihi üretimi yeni bir fabrikada başladı. Tetra Pak paketlerinin toplam üretimi 30 milyar adeti aştı. Tetra Pak tarafından İngiltere pazarına sunulan Tetra Gemina® 1981 Tetra Pak Grup Yönetimi İsveç Lund’dan İsviçre Lozan’a taşındı. Berlin, Almanya, Seishin, Japonya ve Jurong, 2011 Dünyanın ilk çevre sütlü karton Singapur’daki yeni tesislerde operasyonlar başladığında, ambalaj şişesi Tetra Evero® malzemesinin üretim kapasitesi artırıldı. 1982’de ise Ofset baskı için yeni bir yöntem Tetra Pak tarafından geliştirildi. 10 Ağustos 1983’te Tetra Pak’ın kurucusu Dr. Ruben Rausing vefat etti. Tetra Pak, Pakistan, Kenya ve Finlandiya’daki yeni ambalaj malzemesi dönüştürme tesislerinde üretime başladı. İsveç, Lund’daki Tetra Pak’da müşteri tesislerinden gelen personelin eğitimi için bir teknik eğitim merkezi açıldı. Okulda yılda 600 öğrenci konaklaya biliyordu. Üretim kapasitesi yıllık 33 milyar kartona ulaştı. 1984’e gelindiğinde ABD’nin Denton şehrinde ve Venezuela’da ambalaj malzemesi üretimi için iki yeni tesis başlatıldı. 1985 Ambalaj malzemeleri için iki fabrika, biri Arjantin’de diğeri Kanada’da olmak üzere üretim tesisleri listesine eklendi. 1986 İlk Tetra Top® makinesi, pastörize süt ürünleri için en son paketleme sisteminin Belçika’daki başarılı test pazarlamasının ardından İspanya’ya teslim edildi. Tetra Pak® paketlerinin toplam üretimi şu anda 40 milyar adeti aştı. 1987 Açılış, Çin Halk Cumhuriyeti Pekin’de, Tetra Pak® ambalaj malzemesi üretimi için anahtar teslimi bir fabrikada gerçekleştirildi. Tayvan ROC’da yeni bir paketleme malzemesi tesisinde üretim başladı. Fiji’de iki makinenin Aralık ayında devreye alınmasıyla, 100 pazarda Tetra Pak® makinesi üretimdeydi. 1988 Tetra Pak, Ukrayna’nın Kiev kentinde ambalaj malzemesi üretimine başladı. Ambalaj malzemeleri için biri Hindistan’da diğeri Türkiye’de olmak üzere iki yeni tesis başlatıldı. 1989’a gelindiğinde Kore Cumhuriyeti’nde ambalaj malzemesi için yeni bir tesiste üretime başladı. Gable-top paketlerinin üretimi için ABD’nin kuzey batısında bir fabrika kuruldu ve toplam yıllık üretim 51 milyar paketi aştı. 1990 Macaristan, Budapeşte dışındaki gelecekteki Tetra 33

Ambalaj Tasarım Tarihi Şeker Kamışı Tetra-pak Brik®’in genel yapısı ve Polimerler ambalajın bütününü oluşturan altı temel Aliminyum malzemenin kesiti. Şeker Kamışı 1. ve 2. katman polimerler, Ahşap Lifleri 3. katman aliminyum, Şeker Kamışı 4. katman şeker kamışı, 5. katman ahşap lifler, 6. katman şeker kamışı Pak ortak girişim ambalajlama malzemesi tesisi için çığır açan bir tören gerçekleşti. 1991 Gıda endüstrisi, işleme endüstrisi ve tarımda dünyanın en büyük ekipman ve tesis tedarikçilerinden biri olan Alfa Laval’ın Tetra Pak’ı satın alması tamamlandı. Tetra Pak Alfa- Laval Grubu kuruldu. Çin Halk Cumhuriyeti’ndeki Foshan’da ambalaj malzemesi için yeni bir fabrika açıldı. Üretim kapasitesi yıllık 61 milyar kartonu aşmaktaydı. 1 Ocak 1993’te Tetra Laval kuruldu. Yeni şirketler grubu Tetra Pak, Tetra Laval Food, Alfa Laval ve Alfa Laval Agri olmak üzere dört endüstri grubundan oluşmaktaydı. Bu yıllarda Tetra Pak® paketlerinin toplam üretimi 60 milyar adeti aşıyordu. 1995 Tebel MKT ’yi satın alarak, sert ve yarı sert peynirlerin üretimi için ekipman dahil etme yetkinliğini genişletti. Tebel, sektörünün önde gelen üreticilerinden biridir. Tetra Pak® paketlerinin toplam üretimi 76 milyar adete ulaştı. 1997 yılında yeni yedi fabrika daha açıldı ve üretim kapasitesine önemli ölçüde katkı sağladı. Fabrikalar Çin, 34

Kolombiya, Hindistan, İtal ya, Meksika ve İngiltere’de Ambalaj Tasarım Tarihi bulunmaktaydı. Üç yeni paketleme sistemi piyasaya sürüldü: Tetra Prisma® Aseptik, Tetra Wedge® Aseptik ve Tetra Fino® Aseptik. Dondurma için yenilikçi bir çözüm olan Üretim kapasitesi yıllık 82 milyar kartonu aştı. yeni Tetra Fino® Aseptic 100 Ultra MiM karton poşet. 1998 Cidde, Suudi Arabistan yakınlarındaki tek bir tesiste iki yeni fabrika açıldı. Karton ambalajlar için ambalaj malzemesi fabrikalardan birinde üretilirken, diğerinde PET şişeler için de kullanıldı. Japonya’da yeni bir Tetra Top® paketi - Tetra Top® Mini GrandTab 250ml - piyasaya sürüldü. Yeni paket, yuvarlatılmış köşeleri olan ince bir profile ve paketten dökmeyi ve içmeyi kolaylaştırmak için cömert bir açıklığa sahipti ve Tetra Pak® ambalajlarının üretimi 85 milyar adete ulaştı. 1999 Brezilya Ponta Grossa’da ambalaj malzemesi üretimi için yeni bir fabrika açıldı. Tetra Pak, paket açılışlarını ve kapanışlarını geliştiren ve pazarlayan Fransız şirketi Novembal’ı satın aldı. 2000 yılında ise, Tetra Pak küresel operasyonları için ilk Kurumsal Çevre Raporu’nu (CER) yayınladı. Harici bir kuruluş CER’i diğer şirketlerin raporlarına göre karşılaştırır ve Tetra Pak’ı rapor eden liderler arasında derecelendirir. 2001 Şubat ayında 100. Tetra Fino® Aseptik dolum makinası üretildi ve Çin’e teslim edildi. Tekrar kapatılabilir vidalı kapaklarla Tetra Top® kartonlarının piyasaya sürülmesi, Avusturya Karint Sütü’nün yüzde 20 oranında artmasına neden olur. Novembal, Meksika’nın Mexicali şehrinde yeni bir fabrika açtı. Üretim kapasitesi 94 milyar kartonu buldu. 2002 Soya ürünleri için entegre işleme ve paketleme hattının ilk lansman yılıdır. Yeni hat, ürünlerin işlenmesi ve paketlenmesindeki tüm aşamaları ele almaktadır. Eylül ayında, Tetra Pak 50 yıllık yıldönümünü kutladı. 2003 Tetra Laval Group, plastik şişe makinelerinde dünyanın önde gelen şirketlerinden biri olan üçüncü bir endüstri grubu olan Sidel ile genişletildi. Tetra Pak yeni paketleme sistemi Tetra Recart®’ı piyasaya sürdü. Ambalaj malzemesini ve ambalajlı ürünü aynı anda sterilize eden bir teknoloji, geleneksel olarak teneke kutulara veya cam kavanozlara paketlenmiş olan bir dizi 35

Ambalaj Tasarım Tarihi gıda ürünü için alternatif bir ambalaj çözümü sundu. Üretim kapasitesi 105 milyara ulaştı. 2012 Tetra Recart®, Lund, İsveç’te bir gıda geliştirme merkezini açtı. 2004 Tetra Pak soğutulmuş ürünler için yeni bir makine platformu geliştirdi. Tetra Pak® C3 / Flex makinesi, müşterilerin farklı ambalaj hacimleri arasında farklı ürünler arasında olduğu kadar kolay geçiş yapmalarını sağlayan özelliklere sahip, son derece uyarlanabilir. Tetra Pak 110 milyardan fazla paket üretti. 2005 Tetra Therm Aseptik Sensa piyasaya sürüldü. Meyve bazlı içeceklerin harmanlanması ve pastörize edilmesi için yeni bir teknolojiye dayanmaktaydı. Yeni bir Tetra Pak® A1 paketleme hattı, müşterilerin rekabetçi fiyat noktalarında pazarlara girmesini sağladı. Üretim kapasitesi 120 milyar kartonu aştı. 2006 Tetra Pak® A1 dolum makinesi, 250 ml’lik boyut için saatte 9.200 Tetra Fino® Aseptik ambalaj kapasitesine sahip dünyanın en uygun maliyetli makinesiydi. Tetra Therm Aseptic Flex, verimli UHT üretimi için yeni bir standart belirledi. Tetra Therm Lacta süt pastörizatörü % 12’ye kadar toplam enerji tasarrufu sağladı. Tetra Pak paketlerinin üretimi 2006 yılında 129 milyar adeti aştı ve o yıl Çin 23 milyar paket üretti. 2007 İlk FSC ™ (Forest Steering Council-Orman Yönetim Konseyi) etiketli karton, Tetra Pak tarafından İngiltere pazarına sunuldu. Tetra Gemina® Aseptic, meyve suyu ve süt ürünleri için tam aseptik performansa sahip dünyanın ilk rulo beslemeli üçgen üst şekilli paketiydi. İlk kez Tetra Top® paketlerindeki vidalı kapak, tek bir bükülmede açıldığı gibi şişelerle aynı işlevselliği sundu. 2008 UHT süt üretimi için Tetra Lactenso Aseptik çözümler yeni performans ve sürdürülebilirlik standartları belirlemekte ve daha az girdiden daha fazla süt üretimi sunmaktadır. Tetra Pak 141 milyardan fazla paket üretti. 2009 Çin’in Hohot kentinde ülkenin büyüyen süt ve içecek endüstrisini desteklemek için yeni bir ambalaj malzemesi üretim tesisi açıldı. FSC etiketli 1.5 milyardan fazla Tetra Pak kartonu üretti. 2010 gelindiğinde, Tetra Pak İsveç Orman Endüstrisi Federasyonu’ndan İklim Ödülü aldı. Finn Rausing’in SAİK Prens Carl Philip’ten aldığı ödülün motivasyonunun bir 36

Ambalaj Tasarım Tarihi 2015 Tetra Pak, tamamen bitki bazlı malzemelerden oluşan bitki bazlı, düşük yoğunluklu polietilen (LDPE) filmler ve şeker kamışından elde edilen yüksek yoğunluklu polietilen (HDPF) kapaklarla dünyanın ilk karton paketi Tetra Rex® ‘i piyasaya sürdü. kısmı: “Tetra Pak, hammaddenin kaynaklandığı ormanlar için de sorumluluk alıyor. Dünyadaki birkaç kuruluş aynı güdüye sahip” düşüncesindendi. 2010 yılında 8,5 milyardan fazla FSC etiketli Tetra Pak® paketi tüketicilere ulaştı. 2011 Dünyanın ilk çevre sütlü karton şişesi Tetra Evero® Aseptic piyasaya sunuldu. Tetra Pak, peynir üreticilerinin çevresel performansı iyileştirmesini, maliyetleri düşürmesini ve ürün kaybını en aza indirmesini sağlayan başarılı Çedar peyniri blok şekillendirme ünitesi Tetra Tebel Blockformer’ın yeni neslini piyasaya sürdü. Tetra Brik® Aseptic Edge yeni bir görünüm, geliştirilmiş işlevsellik, daha düşük maliyet ve daha iyi çevre profili ile Kasım ayında piyasada tüketiciyle buluştu. 2012 Tetra Recart®, Lund, İsveç’te bir gıda geliştirme merkezini açtı. Yeni Tetra Brik® Aseptic 1000 Edge LightCap 30, süt, meyve suları, nektarlar, şaraplar ve diğer sıvı ürünler için küresel olarak piyasaya sürüldü. 26,4 milyar FSC etiketli paketler dünyanın 37 ülkesinde tüketicilere ulaştı. 2013 FSC etiketi taşıyan Tetra Pak® paketlerinde ürün satan ülke sayısı yaklaşık yüzde 40 artışla 50’nin üzerine çıktı. 2014 Tetra Pak, gazlı alkolsüz içecekler için önde gelen üretim çözümleri sağlayıcısı Miteco’yu satın aldı. Tetra Pak’ın biyo bazlı kapaklarının küresel teslimatı, 2013’e göre yüzde 81 artışla 2.0 milyar seviyesine ulaştı. 2015 Tetra Pak, tamamen bitki bazlı 37

Ambalaj Tasarım Tarihi malzemelerden, Tetra Rex® Bitki bazlı, düşük yoğunluklu polietilen (LDPE) filmler ve şeker kamışından elde edilen yüksek yoğunluklu polietilen (HDPF) kapaklarla dünyanın ilk karton paketini piyasaya sürdü. Tetra Pak, Doğu Avrupa’nın önde gelen Polonya peynir teknolojisi çözümleri ve ekipmanları sağlayıcısı Obram SA’yı satın aldı. 2016 Tetra Pak, dünyanın en gelişmiş tesis otomasyon ve bilgi çözümü olan Tetra Pak® P lantMaster’ın yeni bir sürümünü piyasaya sürerek üreticilerin tek bir kontrol ve veri yönetim sistemi aracılığıyla tüm tesisi yönetmelerini sağladı. Bio-Tabanlı LightCap ile Tetra Brik® Aseptic 1000 Edge, en yüksek sınıf yenilenebilir sertifika alan dünyanın ilk aseptik karton paketi oldu. Tetra Pak, Hollanda peynir kalıbı lideri Laude’yu da satın aldı. 2017 Tetra Pak, ormansızlaşma ile mücadele çalışmaları için CDP Ormanları Programı tarafından mümkün olan en yüksek puanı aldı. Müşterilerin eBeam sterilizasyon teknolojisini kullanarak hem ortam hem de soğutulmuş içecek ürünleri üretmesine olanak tanıyan iki yeni Tetra Pak® E3 dolum makinesini piyasaya sürdü. Dondurma için yenilikçi bir çözüm olan yeni Tetra Fino® Aseptic 100 Ultra MiM karton poşet piyasaya sunuldu, bu da sıvıların oda sıcaklığında doldurulmasına ve dağıtılmasına ve daha sonra dondurulmasına izin veriyordu. Mağaza raflarına 300 milyardan fazla FSC etiketli Tetra Pak karton ambalaja teslim edildi. 2018 Yeni tesis yönetim hizmeti Tetra Pak® Plant Secure ve büyük kapanımlar içeren stick dondurma ürünleri üreten patentli yeni bir tasarım olan Tetra Pak® Ekstrüzyon Tekerleği piyasaya sürüldü. Tetra Pak, Avrupa Birliği’nde toplanan kullanılmış içecek kartonlarının tüm bileşenlerinin 2025 yılına kadar geri dönüştürülmesini sağlamak için küresel kaynak yönetim şirketi Veolia ile işbirliği yapmaktadır. Yarım milyardan fazla Tetra Rex® Bitki bazlı karton ambalajlar teslim edilmektedir. 6 Milenyumla birlikte başlayan yeni dünya düzeni üretim ve üretim alışkanlıkları, ambalaj ve malzemeleri konusunda 6 https://www.tetrapak.com/about/history 38

Ambalaj Tasarım Tarihi üreticileri yeni arayış içine itmiştir. Kimya sanayi ve ona paralel çalışan ambalaj sektörü, çevre koşullarının ve ortaya çıkan yeni yasal zorunlulukların da etkisiyle yeni arayışlar içine girmiş ve yeni buluşları ambalaj üretiminin hizmetine sunmuştur. Genel olarak, çevreye geleneksel plastiklerden daha az zararlı ve daha dostça bir şeyler yaratma girişimleri günümüzden 30 yıldan uzun bir süredir devam etmekte. Daha öncede buna benzer, bu tür plastikler vardı. Avrupa standardı EN 13432 ve onunla aynı olan Rus yerli GOST R 54530-2011 ve de muadilleri, bu standartlar ambalajın altı aydan fazla olmayan bir sürede kompost içinde ayrışması anlamına gelmektedir. Birçok plastik ambalaj tipinde kullanılan “% 100 biyolojik olarak parçalanabilir” ibaresi artık bazı ülkelerde yasal zorunluluk etiketi anlamı taşımaktadır. Sorun şu ki, bu işaretlerin geçerliliği ile ilgili birçok soru var. Ayrıntılı olarak tartışılması gerekli “sorumlu tüketim” örneğinde olduğu gibi, asıl mesele teorik modelin gerçeklikten uzak olmasıdır. Plastiğe alternatif oluşturulan Paptic® bir malzeme de bunlardan biridir. Paptic®, yenilenebilir hammaddelerden üretilen yeni biyo bazlı, geri dönüştürülebilir, tekrar kullanılabilir, biyolojik olarak parçalanabilen yeni nesil ambalaj malzemesidir. Tüm Paptic materyalleri çevre dostu ve günlük operasyonlarda güvenle kullanılabilir. Sürdürülebilir ürünlerin tasarımına ve üretimine, aktif ve sorumlu bir yaklaşımla çevresel ayak izimizi azaltmaya kararlı bir ürün olarak geliştirilmiştir. Aynı zamanda Paptic® kaynak açısından verimli bir malzemedir de. Bu malzeme, kontrollü ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilen ormanlardan elde edilen ağaç liflerinden yapılır. Görünüşü nedeniyle, teknik performansı dirençli ve katlanabilir olmasıyla tekrar tekrar kullanabilmeyi destekler. Bununla birlikte yeni ambalaj üretimi için geri dönüştürülebilir en kaliteli ahşap lifleri içerir. Paptic® karton tahta yada kağıt ile geri dönüştürülebilir. Bu malzeme ambalajda, hafif ve ince olmasından dolayı nakliye ve depolamayla, taşımada daha verimli olmuştur. Paptic® ürünlerin lifleri doğada parçalanır ve malzeme EN13432’ye göre endüstriyel kompostlama koşulları altında tamamen biyolojik olarak çözülerek doğayı kirletmez. Mevcut baskı makineleri ile 39

Ambalaj Tasarım Tarihi üretim yapılabileceği için kağıttan farkı yoktur.7 Kompostlanabilir biyopolimerler, NTIC’nin tescilli ReX Süreci kullanılarak üretilir. Bu işlemde, biyobozunur polimerler, doğal polimerler, organik ve inorganik malzemeler, özgün ve kararlı morfoloji sergileyen biyo bazlı ve kompozit polimer reçine formülasyonları üretmek için tescilli bağdaştırıcılar ve polimer değiştiriciler varlığında reaktif olarak karıştırılır. Bahsettiğimiz bu ürünlerden birini üreten de Natur-Tec®tir. ABD Minnesota’da Circle Pines’ta bulunan laboratuvarlarında, biyopolimer reçineleri yüksek performansta işleyerek, düşük maliyetle tasarlanmış konvansiyonel imalat işlemleri ve ekipmanları kullanarak dönüştürücüler tarafından kolayca işlemektedir. Biyopolimer reçineleri, film ekstrüzyonu, ekstrüzyon kaplaması, enjeksiyonla kalıplama ve sert, mühendislik plastikleri gibi çeşitli uygulamalar için uyarlanmış çeşitli sınıflarda ürünlerle ambalaj sektörüne hizmet sunmaktadır. Plastiğe alternatif oluşturulan Paptic® ürünler. 7 https://paptic.com/ 40

Ambalaj Tasarım Tarihi 2. Bölüm 2.1 Ambalaj Taşıyıcıları Üzerinde Oluşan Görsel Yapılanmalar ve İletişim Şimdiye kadar işlediğimiz konu, taşıyıcı olarak ambalaj için kullanılan ve zaman içinde geliştirilmiş temel malzemeleri içermekteydi. Ancak ambalaj konusu salt bu başlıklarla sonuçlandırılan bir konu değildir. Tarih ambalajın bu farklı konusunu da kayıt altına almış ve ticaretin gelişmesiyle birlikte gelişen zaman içerisinde ona farklı ve önemli bir görev vermiştir. Bu konunun temel başlıklarına geçmeden önce, ambalaj üzerinde oluşan tasarım hareketlerinin, bir markanın imajını ve kimliğini oluşturmanın kritik bir bileşeni olduğunu da eklememiz gerekir. Tüketicilere pazarlama yapan herkes bu paradigmayı zaten işletmektedir. Aynı şey ticari pazar için de geçerlidir. Kozmetik bir ürün veya 5 galonluk bir ticari boya kovası olsun, ambalaj bir markanın imajını olumlu yönde etkilemek için büyük bir fırsat sunar. Ancak iş dünyasında birçok şirketten sık sık duyduğumuz şey ise; “ambalaj gerçekten önemli değil, müşterilerimize siparişlerini katalog aracılığıyla veriyoruz” söylemidir. Başka bir deyişle onlar, 41

Ambalaj Tasarım Tarihi (Fasulye, nohut, mercümek, pirinç vb.) ürünlerini perakende bir rafta ya da çuvalda satmak için ambalaja ihtiyaç duymazlar. Ancak ürün satışı, bir paketin sunduğu tek bir işlevdir. Satışa ek olarak, ambalajlama, bir markanın algılanma biçimidir ve etkileyen beş amaca daha hizmet eder. Bunları sırasıyla şöyle sıralayabiliriz: 1. Marka Kimliği İfadesi: Bir ürün veya marka sektörde veya kategoride liderse, şık sağlık ve güzellik ürünlerinden, faydacı kimyasal varillere kadar ambalaj tasarımı bu konumu yansıtmalıdır. Yüksek kaliteli baskı, marka stratejisini destekleyen benzersiz tasarım ve benzersiz taşıyıcı malzemeler, kalabalık pazarlarda kullanıcıların ilgisini çekmesine ve bir markayı diğerinden ayırarak, farklılaştırmasına yardımcı olurlar. 2. İlişki Kurma: Ambalaj, bir marka ve son kullanıcı arasında, bazı durumlarda satış yapıldıktan çok sonra ilişki kurarak bilgi almanın temel bir parçasıdır. Örneğin, diş macunu veya ticari ofis malzemeleri gibi ürünler için ambalajlama, ürünün her kullanılışında markanın algılanma şeklini etkiler. Estetik olarak hoş mu? Paket hayatı kolaylaştırıyor mu-yoksa daha mı zor? Olumlu bir kullanıcı deneyimi sadakati teşvik edebilir ve hatta son kullanıcıların bir ürün için ödemek istediği miktarı artırabilir de. 3. İletişim: İyi bir ambalaj tasarımı bilgileri bulmayı kolaylaştırır. Gerekli bilgileri bulmak, okumak veya başka türlü kullanmak zorsa, paket muhtemelen son kullanıcının beklentisini karşılamıyor demektir. Ticari temizlik ürünlerini düşünün; ambalajın ürünü perakende bir rafta satması gerekmez. Ancak, ürünün ne olduğunu, hattaki diğer ürünlerden nasıl farklı olduğunu ve nasıl kullanılması gerektiğini kesinlikle (sık sık birden fazla dilde) iletmek zorundadır. Markanızla hayatı kolaylaştıran ve hayal kırıklığını en aza indiren bir deneyim yaratmak, sadakat oluşturmak için uzun bir yol kat edecektir. 4. Satış: Ürünleriniz tüketici kanalları üzerinden pazarlanıyorsa, paketin birisini ürününüzü almaya ikna etmek için son fırsatınız olduğunu bilirsiniz. Ancak ticari ambalaj söz konusu olduğunda, satışın rolü daha incedir - bir sonraki satışını 42

Ambalaj Tasarım Tarihi garanti altına alıyorsunuz demektir. Birincil paket son kullanıcıların düzenli olarak etkileşime girdiği bir paketse, ürününüzü her kullandıklarında markanızla kullanıcı arasında olumlu bir gelişme fırsatını da yakalayabilirsiniz. 5. Koruma: Bir ürünün müşteriye ulaştığında görünümü ve durumu, markanızı algılamasını etkiler. Paket yırtılmış, ezilmiş veya başka bir şekilde kusurluysa güven oluşturmaz. Bu, bir kutu mısır gevreği, meyve konservesi, yapışkan tüp veya toner kartuşu olsun, geçerlidir. Ayrıca, çevrimiçi satılan ürünlerin yeniden paketlenmesini ve gönderilmesini dikkate aldığımız için özellikle önemlidir. Bu nedenle, rekabette öne çıkan benzersiz ambalajlar tasarlama arayışı her ne kadar önemliyse de, estetik uğruna işlevi feda etmemek de önemli bir gerekçedir. Ambalaj tasarımı, hem tüketici hem de işletmeler arası pazarlarda son kullanıcı ve müşteri marka algılarını etkilemek için eşsiz bir fırsat sunmaktadır. Bir markayı en üst düzeye çıkararak, rekabet avantajını oluşturmak ve sürdürebilirliğini sağlamak için çok çalışmak gerekebilir.8 Taşıyıcı malzeme ve üretim teknolojisinin dışında bu konuda önemli olan etkenlerden biri de aşağıda sıraladığımız konulardır. Bunlar tarihi akış içinde ambalajın gelişiminde en önemli başlıklar olarak ortaya çıkmıştır: 1. Kurumsal kimlik, 2. Marka kimliği oluşturma, ve marka tasarımı, 3. Logo tasarımı, 4. Ürünle birlikte gelişen özgün ambalaj tasarımı. Bu başlıkları sırasıyla tarihi süreç içerisinde açıklayalım. 2.2.1 Kurumsal Kimlik Kurumsal kimliğin açılımı konusuna geçmeden önce, kurumsal kimlik hakkında bilgi sahibi olmamız gerekir. Kurumsal kimlik kavramını; kendi kimliğimiz gibi, bizi türdeş diğerlerinden ayıran özelliklerimiz ve hakkımızda onunla neyi, nasıl ifade ederek kastettiğimiz olgulara benzer. Nasıl davrandığımız, nasıl konuştuğumuz, nasıl bir mizaca sahip olduğumuz ve hatta ne 8 https://blog.frankefiorella.com/identitywise/the-role-of-packaging-in-building-brand-identity 43

Ambalaj Tasarım Tarihi giydiğimiz ile ifade ettiğimiz kişiliğimizi koruyan karakterimizin tümü olarak ifade etmemiz gerekir. Kuzey İspanya’daki Altamira ve Castillo mağaralarında yapılmış kaya resimleri. Benzer şekildeki işletmeler, kendi davranışlarını ve gelişen karakterlerini ortaya koymak için görsel bazı yöntemlere başvurarak kutsal inanışların bir uzantısı da onları kartvizitler, antetli kağıtlar, broşürler ve diğer seçenekler olabilecek canlı enerji sembolleri. gibi teminatlarla ticari dünyaya sunduğu imgelerle, kendilerini türdeşlerinden farklı kılarlar. Bir şirketin markasının fiziksel ifadesi, işletmenin imajını korumak için sergilenen iletişim tarzı ve davranışı ile ifade edilen kültürün bir uzantısıdır. Aynı zamanda kurumsal kimlik, işletmenizin marka kişiliğini ifade eder ve sizi rekabette rakiplerinizden ayırır. O halde nedir kurumsal kimliğin önemi? Tüketicinin sayısız seçeneğinin bulunduğu hızlı ve rekabetçi bir dünyada, bir şirketin pazarda sağlam varlık gösterme stratejisine ihtiyacı vardır. Doğru kurumsal kimliğin bu iş hedefine ulaşmaya yardımcı olduğuna inanmamızın da güçlü nedenleri vardır. Bir kişiyle tanıştığımızda en çok etkisi olan ilk izlenimdir. Gördüğümüz ve hissettiğimiz şeylerden ipuçları toplama eğilimindeyizdir ve gözlemlerimizi kişi hakkında görüşümüzü oluşturmak üzere yorumlarız. Ürünlere ve şirketlere de böyle davranırız. Rakiplerinden sıyrılmak için, her şirketin iyi, marka imajına sahip olması, benzersiz, hoş bir görünüme ve kimliğe sahip olan müşterinin zihninde bir niş yaratması gerekir. İş için belirlenen hedeflere uygun olarak kurumsal kimliğin tutarlı tasarımı, işletmenin ahlakını, kültürünü, ilkelerini, gelecekteki hedeflerini, vizyon ve misyon hedeflerini destekleyerek yansıtır. Bunu felsefesine ve beğenisine uygun bulan müşteriler, bu görüntüye bağlı hissederler ve işletmeye sadakat geliştirmeleri daha kolaylaşır. Kurumsal kimliğe sahip kişisel deneyimler, tüketicileri ve satın alma kararlarını etkiler. Güçlü ve olumlu etkisi olan bir kurumsal kimlik, tüketicinin zihninde işin olumlu bir zihinsel imajını yaratır. Stratejik olarak planlanmış bir kimlik, yönlendirmeler ve tekrarlanan işler açısından iyi bir getiri sağlar. Zaman içinde ve dünya değiştikçe hedef kitlede ideolojik 44

Ambalaj Tasarım Tarihi bir değişiklik olursa, işletmelerin bazen kurumsal kimliklerini güncellemeleri gerekebilir. Tasarım profesyonelleri dikkat çekici logolar, etkileyici kartvizitler, zarif antetli kağıtlar, davetli zarfları, çarpıcı broşürler ve diğer kimlik unsurları konusunda yardımcı olabilir. Güven, değer duygusu ve müşteri tabanınızla kalıcı bağlantı geliştirmek için bir kurumsal kimliğe her zaman ihtiyaç duyulmuştur. 2.2.2 Kurumsal Kimliğin Tarihi Süreci Üstte Hiristiyanlığın sembolü Çarmıh, 160 bin yıl önce ilk insanların Afrikadan yola çıkarak otada Müslümanlığın sembolü Hilal, göç ettiklerinden söz etmiş (Bk. S. 9) ve yaşamı süresince de altta Museviliğin sembolü Menorah ihitiyaç duydukları konuda yeni buluşlar yaparak günümüze kadar geldiklerinden bahsetmiştik. Bu insanın kültürel devrimidir ve bir devrim başkalarının da gelişmesine katkı sunmuştur. Buzul çağının zorlu koşullarında insan ateşi bulmuş ve avlanarak hayatını devam ettirmeyi başarmıştır. Bu şüreç içinde avladıkları hayvanların çeşitli organlarını kullanmış, giysiler üretmiş ve onlardan çeşitli el aletleri yaparak yaşamını kolaylaştırmaya çalışmıştır. O dönemden kalan kaya resimlerine baktığımız zaman, yaşamı ile ilgili bir çok öykünün oralara resimlendiğini görürüz. Bu resimlerin ne amaçla yapıldığını bilmiyoruz. Belki büyü, belki inançlarından dolayı ya da geleceğe bırakmak istedikleri öyküleri olsun, bir şekilde bu görsel anlatımların zamanımıza kadar geldiğini görebiliyoruz. Bunlar ve buna benzer sembolik anlatımlar, zamanımızda da çeşitli adlarla betimlenerek kullanıla gelmişitir. Kuzey İspanya’daki Altamira ve Castillo mağaralarında yapılmış resimlere baktığımızda, iyeliği altına alınmaya yönelik ilk hareketleri görebiliriz. Bunlar zaman zaman kutsal inanışları ifade eden, tekerleği anımsatan canlı enerji sembollerine de dönüşebiliyordu. Zamanımızda da bu tür inanışların allegorik sembolleri hala bulunmakta. Örneğin; Hristiyanlığın sembolü çarmıh, İslamiyetin sembolü hilal ve Museviliğin sembolü olan Menorah gibi. Bundan binlece yıl önce bazı ustalar yaptıkları kilden kaplar üzerine kendi damgalarını vurduklarını görebiliriz. Bu 45

Ambalaj Tasarım Tarihi işaretler bir çömlekçinin diğerinden daha iyi çömlekler yaptığının doğal işareti olarak rakiplerinden kendini ayırıp, daha fazla değer Üstte Mezopotamya’da Sümer şehri taşıdığının bir göstergesi şeklinde ortaya çıkıyorlardı. M.Ö. Mari’de bulunan bir testi üzerine çivi 800’lerde ticaretin gelişmesiyle birlikte Akdeniz ülkelerinde iyiyi tanımlamak için çanak ve çömlek eşyalar üzerinde kullanıldıkları gibi, yazısıyla yazılmış bir marka. Altta kuyumculuk ve taş işçiliklerinin üzerinde de kullanıldığını görüyoruz. Bu M.Ö. 90’da Grek’te bulunmuş bir testi tür sembollere Roma çömleklerinde, kilden yapılan lambaların üzerinde, Pompei’de ve daha sonraları Glaze seramiklerinde de görülmüştür. üzerindeki boğa başı damga 11.yy’dan 8.yy’a kadar da Yunan seramik vazo ve kaplarında aynı şekilde kullanıldıklarına rastlanmıştır. 18.yy’a gelindiğinde 18.yy’a gelindiğinde Meissen porselenlerinin Meissen porselenlerinin üzerinde onun ünlü çapraz kılıç işaretiyle üzerinde onun ünlü çapraz kılıç işaretiyle karşılaşıyoruz. Bu işaretler Delf fayans imalatçıları tarafından da karşılaşıyoruz. kullanılmıştır. Bir marka, 15. yüzyıla kadar belirli bir beceriyi yerine getirebilmeleri için bireylerin mesleki yeterliliklerinin sembolü haline geldi. Örneğin, bir doktorun işaretindeki Asklepios Çubuğu, doktorun tıbbi sanatların iyi eğitimli bir uygulayıcısı olduğunu göstermiştir. Caduceus gibi basit grafikler, 16. yüzyılda o kadar çok sosyo-ekonomik ve politik ağırlık taşıdı ki, çok sayıda zanaat loncaları tarafından kullanılan artan marka koleksiyonunu kaydetmek ve korumak için Avrupa çapında devlet daireleri kuruldu.9 Avrupada 14.yy’ın başlarında loncalara mensup pek çok zanaatkar, ürünlerini koruyabilmek ve taklit edilmemek adına daha çok sıklıkta kullanmaya başladı. Ekonominin gelişmesi ile ticari marka kullanımının yaygınlaşması sonucu; Almanya’da Alman İmparatoru tarafından 1575 yılında resmen tescil edilerek korunma altına alındılar. Böylece önemi ve işlevselliği artan markalar günümüze kadar hızla artarak yaşam içinde yerlerini aldılar. Bir kurumun işini görsel olarak markalaştırma kavramı, Sanayi Devrimi sırasında yaygınlaştı. İşletmenin tarım dışı işletme lehine değişmesi, iş dünyasının ve kurumsal bilincin patlamasına neden oldu. Logo kullanımı, kimliğin temel bir parçası haline geldi ve zaman içinde basit bir tanımlayıcı olmaktan daha fazla güce sahip olduğu keşfedildi. Bazı logolar diğerlerinden daha değerliydi ve sembolleri daha çok varlık 9 https://en.wikipedia.org/wiki/Corporate_identity 46

sağlayıcı olarak hizmet ettiler. Logolar zamanımızda da artık Ambalaj Tasarım Tarihi şirketlerin görsel tanımlayıcılarıdır. Markaları ileterek ve mesajları birleştirerek kurumsal kimliklerin bileşenleri oldular. Sembollerin Antik dönemlerde bir doktorun işareti evrimi, bir kralın bir mektubu mühürlemesinden, işletmelerin olan Asklepios Çubuğu Caduceus, güvenilirliklerini nasıl sağladıkları ve finansal hizmetlerden doktorun tıbbi sanatların iyi eğitimli bir hamburgerlere kadar her şeyi satmalarına kadar gitti. Bu nedenle, uygulayıcısı olduğunu gösterdi. “kurumsal imaj” ve “marka kimliği” spesifik terimleri 1940’lı yıllara kadar ticari veya tasarım kelime dağarcığına girmemiş olsa 15 ve 16. yy’da Almanya’da devlet da, yirmi yıl içinde iş başarısı için kilit unsur haline gelmiştir. tarafından tescil edilmiş ticari markalar. Kurumsal kimlik 20. yüzyılın başlarında geliştirilirken, Gislaved, Türkiye’de, özellikle de kırsal 1960 ve 70’lerde tüm şirketler için bir zorunluluk haline gelmeye kesimde 1930’lu yıllardan beri başladı. Sanayi devrimi, dünya çapında yeni nesil şirketlere yol açtı kullanılagelen lastik ayakkabı markasının ve marka kimliklerini sunmak için çeşitli yaklaşımlar benimsedi. adıdır. Sadece logolar değil, marka standartları da çalışanların günlük yaşamının bir parçası haline geldi ve en ince ayrıntısına kadar şirketin kendini halka nasıl sunacağını anlattı. Geçmişten günümüze markalar, sürekli olarak yeni teknolojik gelişmelere ve modern iletişime, seyahat ve eğlence araçlarına odaklanmış bir topluma uyum sağlamak için görsel imajlarını yaratıyor ve yeniden icat ediliyorlar. Marka kimlikleri ister iyi bir şekilde yapılsın ya da yapılmasın, şirketlerin başarısı genellikle onu temsil eden görsel materyallerin etkinliğine bağlıdır. 60’lı yıllar boyunca marka kimliği sadece büyük şirketlerin önem verdiği bir şey olmasına rağmen, grafik tasarımın geliştirilmesi ve yaygınlaşmasıyla modern toplumun her alanında hemen hemen her işin gelişiminde bir yer bulmuştur. İlk kez bugün ki anlamda kurumsal kimliğin başlangıcı inanılmaz görünebilir, ancak sanatsal liyakat ve estetik anlamında endüstriyel üretimin başladığı zamanlarda büyük ölçüde alakasız olunduğu bir zaman vardı. Seri üretilen mallar söz konusu olduğunda, form ve işlev arasında çok az uyum vardı. En azından, AEG’nin Almanya’dan bir vizyoner mimarı sanatsal danışman olarak atadığı 1907 yılına kadar bu böyleydi. 20. yüzyılın başlarında Avrupa’da işlevsel formun babası olan Peter Behrens, ürün tasarımı ve reklamdan fabrika binalarının 47

Ambalaj Tasarım Tarihi mimarisine kadar şirketin imajını derinden etkiledi. Bugün, AEG- Electrolux markasının özü şudur: ev aletleri şekil ve işlev açısından 1907 yılında Peter Behren’in AEG mükemmeldir. Eksiksiz cihazlar, tüketicilerin ev işlerini kontrol için geliştirdiği logo. Yanında da bugün etmelerine ve hassasiyeti, performansı, düzeni, güveni ve gururu temsil etmelerini sağlar. Avrupa çapında AEG-Electrolux, üstün kullanılan AEG logosu. performansı mükemmel Alman tasarımıyla birleştiren yüksek kaliteli cihazları temsil eder. Profesör Peter Behrens, kelimenin tam anlamıyla bir Rönesans adamıydı. Çeşitli disiplinler arasında kolaylıkla hareket etti; resim, grafik tasarım, mimari ve mobilya tasarımı. AEG’ye geldiğinde, şirketin ve ürünlerinin kalıcı özelliği haline gelen basit ama güçlü bir tasarım felsefesi geliştirdi.10 1900’lü yıllarda İngiltere’de başka bir kurumsal öykü doğuyordu. Başka bir ilgili tarafından hem “Shell” kelimesi hem de clam ‘istirdye’ sembolü Marcus Samuel ve şirketine önerilmiş olabilir. Bilinen bir kişi olan Bay Graham, Hindistan’a ithal ettiği Samuel’in gazyağını “Graham’ın Yağı” olarak sattı. The Shell Transport and Trading Company’nin müdürü oldu. Kullanılan bu Shell ambleminin de aile armasından alındığına dair bazı belgeler var. 1900’de Marcus Samuel’in kullandığı amblem, 1930’ların sembolünde ortaya çıkan yorumuyla daha kolay çoğaltmasını sağladı. bu gelişimin zamanı 1915 yıllı civarıydı. Shell’in rengi, ilk olarak Kaliforniya’daki ilk servis istasyonlarının inşasında ortaya çıktı. Kırmızı ve sarı sadece Shell’in öne çıkmasına yardımcı olmakla kalmadı, aynı zamanda pek çok ilk Kaliforniyalı yerleşimcinin doğduğu İspanya’nın renkleriydi. Belki de İspanyol renklerini sergileyerek duygusal bir bağ kurulaması umulmuştu. Shell renkleri hakkında alternatif bir fikir, İskoç direktörü Bay Graham’ındır. Bu renkleri İskoçya Kraliyet Standardı’nın temelini oluşturan kırmızı ve sarının kullanılmasını önermesiydi. Önceki günlerde faks makinelerinde ve baskı makinelerinde birçok logo, küçük boyutlarda kullanıldığı zaman bulanıklaşarak ince ayrıntılarını kaybediyordu. Bu nedenle 1950’lerden itibaren, simge gittikçe daha basit hale geldi ve 10 https://en.wikipedia.org/wiki/Corporate_identity 48

Ambalaj Tasarım Tarihi tanınırlığını ve hatırlanabilirliğini geliştirdi. Shell’in bugün hala kullanılmakta olan 1971 tasarımı logosu, BP ve Exxon için logolar oluşturan Fransa doğumlu Raymond Loewy tarafından tasarlanmıştır. 1999 ve sonrasına bakıldığında Logotype ile birlikte kullanılan amblemin, markanın iyice görünür olmasından sonra tek başına kullanılmaya başlanmıştır. 2.2.3 Marka Kimliği Oluşturma, ve Marka Tasarımı, 1900’lü yıllarda Marcus Samuel’in ilk Öncelikle marka kimliği nedir? sorusuna yanıt aramamız kullandığı SHELL logosu ile 1930’lara gerekir. Marka kimliği, tüketicinin zihninde markayı tanımlayan ve kadar olan değişim. ayırt eden renk, tasarım ve logo gibi markanın görünür unsurlarıdır. Marka kimliği, marka imajından farklıdır. İlki, markalaşmanın arkasındaki amaca ve bir şirketin aşağıdakileri yapma şekline karşılık gelir; tümü tüketicilerin zihninde belirli bir imaj oluşturmak içindir ve onları şöyle sıralayabiliriz; Ürün adının seçimi, logosunun tasarlanması, ürünlerinde ve promosyonlarında kullanılacak renklerin, şekillerin ve diğer görsel unsurların belirlenmesi, tanıtım alanlarında kullanılacak dilin seçimi ve çalışan personelin müşterilerle etkileşime girmeleri için eğitilmesi. Marka imajı, bu çabaların başarılı veya başarısız olmasının asıl sonucudur. Bu günlerde, markalaşmanın altın çağını yaşıyoruz. İşletmelerin pazardaki nişlerini oluşturmaları ve müşterileri ve hayranlarıyla doğrudan bağlantı kurmaları için her zamankinden daha fazla yol var. Ancak markalaşmanın tarihi aslında yüzyıllar öncesine dayanıyor. Bu disiplin ve sanat formu, yıllar içinde başarılı bir iş kurmanın önemli bir parçası haline gelmiştir. Markalaşma aslında 1500’lerde başlar, ancak 19. ve 20. yüzyıllarda büyük değişimler yaşadı. Onlarca yıllık deneyler ve teknolojik ilerlemeler sayesinde markalar, karmaşadan nasıl kurtulacaklarını ve müşterilerinin dikkatini nasıl çekeceklerini, kayıtsız tüketicileri marka meraklılarına dönüştürmeyi öğrendiler. Bu büyüleyici geçmişi öğrenmek, kendi markanızı geliştirmek için hayati bir adımdır. Bir İskandinav dili olan Antik Norse’de bir kelimenin 49

Ambalaj Tasarım Tarihi anlamını taşır. Başlangıçta bu sözcük, bir marka anlamı olarak değil, yanan bir odun parçasıydı ve daha sonra bir meşaleyi tanımladı. Texas State Historical Association 1500’lere gelindiğindemarka sözcüğü, daha sonraları sahip aracılığıyla 1762-1845 arası kullanılmış olduğunun bir göstergesi olmak üzere, sığırlar üzerine kızgın bir demirle dağlanan ayırıcı sembollerle birlikte anılarak yaygınlaştı. eski sığır markalarının bir diyagramı En başından beri markalaşma, hem kelimenin tam anlamıyla hem de mecazi olarak iz bırakmakla ilgilidir. İlk anlamıyla her marka işareti, sığır çiftliğinin kendisine özgüdür. Basit, ayırt edici ve anında tanımlanabilirler. Herhangi bir büyük markanın denenmiş ve gerçek temelleri, bu simgeleri ilk ürün logoları gibi düşünülebilir olmasından dolayıdır. Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri 18. ve 19. yüzyıllarda yeni üretim süreçleriyle dönüştü. Bu tarihsel zaman, işyerinde artan verimlilik ve teknolojinin bir sonucu olarak malların seri üretiminin ortaya çıkmasına neden oldu. Daha fazla ürün, tüketiciler için daha fazla seçenek anlamına geliyordu. Artık şirketlerin öncekinden daha fazla rakibi olduğundan, onlar için artık aniden öne çıkma ve sahiplenme ihtiyacı doğdu. Bu gün için de bir ticari marka, bir şirketi veya ürünü temsil etmek üzere yasal olarak tescil edilmiş veya kullanım yoluyla oluşturulmuş kelimeler, ifadeler, semboller, tasarımlar, şekiller ve renklerden oluşur. Tescilli ticari markalar 1870’lerde öne çıktı ve ABD Kongresi ilk Ticari Marka Yasasını 1881’de kabul etti. Bu, şirketlere ürünlerini resmen kendi ürünleri olarak talep etmeleri ve taklitçileri ve rakipleriyle savaşmaları için bir yol açan fikri ve mülkiyet hakkı olarak markalaşmanın ilk örneğidir. 20. yüzyılın dönüşü, teknolojinin günlük yaşamı değiştirmeye başladığı ve geleceğimizin neler getirebileceğine dair bir fikir edindik. Wright Kardeşlerin 1903’teki tarihi, ilham verici uçuşu, dönemi tanımlayan yaratıcılık, yenilik ve hayal gücü için bir rol model haline geldi. Yüzyıl, sonunda dünya çapında lider markalar haline gelecek olan birkaç ikonik şirketin doğmasıyla başladı. Coca-Cola (1886’da tanıtıldı), Colgate (1873), Ford Motor Company (1903), 50