9.SINIF BİYOLOJİ SORU BANKASI

Biyoloji SORU BANKASI ➘ Yeni Öğretim Programına Uygun 9.SINIF ➘ Kazanım Testleri ➘ Sarmal ve Ünite Testleri ➘ Beceri Temelli Sorular ➘ PISA Yaprakları ➘ Etkinlik ve Yazılıya Hazırlık Soruları ➘ Akıllı Kâğıtlar ve Sıcak Bölgeler VİDEO ÇÖZÜMLÜ Davut BÖREKÇİOĞLU

SICAK BÖLGE İNDİR Konunun uyarı niteliğindeki özelliklerini UYGULAMAYI vurgulayarak belirten sayfalar İNDİR KAZANIM TESTİ VİDEOLAR CEBİNE GELSİN Ünitenin alt başlıklarından oluşturulan testler ÜNİTE TESTİ Üniteye genel bakış sağlayan testler ETKİNLİK Üniteyi analiz - sentez düzeyinde kavratıcı etkinlikler YAZILI SORULARI Yazılıya prova niteliğindeki sayfalar PISA Yaprakları Sentez ve uygulama düzeyindeki yeni nesil sorular BÖLÜM TESTİ Ünitenin bölümlerine genel bakış sağlayan testler SARMAL TESTLER w w ww o .mcom ww..sbasramkiallliptaohrttaal.c Unutmayı engelleyen, öğrenmeyi pekiştiren, önceki üniteyi tekrar ettiren testler AKILLI KÂĞITLAR Nokta atışı bilgiler ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ SEÇİMİ İLE SİSTEME GİRİŞ YAPARAK DİJİTAL İNTERNETE BAĞLI OLSUN VEYA İSTEDİĞİNİZ SORULARLA KENDİ SİSTEME ÜYELİK FORMUNU İÇERİKLERİNİZİ İSTEDİĞİNİZ YERE OLMASIN DİLEDİĞİNİZ TESTİNİZİ OLUŞTURABİLİRSİNİZ. DOLDURUNUZ. İNDİREBİLİRSİNİZ. PLATFORMLARDA İÇERİKLERİMİZİ KULLANABİLİRSİNİZ.

1. ÜNİTE 1. Bölüm YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ BİYOLOJİ VE CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ NELER ÖĞRENECEKSİNİZ?  Canlıların ortak özelliklerini,  Canlı kavramı üzerinden biyolojinin günümüzdeki anlamı ile nasıl kullanıldığını,  Canlıların; hücresel yapı, beslenme, solunum, boşaltım, hareket, uyarılara tepki,  Metabolizma, homeostazi, uyum, organizasyon, üreme, büyüme ve gelişme özelliklerini öğreneceksiniz.

SICAK BÖLGE BİYOLOJİ VE CANLILARIN ORTAK 2. Beslenme ÖZELLİKLERİ ➙ Tüm canlılar besinlere ihtiyaç duyar. Canlılar besin ih- ➙ Biyoloji kelime anlamı olarak biyos (yaşam) ve logos tiyaçlarını karşılama şekillerine göre ikiye ayrılır: (bilim) kelimelerinden oluşan yaşam bilimidir. Ototrof (Üretici) Beslenme: Kendi besinlerini kendi- ➙ Biyoloji, canlıları, canlıların yapısını, gelişimini, dağılı- leri üretirler. Ototrof canlılar besin üretirken ışık enerji- mını, sınıflandırılmasını diğer canlılarla ve cansız çev- si kullanırsa fotootrof, kimyasal enerji kullanırsa kemo- reyle olan etkileşimini inceler. ototrof olarak isimlendirilir. Bitkiler ve bazı bakteriler üretici olarak beslenir. ➙ Biyoloji alanındaki gelişmeler: – Gıda sıkıntılarının çözümü – Sağlık sorunlarının çözümü – Çevre sorunlarının çözümü O2 – Çeşitliliğin korunması Işık gibi sorunların çözümünde katkı sağlamaktadır. Besin ➙ Canlıların ortak özellikleri: CO2 1. Hücresel yapı 2. Beslenme 3. ATP üretme Kök Mineral 4. Metabolizma 5. Homeostazi (Karalı İç Denge) Su 6. Boşaltım 7. Uyarılara Tepki Vermek 8. Hareket Heterotrof (Tüketici) Beslenme: Besin ihtiyaçlarını 9. Uyum üretici canlılardan veya başka tüketici canlılardan kar- 10. Üreme şılarlar. 11. Büyüme ve Gelişme 12. Organizasyon B Hayvanlar, mantarlar, bazı tek hücreli canlılar tüketici İ L beslenirler. 1. Hücresel Yapı G ➙ Canlıların en küçük yapı birimine hücre adı verilir. İ ➙ Bazı canlılar bir hücreden oluşur (Ör: Amip, öglena, S paramesyum, bakteri…) bazı canlılar ise çok sayıda A hücreden oluşur. (Ör: Hayvanlar, bitkiler) R M 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ A L ➙ Ayrıca canlılar hücre yapılarına göre ikiye ayrılırlar. Prokaryot hücre yapısına sahip canlıların çekirdekleri yoktur ve sadece ribozom organelleri vardır. Ökaryot hücreler ise daha gelişmiştir, çekirdek ve organelleri bulunur. 8

SICAK BÖLGE 3. ATP üretme 6. Boşaltım ➙ Tüm canlılar yaşayabilmek için enerjiye ihtiyaç duyar, ➙ Canlıların metabolizmaları sonucunda açığa çıkan bu enerji ihtiyaçlarını ise besinleri solunum veya fer- metabolik atıkların vücutlarından uzaklaştırılmasına mantasyon olayı ile parçalayarak karşılarlar. boşaltım denir. Boşaltım, canlının homeostazisine doğrudan etki eder. Canlılar solunum ile besinleri parçalar ve açığa çıkan enerji ile hareket etme, büyüme, üreme, madde alış- ➙ Tek hücreli canlılarda boşaltım hücre yüzeyinden, verişi yapma gibi olayları gerçekleştirirler. bitkilerde terleme ve yaprak dökümü ile yapılırken, in- sanda boşaltım organı böbreklerdir. Ayrıca akciğerler- Oksijenli (Aerobik) Solunum: Besinlerin oksijen kul- de CO2 atarak boşaltıma yardımcı olur. lanılarak parçalanmasıdır. Oksijensiz (Anaerobik) Solunum: Besinlerin oksijen kullanılmadan parçalanmasıdır. Işık CO2 Besin Yaprak O2 Su 7. Uyarılara Tepki Vermek ➙ Canlılarda ayrıca fermantasyon adı verilen metabolik olaylarda da enerji üretilebilir. Fermantasyon etil alkol ➙ Tüm canlılar vücut içinden veya dışarıdan gelen uya- fermantasyonu ve laktik asit fermantasyonu olmak rılara tepki verirler. Örneğin yeni doğmuş bir bebeğin üzere iki çeşittir. avucuna parmağınızı koyduğunuzda avucunu kapat- ması uyarıya karşı verilen refleks tepkisidir. 4. Metabolizma B İ ➙ Canlılarda gerçekleşen yapım (Anabolizma) ve yıkım L (Katabolizma) olaylarının tamamına metabolizma denir. G İ Gençlerde: Yapım > Yıkım Yetişkinlerde: Yapım = Yıkım S 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ Yaşlılarda: Yapım < Yıkım A 8. Hareket 5. Homeostazi R M ➙ Bütün canlılarda hareket ortak özelliktir. Bitkilerde hare- A ket, genellikle ışığa, suya, kimyasal maddelere yönel- L me şeklinde olurken; hayvanlarda hareket çoğunlukla yer değiştirme şeklinde olur. Sünger, mercan gibi bazı ➙ Canlılarda vücut içinin kararlı bir şekilde dengede tu- hayvanlar ise yer değiştirme hareketi yapamazlar. tulmasına homeostazi denir. Örneğin: Kanın pH'ının 7,3-7,4 aralığında tutulması, vücudun su dengesi, insan vücut sıcaklığının dışarısı kaç derece olursa olsun 36,7 °C olması ➙ Homeostazinin korunmasında sinir sistemi, duyu or- ganları, endokrin sistemi, boşaltım sistemi, dolaşım sistemi gibi farklı sistemler bir arada çalışırlar. 9

9. Uyum SICAK BÖLGE Örneğin: Yeni doğmuş bir bebek ellerini çok iyi kulla- namazken gelişme ile daha iyi kullanmaya başlar ve bir süre sonra iğneye iplik takabilecek kadar gelişimini devam ettirir. 12. Organizasyon ➙ Tüm canlılar yaşadıkları ortamlarda hayatta kalma ve ➙ Tüm canlılar belirli bir organizasyona sahiptir. Örneğin üreme şanslarını artıracak kalıtsal özelliklere sahipler- tek hücreli bir canlının yapısında organeller bulunurken dir. Bu özelliklere adaptasyon denir. çok hücreli bir canlıda ise hücrelerin birleşmesi ile bir organizasyon oluşur. Örneğin: – Kutup ayılarının beyaz renkli olması – Develerin hörgüçlü olması – Bukalemunların renk değiştirmesi 10. Üreme ➙ Üreme, tüm canlıların hayatta kalmak için değil nesil- lerini devam ettirmek için zorunda oldukları ortak özel- liktir. İki çeşit üreme vardır: Eşeysiz Üreme: Tek ata canlının, eşe gerek duyma- dan yavru oluşturmasıdır. Bölünerek, tomurcuklanma, vejetatif ve rejenerasyon ile üreme gibi çeşitleri vardır. B İ L G İ 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ Eşeyli Üreme: Dişi ve erkek bireylerde üretilen ga- S Organizma metlerin (sperm ve yumurta) döllenme sonucu yeni A yavruları oluşturması ile gerçekleşen üreme şeklidir. R M 11. Büyüme ve Gelişme A L ➙ Büyüme, tek hücreli canlılarda hücrenin hacim ve küt- Doku Hücre Organel lesindeki artış ile gerçekleşirken, çok hücreli canlılarda hücre bölünmeleri sonucunda hücre sayısındaki artış Organ büyümeyi sağlar. ➙ Gelişme ise büyümeden farklı olarak canlının sahip olduğu yapıların olgunlaşması ve tam olarak görev ya- pabilmesidir. 10

6. Aşağıda bazı minerallere ait özellikler verilmiştir. 8. Biyoloji öğretmeni ders tahtasına besinleri aşağıdaki ...X... hemoglobinin yapısına katılır. gibi sınıflandırmıştır. ...Y... tiroksin hormonu yapısına katılır. ...Z... DNA, RNA ve ATP molekülünde bulunur. Besinler Buna göre X, Y ve Z mineralleri hangi seçenekte Organik İnorganik doğru verilmiştir? besinler besinler P I Fe Z A) X Y Z B) Z Y X Karbonhidrat Yağ Protein C) Z X Y D) Y Z X XY E) X Z Y Buna göre X, Y ve Z yerine aşağıdakilerden han- gisinde doğru örnek verilmiştir? X Y Z A) Asit Maltoz Doymuş yağ B) Riboz C) Nişasta Asit Polipeptit D) Tuz Steroit Su E) Glikoz Fosfolipit Kitin Trigliserit Amino asit 7. Aşağıdaki şekilde canlılarda bulunan bazı moleküller B 9. Aşağıda bazı organik moleküllere ait açıklamalar İ verilmiştir. verilmiştir. L G Su İ I. Kastaki glikojen sindirildiğinde oluşan glikozlar kana verilmez. Trigliserit Amino II. Yağ asitleri solunumda yıkıldığında bol enerji asit S oluşur. A III. Antikor ve fibrinojen birer protein çeşitlidir. Nişasta Protein R IV. Selülozun sindirimi insanda hücre değil sindirim 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ Glikoz M kanalında gerçekleşir. A V. Kolesterol, steroit yapıda olup çoğunlukla hay- L vansal kaynaklıdır. Renkleri belirtilen maddeler için aşağıdakilerden Buna göre, yukarıdaki açıklamalardan hangisi hangisi yanlıştır? yanlıştır? A) Kırmızı ve yeşil moleküller monomerdir. B) Pembe molekül inorganiktir. A) I B) II C) III D) IV E) V C) Mavi, yeşil ve kırmızı karbonhidrat çeşididir. D) Mavi ve turuncu molekül polimerdir. E) Dehidrasyon sentezinde pembe molekül oluşur. 46

TEST-7 BÖLÜM TESTİ - 4 1. 3. Aşağıdaki şekillerde DNA, RNA ve ATP'nin yapısı Hormonların vücuttaki gösterilmiştir. özellikleri nelerdir? DNA: P P D D Biyoloji öğretmeni AT Aligül Bey P SG P D TA D GS P P Kan yolu ile D D taşınırlar. P P D D Hande RNA: P ATP: Eşik değer ve UR üzerinde P etkilidirler. GR P Tahsin AR P Büyüme ve SR gelişmede etkilidirler. Azra 3 33 1 42 5 Buna göre, öğrencilerden hangileri doğru bilgi Moleküllerle ilgili olarak, vermiştir? A) Hande B) Azra I. 6C'lu şeker DNA, RNA ve ATP'de bulunur. C) Tahsin D) Azra ve Tahsin II. Zayıf hidrojen bağı DNA ve ATP'de bulunur. E) Hande, Azra ve Tahsin B III. P atomu DNA, RNA ve ATP'de bulunur. İ açıklamalarından hangileri doğrudur? L G A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III İ D) I ve II E) I, II ve III S A R M 2. Farklı türe ait bireylerde DNA şifresi incelendi- A 4. Enzimlerin çalışma hızını, 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ L ğinde, I. sıcaklık artışı, I. baz, II. substrat yüzeyi artışı, II. şeker, III. substrat miktarı artışı III. fosfat faktörlerinden hangileri artırabilir? moleküllerinden hangileri aynı çeşitte olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III D) I ve II E) I, II ve III 67

6. Kendisinden daha yoğun (hipertonik) ortama ko- 9. Aşağıdaki \"U\" borusunun iki kolu bağırsak zarı ile nulan bir bitki hücresinde; ayrıldıktan sonra A koluna iyot çözeltisi (nişastanın ayracı), B koluna ise nişasta ve glikoz çözeltisi ek- I. osmotik basınç, lenmiştir. (İyot ve nişasta mavi renk oluşturur.) II. turgor basıncı, III. hücre zarı ile duvarı arasındaki mesafe AB niceliklerinden hangileri artar? İyot Nişasta + glikoz A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III Bağırsak zarı 7. Hücre zarından madde geçiş şekillerinden; Bu deneyle ilgili olarak, I. difüzyon, I. Sadece B kolunda mavi renk oluşur. II. kolaylaştırılmış difüzyon, II. Nişasta ve glikoz molekülleri A koluna geçer. III. aktif taşıma, III. A kolundaki su seviyesi B kolunun üstüne IV. endositoz, V. ekzositoz çıkar. hangilerinin gerçekleşmesi için hücrede ATP olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenir? enerjisi harcanır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III A) I, III ve IV B) II, III ve IV 10. Canlı hücrelerde gerçekleşen; I. aktif taşıma, C) III, IV ve V D) I, II, III ve IV II. endositoz, III. kolaylaştırılmış difüzyon E) II, III, IV ve V olaylarının hangileri sadece ökaryot hücrelerde gerçekleşebilir? 8. Aşağıda ökaryot bir hücrenin hücre içindeki su mikta- A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III rın gösteren grafik verilmiştir. D) II ve III E) I, II ve III Hücredeki su miktarı B İ L 11. Aşağıda hücre zarında gerçekleşen endositoz ve ek- G İ zosit olayları gösterilmiştir. Endositoz Normal S değer A I II III IV Zaman R Ekzositoz M 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ A Buna göre numaralı zaman aralıkları ile ilgili ola- L Buna göre, rak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? I. ATP (enerji) harcanması, A) I. zaman aralığında hücre izotonik ortamdadır. II. zar yüzeyinde değişimine neden olma, B) II. zaman aralığında hücrenin osmotik basıncı artar. III. canlı hücrelerde gerçekleşme C) II. ve IV. zaman aralığında hücrenin hacmi art- özelliklerinden hangileri her iki olay için de ortaktır? maktadır. D) III. zaman aralığında hücre deplazmoliz olmuş- A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III tur. D) II ve III E) I, II ve III E) IV. zaman aralığında hücre turgor durumuna geçmiş olabilir. 88

TEST-4 BÖLÜM TESTİ - 2 1. Aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi birbirleriyle özdeş 4. Cam huni üç hücre farklı yoğunluklara sahip ortamlara konul- Cam kap duklarında şekilde görülen değişikliklere uğruyorlar. %20 Nişasta çözeltisi Hücre Bağırsak zarı %10 Nişasta çözeltisi Çözelti I II III Yukarıdaki deney düzeneği belirtilen şekilde ha- zırlanıp bir süre beklenildikten sonra; Buna göre ortamların başlangıçtaki yoğunlukla- I. cam hunide sıvı seviyesinin yükselmesi, rının çoktan aza doğru sıralanışı aşağıdakilerin II. cam huniden cam kaba nişasta geçişi, hangisini doğru verilmiştir? III. cam kaptan huniye nişasta ve su geçişi A) I > II > III B) I > III > II C) II > I > III D) III > I > II E) III > II > I olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi bekle- nir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III 2. Aşağıdaki maddelerden hangisi difüzyon ya da B 5. Aşağıdaki grafikte osmotik basınç, turgor basıncı ve aktif taşıma ile zardan geçiş yapamaz? İ emme kuvveti arasındaki ilişki verilmiştir. A) Glikoz B) Amino asit C) Fruktoz L Miktar G OB D) Glikojen E) Tuz İ OB: Osmotik basınç TB: Turgor basıncı EK: Emme kuvveti S EK A Basınç R 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ 3. Çevresiyle osmotik denge hâlinde bulunan bir M TB A Sitoplazmadaki su yüzdesi hücrede; L Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? I. dehidrasyon, II. hidroliz, A) Turgor basıncı ile emme kuvveti ters orantılıdır. III. fotosentez, B) Turgor basıncı ile osmotik basınç ters orantılıdır. IV. oksijenli solunum C) Emme kuvvetinin fazla olduğu durumlarda hücre olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi hücre- dış ortamdan su çekebilir. nin emme kuvvetini artırabilir? D) Emme kuvvetinin maksimum olduğu bir hücrede turgor basıncı düşük seviyededir. A) I ve II B) I ve III C) II ve III E) Osmotik basınç ile emme kuvveti ters orantılıdır. D) II ve IV E) I, III ve IV 91

7. I. Seçici geçirgen olma 10. Bilimsel çalışma yönteminde; I. hipotezin kurulması, II. Karbonhidrat molekülü bulundurma II. problemin belirlenmesi, III. Canlı olma III. tahminlerin yapılması, IV. kontrollü deneyler yapılması Yukarıdakilerden hangileri bitki hücrelerinde çe- basamaklarının gerçekleşme sırası aşağıdakilerin per ve zarın ortak özellikleridir? hangisinde doğru verilmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) I – II – III – IV B) I – III – II – IV D) II ve III E) I, II ve III C) II – I – III – IV D) II – III – IV – I E) III – I – II – IV 8. Aşağıdakilerden hangisi prokaryot ve ökaryot 11. Aşağıdakilerden hangisi nicel gözlemlere örnek hücrelerde ortak olarak görülmez? verilebilir? A) Hücre zarından madde alışveriş yapmak A) Su açık hava basıncında 100°C'de kaynar. B) ATP sentezlemek B) Deniz seviyesinden yukarı çıkıldıkça kalp atış C) Protein sentezlemek D) Bölünebilmek hızı artar. E) Tek zarlı organelleri bulundurmak C) Bitkilerin ışık gören organlarında klorofil sentezi gerçekleşir. D) Uyku hâlinde beynin bazı bölgeleri çalışmaz. E) Asitler turnusol kâğıdını maviye dönüştürür. B İ L 12. Aşağıda özdeş bitkilerle, özdeş toprak ve saksılarla G yapılan deney düzenekleri gösterilmiştir. İ Güneş Yeşil Mor Sarı 9. Hipotezlerle ilgili olarak, ışığı ışık Işık ışık I. Tahminlere açık olmalıdır. S A II. Deneylerle ispatlanabilir olmalıdır. R III. Belirlenen problemlerle ilgili verilere dayanmalı- M 20°C 20°C 20°C 20°C 250 ml su 250 ml su 250 ml su 250 ml su 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ dır. A açıklamalarından hangileri doğrudur? L Buna göre, A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III I. Işığın rengi bağımsız değişkendir. II. Bitkilerin büyüme ve fotosentez hızları bağımlı D) II ve III E) I, II ve III değişkendir. HATIRLATMA III. Güneş ışığı verilen düzenek kontrol grubudur. Nötr maddeler iyonlara göre, negatif iyonlarda pozitif ifadelerinden hangileri doğrudur? iyonlara göre zardan daha hızlı difüzyona uğrar. A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 94

7. Aşağıda farklı moleküllerin zamana bağlı değişim 9. Aşağıdakilerden hangisinde hücre iskeleti ele- grafikleri gösterilmiştir. manlarının kalınlıkları doğru karşılaştırılmıştır? A) mikrotübül > araflament > mikroflament H2O O2 B) mikrotübül > mikroflament > araflament C) mikroflament > araflament > mikrotübül D) mikroflament > mikrotübül > araflament E) araflament > mikrotübül > mikroflament I Zaman II Zaman Glikoz 10. Hücre iskeleti ile ilgili olarak, III Zaman I. Sadece ökaryot hücrelerde bulunan protein Buna göre grafiklerde gösterilen değişimlerden yapılardır. hangileri hem kloroplast hem de peroksizom or- II. Hücre hareketlerinde ve şeklinin korunmasında ganelinin etkinliğinde gerçekleşebilir? etkilidir. III. Bazı organellerin yapılarında bulunabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 11. Aşağıda farklı yapılarda bulunan hareket organeli ve uzantı çeşitleri gösterilmiştir. I. II. 8. Aşağıda şekilde farklı koful çeşitleri tarafından ger- Spermde kuyruk Öglenada kamçı III. IV. çekleştirilen olaylar gösterilmiştir. Besin YB Zİ L Amipte yalancı ayak Bağırsak yüzeyinde Atık G villuslar X İ Buna göre numaralı yapıların oluşmasında etkili Hücre olan hücre iskeleti çeşitleri hangisinde doğru ve- zarı S rilmiştir? Buna göre; X, Y ve Z ile gösterilen koful çeşitleri A Mikroflament Mikrotübül A) I ve II III ve IV aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? R M 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ X Y Z A B) I ve III II ve IV A) Besin Salgı Boşaltım L C) II ve III I ve IV kofulu kofulu kofulu D) II ve IV I ve III B) Salgı Boşaltım Sindirim E) III ve IV I ve II kofulu kofulu kofulu C) Besin Boşaltım Sindirim HATIRLATMA kofulu kofulu kofulu Mitokondri ve kloroplast DNA, RNA, ribozom ve D) Besin Sindirim Boşaltım ETS enzimleri bulundurur. kofulu kofulu kofulu E) Boşaltım Salgı Sindirim kofulu kofulu kofulu 106

6. Aşağıda hücrede bulunan bir organele ait bazı özel- 8. Aşağıdaki tanılayıcı dallanmış ağaç tekniği ile hazır- likler verilmiştir. lanmış soruları soldaki ilk kutudan başlayarak doğru • Salgı, sentez ve paket görevlerini yapar. (D) ya da yanlış (Y) olduğuna karar vererek ilgili ok • Tek birim zarla çevrilidir. yönünde ilerleyiniz. • Zar yapısına katılan proteinleri üretir. D Lizozom D Buna göre, özellikleri verilen hücresel organel hücre dışı 1 aşağıdakilerden hangisidir? Kloroplast sindirim çift 2 A) B) yapar. Y zarlıdır. D D Mitokondri 3 Y Koful sindirim, ATP 4 üretir. depo ve Sentrozom Golgi aygıtı boşaltım Y C) D) 5 yapar. Y Buna göre, beş çıkış noktasından doğru olanı aşağıdakilerden hangisidir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 Lizozom Ribozom E) Mitokondri 9. Aşağıda bazı organeller ve gerçekleştirdiği tepkime- ler karışık olarak verilmiştir. B Organel Gerçekleştirdiği tepkime İ 1 Peroksizom 6CO2 + 6H2O † C6H12O6 + 6O2 X L G 2 Kloroplast C6H12O6 + 6O2† 6CO2 + 6H2O +ATP Y İ 3 Mitokondri H2O2 † H2O + 1 O2 Z 2 7. Bir hayvan hücresinde, S Buna göre 1, 2 ve 3 nolu organeller ile gerçekleş- A tirdiği tepkimeler hangi seçenekte doğru eşleşti- I. glikojenin glikoza lizozomda hidrolizi R rilmiştir? II. mitokondride ATP üretimi M 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ A 1 2 3 L A) Z X Y III. kontraktil kofulu ile fazla suyun dışarı atımı B) X Y Z IV. ribozomda protein sentezi C) Y Z X V. H2O2'in peroksizomda O2 ve H2O'ya parçalan- D) Z Y X E) X Z Y ması olaylarından hangisi gerçekleşmez? A) I B) II C) III D) IV E) V 114

C. Aşağıda soruları yapılandırılmış gridde verilen D. Aşağıdaki tabloda numaralı yerlere uygun orga- kelimelerle cevaplayınız. nel isimlerini yazınız. a. Sitoplazma b. Ribozom c. Endoplaz- Zarsız 1. ……………… mik retikulum 2. ……………… d. Golgi aygıtı e. Lizozom f. Sentrozom 3. ……………… 4. ……………… ORGANELLER g. Peroksizom h. K ontraktil i. Mitokondri Tek zarlı 5. ……………… koful 6. ……………… j. Kloroplast k. Mikrotübül l. Lökoplast 7. ……………… Çift zarlı 8. ……………… 1. Hangileri hücre içini dolduran yarı akışkan ve hetero- 9. ……………… jen bölgedir? ……………………… E. Aşağıda verilen farklı tepkimelerin gerçekleştiği 2. Hangileri zarsız organellerdir? ……………………… organelleri yanlarına yazınız. 1. (n) Amino asit → Protein + (n–1) H2O ……… 3. Hangileri prokaryot hücrelerin yapısında bulunur? 2. Protein + (n – 1) H2O → (n) Amino asit ……… 3. CO2 + H2O → C6H12O6 + O2 ……………………… 4. Hangileri zehirli maddelerin zehirsizleştirilmesinde 4. Besin + O2 → CO2 + H2O 5. 3 Yağ asidi + Gliserol → Tirigliserit + 3H2O görev alır? ……………………… 6. (n) Glikoz → Glikojen + (n – 1) H2O 5. Hangileri bir enzimin üretilip dışarı salgılanması sü- B 7. H2O2 → H2O + 1/2 O2 recinde görev alır? ……………………… İ L 8. (n) Glikoz → Nişasta + (n – 1) H2O G İ 6. Hangileri hayvansal hücrelerde bulunmaz? ……………………… S F. Aşağıdaki verilen olayları gerçekleştiren hücre A iskeleti çeşitlerini yazınız. R 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ 7. Hangilerinin çalışması sonucunda hücre içindeki su M 1. İğ ipliklerinin oluşması …………………… A miktarı azalır? ……………………… L 2. Organel ve çekirdelerin yerlerinin sabit tutulması …………………… 8. Hangileri kuyruk, kamçı, sil gibi yapıların oluşumun- 3. Yalancı ayak oluşması …………………… da görevlidir? ……………………… 4. Villus ve mikrovillusların oluşması …………………… 9. Hangilerinin faaliyeti sonucunda hücrenin osmotik 5. Kuyruk, kamçı yapılarının oluşması ……………… basıncı azalır? ……………………… 116

1. Omurgalı hayvanlarda boşaltım organı böbrektir. Metabolizma sonucu açığa çıkan atıklar kana geçtikten sonra kalp tarafından pompalanan kan damarları aracılığı ile böbreklere getirilir ve burada atıklardan temizlenir. Böbrekler nefron adı verilen yapı birimlerinden oluşur. Sağlıklı ve yetişkin bir insan böbreklerde yaklaşık 1 milyon nefron bulunur. İdrar bu nefronlar tarafından oluşturur. Böbrekle gelen kan ilk olarak nefronun yapısında bulunan glomerulus kılcal damarla- rına dolar. Burada bazı maddeler süzülme ile bowman kapsülü adı verilen yapıya geçer. Süzülme pasif taşıma ile ger- çekleşir. Bowman kapsülüne geçen süzüntü nefron kanallarında ilerlerken nefron kanalları ile bu kanalları saran kılcal damarlar arasında sürekli madde alış-verişi gerçekleşir. Geri emlimi pasif ya da aktif taşıma ile gerçekleşir. Salgılama ise aktif taşıma ile ya da ekzositozla olur. Aşağıda sağlıklı bir insan böbreğinde bulunan nefronun bazı kısımları numaralandırılarak gösterilmiştir. Aşa- ğıdaki sorulara bu şekildeki bölgelere göre cevaplayınız. NEFRON Sıvının akış yönü Bowman I kapsülü Glomerulus kılcalı II İdrar toplama 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ kanalı Sorular a. Glomerulus kılcal damarlarındaki kanda bulunduran glikoz, su, mineral, üre, amino asit gibi moleküllerin bow- man kapsülündek süzüntüde bulunmasına rağmen protein, kan hücresi, trigliserit gibi moleküllerin bulunma- sının sebebi ne olabilir? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… b. I numaralı bölgedeki sıvıda glikoz, amino asit gibi bazı organik moleküller bulunmasına rağmen II. numaralı sıvı aynı kanalın devamı olmasına rağmen bu maddelerin hiç bulunmamasının sebebi ne olabilir? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… c. I numaralı bölgedeki sıvıda bulunmayan bazı ilaç kalıntıları, gıda boyaları gibi maddeler II numaralı sıvıda bu- lunmasının sebebi ne olabilir? ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 117

7. Aşağıda enzimlerin farklı faktörlere bağlı olarak tep- 10. Aşağıda verilen insan vücuduna ait doku çeşit- kime hızlarını gösteren grafikler gösterilmiştir. lerinin hangisinde mitokondri organel sayısının daha az olması beklenir? Tepkime hızı Tepkime hızı Tepkime hızı A) B) KLM Kas Doku Beyin Buna göre; K, L ve M ile gösterilen faktörler aşa- C) D) ğıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? K L M Yağ Doku Karaciğer A) Sıcaklık İnhibitör Substrat E) yüzeyi B) Substrat İnhibitör Sıcaklık Böbrek derişimi madde Sıcaklık pH C) Substrat yüzeyi pH Sıcaklık D) Substrat Sıcaklık pH yüzeyi E) Su oranı 8. Ökaryot hücrelerde bulunan; 11. Hücre iskeleti çeşitlerinden araflamentler; I. çekirdek ve organel yerlerinin sabit tutulması, II. yalancı ayakla hücre içine besin alınması, III. hücre bölünmesi sırasında iğ ipliklerinin oluştu- rulması I. kontraktil koful, görevlerinden hangilerini gerçekleştirebilir? II. endoplazmik retikulum, A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III III. lizozom, D) I ve II E) II ve III IV. golgi B 12. Çiğdem bitkisinden elde edilen kolşisin adı verilen İ organellerinden hangileri hücre sitoplazmasın- L kimyasal madde miktrotübül proteinlere etki ederek daki glikoz miktarının azalmasına neden olabilir? G hücre bölünmelerini durdurabilmektedir. Bu özelliği ile A) Yalnız I B) I ve II C) II ve IV İ kanser hastalıklarını tedavisinde kullanılabilmektedir. D) I, II ve IV E) II, III ve IV 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ 9. Bitki hücrelerinde bulunan lökoplast ile ilgili ola- S A R M A L rak, I. Yeterli ışık geldiğinde kloroplasta dönüşebilir. Buna göre kolşisin etken maddesinin aşağıdaki II. Renksizdir ve besin maddelerini depolayabilir. III. Zarsız organeldir. organellerden hangisinin üzerine etkisi daha faz- ladır? açıklamalarından hangileri doğrudur? A) Mitokondri B) Endoplazmik retikulum A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III C) Sentrozom D) Lizozom D) II ve III E) I, II ve III E) Koful 120

TEST-9 BÖLÜM TESTİ - 4 1. Virüsler, 4. Tatlı suda yaşayan canlılarda fazla su ATP harcana- I. mitoz bölünme ile sayısını artırma, rak kontraktil kofulundan dışarı atılır. II. glikoliz enzimleri ile ATP üretme, III. mutasyona uğrayabilme Buna göre aşağıdaki canlılardan hangisinde kontraktil koful bulunur? özelliklerinden hangilerine sahiptir? A) B) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III C) D) 2. Aşağıdaki şekilde böcekçil ve böcekçil olmayan bitki şekli gösterilmiştir. E) Böcekçil bitki Böcekçil olmayan bitki Her iki bitki çeşidinde, B 5. Fotoototrof beslenen canlı türlerine, I. nişasta depolama, İ I. protista, II. hücre dışı sindirim yapma, L II. bitki, III. selüloz sentezleme G III. hayvan İ özelliklerinden hangileri ortaktır? alemlerinden hangilerinde rastlanır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III S A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A D) II ve III E) I, II ve III R M A 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ L 3. Hayvanlar alemindeki canlıların sistematiğinde, 6. Tohumsuz bitki türlerinde, I. sinir şeridinin konumu, I. nişasta depo etme, II. kalpteki bölme sayısı, III. iskelet çeşidi II. karada yaşama, III. çiçek üretme özelliklerinden hangileri dikkate alınır? özelliklerinden hangileri görülebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) I ve II E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III 169

7. Aşağıdaki şekillerde cıvık mantar (X) ve şapkalı 9. Keseli ve plesantalı memelilere aşağıdakilerden mantar (Y) canlıları gösterilmiştir. hangisinde doğru örnek verilmiştir? Keseli memeli Plesantalı memeli A) X canlısı B) Y canlısı C) D) X ve Y canlıları için, E) I. X ve Y canlılarında depo polisakkarit glikojendir. II. X'in hücre çeperi yoktur. III. Y'nin hif ve miselyumları vardır. yargılarından hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 8. • Dokulaşma ve organlaşma • Hücre sayısı artışı ile büyüme B 10. Vücut üzerinde tüy bulunduran canlılarda, Yukarıda özellikleri belirtilen canlılara aşağıdaki- İ I. dış gelişme, lerden hangisi örnek verilemez? L II. süt bezleri bulundurma, G III. uçabilen türlere sahip olma A) B) İ özelliklerinden hangileri görülebilir? S A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A R D) I ve III E) I, II ve III M 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ C) D) A L 11. Ürik asit atımı, I. böcek, II. kuş, III. sürüngen canlılarının hangilerinde görülür? E) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 170

TEST-13 ÜNİTE TESTİ - 3 1. Aşağıda canlılara ait bazı sistematik bilgiler verilmiş- 3. Aşağıdaki grafik, üremesi belirli bir değere ulaşmış tir. A, B, C ve D bakteri türlerine X antibiyotiği sürekli • X ve Y'nin türleri aynıdır. artan miktarda verilerek elde edilmiştir. • K ve L'nin sınıfları farklıdır. • 1 ve 2'nin kromozom sayısı aynıdır. Birey sayısı Numaralandırılmış canlılar için, A I. X ve Y çiftleştiğinde verimli oğullar oluşturur. II. K ve L'nin şubeleri aynı olabilir. B III. 1 ve 2 kesinlikle aynı alemde bulunmaz. C ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D Artan miktarda X antibiyotiği D) II ve III E) I, II ve III Grafikteki değerlere göre A, B, C ve D bakterile- rinin X antibiyotiğine duyarlılığı fazla olandan az olana doğru nasıl sıralanır? A) D - C - B - A B) A - B - C - D C) C - B- A - D D) B - D - C - A E) D - B - A - C 4. Bir biyolog doğada gözlemlediği bazı canlılara ait çektiği fotoğraflar aşağıdaki gibidir. 2. Aşağıdaki şemada sistematik basamaklar ile K ve L B 12 İ özellikleri gösterilmiştir. L G Tür Cins Aile İ K Takım S 3 L A Alem Şube R Buna göre 1, 2 ve 3. canlının yer aldığı sınıflar Sınıf M hangi seçenekte doğru verilmiştir? A L 12 3 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ Kurbağa Buna göre, A) Derisidikenli Memeli Sürüngen I. K yönünde birey sayısı azalır. Solucan II. L yönünde ortak özellik artar. B) Yumuşakça Kuş III. Çeşitlilik L yönünde artar: Memeli C) Sölenter Sürüngen Balık yargılarından hangileri doğru olabilir? Eklem D) Balık bacaklı A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III E) Solucan Kurbağa D) II ve III E) I, II ve III 177

1. Hayvanlar aleminde ait canlılarda çok hücreli olmak, heterotrof beslenmek ve depo karbonhidrat çeşidi olarak glikojen bulundurmak ortak özellikler arasında yer alır. Hayvanlar alemi temel farklılıklara sahip olan omurgasızlar ve omurgalı- lar şubesi olarak ikiye ayrılırlar. Şubelere ait canlılar ise kendi içlerinde sınıf, takım… gibi sınıflandırma basamaklarına ayrılırlar. Aşağıda hayvanlar alemine ait 6 farklı canlı grubunun bazı özellikleri verilmiştir. Bu özelliklere sahip canlı sı- nıflarının hangisi olabileceğini tabloların altındaki boşluklara yazınız. A CANLISI B CANLISI C CANLISI Sinir şeridi sırttadır. Sinir şeridi sırttadır. Sinir şeridi sırttadır. Akciğer solunumu yapar. Solungaç solunumu yapar. Akciğer ve deri solunumu yapar. Boşaltım ürünü üredir. Boşaltım ürünü NH3tür. Boşaltım ürünü üredir. Olgun alyuvarları çekirdeksizdir. Olgun alyuvarları çekirdeklidir. Olgun alyuvarları çekirdeklidir. Yavru bakımı vardır, yavrularını sütle Yavru bakımı görülmez. Yavru bakımı görülmez. beslerler. Başkalaşım görülür. Kalpleri 4 odacıklıdır. Kalpleri 2 odacıklıdır, lenf sistemi Kalpleri 3 odacıklıdır. yoktur. Sabit vücut sıcaklı canlılardır. Değişken vücut sıcaklıklı canlılardır. Değişken vücut sıcaklıklı canlılardır Sınıf ……………… Sınıf ……………… Sınıf ……………… D CANLISI E CANLISI F CANLISI Sinir şeridi sırttadır. Sinir şeridi sırttadır. Sinir şeridi sırttadır. Trake solunumu yapar. Akciğer solunumu yapar. Akciğer solunumu yapar. Boşaltım ürünü ürik asittir. Boşaltım ürünü ürik asittir. Boşaltım ürünü ürik asittir. Kanlarında solunum gazları taşın- Olgun alyuvarları çekirdeklidir. Olgun alyuvarları çekirdeklidir. maz. Yavru bakımı yoktur, yumurta ile ço- Vücut örtüleri tüydür. Vücut örtüleri pul veya plaktır. ğalırlar. İç döllenme, dış gelişme ile çoğalırlar. İç döllenme, dış gelişme ile çoğalırlar. İç döllenme, dış gelişme ile çoğalırlar. Başkalaşım geçirebilirler. Başkalaşım geçirmezler. Başkalaşım geçirmezler. Sınıf ……………… Sınıf ……………… Sınıf ……………… Canlıların sınıfların belirlerken aynı şubeye adi değer canlılardan hangi farklılığı kullanarak sınıf tespiti yaptığı- 9. SINIF SARMAL BİYOLOJİ nı yazınız. A canlısının ayırt edici özelliği: …………………………………………………………………………………… B canlısının ayırt edici özelliği: …………………………………………………………………………………… C canlısının ayırt edici özelliği: …………………………………………………………………………………… D canlısının ayırt edici özelliği: …………………………………………………………………………………… E canlısının ayırt edici özelliği: …………………………………………………………………………………… F canlısının ayırt edici özelliği: …………………………………………………………………………………… 181