สาระน่ารู้เกี่ยวกับสมุนไพรพื้นบ้าน (ดีปลี)

สรรพคณุ และการปลกู ดีปลี สง่ เสริมการอา่ นโดยหอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอคาเข่ือนแกว้ และห้องสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จังหวดั ยโสธร

ดปี ลี (Long Pepper) ชอ่ื วิทยาศาสตร์ : Piper retrofractum Vahl เปน็ พืชสมุนไพรพื้นบ้าน มีลักษณะ เป็นไม้เถาเล้ือยคลา้ ยต้นพริกไท ปจั จบุ นั นยิ มปลูกมากขึน้ เพื่อการขายกลา้ พนั ธุ์ และสง่ ออกดอกดีปลแี หง้ ไปต่างประเทศ สาหรบั ทายา และเครื่องเทศ ถิ่นกาเนิด : เกาะ Moluccas ในอนิ โดนีเซยี และประเทศเอเชีย ตะวันออกเฉียงใตบ้ รเิ วณภาคใตข้ องไทย และมาเลเซีย รวมถึงประเทศอนิ เดีย สง่ เสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมุดประชาชนอาเภอคาเขื่อนแก้วและห้องสมุดประชาชนเฉลิมราชกมุ ารี จังหวัดยโสธร

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ลาต้น เปน็ ไมเ้ ถาหรือไมเ้ ลือ้ ย มรี ากงอกตามขอ้ คลา้ ยตน้ พริกไท ลาตน้ มีรปู ทรงกระบอก ผวิ เรยี บ สีเขียวเขม้ ส่วนเนือ้ ไม้เปน็ ไม้เน้อื ออ่ น เปราะหักง่าย ใบ เป็นใบเดยี่ วออกสลับกนั บนกิง่ มลี กั ษณะเปน็ รูปไข่ ยาวรี แกมขอบขนาน ส่วนโคนใบมลี กั ษณะมนคอ่ นข้างกลม ปลายใบแหลม ใบคลา้ ยใบพรกิ ไท และใบ ชะพลู ใบกว้าง 3-6 เซนตเิ มตร ยาว 7-16 เซนตเิ มตร ก้านใบสน้ั ยาว ประมาณ 5-10 มิลลิเมตร แผ่นใบทงั้ สองขา้ งมขี นาดไมเ่ ท่ากนั ผวิ ใบมีสีเขียว เข้มเป็นมนั วาว เสน้ กลางใบมีเส้นแยก 2 คู่ เส้นท่ีฐานใบ 3-5 คู่ ส่งเสรมิ การอ่านโดยหอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอคาเข่ือนแก้วและห้องสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวัดยโสธร

ดอก มลี ักษณะเป็นชอ่ ออกทซ่ี อกใบ ดอกย่อยอัดกันแน่น เป็นดอกแยกเพศ ชอ่ ดอกแต่ละเพศจะแยกกันอยใู่ นตา่ งตน้ กัน ผล มลี ักษณะอดั กนั แน่น ขนาดผลประมาณ 1 เซนตเิ มตร ยาวประมาณ 2.5-5 เซนตเิ มตร ผลออ่ นมสี เี ขยี วอมเหลือง ผลแก่มสี เี ขียวเขม้ เมื่อสกุ ผลจะ เปล่ียนสีเป็นสีแดง เมอื่ รบั ประทานจะใหร้ สเผ็ดร้อน และออกขมนดิ ๆ รวมถึงมี กลิน่ ฉุนแรง ส่งเสริมการอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอคาเข่ือนแก้วและห้องสมุดประชาชนเฉลิมราชกุมารี จังหวัดยโสธร

การนามาใช้ประโยชน์ สว่ นท่นี ยิ มนามาใชป้ ระโยชน์ ไดแ้ ก่ สว่ นของใบ และผลแห้ง โดยผล ดปี ลีแหง้ ประกอบดว้ ยสารอลั คาลอยด์ ชอื่ Piperine ประมาณ 4 – 6%, Chavicine และนา้ มันระเหยหอม 1% สามารถนาผลแหง้ หรอื ส่วนอ่ืนๆมาใช้ ประโยชน์ได้ ดงั นี้ 1. ผลแห้งถอื เป็นสินค้าสาคญั ในการส่องออกสาหรบั อตุ สาหกรรมยา และเครือ่ งเทศ 2. การใช้ผลแหง้ สาหรบั ตารับยาพ้นื บ้าน ได้แก่ การนาผลแหง้ ประมาณ 5-10 ผล ต้มน้าด่มื หรอื ผสมมะนาวเลก็ น้อย ชว่ ยแก้อาการไอ เจ็บคอ มีเสมหะ 3. สว่ นของใบสามารถนามาตม้ น้าด่มื เปน็ นา้ สมุนไพร นอกจากน้นั ยงั ใช้สารสกัดจากใบ และผล สาหรับเป็นยากาจดั แมลงศตั รูพชื 4. สารสกดั จากผลนามาเปน็ สว่ นผสมของยาคมุ กาเนดิ 5. ผลดปี ลีแหง้ นยิ มใชเ้ ปน็ เคร่อื งเทศในการประกอบอาหาร โดยเฉพาะเมนผู ัดหรอื ทอดต่างๆ 6. ราก และเถาดีปลีนามาต้มยอ้ มผา้ ทใ่ี ห้สนี า้ ตาล สง่ เสริมการอ่านโดยห้องสมุดประชาชนอาเภอคาเขื่อนแกว้ และห้องสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกุมารี จงั หวดั ยโสธร

สรรพคุณดีปลี หากกินสด ดีปลจี ะมีรสเผ็ดรอ้ นเลก็ นอ้ ย ซึง่ เปน็ ลกั ษณะเด่นของ สมนุ ไพรท่ีมีฤทธ์ิในการฆา่ เชื้อได้เป็นอยา่ งดี ส่วนที่ใชเ้ ป็นยา คอื รากใบ เถา ดอก ผลแก่จัดท่ียงั ไม่สุก หรอื นามาตากแดดใหแ้ หง้ บดอดั ใส่แคปซลู หรือนามา ทาเป็นยาดองยาหรอื ตม้ นา้ ดืม่ ใหส้ รรพคณุ ในดา้ นต่างๆ ได้แก่ ผลดปี ลี รากดปี ลี สามารถใช้รักษาแก้พิษงู แก้พิษอมั พฤกษ์ อมั พาต ช่วยขบั เสมหะ ลดอาการคนั คอ ลดอาการไอ ช่วยลดไข้  ชว่ ยลดไขห้ วดั แก้พิษคดุ ทะราด แกอ้ าการปวดเม่อื ย แกเ้ สน้ เอ็นดงึ รั้ง แก้ทอ้ งร่วง ชว่ ยขับลมในลาไส้หรือระบบทางเดินอาหาร แก้อาการจุกเสียด แกอ้ าการคลน่ื ไส้อาเจียน แกโ้ รคลาไส้ใหญอ่ กั เสบ ช่วยบารุงธาตุ ช่วยระบายแก๊สในกระเพาะอาหาร ส่งเสริมการอ่านโดยห้องสมุดประชาชนอาเภอคาเข่ือนแกว้ และห้องสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกุมารี จังหวัดยโสธร

ข้อควรระวงั ผู้ทตี่ ั้งครรภ์ ไมค่ วรรบั ประทานผลดปี ลีหรือสว่ นต่างๆของดปี ลี เพราะ อาจทาให้แทง้ บุตรได้ ส่วนคนทว่ั ไปไมค่ วรรับประทานในปริมาณที่มาก หรอื รบั ประทานตดิ ตดิ ตอ่ กนั เปน็ เวลานาน เพราะจะทาให้เป็นรอ้ นในได้ หรือเกิด การอักเสบของเยอื่ บใุ นระบบทางเดินอาหารจนเกดิ เลือดออกได้ การปลูกดีปลี ดปี ลเี ปน็ ไม้เลือ้ ยทช่ี อบพ้นื ทชี่ มุ่ ดินรว่ นซุย ไม่มนี า้ ทว่ มขงั สามารถ เติบโตไดด้ ีในทุกสภาพดนิ จึงเห็นไดใ้ นทุกภาคของไทย การขยายพนั ธ์ดุ ปี ลนี ยิ มใช้วธิ กี ารปลกู ด้วยเมลด็ และการปักชาเถา โดยการปักชาจะใช้การตดั เถาดปี ลปี กั เพาะชาในถุงพลาสติก แลว้ คอ่ ยยา้ ยปลกู ในแปลง พรอ้ มทาเสาสาหรบั ให้เถาเกาะเล้ือย โดยมรี ะยะห่างของเสาประมาณ 1.5-2 เมตร ส่งเสริมการอ่านโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอคาเข่ือนแก้วและห้องสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกุมารี จังหวัดยโสธร

งานศึกษาท่ีเกีย่ วข้อง 1. คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลยั มหดิ ล ไดท้ าการศกึ ษาผลดปี ลี พบว่า สาร piperlonguminine ในผลสดของดีปลีสามารถตา้ นการสงั เคราะห์เมด็ สเี มลานินใน ผิวหนงั ได้ และยงั พบว่า สารสกัดจากผลดีปลสี ามารถออกฤทธิ์ลดอาการระคายเคืองของเยื่อ บุกระเพาะอาหาร ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงการเปน็ โรคกระเพาะอาหารได้ 2. ในประเทศอนิ เดีย มรี ายงานวา่ มกี ารใชด้ ปี ลีในการนามาปรงุ อาหาร เพราะดีปลมี ี คณุ สมบตั ิชว่ ยทาให้ระบบย่อยอาหารทางานได้ดขี น้ึ และยังแนะนาว่า ผลดปี ลแี ห้งควร นามาใช้ทนั ที และไมค่ วรเก็บไว้นานเกิน 1 ปี เพราะหากเก็บไวน้ านกว่านี้สรรพคุณ และฤทธ์ิ ทางยาจะน้อยลง 3. จากการศึกษาวิจยั ของมหาวทิ ยาลัยมหดิ ล พบว่าดีปลีมฤี ทธิต์ า้ นการอ็อกซไิ ดสข์ องเซลล์ได้ จึงนยิ มใชผ้ ลดีปลเี ปน็ สว่ นประกอบของยาต้านเซลลม์ ะเรง็ และรักษาโรคมะเรง็ 4. โรงเรียนกัลยาณวัตร จังหวดั ขอนแก่น ได้ทาการศกึ ษาวิจยั เกย่ี วกับดปี ลี พบว่า สารสกัดท่ี ได้จากผล และลาตน้ ของดีปลสี ามารถกาจัด และลดการแพร่กระจายของลูกน้ายงุ ได้ดี สง่ เสรมิ การอา่ นโดยหอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอคาเขื่อนแก้วและห้องสมุดประชาชนเฉลิมราชกุมารี จังหวัดยโสธร

5. การวิจัยสารสกัดจากผลดปี ลี พบสารหลายชนดิ และนาสารต่างๆมาทดสอบฤทธิใ์ นการ ฆา่ แมลง พบวา่ guineensine และ piperine สามารถฆา่ หนอนกระทผู้ กั ได้ 6. จนั ทรท์ พิ ย์ (2535) ไดศ้ ึกษานาสารสกัดของผลดปี ลมี าทดสอบฤทธิ์ในการฆา่ แมลง พบว่า guineensine และ piperine สามารถฆา่ หนอนกระท้ผู กั ได้ 7. ศูนย์วิจยั ผลิตภณั ฑ์ธรรมชาติ กลา่ วถงึ สารสกดั จากดปี ลมี ีฤทธิ์ในการขบั ลม แก้ท้องอืด ทอ้ งเฟ้อ และสามารถนามาใช้สาหรบั ควบคุมแมลงศตั รูพชื ไดห้ ลายชนิด เอกสารอ้างองิ สง่ เสริมการอา่ นโดยห้องสมุดประชาชนอาเภอคาเขื่อนแก้วและห้องสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จังหวดั ยโสธร

ขอบคณุ ขอ้ มลู ดีๆ www.puechkaset.com สนใจอ่านข้อมลู เพม่ิ เตม็ ไดท้ ่ี ดีปลี (Long Pepper) สรรพคุณ และการปลูกดปี ลี ส่งเสริมการอา่ นโดยห้องสมดุ ประชาชนอาเภอคาเขื่อนแกว้ และห้องสมุดประชาชนเฉลมิ ราชกมุ ารี จงั หวัดยโสธร

ติดตามขอ้ มลู ข่าวสารได้ที่ facebook กศน. อาเภอคาเข่อื นแก้ว เว็บไซต์ กศน. อาเภอคาเขื่อนแก้ว facebook ห้องสมดุ ประชาชน เว็บไซต์ห้องสมดุ ประชาชน อาเภอคาเขือ่ นแกว้ อาเภอคาเข่ือนแก้ว ส่งเสริมการอา่ นโดยหอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอคาเข่ือนแก้วและห้องสมุดประชาชนเฉลิมราชกุมารี จงั หวัดยโสธร