ก.พ.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.เกาะพลับพลา อ.เมือง จ.ราชบุรี

ทำเนยี บภูมิปัญญำท้องถิ่น เดือนกุมภำพนั ธ์ 2563 กศน.ตำบลเกำะพลับพลำ ศนู ย์กำรศึกษำนอกระบบและกำรศกึ ษำตำมอธั ยำศัยอำเภอเมืองรำชบุรี สำนักงำนส่งเสริมกำรศกึ ษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอธั ยำศัยจงั หวดั รำชบุรี สำนักงำนปลดั กระทรวงศึกษำธิกำร กระทรวงศึกษำธกิ ำร

คำนำ ด้วย กศน.ตำบลเกำะพลับพลำ ได้ดำเนินกำรจัดทำภูมิปัญญำในท้องถ่ิน ให้กับประชำชนในพื้นที่ตำบล เกำะพลับพลำ เพื่อเพมิ่ พนู ควำมรู้และทกั ษะในกำรดำเนนิ ชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรียนรแู้ ละฝกึ ฝนได้ ทั้ง กำรศึกษำด้วยตนเอง และกำรได้รับกำรถ่ำยทอดจำกผู้อื่น กำรนำภูมิปัญญำมำเผยแพร่ เพื่อให้ประชำชนในพ้ืนที่ได้ นำไปใชแ้ ละเรียนรู้เพ่ือเพิ่มอำชีพ ประสบกำรณ์ให้กับตนเองและครอบครัวให้มกี ำรพัฒนำอย่ำงตอ่ เนื่องและเกื้อกูลใน กำรผลติ ซ่ึงกันและกนั โดยกำรใชท้ รัพยำกรทม่ี ีอยู่ให้เกิดประโยชน์ ไม่มีสำรพษิ เช่น ดิน นำ้ แสงแดดอย่ำงเหมำะสม เกิดประโยชน์สูงสุด มีควำมสมดุลของสภำพแวดล้อมอย่ำงต่อเน่ืองและเกิดผลในกำรเพ่ิมควำมอุดมสมบูรณ์ของ ทรัพยำกรธรรมชำติ กศน.ตำบลเกำะพลับพลำหวังเป็นอย่ำงย่ิงว่ำเอกสำรเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้อ่ำนและ ผปู้ ฏิบัตงิ ำนตอ่ ไป กศน.ตำบลเกำะพลับพลำ กมุ ภำพันธ์ 2563

สำรบัญ หนำ้ คำนำ 1 สำรบัญ 3 กศน.ตำบลเกำะพลับพลำ 5 - ภมู ิปัญญำ นวดแผนไทย - ภมู ปิ ัญญำ กำรถักตะกร้ำจำกเชอื กมัดฟำง - ภูมปิ ัญญำ เตำเผำถำ่ นเพ่ืออนุรักษ์พลังงำนและสง่ิ แวดล้อม คณะผูจ้ ัดทำ

1 แบบสำรวจทำเนยี บภูมปิ ญั ญำท้องถ่ิน ตำบลเกำะพลับพลำ อำเภอเมือง จังหวดั รำชบุรี ชอ่ื ภมู ปิ ัญญำ นวดแผนไทย ชือ่ นำงสดุ ใจ นำมสกลุ จำรพุ งศ์พฒั นะ วันเดอื นปเี กิด - - 2499 ทอ่ี ยูป่ จั จุบนั (ที่สำมำรถตดิ ต่อได้) บ้ำนเลขที่ 133 หมูท่ ่ี 4 ตำบล/แขวง เกำะพลบั พลำ อำเภอ/เขต เมือง จงั หวดั รำชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ 70000 โทรศพั ท์ 0629864757 โทรสำร..........................Line ID 0629864757 E-mail address : …………………………………………………..Facebook…………………………………….. พิกดั ทำงภูมศิ ำสตร์ ค่ำ X : 13.585765 ค่ำ Y : 99.764486 ควำมเป็นมำของบุคคลคลงั ปญั ญำ คุณสุดใจ จำรุพงศ์พัฒนะ ครอบครัวมีอำชีพรับจ้ำงท่ัวไป ทำนำ โดยต้องอำศัยน้ำเพื่อนำมำทำกำรเกษตร ชว่ งที่ฝนน้อยจะทำให้กำรเกษตรขำดทุน รำยได้จำกพชื และผลผลิตทไ่ี ด้เป็นรำยปี ไม่เพียงพอกบั ค่ำใช้จ่ำยในแต่ละวัน คุณสุดใจ จำรุพงศ์พัฒนะ ได้เรียนรู้กำรนวดแผนไทยมำจำกแม่ ซึ่งเสียชีวิตไปแล้ว ต่อมำได้มีกำรพัฒนำตนเองโดย ได้รับกำรสนับสนุนจำกโรงพยำบำลส่งเสริมสุขภำพไปอบรม พัฒนำต่อยอดทั้งกำรนวดแบบรำชสำนัก และกำรนวด เชลยศักด์ิ เพื่อให้เกิดควำมรู้ ควำมเข้ำใจ มีทักษะควำมชำนำญมำกขึ้น และได้มีกำรพัฒนำตนเองอย่ำงต่อเน่ือง โดย เรียนรู้เพ่ิมเติมเกี่ยวกับประโยชน์ และสรรพคุณของสมุนไพรต่ำง ๆ เพื่อนำควำมรู้น้ันมำทำลูกประคบไว้บริกำรให้กับ ผู้ป่วยที่มำรักษำที่โรงพยำบำลส่งเสริมสุขภำพตำบล สอนกำรทำลูกประคบ และบอกสรรพคุณของสมุนไพรได้ นอกจำกคุณสุดใจ จำรุพงศ์พัฒนะ มีควำมชำนำญทำงด้ำนนวดแผนไทยแล้วยังเป็นผู้มีจิตอำสำ เช่นให้บริกำรนวด แผนไทยกับผสู้ งู อำยุ ไปรว่ มบริกำรนวดแผนไทยกับหน่วยเคลื่อนท่ขี องหนว่ ยงำนทงั้ ภำครัฐและเอกชน เปน็ ตน้ จุดเด่นของภมู ิปัญญำท้องถ่ิน - เป็นสถำนทใ่ี ห้ควำมรู้ ฝกึ ปฏิบตั จิ ริง และสำมำรถนำควำมรูทไ่ี ด้ไปใชใ้ นชวี ิตประจำวันได้ วตั ถุดิบทีใ่ ช้ประโยชนใ์ นผลติ ภัณฑ์ท่ีเกดิ จำกภูมิปัญญำ ซึ่งพื้นท่ีอน่ื ไม่มี - กำรทำลูกประคบ โดยใชส้ มนุ ไพรในครัวเรือนมำใชใ้ ห้เกดิ ประโยชน์ รปู แบบและลักษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสมั พนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมปิ ัญญำท้องถ่นิ  ยงั ไมเ่ คยมีกำรเผยแพร่/ใช้เฉพำะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชุมชน  มกี ำรเผยแพร่ผ่ำนสือ่ มวลชนและส่อื อื่นอย่ำงแพร่หลำย  มีกำรดูงำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน.................ครง้ั จำนวน.....................คน  มีกำรนำไปใช้ ในพนื้ ท.่ี ...............คน นอกพื้นท่ี..................คน  อืน่ ๆ (ระบุ)

2 ลกั ษณะของภูมิปญั ญำท้องถ่ิน กำรพัฒนำต่อยอดภูมิปญั ญำให้เปน็ นวัตกรรม คณุ ค่ำ (มลู ค่ำ) และควำมภำคภมู ใิ จ  ภูมปิ ญั ญำท้องถน่ิ /นวตั กรรมที่คิดคน้ ข้ึนมำใหม่  ภูมิปัญญำทอ้ งถิ่นทไ่ี ดพ้ ัฒนำและตอ่ ยอด แบบเดมิ คอื เป็นกำรนวดแผนไทยใชส้ มุนไพร แบบพฒั นำตอ่ ยอด คือ กำรนำสมนุ ไพรทม่ี ีสรรพคณุ ตำ่ ง ๆมำชว่ ยในกำรนวด เชน่ ใชน้ ำ้ มัน กำรอบสมนุ ไพร เพ่อื สขุ ภำพ กำรนวดฝ่ำเท้ำ เปน็ ต้น รปู ภำพเจำ้ ของภมู ิปญั ญำ นำงสุดใจ จำรพุ งศ์พัฒนะ จิตอำสำออกหนว่ ยบริกำรเคล่ือนที่ เปน็ วิทยำกรสอนนวดแผนไทย

3 แบบสำรวจทำเนียบภมู ิปัญญำท้องถ่นิ ตำบลเกำะพลบั พลำ อำเภอเมอื ง จงั หวัดรำชบุรี ชอ่ื ภูมปิ ัญญำ กำรถกั ตะกร้ำจำกเชือกมัดฟำง ชอื่ นำงณฐั ธิชำ นำมสกลุ อุ่นใจ วนั เดือนปเี กดิ 13 ตุลำคม 2504 ทอี่ ยปู่ ัจจุบนั (ท่สี ำมำรถตดิ ต่อได้) บ้ำนเลขที่ 10/1 หมทู่ ่ี 3 ตำบล/แขวง เกำะพลบั พลำ อำเภอ/เขต เมอื ง จงั หวดั รำชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70000 โทรศพั ท์ 081-2968-090 โทรสำร..........................Line ID 081-2968-090 E-mail address : …………………………………………………..Facebook…………………………………….. พิกัดทำงภมู ศิ ำสตร์ คำ่ X : 13.585926 คำ่ Y : 99.77624 ควำมเปน็ มำของบคุ คลคลังปัญญำ คุณณัฐธิชำ อุ่นใจ เป็นผู้ใฝ่เรียนรู้เกี่ยวกับงำนหัตถกรรม เดิมครอบครัว บิดำ มำรดำ มีอำชีพเกษตรกรรม ทำไร่ ทำนำ ปลูกผัก เล้ียงสัตว์ โดยทำกำรเกษตรแบบท่ัวไป ตำมฤดกู ำล กำรทำกำรเกษตรตำมฤดกู ำล รำยได้จำกพืช และผลผลิตที่ได้เป็นรำยปี ไม่เพียงพอกับค่ำใช้จ่ำยในแต่ละวัน ต่อมำคุณณัฐธิชำ อุ่นใจ เป็นผู้ท่ีใฝ่เรียนรู้เก่ียวกับงำน หัตถกรรม ไดเ้ รียนรู้งำนจกั สำนจำกญำติ ๆ ตำมควำมต้องกำรของตนเอง ต่อมำได้มีกำรพัฒนำจำกงำนเย็บปักถักร้อย มำเป็นกำรเรียนร้พู ัฒนำตนเองจำกสื่อ และหน่วยงำนต่ำง ๆ ทใ่ี หก้ ำรสนับสนุน ส่งเสริมให้ประชำชน มีอำชพี มี รำยได้เสริม โดยได้สมัครเรียนกำรถักตะกร้ำจำกเชือกมัดฟำง หลังจำกเรียนจบหลักสูตรแล้วนำควำมรู้ท่ีได้เรียนมำ พัฒนำตนเองเอง ฝึกฝน ทักษะ จนเกิดควำมชำนำญ สำมำรถพัฒนำต่อยอดทำเป็นอำชีพให้กับตนเองได้ เป็น แบบอย่ำงให้กับคนในชุมชนได้ปฏิบัติตำม นอกจำกนี้ยังเป็นวิทยำกรสอนให้ควำมรู้กับประชำชนได้เรียนรู้และนำไป เป็นอำชีพเสริม เพ่ิมรำยได้ให้กับครอบครัว เป็นต้น และที่บ้ำนคุณณัฐธิชำ อุ่นใจ ยังเป็นสถำนท่ีศึกษำดูงำน และ สำธติ สอนกำรถกั ตะกรำ้ จำกเชือกมัดฟำง ดว้ ยกำรปฏิบตั ิจริงใหส้ ำมำรถนำไปใช้ไดจ้ รงิ จุดเด่นของภูมิปัญญำท้องถ่ิน - เป็นสถำนที่ถำ่ ยทอดควำมรู้ - เปน็ แหล่งศกึ ษำดงู ำน - เปน็ แหล่งฝกึ ทดลองทำงำนดำ้ นกำรถกั ตะกร้ำจำกเชือกมัดฟำง รปู แบบและลกั ษณะกำรถำ่ ยทอด กำรประชำสมั พันธ์ เผยแพร่ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถนิ่  ยังไมเ่ คยมีกำรเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพำะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชุมชน  มกี ำรเผยแพรผ่ ่ำนส่อื มวลชนและสื่ออ่ืนอยำ่ งแพรห่ ลำย  มกี ำรดูงำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน.....................ครัง้ จำนวน.......................คน  มกี ำรนำไปใช้ ในพน้ื ที.่ ....................คน นอกพ้นื ท่.ี .................คน  อนื่ ๆ (ระบ)ุ

4 ลักษณะของภูมิปญั ญำทอ้ งถ่ิน กำรพฒั นำต่อยอดภมู ปิ ญั ญำใหเ้ ปน็ นวตั กรรม คณุ คำ่ (มูลค่ำ) และควำมภำคภูมใิ จ  ภูมิปญั ญำทอ้ งถ่ิน/นวตั กรรมทคี่ ิดค้นข้นึ มำใหม่  ภูมิปัญญำทอ้ งถ่ินท่ีได้พัฒนำและตอ่ ยอด แบบเดมิ คือ เป็นงำนจักสำนทำดว้ ยไม้ไผ่ กำรพัฒนำตอ่ ยอดคอื ได้มกี ำรพฒั นำจำกไม้ไผม่ ำเปน็ ใช้เชือกมัดฟำง เพิ่มประสทิ ธิภำพ ระยะเวลำในกำรใช้ งำนและสำมำรถควำมสะอำด รักษำบำรุงเก็บไว้ไดน้ ำน รูปภำพเจ้ำของภมู ิปัญญำ คุณณฐั ธิชำ อุน่ ใจ รูปแบบตะกร้ำจำกเชือกมัดฟำง เป็นวิทยำกรสอนกำรถักตะกร้ำจำกเชือกมัดฟำง

5 แบบสำรวจทำเนียบภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถ่นิ ตำบลเกำะพลับพลำ อำเภอเมอื ง จังหวัดรำชบรุ ี ช่ือภมู ิปัญญำ เตำเผำถ่ำนเพื่ออนุรักษ์พลงั งำนและสิง่ แวดลอ้ ม ชื่อ นำงสำล่ี นำมสกลุ สวสั ดี วันเดือนปเี กดิ 9 พฤศจิกำยน 2502 ท่อี ยปู่ ัจจบุ ัน (ทส่ี ำมำรถติดต่อได้) บำ้ นเลขท่ี 20/1 หมทู่ ี่ 12 ตำบล/แขวง เกำะพลับพลำ อำเภอ/เขต เมอื ง จังหวดั รำชบุรี รหสั ไปรษณยี ์ 70000 โทรศพั ท์ 089-2090698 โทรสำร..........................Line ID 089-2090698 E-mail address : …………………………………………………..Facebook…………………………………….. พกิ ดั ทำงภมู ศิ ำสตร์ คำ่ X : 13.59065 คำ่ Y : 99.7461 ควำมเปน็ มำของบุคคลคลงั ปัญญำ คุณสำล่ี สวัสดี เป็นผู้ท่ีชอบเรียนรู้หลักปรัชญำของเศรษฐกิจพอเพียง เน่ืองจำกครอบครัวมีอำชีพ เกษตรกรรม ทำไร่ ทำนำ ปลูกผัก โดยทำกำรเกษตรแบบท่ัวไป ตำมฤดูกำล แบบเดิม ถ้ำฝนน้อยผลผลิตทำงกำร เกษตรเสียหำยจะได้ผลผลิตน้อยลง ซ่ึงรำยได้จำกพืชและผลผลิตท่ีได้เป็นรำยปี ไม่เพียงพอกับค่ำใช้จ่ำยในแต่ละวัน ยำมว่ำงจำกกำรทำไร่ ทำนำ ก็จะเผำถ่ำนไว้สำหรับทำเป็นเชอ้ื เพลิงทำอำหำร ต่อมำคณุ สำลี่ สวัสดี ต้องกำรศึกษำหำ ควำมรูแ้ ละประสบกำรณเ์ พ่อื พัฒนำตนเอง และมีควำมสนใจศึกษำหำควำมรู้ด้ำนเศรษฐกิจพอเพียงอยแู่ ล้ว ได้เข้ำร่วม กิจกรรมต่ำง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับเศรษฐกิจพอเพียง เช่นเข้ำร่วมอบรมกำรทำเตำเผำถ่ำนเพ่ืออนุรักษ์พลังงำนและ สง่ิ แวดล้อม แล้วนำควำมรู้ที่ได้จำกกำรอบรมมำพัฒนำตนเองจนเกิดทกั ษะ ควำมชำนำญ สำมำรถเป็นแบบอย่ำง จน สำมำรถนำมำทำเป็นอำชีพเสริมรำยได้ให้กับตนเอง ครอบครัว และเป็นแบบอย่ำงให้กับคนในชุมชนได้เรียนรู้และ นำไปปฏบิ ตั ิไดจ้ รงิ จุดเดน่ ของภมู ปิ ัญญำท้องถิ่น - เปน็ แหลง่ ฝึกทดลองทำงำนดำ้ นเศรษฐกิจพอเพยี ง วัตถุดิบที่ใช้ประโยชน์ในผลติ ภัณฑ์ที่เกิดจำกภูมิปัญญำ ซ่งึ พ้นื ทีอ่ ื่นไม่มี - ใช้ไมท้ ่เี หลือใช้ หรือเศษไม้นำมำเผำได้ ลดภำวะโลกร้อนได้ รำยละเอียดของภูมิปัญญำท้องถนิ่ - รปู แบบกำรถำ่ ยทอดควำมรู้ ด้ำนกำรศึกษำดูงำน ดำ้ นกำรฝึกอบรมให้ควำมรู้ ฝกึ ปฏิบตั ิในพนื้ ท่จี ริง และ สำมำรถนำไปปฏบิ ัติจรงิ ได้

6 รปู แบบและลกั ษณะกำรถ่ำยทอด กำรประชำสัมพันธ์ เผยแพร่ภูมปิ ัญญำทอ้ งถิน่  ยังไมเ่ คยมีกำรเผยแพร/่ ใช้เฉพำะบุคคล  เคยเผยแพรเ่ ฉพำะในชุมชน  มีกำรเผยแพรผ่ ำ่ นสื่อมวลชนและส่อื อ่ืนอยำ่ งแพรห่ ลำย  มกี ำรดูงำนจำกบุคคลภำยนอก จำนวน.................ครง้ั จำนวน.....................คน  มกี ำรนำไปใช้ ในพื้นที่................คน นอกพนื้ ที.่ .................คน  อื่น ๆ (ระบุ) ลักษณะของภมู ิปัญญำทอ้ งถิ่น กำรพฒั นำตอ่ ยอดภมู ปิ ญั ญำใหเ้ ป็นนวตั กรรม คุณค่ำ (มูลคำ่ ) และควำมภำคภมู ิใจ  ภูมิปญั ญำทอ้ งถน่ิ /นวตั กรรมที่คดิ คน้ ข้นึ มำใหม่  ภมู ิปญั ญำทอ้ งถิ่นทไ่ี ดพ้ ัฒนำและตอ่ ยอด แบบเดมิ คอื เผำถ่ำนแบบใช้ดินหรอื แกลบ แบบพัฒนำต่อยอดคือใช้ถงั 500ลติ รมำใชใ้ นกำรลดภำวะโลกร้อน สำมำรถสร้ำงเปน็ อำชีพสรำ้ งรำยได้ใหก้ บั ครอบครัวได้ รปู ภำพเจำ้ ของภูมปิ ัญญำ นำงสำล่ี สวัสดี กำรเผ่ำถำ่ นจำกถังประหยดั พลงั งำนและอนุรักษส์ ่ิงแวดล้อม

ทป่ี รึกษำ คณะผ้จู ดั ทำ นำงศริ เิ พ็ญ สงั ขบูรณ์ นำงสำวจีรนนั ท์ คงมน่ั ผอ.กศน.อำเภอเมืองรำชบุรี ครู ร่ำง/เรียบเรียงและจดั ทำ ครู กศน.ตำบลเกำะพลบั พลำ นำงกมลชนก คำพฒุ