ม.ค.63 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ต.คุ้งกระถิน อ.เมือง จ.ราชบุรี

ทาเนยี บภมู ปิ ัญญาทอ้ งถนิ่ ตาบลคุ้งกระถิน ตาบลพงสวาย นาพุ ศูนย์การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเมืองราชบุรี สานักงานส่งเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั จังหวัดราชบุรี สานักงานส่งเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย สานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธิการ

คานา การจัดทาข้อมูลภูมิปัญญาในท้องถิ่น ของชุมชน เพื่อใช้เป็นแหล่งเรียนรู้ เป็นแบบอย่างท่ีดี และ เผยแพร่ ใหป้ ระชาชนในพื้นท่ีได้นาไปใช้เพ่ิมพูนความรู้และ เป็นทักษะในการดาเนินชีวิต สามารถเรียนรู้และ ฝึกฝนไดด้ ้วยตนเองจากแหล่งเรียนร้ทู อี่ ยู่ใกล้ตวั ให้เกดิ ความรู้และประสบการณ์จริง มีเจตคติท่ีดีต่อชุมชน เห็น คณุ ค่าของแหล่งเรียนรู้ ภมู ิปัญญาท้องถิ่น เกิดความรักท้องถ่ินและความรู้ในการอนุรักษ์ส่ิงท่ีมีคุณค่าในท้องถิ่น ที่เกิดจากการส่ังสมหรือสืบทอดกันมา ใช้ดาเนินวิถีชีวิต ท่ีประสบผลสาเร็จมาในอดีต ส่งเสริมมิตรภาพ ความสมั พันธ์ระหว่าคนในชุมชน อยู่ร่วมกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมได้อย่างผสมกลมกลืน สร้างความคิดเกิด อาชีพใหม่สคู่ วามเปน็ สากล หวังวา่ เอกสารนี้จะมีประโยชนต์ ่อผู้อ่านและผปู้ ฏิบตั ิงานต่อไป กศน.ตาบลคุ้งกระถิน มกราคม 2563 สารบัญ

คานา .. หนา้ สารบญั 1 ทาเนยี บภูมปิ ญั ญา กศน.ตาบลคุ้งกระถิน 3 - ภมู ิปญั ญา การทากาละแม 5 - ภมู ปิ ญั ญา สมุนไพรแกพ้ ิษ - ภูมปิ ัญญา การสานตะกรา้ จากไม้ไผ่ คณะผูจ้ ดั ทา

1 ทาเนยี บภมู ิปญั ญาทอ้ งถนิ่ ตาบลคุ้งกระถิน อาเภอเมือง จังหวัดราชบุรี ช่อื ภูมปิ ัญญา : การทากาละแม ชอ่ื นางสมพร นามสกุล เข็มสุวรรณกลุ วันเดอื นปีเกดิ 8 เมษายน 2502 ทอี่ ยู่ปจั จบุ ัน (ท่สี ามารถติดตอ่ ได)้ บ้านเลขท่ี 14 หมู่ท่ี 9 ตาบล คุ้งกระถนิ อาเภอ เมอื ง จงั หวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70000 โทรศัพท์ 082 – 2329969 พกิ ดั ทางภมู ิศาสตร์ ค่า X : 13.4708 คา่ Y : 99.8897 ความเป็นมาของบุคคลคลงั ปญั ญา นางสมพร เข็มสุวรรณกุล อายุ 61 ปี มีอาชีพทาสวน ครอบครัวเป็นชาวสวนโดยกาเนิด ได้เรียนรู้การทากาละแมมาจากบรรพบุรุษ โดยใช้วัตถุดิบหลักในท้องถิ่นที่มีในสวนของตนเอง ทากะละแม ให้บุตรหลานรับประทานและแบ่งให้เพ่ือนบ้านใกล้เคียง ในเทศกาลสาคัญทาจาหน่ายเป็นรายได้จนได้รับ ความสนใจในรสชาติ มาส่งั เพ่อื นาไปจาหนา่ ยขายปลกี ในชมุ ชนใกลเ้ คยี ง จุดเด่นของภูมปิ ญั ญาทอ้ งถิน่ สามารถนาวตั ถุดบิ ทม่ี ีในท้องถิน่ มาแปรรปู สร้างรายได้เพ่ิมให้กบั ครอบครวั เป็นการเพิม่ มูลคา่ ใหก้ ับวตั ถุดบิ ให้ไดร้ าคามากขึ้นในช่วงที่ผลผลิตมะพรา้ วราคาตก วัตถุดิบที่ใช้ประโยชนใ์ นผลิตภณั ฑ์ท่เี กดิ จากภูมิปัญญา ซึ่งพนื ที่อ่ืนไม่มี มะพร้าว เป็นวัตถุดบิ หลกั ทมี่ ใี นชุมชนและสวนของตนเอง นามาแปรรูปเป็นน้าตาลมะพร้าว และ เป็นน้ากะทิ ซ่ึงเป็นส่วนผสมสาคัญ ในช่วงที่ราคามะพร้าวผลราคาตก จะนามะพร้าวมาแปรรูปเป็นกะละแม จาหน่าย สามารถนาไวบ้ ริโภคไดน้ าน เปน็ ของฝากและเป็นการอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณี ที่นิยมกวนกาละแม ในเทศกาลสาคญั รายละเอียดของภมู ิปัญญาทอ้ งถ่ิน วิทยากรใช้เวลาว่างจากการทาสวน มาทากะละแมตามที่มีรายการสั่ง และได้ถ่ายทอดให้บุตร หลาน โดยช่วยกันกวนกะละแม เป็นลักษณะครอบครัว แนะนาวิธีการทาและเทคนิคการกวนให้ได้รสชาติตาม ความตอ้ งการของตลาด เป็นผลติ ภณั ฑท์ ไี่ ดร้ บั ความนยิ มประจาหมู่บ้าน รปู แบบและลักษณะการถา่ ยทอด การประชาสมั พนั ธ์ เผยแพร่ภูมิปญั ญาท้องถ่ิน  ยังไม่เคยมีการเผยแพร่ / ใช้เฉพาะบุคคล

 เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน  มกี ารเผยแพรผ่ ่านส่อื มวลชนและสือ่ อืน่ อย่างแพรห่ ลาย  มกี ารดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน............ครง้ั จานวน.............คน  มีการนาไปใช้ ในพ้ืนท.่ี .........คน นอกพน้ื ท่ี..........คน  อ่ืน ๆ (ระบุ) 2 เผยแพร่ในงานของชมุ ชน ออกร้านในตาบลของแตล่ ะหมบู่ า้ น ลักษณะของภูมิปัญญาท้องถ่ิน การพฒั นาต่อยอดภมู ปิ ญั ญาใหเ้ ป็นนวัตกรรม คุณคา่ (มลู ค่า) และ ความ ภาคภมู ใิ จ  ภมู ิปัญญาทอ้ งถิน่ /นวัตกรรมท่คี ิดคน้ ข้นึ มาใหม่  ภมู ิปญั ญาทอ้ งถนิ่ ดัง้ เดิมได้รบั การถา่ ยทอดมาจาก การทากะละแม ไดร้ ับการเรียนรู้และประสบการณ์จากบรรพบุรุษ ทาเปน็ อาชพี หลกั ควบคู่ กับการทาสวน สามารถทาไดท้ ุกเพศ ทกุ วยั สามารถสรา้ งเป็นอาชีพ สร้างรายไดใ้ ห้กับชมุ ชนได้  ภมู ิปญั ญาท้องถนิ่ ที่ไดพ้ ัฒนาและต่อยอด แบบเดมิ คือ จะขดู มะพรา้ วและค้ันกะทเิ อง การพัฒนาต่อยอด คือ ไดล้ ดขั้นตอนโดยใช้มะพรา้ วท่ีสีและคน้ั จากเคร่ืองค้ันกะทิ รูปภาพเจ้าของภูมปิ ญั ญา นางสมพร เข็มสวุ รรณกลุ

ขัน้ ตอนการกวนกาละแม กาล กาละแมท่กี วนเสรจ็ 3 ทาเนียบภูมปิ ัญญาท้องถน่ิ ตาบลคงุ้ กระถิน อาเภอเมือง จังหวดั ราชบุรี ช่ือภมู ิปัญญา : สมุนไพรแก้พิษ ช่อื นางสาวสกุ ัญญา นามสกลุ มังกรศกั ดส์ิ ิทธิ์ วนั เดอื นปีเกดิ 7 มกราคม 2505 ที่อยู่ปัจจบุ ัน (ท่สี ามารถตดิ ต่อได)้ บา้ นเลขท่ี 90/3 หมทู่ ่ี 5 ตาบล คุง้ กระถิน อาเภอ เมือง จงั หวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ 70000 โทรศพั ท์ 089-5873100 พกิ ดั ทางภูมิศาสตร์ คา่ X : 13.5011 คา่ Y : 99.8750 ความเป็นมาของบุคคลคลงั ปัญญา นางสาวสุกัญญา มังกรศักดิ์สิทธิ์ อายุ 58 ปี ประกอบอาชีพทาสวนมะพร้าวกับบิดา มารดา โดยบิดาเป็นแพทย์แผนไทยรักษาใช้สมุนไพรรักษาแก้พิษต่างๆ ที่สาคัญคือ แก้พิษจากงูกะปะท่ีมีทางภาคใต้ ไดค้ อยชว่ ยเหลือบิดาในการจัดหาสมุนไพรเพื่อรักษาผู้ป่วยท่ีมารักษา ได้สืบทอดวิชาความรู้การรักษาแก้พิษต่อ จากบิดาที่เสยี ชวี ติ จดุ เดน่ ของภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ใช้สมุนไพรในการรกั ษาแก้พิษตา่ งๆ วตั ถดุ ิบที่ใชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑท์ ่ีเกดิ จากภูมิปญั ญา ซ่งึ พนื ที่อืน่ ไมม่ ี สมุนไพรที่ใช้ เปน็ สมุนไพรพืน้ บ้าน รายละเอยี ดของภมู ิปญั ญาทอ้ งถ่ิน การแก้พิษรักษาโรค จะใช้สมุนไพรพื้นบา้ นเป็นตาราการรักษาทส่ี บื ทอดมาจากบิดา จนได้รบั ความเชอื่ ถือในชุมชนและผปู้ ่วยที่มารักษา บอกตอ่ กันปากต่อปาก รูปแบบและลักษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพรภ่ ูมปิ ัญญาท้องถน่ิ

 ยงั ไม่เคยมีการเผยแพร่/ ใช้เฉพาะบุคคล  เคยเผยแพร่เฉพาะในชุมชน  มกี ารเผยแพร่ผ่านสื่อมวลชนและสอ่ื อ่นื อยา่ งแพรห่ ลาย  มกี ารดงู านจากบุคคลภายนอก จานวน............ครัง้ จานวน...............คน นอกพ้ืนท.่ี ..........คน  มกี ารนาไปใช้ ในพนื้ ที.่ ..........คน  อ่นื ๆ (ระบุ) 4 ลักษณะของภมู ิปญั ญาทอ้ งถ่นิ การพฒั นาต่อยอดภูมิปัญญาใหเ้ ป็นนวัตกรรม คุณค่า (มูลค่า) และ ความภาคภมู ิใจ  ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถิ่น /นวัตกรรมที่คิดคน้ ขน้ึ มาใหม่  ภูมปิ ัญญาท้องถ่นิ ดงั้ เดิม ได้รับการถ่ายทอดมาจากบิดา  ภูมิปญั ญาท้องถิ่นที่ไดพ้ ัฒนาและต่อยอด แบบเดิม คือ - การพัฒนาต่อยอด คือ - รปู ภาพเจ้าของภูมิปญั ญา

นางสาวสกุ ัญญา มังกรศักดิ์สิทธิ์ สมนุ ไพรท่ีปรงุ เสรจ็ สมุนไพรแก้พษิ 5 ทาเนียบภมู ปิ ญั ญาท้องถน่ิ ตาบลคุ้งกระถิน อาเภอเมือง จงั หวดั ราชบรุ ี ช่ือภูมปิ ัญญา : สานตะกรา้ จากไม้ไผ่ ช่อื นางสร้อยฟ้า นามสกุล จนั ทร์ทองอินทร์ วันเดือนปีเกดิ - / - / 2489 ทอ่ี ยู่ปัจจุบนั (ท่ีสามารถติดตอ่ ได้) บ้านเลขที่ 43/1 หม่ทู ี่ 7 ตาบล คุ้งกระถิน อาเภอ เมอื ง จงั หวัด ราชบุรี รหัสไปรษณีย์ 70000 โทรศัพท์ 091– 2702684 พกิ ัดทางภูมศิ าสตร์ คา่ X : 13.4804 คา่ Y : 99.8744 ความเป็นมาของบคุ คลคลังปญั ญา นางสรอ้ ยฟา้ จันทร์ทองอนิ ทร์ อายุ 74 ปี เปน็ ภูมปิ ญั ญาทีส่ บื ทอดการสานตะกร้าไม้ไผ่มาจาก บรรพบรุ ษุ เดิมในพนื้ ที่มีกอไม้ไผ่จานวนมาก นามาแปรรปู ใชป้ ระโยชน์อยา่ งหลากหลาย นาไมไ้ ผ่ท่ปี น็ วสั ดใุ น ทอ้ งถนิ่ มาสานเปน็ ของใช้ และจาหน่ายเป็นรายได้ ต่อมามีการบุกเบิกพน้ื ท่ที าสวนกันมาก ไดท้ าอาชีพทาสวน

ควบคไู่ ปกับการสานตะกร้าลา้ งปลา นาลอ่ งเรอื ไปขายทอี่ าเภอดาเนนิ สะดวกเล้ียงครอบครวั ปัจจบุ นั ไมไ่ ดท้ า เป็นอาชีพ มีบุตรดูแล เนอื่ งจากอายุมากข้นึ กใ็ ชเ้ วลาวา่ งสานตะกรา้ และสอนใหผ้ ทู้ สี่ นใจ จุดเดน่ ของภมู ิปัญญาทอ้ งถ่นิ เป็นผทู้ ค่ี วามรู้ ความสามารถในการสานตะกร้าไมไ้ ผล่ า้ งปลา การเหลาไม้ไผ่ วัตถุดิบท่ีใชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑ์ท่เี กิดจากภูมิปัญญา ซึ่งพืนท่ีอนื่ ไม่มี ไมไ้ ผ่ ขึ้นตามล่องสวน นามาใชง้ านในรปู แบบตา่ งๆ ตามความตอ้ งการ รายละเอยี ดของภมู ปิ ัญญาท้องถ่ิน เปน็ ผู้ที่ถา่ ยทอดความรู้ โดยการสานตะกรา้ มอบใหเ้ ป็นของทรี่ ะลกึ และสอนใหผ้ ู้ท่สี นใจ รปู แบบและลกั ษณะการถ่ายทอด การประชาสัมพนั ธ์ เผยแพร่ภูมปิ ญั ญาทอ้ งถนิ่  ยังไมเ่ คยมีการเผยแพร/่ ใชเ้ ฉพาะบคุ คล  เคยเผยแพร่เฉพาะในชมุ ชน  มกี ารเผยแพร่ผา่ นส่ือมวลชนและสอื่ อืน่ อยา่ งแพร่หลาย  มีการดูงานจากบุคคลภายนอก จานวน............คร้งั จานวน...............คน  มีการนาไปใช้ ในพ้ืนที่...........คน นอกพ้ืนท.ี่ ..........คน  อืน่ ๆ (ระบ)ุ 6 ลกั ษณะของภมู ปิ ญั ญาท้องถ่ิน การพฒั นาต่อยอดภูมปิ ญั ญาใหเ้ ป็นนวัตกรรม คณุ คา่ (มลู ค่า) และ ความภาคภมู ใิ จ  ภมู ปิ ัญญาท้องถ่นิ /นวัตกรรมทคี่ ิดคน้ ขนึ้ มาใหม่  ภูมปิ ัญญาทอ้ งถนิ่ ด้ังเดิมได้รับการถ่ายทอดมาจาก การสานตะกร้าไม้ไผ่ ได้รบั การถ่ายทอดมาจากบรรพบรุ ุษ  ภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถิ่นทไี่ ดพ้ ัฒนาและตอ่ ยอด แบบเดมิ คือ การพัฒนาต่อยอด คือ

รูปภาพเจ้าของภมู ิปัญญา นางสร้อยฟ้า จันทร์ทองอินทร์ ตะกร้าลา้ งปลาจากไม้ไผ่ คณะผู้จดั ทา ท่ปี รกึ ษา

นางศริ เิ พ็ญ สังขบรู ณ์ ผอู้ านวยการ กศน.อาเภอเมืองราชบุรี นางวิไลวรรณ สนุ ทรปี ระสทิ ธิ์ ครูชานาญการพิเศษ นางสาวอญั ชลี ภวู พานชิ ครูชานาญการพเิ ศษ นางสาวจีรนนั ท์ คงมั่น ครชู านาญการ นางสาวธนพร อยู่เยน็ ครชู านาญการ นางสาวสุมารี พลจันทร์ บรรณารักษป์ ฏิบัติการ นางงามตา แสงอไุ ร ครอู าสาสมัครนอกโรงเรียน ผพู้ มิ พแ์ ละเรียบเรยี งขอ้ มูล ครู กศน.ตาบลคุ้งกระถิน นางสายใจ ธรรมประกติ