SYBEouuTsirnSetsasrtGuupide รูจ้ ักธรุ กจิ สตาร์ทอัพ IDEA STARTUP ANGEL/VC INNOVATION PRODUCT TECHNOLOGY LEAN BUSINESS MODEL
ช่อื เอกสาร SET Your Startup Business Guide รูจ้ ักธรุ กิจสตาร์ทอัพ ISBN 978-616-415-021-8 ผู้แตง่ ณฤทธิ์ วรพงษ์ดี กองบรรณาธิการ นุชนาถ คุณความดี จัดท�ำโดย ฝ่ายพัฒนาความรู้ผู้ประกอบการ ศูนย์ส่งเสริมการพัฒนาความรู้ตลาดทุน (TSI) ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย เลขที่ 93 ถนนรัชดาภิเษก แขวงดินแดง เขตดินแดง กรุงเทพฯ 10400 โทรศพั ท ์ 0 2009 9000 โทรสาร 0 2009 9001 เวบ็ ไซต ์ www.set.or.th/enterprise พมิ พ์คร้งั ท่ี 1 มีนาคม 2560 จ�ำนวน 5,000 เล่ม จำ� นวนหนา้ 90 หน้า เอกสารแจกฟรหี ้ามจ�ำหนา่ ย ลิขสทิ ธ์ิของตลาดหลักทรพั ยแ์ หง่ ประเทศไทย สงวนสทิ ธิ์ หา้ มลอกเลียนแบบไมว่ ่าส่วนใดสว่ นหนงึ่ ของหนงั สอื นอกจากจะได้รบั อนุญาต
คำ� นิยม สตารท์ อพั (Startup) ถอื เปน็ วสิ าหกจิ กลมุ่ ใหม่ ทม่ี ศี กั ยภาพในการเตบิ โตอยา่ งกา้ ว กระโดด ผปู้ ระกอบการกลมุ่ นสี้ ามารถประยกุ ตใ์ ชว้ ทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวตั กรรม เพอ่ื มาสรา้ งธรุ กจิ ใหเ้ ตบิ โตอยา่ งรวดเรว็ จงึ เปน็ วสิ าหกจิ แหง่ อนาคตทจ่ี ะเปน็ อกี หนง่ึ กำ� ลงั สำ� คัญในการขับเคล่อื นระบบเศรษฐกิจของประเทศไทย ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ หง่ ประเทศไทย ในฐานะองคก์ รทท่ี ำ� หนา้ ทเี่ ปรยี บเสมอื นผบู้ ม่ เพาะ (Cultivator) เราจึงมุง่ ม่นั ท่ีจะให้ Capital Market “Work” for everyone โดยเฉพาะ การเตรยี มความพรอ้ ม และเสรมิ ความแกรง่ ใหส้ ตารท์ อพั เตบิ โตไดอ้ ยา่ งมนั่ ใจ จงึ ไดข้ ยาย การสนบั สนนุ และการพัฒนาความรู้ไปยงั กล่มุ สตาร์ทอพั ทงั้ ในด้านการใหธ้ ุรกจิ สามารถ เข้าถึงแหล่งเงินทุนได้ง่ายขึ้น การพัฒนาระบบนิเวศ (Ecosystem) ให้เข้มแข็ง พัฒนา ความร้ผู า่ นการจัดอบรมสัมมนา และผลติ รายการห้องเรียนผู้ประกอบการ รวมถึงจดั ท�ำ สือ่ ความรตู้ ่างๆ ขึน้ “SET Your Startup Business Guide: รู้จักธุรกิจสตาร์ทอัพ” เล่มนี้ เป็นคู่มือที่ ตลาดหลกั ทรพั ยฯ์ ตง้ั ใจจดั ทำ� ขน้ึ เพอ่ื เผยแพรค่ วามรู้ วถิ แี ละแนวคดิ การทำ� ธรุ กจิ แบบใหม่ ทแี่ ตกตา่ งไปจากการทำ� ธรุ กจิ แบบดง้ั เดมิ รวมถงึ แนวทางการระดมทนุ ของธรุ กจิ สตารท์ อพั ในรปู แบบทนี่ า่ อา่ น เขา้ ใจงา่ ย ตามสไตลก์ ารออกแบบสอ่ื การเรยี นรขู้ องตลาดหลกั ทรพั ยฯ์ ซงึ่ หวงั เปน็ อยา่ งยง่ิ วา่ คมู่ อื เลม่ นจ้ี ะเปดิ โลกใหท้ า่ นผอู้ า่ นเขา้ ใจธรุ กจิ สตารท์ อพั มากยงิ่ ขนึ้ นางเกศรา มัญชศุ รี กรรมการและผู้จดั การ ตลาดหลกั ทรัพย์แห่งประเทศไทย
ทกั ทาย “อยากเป็นเจ้าของธรุ กจิ ” 2. Transform Ideas to Product: “อยากทำ� สตารท์ อัพ แตไ่ มร่ ้จู ะเร่มิ ยังไง” การแปลงไอเดียเป็นสินค้าหรือบริการเพื่อ ในยคุ นี้ เราจะไดย้ นิ คนรนุ่ ใหมๆ่ ทง้ั ที่ ออกสตู่ ลาด กำ� ลงั จบการศกึ ษาและทก่ี ำ� ลงั ทำ� งานประจำ� 3. Scaling up the Startup Business: พดู ใหไ้ ดย้ นิ อยเู่ สมอวา่ การเปน็ เจา้ ของธุรกิจ การสร้างโมเดลธุรกิจและการวิเคราะห์เพื่อ เป็นอาชีพในฝันที่อยากท�ำ เพราะนอกจาก ขยายธรุ กจิ จะได้เป็นเจ้านายตัวเองแล้ว ยังมีอิสระใน 4. Becoming an Established การทำ� งานหารายไดด้ ว้ ยฝมี อื ตวั เอง อยา่ งไร Startup: การเรง่ ขยายธรุ กจิ โดยใชแ้ หลง่ เงนิ ทนุ ก็ตาม การจะเป็นเจ้าของธุรกิจที่เข้มแข็ง และวธิ ีการน�ำเสนอแผนธรุ กจิ ตอ่ นักลงทนุ อยูร่ อดได้จนประสบความส�ำเร็จนน้ั จำ� เป็น ซึ่งท้งั 4 ขน้ั ตอนนี้ ผู้อ่านจะได้เหน็ ทผี่ ปู้ ระกอบการตอ้ งมคี วามรคู้ วามเขา้ ใจใน ภาพพร้อมกรณีศึกษาที่น่าสนใจของบรรดา การทำ� ธรุ กิจเปน็ อย่างดีเสียกอ่ น โดยเฉพาะ ธุรกิจสตาร์ทอัพท้ังจากต่างประเทศและ ธรุ กจิ สตารท์ อพั ในประเทศไทย นอกจากนั้นยังได้รวบรวม ดังน้ันในฐานะหน่วยงานด้านการ ค�ำศัพท์เฉพาะของสตาร์ทอัพ อธิบายไว้ใน พัฒนาความรู้ ตลาดหลักทรัพย์แห่ง สว่ นทา้ ยเลม่ ดว้ ย ประเทศไทย จงึ ไดร้ วบรวมองค์ความร้ดู า้ น หวังวา่ คู่มอื เลม่ น้ี จะมีส่วนในการจดุ การท�ำธุรกิจสตาร์ทอัพท่ีมีอยู่มากมาย มา ประกาย สร้างแรงบันดาลใจ และเป็น รอ้ ยเรยี งและพฒั นาสรา้ งสรรคใ์ หเ้ ปน็ ระบบ ประโยชน์อย่างกวา้ งขวางใหผ้ ปู้ ระกอบการ เปน็ ขนั้ เปน็ ตอน เพอ่ื ทจี่ ะทำ� ใหผ้ ทู้ สี่ นใจเปน็ หรือผู้ท่ีเกี่ยวข้อง ได้น�ำไปใช้เพ่ือสร้างการ ผู้ประกอบการ สามารถอ่านและท�ำความ เรียนรู้ หรือน�ำไปต่อยอดเพื่อสร้างธุรกิจได้ เขา้ ใจไดง้ า่ ยภายในคมู่ อื “SET Your Startup อยา่ งเขม้ แขง็ ต่อไป Business Guide: รู้จักธุรกิจสตาร์ทอัพ” เลม่ นี้ ซงึ่ มขี นั้ ตอนทสี่ ำ� คญั อยู่ 4 ขนั้ ตอนไดแ้ ก่ 1. Startup Overview and Idea Discovery: ลักษณะของการท�ำธุรกิจแบบ สตารท์ อพั และการคน้ หาไอเดีย ดร.กฤษฎา เสกตระกลู รองผูจ้ ัดการ หวั หนา้ สายงาน พฒั นาความรู้ตลาดทนุ ตลาดหลกั ทรัพยแ์ ห่งประเทศไทย
สารบัญ 08 26 38 มารจู้ กั สตารท์ อัพ เปล่ยี นไอเดยี สตาร์ทอพั เรมิ่ ต้น ให้เปน็ กนั ก่อน ทไ่ี อเดยี ผลิตภัณฑ์
หมายเหตปุ ระกอบ การอา่ นให้สนุก: เนื่องจากสตารท์ อัพจะมี ศพั ท์เทคนคิ คอ่ นข้างมาก หากผ้อู า่ นเจอค�ำศัพท์ ท่มี ีเครอ่ื งหมาย * (ดอกจนั ) ขอใหท้ า่ น ไปดคู ำ� อธิบายความหมาย ซึง่ ทีมงานได้จัดท�ำเปน็ Startup Glossary ไว้ทดี่ ้านหลงั หน้า 85 48 62 76 85 นำ� ผลิตภัณฑ์ Business แหล่งเงินทนุ STARTUP ออกสู่ตลาด Model ของสตาร์ทอพั GLOSSARY ของธรุ กิจ สตาร์ทอพั
06 มารจู้ ักสตาร์ทอพั กันก่อน 01 มารู้จัก สตารท์ อัพ กนั ก่อน ธรุ กิจ สตารท์ อพั คอื อะไร คงไดย้ นิ กนั มาสกั พกั แลว้ สำ� หรบั คำ� วา่ “Startup” หรอื เรยี กทบั ศพั ทว์ า่ “สตารท์ อพั ” แตห่ ลายคนคงยังมีความสงสยั หรอื งงๆ อยู่ วา่ คอื ธรุ กจิ อะไรกนั แน่ ใชธ่ รุ กจิ เกดิ ใหมท่ ว่ั ไป เหมอื นๆ กับ SMEs หรือเปลา่ จริงๆ แล้ว ธุรกิจสตาร์ทอัพ ได้มีคนให้ความหมาย ไว้ค่อนข้างหลากหลาย แต่สรุปได้คล้ายๆ กนั คอื เปน็ กจิ การทเ่ี รม่ิ ตน้ ธรุ กจิ จากจดุ เลก็ ๆ สามารถเตบิ โตไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ แบบกา้ ว กระโดด ออกแบบใหธ้ รุ กจิ มกี ารทำ�ซำ้� ไดโ้ ดยงา่ ย (Repeatable*) และขยายกจิ การ ได้ง่าย (Scalable*) มีการนำ�เทคโนโลยี และ/หรือ นวตั กรรมมาใช้เปน็ หัวใจหลัก ในการสร้างธุรกิจ มักเป็นธุรกิจท่ีเกิดข้ึนจากไอเดียเพื่อแก้ปัญหาในชีวิตประจำ�วัน หรอื เหน็ โอกาสทางธุรกิจทีย่ งั ไม่มีใครเคยคดิ หรอื ทำ�มากอ่ น”
มารู้จักสตาร์ทอัพกันกอ่ น 07 เพื่อให้เห็นความแตกตา่ งชดั เจนขนึ้ ระหวา่ ง SMEs และสตาร์ทอัพ อาจยกตัวอยา่ งไดด้ งั นี้ กรณธี รุ กจิ ใหบ้ รกิ ารรบั ดแู ลเดก็ และผสู้ งู อายุ ถา้ เปน็ การทำ� ธรุ กิจแบบ SMEs เมื่อกจิ การพอมีเงินทนุ และต้องการ เตบิ โตขยายธรุ กจิ กจ็ ะตอ้ งมองหาทำ� เลเพอ่ื ขยายสาขาเพม่ิ ขน้ึ ลงทนุ จา้ ง คนเพิ่ม ซง่ึ ถือวา่ เปน็ การเติบโตตามจำ� นวนเงนิ ลงทนุ SME BANGKOK BANGKOK NONTHABURI CUSTOMER CHONBURI 50 CUSTOMER STARTUP 150 BANGKOK THAILAND CUSTOMER CUSTOMER 50 50,000
08 มารจู้ กั สตารท์ อัพกันก่อน แต่ถ้าเป็นธุรกิจสตาร์ทอัพ จะมีการปรับรูปแบบธุรกิจใหม่ โดยการน�ำเทคโนโลยี เช่นอินเตอร์เน็ตมาช่วย มีการสร้างเว็บไซต์หรือแอพพลิเคชันข้ึนมา ให้คนที่สนใจ อยากท�ำงานเป็นผ้ดู แู ลเด็กและผู้สูงอายมุ าสมคั ร ทิ้งข้อมูลไว้ให้คนทต่ี ้องการเขา้ มาเลือก มรี ะบบกรองหาคนทีอ่ ยูใ่ กล้ๆ ต�ำแหน่งของลกู ค้า บอกชว่ งเวลาวา่ งรบั งาน ขอ้ มลู ประวัติ และรีวิวผลงานท่ีลูกค้าท่านอื่นฟีดแบคไว้ ตลอดจนสามารถจองเวลาและช�ำระเงิน ผา่ นบตั รเครดติ ไดท้ นั ที โดยเจา้ ของธรุ กจิ สตารท์ อพั จะไดร้ ายไดม้ าจากคา่ ธรรมเนยี มการ ใชบ้ ริการ ซงึ่ ถอื เป็นการลงทุนเพียงแคพ่ ัฒนาเวบ็ ไซตห์ รอื แอพพลิเคชัน ท่ใี ช้เงนิ ลงทนุ ไม่ มากนักแต่สามารถขยายกิจการได้ครอบคลุมกว่าธุรกิจแบบ SMEs จะเห็นได้ว่า ขอ้ ไดเ้ ปรียบของการทำ� แตเ่ ดย๋ี วกอ่ น การคดิ ทจ่ี ะเปน็ ผปู้ ระกอบ ธุรกิจแบบสตาร์ทอัพคือ สามารถเติบโตได้ การนน้ั เปน็ เรือ่ งท่ดี ี แตจ่ ะดีกวา่ ม๊ัยหากเรา อยา่ งรวดเรว็ เขา้ ถงึ ลกู คา้ ไดอ้ ยา่ งครอบคลมุ จะรจู้ กั และเขา้ ใจทกุ มติ ิ รวมถงึ องคป์ ระกอบ ไม่ติดข้อจ�ำกัดในเรื่องการเพิ่มบุคลากร ต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง ขั้นตอนการท�ำธุรกิจ การหาสถานทหี่ รอื ทำ� เลในการขยายกิจการ สตาร์ทอัพ บทเรียนท้ังความส�ำเร็จ และ เริ่มต้นธุรกิจด้วยเงินทุนท่ีไม่สูงมากนัก จึง ปัญหาอุปสรรคต่างๆ ที่สตาร์ทอัพทุกคน ท�ำให้สตาร์ทอัพเป็นสิ่งท่ีเข้ากับกระแสของ ตอ้ งเจอ เพราะอยา่ งนอ้ ยเมอ่ื อา่ นคมู่ อื เลม่ นี้ คนในยคุ นี้ ทอ่ี ยากเปน็ ผปู้ ระกอบการมากกวา่ จบแล้ว เราจะได้ตอบตัวเองว่าพร้อมแล้ว การทำ� งานเป็นลูกจา้ งในองคก์ ร อยากเปน็ หรอื ยังส�ำหรับการท�ำธุรกจิ สตารท์ อพั เจ้านายตัวเอง อยากมีอิสระในการท�ำงาน ดงั นน้ั หลายๆ คนจึงคิดที่จะเข้ามาลุยท�ำ ถ้างั้น มาเปิดประตูเข้าสู่โลกสตาร์ท ธรุ กจิ สตารท์ อพั กนั ตงั้ แตย่ งั เรยี นไมจ่ บดว้ ยซา้ํ อัพกันเลยดีกว่า ทกุ สตารท์ อัพ เป็น SMEs แตท่ ุก SMEs อาจไมใ่ ช่สตารท์ อพั เนือ่ งจากลักษณะและวิธีการด�ำเนินธุรกจิ การหาแหล่งเงนิ ทนุ และการวางกลยทุ ธ์ในการเติบโตแตกต่างกัน
มารู้จกั สตารท์ อัพกนั กอ่ น 09 12 ลา้ นล้านบาท รูจ้ ัก ($340 BILLION) สตาร์ทอัพตา่ งแดน 1 พันล้านคน แต่ก่อนสตาร์ทอัพ เป็นค�ำที่นิยมใช้ PAYPAL เรียกบริษัทเกิดใหม่ ซ่ึงเป็นบริษัทด้าน TWITTER เทคโนโลยีท่ีเกิดขึ้นใน Silicon Valley* FACEBOOK สหรัฐอเมริกา และต่อมาก็ใช้เรียกกันไป ทวั่ โลก โดยบรษิ ทั ยกั ษใ์ หญท่ เี่ คยเปน็ สตารท์ อพั กนั มาแลว้ นนั้ กม็ ี Google, PayPal, Twitter และ Facebook ทถี่ อื วา่ เปน็ บรษิ ทั สตารท์ อพั ท่ีเติบโตอย่างรวดเร็ว จากการเร่ิมต้นก่อตั้ง ในปี 2004 เพยี งแค่ 3 ปกี ส็ ามารถสรา้ งมลู คา่ ธรุ กจิ ไดม้ ากถงึ 5 แสนลา้ นบาท ($15 Billion) ในปัจจุบัน Facebook จดทะเบียนใน ตลาดหลกั ทรพั ย์ Nasdaq แตก่ ย็ งั เตบิ โตตอ่ เนื่องถึงปัจจุบัน (DEC 2016) มีคนใช้ เฟสบคุ๊ มากกวา่ 1 พนั ลา้ นคน มมี ูลค่าธรุ กจิ สงู ถงึ 12 ลา้ นล้านบาท ($340 Billion) มลู ค่า สูงเกือบจะเทียบเท่าหุ้นทุกตัวในตลาดหุ้น ไทยรวมกนั ซะอีก (มูลค่าตลาดหุน้ ไทย 13.5 ล้านล้านบาท) ท้ังที่ธุรกิจเป็นบริการ เครือข่ายสังคมออนไลน์ที่มีรายได้หลักมา จากคา่ โฆษณาเท่าน้ัน อีกบรษิ ัทคือ Airbnb กเ็ ป็นบริษัทสตารท์ อพั ใน Silicon Valley ทใ่ี ช้แนวคิด Sharing Economy มาสร้างแพลตฟอร์มให้คนที่มีบ้านพัก หรือห้องพักท่ีว่างไม่มีคนอยู่ มาลง ให้เช่าส�ำหรับนักเดินทาง หรือใครที่ต้องการหาที่พักราคาประหยัด และได้ประสบการณ์ ใหม่ท่ีแตกต่างจากการนอนโรงแรม ซ่ึงบริษัทนี้ก่อตั้งในปี 2008 ปัจจุบันขยายไป 190 ประเทศ มที พ่ี กั ในระบบกวา่ 2 ลา้ นหอ้ ง และมผี เู้ ขา้ พกั กวา่ 60 ลา้ นคน ทำ� ใหบ้ รษิ ทั มมี ลู คา่ ธรุ กจิ สงู กวา่ 1 ล้านล้านบาท ($30 Billion)
10 มารจู้ ักสตารท์ อัพกนั ก่อน เรมิ่ ต้น ประเทศแรก ที่มาเลเซีย 10 ลา้ นคน Grab Taxi หรือ Grab สตารท์ อพั สญั ชาติเอเชีย (เร่มิ ต้นประเทศแรกท่ีมาเลเซยี ) เกิดขึ้นจากการเห็นปัญหาของการเรียกแท๊กซี่ จึงสร้างแอพพลิเคชันข้ึนมาให้ลูกค้าเรียก แทก๊ ซผ่ี ่านแอพฯ โดยก่อต้ังเมอ่ื ปี 2012 ปจั จบุ นั มีคนใช้บรกิ ารกว่า 10 ล้านคน ครอบคลมุ 6 ประเทศ และเพยี งแค่ 4 ปี ก็มมี ลู ค่าธรุ กิจสูงถึงแสนล้านบาท ($3 Billion) และตวั อยา่ งบรษิ ทั อน่ื ๆ อกี มากมาย ซงึ่ หากอยากรจู้ กั ธรุ กจิ สตารท์ อพั อนื่ ๆ สามารถ เข้าไปดใู นเวบ็ ไซต์ The Billion Dollar Startup Club จะมีขอ้ มูลบรษิ ทั สตารท์ อพั ทว่ั โลก ท่ีมีมูลค่าบริษัทสูงกว่า 1 Billion Dollar แสดงผลเรียงล�ำดับตามมูลค่าธุรกิจ และบอก รายละเอยี ดสำ� คญั ๆ เชน่ ลกั ษณะธรุ กจิ ผกู้ อ่ ตงั้ ปที ก่ี อ่ ตงั้ จำ� นวนเงนิ ทรี่ ะดมทนุ ได้ รวมถงึ ผ้ลู งทุน และธุรกิจค่แู ขง่ ท่มี ีลักษณะธุรกจิ คล้ายๆกนั Companies value at $1 billions or more by venture-capital firms Source : graphics.wsj.com/billion-dollar-club/ 154 $1 $10 COMPANIES billions billions valutions as of DEC 2016 $40 billions $1 billions บริษทั สตารท์ อัพ ที่มมี ูลคา่ สงู กวา่ 1 Billion Dollar โดยทย่ี ังไมจ่ ดทะเบยี นในตลาดหลกั ทรพั ย์ จะเรียกบริษทั เหล่านนั้ วา่ ยนู คิ อร์น หรอื มา้ มเี ขาในตำ� นาน (Unicorn)
มารู้จักสตาร์ทอัพกนั กอ่ น 11 ร้จู ัก สตาร์ทอพั ไทย สำ� หรบั ในประเทศไทยเอง แมจ้ ะยงั ไมม่ ี นอกจากนยี้ งั ไดข้ ยายธรุ กจิ ไปถงึ กลมุ่ บริษัทสตาร์ทอัพท่ีมีมูลค่าสูงเหมือนอย่าง นกั เขยี น นกั วาดการต์ นู นกั ดนตรี ใหเ้ ขา้ มา บริษัทต่างประเทศ (ระดับยูนิคอร์น) แต่ก็ สรา้ งเนอ้ื หาไดเ้ อง (UGC : User Generated ถือว่ามีหลายบริษัทท่ีก�ำลังอยู่ในช่วงการ Content) ลงขายในแพลตฟอรม์ ปัจจบุ นั เติบโต และถือว่าเป็นสตาร์ทอัพรุ่นบุกเบิกท่ี ธรุ กจิ Ookbee มมี ลู คา่ ประมาณ 3 พนั ลา้ น เป็นต้นแบบให้สตาร์ทอัพรุ่นใหม่ๆ อย่าง บาท Ookbee ท่ีท�ำแพลตฟอร์มหนังสือออนไลน์ หรือท่ีเรียกว่าอีบุ๊ค ไว้อ่านหนังสือพิมพ์หรือ นิตยสารใน Tablet กอ่ ต้ังในปี 2011 ปจั จบุ ัน Ookbee ถือว่าเป็นร้านหนังสืออีบุ๊คที่ใหญ่ ทส่ี ดุ ในอาเซยี น มผี ใู้ ชง้ านมากกวา่ 8.5 ลา้ นคน ขยายเขา้ สตู่ ลาดต่างประเทศอยา่ ง มาเลเซยี 2.2 ลา้ นคน ฟิลปิ ปินส์ เวยี ดนาม และอินโดนีเซีย 8.5 ลา้ นคน อีกตัวอย่างส�ำหรับสตาร์ทอัพไทยคือ Wongnai ท่ีเร่ิมต้นจากการเป็นเว็บไซต์รีวิว ร้านอาหารมาต้ังแต่ปี 2010 แต่ปัจจุบันพัฒนาเป็นแอพพลิเคชัน ที่เป็นแพลตฟอร์มขนาด ใหญ่ส�ำหรับการค้นหาร้านอาหารได้สะดวกมากข้ึน มีผู้ใช้มากกว่า 2.2 ล้านคน มีข้อมูล ร้านอาหารมากกว่า 2 แสนร้านค้า และมีรีวิวมากกว่า 4 ล้านช้ิน ธุรกิจมีรายได้หลักมา จากค่าโฆษณา รวมถึงการขายดีลจากร้านอาหาร (Daily Deal) นอกจากนี้ยังได้ขยาย เนอื้ หาการรวี วิ และดลี ตา่ งๆ ไปยงั ธรุ กจิ ความงามและสปาดว้ ย (ปจั จบุ นั ธรุ กจิ ไดร้ บั เงนิ ทนุ สนับสนุนในระดับ Series B* มีมูลค่าธุรกิจประมาณ 700 - 1,000 พันล้านบาท)
12 มารูจ้ กั สตารท์ อัพกันก่อน จะสังเกตได้ว่าสตาร์ทอัพเหล่าน้ี เป็นบริษัทที่เพิ่งเริ่มก่อต้ังมาเพียงไม่ก่ีปี แต่ก็ สามารถสร้างธรุ กิจทข่ี ยายการเตบิ โตไดอ้ ย่างรวดเรว็ และมขี นาดกิจการท่ใี หญพ่ อๆ กบั ธุรกิจดง้ั เดิมทใี่ ชเ้ วลาในการสร้างมาหลายสิบปี ธรรมชาตธิ ุรกิจสตาร์ทอพั ขนั้ ตอน 10% การเตบิ โต ของสตาร์ทอัพ SUCSESS เม่ือเร่ิมอยากท�ำธุรกิจสตาร์ทอัพ กนั แลว้ เพอ่ื ใหเ้ หน็ ภาพรวมวา่ สตารท์ อพั นน้ั จะพฒั นาธรุ กจิ ใหเ้ ตบิ โตไดอ้ ยา่ งไร สามารถ สรปุ คร่าวๆ เปน็ 3 ข้นั ตอน ผา่ น Stage of Startup ดงั นี้ ธุรกิจสตาร์ทอัพน้ัน ดูเผินๆ STAGE อาจจะคดิ ว่าเป็นธรุ กิจท่ีดูรวยเรว็ เท่ห์ น่าดงึ ดดู ให้อยากเข้าไปทำ� แต่ในความ OF STARTUP เปน็ จริงแล้ว ธรุ กิจสตาร์ทอัพทป่ี ระสบ ความสำ�เรจ็ มีเพียงแคป่ ระมาณ 10% 1 2 3 เทา่ นนั้ สว่ น 90% ทเี่ หลอื ลมุ่ ๆ ดอนๆ หรือล้มเหลวไปเลย ซึ่งส่วนที่ล้มเหลว Ploblem Product Business มักไม่คอ่ ยมคี นพดู ถงึ Solution Fit Market Fit Market Fit ดังนั้น การจะเป็นสตาร์ทอัพที่ ประสบความสำ�เร็จจึงไม่ได้ง่ายอย่างท่ี คิด ต้องทุ่มเท ทำ�งานหนัก รวมถึงมี วธิ กี ารทำ�ธุรกจิ ทถี่ ูกตอ้ ง มที ีมงานทม่ี ี คุณภาพ เข้าใจและพร้อมท่ีจะเดินไป ด้วยกัน
มารู้จกั สตารท์ อพั กันกอ่ น 13 1 2 3 Ploblem Product Business Solution Fit Market Fit Market Fit Problem Solution Fit คือ Product Market Fit เปน็ Business Market Fit หลัง ขั้นตอนแรก ซึ่งเป็นช่วงเร่ิม ข้ันท่ีสอง ซ่ึงจะเป็นการ จากท่ีสินค้าติดตลาดแล้ว ต้นจากการพัฒนาไอเดีย ท่ี สรา้ งผลติ ภณั ฑต์ น้ แบบ เพอื่ ช่วงนี้จะเป็นช่วงที่เน้น อาจจะมาจากความตอ้ งการ น�ำไปทดสอบกับตลาดเก็บ การขยายการเติบโตของ แก้ปัญหา Pain point ฟีดแบคจากลูกค้า และ ธุรกิจ เพิ่มทีมงาน ขยาย บางอย่างของผู้คน โดยได้ เรียนรู้น�ำมาปรับปรุงให้ได้ ก�ำลังการผลิตหรือสร้าง ทำ� การพสิ นู จว์ า่ เปน็ ปญั หาที่ ผลิตภัณฑ์ท่ีตอบโจทย์กับ Infrastructure ต่างๆ เพื่อ มอี ยจู่ รงิ และมคี วามตอ้ งการ ความต้องการของตลาด รองรับการขยายฐานลูกค้า แก้ไข โดยสามารถคิด หรือเรียกง่ายๆ ว่าเป็นช่วง ซึ่งจะเป็นการพิสูจน์โมเดล ผลติ ภณั ฑต์ ง้ั ตน้ ทส่ี ามารถแก้ ทสี่ นิ คา้ ตดิ ตลาด ทางธุรกิจ รวมถึงการหา ปญั หาน้ันๆ ได้ รายได้ในรูปแบบใหม่ๆ อาจจะเพ่ิมขึ้นมาในช่วงน้ี และช่วงน้ีจะเป็นช่วงที่ ดงึ ดดู นกั ลงทนุ และทมี งาน ใหเ้ ขา้ มาชว่ ยเรง่ การเตบิ โต ของธุรกจิ ซึ่งทัง้ 3 ขนั้ นใี้ นรายละเอียดและวิธีการสร้างนน้ั จะพดู ถงึ ในส่วนตอ่ ไป
14 มารจู้ ักสตาร์ทอัพกันกอ่ น ระบบนิเวศ 01 02 Venture Capital firm ของสตารท์ อัพไทย Startup Investor Angel Group/Club Company Crowdfunding อีกสิ่งหนึ่งท่ีมีความส�ำคัญ และมีส่วนช่วยให้สภาพแวดล้อม Angel Group ห รื อ บ ร ร ย า ก า ศ ใ น ก า ร ส ร ้ า ง /Club สตาร์ทอัพในปัจจุบันให้มีคุณภาพ และสมบูรณ์ยิ่งขึ้นน่ันก็คือการที่ Venture Crowdfunding ประเทศไทยมีองค์ประกอบของ Capital firm ระบบนิเวศของสตาร์ทอัพ หรือ Startup Ecosystem ท่ีเร่ิมครบ Investor ถ้วนและก�ำลังเติบโตอย่างต่อเน่ือง ซ่ึง Startup Ecosystem* นี้คือ Media Startup Other ระบบนิเวศของธุรกิจสตาร์ทอัพ Assoclation Company Academy ท่ีมาจากหน่วยต่างๆ หรือกลุ่ม ต่างๆ ท่ีเก่ียวข้องกับสตาร์ทอัพ มี Supporting ความเช่ือมโยงสัมพันธ์กันท�ำให้ Organization เกิดเป็นห่วงโซ่คุณค่า (Value Chain) โดยกลุ่มหลักๆ ได้แก่ Government Coworking ธุรกิจสตาร์ทอัพ (Startup) กลุ่ม space ผู้ลงทุนในสตาร์ทอัพ (Investor) และกลุ่มหรือองค์กรที่เกี่ยวข้องท่ี Organization Incubator/ จ ะ ม า ช ่ ว ย ส นั บ ส นุ น ใ ห ้ ธุ ร กิ จ Accelerator สตาร์ทอัพเติบโต (Supporting Organization) 03 Media Incubator/ Supporting Assoclation Accelerator Organization Government Organization Coworking space Academy Other 01 Startup Company กลุ่มสตาร์ทอัพ ถือเป็น จดุ ศนู ย์กลางของ Ecosystem ปัจจุบันสตาร์ทอพั ไทยในชว่ ง STARTUP 2-3 ปนี ม้ี กี ารขยายการเตบิ โตเพมิ่ ขน้ึ มากทง้ั ขนาดและจำ� นวน COMPANY ซึ่งกลุ่มน้ีจะเป็นตัวอย่างส�ำคัญที่ท�ำให้เกิดสตาร์ทอัพ หน้าใหม่เพม่ิ ขึ้น
มารู้จักสตาร์ทอัพกนั ก่อน 15 02 03 INVESTOR SUPPORTING ORGANIZATION Investor กลุ่มนักลงทุน ซึ่งมีท้ังกลุ่ม Supporting Organization กลุ่ม นกั ลงทนุ บคุ คล (Angel)* ทใี่ ชเ้ งนิ ทนุ สว่ นตวั องคก์ รทเ่ี กย่ี วขอ้ งทชี่ ว่ ยสนบั สนนุ ให้ ธรุ กจิ มารว่ มสนบั สนนุ ใหก้ บั สตารท์ อพั โดยมากจะ เตบิ โต ซง่ึ มมี ากมาย ตง้ั แต่ เป็นเจ้าของธุรกิจท่ีมีความสนใจหรือความรู้ ความเชี่ยวชาญในธุรกิจที่ร่วมลงทุน กลุ่ม นักลงทุนสถาบัน (Venture Capital)* ท่ี น�ำเงินมาสนับสนุนให้สตาร์ทอัพเติบโต โดยการลงทนุ เพอื่ แลกกบั การถอื หนุ้ ในบรษิ ทั สตารท์ อพั และคาดหวงั การเตบิ โตในอนาคต ซ่ึงกลุ่มนี้จะมีท้งั กลมุ่ องค์กรในประเทศ และ ต่างประเทศ โดยในปจั จบุ ันมีจ�ำนวนมากข้ึน ทำ� ให้สตาร์ทอพั มโี อกาสเข้าถงึ แหล่งเงินทุน ประเทศนม้ี ากขน้ึ รวมถงึ การมชี อ่ งทางระดม Incubators* ทนุ จากสาธารณะ (Crowd funding)* ซง่ึ เปน็ / Accelerators* ช่องทางท่ีสตาร์ทอัพสามารถมาขอทุนจาก หน่วยงานหรือองค์กรที่สนับสนุนธุรกิจ ประชาชนท่ัวไปได้ โดยอาจจะมีหรือไม่มี สตารท์ อพั โดยสรรหาบรษิ ทั ทม่ี ศี กั ยภาพใน ผลตอบแทนก็ได้ขึ้นอยู่กับรูปแบบของ การเติบโต เพื่อมาให้ความช่วยเหลือ โครงการ ซ่งึ กลุ่ม Investor ทง้ั หมดน้ีถือเปน็ สนับสนุนแนะน�ำในด้านต่างๆ ท่ีเก่ียวข้อง ส่วนช่วยให้สตาร์ทอัพมีเงินทุนไว้ใช้ขยาย ท้ังด้านการตลาด การเงิน หรือกฎหมาย กิจการต่อได้ รวมถึงท�ำงานร่วมกัน เพ่ือช่วยเร่งให้ธุรกิจ เติบโตได้รวดเรว็ ขึ้น Government หนว่ ยงานภาครฐั ทใ่ี หก้ ารสนบั สนนุ สง่ เสรมิ ธุรกิจสตาร์ทอัพ ในด้านต่างๆ ไม่ว่าจะ STARTUP เป็นการให้ความรู้ สนับสนุนทางด้าน เทคโนโลยี พาออกตลาดต่างประเทศ ตลอดจนออกกฎเกณฑ์ทางด้านข้อปฎิบัติ และกฎหมายต่างๆ ทีเ่ ออื้ ประโยชน์ต่อการ สรา้ งธรุ กจิ สตารท์ อพั
16 มารูจ้ ักสตารท์ อัพกนั ก่อน Association Coworking Space* สมาคมการค้าเพื่อส่งเสริมผู้ประกอบการ สถานท่ีท�ำงานของกลุ่มคนท่ีเริ่มต้นท�ำ เทคโนโลยีรายใหม่ ซ่ึงต้ังมาเพ่ือช่วยสร้าง ธุรกิจท่ียังไม่มีสถานที่ท�ำงานเป็นของ ความเข้มแข็งให้กับระบบนิเวศคอมมูนิต้ี ตนเอง เปน็ การใชพ้ น้ื ทรี่ ว่ มกนั และมชี มุ ชน เทค ซงึ่ รวมถงึ สรา้ งกจิ กรรมทเี่ ปดิ โอกาสให้ คนท�ำงานเหมือนกัน ท�ำใหม้ โี อกาสได้แลก กลุ่มบริษัทสตาร์ทอัพได้มาท�ำงานร่วมกัน เปล่ียนแนวคิดในการท�ำธุรกิจ ซึ่งสถานท่ี และสร้างเครือข่ายที่เข้มแข็ง รวมถึงเป็น เหล่าน้ีมีไว้สนับสนุนธุรกิจสตาร์ทอัพ ตัวแทนของกลุ่มสตาร์ทอัพทั้งในและต่าง โดยตรง โดยจะมที ง้ั สว่ นเอกชนทจี่ ดั เกบ็ คา่ ประเทศ ใช้จ่าย กับส่วนที่ไม่มีค่าใช้จ่ายซึ่งมาจาก การสนับสนุนของหน่วยงานเฉพาะท่ี Academy ตอ้ งการสนบั สนุนโดยตรง หน่วยงานท่ีเน้นสนับสนุนด้านความรู้ ท่เี กีย่ วขอ้ งกับการสรา้ งธุรกจิ สตารท์ อัพ Media สอ่ื ทเ่ี ก่ยี วขอ้ งกับสตารท์ อพั โดยตรง ทีค่ อย Event อัพเดทข่าวสารความเคล่ือนไหวของคนใน การจัดงาน event ตา่ งๆ ทเี่ กีย่ วขอ้ งโดย วงการสตาร์ทอัพ ท้ังในและต่างประเทศ เฉพาะกับกลุ่มธุรกิจสตาร์ทอัพ เพ่ือการ รวมถงึ Blog ทใี่ หค้ วามรู้ หรอื เทคนคิ ในการ เตบิ โต ไม่วา่ จะเปน็ เวทีน�ำเสนอธรุ กจิ เพือ่ สร้างสตาร์ทอพั ตา่ งๆ จับคู่ธุรกิจสตาร์ทอัพกับนักลงทุน รวมถึง งานสมั มนาตา่ งๆ ทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั การพฒั นา ธุรกจิ สตารท์ อัพโดยหนว่ ยงานตา่ งๆ Organization STARTUP Academy Cowosrpkaincge AIncccuebleartaotro/r Assoclation ECOSYSTEM Government Other Media
มารู้จกั สตาร์ทอัพกนั ก่อน 17 จะร้ไู ดอ้ ย่างไรวา่ เรา เหมาะทำ� ธุรกจิ สตาร์ทอัพ ก่อนที่เราจะก้าวไปสู่การท�ำธุรกิจ ตา่ งๆ ทม่ี ผี ลตอ่ บรษิ ทั รวมถงึ มคี วามกดดนั สตาร์ทอัพในบทต่อๆ ไป ส่ิงส�ำคัญอีกส่ิง ในภาระหน้าที่และความรับผิดชอบต่อ หนง่ึ สำ� หรบั ผทู้ สี่ นใจอยากทำ� ธรุ กจิ คอื การ บรษิ ทั นักลงทุน ลูกค้า และพนักงาน ซึ่งส่ิง เชค็ ความพรอ้ มวา่ เราเหมาะกบั การทำ� ธรุ กจิ ต่างๆ เหล่าน้ีผู้ประกอบการจะต้องแก้ สตาร์ทอัพหรือไม่ ซ่ึงหากเคยได้ยินมาว่า ปญั หา และผ่านไปใหไ้ ด้ ท�ำใหอ้ าจจะไม่ใช่ ใครกส็ ามารถเรมิ่ ตน้ ธรุ กจิ สตารท์ อพั ได้ ขอ ทุกคนทเ่ี หมาะกับการเป็นสตารอ์ พั แคม่ ีไอเดยี และมี Passion อยา่ งแรงกลา้ เพราะฉะน้ันเราต้องถามตัวเองว่ามี ในการที่จะแก้ปัญหาให้กับผู้คน และต้ังใจ ความพรอ้ มในการเรมิ่ ตน้ ธรุ กจิ สตารท์ อพั หรอื ท�ำมันอย่างจริงจัง เท่าน้ีก็จะประสบความ ไม่ หากยงั ไมแ่ นใ่ จอาจลองตรวจสอบตนเอง สำ� เรจ็ ขอ้ ความนอี้ าจจะเปน็ จรงิ แคบ่ างสว่ น จากคุณสมบัติเบื้องต้นของผู้ประกอบการ การจะสร้างธุรกิจสตาร์ทอัพนั้น จะต้องมี หรอื Startup Checklist กันก่อน สว่ นประกอบหลายอยา่ ง และกวา่ จะมาเปน็ สตาร์ทอัพท่ีประสบความส�ำเร็จจะต้อง ฝา่ ฟนั กบั อปุ สรรคมากมาย ทง้ั เรอ่ื งทีมงาน เงนิ ทนุ ลกู คา้ คแู่ ขง่ ตลอดจนการตดั สนิ ใจ ท้ังหมดนี้รวมกันจะเห็นได้ว่า STARTUP ทกุ ๆ สว่ นมคี วามเชอ่ื มโยงสนบั สนนุ CHECKLIST ใหส้ งิ่ แวดลอ้ มการสรา้ งสตารท์ อพั มี ความเข้มแข็ง และมีโอกาสที่จะ เตบิ โตไดง้ า่ ยขนึ้ ซงึ่ หากแตล่ ะหนว่ ย เ ติ บ โ ต ข ย า ย อ อ ก ไ ป จ ะ ยิ่ ง ท� ำ ใ ห ้ Startup Ecosystem น้ีมีความ เข้มแข็งมากขนึ้ และจะยิง่ สง่ ผลดีต่อ การสรา้ งธุรกิจสตารท์ อพั โดยรวม
18 มารจู้ กั สตารท์ อพั กันกอ่ น คุณสมบัตเิ บ้ืองต้น ของผู้ประกอบการ 01 มีความปรารถนาอยา่ งแรงกล้า ในทนี่ หี้ มายถงึ มคี วามปรารถนาอยา่ งแรงกลา้ (Passion) ในการจะเปน็ ผปู้ ระกอบการ มีความฝันอยากเป็นเจ้าของธุรกิจ อยากสร้างธุรกิจของตัวเอง รู้ว่าตัวเองก�ำลังท�ำอะไร อยากจะสรา้ งอะไรเพอ่ื แกป้ ญั หาใหผ้ คู้ น และมคี วามสขุ ในการทจี่ ะทำ� สงิ่ นน้ั ไมใ่ ชอ่ ยากทำ� เพราะแฟช่นั หรอื อยากทำ� เพราะคดิ วา่ รวยเร็ว แตอ่ ยากท�ำเพราะเปน็ ความฝัน เปน็ ความ ต้องการของเราจริงๆ การมี Passion จะทำ� ใหเ้ รามีพลงั ในการท�ำงาน มีความสุขทต่ี ่นื เชา้ มาท�ำงาน และจะท�ำให้เรามุ่งม่ันขวนขวายหาความรู้พัฒนาตัวเองตลอดเวลา รวมถึงจะ เปน็ แรงพลกั ดันใหก้ ้าวตอ่ ไปได้ ในวนั ทม่ี ีปัญหาอุปสรรคมากมาย กจ็ ะไมย่ อ่ ท้อต่อความ ยากลำ� บาก Jack Ma แจ็ค หมา่ เจ้าของ Alibaba ธุรกิจอีคอมเมิร์ซที่ใหญ่ท่ีสุด ในประเทศจนี เคยสอบเลขได้แค่เกรด 1 สอบตกสมัย ไฮสคลู 3 ครง้ั เอนทรานส์ไมต่ ดิ 3 ครงั้ เคยสมคั รงาน 30 แห่ง แตถ่ กู ปฏิเสธหมด เป็น คนที่ไม่มีอะไรท่ีเหมาะกับการเร่ิมต้นธุรกิจเลย แต่มี Passion และมีความมุ่งม่ันในทุกเร่ืองและจะท�ำอย่าง เต็มที่ จนประสบความสำ� เร็จอย่างทุกวันน้ี
มารู้จกั สตารท์ อัพกันก่อน 19 Top Aitthipat ต๊อป อิทธิพนั ธ์ เจา้ ของธรุ กจิ ”เถา้ แกน่ อ้ ย” จากเดก็ ตดิ เกมส์ ทมี่ ี Passion อยา่ งแรงกลา้ ทจี่ ะเปน็ เจา้ ของธรุ กจิ และลาออก จากการเรียนตอนปี 1 มาท�ำธุรกิจเต็มตัว ได้ลองผิด ลองถูกหลายคร้ังจนมาเป็น เถา้ แกน่ อ้ ย ในปัจจุบันที่มี ยอดขายมากกวา่ 3 พนั ลา้ น ในกวา่ 30 ประเทศทวั่ โลก ด้วยวัยเพียงแค่ 30 ปี 02 03 มีความคดิ สร้างสรรค์ มคี วามเป็นนกั กลยุทธ์ การสรา้ งธรุ กจิ สตารท์ อพั มกั เปน็ รปู ทักษะน้ีเป็นทักษะส�ำคัญของผู้ แบบธรุ กจิ ใหมๆ่ หรอื เปน็ สนิ คา้ บรกิ ารทไี่ ม่ ประกอบการสตาร์ทอัพ ที่ชอบคิด เคยมีมาก่อน จ�ำเป็นต้องใช้ความคิด วเิ คราะห์ เพอื่ หาแนวทางทดี่ ที สี่ ดุ จะตอ้ ง สร้างสรรค์ หรอื การคดิ นอกกรอบ ซ่งึ คนที่ เห็นภาพใหญ่ ประเมินสภาพแวดล้อม มคี วามคดิ สรา้ งสรรคม์ กั เปน็ คนชา่ งคดิ ชา่ ง และเปา้ หมายทจี่ ะเดนิ ทางไปถงึ ซง่ึ ความ สังเกต ช่างสงสัย ส่ิงนีจ้ ะช่วยให้เกิดไอเดยี เป็นนักกลยุทธ์จะต้องรู้จักวางแผน ใหม่ๆ โมเดลทางธุรกิจใหม่ๆ รวมถึง วเิ คราะห์ ประเมนิ ผล และเรยี นรปู้ รบั ปรงุ กลยุทธ์ต่างๆ ที่จะช่วย ให้การสร้างและ อยู่ตลอดเวลา ไม่ว่าจะเป็นในเร่ืองของ ขยายการเติบโตธรุ กจิ ทำ� ไดง้ ่ายขนึ้ สินคา้ บรกิ าร หรอื โมเดลทางธรุ กจิ เพอื่ ให้ธุรกิจอยู่รอดและไปถึงเป้าหมาย ไดส้ ำ� เรจ็
20 มารู้จกั สตารท์ อพั กนั ก่อน 04 มีความเป็นผนู้ ำ�และกลา้ ตัดสนิ ใจ การเป็นผู้ก่อตั้งบริษัท เราคือผู้น�ำพาธุรกิจให้เดินต่อไปได้ ซ่ึงต้องพบกับปัญหา มากมายรวมถึงส่ิงส�ำคัญท่ีจะต้องรีบตัดสินใจ ความเป็นผู้น�ำจ�ำเป็นมากส�ำหรับเจ้าของ โดยเฉพาะผู้กอ่ ตง้ั ท่อี ายุยังน้อย อาจมีลูกนอ้ งที่มีอายมุ ากกว่า ซ่ึงความเปน็ ผนู้ �ำและกลา้ ตดั สนิ ใจ จะช่วยสรา้ งความมัน่ ใจและความน่าเชือ่ ถือตอ่ ผ้ใู ตบ้ ังคบั บญั ชาได้ ท�ำใหธ้ รุ กิจ สามารถเดนิ ต่อไปได้ 05 STARTUP มคี วามกลา้ เสีย่ ง CHECKLIST แน่นอนว่าการท�ำธุรกิจมีความเสี่ยง ท้ัง 5 คุณสมบัตินี้ แต่การท�ำธุรกิจสตาร์ทอัพ มีความเสี่ยง จะเปน็ คณุ สมบตั เิ บอื้ งตน้ ท่ี ยงิ่ กวา่ เพราะเปน็ การสรา้ งสง่ิ ใหมๆ่ ซงึ่ อาจจะ ท�ำให้รู้ว่าเรามีความพร้อม ต้องใช้เวลาในการพิสูจน์ และในช่วงแรก หรือไม่ ในการเร่ิมต้นท�ำ ยังไม่สามารถตอบได้ว่าธุรกิจที่ท�ำจะไปได้ ธรุ กิจสตาร์ทอพั ทัง้ นี้ยังมี หรือไม่ จึงต้องทุ่มเทกับธุรกิจอย่างเต็มที่ คุณสมบัติย่อยอ่ืนๆ เพิ่ม รวมถึงอาจจ�ำเป็นต้องท�ำงานเต็มเวลาเพื่อ เติมอีก ซ่ึงเป็นคุณสมบัติ สรา้ งการเตบิ โตอยา่ งรวดเรว็ และจะเปน็ ชว่ งท่ี ของผปู้ ระกอบการทด่ี ี อยใู่ น ไมม่ รี ายได้ จงึ มคี วามเสยี่ งสงู แตผ่ ปู้ ระกอบการ Startup Checklist ลอง สตาร์ทอพั ก็สามารถยอมรบั ความเสย่ี งน้ีได้ มาดูกันซิว่าเรามีคุณสมบัติ เพือ่ แลกกับความส�ำเร็จอนั ยิ่งใหญ่ ของผปู้ ระกอบการมากนอ้ ย เพยี งใด
มารจู้ กั สตารท์ อัพกันก่อน 21 STARTUP CHECKLIST 1. มคี วามปรารถนาอยา่ ง 9. มคี วามรใู้ นสง่ิ ทจ่ี ะทำ� แรงกลา้ Passion ใน 10.มีผูร้ ่วมก่อตง้ั และทมี ที่ การทำ�ธุรกิจ มที ศั นคตใิ นการทำ�งาน 2. มคี วามคดิ สรา้ งสรรค์ ตรงกนั (เคมตี รงกัน) 3. มคี วามเป็นนกั กลยทุ ธ์ 11.รกั การเรียนรู้ 4. มีความเป็นผู้นำ� กล้า 12.มที กั ษะการสอื่ สาร และ ตัดสินใจ ชอบพูดคุย พบปะกับ 5. มีความกลา้ เสี่ยง คนใหมๆ่ 6. มคี วามมงุ่ ม่นั ต้งั ใจ 13.มีคอนเนคช่ัน และคน 7. มีความม่ันใจในตัวเอง คอยสนับสนุน เชอ่ื มั่นในตวั เอง 14.มปี ระสบการณใ์ นการ 8. มคี วามพยายามอดทน ทำ�ธรุ กจิ ไมย่ ่อท้อต่ออปุ สรรค 15.มีเงินทุนตัง้ ตน้ ลองตรวจสอบตัวเองว่ามีความพร้อม และ เหมาะท่จี ะทำ� ธรุ กิจสตารท์ อพั หรือไม่ จาก Start- up Checklist หากมคี ณุ สมบตั มิ ากกวา่ ครงึ่ กล็ อง ไปลุยกันไดเ้ ลย
22 มารจู้ กั สตาร์ทอพั กนั ก่อน จากสถิติผลส�ำรวจ Thai Thai Startup Founders Survey 2016 Startup Founders Survey 30 - 39 ปี 2016 โดย Thai Venture Capital Association (TVCA) ไดส้ ำ� รวจ 60% ผกู้ อ่ ตง้ั สตารท์ อพั ไทย 30 บรษิ ทั (ทป่ี ระสบความสำ� เรจ็ มกี ารระดม SUCSESS ทุนจาก VC อยา่ งนอ้ ย 1 รอบ) พบวา่ ชว่ งอายขุ องผกู้ อ่ ตง้ั 26 - 29 ปี สตารท์ อพั สว่ นใหญอ่ ยทู่ ี่ 30 - 39 30% ปี (60%) รองลงมาคอื 26 - 29 ปี (30%), เกิน 40 ปี (6.7%) SUCSESS และต่�ำกว่า 25 ปี (3.30%) เป็นการยืนยันว่า การสร้าง เกิน 40 ปี ธุรกิจสตาร์ทอัพสามารถท�ำได้ 6.7% ทุกช่วงอายุ แต่ช่วงที่มีโอกาส ประสบความส�ำเร็จมากท่ีสุด SUCSESS จะอย่ใู นช่วง 30 - 39 ปี ตา่ํ กว่า 25 ปี 3.30% SUCSESS 01: มาร้จู กั สตาร์ทอพั กนั กอ่ น หากไม่แน่ใจว่าพร้อมท่ีจะเร่ิมต้นธุรกิจสตาร์ทอัพ หรือไม่ แต่มีความสนใจอยากท�ำธุรกิจ การลองเข้าไป สมัครทำ� งานกับบรษิ ัทสตารท์ อพั ดูกอ่ น อาจเปน็ ทาง บริษัทสตาร์ทอัพ เลือกท่ีดีท่ีจะได้เห็นตัวอย่างและแนวทางในการท�ำ ธุรกจิ สตารท์ อัพ คณุ สมบตั เิ หลา่ นเ้ี ปน็ แนวทางเพอ่ื ใหท้ ราบวา่ การเปน็ ผปู้ ระกอบการทด่ี ี จะตอ้ งเตรยี ม ความพร้อมอะไรบ้าง ซึ่งหากท่านใดมีคุณสมบัติไม่ครบ ก็ไม่ได้หมายความว่าจะไม่ สามารถสรา้ งธรุ กจิ สตารท์ อพั ได้ เพราะคณุ สมบตั เิ หลา่ นสี้ ามารถพฒั นาและฝกึ ฝนกนั ได้ ในขณะเดยี วกนั คนทมี่ คี ณุ สมบตั คิ รบถว้ นถงึ จะมคี วามพรอ้ มทดี่ กี วา่ แตก่ ไ็ มไ่ ดห้ มายความ วา่ จะประสบความสำ� เรจ็ เสมอไป ยงั ตอ้ งไปเผชญิ กบั ปญั หา อปุ สรรค ทยี่ งั ไมค่ าดคดิ ตา่ งๆ อกี มากมาย ซง่ึ หากมวี ธิ กี ารหรอื แนวทางในการสรา้ งธรุ กจิ ทถี่ กู ตอ้ ง กจ็ ะชว่ ยทำ� ใหโ้ อกาส ประสบความส�ำเรจ็ ในการท�ำธรุ กจิ มีมากข้ึน
24 สตาร์ทอัพเริม่ ตน้ ทไี่ อเดีย 02 สตาร์ทอัพ เริ่มตน้ ท่ีไอเดีย ไอเดยี การท�ำสตาร์ทอพั แน่นอนว่าจุดเร่ิมต้นของสตาร์ทอัพ มักมาจาก ไอเดีย ซึ่งอาจจะเกิดข้ึนโดยบังเอิญ หรือต้ังใจ แต่ สุดท้ายไอเดียเหล่านั้นก็ต้องถูกน�ำมาทดสอบ และ สามารถสร้างเป็นผลิตภัณฑ์หรือสิ่งใหม่ๆ ที่สามารถ แกป้ ญั หาใหก้ บั ผคู้ นไดจ้ รงิ ซง่ึ มกั มเี รอ่ื งของเทคโนโลยี และนวตั กรรมมาเกยี่ วขอ้ ง ตวั อยา่ งไอเดยี เจง๋ ๆ ทสี่ รา้ ง การเปลีย่ นแปลงทีช่ ดั เจน อาจนกึ ถึง เจา้ พอ่ แอปเป้ลิ สตีฟ จ๊อบ ทค่ี ิดวา่ จะท�ำอยา่ งไรให้น�ำเพลงเปน็ พนั ๆ เพลงมารวมอยู่ในกล่องเล็กๆ และพกพาไปฟังทีไ่ หน ก็ได้ ซ่ึงถือเป็นจุดก�ำเนิด IPod นวัตกรรมนี้ก็ท�ำให้ เครื่องเล่น CD พกพาคอ่ ยๆ สญู พนั ธุ์ไป รวมถึงการ เปล่ียนอุปกรณ์สื่อสารอย่างโทรศัพท์มือถือ ให้กลาย มาเป็นคอมพวิ เตอร์พกพา ที่รจู้ กั กนั ดี คือ Iphone ซง่ึ เปลยี่ นรปู แบบโทรศพั ทใ์ หไ้ มม่ ปี มุ่ และสามารถซมู เขา้ ออกได้ รวมถงึ ปรบั การแสดงภาพอตั โนมตั ติ ามการถอื โดยจดุ เร่ิมต้นเหลา่ นกี้ ็เร่ิมมาจากไอเดียทั้งสนิ้
สตารท์ อัพเรม่ิ ตน้ ทไ่ี อเดีย 25 BTS ROUTE MAP LOCKER SUKHUMVIT LINE 50 ตู้ SIOM LINE 24 ชว่ั โมง หากนกึ ถงึ สตารท์ อพั ไทยทมี่ ไี อเดยี มาจากจดุ เรม่ิ ตน้ เลก็ ๆ เชน่ คณุ นธิ พิ นธ์ CEO และ ผกู้ อ่ ตงั้ Washbox24 ทไ่ี ดไ้ อเดยี มาจากปญั หาของตวั เองตอนทท่ี ำ� งานออฟฟศิ แลว้ ตอ้ งการ ส่งเส้ือไปซักแต่รา้ นซักรดี ก็มักจะเปดิ ให้บรกิ ารถึงแค่ชว่ งเยน็ ทำ� ให้ไปสง่ ซักไม่ทนั หรอื ไป รับไมท่ ัน รวมถึงบางครัง้ ผ้าทซ่ี ักกอ็ าจจะมตี กหลน่ ไปบ้าง จึงเกดิ เปน็ ไอเดียธุรกจิ รบั ซกั ผา้ 24 ชวั่ โมง โดยใชบ้ ริการผ่านแอพพลเิ คชนั ท่สี ามารถส่งผ้าไปซักรวมถงึ มารับผ้ากลับไดท้ ี่ ตู้ Locker และยังสามารถตรวจสอบตดิ ตามผ้าท่ีสง่ ไปซกั ได้ ปัจจบุ นั นอกจากมตี ู้ Locker กว่า 50 ตทู้ ีใ่ ห้บริการในแนวรถไฟฟ้าแลว้ ยงั รบั สง่ เส้ือผา้ แบบ Delivery โดยกำ� หนดเวลา รบั ส่งไดเ้ องด้วย
26 สตาร์ทอพั เร่มิ ตน้ ที่ไอเดีย หรือคณุ ชฎิล CEO และผู้กอ่ ตง้ั Fixzy แอพพลเิ คชันเรียกช่างซ่อมบา้ นทุกรูปแบบ ไม่ว่างานใหญ่หรืองานเล็ก ซึ่งได้ไอเดียจากปัญหาของตนเองท่ีเกิดปั๊มน�้ำเสียกระทันหัน และไมส่ ามารถหาชา่ งมาซอ่ มได้ จงึ คดิ วา่ ปญั หาเรอื่ งการหาชา่ งซอ่ มนา่ จะเปน็ ปญั หาของ หลายๆ คน เช่นกัน จึงเกิดเป็นแพลตฟอร์มตัวกลางท่ีจับคู่ระหว่างช่างและผู้รับบริการ ซงึ่ สามารถหาช่างซอ่ มได้ผา่ นแอพพลิเคชนั โดยระบุปัญหาและเวลาที่ตอ้ งการรบั บริการ แลว้ ระบบจะหาชา่ งทอี่ ยใู่ นพน้ื ทใี่ กลเ้ คยี ง และโทรกลบั มาภายใน 1 ชว่ั โมง พรอ้ มประเมนิ ราคาใหเ้ บอ้ื งตน้ นอกจากนยี้ งั สามารถตรวจสอบประวตั ชิ า่ งทมี่ รี วี วิ จากผทู้ เ่ี คยใชบ้ รกิ ารดว้ ย จ ะ เ ห็ น ไ ด ้ ว ่ า ไอเดยี ในการสรา้ งสนิ คา้ หรอื บรกิ าร หากมกี ารใช้ ไอเดียที่เกิดข้ึนส่วน เทคโนโลยีมาประกอบ เพ่ือทำ�ให้เกิด Business ใหญ่จะมาจากการ Model ใหมๆ่ ซงึ่ จะทำ�ใหธ้ รุ กจิ มโี อกาสทำ�ซำ้� และขยาย สังเกตปัญหาที่ตัวเอง การเตบิ โตไปได้ มีและเจอ และเป็น ปญั หาทค่ี นสว่ นใหญก่ ็ อาจจะเจอเหมอื นๆ กนั ซึ่งยังไม่มีวิธีแก้ปัญหา ทีด่ พี อ จึงเกิดเปน็ ชอ่ ง ว่างในการทำ� ธุรกิจข้ึน เทคนคิ การหาไอเดยี หากตอนนีอ้ ยากเริม่ ตน้ สร้างธรุ กจิ สตารท์ อัพ แต่ยงั ไม่รู้จะท�ำอะไรดี ยังไม่มไี อเดยี ก่อนอ่ืนต้องรู้ก่อนว่าเราอยากท�ำธุรกิจสตาร์ทอัพจริงๆ ซึ่งการสร้างธุรกิจสตาร์ทอัพน้ัน คงจะไมใ่ ช่ธุรกจิ ธรรมดาทั่วไปแนๆ่ ตอ้ งเปน็ สิ่งใหมๆ่ หรอื อาจจะเปน็ อะไรทยี่ งั ไมม่ ใี คร เคยท�ำมาก่อน การหาไอเดียจึงเป็นเรื่องส�ำคัญ เทคนิคหรือวิธีที่จะช่วยในการหาไอเดีย สำ� หรบั การท�ำธุรกจิ สตาร์ทอพั อาจเริ่มต้นจาก
สตารท์ อัพเร่ิมตน้ ที่ไอเดีย 27 การสงั เกตปญั หา ปญั หาทอี่ าจจะพบเจอดว้ ยตนเอง หรอื ปญั หาทคี่ นสว่ นใหญม่ ี ซง่ึ เปน็ ปญั หาทอี่ าจจะ มมี านาน แตย่ งั ไม่มีใครสนใจแกไ้ ข การคิดถงึ ประโยชน์ต่อผู้ใช้ Facebook อะไรก็ตามที่สร้างข้ึนมาแล้วช่วยให้ มีรายได้จากค่าโฆษณา แต่ก็ คนไดป้ ระโยชน์ มกั จะขายได้ เชน่ ชว่ ยให้ สามารถชว่ ยใหค้ นสรา้ งธรุ กจิ ประหยดั เวลา ชว่ ยใหป้ ระหยดั เงนิ ชว่ ยให้ เป็นของตนเอง และเติบโต สร้างรายได้ ช่วยให้ใช้ความพยายาม ผ่านเฟสบุค๊ ไดจ้ ำ�นวนมาก น้อยลงในการท�ำบางส่ิงบางอย่าง ช่วย Youtube สร้างความสะดวกสบาย รวมถึงการช่วย เปิดโอกาสให้คนท่ีสร้างวิดีโอ แกป้ ญั หา หากทำ� สงิ่ เหล่านไี้ ดจ้ ะเป็นการ มีรายได้จากการยอมให้มี สร้างคุณค่าให้กับท้ังลูกค้าและกับธุรกิจ วีดีโออ่ืนมาโฆษณาคั่นก่อน ท่ีเราสรา้ งขนึ้ (win-win) ทำ�ใ ห ้ มี ค น ส ร ้ า ง เ นื้ อ ห า ดี ๆ มาลงผ่านยูทูปมากข้ึนเพื่อ การคดิ ถงึ รูปแบบธุรกจิ ใหมๆ่ หวังรายไดจ้ ากคา่ โฆษณา หรือการเปล่ียนแปลงลักษณะการ ด�ำเนินธุรกิจและบริการแบบเดิมๆ ซึ่งการ เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง น้ี มั ก จ ะ มี เ ท ค โ น โ ล ยี ม า เกยี่ วข้อง ตัวอย่าง เช่น Airbnb ทำ� ธุรกิจ ที่พัก แต่ไม่มีที่พักเป็นของตัวเองสักห้อง หรอื Uber ธุรกิจรถโดยสาร ทไี่ มม่ รี ถเปน็ ของตวั เองเชน่ กัน หรือ BUILK ผใู้ ห้บรกิ าร ระบบควบคุมต้นทุนธุรกิจก่อสร้างฟรี ซ่ึง สร้างเป็น Community และมีโมเดลเป็น แพลตฟอร์ม E-commerce เฉพาะส�ำหรับ สมาชิกกลุ่มผู้รับเหมา ซึ่งไม่มีสินค้าเป็น ของตัวเอง
28 สตารท์ อัพเร่มิ ตน้ ทไี่ อเดีย การคดิ ถึงเร่อื งท่เี รามคี วามเช่ียวชาญ ความสนใจ หรือความรู้ ความเช่ียวชาญอะไรบางอย่างเฉพาะทางท่ีเรามี หาก สามารถช่วยเหลือผู้คนและแก้ปัญหาให้กับผู้คนได้ อาจน�ำมาสู่ไอเดียในการสร้างธุรกิจ ทีด่ ี รวมถงึ ท�ำให้มีความสุขในการสร้างธรุ กิจเพราะเป็นส่ิงท่ีเรารักหรอื สนใจ คณุ ตราวทุ ธ์ิ หรอื คณุ เผา่ (Jitta) Bob Ederle “ผมชอบดูหุ้นและชอบวิเคราะห์ หนุ้ อยแู่ ลว้ เลยคดิ วา่ ทำ�ไมเราไมท่ ำ� เทคนิค SCAMPER เป็น อะไรท่ีเรารัก ท่ีเราเก่ง และช่วย เ ท ค นิ ค ใ น ก า ร ห า ไ อ เ ดี ย ใ ห ม ่ ให้คนอ่ืนทำ�เงินได้ เราก็น่าจะทำ� ผลิตภัณฑ์ใหม่ หรือบริการใหม่ เงนิ ได้ “ พัฒนาโดย Bob Ederle ซึ่งเป็นเทคนิคท่ีจะทำ�ให้เกิด Jitta เป็นเว็บไซต์ วธิ คี ดิ ใหมๆ่ จากการตง้ั ถาม 7 ขอ้ สำ�หรบั การลงทนุ แบบ Value Investing 01 ด ้ ว ย ห ลั ก ก า ร ข อ ง Warren Buffett คอื “Buy S = Substitute a Wonderful Company at a Fair Price” ซึ่งมีเครื่องมือ (การทดแทน) ช่วยให้คนลงทุนได้ง่ายขึ้น ผ่าน เคร่ืองมอื หลัก 2 อย่างคือ Jitta เราสามารถหาสิ่งใดมาทดแทน ใหด้ ีข้นึ ได้บา้ ง Line เพ่ือบอกมูลค่าหุ้นเทียบกับ ราคาตลาดวา่ อยใู่ นราคาทเ่ี หมาะสม เช่น การอ่านนิตยสารผ่าน Tablet แทน หรือไม่ (Fair Price) และ Jitta การอ่านจากนิตยสารเป็นเล่มหนังสือ Score เพอื่ บอกคุณภาพหุ้นหรือ หรอื การชำ� ระเงนิ โดยการสแกนบารโ์ คด้ ใน หาบริษัทท่ีดี (Wonderful แอพพลเิ คชนั แทนการจา่ ยเงินสด Company) ปจั จุบนั Jitta เปน็ เครื่องมือที่อยู่ในระบบซื้อขาย 02 ออนไลน์ของตลาดหลักทรัพย์ฯ (SET Streaming) C = Combine (การผสมผสาน) เราสามารถนำ� อะไรมาผสม หรือใช้รวมกนั ได้บา้ ง เช่น การรวมวิทยุ กล้องถ่ายรูป และ คอมพวิ เตอร์ ไวใ้ นโทรศพั ทม์ อื ถอื หรอื การ รวมเคร่ืองฟอกอากาศกับเครื่องปรับ อากาศไว้ด้วยกัน
สตาร์ทอัพเร่มิ ต้นทไ่ี อเดีย 29 การ Clone โมเดล หากยงั นกึ ไมอ่ อกว่าจะทำ� อะไรดี การน�ำไอเดียในการท�ำธุรกจิ ที่ประสบความส�ำเร็จ ในต่างประเทศ ท่ีในไทยอาจจะยงั ไมเ่ คยมใี ครทำ� มาก่อน อาจจะเป็นอกี แนวทางหน่งึ ซง่ึ เราอาจจะหาธรุ กจิ ทีพ่ สิ ูจนแ์ ลว้ ว่าสำ� เร็จ (เชน่ มีการเติบโตระดบั Unicorn) และใกลเ้ คียง กับความสนใจหรอื ความถนันของเรา แล้วลองนำ� เอาไอเดยี นน้ั มาประยุกต์ใชท้ ดสอบกบั ตลาดในประเทศไทยดู หากเหน็ โอกาสและแนวโน้มทีด่ ีกท็ �ำมันให้สุดไปเลย 03 06 A = Adapt E = Eliminate (การปรบั ใช)้ (การตดั ออก) เราสามารปรับเปลย่ี น ประยกุ ต์อะไรใหด้ ขี ้ึนได้บ้าง เราสามารถตดั อะไรออกได้บ้างที่จะทำ� ให้ดขี ึ้น เช่น การปรับรูปแบบการเรียนหนังสือจาก เชน่ การตดั ปมุ่ ของโทรศพั ทม์ อื ถอื ออก หรอื เรียนกับอาจารย์ เป็นการเรียนออนไลน์ การเอาส่วนไม่ดีจากอาหารออก (อาหาร หรือ การปรับรูปแบบโรงพยาบาลให้คล้าย ไขมนั ต�ำ่ / อาหารปราศจากน้�ำตาล/ กาแฟ กับโรงแรม ปราศจาก คาเฟอีน) 04 07 M = Modify/Magnify/Minify R = Rearrange/Reverse (การปรบั ปรุง / ขยาย/ ลด) (การเรียงใหม่) เราสามารถเปลย่ี นแปลงรปู แบบคณุ สมบตั อิ ะไรได้ เราสามารถจัดระบบใหม่ หรือกลับทิศทาง บ้างให้ดีขน้ึ ได้หรือไม่ เชน่ การทำ� ใหโ้ ทรศพั ทม์ อื ถอื มขี นาดเลก็ ลง เชน่ การสง่ เอกสารหรอื พสั ดจุ ากลกู คา้ ตอ้ ง เบาลง แตม่ ปี ระสิทธิภาพมากขน้ึ มาส่งท่ีร้านหรือไปรษณีย์ เป็นร้านไปรับ เอกสารที่จะส่งถึงท่ีลูกค้า หรือการจัด 05 เรียงช่องแช่แข็งใหม่จากเดิมที่อยู่ด้านบน เปน็ อยู่ดา้ นล่าง P = Put to Other Uses amp (การประยุกต์ใช้) ce เราสามารถนำ� สิง่ ทมี่ ีไปใช้ในรูปแบบอืน่ ได้มยั้ sr เช่น การน�ำห้องพักท่ีว่างไม่ได้ใช้ มาให้ คนอื่นเช่า หรือการใช้โทรศัพท์มือถือมา เปน็ รโี มทควบคมุ การเปดิ ปดิ ไฟในห้อง
30 สตารท์ อัพเรมิ่ ตน้ ทไี่ อเดยี เอาละหากคุณเร่ิมมีไอเดียในการท�ำอะไรบางอย่างแล้ว ลองน�ำมาตรวจสอบดูซิ วา่ ไอเดยี คณุ มีคณุ สมบตั ิเหลา่ น้หี รือไม่ IDEA CHECKLIST ไอเดยี นส้ี ามารถสรา้ ง ไอเดียนช้ี ่วยแกป้ ญั หา รายได้ได้ ใหก้ ับกลมุ่ ลูกค้าขนาดใหญ่ ไอเดียนีส้ ามารถสร้าง ส่งิ ที่คณุ เชย่ี วชาญ การเติบโตได้ ไดม้ าใชป้ ระโยชนก์ บั ไอเดยี นี้ ไอเดยี น้ีจะชว่ ยสรา้ ง คุณสามารถอธิบายไอเดียนี้ คุณคา่ ใหก้ ับลูกค้า ใหเ้ ขา้ ใจไดง้ า่ ยใน 1 ประโยค ตัวคณุ เองจะใชผ้ ลิตภณั ฑ์ ไอเดียนส้ี ามารถจูงใจให้ จากไอเดียนไ้ี อเดียของคณุ มี คนเกง่ ๆ อยากมารว่ ม ความแตกต่างจากส่งิ ท่ีมอี ยู่ ทำ�งานกับคณุ ได้ New feed Requests Messenger More แลว้ ถา้ นึกออกว่าจะท�ำอะไร แต่มีคนท�ำอยแู่ ลว้ ล่ะ หากคุณก�ำลงั ต่ืนเตน้ วา่ สง่ิ ท่ีคณุ คิดน้นั เจง๋ มาก แต่ปรากฎว่าเมือ่ หาขอ้ มลู กลบั พบว่ามีคนท�ำอยู่แล้ว ก็อย่าเพ่ิงท้อใจไป แสดงว่า “ไอเดีย” ของคุณนั้นเจ๋งเลยแหละ เพราะมคี นคดิ วา่ ดเี หมอื นกนั จงึ มคี นทำ� ยงั ไมต่ อ้ งกงั วลวา่ สงิ่ ทม่ี คี นทำ� อยแู่ ลว้ จะทำ� ไมไ่ ด้ เพราะในทุกตลาดกม็ ักจะมีคู่แข่ง และมีผลติ ภณั ฑท์ ่คี ลา้ ยๆ กันอยู่ ให้มองใน มมุ บวกวา่ เราสามารถใชป้ ระโยชนจ์ ากคแู่ ขง่ มาเพอื่ เปรยี บเทยี บกบั ไอเดยี ทเี่ ราจะทำ� ได้ และตอ้ งหาใหไ้ ดว้ า่ อะไรคอื จดุ เดน่ และเปน็ สงิ่ ทแี่ ตกตา่ งทจี่ ะตอบสนองลกู คา้ ไดด้ กี วา่
สตารท์ อพั เร่ิมต้นทไ่ี อเดยี 31 แลว้ ไอเดีย ทค่ี ิดมาจะดจี รงิ มยั้ ไอเดยี จะดเู จง๋ มาก หรอื จะแคด่ ธู รรมดา แต่เม่ือสุดท้ายหากสร้างมาแล้ว ไม่มีคนใช้ กเ็ ปลา่ ประโยชน์ ดังนนั้ สตารท์ อพั จะต้องนำ� ไอเดียมาทดสอบ เพื่อจะท�ำให้รู้ว่าไอเดีย ท่ีคดิ มานน้ั สามารถสรา้ งเป็นผลิตภณั ฑห์ รอื บริการทมี่ คี นตอ้ งการใช้จริงๆ หรือไม่ ยกตัวอย่างเช่น เรามีความเชี่ยวชาญดา้ นคณติ ศาสตร์ และชอบสอน ชอบถ่ายทอด ใหผ้ อู้ ื่น มรี บั จา้ งสอนพเิ ศษบ้างอยแู่ ลว้ แตอ่ ยากจะเตบิ โตมากขนึ้ จึงเกิดเป็นไอเดยี ทีจ่ ะทำ� “หลกั สูตรการสอนคณิตศาสตรอ์ อนไลน”์ เพอ่ื แกป้ ัญหาเรื่องการจดั การเวลา และการเดนิ ทางของนอ้ งๆ นกั เรียน ท�ำให้สามารถดไู ดท้ กุ ท่ีทกุ เวลา สง่ิ ทเ่ี ราคดิ มาเรยี บรอ้ ยแลว้ จากไอเดยี คอื ปญั หาและวธิ แี กป้ ญั หา แตจ่ ะรไู้ ดอ้ ยา่ งไร วา่ สง่ิ ทค่ี ดิ มาเปน็ ปญั หา จรงิ ๆ และเปน็ วธิ ีการแกป้ ญั หาท่ีเหมาะสม จึงต้องหาค�ำตอบวา่ น้องๆ ต้องการเรียนออนไลน์จรงิ หรือไม่ หรอื ต้องการไปเรียนพเิ ศษเพอื่ เจอเพื่อนๆ หรอื เพื่อหากิจกรรมทำ� นอกบ้าน ดงั น้นั สงิ่ ท่ีเราตอ้ งทำ� ตอ่ คอื สรปุ ไอเดยี เบ้ีองตน้ ตอ้ งสามารถเรยี บเรยี งเพอ่ื บอกหรอื อธบิ ายใหใ้ ครๆ เขา้ ใจไดง้ า่ ยวา่ สนิ คา้ หรอื บรกิ าร ของเราคอื อะไร และมฟี ีเจอร์ (Feature) หลักอะไรบ้าง มีความแตกต่างและสามารถส่ง มอบคุณค่าอะไรให้ลูกค้า รวมถึงตอบให้ได้ว่าลูกค้าของเราน่าจะเป็นใครโดยการก�ำหนด ลกู ค้าสมมติ (Persona)*
32 สตารท์ อพั เร่ิมต้นที่ไอเดีย หาข้อมลู สมั ภาษณ์เชงิ ลกึ หาข้อมูลเพิ่มเติมท่ีเก่ียวกับลูกค้า ขนั้ ตอนนเี้ ปน็ ขน้ั ตอนสำ� คญั เพอื่ ทจ่ี ะ เป้าหมายว่ามีขนาดตลาดเท่าไหร่ และมี รู้ว่าลูกค้าคิดอย่างไร ไม่ใช่ลูกค้าบอกว่า พฤตกิ รรมทเ่ี กยี่ วขอ้ งอยา่ งไร เชน่ คนจา่ ยเงนิ คิดอย่างไร โดยต้องหาลูกค้าเป้าหมายให้ หรอื คนใช้ใครเป็นคนตัดสินใจเลือกที่เรียน เจอหรือใกล้เคียงกับลูกค้าสมมติมากที่สุด พเิ ศษ และในแตล่ ะปมี เี ดก็ สอบเขา้ มหาวทิ ยาลยั เพ่ือทจ่ี ะมาสมั ภาษณ์ คำ� ถามทถ่ี ามควรจะ กค่ี น มเี ดก็ เรยี นพเิ ศษคณติ ศาสตรก์ ค่ี น ทำ� ไม เน้นไปที่ค�ำถามปลายเปิด เช่น อย่างไร ถึงเรียนพิเศษ คนที่ไม่เรียนเตรียมตัวสอบ ทำ� ไม มากกว่าใช่หรือไม่ และต้องไม่เป็น อย่างไร คำ� ถามชน้ี ำ� ตวั อยา่ งเชน่ หากเรมิ่ ตน้ ถามวา่ ปกตนิ อ้ งตดั สนิ ใจเรยี นพเิ ศษจากอะไร คำ� ตอบทไ่ี ด้ อาจจะมมี ากมายไมว่ า่ จะเปน็ เรยี นตามเพอื่ น ผปู้ กครองเลอื กให้ ชอื่ เสยี งผสู้ อน ผสู้ อน ที่สอนสนุก สอนเข้าใจ เก็งโจทยถ์ ูก การเดินทางท่ใี กล้ เวลาท่ีสะดวก ราคาทเี่ หมาะสม จะเห็นได้ว่าแค่ค�ำถามเดียวอาจจะได้ค�ำตอบท่ีหลากหลายที่พอจะน�ำมาวิเคราะห์ เพม่ิ เตมิ ได้ ซงึ่ นอกจากคำ� ถามตงั้ ตน้ นอ้ี าจนำ� ไปสคู่ ำ� ถามอน่ื ๆ ทตี่ อ่ เนอ่ื งจากคำ� ตอบของ ผู้ถกู สมั ภาษณ์ไดอ้ กี มากมาย เช่น • นอ้ ง เตรียมตัวสอบอย่างไร QA • ชอบอาจารย์ทีส่ อนแนวไหน การสัมภาษณ์ควรเน้น • ชอบวิธกี ารเรยี นแบบไหน การเจอและพูดคุยกับ • คดิ อย่างไรถา้ ต้องเรยี นออนไลน์ ก ลุ ่ ม ลู ก ค ้ า เ ป ้ า ห ม า ย • ผปู้ กครองมสี ว่ นชว่ ยตดั สินใจ มากกวา่ การทำ� Surveys เก่ียวกับเรยี นพิเศษอย่างไร เพราะจะไดข้ อ้ มลู ทด่ี กี วา่ • ถ้ามีคณิตศาสตร์ออนไลน์ให้เรียน และทำ�ใหส้ ามารถสงั เกต คดิ วา่ อะไรคอื ฟเี จอรท์ ส่ี ำ� คญั ทตี่ อ้ งการ พฤติกรรมได้จากวิธี การตอบคำ�ถาม
สตารท์ อัพเรม่ิ ตน้ ทไี่ อเดยี 33 ซ่ึงค�ำถามเหล่าน้ีอาจต้องใช้ศิลปะและ ประโยชน์จากการ ทกั ษะในการตงั้ คำ� ถามเพอื่ ใหไ้ ดข้ อ้ มลู เชงิ ลกึ ประเมิน หลังจากไดส้ มั ภาษณ์ มากท่สี ุด และเปน็ ประโยชน์ตอ่ การตดั สินใจ เชิงลึกแล้วจะทำ�ให้รู้ว่าไอเดีย นำ� ไอเดยี นน้ั มาพฒั นาต่อเปน็ ผลติ ภณั ฑ์ ท่ีเราคิด ต้องปรับปรุงอะไร แนวโนม้ ของคำ�ตอบ อาจทำ�ให้ ประเมนิ ความเป็นไปได้ รู้ว่านักเรยี นยอมจ่ายเงิน และ จากค�ำถามเชิงลึกอาจจะพอเห็น สามารถเรยี นรผู้ า่ นออนไลนไ์ ด้ แนวโน้มของค�ำตอบ ว่าลูกค้าคิดอย่างไร แต่การตัดสินใจเรียนมาจาก ซึ่งยิ่งถาม ก็จะย่ิงได้ค�ำตอบท่ีหลากหลาย ผู้สอนที่มีช่ือเสียงเป็นหลัก และค่อยๆ มีความชัดเจนขึ้น ในตอนท้าย แ ล ะ ต ้ อ ง ก า ร ใ ห ้ เ รี ย น ผ ่ า น ของค�ำถามอาจจะลองน�ำไอเดียท่ีเรียบเรียง Mobile และ Tablet ไดด้ ว้ ย มาแล้วเล่าให้ฟัง และทดสอบโดยลองขาย ทำ�ให้อาจจะกลับมาทบทวนว่า ในราคาที่คิดว่าเหมาะสม และดูว่าลูกค้า ควรจะสร้างช่ือเสียงให้ตัวเอง เป้าหมายจะซื้อหรือไม่ หากไม่ซื้อต้องหาให้ กอ่ น หรือไปทำ�ระบบใหก้ ับครู ไดว้ า่ ทำ� ไมถงึ ไมซ่ อื้ หรอื ไอเดยี นต้ี อ้ งปรบั ปรงุ ผู้สอนท่ีมีช่ือเสียงแทน หรือ อย่างไรถึงจะซ้ือ ซึ่งก็จะท�ำให้พอประเมินได้ อาจทำ�ใหเ้ ห็นโอกาสอน่ื ๆ แทน วา่ ไอเดียนีม้ คี วามเป็นไปได้หรอื ไม่ เชน่ จากตงั้ ใจทำ�ระบบการสอน ออนไลน์ ประเมินแลว้ นักเรียน อาจจะต้องการระบบข้อสอบ ออนไลน์มากกว่า เปน็ ตน้
34 สตารท์ อพั เร่มิ ตน้ ท่ีไอเดีย ซงึ่ สดุ ทา้ ยหากไอเดยี ทนี่ ำ� มาทดสอบแลว้ มแี นวโนม้ ทด่ี ี มคี นสนใจ กอ็ ยา่ เพง่ิ ตนื่ เตน้ ดใี จไป เพราะนเี่ ปน็ แคจ่ ดุ เรมิ่ ตน้ ทบ่ี อกวา่ เราควรเดนิ ตอ่ แตไ่ มไ่ ดบ้ อกวา่ ทำ� แลว้ จะสำ� เรจ็ แนน่ อน เพราะการสร้างสตารท์ อัพนั้นยังมอี กี หลายองคป์ ระกอบทีจ่ ะทำ� ให้ธรุ กจิ ประสบ ความส�ำเร็จ แต่ประโยชนข์ องการทดสอบไอเดียนี้ จะช่วยให้เรา “ลดความเสี่ยง” จาก การท�ำในสง่ิ ที่คนไม่ต้องการได้ สงิ่ ส�ำคัญคอื ไอเดียทด่ี ีจะไม่มีความหมาย หากไม่ได้ลงมือทำ� ไปลงมือท�ำกนั เถอะ IDEAS ARE CHEAP EXECUTION IS EVERYTHING
LIST YOUR IDEA 100% Edit Note
36 เปลยี่ นไอเดียให้เป็นผลติ ภณั ฑ์ 03 เปลีย่ นไอเดีย ใหเ้ ปน็ ผลติ ภัณฑ์ วธิ ีสร้างผลติ ภัณฑ์ แบบ Lean Startup เมอ่ื ไอเดียเริ่มมคี วามชดั เจนแล้ว ก็จะเขา้ สู่กระบวนการสร้างผลติ ภณั ฑ์ แต่วธิ กี าร สรา้ งผลติ ภัณฑ์หากเปน็ แบบ SMEs ท่ัวไป ท่มี กั จะตอ้ งท�ำให้ได้ผลติ ภณั ฑท์ ี่สมบูรณ์แบบ กอ่ น อาทิ เช่น สินคา้ ตอ้ งดี มีครบทุกฟังก์ชัน ตอ้ งมฟี เี จอร์เยอะๆ เว็บไซตต์ ้องสวยงาม ถงึ จะยอมปลอ่ ยผลติ ภณั ฑอ์ อกไป ซง่ึ กวา่ จะสรา้ งผลติ ภณั ฑเ์ สรจ็ อาจจะใชเ้ วลาเปน็ ปหี รอื มากกว่าน้ัน และสุดท้ายอาจจะมีฟังก์ชันมากมายเกินไปส�ำหรับผู้ใช้ ซ่ึงการท�ำแบบนี้จะ ท�ำให้เสยี เวลาและทรัพยากรโดยเปลา่ ประโยชน์ การสรา้ งผลติ ภณั ฑแ์ บบสตารท์ อพั จงึ มักจะสรา้ งโดยใช้วธิ แี บบ Lean Startup ซงึ่ เปน็ กระบวนการทเี่ นน้ การสรา้ งคณุ คา่ ใหก้ บั ลูกคา้ จะสร้างเฉพาะส่งิ ท่ีจำ� เปน็ เพื่อความ รวดเรว็ ประหยดั และสะดวกตอ่ การปรบั ปรงุ พัฒนาไดอ้ ย่างรวดเร็ว ดว้ ยวิธี สรา้ ง (Build) วัดผล (Measure) และเรยี นรู้ (Learn) โดย กระบวนการนจี้ ะเปน็ วงจรวนลปู (Loop) ไป เรอ่ื ยๆ เพอ่ื พฒั นาตอ่ เนอื่ งใหไ้ ดผ้ ลติ ภณั ฑท์ ่ี สมบูรณแ์ ละมคี ุณคา่ กบั ลูกค้ามากท่สี ดุ
เปลยี่ นไอเดียให้เป็นผลติ ภณั ฑ์ 37 MVP MINIMUM VIABLE PRODUCT เริม่ ตน้ ด้วยการสรา้ ง (Build) คือการออกแบบผลิตภัณฑ์ต้นแบบ (Prototype)* ซงึ่ ยงั ไม่ใชผ่ ลิตภณั ฑ์ท่สี มบรู ณ์ แต่ จะเน้นท่ีความรวดเร็วในการสร้าง สามารถท�ำได้ง่ายๆ และประหยัด ด้วยหลักการของ MVP (Minimum Viable Product)* คือเน้นท�ำส่ิงท่ีน้อยท่ีสุดที่สามารถใช้งานและสร้าง คณุ คา่ ใหก้ บั ลกู คา้ ได้ หากตอ่ ยอดจากไอเดยี สอนคณติ ศาสตรอ์ อนไลนก์ ารทำ� MVP อาจจะ เปน็ แคก่ ารอดั วดี โี อตวั อยา่ งการสอนงา่ ยๆ โดยอาจจะทำ� การแยกอดั เปน็ 2 รปู แบบคอื แบบ ทเ่ี หน็ หน้าผ้สู อน และแบบท่ไี มเ่ ห็นหน้าผ้สู อน โดยอาจจะอัดจากกลอ้ งโทรศัพทม์ อื ถือ แลว้ นำ� ไฟลม์ าลงผา่ นชอ่ งทางตา่ งๆ เชน่ ยทู ปู หรอื เฟสบคุ๊ แลว้ ลองสง่ ใหก้ ลมุ่ ลกู คา้ เปา้ หมายดู ซงึ่ การทำ� แบบงา่ ยๆ นจ้ี ะชว่ ยใหป้ ระหยดั เวลาในการสรา้ งและยงั คงนำ� เสนอคณุ คา่ หลกั ของ ไอเดยี ได้
38 เปลีย่ นไอเดียใหเ้ ป็นผลิตภัณฑ์ ทง้ั นเ้ี พอื่ ใหเ้ หน็ ภาพเปรยี บเทยี บกบั วธิ กี ารสรา้ งผลติ ภณั ฑแ์ บบเดมิ ๆ ธรุ กจิ มกั จะเรมิ่ ต้นจากการสร้างระบบโดยซื้อกล้องคุณภาพสูงมาอัดแบบเห็นหน้าผู้สอน สร้างไฟล์วีดีโอ ให้พรอ้ มครบทกุ บทเรียน 20 บท ทำ� หนงั สือประกอบการเรยี นครบทุกเล่ม สรา้ งระบบคลัง ข้อสอบพร้อมเฉลยอย่างละเอียด มีระบบถามตอบอัตโนมัติ ซ่ึงน่าจะเป็นระบบท่ีดีมาก แตก่ วา่ จะนำ� ออกขายไดอ้ าจใชเ้ วลามากกวา่ 1 ปี และเมอ่ื นำ� ออกขายจรงิ อาจพบวา่ ลกู คา้ กลมุ่ เปา้ หมายไมไ่ ดช้ อบวธิ กี ารสอนทนี่ ำ� เสนอ หรอื ปญั หาอยทู่ ว่ี า่ ผสู้ อนสอนไมเ่ กง่ หรอื ถงึ อาจจะสอนได้ดแี ละมีคนสนใจในการสอนออนไลน์บ้าง แต่ระบบขอ้ สอบทีท่ ำ� มากลับไมม่ ี คนใช้ ซง่ึ หากเราประยกุ ตก์ ารสรา้ งโดยการทำ� แคต่ น้ แบบหรอื MVP กอ่ นจะชว่ ยใหท้ ดสอบ ได้ว่าจุดเด่นของผลิตภัณฑ์ที่เราน�ำเสนอ สามารถขายได้หรือไม่และมีอะไรท่ีจะต้อง ปรบั ปรุงตอ่ เพอ่ื ใหด้ ีขึน้ List สงิ่ ท่คี ณุ คิดไว้ว่าอยาก จะทำ�ทั้งหมด เก่ียวกับไอเดียของ คุณ แล้วลองดูว่าอะไรคือสิ่งท่ี สำ�คัญที่สุด ท่ีจะส่งมอบคุณค่าให้ ลกู คา้ ได้ และสามารถสร้างไดอ้ ยา่ ง รวดเร็ว ส่ิงไหนทำ�ได้ยากและไม่ จำ�เปน็ อาจจะเกบ็ ไวก้ อ่ น (อยา่ ลมื วา่ ฟีเจอร์ทุกอย่างท่ีคุณคิดว่าดีลูกค้า อาจจะไม่ใช้งานเลยก็ได้) ซ่ึงหลัง จากนำ�ผลิตภัณฑ์ออกสู่ตลาดไป แล้วจะพอเห็นแนวทางเองว่าผล ตอบรับเป็นอย่างไร ควรจะต้อง ปรบั ปรงุ อยา่ งไร ซง่ึ บางครง้ั การทำ� MVP อาจจะไม่จำ�เป็นต้องใช้ เทคโนโลยีกไ็ ด้
เปลี่ยนไอเดียให้เปน็ ผลิตภณั ฑ์ 39 คณุ แจค๊ กติ ตนิ นั ท์ CEO ผกู้ อ่ ตง้ั CliamDi ทใี่ หบ้ รกิ ารเคลม ประกนั ภยั รถยนต์ผา่ น แอพพลเิ คชนั พูดถงึ การทำ� MVP วา่ “เรา จะไม่ Coding Program จนกวา่ เราจะมน่ั ใจว่าใช่” วธิ ีการทใ่ี ช้ ในการสรา้ งตวั ตน้ แบบของ CliamDi คอื การสรา้ ง Wireframe โดย วาดรปู หน้าตาจ�ำลองของแอพฯ ใสก่ ระดาษหลายๆ หนา้ โดยเนน้ ฟีเจอรห์ ลัก เพียงอย่างเดียว เพื่อให้ผู้ใช้งานลองทดสอบดูก่อน โดยให้ผู้ใช้งานลองกดปุ่ม ใดๆ ในกระดาษ กจ็ ะทำ� การเปลย่ี นกระดาษเปน็ แผน่ อน่ื ใหผ้ ทู้ ดสอบเหน็ เสมอื น กบั การใช้งานจริงผ่านแอพฯ และสังเกตการใช้งานของผู้ใช้วา่ ติดขดั อะไรหรือ ไม่ รวมถงึ จากการลองทดสอบกบั ผใู้ ชจ้ ะทำ� ใหไ้ ดค้ วามเหน็ ใหมๆ่ ทม่ี ปี ระโยชน์ ตอ่ การปรับปรุงจนพร้อมท่ีจะไป Coding Program จริงต่อไป การออกแบบ (Design) คอื สว่ นประกอบสำ�คัญในการสรา้ งผลติ ภัณฑ์ การสร้างผลิตภัณฑ์นั้นไม่ว่าจะอยู่ในช่วงเร่ิมต้นที่เป็น Prototype หรือตอนท่ีเป็น สินค้าสมบูรณ์แล้ว ส่ิงท่ีสตาร์ทอัพต้องให้ความส�ำคัญ และน�ำมาใช้ประกอบการสร้าง ผลิตภัณฑ์ให้ดีย่ิงข้ึนคือเรื่องของการออกแบบ (Design) ท้ังในด้านประสบการณ์ท่ีดีของ ผใู้ ช้ (UX : User Experience)* และหนา้ ตาความสวยงามของสนิ คา้ หรอื โปรแกรม (UI : User Interface)* เพอื่ ใหส้ ามารถตอบสนองความคาดหวงั และความตอ้ งการของลกู คา้ ไดอ้ ยา่ งดี ซึ่งจะช่วยให้การตัดสินใจใช้บริการ หรือการกลับมาใชซ้ �ำ้ มีมากขึน้
40 เปลย่ี นไอเดยี ใหเ้ ปน็ ผลิตภัณฑ์ ลองเปรยี บเทยี บกนั ดวู า่ หากมธี รุ กจิ ขายคอรส์ ออนไลนเ์ หมอื นกนั แตอ่ อกแบบระบบ แตกตา่ งกนั ดงั ตวั อยา่ งของธรุ กจิ A และ B ดา้ นลา่ ง ระบบจากธรุ กจิ ใดใชง้ านไดส้ ะดวกกวา่ หากมลี กู คา้ ตอ้ งการสมคั รใช้บรกิ ารและส่งั ซื้อคอรส์ เรียน ขั้นตอนการสมัครและสั่งซือ้ คอร์สเรียนออนไลน์ ของธรุ กจิ A และ B ธรุ กจิ A ธรุ กิจ B สมัคร/REGISTER กรอกข้อมลู ชื่อ-สกุล / สมคั รโดยกดลงิ ก์ สงั่ ซอ้ื /BUY เพศ / Email / ผา่ น Facebook เรียน/LEARN Password / โรงเรยี น / หรือ กรอกเฉพาะ วันเดือนปเี กิด / อายุ / Email และ Password ทอี่ ยู่ / เบอรโ์ ทรศัพท์ ในการสมัคร • ระบุคอร์สเรยี นท่สี ั่งซ้ือ • ระบคุ อรส์ เรยี นทสี่ งั่ ซอ้ื • ลูกค้าโอนเงนิ ผา่ น • ช�ำระเงนิ ผา่ นบัตร ธนาคาร เครดิต หรอื ลิงก์ไปที่ • ลูกคา้ โทรแจ้งโอนเงนิ ธนาคารเพ่ือชำ� ระเงนิ หรือแจ้งผ่านระบบ ไดเ้ ลย • เจา้ หนา้ ทตี่ รวจสอบ • เรม่ิ ดคู อรส์ เรยี น ยอดเงนิ ออนไลน์ และ • เจ้าหนา้ ทเ่ี ปิดระบบให้ ดาวน์โหลดเอกสาร เรยี นออนไลน์ ไดเ้ ลย • เจา้ หนา้ ท่ีส่งเอกสาร ประกอบการเรียน • รอรบั เอกสารประกอบ การเรียน • เรมิ่ ดคู อรส์ เรยี นออนไลน์
เปลยี่ นไอเดยี ใหเ้ ป็นผลิตภณั ฑ์ 41 UI/UX DESIGNER ดูคร่าวๆ ก็รู้ว่าธุรกิจ B สะดวกกว่า User Experience แน่นอน ซึง่ ธรุ กิจ B หากลกู ค้าตดั สินใจซ้ือ (UX) คอร์สเรียนแล้วสามารถช�ำระเงินและรับชม อาจไมไ่ ดห้ มายถงึ แคก่ าร ไดเ้ ลยภายในไมเ่ กนิ 5 นาที แตธ่ รุ กจิ A อาจ ออกแบบประสบการณท์ ด่ี ขี อง จะใช้เวลามากกว่า 2 วัน ท�ำให้ระหว่างนี้ ผู้ใช้เฉพาะในเร่ืองผลิตภัณฑ์ ลูกค้ามีโอกาสเปล่ียนใจไม่ซื้อคอร์สเรียน เท่าน้ัน แต่รวมถึงทุกเร่ือง ได้ จากตัวอย่างท�ำให้เห็นว่าการ Design ทุ ก ข้ั น ต อ น ที่ เ ก่ี ย ว ข ้ อ ง กั บ ให้ทุกๆ ข้ันตอนของการใช้เว็บไซต์หรือ ประสบการณ์ของผู้ใช้ ต้ังแต่ แอพพลิเคชนั ใหส้ ามารถใชง้ านง่าย รวมถึง ก่อนซ้อื จนกระทง่ั ตดั สินใจซ้อื หากต้องการหาอะไรที่เก่ียวข้องก็สามารถ รวมถึงการได้รับบริการหลัง หาได้สะดวก จะสร้างความประทับใจและ การขาย ซ่ึง UX สามารถ สร้างประสบการณ์การใช้งานที่ดีให้กับผู้ใช้ ประยกุ ตใ์ ชไ้ ดก้ บั ทกุ ธรุ กจิ และ ซ่ึงจะส่งผลดีต่อสินค้าและบริการของธุรกิจ หากทุกๆ กระบวนการท�ำได้ดี มากข้นึ จะสร้างความประทับใจ และ หากตอ้ งการเขา้ ใจเรอ่ื ง UI UX มากขน้ึ ทำ� ใหอ้ ยากกลบั มาใชซ้ ำ�้ รวมถงึ ลองสังเกตหรือลองใช้สินค้าและบริการของ มีการแนะน�ำและบอกต่อเอง สตารท์อัพท่ีประสบความส�ำเร็จดูว่า เค้า (จากตวั อยา่ งเดมิ คอรส์ ออนไลน์ ออกแบบหน้าตา แอพพลเิ คชนั หรือเว็บไซต์ หากธุรกิจ B ท่ีสั่งซื้อได้ง่าย ได้ดีขนาดไหน จากความสวยงาม ความ เพียงแค่ 5 นาที แต่เมื่อมี สะดวก ความง่ายในการใช้งาน ตลอดจน ข้อสงสัย กลับไม่มีช่องทาง กระบวนการอน่ื ๆ วา่ ตอบสนองตอ่ ความคาด ให้สามารถถามกับผู้สอนได้ หวงั ของลกู คา้ ไดม้ ากนอ้ ยเพยี งไร เพอื่ นำ� มา โดยตรง หรือสามารถถามได้ ใช้เป็นแนวทางในการสร้าง UI UX ของ แตอ่ กี 2 วนั ถงึ จะไดร้ บั คำ� ตอบ ผลติ ภัณฑ์ของเราใหด้ ีมากขน้ึ ตอ่ ไป ธุรกิจ B นี้ ก็อาจจะไมไ่ ด้สรา้ ง ประสบการณ์ท่ีดีให้กับผู้ใช้ได้ อยา่ งสมบรู ณ์)
42 เปลี่ยนไอเดยี ใหเ้ ป็นผลิตภัณฑ์ วดั ผลจากกลุ่มเปา้ หมาย (Measure) หลงั จากปลอ่ ยผลติ ภณั ฑต์ น้ แบบไปแลว้ จะรไู้ ดอ้ ยา่ งไรวา่ ผลติ ภณั ฑข์ องเราคนชอบ หรอื ไม่ ตอ้ งมกี ารวดั ผลทดี่ ใี นมมุ ของสนิ คา้ ตน้ แบบ ถงึ แมจ้ ะผา่ นขน้ั ตอนการพสิ จู นไ์ อเดยี หลักมาแล้ว แต่ส่ิงที่ต้องมาวัดผลกันต่อก็คือการใช้งานจริงของผู้ใช้ว่าตอบสนองต่อส่ิงที่ เรานำ� เสนอมากนอ้ ยขนาดไหน โดยการเกบ็ ขอ้ มลู และฟดี แบค จากผใู้ ชง้ านกลมุ่ เปา้ หมาย ซ่ึงกลุ่มน้ีนอกจากจะเป็นกลุ่มท่ีเราสมมติข้ึนมาตอนต้นว่าน่าจะเป็นกลุ่มลูกค้าเป้าหมาย (Persona)* แลว้ หากเราหาคนทีอ่ ยู่ในกล่มุ Early Adopter* ได้ดว้ ยจะดีมากเพราะคน กลมุ่ น้จี ะชอบลองอะไรใหมๆ่ โดยอาจจะไม่สนใจวา่ สงิ่ น้ันจะตอ้ งดมี าก และยังจะช่วยให้ เราได้ฟดี แบคดๆี นำ� มาปรบั ปรุงใหส้ ินค้าเราดขี ้ึนดว้ ย วัดอย่างไร? สงิ่ ท่ีง่ายท่สี ุดอาจวดั จากการ สอบถามคล้ายๆ กับชว่ งที่พิสจู นไ์ อเดยี โดยโทร ไปถามความคดิ เหน็ ของผใู้ ช้ ซง่ึ เปน็ กลมุ่ เปา้ หมายที่ ไมจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งมจี ำ� นวนเยอะมากอาจจะแคป่ ระมาณ 10 - 20 คนกไ็ ด้ แตข่ อใหเ้ ปน็ คนทไ่ี ดท้ ดลองใชจ้ รงิ ๆ โดยการสอบถามจะเน้นไปที่การใช้งานฟังก์ชัน หลักว่าส่งมอบคุณค่าให้ลูกค้าได้จริงหรือเปล่า เพ่ือน�ำมาประเมินว่าต้องปรับปรุงอย่างไร เช่น สอบถามว่าการใช้งานระบบออนไลน์เป็นอย่างไร รูปแบบการสอนแบบเห็นหน้าผู้สอน กับการสอน แบบไมเ่ หน็ หนา้ ผสู้ อนชอบแบบใดมากกวา่ วธิ กี าร สอนเรยี นแลว้ เขา้ ใจหรือไม่ หรือมอี ะไรทอี่ ยากให้ ปรับปรุงหรือไม่ ซ่ึงลูกค้าท่ีรู้สึกติดขัดไม่สะดวก สบายในการใชง้ านจะใหค้ วามเหน็ และแนะนำ� มา เองถงึ ความต้องการเพิ่มเติม
เปลย่ี นไอเดียใหเ้ ป็นผลิตภัณฑ์ 43 เรียนรเู้ พอื่ ปรบั ปรุงใหด้ ีข้ึน (Learn) หลงั จากการวดั ผลจะทำ� ใหเ้ ราไดข้ อ้ มลู เพมิ่ เตมิ ซงึ่ อาจจะตรงกบั ทเ่ี ราคดิ ในตอนตน้ หรอื อาจจะไมต่ รงกบั ทเี่ ราคดิ เลยกเ็ ปน็ ไปได้ ซงึ่ ขอ้ มลู เหลา่ นจ้ี ะทำ� ใหเ้ รามาวเิ คราะหต์ อ่ ได้ ว่าเราควรจะท�ำอะไรเพิ่มเติม หรือควรปรับปรุงเปลี่ยนแปลงอะไร จากตัวอย่างระบบ ออนไลน์ ข้อมลู ท่ไี ด้จากการสอบถามผใู้ ชอ้ าจจะมหี ลากหลาย เช่น คุณภาพความชดั ของ ภาพยงั ไมด่ ี เสยี งไมค่ อ่ ยชดั สอนเขา้ ใจดี สอนสนกุ ชอบการสอนแบบเหน็ หนา้ ผสู้ อน อยาก ใหม้ กี ารสอนโจทย์มากกวา่ นี้ อยากให้มีเอกสารประกอบ อยากให้มรี ะบบท่จี ดจำ� ไดว้ ่าดไู ป ถึงไหนแลว้ จะได้กลับมาดูอีกครัง้ ไดส้ ะดวกมากข้นึ เป็นต้น ซึ่งหากความเหน็ ไหนมีซำ้� กัน มากๆ จะท�ำใหเ้ ราร้เู องวา่ มีสิ่งไหนทจี่ ะตอ้ งปรับปรุง ทั้งน้ีข้ันตอนการเรียนรู้ปรับปรุงควร เน้นไปท่ีฟังก์ชันหลักว่าสามารถส่งมอบ คณุ คา่ ไดห้ รอื ไม่ อยา่ งกรณนี ฟี้ งั กช์ นั หลกั คอื คุณภาพของการสอนผ่านระบบออนไลน์ หากวเิ คราะหแ์ ลว้ วา่ การสอนทำ� ไดด้ ี สอนได้ เข้าใจและสนุก เพียงแต่ขาดเรื่องคุณภาพ ความคมชัดของเสียงและภาพ ส่ิงท่ีควรท�ำ ก็คือ ท�ำระบบการสอนออนไลน์ในรูปแบบ การสอนท่ีเห็นหน้าผู้สอน โดยใช้กล้องที่มี คุณภาพสูงในการถ่ายท�ำ โดยเน้นโจทย์ให้ เพ่ิมข้ึนและท�ำเอกสารประกอบการสอน สว่ นอนื่ ๆ ทเี่ ปน็ สว่ นเสรมิ อาจจะนำ� มาพฒั นา ตอ่ ไดใ้ นภายหลงั หากเปน็ สง่ิ ทล่ี กู คา้ ตอ้ งการ เช่น ระบบข้อสอบ หรือการจดจ�ำว่าเรียน ถึงบทท่ีเท่าไหร่เพื่อความสะดวกในการกลับ มาดู เป็นต้น
44 เปลยี่ นไอเดยี ให้เป็นผลิตภณั ฑ์ แต่หากจากการวดั ผลไดข้ ้อสรปุ วา่ วิธีการสอนยังท�ำได้ไมด่ ี และสอนไมเ่ ขา้ ใจ อาจ จะต้องกลบั มาวิเคราะหใ์ หม่วา่ ควรจะท�ำระบบเลยหรอื ไม่ เพราะคุณภาพการสอนที่สอน ให้เข้าใจถอื เป็นปจั จยั หลักทส่ี ง่ มอบคุณค่า หากทำ� ได้ไมด่ ี ถงึ จะสร้างระบบท่ีดอี ย่างไรก็ อาจจะไม่มีคนซื้อ โดยอาจจะต้องกลับไปพัฒนาการสอน หรือหาผู้สอนคนอ่ืนท่ีสอนได้ เข้าใจกว่าแลว้ ค่อยมาเข้าส่กู ระบวนการ สร้าง วัดผล เรยี นรู้ใหม่ BUILD - MEASURE - LEARN จะเหน็ ได้วา่ กระบวนการเปลีย่ นไอเดียให้เปน็ ผลิตภณั ฑ์ โดยใช้วธิ แี บบ Lean น้นั (Build - Measure - Learn) จรงิ ๆ แลว้ คอื เทคนคิ ของการตดั ลดสงิ่ ทไ่ี มจ่ ำ� เปน็ ในการพฒั นา ผลติ ภณั ฑ์ออกไป และเนน้ การสร้างผลติ ภัณฑ์ ทคี่ ำ� นงึ และนกึ ถึงผู้ใช้กอ่ น (Outside in) ดงั นนั้ ผทู้ ส่ี นใจจะทำ� ธรุ กจิ สตารท์ อพั จงึ ควรออกไปคน้ หาขอ้ มลู ความสนใจ ความตอ้ งการ ของลกู คา้ โดยการพบปะพดู คยุ กบั กลมุ่ ลกู คา้ เปา้ หมายใหม้ ากทส่ี ดุ เพราะนอกจากจะได้ เข้าใจลกู คา้ แลว้ เราอาจจะได้มุมมอง หรอื ข้อมูลใหมๆ่ มาตอ่ ยอดผลิตภณั ฑ์ไดอ้ ีกดว้ ย ซ่ึงสุดท้ายจะน�ำไปสู่การพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์ที่ตรงกับความต้องการของตลาดมากท่ีสุด จนอยู่ในชว่ งที่เรียกวา่ Product Market Fit หรอื ทเ่ี รียกวา่ สนิ คา้ ติดตลาดน่ันเอง
46 น�ำผลติ ภณั ฑ์ออกสตู่ ลาด 04 น�ำผลิตภัณฑ์ ออกส่ตู ลาด น�ำผลติ ภณั ฑ์ ออกสู่ตลาด เมื่อผลิตภัณฑ์หรือสินค้าของเราได้ผ่าน วธิ กี ารแบบ Lean คอื สรา้ ง - วดั ผล - เรยี นรู้ แลว้ ถึงแม้จะยังไม่ใช่ผลิตภัณฑ์ที่ดีท่ีสุด แต่อย่าง น้อยก็ม่ันใจได้ว่าผลิตภัณฑ์นี้มีกลุ่มลูกค้าและ มีความต้องการ ขั้นต่อไปคือท�ำอย่างไรให้ สนิ คา้ นเี้ ขา้ ถงึ กลมุ่ ลกู คา้ เปา้ หมายมากทสี่ ดุ เพอื่ ใหเ้ กดิ การใชง้ านและการบอกตอ่ ซงึ่ โดยทว่ั ไป แลว้ วธิ กี ารทำ� การตลาดใหธ้ รุ กจิ เปน็ ทร่ี จู้ กั มกั จะ เปน็ การสรา้ งเวบ็ ไซต์ และโปรโมทผา่ นชอ่ งทาง ตา่ งๆ เชน่ Facebook Fanpage หรอื Instagram หรอื การทำ� ใหก้ ลมุ่ เปา้ หมายคน้ หาธรุ กจิ เราเจอ ไดง้ า่ ยขึน้ ผา่ นการท�ำ SEO (Search Engine Optimization) และการลงโฆษณา Google adword ซึง่ สง่ิ เหลา่ น้ีมกั จะเป็นจดุ เริม่ ต้นของ ธุรกจิ ส่วนใหญ่ทต่ี อ้ งการใหส้ ินคา้ เปน็ ท่ีรูจ้ กั
น�ำผลิตภณั ฑ์ออกส่ตู ลาด 47 แตว่ ธิ กี ารของสตารท์ อพั นน้ั ในการทำ� การตลาดเพอื่ เขา้ ถงึ ลกู คา้ ไมไ่ ดแ้ คเ่ พยี งทำ� การ ตลาดอยา่ งเดยี วเทา่ นน้ั แตจ่ ะเนน้ ในเรอื่ งของการวดั ผลในสง่ิ ทที่ ำ� ดว้ ย ซงึ่ จะตอ้ งเรยี นรเู้ รว็ และวิเคราะห์ทุกข้ันตอนของการได้มาซ่ึงลูกค้า เพื่อปรับปรุงให้แต่ละข้ันตอนน้ันมี ประสิทธิภาพมากขึน้ ผา่ นเครอื่ งมือทเ่ี รียกวา่ AARRR Metrics* ซงึ่ ถูกคิดคน้ โดย Dave McClure ผู้กอ่ ตงั้ กองทุน 500 Startups โดย AARRR น้ีเปน็ เสมือนทอ่ กรองการได้มาของ ลกู คา้ ซงึ่ จะชว่ ยชวี้ ดั วา่ กจิ กรรมทท่ี ำ� แตล่ ะขน้ั ตอนมปี ระสทิ ธภิ าพหรอื ไม่ และตอ้ งปรบั ปรงุ อย่างไร โดยตัวย่อของ AARRR Metrics แต่ละตวั คือ ACQUISITION A : ACQUISITION ACTIVATION การทำ� ให้ธรุ กิจเปน็ ที่รจู้ กั RETENTION REVENUE A : ACTIVATION คิดค้นโดย REFERRAL การทำ� ให้คนทร่ี จู้ กั ธรุ กิจเรม่ิ ตน้ ใชง้ าน Dave McClure R : RETENTION การท�ำใหค้ นท่ีใช้งานแล้วมีการใช้งานซ้�ำ R : REVENUE การทำ� ใหค้ นทีใ่ ช้งานมีการสัง่ ซอ้ื R : REFERRAL การท�ำใหค้ นสั่งซ้ือมกี ารบอกตอ่
48 นำ� ผลติ ภัณฑ์ออกส่ตู ลาด ยกตวั อยา่ งเชน่ หากเราสรา้ งแอพพลเิ คชนั เกย่ี วกบั BASIC การให้บริการข้อมูลวิเคราะห์หุ้น ซึ่งมีทั้งแบบบริการฟรี PREMIUM (Basic) และบรกิ ารพเิ ศษเพมิ่ เตมิ ทต่ี อ้ งเสยี เงนิ (Premium) เราตอ้ งทำ� การโปรโมทใหแ้ อพฯ นเี้ ปน็ ทร่ี จู้ กั และทำ� ใหค้ น ทร่ี จู้ กั เรม่ิ ตน้ สมคั รและใชบ้ รกิ าร สามารถกลบั มาใชง้ าน ซ�้ำ สนใจบริการเสริมแบบเสียเงิน และสุดท้ายมีความ ประทบั ใจมากถงึ ขนั้ บอกตอ่ ซง่ึ จดุ เรม่ิ ตน้ อาจจะมาจาก การโปรโมทให้คนเข้าถึงแอพฯ น้ีให้เป็นที่รู้จักจ�ำนวน 1,000 คน แต่สุดท้ายกว่าจะมาเป็นลูกค้าท่ีมีคุณภาพ อาจจะไดเ้ พยี งแค่ 1 คน (ทซ่ี อ้ื สนิ คา้ มกี ารกลบั มาซอื้ ซำ้� และมีการบอกต่อ) ส่ิงส�ำคัญคือกว่าจะผ่านมาแต่ละ ขนั้ ตอน เราตอ้ งเกบ็ ขอ้ มลู เพอ่ื วเิ คราะหว์ า่ แตล่ ะกจิ กรรม ที่เราท�ำนั้น สิ่งไหนเป็นสิ่งท่ีดี ส่ิงไหนเป็นสิ่งท่ีควรต้อง ปรับปรุง ซึ่งหากวิเคราะห์และปรับปรุงให้ดีได้ในแต่ละ ขน้ั ตอนอาจจะชว่ ยทำ� ใหม้ ลี กู คา้ คณุ ภาพเพม่ิ ขน้ึ จาก 1 คน เป็น 100 คน กไ็ ด้ 1 ACQUISITION การท�ำใหธ้ รุ กิจ เปน็ ท่ีร้จู ัก เป็นข้ันตอนแรกที่จะท�ำให้ธุรกิจเราไปถึงกลุ่มเป้าหมายซ่ึงมีหลาย ช่องทางที่สามารถท�ำได้ เน่ืองจากเราจะพอรู้กลุ่มเป้าหมายของธุรกิจอยู่แล้ว เราก็อาจจะลงโฆษณา Facebook ท�ำ SEO ลงโฆษณาผ่าน Social Media หรอื สอื่ ต่างๆ รวมถงึ เขยี น Blog ใหค้ วามรูท้ เ่ี กีย่ วขอ้ งกบั กลุ่มเปา้ หมายของ เรา หรอื แมก้ ระทงั่ ออกบธู โปรโมทสนิ คา้ ในงานตา่ งๆ ทเี่ กย่ี วขอ้ ง แจกโบวช์ วั ร์ ตามสถานท่ีกลุ่มเป้าหมายอยู่ ซึ่งการท�ำให้ธุรกิจเป็นท่ีรู้จักสามารถท�ำได้ท้ัง ออนไลน์ หรือออฟไลน์ เพือ่ ให้ลูกคา้ กลมุ่ เปา้ หมายรู้จกั ธรุ กจิ ของเรามากที่สุด
Search
