คู่มือตัวชี้วัดการท่องเที่ยวโดยชุมชนจัง

กจิ กรรมแหง่ ความสขุ บา้ นรอ่ งปลาขาว  ไหว้พระประธำนวดั ร่องปลำขำว  ชมศำลพ่อบำ้ นและต้นมะข่ำต้นใหญ่ อำยกุ ว่ำ 100 ปี  เรียนรู้ปรชั ญำเศรษฐกิจพอเพียงทบ่ี ำ้ น นำยทรวง ทองฟู มกี ำรปลกู ผักสวนครวั สวนผลไม้ แปลงนำข้ำว บ่อปลำอย่ำงครบวงจร  เย่ียมชมกล่มุ อำชีพตำ่ ง ๆ เลีย้ งไกพ่ ืน้ เมอื ง กำรเพำะ เห็ดนำงฟำ้ กำรปลูกมะนำวในทอ่ ปลูกถ่ัวอนิ คำ และ กลุ่มโรงสีขำ้ วในชุมชน  แวะชม “หนองเงนิ ” หนองน้ำธรรมชำติท่ีอดุ มสมบรู ณ์ ตลอดทงั้ ปี  จดุ พักผ่อนยำมบำ่ ยริมท่งุ นำ พรอ้ มจบิ น้ำสมุนไพร ทอี่ ยู่ : บ้ำนรอ่ งปลำขำว หมทู่ ่ี 7 ตำบลห้วยสกั อำเภอเมือง จงั หวัดเชียงรำย ติดต่อ : คณุ ทรงพร คำพุธ โทรศพั ท์ : 081-2874675 50

บา้ นปา่ สักทอง Pa Sak Thong ต.แมก่ รณ์ อ.เมอื ง จ.เชียงราย แหลง่ ผลติ ผกั ปลอดสารพษิ บ้านปา่ สกั ทอง จงั หวดั เชยี งราย บ้ำนป่ำสักทอง เป็นศูนย์กำรเรียนรู้ เศรษฐกิจพอเพียงตำมแนวพระรำชดำริของ พระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัว โ ดยเร่ิม ดำเนินกำรมำตั้งแต่ ปี 2555 มุ่งเน้นเป็นจุด เรียนรู้ให้ชำวบ้ำนและเกษตรกรท่ัวไป ได้เข้ำไป เรียนรู้กำรปลูกผักปลอดสำรพิษ ส่งผลให้ ปัจจุบัน มีกำรขยำยพ้ืนท่ีเพำะปลูกไปตำมพื้นที่ ส่วนตัวของสมำชิก ภำยใต้มำตรฐำนกำรผลิต เดียวกัน คือ มำตรฐำน GAP และเป็นแหล่ง ศึกษำดูงำนใหก้ ับกลุม่ เกษตรกรอ่ืนๆ อกี ด้วย 51

กิจกรรมแหง่ ความสขุ บา้ นปา่ สกั ทอง  ศูนยก์ ำรเรยี นรเู้ ศรษฐกจิ พอเพยี ง  ชมกำรสำธิตกำรปลูกผักปลอดสำรพิษ ตำมข้ันตอนตำ่ งๆ หำกมำในชว่ งฤดกู ำล ชมกำรปลูกข้ำวไรซ์เบอรี่ และผกั ฤดูหนำว อำทิ กะหล่ำมว่ ง ซกู ินี่ แครอท กะหล่ำหวั ใจ ผักกำดขำว แตงกวำ ฯลฯ  กำรทำปุย๋ หมักชวี ภำพ ลดกำรใช้สำรเคมี ในชุมชน  เยี่ยมชมโรงงำนผลิตหลังคำดินขอ  ชมกำรผลติ ไม้กวำดทำงมะพร้ำวคุณภำพดี  กล่มุ จกั สำนอปุ กรณ์หำปลำ อำทิ ข้อง ไซ ขนำง เป็นต้น  ชมิ หมยู อรสชำตดิ ี สดๆ ใหมๆ่ ทโี่ รงงำน ทีอ่ ยู่ : บำ้ นปำ่ สกั ทอง หมูท่ ่ี 13 ตำบลแมก่ รณ์ อำเภอเมือง จังหวดั เชยี งรำย 57000 ติดตอ่ : คุณอินจันทร์ บุญตัน โทรศพั ท์ : 085 044 1347 52

บา้ นศรดี อนชยั Ban Sri Don Chai ต.ศรดี อนชัย อ.เชยี งของ จ.เชยี งราย เทยี่ วชมวฒั นธรรมไทลอื ผกั ผอ่ นทีน่ ่ี โฮมสตย์ ชมุ ชนไทลอื บา้ นศรดี อนชยั ไทล้ือเป็นกลุ่มชำติพันธ์ุที่มีประเพณี วัฒนธรรมท่ีงดงำม มีภูมิปัญญำที่น่ำสนใจ โดยเฉพำะอัตลักษณ์เด่นด้ำนภำษำ กำรแต่ง กำย ทีน่ ักท่องเทีย่ วให้ควำมสนใจ บ้ำนศรีดอนชัย เป็นแหล่งผลิตผ้ำทอไท ลอ้ื ทส่ี วยงำมแห่งหน่ึง อย่ำงผ้ำทอลำยน้ำไหล เป็นลำยโบรำณสะท้อนให้เห็นวิถีชีวิตตำม ลักษณะกำรตั้งรกรำกถิ่นฐำนท่ีมักจะอำศัยอยู่ ริมแม่น้ำ จึงเกิดเป็นลำยผ้ำทอน้ีข้ึน ผ้ำทอแต่ ละลำยจะสะท้อนให้เห็นระบบคิด ควำมเชื่อ และระบบนิเวศน์ของชุมชน จึงกลำยเป็นมนต์ เสน่ห์ของ ไทยลื้อบ้ำนศรีดอนชัย นอกจำกนี้ กำรทอผำ้ ของชำวไทลือนัน้ มเี ทคนิคพเิ ศษใช่ว่ำ เพียงแต่ลำยผ้ำ ยังรวมถึงกำรย้อม กำรทอ กำรเก็บรักษำ ทำให้ผ้ำทอไทลื้อเก็บและคง ควำมสวยงำมอยูไ่ ดน้ บั ร้อยปีอกี ดว้ ย 53

กิจกรรมแหง่ ความสุขบา้ นศรดี อนชยั  อร่อยกับอำหำรไทลือ้  ชมกำรแสดงพนื้ บ้ำนไทล้อื  ชมกำรสำธติ กำรทอผ้ำไทลือ้ และเลือกซ้อื ผลิตภณั ฑ์ผำ้ ทอของชมุ ชน เชน่ เครอื่ งจักสำน  ทพ่ี ักโฮมสเตย์  แหลง่ ทอ่ งเทยี่ วใกลเ้ คยี ง - พิพธิ ภัณฑ์ลอ้ื ลำยคำ - วดั ศรีดอนชยั - ศูนย์ทอผ้ำบำ้ นศรีดอนชยั - วดั พระธำตดุ อยย่ำม่อน - พระธำตุ 5 เจดยี ์ ท่อี ยู่ : บ้ำนศรีดอนชัย หมทู่ ่ี 7 ตำบลศรีดอนชยั อำเภอเชยี งของ จังหวัดเชียงรำย ติดต่อ : นำงแวน่ แก้ว ภริ มย์ 089-7599496 , นำยเกษม อะทะวงษำ 081-3669447 ธนนติ ย์ 058-7205192 54

แบบประเมนิ ตัวชว้ี ดั การทอ่ งเที่ยวโดยชุมชน จงั หวดั เชยี งราย เครอื ขา่ ยการท่องเท่ียวโดยชุมชนจงั หวัดเชียงราย ปี 2559 55

แบบประเมินตวั ชว้ี ดั การท่องเทยี่ วโดยชมุ ชน จังหวัดเชียงราย เครือข่ายการทอ่ งเทีย่ วโดยชุมชนจงั หวัดเชยี งราย ปี 2559 ด้วยสำนักวิชำกำรท่องเที่ยว มหำวิทยำลัยรำภัฏเชียงรำยได้ร่วมกับเครือข่ำยกำรท่องเที่ยวโดย ชุมชนจังหวัดเชียงรำย จัดทำแบบประเมินตัวช้ีวัดกำรท่องเท่ียวโดยชุมชนจังหวัดเชียงรำยข้ึน โดยมี วัตถุประสงค์เพ่ือเป็นแนวทำงกำรประเมินศักยภำพชุมชนที่มีกำรจัดกำรท่องเที่ยวโดยชุมชนให้เป็นแหล่ง ท่องเท่ยี วชุมชนของจังหวดเชียงรำย โดยกำรจัดทำแบบประเมิน ฯ คร้ังน้ีทำงคณะกรรมกำรเครือข่ำยกำร ท่องเที่ยวโดยชุมชนได้มีควำมประสงค์จะใช้ผลกำรวิจัยเร่ือง กำรพัฒนำชุมชนต้นแบบของกำรท่องเที่ยว โดยชุมชนในจังหวัดเชียงรำย ของผู้ช่วยศำตรำจำรย์ ดร.ชูกล่ิน อุ่นวิจิตร ในกำรพิจำรณำกำหนด องค์ประกอบและตัวชี้วัดหลักของกำรท่องเท่ียวโดยชุมชนจังหวัดเชียงรำยเพ่ือใช้ประเมินแหล่งท่องเท่ียว ชุมชมของจังหวัดเชียงรำยท่ีมีกำรจัดกำรท่องเท่ียว ซึ่งประกอบด้วยองค์ประกอบ 4 ด้ำน ได้แก่ 1) ด้ำน องค์กรชุมชน 2) ด้ำนทรัพยำกรธรรมชำติและวัฒนธรรม 3) ด้ำนกำรจัดกำร 4) ด้ำนกำรเรียนรู้ ทั้งนี้ได้ใช้ คมู่ อื มำตรฐำนกำรทอ่ งเทียวโดยชุมชน CBT-I และคู่มือเกณฑ์มำตรฐำนกำรบริหำรจัดกำรแหล่งท่องเที่ยว โดยชมุ ชน (ฉบบั ปรบั ปรุง ปี2558) ขององคก์ ำรบรหิ ำรกำรพัฒนำพื้นที่พิเศษเพ่ือกำรท่องเท่ียวอย่ำง ยั่งยืน (องค์กำรมหำชน) เปน็ ส่วนประกอบในกำรกำหนดตวั ชี้วัดแต่ละองค์ประกอบเพื่อให้อดคล้องกับทิศทำงกำร พัฒนำกำรทอ่ งเทีย่ วโดยชมุ ชนของหน่วยงำนทเ่ี ก่ยี วข้องอีกดว้ ย ดงั นน้ั แบบประเมินตัวชี้วดั กำรทอ่ งเทีย่ วโดยชุมชนจังหวัดเชยี งรำยฉบับน้ี จะประกอบด้วย องคป์ ระกอบหลักของกำรท่องเที่ยวโดยชุมชน 4 ดำ้ น และ 55 ตวั ชี้วดั ดังน้ี องค์ประกอบท่ี 1 ด้ำนองค์กรชมุ ชน จำนวน 12 ตัวช้วี ดั องคป์ ระกอบท่ี 2 ดำ้ นทรพั ยำกรธรรมชำตแิ ละวฒั นธรรม จำนวน 12 ตัวชีว้ ัด องคป์ ระกอบท่ี 3 ด้ำนกำรจัดกำร จำนวน 19 ตวั ชี้วัด องคป์ ระกอบที่ 4 ดำ้ นกำรเรียนรู้ จำนวน 12 ตัวชวี้ ดั 56

องคป์ ระกอบด้านที่ 1 องค์กรชุมชน ประกอบดว้ ยตวั ชวี้ ัด ดังนี้ มี ไม่มี ตวั ชี้วดั   1. เปดิ โอกำสใหค้ นในชมุ ชนมีส่วนร่วมในกำรแสดงควำมคดิ เห็น ร่วมคิด รว่ มวำงแผน กำรท่องเท่ียวของชมุ ชน   2. ชุมชนมีควำมรู้สกึ ถึงควำมเป็นเจำ้ ของที่แสดงใหเ้ หน็ อยำ่ งเปน็ รูปธรรม เชน่ กำรเขำ้ มำรับทรำบข้อมูลกำรเขำ้ ร่วมกจิ กรรมทเี่ กย่ี วข้องทำงกำรท่องเท่ยี ว ร่วมคิด รว่ มแก้ไข ปญั หำ   3. เปดิ โอกำสให้ กลมุ่ เยำวชน กลุ่มผสู้ งู อำยุ กลุม่ สตรี กลุ่มแมบ่ ้ำน และ/หรือกลุม่ อนื่ ๆ ใหไ้ ดร้ บั ประโยชน์และมโี อกำสเข้ำมำมีสว่ นรว่ มในกำรจดั กิจกรรมทำงกำรท่องเทีย่ ว หรือจำหนำ่ ยผลิตภณั ฑ์ของชุมชนให้กับนักท่องเทยี่ ว   4. ชุมชนมีควำมสำมัคคีและให้ควำมรว่ มมอื ในกำรจดั กำรท่องเทีย่ วของชมุ ชน   5. มีกำรทำงำนรว่ มกบั ภำคีเครือขำ่ ยอื่นๆทง้ั ภำยในและภำยนอกชมุ ชน เช่น มีกำรทำ ควำมร่วมมอื (MOU) กำรรว่ มทำกจิ กรรมกับภำคเี ครือข่ำยด้ำนกำรตลำด และดำ้ น อ่นื ๆท่ีเกยี่ วข้องกบั กำรท่องเที่ยว   6. มปี รำชญผ์ ู้รู้ หรือผูม้ คี วำมร้ทู กั ษะทส่ี ำมำรถถ่ำยทอดควำมรู้ ประสบกำรณ์ดำ้ น ทรพั ยำกรธรรมชำติ วิถีวัฒนธรรม ชุมชนให้แก่บคุ คล และหน่วยงำนทส่ี นใจได้   7. มีกำรรวมกลุม่ อำชีพต่ำงๆ ที่ส่งเสริมกำรจัดกจิ กรรมและสร้ำงผลติ ภัณฑท์ ำงกำร ท่องเที่ยวทหี่ ลำกหลำย   8. มคี วำมภำคภูมใิ จในศักยภำพในกำรทำงำนด้ำนกำรทอ่ งเทยี่ ว   9. มีกำรบูรณำกำรกำรจดั กำรกำรทอ่ งเทีย่ วรว่ มกนั ระหวำ่ งกลมุ่ /ชมรม/สมำคมตำ่ งๆ ท้งั ภำยในและภำยนอกชมุ ชน   10. มกี ำรใช้หลกั คุณธรรมจริยธรรมมำใช้ในกำรบริหำรจัดกำรกำรท่องเทย่ี วของชมุ ชน อำทิ กำรบริหำรจัดกำรกลุม่ วสิ ำหกิจชมุ ชน   11.มรี ะบบสังคม หรือควำมสัมพนั ธ์ของชุมชนทีม่ ีควำมเขำ้ ใจไปในทิศทำงเดยี วกนั   12.มีกำรสรำ้ งสรรคก์ จิ กรรม ผลิตภัณฑท์ ี่ส่งเสริมกำรทอ่ งเที่ยวของชมุ ชนอย่ำง สม่ำเสมอและต่อเนือ่ ง 57

องค์ประกอบดา้ นที่ 2 ทรพั ยากรธรรมชาติและวฒั นธรรมองคก์ รชมุ ชน ประกอบดว้ ยตวั ชวี้ ดั ดังนี้ มี ไม่มี ตวั ชวี้ ัด   1. มที รพั ยำกรทำงวัฒนธรรมทเ่ี ปน็ เอกลกั ษณ์ของท้องถนิ่ ที่เดน่ ชัด อำทิ ประวตั ิศำสตร์ ศิลปวัฒนธรรม โบรำณสถำน โบรำณวัตถุ และภูมิปญั ญำ   2. มีทรัพยำกรธรรมชำติท่ีอดุ มสมบรู ณ์ และสำมำรถเอ้อื ตอ่ กำรสร้ำงกิจกรรมกำร ท่องเทย่ี วของชุมชนได้   3. มีกำรใหค้ วำมสำคัญในภมู ิปัญญำท้องถ่ินของชมุ ชนกบั กิจกรรมในวถิ ชี วี ิต เช่น กำร แต่งกำยพ้ืนเมือง กำรพดู ภำษำทอ้ งถิน่ ของชุมชน   4. มีกำรจัดกจิ กรรมกำรสรำ้ งจติ สำนกึ ใหค้ นในชมุ ชนตระหนกั ถงึ ควำมสำคญั กำร อนรุ กั ษ์ ฟ้นื ฟูทรัพยำกรธรรมชำตแิ ละวฒั นธรรม   5. มวี ถิ กี ำรผลิตที่พ่ึงพำและใชท้ รพั ยำกรธรรมชำตแิ ละวฒั นธรรมอย่ำงยงั่ ยืน โดยใช้ วตั ถดุ ิบในท้องถน่ิ ทมี่ ีควำมปลอดภัยจำกสำรพิษ และ/หรือไมท่ ำลำยสิง่ แวดลอ้ ม มำ สรำ้ งเป็นผลิตภณั ฑข์ องชมุ ชนเพ่ือใช้งำนหรอื จำหนำ่ ย โดยผลิตภัณฑ์ท่ีเปน็ มติ รกบั สิ่งแวดลอ้ ม   6. มีวิธกี ำรอนรุ กั ษ์ทรัพยำกรธรรมชำตแิ ละวัฒนธรรมทท่ี ำให้เกดิ แรงบนั ดำลใจใหแ้ ก่ผู้ พบเหน็   7. มกี ำรจดั ทำฐำนข้อมูลทรัพยำกรธรรมชำตแิ ละวัฒนธรรมในท้องถิน่ โดยมกี ำรสบื ค้น กำรเก็บรวบรวม รักษำฟืน้ ฟปู รับปรงุ ฐำนขอ้ มลู และทำกำรเผยแพร่อย่ำงสม่ำเสมอ   8. มีกำรฟนื้ ฟแู ละบำรุงรกั ษำทรพั ยำกรธรรมชำติและวัฒนธรรมอยำ่ งต่อเนอื่ ง อำทิกำร ปรับปรุงภูมทิ ัศนข์ องพน้ื ท่ีตำมควำมเหมำะสม กำรปลูกปำ่ กำรขยำยพันธุ์พืชในป่ำ เปน็ ตน้   9. มกี ำรนำทรัพยำกรธรรมชำติมำสรำ้ งมลู คำ่ เพ่ิมใหเ้ ปน็ กิจกรรมทำงกำรท่องเทีย่ วที่ นักท่องเที่ยวได้รว่ มอนุรักษท์ รัพยำกรธรรมชำติในชมุ ชน   10. มกี ำรนำวถิ ีวัฒนธรรมมำสรำ้ งมูลคำ่ เพิ่มใหเ้ ป็นผลติ ภัณฑห์ รอื กิจกรรมทำงกำร ท่องเทีย่ วทีบ่ ง่ บอกถึงอตั ลักษณ์วิถีวัฒนธรรมของชุมชน   11. ชุมชนมขี ้อตกลง กฎ กติกำท่ีแสดงถึงกำรอนรุ ักษท์ รัพยำกรธรรมชำติและวัฒนธรรม   12. ชุมชนมีเสน้ ทำงท่องเทยี่ วทส่ี อดคล้องกบั สภำพพืน้ ที่ สภำพภมู ิศำสตร์ วถิ ีชวี ติ และ วฒั นธรรม รวมไปถึงสอดคล้องกับทรัพยำกรทำงกำรท่องเที่ยวของชมุ ชน 58

องค์ประกอบด้านที่ 3 การจดั การ ประกอบด้วยตวั ชีว้ ัด ดงั นี้ มี ไม่มี ตัวชวี้ ัด   1. มกี ำรประยุกตใ์ ชห้ ลักปรัชญำเศรษฐกจิ พอเพียงมำเปน็ แนวทำงกำรบรหิ ำรจดั กำร กำรท่องเท่ียวของชุมชน   2. มีข้อตกลง หรอื กำรกำหนดกฎ-กตกิ ำ ข้อระเบียบในกำรบริหำรจัดกำรกำรทอ่ งเทย่ี ว ของกลมุ่ ท่องเทยี่ วชุมชนร่วมกนั และสมำชิกสำมำรถปฏิบัติตำมข้อกำหนดนนั้   3.มีกำรจัดจดุ จำหน่ำยผลิตภณั ฑแ์ ละบรกิ ำรทำงกำรท่องเท่ียวใหแ้ ก่นักท่องเท่ียว   4. มผี ู้ประสำนงำนด้ำนกำรท่องเที่ยวของชมุ ชนในกำรจัดทำขอ้ มูลขำ่ วสำรและเผยแพร่ ประชำสัมพันธ์กำรทอ่ งเทย่ี ว ของชมุ ชนผำ่ นสือ่ ระบบออนไลนห์ รือสื่อสง่ิ พิมพ์ให้ นกั ท่องเทีย่ วไดร้ ับรู้อยำ่ งสม่ำเสมอ อำทิ ปฏิทินกิจกรรมกำรทอ่ งเทยี่ วตำมฤดูกำล ขอ้ มลู อำหำรท้องถิน่ ผลไม้ และอ่นื ๆ   5. มกี ำรเช่อื มโยงกำรท่องเท่ยี วกบั กจิ กรรมกำรพฒั นำดำ้ นอื่น ๆของชุมชน หรอื หนว่ ยงำนอื่นอำทิ กำรปลูกผักปลอดสำรพิษ กำรพฒั นำผลิตภณั ฑ์พืน้ บ้ำนเชน่ กำรทอ เสอ่ื กำรทอผ้ำ กำรทำสวน กำรปลูกขำ้ วเปน็ ตน้   6. มีกลไก ชอ่ งทำง วธิ ีกำร หรือกิจกรรมกำรทำงำนรว่ มกนั เพื่อกำรบริหำรจัดกำร ท่องเที่ยวโดยชมุ ชนกับ หนว่ ยงำนองคก์ รภำครฐั ได้แก่ องค์กำรบรหิ ำรสว่ นตำบล (อบต.) องค์กรปกครองสว่ นท้องถ่ิน (อปท.) เทศบำลหรือองค์กรภำครฐั อนื่ ๆ ซงึ่ ถือ เปน็ ผ้รู ับรองชุมชนในพ้ืนท่ี   7. มกี ำรจัดทำแผนพฒั นำกำรทอ่ งเทย่ี วของชุมชนอยำ่ งเป็นระบบ มีควำมชัดเจนของ ทศิ ทำงกำรพฒั นำ มีกำรปรบั ปรงุ พัฒนำแผนงำนกำรท่องเทีย่ วทส่ี ำมำรถยกระดบั กำร ทอ่ งเที่ยวของชมุ ชนอยเู่ สมอทุกๆปี   8. มีกำรจัดทำฐำนข้อมูลทะเบยี นประวตั ิสมำชิกให้เป็นปจั จุบันอยูเ่ สมอทกุ ๆ ปี   9. มีกำรบริหำรจัดกำรกำรกระจำยรำยได้ท่ีเกิดจำกกำรท่องเทย่ี วสผู่ ้มู ีส่วนเก่ยี วขอ้ ง ทำงกำรทอ่ งเทยี่ วในชุมชนอย่ำงเป็นธรรม   10. มขี ้อตกลง หรือกำรกำหนดกฎ-กติกำ ข้อระเบยี บในกำรจดั กำรสิ่งแวดล้อมภำยใน ชมุ ชน อำทิ กำรจัดกำร ขยะในชมุ ชนและภำยในแหล่งท่องเทย่ี ว   11. มขี อ้ ตกลง หรือกำรกำหนดกฎ-กตกิ ำ ข้อระเบยี บในกำรจัดกำรวฒั นธรรมทอ้ งถิน่   12. มกี ำรจัดสรรรำยได้ที่เกดิ จำกกำรท่องเทีย่ วเพื่อสำธำรณะประโยชน์ในชุมชน   13. มสี มุดบญั ชีเงนิ ฝำกท่รี ะบุชื่อบญั ชี “กลมุ่ กำรท่องเทยี่ วชมุ ชน” หรือมีระบบกำรเงิน และบญั ชีทช่ี ัดเจน โปร่งใส และตรวจสอบได้ที่เป็นปัจจบุ ันอยู่เสมอ 59

องค์ประกอบดา้ นที่ 3 การจัดการ ประกอบด้วยตวั ชีว้ ัด (ต่อ) มี ไมม่ ี ตวั ชว้ี ัด   14. ชุมชนสำมำรถบรหิ ำรจัดกำรกำรท่องเทยี่ วไดด้ ้วยตนเองโดยกำรจัดทำข้อมูลสถิติ นกั ทอ่ งเที่ยวทีเ่ ข้ำมำท่องเท่ียวในชุมชนรวมถงึ มกี ำรประเมินควำมพึงพอใจของ นกั ทอ่ งเท่ยี วและสรุปผลกำรประเมินหลังจำกมำท่องเทีย่ ว อีกท้ัง นำผลกำรประเมินมำ ปรบั ใช้เป็นแนวทำงกำรพัฒนำกำรท่องเทย่ี วของชุมชน   15. มีกำรจัดกิจกรรมพัฒนำศักยภำพดำ้ นควำมรู้ ทักษะทำงกำรท่องเทีย่ วให้กับสมำชกิ กำรท่องเทยี่ วของชุมชนอย่ำงต่อเน่ือง   16. มกี ลไกกำรจัดกำรประชุมของกล่มุ สมำชิกกำรท่องเทย่ี วตำมควำมเหมำะสมของแต่ ละชมุ ชน   17. กำรกำหนดเปำ้ หมำยกลุ่มนกั ท่องเทีย่ ว กำหนดช่วงเวลำกำรทอ่ งเที่ยวตำมควำม เหมำะสมกบั ชมุ ชนและฤดูกำลทอ่ งเทย่ี ว   18. มีกำรเตรียมควำมพร้อมเรื่องควำมปลอดภัยตำมลักษณะภมู ปิ ระเทศของชมุ ชน อำทิ กำรอบรมใหค้ วำมรู้ เกยี่ วกบั กำรปฐมพยำบำล กำรอพยพในฤดูนำ้ หลำก ควำมรู้ เก่ียวกบั กำรดบั เพลงิ กำรซอ้ มแผนแผน่ ดนิ ไหวกำรซอ้ มแผนไฟไหม้ เปน็ ต้น   19.กำรจัดทำป้ำยส่ือควำมหมำย ปำ้ ยสญั ลกั ษณ์ ป้ำยบอกทำงทช่ี ดั เจนและป้ำยเตือน ในจดุ ทีม่ ีควำมเสยี่ ง 60

องค์ประกอบด้านที่ 4 การเรยี นรู้ ประกอบด้วยตวั ชี้วดั ดังน้ี มี ไม่มี ตวั ช้ีวดั   1. มกี ำรปรับใช้เทคโนโลยเี พื่อกำรท่องเทย่ี วท่ีเหมำะสมกบั สภำพของชมุ ชน   2.เปิดโอกำสใหค้ นในชมุ ชนได้เรยี นรู้ส่ิงใหม่ๆ ผ่ำนกิจกรรมกำรทอ่ งเที่ยวของชมุ ชน   3. มีกจิ กรรมที่สำมำรถสรำ้ งควำมประทบั ใจด้ำนอำรมณ์และเสรมิ ควำมรูใ้ ห้กบั นักท่องเท่ียวได้   4. มกี ำรจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้หรอื ประเมนิ ผลหลงั กำรจดั กิจกรรมกำรท่องเทีย่ ว ภำยในกลมุ่ กำรท่องเท่ยี วอย่เู สมอ   5. กล่มุ ท่องเที่ยวชมุ ชนสำมำรถสรำ้ งกำรมสี ่วนรว่ มและแลกเปลี่ยนเรียนรู้เกีย่ วกับขอ้ มูลชมุ ชน วิถี วัฒนธรรมทรพั ยำกรธรรมชำติระหวำ่ งนักท่องเท่ยี วกับกลุ่มทอ่ งเที่ยวชมุ ชนได้   6. มศี ูนย์กำรเรียนรู้ และ/หรือจดุ กำรเรยี นรู้เกยี่ วกบั วถิ วี ฒั นธรรม ทรพั ยำกรธรรมชำติ ของชุมชนสำหรับให้บริกำรแกน่ กั ท่องเท่ียว   7. มกี ิจกรรมกำรสำรวจ คน้ หำ รวบรวมข้อมลู และสร้ำงกำรรับร้แู ละควำมเข้ำใจ เกีย่ วกับวิถชี วี ติ ภมู ิปญั ญำ วฒั นธรรมทอ้ งถ่ิน อำทิ กิจกรรมถำ่ ยทอดควำมรู้ ทกั ษะ ให้แก่ชนรุ่นหลังต่อไป   8. มกี ิจกรรมใหน้ ักท่องเทยี่ วได้เรียนรแู้ ละเข้ำใจในวถิ ีวัฒนธรรม ทรัพยำกรธรรมชำติ ของชมุ ชน   9. กลมุ่ ทอ่ งเท่ียวชุมชนได้ขยำยผลกำรเรยี นรู้ ประสบกำรณ์ไปสู่กลุ่มอำชีพต่ำงๆใน ชุมชน และภำคที เี่ ก่ียวข้องทำงกำรท่องเทยี่ วท้ังภำครฐั ภำคเอกชน   10. กลุ่มกำรท่องเที่ยวได้ขยำยผลกำรเรยี นรู้ ประสบกำรณ์ไปสู่กำรสร้ำงกิจกรรมกำร บรกิ ำรทำงกำรท่องเทยี่ ว ใหม่ๆ เพ่มิ ขึน้   11. มีกำรนำภมู ปิ ัญญำ วฒั นธรรมท้องถน่ิ มำสรำ้ งคุณคำ่ เพ่ิมเปน็ กจิ กรรมและบริกำร ทำงกำรท่องเทย่ี ว   12.มกี ำรจัดกิจกรรมกำรเรียนร้ทู ส่ี ่งเสริมที่แสดงถึงคุณภำพและควำมหมำยใหม่ของ กำรทอ่ งเทีย่ วชมุ ชน 61

อา้ งอิง ชกู ลิ่น อุนวิจิตร.กำรวจิ ยั เรือ่ งกำรพฒั นำชมุ ชนต้นแบบของกำรทอ่ งเท่ยี วโดยชุมชนในจงั หวัดเชียงรำย. มหำวิทยำลยั รำชภฏั เชียงรำย.2550 ดุจฤดี คงสวุ รรณ์และภัทรีพันธุ์ พันธ,ุ 2552, ศึกษาการฟืน้ ฟอู ตั ลกั ษณข์ องกลุ่มชาติพนั ธุ์ไท เพ่ือจัดการการทอ่ งเท่ียวอยา่ งยง่ั ยืน เส้นทางแม่สาย(เชียงราย)–เชยี งตุง (พมา่ ) . เชยี งรำย: คณะสงั คมศำสตร์ มหำวทิ ยำลัยรำชภฏั เชียงรำย. ฉัตรทิพย์ นำถสุภำ,2548, แนวคิดเศรษฐกจิ ชุมชน ข้อเสนอทำงทฤษฎใี นบริบทต่ำงสังคม. พมิ พ์คร้ังท่ี 2 กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์สรำ้ งสรรค์ จำกัด ทรงจิต พูลลำภ และคณะ, 2548, รายงานการวจิ ัยและพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนตามแนวทางปรัชญา เศรษฐกจิ พอเพียงในกระบวนการเสน้ ทางสายฝ้าย. เทิดชำย ช่วยบำรุง, 2551, การท่องเที่ยวเชิงศิลปวัฒนธรรม: จดุ เปล่ยี นอันดามนั สู่ความย่งั ยนื . สำนกั งำนกองทุนสนับสนนุ กำรวจิ ยั , กรงุ เทพฯ. เทิดชำย ชว่ ยบำรงุ , 2552, บทบาทขององคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถ่นิ กับการพัฒนาการท่องเท่ียวอยา่ ง ยงั่ ยืนบนฐานแนวคดิ เศรษฐกจิ พอเพยี ง. สำนักพิมพ์คณะรัฐมนตรแี ละรำชกจิ จำนุเบกษำ, กรงุ เทพฯ. พจนำ สวนศรี.บรรณำธิกำร.คู่มือมำตรฐำนกำรท่องเทีย่ วโดยชมุ ชน.สถำบนั กำรทอ่ งเที่ยวโดยชุมชน. มหำวทิ ยำลยั พำยัพ จงั หวดั เชียงใหม.่ 2556 ศนู ย์ศกึ ษำและพฒั นำกำรท่องเทย่ี ว.ชุมชนสร้ำงสรรค์:เชียงรำย เชียงตุง หลวงน้ำทำ .มหำวทิ ยำลยั รำชภัฏเชียงรำย. มหำวทิ ยำลัยรำชภฏั เชียงรำย.2557 สำยรุง้ ดนิ โคกสูง, 2549, การจดั การทอ่ งเที่ยวโดยชมุ ชน: กรณีศกึ ษาหาดชบา ตาบลชบา อาเภอเมอื ง จังหวดั อุบลราชธานี, วทิ ยำนิพนธป์ ริญยำบรหิ ำรธุรกจิ มหำบัณฑิต มหำวิทยำลยั ขอนแก่น. เสกสรร สรรสรพสิ ทุ ธ,์ิ 2546, อัตลกั ษณไ์ ทลอื้ และการปรับตัวเพ่ือความอยู่รอดภายใตร้ ะบบเศรษฐกิจ ทนุ นยิ ม: กรณีศึกษาบา้ นแม่สาบ ตาบลสะเมิงใต้ อาเภอสะเมงิ จังหวัดเชียงใหม่. กำรค้นควำ้ อิสระ บณั ฑติ วิทยำลยั สำขำกำรจัดกำรมนุษยก์ บั สิง่ แวดล้อมมหำวทิ ยำลยั เชียงใหม่ สนิ ธ์ุ สโรบล (บรรณำธิกำร), 2546, การทอ่ งเท่ียวโดยชุมชน:แนวคดิ และประสบการณ์พ้ืนที่ ภาคเหนือ.สำนักงำนกองทนุ สนบั สนุนกำรวจิ ยั , เชยี งใหม่. 62

สิรินยำ วฒั นสุขชัย, 2545, ความสัมพนั ธร์ ะหว่างเจา้ บา้ นกับผู้มาเยือน กรณศี กึ ษาหมู่บา้ นทอ่ งเท่ียว เชงิ อนุรักษ์บา้ นทรงไทยปลายโพงพาง อาเภออัมพวา จงั หวดั สมุทรสงคราม, วทิ ยำนิพนธ์ สงั คมวิทยำและมนษุ ยวิทยำมหำบณั ฑิต (มำนษุ ยวิทยำ) คณะสงั คมวิทยำและมำนุษยวทิ ยำ มหำวทิ ยำลัยธรรมศำสตร.์ สชุ ำครีย์ ศรีรัตน,์ 2553. วรรณกรรมปรทิ ศั นเ์ รือ่ ง การจัดการการท่องเท่ียวอยา่ งย่ังยนื โดยชุมชน. รำยงำนปัญหำพเิ ศษสำขำกำรจัดกำรทรัพยำกรฐำนชมุ ชน คณะศลิ ปศำสตร์ มหำวทิ ยำลัยเทคโนโลยพี ระจอมเกล้ำธนบุร.ี องค์กำรบรหิ ำรกำรพัฒนำพ้นื ทพ่ี ิเศษเพ่ือกำรท่องเท่ยี วอย่ำงยง่ั ยืน (องค์กำรมหำชน). คู่มือเกณฑ์มำตรฐำนกำรบริหำรจดั กำรแหลง่ ท่องเทีย่ วโดยชมุ ชน (ฉบบั ปรบั ปรงุ ปี 2558).-- กรงุ เทพฯ : องค์กำร, 2558. อมุ ำพร มุณีแนม และคณะ, 2552, “รูปแบบกำรมสี ว่ นรว่ มของประชำชนและแผนกำรตลำดใน กำรจัดกำรท่องเทีย่ วโดยชุมชนวถิ โี หนด-นำ-เล อำเภอสทิงพระ จงั หวดั สงขลำ” ใน รวมบทความวารสารการท่องเที่ยวนานาชาติ ปี พ.ศ. 2552 ฉบับท่ี 2 , เทิดชำย ชว่ ยบำรุง (บรรณำธิกำร), สถำบันวจิ ัยเพ่ือกำรพฒั นำกำรท่องเท่ยี วไทย, กรุงเทพฯ, หน้ำ 1- 15. เอกสำรประกอบกำรสมั มนำทำงวิชำกำร The 4th Tourism Imaginations เรื่องท่องเท่ยี ววถิ ีไทย วถิ ีชุมชน วถิ เี ชยี งรำย : กลยุทธก์ ำรส่งเสรมิ กำรตลำดกำรท่องเทีย่ ว โดย สำนักวิชำกำรท่องเท่ียว มหำวิทยำลยั รำชภัฏเชียงรำยร่วมกับเครอื ขำ่ ยกำรท่องเทยี่ ว โดยชมุ ชนจังหวดั เชยี งรำย.วนั จนั ทรท์ ่ี ๙ พฤศจิกำยน พ.ศ. ๒๕๕๘.ณ สำนกั วชิ ำกำรท่องเที่ยว มหำวิทยำลยั รำชภฏั เชียงรำย Erick T. Byrd, (2006), Stakeholders in sustainable tourism development and their roles: Apply stakeholder theory to sustainable tourism development. Tourism review, vol. 62:6-13. Peter Richards, 2009, “10 Step towards successful community-based tourism supply chain partnerships” The Asia Pacific Ecotourism Regional Conference (APREC), 7-9 May 2009, Sri Lanka. ภาพประกอบ ขอขอบคุณรูปภำพประกอบของเครือข่ำยกำรท่องเที่ยวโดยชมุ ชนจงั หวดั เชียงรำยทุกชมุ ชน และสำนักวชิ ำกำรท่องเท่ยี ว มหำวิทยำลยั รำชภฏั เชยี งรำย 63

ทีป่ รึกษา ผ้ชู ่วยศำสตรำจำรย์ ดร.เสงีย่ ม บญุ พัฒน์ คณบดีสำนักวชิ ำกำรทอ่ งเทยี่ ว นำยบนั เทงิ เครือวงค์ ประธำนเครอื ข่ำยกำรท่องเที่ยวโดยชมุ ชนจงั หวัดเชียงรำย นำงสำวปรำณปรียำ พลเยี่ยม ทอ่ งเที่ยวและกีฬำจังหวัดเชียงรำย คณะผู้จัดทา อำจำรย์ ดร.ชฏำพศั ฐ์ สขุ กำย รองคณบดฝี ำ่ ยวจิ ยั และบริกำรวชิ ำกำร อำจำรยป์ ทมุ พร แก้วคำ ประธำนโปรแกรมวิชำกำรจดั กำรกำรท่องเทีย่ วและกำรบริกำร อำจำรย์ดวงศริ ิ ภูมวิ ชิ ชุเวช อำจำรยโ์ ปรแกรมวิชำกำรจดั กำรกำรท่องเท่ยี วและกำรบริกำร อำจำรย์อุทมุ พร กำรเก็บ อำจำรย์โปรแกรมวิชำกำรจัดกำรกำรท่องเที่ยวและกำรบริกำร อำจำรยร์ ักตบิ ลู จนั ทนปุ ำน อำจำรยโ์ ปรแกรมวิชำกำรจดั กำรกำรท่องเทย่ี ว อำจำรย์รชตะ ไชยเมอื ง อำจำรย์โปรแกรมวชิ ำกำรจัดกำรกำรท่องเท่ียว อำจำรย์นฤมล สมุ ำร อำจำรย์โปรแกรมวชิ ำกำรจัดกำรกำรท่องเทย่ี ว อำจำรย์บวรพจน์ หิรณั ยรัศมีกลุ อำจำรย์โปรแกรมวชิ ำกำรบริหำรโรงแรม นำงสำวญำณัท ศิริสำร นักวิชำกำรศึกษำ 64