ลิขสิทธิ์และสัญลักษณ์ทางลิขสิทธิ์ Creative Commons

เอกสารประกอบการเรียนรู้ วชิ า วทิ ยาการคานวณ ว 33206 ภาคเรียนท่ี 1 ปี การศึกษา 2563 ช้นั มธั ยมศึกษาปี ท่ี 6 เสนอ ครู วชิ ยั สิงห์นอ้ ย จดั ทาโดย ช่ือ น.ส.พิมพน์ ารา พรหมกนั ทา หอ้ ง ม.6/2 เลขท่ี 32 โรงเรียนสนั กาแพง จงั หวดั เชียงใหม่ สานกั งานเขตพ้นื ท่ีการศึกษามธั ยมศึกษา เขต 34

ลขิ สิทธ์ิและสัญลกั ษณ์ทางลิขสิทธ์ิ “ลขิ สิทธ์ิทางผลงาน” ใช้แบบไหนถงึ จะถูกต้อง

สญั ญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์ (Creative Commons: CC) ช่วยใหเ้ จา้ ของลิขสิทธ์ิสามารถใหส้ ิทธิบางส่วนหรือท้งั หมดแก่ สาธารณะ ในขณะที่ยงั คงสงวนสิทธิอื่นๆไวไ้ ด้ โดยการใชส้ ัญญา อนุญาตหลายหลากรูปแบบ ซ่ึงรวมถึง การยกใหเ้ ป็นสาธารณสมบตั ิ หรือสญั ญาอนุญาตแบบเปิ ดท้งั หลาย โดยมีจุดประสงคเ์ พ่ือ หลีกเลี่ยงการเกิดปัญหาลิขสิ ทธ์ ิต่อการแบ่งปันสารสนเทศ ผลงานท้งั หมดท่ีถูกผลิตข้ึนมาลว้ นแต่มีการคุม้ ครอง ลิขสิทธ์ิใหก้ บั เจา้ ของผลงาน หรือที่เราเรียกวา่ Copyright (สญั ลกั ษณ์อกั ษรซีในวงกลม © ) ซ่ึงเจา้ ของผลงานแต่เพยี งผู้ เดียวเท่าน้นั ที่สามารถทาอะไรกไ็ ดก้ บั งานตวั เอง ไม่วา่ จะเป็น การทาสาเนา ดดั แปลง แจกจ่าย หากผอู้ ื่นจะนาผลงานน้นั ไป ใชก้ ต็ อ้ งมีการขออนุญาตจากเจา้ ของก่อน ตรงน้ีเองทาใหเ้ กิด ขอ้ จากดั ในการนาทรัพยากรมาใชป้ ระโยชนร์ ่วมกนั จึงได้ เกิดแนวคิดท่ีเรียกวา่ Creative Commons

คานิยาม 1. “งานดดั แปลง” หมายความวา่ งานที่ทาซ้าโดยเปล่ียนรูปใหม่ ปรับปรุงแกไ้ ข เพิ่มเติม หรือจาลองงานตน้ ฉบบั ในส่วนอนั เป็นสาระสาคญั โดยไม่มีลกั ษณะเป็น การจดั ทางานข้ึนใหม่ ท้งั น้ีไม่วา่ ท้งั หมดหรือบางส่วน 2. “งานรวบรวม” หมายความวา่ งานที่มีลกั ษณะเป็นการนาเอางานอ่ืน มารวบรวม หรือประกอบเขา้ กนั หรือเป็นการนาเอาขอ้ มูลหรือส่ิงอ่ืนใด ซ่ึงสามารถอ่านหรือ ถ่ายทอดไดโ้ ดยอาศยั เคร่ืองคอมพิวเตอร์หรืออุปกรณ์อื่นใด มารวบรวมหรือ ประกอบเขา้ กนั ซ่ึงไม่ใช่การเลียนแบบหรือการดดั แปลงงานของบุคคลอื่น 3. “แจกจ่าย” หมายความวา่ การจดั ใหม้ ีงานตน้ ฉบบั หรือสาเนาของงานหรืองาน ดดั แปลง ไม่วา่ ในรูปแบบใด ใหป้ ระชาชนทวั่ ไปใชป้ ระโยชนไ์ ด้ โดยการขายหรือ การโอนกรรมสิทธ์ ิอ่ืนใด 4. “ผ้อู นุญาต” หมายความวา่ บุคคล คณะบุคคล นิติบุคคล หรือกลุ่มนิตบิ ุคคล ซ่ึง เป็นผเู้ สนองานใหใ้ ชข้ อ้ ตกลงของสญั ญาอนุญาตน้ี 5. “ผู้สร้างสรรค์” หมายความวา่ บุคคล คณะบุคคล นิติบุคคล หรือกลุ่มนิติบุคคล ซ่ึง เป็นผทู้ าหรือสร้างสรรคง์ านข้ึน

6. “งาน” หมายความวา่ งานอนั มีลิขสิทธ์ิท่ีเสนอใหใ้ ชข้ อ้ ตกลงของสญั ญาอนุญาต น้ี 7. “ท่าน” หมายความวา่ บุคคลหรือนิติบุคคลซ่ึงเป็นผใู้ ชส้ ิทธิตามสญั ญาอนุญาตน้ี โดยไม่เคยฝ่ าฝืนขอ้ ตกลงของสญั ญาน้ีที่เกี่ยวกบั งานมาก่อน หรือไดร้ ับอนุญาตโดย ชดั แจง้ จากผอู้ นุญาตใหใ้ ชส้ ิทธิตามสญั ญาน้ีได้ แมว้ า่ ไดเ้ คยกระทาการฝ่ าฝืนมา ก่อนกต็ าม 8. “เผยแพร่ต่อสาธารณชน” หมายความวา่ ทาใหง้ านปรากฏต่อสาธารณชน โดย การแสดง การบรรยาย การสวด การบรรเลง การทาใหง้ านปรากฏดว้ ยเสียงหรือ ภาพหรือโดยวธิ ีอ่ืนใด 9. “ทาซ้า” หมายความวา่ คดั ลอก เลียนแบบ ทาสาเนา ทาแม่พิมพ์ บนั ทึกเสียง บนั ทึกภาพ หรือบนั ทึกเสียงและภาพ จากงานตน้ ฉบบั ไม่วา่ ท้งั หมดหรือบางส่วน และในกรณีของโปรแกรมคอมพวิ เตอร์ ใหห้ มายความถึง คดั ลอกหรือทาสาเนา โปรแกรมคอมพิวเตอร์จากสื่อบนั ทึกใด ๆ ไม่วา่ ดว้ ยวิธีใด ๆ ในส่วนอนั เป็น สาระสาคญั โดยไม่มีลกั ษณะเป็นการจดั ทางานข้ึนใหม่ ท้งั น้ีไม่วา่ ท้งั หมดหรือ บางส่วน 10. “ลขิ สิทธ์ิ” หมายความวา่ สิทธิแต่ผเู้ ดียวท่ีจะทาการใด ๆ เกี่ยวกบั งานที่ผู้ สร้างสรรคไ์ ดท้ าข้ึน รวมถึงสิทธิของนกั แสดง ท้งั น้ีตามกฎหมายลิขสิทธ์ิของ

Attribution (BY) NonCommercial (NC) ใช้ทาซ้า | แจกจ่าย | ดัดแปลง ใช้ทาซา้ | แจกจ่าย | ดดั แปลง แต่ตอ้ งไม่ใชเ้ พื่อการซ้ือขาย แต่ตอ้ งใหเ้ ครดิตที่มาของ เจา้ ของผลงาน Creative Commons License 4 types NoDerivatives (ND) ShareAlike (SA) ใช้ทาซา้ | แจกจ่าย | ดัดแปลง ใช้ทาซา้ | แจกจ่าย | ดัดแปลง แต่หา้ มดดั แปลงการ แตผ่ ลงานที่คดั แปลงน้นั จะตอ้ งทา สัญญาอนุญาตกบั เง่ือนไขเดียวกบั ตน้ ฉบบั

สัญญาลกั ษณ์ Creative Commons หรือ สญั ญาอนุญาตแบบเปิ ด เป็น ลิขสิทธ์ิประเภทหน่ึงท่ีเปิ ดโอกาสใหส้ าธารณะไดท้ าผลงาน น้นั ไปใชไ้ ดโ้ ดยไม่ตอ้ งขออนุญาต ไม่เป็นการละเมดิ ลิขสิทธ์ ิ สญั ลกั ษณ์ท่ีแสดงวา่ อนุญาตใหผ้ อู้ ื่นสามารถนาผลงานไปใช้ ทาซ้า แจกจ่าย หรือดดั แปลงงานน้นั ได้ แต่ตอ้ งใหเ้ ครดิตท่ีมา ของเจา้ ของผลงานน้นั ซ่ึงถา้ เขาอยากจะใชผ้ ลงานน้นั โดยไม่ มีเครดิตชื่อเจา้ ของผลงานกากบั จะตอ้ งทาการขอนุญาต เจา้ ของผลงานก่อน สญั ลกั ษณ์ที่แสดงวา่ อนุญาตใหผ้ อู้ ื่นสามารถนาผลงานไป ใช้ ทาซ้า แจกจ่าย หรือดดั แปลงงานน้นั ได้ แต่ตอ้ งไม่ใช่เพ่ือ การคา้ เวน้ แต่วา่ จะไดร้ ับอนุญาตจากเจา้ ของผลงานก่อน สญั ลกั ษณ์ท่ีแสดงวา่ อนุญาตใหผ้ อู้ ่ืนสามารถนาผลงานไป ใช้ ทาซ้า แจกจ่าย ผลงานชิ้นน้นั ได้ แต่หา้ มดดั แปลงงาน เวน้ แต่วา่ จะไดร้ ับอนุาตจากเจา้ ของผลงานก่อน สญั ลกั ษณ์ท่ีแสดงวา่ อนุญาตใหผ้ อู้ ื่นสามารถนาผลงานไปใช้ ทาซ้า แจกจ่าย หรือดดั แปลงงานน้นั ได้ แต่ผลงานที่ดดั แปลง น้นั จะตอ้ งกากบั ดว้ ยสญั ญาอนุญาตเง่ือนไขเดียวกนั กบั ตน้ ฉบบั เวน้ แต่วา่ จะไดร้ ับอนุญาตจากเจา้ ของผลงานก่อน

สัญญาอนุญาต Creative Commons สญั ญาอนุญาต “ครีเอทีฟคอมมอนส์” แบ่งไดเ้ ป็น 6 ชนิดใหญ่ดงั น้ี -อา้ งอิงแหล่งที่มา (CC-BY) -อา้ งอิงแหล่งที่มา ใหอ้ นุญาตต่อไปแบบเดียวกนั (CC-BY-SA) -อา้ งอิงแหล่งท่ีมา หา้ มดดั แปลง (CC-BY-ND) -อา้ งอิงแหล่งที่มา หา้ มนาไปใชเ้ พ่ือการคา้ (CC-BY-NC) -อา้ งอิงแหล่งท่ีมา หา้ มนาไปใชเ้ พ่ือการคา้ และใหอ้ นุญาตต่อไปแบบเดียวกนั (CC-BY-NC-SA) -อา้ งอิงแหล่งที่มา หา้ มนาไปใชเ้ พื่อการคา้ และหา้ มดดั แปลง (CC-BY-NC-ND) เง่ือนไขในการใหอ้ นุญาตของครีเอทีฟคอมมอนส์มีอยู่ 4 เงื่อนไข (BY) หมายถึงการนาไปใชจ้ ะตอ้ งอา้ งอิงกลบั มาถึงผเู้ ขียน ใหอ้ นุญาตต่อไปแบบ เดียวกนั (SA) หมายถึงยนิ ยอมใหม้ ีการดดั แปลงงานไดโ้ ดยตอ้ งมอบความยนิ ยอมต่อไปดว้ ย, หา้ มนาไปใชเ้ พื่อการคา้ (NC) หมายถึงดดั แปลง (ND) หมายถึงตอ้ งใชง้ านตน้ ฉบบั เท่าน้นั โดยไม่มีการดดั แปลงใด ๆ ท้งั สิ้น

ชนิดของสัญญาอนุญาต Creative Commons อา้ งอิงแหล่งท่ีมา (CC-BY) หมายถึง อนุญาตใหน้ าผลงานไปใช้ ทาซ้า แจกจ่าย หรือดดั แปลงงานน้นั ได้ โดยตอ้ งระบุที่มาและตอ้ งไม่ใช่ เพ่ือการคา้ (CC-BY-NC) หมายถึง อนุญาตใหน้ าผลงานไปใช้ ทาซ้า แจกจ่าย โดยตอ้ งระบุที่มา และ หา้ มดดั แปลง (CC-BY-ND) หมายถึงเวลาที่เราเห็นคนเอาไปใช้ แลว้ เป็นส่ิงท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั งานของ เราเหมือนกนั (CC-BY-SA)

หมายถึงผลงานชิ้นน้นั จะนาเอาไปใชไ้ ด้ ตอ้ งอา้ งอิงแหล่งที่มา สามารถใชไ้ ดใ้ น ลกั ษณะท่ีไม่ใช่เพ่ือการคา้ และคนที่เห็น งานชิ้นน้นั สามารถเอาไปใชไ้ ด้ แตต่ อ้ ง อา้ งอิงท่ีมา และหา้ มเอาไปใชเ้ พื่อการคา้ (CC-BY-NC-SA) อา้ งอิงแหล่งที่มา หา้ มนาไปใชเ้ พื่อ การคา้ และหา้ มดดั แปลง (CC-BY-NC-ND)

ข้อแตกต่างระหว่าง “เคร่ืองหมายการค้า”และ“ลขิ สิทธ์ิ” เร่ืองทรัพยส์ ินทางปัญญา คนส่วนใหญ่ใชค้ าวา่ “เคร่ืองหมายการคา้ ” และ “ลิขสิทธ์ิ” สลบั กนั ไปมาจนบางทีอาจจะเกิดความสบั สนในการ ส่ือสารได้ แต่จริงๆแลว้ ท้งั “เคร่ืองหมายการคา้ ” และ “ลิขสิทธ์ิ” ต่างก็ คุม้ ครองคนละส่วนหรือองคป์ ระกอบของ “งานสร้างสรรค”์ เครื่องหมายการคา้ มีไวเ้ พอ่ื บ่งช้ีหรือแยกแยะสินคา้ และบริการที่มีอยู่ ในทอ้ งตลาด แต่ลิขสิทธ์ิคุม้ ครองงานสร้างสรรคเ์ กือบท้งั หมด ยกเวน้ ช่ือสินคา้ ช่ือบริการ คาโฆษณาหรือสโลแกนท่ีมีเอกลกั ษณ์ ซ่ึง เคร่ืองหมายการคา้ น้นั มีไวเ้ พอ่ื ปกป้องโดยเฉพาะ

ลิขสิทธ์ิไม่จาเป็นตอ้ งยน่ื เพอ่ื จดทะเบียนเหมือนกบั สิทธิบตั รหรือเครื่องหมายการคา้ ศิลปิ น นกั ถ่ายรูป นกั ดนตรี โปรแกรมเมอร์ และผสู้ ร้างสรรคค์ นอื่นๆแลว้ ลิขสิทธ์ิมีไว้ เพื่อใหส้ ิทธิแต่เพยี งผเู้ ดียวเพือ่ กระทาการใดๆในส่ิงท่ีพวกเคา้ ไดส้ ร้างสรรคข์ ้ึนมา แต่ท่ีควร เขา้ ใจคือ “การแสดงออกของความคิด” เท่าน้นั ไม่ใช่ “ไอเดียท่ีถูกแสดงออกมา” ท่ีไดร้ ับการ คุม้ ครองภายใตก้ ฎหมายลิขสิทธ์ิงานสร้างสรรคส์ ามารถไดร้ ับการคุม้ ครองดว้ ยลิขสิทธ์ิทนั ที เม่ือมีการทาใหเ้ ป็นรูปธรรม หรืออยใู่ นรูปแบบท่ีจบั ตอ้ งได้ เช่น บนกระดาษ แผน่ เทป CD หรือบนผา้ ใบ และผสู้ ร้างสรรคส์ ามารถลงช่ือ ติดสญั ลกั ษณ์ © และลงวนั ท่ีที่งานน้นั ไดถ้ ูก สร้างสรรคข์ ้ึนมา ผสู้ ร้างสรรคย์ งั สามารถจดแจง้ ลิขสิทธ์ิดงั กล่าวกบั กรมทรัพยส์ ินทางปัญญา เพื่อแสดงไวเ้ ป็นหลกั ฐานประกอบทางกฎหมายอยา่ งหน่ึง เคร่ืองหมายการคา้ ท่ีไดร้ ับการจดทะเบียนแลว้ สามารถคุม้ ครองชื่อ ตรา สัญลกั ษณ์ โลโก้ รูปภาพ รูปถ่าย และแบบต่างๆ และช่วยใหเ้ จา้ ของเครื่องหมายสามารถสร้างความโดดเด่น และแตกต่างใหก้ บั สินคา้ หรือบริการของตน เคร่ืองหมายช่วยใหก้ ลุ่มลูกคา้ เขา้ ใจไดถ้ ูกตอ้ ง วา่ สินคา้ หรือบริการน้นั มาจากแหล่งไหน มีคุณภาพและเช่ือถือไดห้ รือไม่ ไม่วา่ คุณจะเป็น ผจู้ ดั การผลิตภณั ฑ์ เจา้ ของธุรกิจ นกั ออกแบบกราฟฟิ ก ฝ่ ายขายหรือฝ่ ายการตลาด การ ปกป้องเครื่องหมายสามารถทาใหค้ ุณดาเนินธุรกิจไดอ้ ยา่ งมน่ั ใจและสร้างการรับรู้ใหก้ บั กลุ่ม ลูกคา้ ไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพมากข้ึน