รายงานประจำปี 2557 สถาบันวิทยาศาสตร์ทางทะเล

รายงานประจ�ำ ปี 2557 สถาบนั วทิ ยาศาสตรท์ างทะเล มหาวิทยาลัยบูรพา การส�ำรวจความชกุ และโอกาสการเกิดโรคในปลาแมน ออไนเซชน่ั ดเี ทคเตอรโ์ ดยใชฮ้ เี ลยี มเปน็ แกส๊ พาดว้ ยอตั ราการ ดารนิ , Synchiropus splendidus (Herre, 1927) ไหล 0.3 มิลลิลิตรต่อนาทีอุณหภูมิณจุดฉีดสารและดีเทค สมรฐั ทวีเดช ,ณัฐวุฒิ เหลอื งอ่อน ,วริ ชาเจรญิ ดี และ เตอร์ 240 องศาเซลเซยี สฉดี สารปรมิ าตร 1 ไมโครลติ รและ ชนะ เทศคง Split ratio 100:1 แยกสารด้วยคอลัมน์ DB-225 (ยาว 20 บทคดั ยอ่ เมตรเส้นผ่าศูนย์กลางภายใน 0.10 มิลลิเมตรเคลือบสาร จากการออกสำ� รวจปลาแมนดารนิ ในตลาดขายปลา หนา 0.10 ไมโครเมตร) โปรแกรมอุณหภูมิเร่ิมต้นท่ี 150 องศาเซลเซียสคงที่ 0.5 นาทีเพ่ิมด้วยอัตรา 100 องศา ในระยะเวลาระหวา่ งเดอื นมกราคม 2556 ถงึ เดอื น สงิ หาคม เซลเซียสต่อนาทีจนถึง 200 องศาเซลเซียสแล้วเพ่ิมด้วย 2557 พบปลาแมนดารินชนิด Green Mandarinfish มี อตั รา 60 องศาเซลเซยี สตอ่ นาทจี นถงึ 220 องศาเซลเซยี ส ปริมาณน�ำเข้าเฉล่ีย 115 ตัวต่อเดือน ราคาต่อตัวอย่าง คงที่ 14 นาทีพบกรดไขมนั 9 ชนดิ ในตัวอยา่ งเนื้อในเมลด็ ประมาณ 150-300 บาท สว่ นใหญม่ าจากประเทศอนิ โดนเี ซยี มะม่วงทั้ง 6 พันธุ์กรดไขมันตัวสุดท้าย (C22:6n3) ออก และประเทศฟลิ ปิ ปนิ ส์ จากการสำ� รวจโดยแบบสอบถามพบ มาที่เวลา 14.33 นาที วา่ มกี ารนำ� เขา้ ปลาแมนดารนิ ทง้ั หมด 2,193 ตวั มคี วามชกุ ของการเกิดโรคตดิ เช้ือแบคทีเรีย 0.76% การตดิ เช้อื โรคจดุ การเปลีย่ นชนิดของอาหารจากโรติเฟอร์เป็น ขาวนำ�้ เค็ม 2.87% การติดเช้ือโปรโตซวั เหบ็ ระฆัง 0.27% อารท์ ีเมยี วัยออ่ น ทอ่ี ายขุ องลกู ปลาต่างกัน ส่งผล และการตดิ เชอ้ื โปรโตซวั Amyloodinium 0.27% โรคทต่ี รวจ ตอ่ อตั รารอดและการเจรญิ เตบิ โตของลกู ปลาการต์ นู พบท้ังจากปลาแมนดารินท่ีน�ำเข้ามาใหม่ และปลาแมนดา เพอคลู า่ (Amphiprion percula Lacépède 1802) รินทมี่ อี ยูใ่ นสถานทเี่ พาะเลย้ี งเดมิ แบ่งเป็น 2 ประเภท คอื ดวงทพิ ย์ อยู่สบาย, วรเทพ มธุ ุวรรณ, โรคไม่ติดเชื้อ (Non-infectious disease) จากปัญหาการ และปรารถนา ควรดี จัดการคุณภาพน้�ำ หรืออุบัติเหตุ และโรคติดเช้ือ (Infec- สถาบนั วิทยาศาสตร์ทางทะเล มหาวทิ ยาลัยบูรพา tious disease) ทีพ่ บคอื การติดปรสิตเหบ็ ระฆงั ปรสิตจดุ จังหวดั ชลบรุ ี 20131 ขาวน�้ำเค็ม Cryptocaryon irritans ปรสติ Amyloodinium ocellatum ปรสติ ภายใน (Internal parasite) ทตี่ รวจพบคอื บทคัดย่อ การทดลองครงั้ นม้ี วี ตั ถปุ ระสงค์ ทจ่ี ะลดชว่ งเวลาการ กลุ่มพยาธิตัวกลม (Nematodes) และกลุ่มพยาธิตัวแบน (Trematode) รวมถงึ การตดิ เชอ้ื แบคทเี รยี กลมุ่ Vibrio spp. ใชโ้ รตเิ ฟอรเ์ ปน็ อาหารในการอนบุ าลลกู ปลาการต์ นู เพอคลู า่ ซง่ึ เปน็ ทง้ั สาเหตหุ ลกั ของการตายและการตดิ เชอ้ื แทรกซอ้ น ลง โดยศกึ ษาถึงอายุท่นี ้อยทสี่ ุด ทสี่ ามารถเปลย่ี นชนิดของ อาหาร จากโรติเฟอร์มาเป็นอาร์ทีเมียวัยอ่อนได้ โดยไม่มี การศกึ ษาสภาวะทเ่ี หมาะสมในการสกัดและวิเคราะห์ ผลกระทบต่ออัตรารอดและการเจริญเติบโต การทดลองน้ี กรดไขมนั จากเนอื้ ในเมล็ดมะม่วงดว้ ยเทคนิค ท�ำในตู้กระจกขนาดความจนุ ้ำ� 10 ลติ ร จำ� นวน 15 ตู้ แบ่ง GC-FID ใชค้ อลมั น์ DB-225 ความยาว 20 เมตร เปน็ 5 ชดุ ทดลอง จำ� นวน 3 ซำ้� จำ� นวนลกู ปลาตลู้ ะ 30 ตวั โดยชุดทดลองที่ 1 ถึง 4 ท�ำการเปลี่ยนชนดิ ของอาหารใน ศิริรตั น์ชาญไววทิ ย1์ *, อภินทรพ์ รทวพี รกุลพฒั น1์ , วันที่ 3, 4, 5 และ 6 วัน หลังจากเร่ิมตน้ การอนุบาล ตาม ปิยะวรรณศรวี ิลาศ2และสนุ นั ทาวังกานต3์ ล�ำดบั ส่วนชุดทดลองที่ 5 ให้อารท์ ีเมยี วัยอ่อนเป็นอาหาร 1 ภาควิชาเคมคี ณะวทิ ยาศาสตร์มหาวิทยาลัยบูรพา ตัง้ แตเ่ ริ่มต้นจนสน้ิ สดุ การทดลอง เป็นเวลา 30 วัน ผลการ 2สถาบันวทิ ยาศาสตร์ทางทะเลมหาวทิ ยาลัยบูรพา ทดลองแสดงใหเ้ ห็นว่า การเปล่ยี นอาหารจากโรตเิ ฟอรเ์ ป็น 3ภาควิชาเคมี คณะวทิ ยาศาสตร์มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม่ อาร์ทีเมียวัยอ่อนที่อายุของลูกปลาต่างกัน มีผลต่ออัตรา บทคัดย่อ รอดของลูกปลา (p<0.05) แต่ไม่มีผลต่อการเจริญเติบโต ได้ท�ำการสกัดกรดไขมันจากตัวอย่างเน้ือในเมล็ด (p>0.05) โดยหากใหอ้ ารท์ เี มยี วัยอ่อนเป็นอาหารตง้ั แตว่ ัน แรก ลูกปลาจะมอี ตั รารอดตำ่� ทสี่ ดุ (11.1±9.6%) แต่หาก มะม่วงด้วยสารละลายผสมของไดคลอโรมีเทนเมทานอล เปลีย่ นอาหารภายหลงั เมอ่ื ลูกปลามีอายุตั้งแต่ 3 ถงึ 6 วนั และน�้ำในอัตราส่วน 2: 1: 0.2 โดยแช่ตัวอย่าง 2 ชั่วโมง พบวา่ การเปลย่ี นอาหารนนั้ ไมม่ ผี ลกระทบตอ่ อตั รารอดของ แล้วเมทิลเลช่ันท่ีอุณหภูมิ 80 องศาเซลเซียส 10 ชั่วโมง และทำ� การวเิ คราะหด์ ว้ ยเครอื่ งแกส๊ โครมาโทกราฟ-ี เฟลมไอ

Annual Report 2014 Institute of Marine Science, Burapha University ลูกปลา โดยลูกปลามอี ัตรารอดตายเฉล่ยี อย่รู ะหว่าง 40.0- IC50s in the mM range, but a weak and incalculable 48.9% เมอ่ื สน้ิ สดุ การทดลองลกู ปลามนี ำ้� หนกั เฉลยี่ (±SE) toxicity against Hela and normal fibroblast cells. ตำ่� สดุ เท่ากับ 0.04±0.02 กรมั สงู สดุ เท่ากบั 0.05 ±0.05 กรัม และมีความยาวเฉล่ีย (Total length) (±SE) ต่�ำสุด Levels and distribution patterns of เทา่ กบั 1.36±0.06 เซนติเมตร สูงสุดเท่ากับ 1.43 ±0.01 mitochondrial cox3 gene variation in เซนติเมตร นอกจากอตั รารอดแลว้ การเปลี่ยนอาหารยังส่ง brown seaweed, Sargassum polycystum ผลตอ่ พฒั นาการของลกู ปลา (การเกดิ แถบสขี าวบนตวั ปลา) C. Agardh (Fucales, Phaeophyceae) from โดยลกู ปลาทเ่ี ปลย่ี นอาหารเรว็ กวา่ ในวนั ท่ี 3 (14.7±6.0%) Southeast Asia และวนั ที่ 4 (12.9±12.8%) เทา่ นน้ั ทพ่ี บวา่ มแี ถบสขี าวแถบ Attachai Kantachumpoo1, Shinya Uwai2, Thidarat ทส่ี องปรากฏขน้ึ (p<0.05) แตไ่ มพ่ บแถบสดี งั กลา่ วในลกู ปลา Noiraksar3 and Teruhisa Komatsu1 ทเ่ี ปลย่ี นอาหารในวันที่ 5, 6 หรอื ทใี่ หอ้ ารท์ ีเมยี เปน็ อาหาร 1Atmosphere and Ocean Research Institute, The เพยี งอยา่ งเดียว สรปุ ได้ว่าการอนบุ าลลูกปลาการต์ ูนเพอคู University of Tokyo, Kashiwanoha, Kashiwa, Chiba ลา่ สามารถทจี่ ะลดระยะเวลาการใชโ้ รตเิ ฟอรเ์ ปน็ อาหารลง 277-8564 Japan ได้ เหลอื เพยี ง 3 วนั เทา่ นนั้ โดยไมม่ ผี ลกระทบตอ่ อตั รารอด 2Department of Environmental Science, Faculty การเจรญิ เตบิ โต และยงั มพี ฒั นาการทเี่ รว็ กวา่ ดว้ ย แตก่ ารให้ of Science, Niigata University, Ikarashi-2, Nishi-ku, อารท์ เี มยี วยั ออ่ นเปน็ อาหารเพยี งอยา่ งเดยี วนน้ั ไมเ่ หมาะสม Niigata 950-2181, Japan 3Institute of Marine Science, Burapha University, 10-Oxoabolene and 12-Oxocurcuphenol, Bangsaen, 20131 Chon Buri Thailand Aromatic Bisabolanes from the Sponge Myrmekioderma sp. Abstract Sargassum polycystum C. Agardh is one of the Afsaneh Yegdaneha, Sumaitt Putchakarnb, Su- preeya Yuenyongsawadc, Alireza Ghannadia and most abundant marine brown algae and is distributed Anuchit Plubrukarnc, widely in warm and temperate waters, particularly in aSchool of Pharmacy, Isfahan University of Medical the Indo-west Pacific region and Australia. Although its Sciences, Isfahan 81745, Iran commercial potential and ecological and evolutionary importance are recognized, many pivotal aspects of bInstitute of Marine Science, Burapha University, Chonburi 20131, Thailand its biology remain unexplored. Current knowledge of the historical biogeographical affinities and patterns is cDepartment of Pharmacognosy and Pharmaceu- limited, but some data are available about its genetics, tical Botany, Faculty of Pharmaceutical Sciences, Prince of Songkla University, Hat-Yai, Songkhla the genetic variation among populations, and spatial 90112, Thailand patterns. This study aimed to analyze the genetic population structure and distribution patterns of S. Abstract polycystum populations in 13 different locations from Two new aromatic bisabolane sesquiterpenes Indonesia to Japan using the mitochondrial gene cox3. possessing an oxo functionality on the prenyl chain, The seven haplotypes of cox3 identified in this study (+)-10-oxoabolene (3) and (+)-12-oxocurcuphenol (4), indicated a low level of genetic diversity. Homogeneity along with two known sesquiterpenes, (+)-curcuphe- of this haplotype was observed particularly in the Gulf nol (1) and (+)-curcudiol (2), were isolated from the of Thailand, Cambodia, and Japan, whereas higher sponge Myrmekioderma sp. The antiproliferative activity haplotype diversity was found in Phuket (Thailand), of 2-4 was determined and showed an interesting Bali (Indonesia), and Singapore. Those data suggest selectivity; i.e., a good activity against HT-29 cells with that S. polycystum is likely to have expanded from the

รายงานประจ�ำ ปี 2557 สถาบนั วทิ ยาศาสตรท์ างทะเล มหาวิทยาลัยบรู พา south of Indonesia and the west of the Malay Penin- Changes in the fatty acid composition of sula towards the northeast of the region. Geological wild harlequin shrimp, Hymenocera picta studies showed that Sundaland, now corresponding Dana, 1852 from eggs, newly hatched to the Gulf of Thailand, was submerged due to sea zoea and juvenile stages: an insight into level rises after the last glacial period. Therefore, the the fatty acid requirements for aquaculture decrease in the genetic diversity of S. polycystum Jarunan Pratoomyot* and Nisa Siranonthana populations is interpreted here as a population ex- Institute of Marine Science, Burapha University, pansion after the rise in sea levels. Mueang, Chon Buri, 20131 A new species of Pseudodiaptomus Abstract (Crustacea, Copepoda, Calanoida, Pseudodiaptomidae) from the Prasae River The colourful harlequin shrimp, Hymenocera Estuary, Gulf of Thailand picta, is a valuable marine ornamental species but low survival remains a bottleneck to successful commercial Khwanruan Srinui1 , Shuhei Nishida2 culture. Understanding the biochemical composition, , Susumu Ohtsuka3 notably through the determination of the fatty acid 1Institute of Marine Science, Burapha University, profiles in wild eggs, newly hatched and juvenile Muang, Chonburi 20131,Thailand shrimp, can provide important in formation on the nutritional requirements of H. picta. Following analysis, 2Atmosphere and Ocean Research Institute, The University of Tokyo, 5-1-5 the rank order of fatty acid composition was saturates Kashiwanoha, Kashiwa 277-8564, Japan > monoenes > polyunsaturated fatty acids (PUFAs). Within the PUFA content, n-3 highly unsaturated fat- 3Takehara Marine Science Station, Setouchi Field Science Center, Graduate School of Biosphere ty acids (HUFA) was the major representative in all Science, Hiroshima University, 5-8-1 Minato-machi, three stages; n-6 PUFA was found in lower amounts, Takehara 725-0024, and, arachidonic acid (20:4n-6) was not detectable. Observed increases in EPA and DHA from the eggs Abstract through to newly hatched zoea and juvenile shrimp A new species of the calanoid copepod genus indicate the importance of n-3 HUFA for growth and Pseudodiaptomus was collected from the Prasae River survival, i.e.as components in the formation of cell Estuary, Rayong Province, on the eastern coast of the membranes. These findings should be given due Gulf of Thailand. This species is definitely assigned to onsideration as a first approach to understanding the the lobus species group sensu Walter (1986a). The fatty acid requirements of harlequin shrimp female of the new species differs from other conge- ners in the elongate genital double-somite with a blunt The Biodiversity of Marine Gastropods of process ventrally and the second urosomite about Thailand in the Late Decade. 2.54 times as long as wide. The male is also easily Kitithorn Sanpanich1*and Teerapong Duangdee2 distinguished from other congeners by the structure of the right fifth leg.The present new species is a 1Institute of Marine Science, Burapha University, euryhaline species and occurred in brackish waters TambonSaensook, AmphurMoengchonburi, Chonburi, 20131 Thailand. with salinity ranging from 0.7 to 23.3. Its breeding season may be from June to October, as indicated 2Department of Marine Science, Faculty of Fisheries, by the presence of egg-sacs. Kasetsart University, Bangkok, 10900 Thailand.

Annual Report 2014 Institute of Marine Science, Burapha University Abstract: Abstract: This study is mainly based on the collection of Collection of a flat red alga of the genus marine gastropods along the east coast of the Gulf Gracilaria from the Andaman coast of Thailand was ofThailand which had been carried out along the coast- described as a new species, G. lantaensis sp. nov. line in 55 sites from the province of Chonburi to Trad based on detailed morphological characteristics and during April2005 – December 2009. As many habitats rbcL sequence analysis. This species typically grew as possible were examined at each sites from sandy intertidally on exposed mud-sand shores. It was beaches, muddy sand,rocky shore, and coral reefs. A characterized by its slender thalli with narrow bladed total of 306 species of gastropods were collected and branches, its smooth margin with a few brachlets and had been classified in53families116genera.The most its reddish-pink color. Spermatangial conceptacles were widespread species were Planaxissulcatus(Planaxidae) of the textorii-type. Cystocarps were spherical and and Polinices mammilla (Naticidae)found in 37 sites, possessed numerous nutritive filaments at lateral and followed by chinolittorinamalaccana(Littorinidae) in 35 basal positions in the cystocarp cavity. Gracilarialan- sites. The highest diversity was 187species in Trat taensis was morphologically similar to G. yamamotoi whereas Koh Mark had the most abundance in this but differed in branching pattern and cystocarp area. The lowest diversity was in Chanthaburi, 88spe- cies, whereas KohNomsoa was the most abundant site.The diversity of gastropods in Chonburi was 152 species,whereas KohSamaesarn and KohJuangwere the most abundant site. 137 species had been found in Rayong andKohMunnai was the most abundant site. The data from this study had been compared with the resent studies in thelate decade from the west coast of the Gulf of Thailand and Andaman Sea.The total gastropods in the late decadewere 454 species 205 genera 69 families A new flat Gracilaria: Gracilarialantaensis sp. nov. (Gracilariales, Rhodophyta) from the Andaman coast of Thailand Narongrit Muangmai1, Giuseppe C. Zuccarello1, ThidaratNoiraksa2 and Khanjanapaj Lewmanomont3 1School of Biological Sciences, Victoria University of Wellington, Wellington 6140, New Zealand 2Institute of Marine Science, Burapha University, Chonburi 20131, Thailand 3Department of Fishery Biology, Faculty of Fisher- ies, Kasetsart University, Bangkok 10900, Thailand

รายงานประจ�ำ ปี 2557 สถาบนั วิทยาศาสตร์ทางทะเล มหาวทิ ยาลยั บรู พา คณะผู้จัดท�ำรายงานประจำ� ปี 2557 สถาบันวิทยาศาสตรท์ างทะเล นางสาวเสาวภา สวสั ด์ิพีระ นายภัทรพงศ์ ธนาพงศส์ มนกึ นายวรเทพ มธุ วุ รรณ นางสาวแววตา ทองระอา นางเอื้องนภา ก�ำ บุญเลิศ นางสาวสพุ รรณี ลีโทชวลิต นายอดิสรณ์ มนต์วิเศษ นางวรรณา ศภุ จิตกุลชัย นางสาวเบญจวรรณ ทบั พร