วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ

ประวตั ิวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ รัฐบาลไทยกาหนดให้วนั ที่ 18 สิงหาคม เปน็ วันวิทยาศาสตรแ์ หง่ ชาติ เน่ืองจากวันท่ี 18 สิงหาคม พ.ศ. 2411 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดาเนินทาง ชลมารคและสถลมารค ทอดพระเนตรสรุ ยิ ุปราคาเต็มดวง ทท่ี รงคานวณพยากรณ์ไวล้ ว่ งหนา้ 2 ปี ว่าจะเกิดในวนั องั คาร ข้ึน 1 คา่ เดือน 10 ปีมะโรง สัมฤทธิศก จุลศักราช 1230 โดยจะ เห็นหมดดวงและชัดเจนที่สุด คือ ที่หมู่บ้านหัววาฬ ตาบลหว้ากอ อาเภอเมือง จังหวัด ประจวบคีรีขนั ธ์ ต้งั แตบ่ ริเวณเกาะจาน ขน้ึ ไปถึงปราณบรุ ี และลงไปถึงจังหวัดชุมพร จึงโปรด เกล้าฯ ให้เจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) ไปสร้างค่ายหลวงและพลับพลาที่ประทับ มี คณะนักดาราศาสตร์จากประเทศฝรั่งเศส และเซอร์ แฮร่ี ออด เจ้าเมืองสิงคโปร์ เดินทางมา เข้าเฝา้ ฯ และรว่ มในการสงั เกตการณ์ และต่อมาได้มีการสร้าง \"อุทยานวิทยาศาสตร์\" ท่ีบ้าน หว้ากอ

ผลการคานวณของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวแม่นยามาก โดย เซอร์ แฮรี่ ออด ได้บันทึกเหตุการณ์ไว้ ซ่ึงต่อมาหม่อมหลวงป่ิน มาลากุล ได้แปลเป็นภาษาไทยใน งานหว้ากอราลึก ณ ท้องฟ้าจาลองกรุงเทพ เม่ือ พ.ศ. 2518 ว่า \"พระบาทสมเด็จพระจอม เกลา้ เจา้ อยหู่ วั ทรงพระสาราญมาก เพราะการคานวณเวลาสรุ ยิ ปุ ราคาของพระองค์ ไดพ้ ิสูจน์ แลว้ ว่าถกู ถ้วนที่สดุ ถูกถ้วนย่งิ กวา่ ทช่ี าวยุโรปได้คานวณไว\"้ ต่อมา พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงรับเอาศิลปวิทยาการ และ ความคิดสมัยใหม่มาประยุกต์ใช้ในการปกครองประเทศ ด้วยเหตุน้ีองค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (ยูเนสโก) จึงได้ประกาศยกย่องพระเกียรติ คุณของพระองค์ให้ทรงเป็นบุคคลสาคัญของโลก ด้วยพระราชกรณียกิจและพระเกียรติคุณ นานัปการ โดยเฉพาะพระราชกรณยี กจิ ด้านดาราศาสตร์

ท้งั น้ี สมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ โดยเฉพาะทางด้าน ดาราศาสตร์ มีแนวคิดว่าน่าจะถือเอาวันที่ 18 สิงหาคม เป็นวันวิทยาศาสตร์ไทย ต่อมาวันที่ 14 เมษายน พ.ศ. 2525 คณะรัฐมนตรีได้มีมติเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว เป็น \"พระบิดาแห่งวิทยาศาสตร์ไทย\" พร้อมทั้งกาหนดให้วันที่ 18 สิงหาคม เป็น \"วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ\" และเมื่อวันท่ี 18 สิงหาคม พ.ศ. 2511 ได้มีการจัดงานข้ึน เนอื่ งในโอกาสครบรอบ 100 ปี ของเหตุการณ์ทีเ่ กิดขน้ึ นอกจากน้ี เมือ่ ปี พ.ศ. 2527 กระทรวงวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ได้จดั งานสัปดาห์ วิทยาศาสตร์แห่งชาติขึ้นเป็นครั้งแรก ระหว่างวันที่ 18-24 สิงหาคม โดยได้รับความร่วมมือ จากหน่วยงานราชการต่าง ๆ จนได้รับความสนใจท้ังจากภาครัฐ เอกชน และประชาชนท่ัวไป ซึ่งทาให้คณะรัฐมนตรีได้เล็งเห็นความสาคัญ ดังน้ัน เม่ือวันที่ 3 กันยายน พ.ศ. 2528 คณะรัฐมนตรีจึงได้อนุมตั ิให้กระทรวงวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ดาเนินการจัดงาน \"สัปดาห์ วิทยาศาสตร์แห่งชาติ\" เป็นประจาทุกปี ระหว่างวันท่ี 18-24 สิ ง ห า ค ม

สาหรับ \"อุทยานวิทยาศาสตร์\" ท่ีบ้านหว้ากอ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ น้ัน ในเวลา ต่อมา พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานชื่ออุทยานนี้ว่า \"อุทยานวิทยาศาสตร์พระจอมเกล้า ณ หวา้ กอ จงั หวดั ประจวบคีรีขนั ธ์\" และไดร้ บั พระบรมราชานุญาตให้จัดสร้างพระบรมราชานุ สาวรีย์พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบรมรูปหล่อประทับนั่งบนพระเก้าอ้ี ฉลอง พระองค์เครื่องแบบทหารเรือ ชดุ เดยี วกบั วันท่พี ระองคท์ า่ นเสดจ็ พระราชดาเนินมาบ้านหว้ากอ เพื่อเปน็ การระลกึ ถึง \"วนั วทิ ยาศาสตรแ์ หง่ ชาติ\" พระราชกรณยี กิจทางด้านดาราศาสตร์ของพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัว

รชั กาลที่ 4 บดิ าแหง่ วทิ ยาศาสตรไ์ ทย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างหอดูดาวบนเขาวัง ใน จ.เพชรบุรี เม่ือวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2403 พระราชทานนามว่า \"หอชัชวาลเวียง ชัย\" ซึ่งตลอดพระชนม์ชีพของพระองค์ ได้เคยทอดพระเนตรดาวหาง 3 ดวง คือ 1. ดาวหางฟลเู กอร์กสู (Flaugergues s Comet) เป็นดาวหางที่มีขนาดใหญ่และมี หาง 2 หาง ปรากฏในรัชสมัยพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เม่ือ พ.ศ. 2355 ขณะน้ันเจ้าฟ้า มงกุฎมีพระชันษาราว 8 ปี เมื่อทอดพระเนตรแล้ว คงจะทรงติดตามศึกษาเรื่องดาวหางอยู่ เสมอ เพราะว่าก่อนดวงท่ี 2 จะมาปรากฏ พระองค์ทรงสามารถนิพนธ์ประกาศฉบับแรกชื่อ วา่ \"ประกาศดาวหางขึ้นอยา่ ได้วติ ก\" แจง้ แกป่ ระชาชน

2. ดาวหางโดนาติ (Donati a Comet) เป็นดาวหางทีม่ ีขนาดใหญ่มาก นกั ดารา ศาสตร์อติ าเลยี นค้นพบในคืนวันที่ 2 มถิ นุ ายน พ.ศ. 2401 และคนื ต่อ ๆ มา จนถงึ วันที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 2402 (รวมเวลา 9 เดอื น) ชาวไทยคงจะเห็นดว้ ยตาเปลา่ ระหว่างเดือน กันยายน-ตลุ าคม พ.ศ. 2401 ดาวหางดังกล่าวมีลักษณะเป็น 2 หาง หางหนึ่งเหยียดตรง อีกหางหน่ึงเป็นพู่โค้ง สวยงามอยู่ราว 2 เดือน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเกรงว่า เมื่อประชาชน เห็นดาวหางโดนาติ แล้วจะต่ืนเต้นไปตามคาลือต่าง ๆ จึงทรงออกประกาศเตือนชื่อ

วา่ \"ประกาศดาวหางขึ้นอย่าได้วิตก\" นบั เป็นประกาศทางวิทยาศาสตร์ฉบบั แรกของประเทศ มี ความว่า \"ดาวหางนช้ี าวยโุ รปไดเ้ หน็ มาแลว้ หลายเดือน ดาวหางนมี้ คี ตแิ ลทางยาวไปในทอ้ งฟ้า แลว้ กก็ ลบั มาไดเ้ ห็นในประเทศน้อี กี เพราะเหตนุ ี้อยา่ ให้ราษฎรท้งั ปวงตื่นกนั และคดิ วิตกเลา่ ลือ ไปต่าง ๆ ดว้ ยวา่ มิใชจ่ ะเหน็ แต่ในพระนครนี้ และเมืองท่ีใกล้เคียงเท่าน้ัน หามิได้ย่อมได้เห็นทุก บา้ นทุกเมอื งทวั่ พิภพอย่างน้แี ล\" 3. ดาวหางเทพบุท (Tebbut s Comet) เป็นดาวหางท่ีมีขนาดใหญ่ หางยาว และ สว่างกว่าดาวหางโดนาติ ปรากฏแก่สายตาชาวโลกระหว่างเดือนมิถุนายน-กรกฎาคม พ.ศ. 2404 เป็นดาวทพ่ี ระองคท์ รงสนพระราชหฤทยั มากย่งิ ข้ึน ถึงกับทรงได้คานวณไว้ล่วงหน้าว่า จะปรากฏเม่ือใด และได้ทรงออกประกาศไว้ล่วงหน้ามิให้ประชาชนต่ืนตระหนก ทั้งนี้ เพราะ พระองค์มีพระราชประสงค์มุ่งขจัดความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องโชคลาง และทรงให้ราษฎรตั้งอยู่ใน ความไม่ประมาท เตรียมพร้อมท่ีจะเผชิญเหตุการณ์ (ถ้าจะเกิด) อย่างมีเหตุผลตามแบบ วิทยาศาสตร์

คาขวญั วันวิทยาศาสตรแ์ ห่งชาติ  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2532 : พิทักษ์ส่ิงแวดล้อมของชาติ ด้วย วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2533 : เพ่ิมคุณค่าทรัพยากรธรรมชาติ ด้วย วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี  คาขวญั วันวิทยาศาสตรแ์ ห่งชาติ 2534 : ขจดั มลพษิ ทกุ ชีวติ จะปลอดภยั  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2536 : วิทยาศาสตร์พัฒนาเศรษฐกิจ เพ่ิมคุณค่า ชีวติ พิทกั ษ์สงิ่ แวดล้อม  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2537 : ขจัดปัญหาน้าของชาติ ด้วยวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2538 : เทคโนโลยีสารสนเทศก้าวไกล เศรษฐกิจ ไทยมัน่ คง  คาขวญั วนั วทิ ยาศาสตร์แห่งชาติ 2539 : วทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยีก้าวไกล พัฒนา ชาตไิ ทยให้กา้ วหนา้  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2540 : พัฒนาคน พัฒนาชาติ ด้วยวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี

 คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2541 : พัฒนาเศรษฐกิจด้วยวิทยาศาสตร์ พัฒนา ชาตดิ ว้ ยภูมิปญั ญาไทย  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2542 : วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีก้าวไกล เพื่อ พัฒนาคณุ ภาพชวี ิตไทยทยี่ งั่ ยืน  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2543 : พัฒนาคน พัฒนาชาติ ด้วยวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2544 : วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี เพื่อเศรษฐกิจและ สังคมไทย  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2545 : วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี เพื่อเศรษฐกิจและ สงั คมไทย  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2546 : เส้นทางแห่งการค้นพบวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี คณุ ค่าแหง่ ภมู ิปญั ญา เพ่อื การพฒั นาทีย่ ่งั ยนื  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2547 : เศรษฐกิจของชาติมีปัญหา วิทยาศาสตร์มี คาตอบ

 คาขวัญวนั วทิ ยาศาสตร์แห่งชาติ 2548 : วทิ ยาศาสตร์คือความรสู้ ู่ความสาเรจ็  คาขวัญวันวทิ ยาศาสตร์แหง่ ชาติ 2549 : เศรษฐกจิ พอเพยี ง เคียงคไู่ ทย ก้าวไกลด้วย วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี  คาขวัญวนั วทิ ยาศาสตร์แห่งชาติ 2550 : วทิ ยาศาสตร์สร้างปญั ญาในสังคม  คาขวญั วันวิทยาศาสตร์แหง่ ชาติ 2551 : วิทยาศาสตร์สรา้ งชาติ สรา้ งอนาคต  คาขวัญวนั วทิ ยาศาสตรแ์ หง่ ชาติ 2552 : วทิ ยาศาสตรก์ า้ วไกล นาไทยก้าวหนา้  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2553 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วิทยาศาสตร์  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2554 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วิทยาศาสตร์  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2555 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วทิ ยาศาสตร์  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2556 : ทันโลก ทันวิทย์ จุดประกายความคิดสู่ อาเซียน

 คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2557 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2558 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วิทยาศาสตร์ เสรมิ สรา้ งชาติด้วยเทคโนโลยี สู่วถิ ีแหง่ นวัตกรรม  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2559 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วทิ ยาศาสตร์ เสรมิ สร้างชาติด้วยเทคโนโลยี ส่วู ถิ แี ห่งนวัตกรรม  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2560 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วิทยาศาสตร์ เสรมิ สร้างชาติด้วยเทคโนโลยี สู่วิถแี หง่ นวัตกรรม  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2561 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วทิ ยาศาสตร์ เสรมิ สร้างชาติด้วยเทคโนโลยี สวู่ ถิ ีแหง่ นวัตกรรม  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2562 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วทิ ยาศาสตร์ เสริมสร้างชาติดว้ ยเทคโนโลยี สู่วิถแี หง่ นวัตกรรม

วตั ถุประสงคข์ องการจดั งานวันสปั ดาหว์ ทิ ยาศาสตร์แห่งชาติ 1. เพ่ือเป็นการเฉลิมพระเกียรติและพระปรีชาสามารถทางด้านวิทยาศาสตร์ ของ พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจ้าอยหู่ ัว \"พระบดิ าแห่งวิทยาศาสตร์ไทย\" 2. เพอ่ื เสริมสรา้ งบรรยากาศทางวทิ ยาศาสตร์ อันเปน็ วถิ ีทางหน่ึงของการแก้ปัญหา การขาดแคลนกาลังคน ทางดา้ นวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 3. เพ่อื เปน็ การสง่ เสรมิ และเผยแพรผ่ ลงาน การค้นคว้า วิจัย ทางวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี ซง่ึ มคี วามจาเป็นอยา่ งยิ่งต่อการพฒั นาประเทศ 4. เพ่ือส่งเสริมความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน ในการนาวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยีไปใช้ในการพฒั นาประเทศอย่างมปี ระสิทธิภาพ 5. เพื่อสนับสนุนให้กาลังใจและโอกาสแก่นักวิจัย นักประดิษฐ์ ได้แสดงผลงานต่อ สาธารณชน

กจิ กรรมทคี่ วรปฏบิ ตั ใิ น วนั วทิ ยาศาสตรแ์ หง่ ชาติ - ร่วมพิธีวางพวงมาลาและเฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า เจ้าอยูห่ ัว - จัดนิทรรศการเผยแพร่ พระราชประวัติ และพระราชกรณียกิจ ของ พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ ัว - จดั กิจกรรมส่งเสรมิ งานดา้ นวทิ ยาศาสตร์ และสิง่ ประดิษฐต์ า่ ง ๆ



บรรณานกุ รม Sanook. วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2562 คาขวัญ ประวัติ ความเป็นมา. สืบค้นเมื่อ 3 สิงหาคม 2563. จาก https://www.sanook.com/campus/940182/ kapook. วันวิทยาศาสตร์ 2563 ประวัติวันวิทยาศาสตร์ 18 สิงหาคม. สืบค้นเมื่อ 3 สิงหาคม 2563. จาก https://hilight.kapook.com/view/27324 เรียบเรียงโดย : หอ้ งสมุดประชาชน \"เฉลิมราชกมุ าร\"ี อาเภอบางคนที จงั หวัดสมทุ รสงคราม กศน.อาเภอบางคนที อาเภอบางคนที จงั หวัดสมุทรสงคราม