วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ

ประวตั วิ ันวทิ ยาศาสตรแ์ ห่งชาติ รฐั บาลไทยกาหนดให้วนั ท่ี 18 สิงหาคม เป็นวันวทิ ยาศาสตร์แห่งชาติ เนื่องจากวันที่ 18 สิงหาคม พ.ศ. 2411 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดาเนินทาง ชลมารคและสถลมารค ทอดพระเนตรสรุ ิยุปราคาเต็มดวง ท่ที รงคานวณพยากรณ์ไวล้ ่วงหน้า 2 ปี ว่าจะเกิดในวันองั คาร ข้ึน 1 ค่า เดือน 10 ปีมะโรง สัมฤทธิศก จุลศักราช 1230 โดยจะ เห็นหมดดวงและชัดเจนที่สุด คือ ท่ีหมู่บ้านหัววาฬ ตาบลหว้ากอ อาเภอเมือง จังหวัด ประจวบคีรีขันธ์ ต้ังแต่บริเวณเกาะจาน ขึ้นไปถึงปราณบุรี และลงไปถึงจังหวัดชุมพร จึงโปรด เกลา้ ฯ ให้เจา้ พระยาศรีสรุ ยิ วงศ์ (ชว่ ง บุนนาค) ไปสร้างค่ายหลวงและพลับพลาทีป่ ระทบั มีคณะ นกั ดาราศาสตร์จากประเทศฝร่ังเศส และเซอร์ แฮรี่ ออด เจ้าเมืองสิงคโปร์ เดินทางมาเข้าเฝ้าฯ และร่วมในการสังเกตการณ์ และต่อมาได้มีการสร้าง \"อุทยานวิทยาศาสตร\"์ ทีบ่ ้านหว้ากอ

ผลการคานวณของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวแม่นยามาก โดย เซอร์ แฮ ร่ี ออด ไดบ้ ันทึกเหตุการณ์ไว้ ซ่ึงตอ่ มาหม่อมหลวงป่นิ มาลากลุ ไดแ้ ปลเป็นภาษาไทยในงานหว้า กอราลึก ณ ท้องฟ้าจาลองกรุงเทพ เมื่อ พ.ศ. 2518 ว่า \"พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า เจา้ อยหู่ วั ทรงพระสาราญมาก เพราะการคานวณเวลาสรุ ยิ ปุ ราคาของพระองค์ ได้พิสูจนแ์ ล้ว วา่ ถกู ถว้ นที่สุด ถกู ถ้วนยง่ิ กว่าทชี่ าวยโุ รปไดค้ านวณไว\"้ ตอ่ มา พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้าเจา้ อยหู่ ัว ทรงรบั เอาศลิ ปวิทยาการ และความคิด สมัยใหม่มาประยุกต์ใช้ในการปกครองประเทศ ด้วยเหตุน้ีองค์การการศึกษา วิทยาศาสตร์ และ วัฒนธรรมแหง่ สหประชาชาติ (ยเู นสโก) จงึ ไดป้ ระกาศยกยอ่ งพระเกยี รติคณุ ของพระองค์ให้ทรง เป็นบุคคลสาคัญของโลก ด้วยพระราชกรณียกิจและพระเกียรติคุณนานัปการ โดยเฉพาะพระ ราชกรณยี กจิ ด้านดาราศาสตร์

ท้ังน้ี สมาคมวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ โดยเฉพาะทางด้าน ดาราศาสตร์ มแี นวคิดว่านา่ จะถือเอาวันที่ 18 สิงหาคม เป็นวันวิทยาศาสตร์ไทย ต่อมาวันที่ 14 เมษายน พ.ศ. 2525 คณะรัฐมนตรีได้มีมติเทิดพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า เจา้ อย่หู วั เป็น \"พระบดิ าแหง่ วทิ ยาศาสตร์ไทย\" พร้อมทงั้ กาหนดใหว้ ันท่ี 18 สงิ หาคม เปน็ \"วัน วิทยาศาสตร์แห่งชาติ\" และเมอ่ื วนั ท่ี 18 สิงหาคม พ.ศ. 2511 ได้มีการจัดงานข้ึนเนื่องในโอกาส ครบรอบ 100 ปี ของเหตกุ ารณ์ท่เี กดิ ขึ้น นอกจากน้ี เม่ือปี พ.ศ. 2527 กระทรวงวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ไดจ้ ดั งานสปั ดาห์ วิทยาศาสตร์แห่งชาติขึ้นเป็นคร้ังแรก ระหว่างวันที่ 18-24 สิงหาคม โดยได้รับความร่วมมือ จากหน่วยงานราชการตา่ ง ๆ จนได้รับความสนใจทัง้ จากภาครัฐ เอกชน และประชาชนทั่วไป ซึ่ง ทาให้คณะรัฐมนตรีได้เล็งเห็นความสาคัญ ดังนั้น เม่ือวันที่ 3 กันยายน พ.ศ. 2528 คณะรัฐมนตรจี งึ ไดอ้ นมุ ัติให้กระทรวงวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี ดาเนินการจัดงาน \"สัปดาห์ วิทยาศาสตร์แห่งชาติ\" เป็นประจาทุกปี ระหว่างวันที่ 18-24 สิ ง ห า ค ม

สาหรับ \"อุทยานวิทยาศาสตร์\" ที่บ้านหว้ากอ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ น้ัน ในเวลา ตอ่ มา พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรง พระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ พระราชทานช่ืออุทยานนี้ว่า \"อทุ ยานวทิ ยาศาสตรพ์ ระจอมเกลา้ ณ หวา้ กอ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์\" และได้รับพระบรมราชานุญาตให้จัดสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระบรมรูปหล่อประทับนั่งบนพระเก้าอี้ ฉลองพระองค์ เคร่ืองแบบทหารเรือ ชุดเดียวกับวันท่ีพระองค์ท่านเสด็จพระราชดาเนินมาบ้านหว้ากอ เพ่ือเป็น การระลกึ ถึง \"วันวทิ ยาศาสตรแ์ ห่งชาต\"ิ พระราชกรณยี กิจทางดา้ นดาราศาสตร์ของพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อย่หู ัว

รชั กาลที่ 4 บดิ าแหง่ วทิ ยาศาสตรไ์ ทย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้สร้างหอดูดาวบนเขาวัง ใน จ. เพชรบุรี เมื่อวันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2403 พระราชทานนามว่า \"หอชัชวาลเวียงชัย\" ซ่ึง ตลอดพระชนม์ชีพของพระองค์ ได้เคยทอดพระเนตรดาวหาง 3 ดวง คือ 1. ดาวหางฟลูเกอร์กูส (Flaugergues s Comet) เป็นดาวหางท่ีมีขนาดใหญ่และมี หาง 2 หาง ปรากฏในรัชสมัยพระพุทธเลศิ หล้านภาลัย เมื่อ พ.ศ. 2355 ขณะน้ันเจ้าฟ้ามงกุฎมี พระชันษาราว 8 ปี เม่ือทอดพระเนตรแล้ว คงจะทรงติดตามศึกษาเร่ืองดาวหางอยู่เสมอ เพราะว่าก่อนดวงท่ี 2 จะมาปรากฏ พระองค์ทรงสามารถนิพนธ์ประกาศฉบับแรกชื่อ ว่า \"ประกาศดาวหางข้ึนอยา่ ไดว้ ติ ก\" แจ้งแก่ประชาชน

2. ดาวหางโดนาติ (Donati a Comet) เปน็ ดาวหางท่ีมีขนาดใหญ่มาก นักดารา ศาสตรอ์ ติ าเลียนคน้ พบในคนื วันที่ 2 มถิ ุนายน พ.ศ. 2401 และคนื ต่อ ๆ มา จนถงึ วนั ท่ี 4 มีนาคม พ.ศ. 2402 (รวมเวลา 9 เดอื น) ชาวไทยคงจะเหน็ ด้วยตาเปล่า ระหว่างเดอื น กันยายน-ตุลาคม พ.ศ. 2401 ดาวหางดังกล่าวมีลักษณะเป็น 2 หาง หางหน่ึงเหยียดตรง อีกหางหน่ึงเป็นพู่โค้ง สวยงามอยู่ราว 2 เดือน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเกรงว่า เม่ือประชาชนเห็น ดาวหางโดนาติ แลว้ จะตน่ื เตน้ ไปตามคาลือตา่ ง ๆ จึงทรงออกประกาศเตอื นช่ือว่า \"ประกาศดาว

หางขนึ้ อยา่ ไดว้ ติ ก\" นับเป็นประกาศทางวทิ ยาศาสตร์ฉบับแรกของประเทศ มคี วามวา่ \"ดาวหาง นช้ี าวยุโรปได้เห็นมาแล้วหลายเดือน ดาวหางนี้มีคติแลทางยาวไปในท้องฟ้า แล้วก็กลับมาได้ เห็นในประเทศนอ้ี กี เพราะเหตนุ อ้ี ยา่ ใหร้ าษฎรทง้ั ปวงตน่ื กนั และคดิ วติ กเล่าลอื ไปต่าง ๆ ดว้ ยวา่ มิใช่จะเห็นแต่ในพระนครน้ี และเมืองท่ีใกล้เคียงเท่าน้ัน หามิได้ย่อมได้เห็นทุกบ้านทุกเมืองทั่ว พิภพอยา่ งน้ีแล\" 3. ดาวหางเทพบุท (Tebbut s Comet) เป็นดาวหางที่มีขนาดใหญ่ หางยาว และ สว่างกว่าดาวหางโดนาติ ปรากฏแก่สายตาชาวโลกระหว่างเดือนมิถุนายน-กรกฎาคม พ.ศ. 2404 เป็นดาวท่ีพระองค์ทรงสนพระราชหฤทยั มากยิ่งขึ้น ถงึ กบั ทรงได้คานวณไว้ล่วงหน้าว่าจะ ปรากฏเม่ือใด และไดท้ รงออกประกาศไวล้ ว่ งหนา้ มิให้ประชาชนต่ืนตระหนก ท้ังน้ี เพราะพระองค์ มีพระราชประสงค์มุ่งขจัดความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องโชคลาง และทรงให้ราษฎรตั้งอยู่ในความไม่ ประมาท เตรยี มพรอ้ มที่จะเผชญิ เหตุการณ์ (ถ้าจะเกิด) อย่างมเี หตุผลตามแบบวิทยาศาสตร์ คาขวญั วนั วทิ ยาศาสตรแ์ หง่ ชาติ

 คาขวัญวันวทิ ยาศาสตร์แหง่ ชาติ 2532 : พทิ กั ษ์สิง่ แวดลอ้ มของชาติ ดว้ ยวทิ ยาศาสตร์ และเทคโนโลยี  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2533 : เพิ่มคุณค่าทรัพยากรธรรมชาติ ด้วย วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี  คาขวัญวนั วทิ ยาศาสตรแ์ หง่ ชาติ 2534 : ขจัดมลพิษทกุ ชีวติ จะปลอดภยั  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2536 : วิทยาศาสตร์พัฒนาเศรษฐกิจ เพิ่มคุณค่า ชวี ติ พิทักษ์สิ่งแวดลอ้ ม  คาขวญั วนั วิทยาศาสตร์แหง่ ชาติ 2537 : ขจัดปัญหาน้าของชาติ ด้วยวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2538 : เทคโนโลยีสารสนเทศก้าวไกล เศรษฐกิจไทย มน่ั คง  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2539 : วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีก้าวไกล พัฒนา ชาติไทยให้ก้าวหน้า  คาขวญั วันวทิ ยาศาสตร์แหง่ ชาติ 2540 : พัฒนาคน พัฒนาชาติ ดว้ ยวทิ ยาศาสตร์และ เทคโนโลยี

 คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2541 : พัฒนาเศรษฐกิจด้วยวิทยาศาสตร์ พัฒนา ชาติดว้ ยภมู ิปัญญาไทย  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2542 : วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีก้าวไกล เพ่ือ พฒั นาคณุ ภาพชวี ติ ไทยท่ยี ัง่ ยนื  คาขวัญวนั วิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2543 : พฒั นาคน พฒั นาชาติ ด้วยวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2544 : วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี เพื่อเศรษฐกิจและ สงั คมไทย  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2545 : วิทยาศาสตร์เทคโนโลยี เพ่ือเศรษฐกิจและ สังคมไทย  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2546 : เส้นทางแห่งการค้นพบวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี คณุ คา่ แห่งภูมิปญั ญา เพือ่ การพฒั นาทย่ี ัง่ ยนื  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2547 : เศรษฐกิจของชาติมีปัญหา วิทยาศาสตร์มี คาตอบ

 คาขวญั วนั วิทยาศาสตร์แหง่ ชาติ 2548 : วิทยาศาสตรค์ อื ความรูส้ ูค่ วามสาเรจ็  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2549 : เศรษฐกิจพอเพียง เคียงคู่ไทย ก้าวไกลด้วย วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี  คาขวัญวนั วิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2550 : วทิ ยาศาสตรส์ ร้างปัญญาในสงั คม  คาขวญั วนั วิทยาศาสตร์แหง่ ชาติ 2551 : วทิ ยาศาสตร์สรา้ งชาติ สร้างอนาคต  คาขวญั วันวทิ ยาศาสตรแ์ หง่ ชาติ 2552 : วทิ ยาศาสตรก์ ้าวไกล นาไทยก้าวหน้า  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2553 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วิทยาศาสตร์  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2554 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วิทยาศาสตร์  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2555 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วทิ ยาศาสตร์  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2556 : ทันโลก ทันวิทย์ จุดประกายความคิดสู่ อาเซยี น

 คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2557 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2558 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วิทยาศาสตร์ เสรมิ สรา้ งชาตดิ ้วยเทคโนโลยี สู่วิถแี หง่ นวตั กรรม  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2559 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วทิ ยาศาสตร์ เสรมิ สรา้ งชาตดิ ้วยเทคโนโลยี สวู่ ถิ ีแห่งนวัตกรรม  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2560 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วทิ ยาศาสตร์ เสรมิ สร้างชาตดิ ้วยเทคโนโลยี สู่วถิ ีแหง่ นวตั กรรม  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2561 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วทิ ยาศาสตร์ เสริมสร้างชาติดว้ ยเทคโนโลยี สู่วถิ แี หง่ นวตั กรรม  คาขวัญวันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2562 : จุดประกายความคิด พัฒนาชีวิตด้วย วิทยาศาสตร์ เสริมสร้างชาตดิ ้วยเทคโนโลยี สวู่ ถิ ีแห่งนวตั กรรม

วตั ถุประสงคข์ องการจัดงานวันสปั ดาห์วทิ ยาศาสตรแ์ หง่ ชาติ 1. เพ่ือเป็นการเฉลิมพระเกียรติและพระปรีชาสามารถทางด้านวิทยาศาสตร์ ของ พระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ ัว \"พระบดิ าแห่งวทิ ยาศาสตรไ์ ทย\" 2. เพื่อเสริมสร้างบรรยากาศทางวิทยาศาสตร์ อันเป็นวิถีทางหนึ่งของการแก้ปัญหา การขาดแคลนกาลังคน ทางด้านวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี 3. เพ่ือเป็นการส่งเสริมและเผยแพร่ผลงาน การค้นคว้า วิจัย ทางวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี ซงึ่ มีความจาเป็นอยา่ งยงิ่ ตอ่ การพฒั นาประเทศ 4. เพ่ือส่งเสริมความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน ในการนาวิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยีไปใช้ในการพฒั นาประเทศอยา่ งมปี ระสิทธภิ าพ 5. เพ่ือสนับสนุนให้กาลังใจและโอกาสแก่นักวิจัย นักประดิษฐ์ ได้แสดงผลงานต่อ สาธารณชน

กจิ กรรมทค่ี วรปฏบิ ตั ใิ น วนั วทิ ยาศาสตรแ์ หง่ ชาติ - ร่วมพธิ ีวางพวงมาลาและเฉลิมพระเกยี รติ พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจ้าอยหู่ วั - จัดนทิ รรศการเผยแพร่ พระราชประวตั ิ และพระราชกรณียกิจ ของพระบาทสมเด็จ พระจอมเกล้าเจ้าอยหู่ ัว - จัดกจิ กรรมสง่ เสริมงานดา้ นวิทยาศาสตร์ และสิ่งประดิษฐต์ า่ ง ๆ



บรรณานกุ รม Sanook. วันวิทยาศาสตร์แห่งชาติ 2562 คาขวัญ ประวัติ ความเป็นมา. สืบค้นเมื่อ 3 สิงหาคม 2563. จาก https://www.sanook.com/campus/940182/ kapook. วันวิทยาศาสตร์ 2563 ประวัติวันวิทยาศาสตร์ 18 สิงหาคม. สืบค้นเมื่อ 3 สิงหาคม 2563. จาก https://hilight.kapook.com/view/27324 เรียบเรียงโดย : หอ้ งสมุดประชาชน \"เฉลิมราชกมุ าร\"ี อาเภอบางคนที จงั หวัดสมทุ รสงคราม กศน.อาเภอบางคนที อาเภอบางคนที จงั หวัดสมุทรสงคราม