คำสอนของพ่อ

คำสอนของพ่อ ห้ อ ง ส มุ ด ประ ช าช น จั ง ห วั ด น ค รปฐ ม กศน.อาเภอเมอื งนครปฐม สานกั งาน กศน.จงั หวดั นครปฐม

...การจะเล่าเรียน หรือทาการใดๆ ให้สาเร็จได้ ด้วยดโี ดยตลอดนนั้ ขึ้นอยกู่ บั ความต้งั ใจจริงเปน็ ใหญ่ เพราะความตั้งใจจริงนี้ เป็นเครื่องมือสาคัญท่ีจะช่วยกาจัดความ เกียจคร้าน ความอ่อนแอ และความท้อถอยเข้มแข็ง ให้เกิดเป็น นิสัย และนิสัยที่ดี ที่ปลูกไว้แต่เยาว์วัย จะเป็นคุณสมบัติติดตัวไป ในวันข้างหน้า จะช่วยพาตัวให้องอาจ สามารถเอาชนะอุปสรรค และประสบความสาเร็จความเจรญิ รุ่งเรืองต่อไปในชีวิต...

...หนงั สือเป็นการสะสมความรู้และทุกส่ิงทุกอย่างที่ มนษุ ย์ได้สร้างมาทามา คดิ มาแต่โบราณกาลจนทุกวันนี้ หนังสือจึงเป็นส่ิง ท่ีสาคัญเป็นคล้ายๆ ธนาคารความรู้และเป็นออมสิน เป็นส่ิงท่ีจะทาให้ มนษุ ย์กา้ วหนา้ ได้โดยแท้... พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่คณะสมาชกิ หอ้ งสมุดท่วั ประเทศ ในโอกาสทเ่ี ขา้ เฝ้าทูลละอองธลุ ีพระบาท วันที่ ๒๕ พฤศจิกายน ๒๕๑๔

...หนังสือน้ี ถ้าดูในทางพัฒนา ในทางความก้าวหน้า ของมนุษย์ เพ่ือให้ชีวิตของตนสามารถที่จะมีความมั่นคงนั้น จึง มคี วามสาคัญไมใ่ ช่นอ้ ยเพราะว่าเป็นแหลง่ ของความรทู้ จ่ี ะคา้ จุน เราให้มีชีวิตได้ให้มีความสุขได้อันนี้ก็พูดถึงหนังสือทั่วไปทุก อย่างทุกชนิด และโดยเฉพาะทางวิชาการแต่หนังสือย่อมมี ความสาคัญมากกว่าเป็นวิชาการที่จะสอนให้ เ ร า มี ค ว า ม รู้ แ ล ะ ส า ม า ร ถ ที่ จ ะ ป ฏิ บั ติ ต น ดารงชวี ติ ได้... พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่คณะสมาชกิ ห้องสมุดทัว่ ประเทศ ในโอกาสทเี่ ข้าเฝ้าทลู ละอองธุลพี ระบาท วันที่ ๒๕ พฤศจกิ ายน ๒๕๑๔

ก า ร กี ฬ า เ ป็ น ท่ี ท ร า บ ดี ว่ า มี ป ร ะ โ ย ช น์ ส า ห รั บ พลานามัยและได้มีการย้าอยู่เสมอว่าการกีฬานั้น ก็เพ่ือความ สามคั คี เพือ่ ให้นักกฬี าสามารถทีจ่ ะพบปะกนั โดยมีการแข่งขัน แตไ่ ม่ใช่การแข่งขันในด้านเอาเปรยี บเอารัด เป็นการแขง่ ขนั เพ่อื แสดงความสามารถ เพ่ือฝึกจิตใจให้เข้มแข็ง และมีจิตใจท่ี เรยี กว่าจิตใจนกั กฬี า คือ จติ ใจท่สี ามารถใหอ้ ภยั สามารถท่ีจะ ระงบั สตอิ ารมณ์ให้ไม่ฟุ้งซา่ น... พระบรมราโชวาท พระราชทานแก่คณะนักกฬี าไทยและเจา้ หนา้ ทก่ี ีฬาแหลมทอง ครง้ั ท่ี ๘ ณ ศาลาดสุ ดิ าลยั วนั จนั ทรท์ ี่ ๘ ธนั วาคม ๒๕๑๘

...เทคโนโลยีชั้นสูงนี้ คนส่วนมาก เด๋ียวน้ีก็เข้าใจว่ามีโทรทัศน์ มีดาวเทียม มีเครื่องคอมพิวเตอร์ แต่ว่าเครื่องเหล่านี้หรือส่ิง เหล่านเ้ี ปน็ ส่งิ ทไ่ี มม่ ชี ีวติ ดูรปู ร่างท่าทางเหมือนมีชีวิตแตอ่ าจจะไม่ มีชีวิต มีสีก็มีสีได้ แต่ว่าไม่มีสัน คือสีสันน่ันรวมแล้วมันครบถ้วน และยังไม่ครบ ยงั ไมม่ ีจิตใจ อาจจะทาให้คนที่มีจิตใจอ่อนเปล่ียนเป็น คนละคนก็ได้ แต่ว่าท่ีจะอบรมโดยใช้ส่ือท่ีก้าวหน้าที่มี เทคโนโลยีสูงนีย่ ากท่ีสุด ท่ีจะอบรมบ่มนิสัยด้วยเครื่องเหล่าน้ี ฉะนน้ั ไมม่ ีอะไรแทนคนสองคน คนสองคนน่ีมีที่เขาใช้ดาวเทียม คน เดยี วสอนได้เป็นพัน เป็นหม่ืน ในคราวเดียวกัน แต่ถ่ายทอดความ ดีนี้ยาก ถ้าถ่ายทอดจะว่าไป อาจจะต้องถ่ายทอดตัวต่อตัว ฉะน้ัน การที่มีความก้าวหน้าเปลี่ยนแปลงในประเทศ ในสังคมไทย ก็ไม่ได้ หมายความว่า จะเปลยี่ นแปลงในทางดี นอกจากต้องหาวิธีให้มีการ ถ่ายทอดโดยใช้ตารา หรือใช้หลักสูตรท่ีเหมาะสมที่ทาให้คนเป็นคน ... พระราชดารสั พระราชทานแกค่ ณะบุคคลต่างๆ ทเี่ ขา้ เฝา้ ฯ ถวายชยั มงคล เน่ืองในโอกาสวนั เฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสดิ าลัย สวนจิตรลดา พระราชวังดสุ ิต วันพุธที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๓๙

...ถ้าเราอยากทาบุญเพ่ิมขึ้นไปอีก เราก็ปฏิบัติในสิ่งท่ี เรียกว่าดีงาม ทาบุญโดยใช้กาลังกายของเรา กาลังความคิดของ เราสร้างสรรค์ส่ิงท่ีเป็นประโยชน์ ถ้าจะทาบุญกับวัด ก็สร้างสิ่งท่ีเป็น ประโยชน์ ถาวรวัตถุต่างๆ หรืออุปถัมภ์พระสงฆ์ นี่ก็เป็นการทาบุญ เพราะเหตุว่าเราตั้งใจดี ให้มีความเจริญรุ่งเรือง ให้เกิดความสวยงาม ใหเ้ กดิ ความดีงาม เปน็ การทาบุญอีกอย่างหน่งึ กเ็ ชน่ เดียวกัน คนอื่นจะ ไมเ่ หน็ คนอื่นอาจจะบอกวา่ สรา้ งวัดมากมายทาไม ทาไมเล้ียงพระที่ดกู ็ เหมือนว่าไม่ได้ทาอะไรถ้าเขาว่าอย่างนั้นก็เป็นเรื่องของเขา ไม่ใช่เรื่อง ของเรา เพราะเรื่องของเรา เรารู้สึกดีว่าท่ีทาน้ัน เป็นการทาบุญ เพราะเราอิม่ เอบิ ใจโดยบริสทุ ธิใ์ จ... พระราชดารสั ในโอกาสทีค่ ณะชาวห้วยขวาง พญาไท เฝา้ ฯ ทูลเกล้าฯ ถวายเงนิ โดยเสด็จพระราชกุศล และต้นเทียนพรรษา ณ พระตาหนักจติ รลดารโหฐาน วันพธุ ท่ี ๕ กรกฎาคม ๒๕๒๑

...ความรู้ในวิชาการเป็นสิ่งหน่ึงที่จะทาให้สามารถฟันฝ่า อปุ สรรคไดแ้ ละทาใหเ้ ปน็ คนทีม่ เี กียรติ เป็นคนที่สามารถเป็นคนที่ จะมีความพอใจได้ในตัวว่า ทาประโยชน์แก่ตนเองและแก่ส่วนรวม นอกจากวชิ าความรกู้ จ็ ะต้องฝึกฝนในสิง่ ทตี่ ัวจะตอ้ งปฏบิ ตั ใิ ห้สอดคล้อง กับสังคม สอดคล้องกับสมัย และสอดคล้องกับศีลธรรมท่ีดีงาม ถ้า ได้ท้ังวิชาการ ทง้ั ความรู้รอบตัวและความรู้ในชีวิต กจ็ ะ ทาให้เป็นคนที่ครบคน ทจ่ี ะภมู ใิ จได้... พระบรมราโชวาท พระราชทานเนอื่ งในโอกาสวันปดิ ภาคเรยี นของโรงเรยี น จติ รลดา ปีการศึกษา ๒๕๑๔ ณ ศาลาผกาภริ มย์ พระราชวังดุสติ วันเสาร์ที่ ๒๕ มนี าคม ๒๕๑๕

...การทางานร่วมกับผู้อื่นน้ัน ที่จะให้เป็นไปโดย ราบร่ืนปราศจากปัญหา ข้อขัดแย้งย่อมเป็นไปได้ยาก เพราะคน จานวนมากย่อมมีความคิดความต้องการที่แตกต่างกันไป มาก บ้างน้อยบ้าง ท่านจะต้องรู้จักอดทนและอดกลั้น ใช้ ปัญญา ไม่ใช้อารมณ์ ปรึกษากัน และโอนอ่อนผ่อนตาม กันด้วยเหตุผลโดยถือว่าความคิดที่แตกต่างกันนั้น มิใช่เหตุที่จะ ทาให้เป็นข้อขัดแย้ง โต้เถียง เพ่ือเอาแพ้เอาชนะกัน แต่เป็นเหตุ สาคัญท่ีจะช่วยให้เกิดความกระจ่างแจ้ง ท้ังในวิถีทางและวิธีการ ปฏิบัตงิ าน... พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัยขอนแก่น ณ มหาวิทยาลัยขอนแกน่ วนั พฤหสั บดีที่ ๑๗ ธันวาคม ๒๕๔๑

...การเผาเชอื้ เพลงิ เช่น ถา่ น ถ่านหนิ น้ามนั เชอ้ื เพลิง อะไรๆ ต่างๆ เหล่านี้ท้ังหมดทาให้คาร์บอนขึ้นไปในอากาศ จานวน ๕ พันล้านตันต่อปี แล้วก็ยังมีการเผาทาลายป่าอีก ๑.๕ พันล้านตัน รวมแล้วเป็น ๖.๕ พันล้านตัน ถ้าข้ึนๆ ไปอย่างนี้ ก็ เท่ากับเกือบสิบเปอร์เซ็นต์ของจานวนท่ีมีอยู่แล้วในอากาศ ถ้าไม่มี อะไรท่ีจะทาให้จานวนของสารนี้ในอากาศลดลง ก็จะทาให้สารนี้ กลายเป็นเหมือนตกู้ ระจกครอบทาใหโ้ ลกน้รี ้อนขนึ้ ... พระราชดารัส พระราชทานแก่คณะบคุ คลต่างๆ ท่เี ข้าเฝา้ ฯ ถวายชัยมงคล ในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ดิ าลัย สวนจิตรลดา พระราชวังดสุ ิต วนั จนั ทรท์ ่ี ๔ ธันวาคม ๒๕๓๒

ปัญญาชน..... นี้แท้จริงควรจะเป็นคนท่ีมีความรอบรู้ และมี ความฉลาดอันเกิดจากความรอบรู้หรือการได้ศึกษามากน้ัน และ โดยเหตุที่ปญั ญาชนเป็นผู้ทมี่ ีความรูด้ ว้ ยฉลาดด้วย จงึ ควรจะเปน็ ผู้สามารถรู้เท่าทันสิ่งท้ังปวง กล่าวโดยเฉพาะที่ สาคัญควรจะรู้เท่าทันคน และรู้เท่าทันเหตุการณ์ หมายความว่า เมื่อได้พบปะพูดจากับใคร ก็สามารถมองตาม ความคิดและคาพูดของเขาไดด้ ว้ ยปัญญาให้แลเห็นทะลุปรุโปร่งเข้า ไปจนถึงความคิดและเจตนาทีแ่ ท้ของเขา ทานองเดียวกันเมื่อเผชิญ กับเหตุการณ์อันใดเข้า ก็พิจารณาเหตุการณ์นั้นด้วยความรู้ความ ฉลาดและด้วยจิตใจท่ีม่ันคงและหนักแน่นเป็นกลาง จนมองเห็น ความจริงอนั แน่ชดั ไม่ต้องแพ้รู้ใครและตกหลมุ พรางใดๆ ท้งั สิ้น... พระราชดารัส พระราชทานแกส่ ามัคคีสมาคมในพระบรมราชปู ถัมภ์ ในการเปิดการประชมุ ใหญ่ประจาปี ๒๕๒๑

...ทุกวันนี้ คนทั่วไปนยิ มยินดีอยา่ งมาก ในความคดิ และการกระทา โดยอิสรเสรี เด็กก็ได้รับการส่งเสริมและส่ังสอนให้ทาให้คิดอย่าง อิสระ การมีเสรีภาพน้ันเป็นของดีอย่างย่ิง แต่เมื่อจะ ใช้ จาเป็นจะต้องใช้ด้วยความระมัดระวังและความ รบั ผดิ ชอบ มใิ ห้ล่วงละเมิดเสรีภาพของผอู้ ื่นท่เี ขาก็มี อยู่เท่าเทียมกัน ท้ังมิให้กระทบกระเทือนถึงสวัสดิภาพและ ความเป็นปรกติสุขของส่วนรวมด้วย มิฉะน้ัน จะทาให้มีแต่ความ ยงุ่ ยากจะทาใหส้ ังคมและชาตปิ ระเทศตอ้ งแตกสลายจนส้ินเชงิ ... พระราชดารัส พระราชทานแกผ่ ้บู งั คับบญั ชาลกู เสือ ในโอกาสเขา้ เฝา้ ทลู ละอองธลุ พี ระบาทและรบั พระราชทานเหรียญ ลูกเสือสดุดี วนั ท่ี ๙ กรกฎาคม ๒๕๑๔

...การทางานยากลาบากกว่าการเรียน การ เรียนนั้นเรียนตามหลักสูตร หรือเรียนวิชาต่างๆ ตามที่ทาง มหาวิทยาลยั จดั ลาดับให้แตก่ ารทางานไม่มีหลักสูตรวางไว้ จาจะต้อง ใช้ความริเร่ิมและความคิดพิจารณาด้วยตนเอง ในอันที่จะทาสิ่งใด อยา่ งไรเมื่อใด หากไม่รู้จักพิจารณาใช้ให้ถูกช่อง ถูกโอกาส ถึงมีวิชา อยู่ กไ็ ม่เป็นผลแก่งานและแก่ตวั นัก... พระบรมราโชวาท ในพธิ ีพระราชทานปรญิ ญาบตั รของจฬุ าลงกรณมหาวิทยาลยั วันท่ี ๓ กรกฎาคม ๒๕๑๒

...คนเราเมอื่ มคี วามรู้ความสามารถที่ดีเป็นทุนรอนอยู่จะไม่มีวันอับจน ย่อมหาทางสร้างตัวสร้างฐานให้ก้าวหน้าได้เสมอ ข้อสาคัญในการ สร้างตัวสร้างฐานะน้ันจะต้องถือหลักค่อยเป็น คอ่ ยไป ด้วยความรอบคอบ ระมัดระวังและความพอเหมาะพอดี ไม่ทาเกินฐานะและกาลังหรือทาด้วยความเร่งรีบ เม่ือมีพ้ืนฐานแน่น หนารองรับพร้อมแล้ว จึงค่อยสร้างค่อยเสริมความเจริญก้าวหน้าใน ระดับที่สูงขึ้น ตามต่อกันไปเป็นลาดับ ผลท่ีเกิดข้ึนจึงจะแน่นอน มี หลกั เกณฑ์ เป็นประโยชน์แทแ้ ละยั่งยนื ... พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของมหาวทิ ยาลัยขอนแกน่ วนั ที่ ๑๘ ธนั วาคม ๒๕๔๐

...ขา้ พเจ้าขอฝากคติไว้เป็นเครอ่ื งกากบั ใจ มีคณุ ธรรมขอ้ หนง่ึ ท่ีสาคัญ ซ่ึงท่านต้องปฏิบัติอย่างเคร่งครัดอยู่เสมอ คือ ความสัตย์สุจริต ประเทศบ้านเมืองจะวัฒนาถาวรอยู่ได้ ก็ย่อม อาศัยความสัตย์สุจริตเป็นพ้ืนฐาน ท่านท้ังหลายจะ ออกไปรับราชการก็ดี หรือประกอบกิจการงานส่วนตัวก็ดี ขอให้ม่ัน อยู่ในคุณธรรมท้ัง ๓ ประการคือ สุจริตต่อบ้านเมืองสุจริตต่อประชา ขน และสุจริตต่อหน้าที่ ท่านจึงจะเป็นผู้ท่ีควรแก่การสรรเสริญของ มวลชนท่วั ไป... พระบรมราโชวาท ในพิธีพระราชทานปรญิ ญาบัตรของจฬุ าลงกรณมหาวทิ ยาลัย วนั ที่ ๑๒ มิถุนายน ๒๔๙๗

...การต้ังต้นงานน้ีสาคัญท่ีสุด คาว่า ตั้ง นั้นก็มีไว้ เพราะว่าสาหรับทางานใดๆ ก็จะต้องมีความตั้งใจ ตั้งใจน้ันก็คือ เอาใจตัง้ ในงานหรืออีกอย่างเอางานมาตั้งไว้ข้างหน้าใจ เมื่อเอางานมา ตัง้ ไวข้ ้างหนา้ ใจหรือเอาใจตงั้ ไว้ในวานนัน้ เชอื่ วา่ งานก็คงจะสาเร็จลุล่วง ไปได้โดยดี ตั้งใจน้ันก็ประกอบด้วยการต้ังทุกส่ิงทุกอย่างที่มีอยู่ในใจ คือ ความสามารถ ความรู้ และความดีของตัว ให้ใส่ลงไปในงาน และ งานน้ันก็จะมีความสาเร็จ มีคุณ และเป็นเกียรติสาหรับตนเอง เป็น เกยี รตสิ าหรบั หมคู่ ณะสาหรบั ประเทศชาต.ิ ... พระราชดารสั ในโอกาสที่นายกรฐั มนตรี นาคณะรฐั มนตรเี ฝ้าฯ ถวายสตั ยป์ ฏญิ าณตนกอ่ นเข้ารับหนา้ ท่ี วันท่ี ๑๖ ธันวาคม ๒๕๓๓

...ร่างกายของเราน้ัน ธรรมชาติสร้างมา สาหรับให้ออกแรงใช้งานมิใช่ให้อยู่เฉยๆ ถ้าใช้แรงให้พอเหมาะพอดีโดยสม่าเสมอ ร่างกายก็จะเจริญแข็งแรง คล่องแคล่ว และคงทนยั่งยืน ถ้าไม่ใช้แรงเลย หรือใช้ไม่เพียงพอ ร่างกายก็จะเจริญแข็งแรงอยู่ไม่ได้ แต่จะค่อยๆ เสื่อมไปเป็นลาดับ และหมดสมรรถภาพไปก่อนเวลาอันสมควร ดังน้ันต้องหาเวลาออก กาลงั กายให้พอเพยี งกบั ความต้องการตามธรรมชาตเิ สมอทุกวนั .... พระราชดารสั เพอื่ เชญิ ไปอ่านในการประชุมสมั มนาเร่อื งการออกกาลังเพอื่ สุขภาพ วนั ท่ี ๑๗ ธันวาคม ๒๕๒๓

...คนเราถ้าพอในความต้องการ ก็มีความโลภน้อยเม่ือมีความโลภ น้อย ก็เบียดเบียนคนอื่นน้อย ถ้าทุกประเทศมีความคิด อันน้ีไม่ใช่ เศรษฐกิจ มีความคิดว่า ทาอะไรต้องพอเพียง หมายความว่า พอประมาณ ไม่สุดโต่ง ไม่โลภ อย่างมาก คนเราก็อยู่เป็นสุข พอเพียงน้ีอาจจะมีมาก อาจจะมีของหรูหราก็ได้แต่ว่าต้องไม่ไปเบียดเบียนคนอื่น ต้องให้ พอประมาณตามอัตภาพ พูดจาก็พอเพียง ทาอะไรก็พอเพียง ปฏิบัติตนก็พอเพียง พระราชดารัส พระราชทานแกค่ ณะบคุ คลต่างๆ ทเ่ี ขา้ เฝ้าฯ ถวายชัยมงคล เนอ่ื งในโอกาสวันเฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสติ ดาลัย สวนจติ รลดา พระราชวงั ดุสิต วนั ศกุ รท์ ่ี ๔ ธันวาคม ๒๕๔๑

...ขอให้ทุกคนมีความปรารถนาท่ีจะให้เมืองไทยพออยู่ พอ กิน มีความสงบ และทางานตั้งอธิษฐาน ตั้งปณิธาน ในทางน้ีท่ีจะให้ เมืองไทยอยู่แบบพออยู่พอกิน ไม่ใช่ว่าจะรุ่งเรืองอย่างยอดแต่ว่ามี ความพออยู่พอกิน มีความสงบ เปรียบเทียบกับประเทศอื่นๆ ถ้าเรา รักษาความพออยพู่ อกินนีไ้ ด้ เราก็จะยอดยงิ่ ยวดได้ ฉะน้ัน ถ้าทุกท่าน ซ่ึงถือว่าเป็นผู้มีความคิดและมีอิทธิพล มีพลังท่ีจะทาให้ผู้อ่ืนซ่ึงมี ความคิดเหมือนกันช่วยกันรักษาส่วนรวมให้อยู่ดีกินดีพอสมควร ขอย้า พอควร พออยู่พอกิน มีความสงบ ไม่ให้ คนอื่นมาแย่งคุณสมบัตินี้จากเราไปได้ ก็จะเป็น ของขวัญวันเกดิ ทีถ่ าวรทจ่ี ะมคี ุณค่าอยู่ตลอดกาล ... พระราชดารัส เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา วนั ท่ี ๒๓ ธันวาคม ๒๕๔๒

บรรณานกุ รม ภูมพิ ลอดุลยเดช,พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหา.คาพอ่ สอน:ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดารสั เกยี่ วกบั ความสขุ ในการดาเนนิ ชวี ติ . กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พก์ รุงเทพ, ๒๕๔๙ ภมู พิ ลอดลุ ยเดช,พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหา.คาพอ่ สอน:ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดารสั เกย่ี วกบั เดก็ และเยาวชน. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พก์ รุงเทพ, ๒๕๔๓ ภมู ิพลอดลุ ยเดช,พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหา.คาพอ่ สอน:ประมวลพระบรมราโชวาทและพระราชดารสั เกย่ี วกบั เศรษฐกจิ พอเพยี ง. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พ์ กรงุ เทพ, ๒๕๕๑