Δ. 4.4. Η Ελληνιστική τέχνη

Πρότυπο Γυμνάςιο Ευαγγελικισ ΢χολισ ΢μφρνθσ Μακιματα Ιςτορίασ τθσ Τζχνθσ. Μια περιδιάβαςθ ςτθν τζχνθ από τθν Προϊςτορία μζχρι τον Βϋ Παγκόςμιο πόλεμο Σόνια Καφετηάκθ (επιμζλεια κειμζνων)-Χριςτίνα Παπαδάκθ (εικαςτικι επιμζλεια) 4.4. Θ Ελλθνιςτικι Σζχνθ (323-31 π.Χ.)

Ιςτορικό πλαίςιο • Διάςπαςθ του κράτουσ του Αλζξανδρου ςτουσ διαδόχουσ • Δθμιουργία των ελλθνιςτικϊν βαςιλείων • Επίςθμθ γλϊςςα θ «ελλθνικι κοινι» • Εξάπλωςθ ελλθνικοφ πνεφματοσ • ΢φνκεςθ ελλθνικϊν και ανατολικϊν ςτοιχείων • Δθμιουργία νζων πνευματικϊν κζντρων (Ζφεςοσ, Αλεξάνδρεια, Πζργαμοσ, Αντιόχεια) • Εποχι αςτάκειασ • ΢υνεχείσ ανακατατάξεισ • Κοςμοπολίτικο πνεφμα • Αίςκθςθ τθσ ατομικότθτασ • Σο άτομο ρυκμιςτισ τθσ αιςκθτικισ

 Αρχιτεκτονικι Κάτοψθ ςτοάσ Ακινα, ΢τοά του Αττάλου • Οι πόλεισ κατά το πρότυπο τθσ (αναπαράςταςθ) και ΢τοά του ελλθνικισ πόλθ-κράτουσ Ευμζνουσ (αναπαράςταςθ) • Δθμόςια κτιρια με βάςθ τουσ ελλθνικοφσ αρχιτεκτονικοφσ ρυκμοφσ • Παραλλαγζσ ιωνικϊν κιονοκράνων • Προβάδιςμα κορινκιακοφ ρυκμοφ λόγω τθσ διακοςμθτικότθτάσ του • Δωρικόσ ρυκμόσ ςε εκδοχι πιο ελαφριάσ και λεπτισ καταςκευισ • Χαρακτθριςτικό κτίςμα οι ςτοζσ • Κοςμικόσ κυρίωσ χαρακτιρασ κτιρίων • Μεγάλεσ διαςτάςεισ. Πλοφςια διακόςμθςθ • Τπθρετεί ανάγκεσ και πολιτικι των θγεμόνων

 Γλυπτικι Γενικά χαρακτθριςτικά • ΢υντθρθτικι «κλαςικίηουςα» ςτάςθ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΝΕΑ ΢ΣΟΙΧΕΙΑ • Διάδοςθ του τφπου του «ςυμπλζγματοσ» με 2 ι περιςςότερεσ μορφζσ • Σριςδιάςτατο «άπλωμα» ςτον χϊρο • Δραματικότθτα ςκθνϊν • Εκφραςτικότθτα ςτο πλάςιμο των μυϊνων και των όγκων • Πάκοσ • Ζκφραςθ του ςυναιςκιματοσ • ΢υγκεραςμόσ ιδανικοφ και ρεαλιςτικοφ ςτοιχείου • Πρϊτθ εμφάνιςθ μορφών ςε ςτάςη φπνου • Πρϊτθ εμφάνιςθ αλληγορίασ ςτθν τζχνθ (προςωποποίθςθ αφθρθμζνων εννοιϊν) • Πρϊτθ εμφάνιςθ ρωπογραφικών κεμάτων (ςκθνϊν τθσ κακθμερινότθτασ, οι οποίεσ αποδίδονται ςυνικωσ με ρεαλιςτικό φφοσ)

Ο Γαλάτθσ που αυτοκτονεί Ρωμαϊκό αντίγραφο ελλθνιςτικοφ ζργου (220 π.Χ.) Ρϊμθ, Museo Naziolnale delle Terme

Ο κνιςκων Γαλάτθσ (230-220 π.Χ.) Ρωμαϊκό αντίγραφο Ρϊμθ, Μuseo Capitolini

Ο κνιςκων Γαλάτθσ (λεπτομζρειεσ)

• Θ Ακθνά μάχεται με τον γίγαντα Αλκυονζα • Βίαιθ, περίπλοκθ κίνθςθ • Πάκοσ ςτα πρόςωπα • Προδρομικά ςτοιχεία του πολφ μεταγενζςτερου ρεφματοσ που κα ονομαςτεί «μπαρόκ» Γιγαντομαχία. Από τον βωμό τθσ Περγάμου (180 π.Χ.) Βερολίνο, Μουςείο Περγάμου

• Αλλθγορία τθσ Νίκθσ ΌΜΩ΢ • Αίςκθςθ ςυγκεκριμζνου • Αναφορά ςε ςυγκεκριμζνο ιςτορικό γεγονόσ Θ Νίκθ τθσ ΢αμοκράκθσ (190-180 π.Χ.) Παρίςι, Μουςείο του Λοφβρου

Παρατθριςτε τθ διαφορά με τθν Νίκθ του Παιωνίου ςτθν Ολυμπία (4οσ αι. π.Χ.)

• ονειροπόλο βλζμμα • μελαγχολία ζκφραςθσ • απόδοςθ τθσ ηωντανισ, ηεςτισ, τρυφερισ ςάρκασ • πρόκειται για μία κομψι, αιςκθςιακι γυναίκα, όχι μια αφθρθμζνθ κεότθτα Θ Αφροδίτθ τθσ Μιλου (150-125 π.Χ.) Παρίςι, Μουςείο του Λοφβρου

 Γλυπτικι - ΢υμπλζγματα • Σριγωνικι, πυραμιδοειδισ ςφνκεςθ • Πάκοσ, ζκρθξθ ςυναιςκιματοσ • Θεατρικότθτα ΢φμπλεγμα Λαοκόοντοσ (μεταξφ 200 π.Χ. και 20 μ.Χ.) Ρωμαϊκό αντίγραφο Λευκό μάρμαρο Βατικανό, Μουςείο Βατικανοφ

 Γλυπτικι - Κεφαλζσ-πορτρζτα • Γλυπτζσ κεφαλζσ • Περιοριςμόσ εξιδανίκευςθσ • Απόδοςθ φυςιογνωμικϊν χαρακτθριςτικϊν • Ηωντανι ζκφραςθ • Σο άτομο ωσ ξεχωριςτι προςωπικότθτα Μαρμάρινθ κεφαλι του Μεγάλου Αλεξάνδρου Ρωμαϊκό αντίγραφο ελλθνιςτικοφ πρωτοτφπου

 Γλυπτικι - Αλλθγορίεσ, Προςωποποιιςεισ  Αςτάκεια εποχισ  Αβεβαιότθτα  Αμφιςβιτθςθ παλαιϊν κεϊν ▼  Εμφάνιςθ αλλθγοριϊν και προςωποποιιςεων, όπωσ του ζρωτα, του κανάτου, τθσ τφχθσ κ.ά. Ωσ προσ τθν αναπαράςταςθ:  νζα ςχζςθ τθσ μορφισ με τον χϊρο  τριςδιάςτατο «άπλωμα» Θ Σφχθ τθσ Αντιόχειασ, Ρωμαϊκό αντίγραφο από το μπροφτηινο πρωτότυπο του Ευτυχίδθ, Ρϊμθ, Μουςεία Βατικανοφ, Galleria dei Candelabri

 Γλυπτικι- Ρωπογραφικά κζματα  Ρεαλιςμόσ  Θ μορφι εντάςςεται ςτον χϊρο Θ μεκυςμζνθ Γριά (3οσ-2οσ αιϊνασ π.Χ.). Αντίγραφο ρωμαϊκισ εποχισ μάρμαρο Μόναχο, Γλυπτοκικθ

 Γλυπτικι - Ρωπογραφικά κζματα Απακανκιηόμενοσ (Παιδί που βγάηει αγκάκι από το πόδι του) (τζλουσ του 3ου αι. π.Χ.) Ρωμαϊκό αντίγραφο ορειχάλκινου Λονδίνο, Βρετανικό Μουςείο

 Γλυπτικι - Μορφζσ ςε ςτάςθ φπνου  Εγκατάλειψθ ςϊματοσ  Αυκόρμθτεσ κινιςεισ  Απϊλεια ελζγχου του ςϊματοσ από τον νου Ζρωσ που κοιμάται Ορείχαλκοσ ςε μάρμαρο (250-150 π.Χ.) Νζα Τόρκθ, Μθτροπολιτικό Μουςείο

 Ηωγραφικι Ψθφιδωτά • Επινόθςθ τθσ ελλθνιςτικισ εποχισ • Δθμιουργία εικόνων με χριςθ μικρϊν πζτρινων ι γυάλινων χρωματιςτϊν κφβων/ψθφίδων • Νατουραλιςμόσ • Φωτοςκίαςθ • Διακοςμθτικότθτα Γνϊςισ (ψθφιδοκζτθσ), Κυνιγι Ελαφιοφ (330-300 π.Χ.) Ψθφιδωτό, Αρχαία Πζλλα

Ψθφιδωτά Ψθφιδωτό δάπεδο από το ανάκτορο του Φιλίππου ςτισ Αιγζσ

Ψθφιδωτά Ψθφιδωτό του Διονφςου (1οσ αι. π.Χ.) Από τθν οικία των προςωπείων, Διλοσ

Θ μάχθ τθσ Ιςςοφ, Ψθφιδωτό από τθν Οικία του Φαφνου ςτθν Πομπθία (1οσ αι. π.X.). Νάπολθ, Εκνικό Αρχαιολογικό Μουςείο

• ζχει ωσ πρότυπο Θ μάχθ τθσ Ιςςοφ ηωγραφικό πίνακα του 4ου αι. π.Χ. • αποδίδει τθν κρίςιμθ καμπι τθσ μάχθσ υπζρ των Ελλινων • ηωντάνια • ηωθρότθτα • δραματικότθτα ςτιγμισ • αίςκθςθ κίνθςθσ ςε τρεισ διαςτάςεισ • προοπτικό βάκοσ (ποικιλία ςτισ ςτάςεισ των πολεμιςτϊν και τθν κίνθςθ των αλόγων)

Πομπθία Ιταλία, ζργο του Ζλλθνα Διοςκουρίδθ του ΢άμιου, (1ου αι. π.Χ.) ΢κθνι κωμωδίασ ςτο κζατρο Νάπολθ, Αρχαιολογικό Μουςείο

 Ηωγραφικι Οδυςςζασ και ΢ειρινεσ (1οσ αι. π.Χ.) Τθν ελλθνιςτικι ηωγραφικι τθ γνωρίηουμε και από τισ Σοιχογραφία από τθν Πομπθία τοιχογραφίεσ και τα ψθφιδωτά οικιϊν ςτθν ιταλικι χερςόνθςο Λονδίνο, Βρετανικό Μουςείο του 2ου και 1ου αι. π.Χ. και του 1ου αι. μ.Χ. Χαρακτθριςτικά • Προοπτικό βάκοσ • Σα αντικείμενα τοποκετοφνται το ζνα πίςω από το άλλο (κι όχι όπωσ ςτθν Αίγυπτο το ζνα πάνω από το άλλο ςε ςειρά) • Χρθςιμοποιείται θ βράχυνςθ, δθλ. τα αντικείμενα μικραίνουν προσ τα πίςω. • Ιμπρεςιονιςτικι γραμμι