Δ. 4.3. Η Κλασική τέχνη

Πρότυπο Γυμνάςιο Ευαγγελικισ ΢χολισ ΢μφρνθσ Μαθήματα Ιςτορίασ τησ Τζχνησ. Μια περιδιάβαςη ςτην τζχνη από την Προϊςτορία μζχρι τον Β΄ Παγκόςμιο πόλεμο Σόνια Καφετηάκθ (επιμζλεια κειμζνων) - Χριςτίνα Παπαδάκθ (εικαςτικι επιμζλεια) 4.3.Θ Κλαςικι Σζχνθ (5οσ-4οσ αι. π.Χ.)

Λςτορικό πλαίςιο: 5οσ αιϊνασ • Νίκθ Ελλινων ςτουσ περςικοφσ πολζμουσ  Ανφψωςθ φρονιματοσ  Εμπζδωςθ κοινϊν δεςμϊν  Αυτοπεποίκθςθ  Ζμπνευςθ για μεγάλα ζργα • Μεγάλθ ακμι τθσ Ακινασ  πρϊτθ δφναμθ ► ΢υμμαχία τθσ Διλου ► θγεμονία Ακινασ ςτον ελλθνικό χϊρο  περαιτζρω εκδθμοκρατιςμόσ πολιτεφματοσ  Ακινα: πνευματικό και καλλιτεχνικό κζντρο • Κορφφωςθ ανταγωνιςμοφ Ακινασ-΢πάρτθσ ▼ • Πελοποννθςιακόσ πόλεμοσ

Λςτορικό πλαίςιο: 4οσ αιϊνασ • Θγεμονικοί ανταγωνιςμοί ελλθνικϊν πόλεων (΢πάρτθ, Ακινα, Κιβα) με «διαιτθτι» τουσ Πζρςεσ ► αποδυνάμωςθ πόλεων νότιασ Ελλάδασ, «ακριςία» (χάοσ) • Προςωρινι ενοποίθςθ των Ελλινων υπό τον Φίλιππο Βϋ τθσ Μακεδονίασ • Πανελλινια εκςτρατεία εναντίον των Περςϊν υπό τον Αλζξανδρο • Εξάπλωςθ ελλθνιςμοφ ςτθν Ανατολι

Θ κλαςικι τζχνθ  Ο όροσ «κλαςικόσ» χρθςιμοποιικθκε τον 18ο αι.  Δθλϊνει το αξεπζραςτο, που ζχει αιϊνια, διαχρονικι αξία  Οι δημιουργίεσ τησ ελληνικήσ τζχνησ του 5ου και 4ου αι. αναγνωρίςτθκαν ωσ κλαςικζσ, δθλαδι ότι ζφταςαν την τελειότητα ότι εξζφραςαν ιδανικά το μζτρο, την αρμονία, το κάλλοσ (=ομορφιά)

Περίοδοι τησ κλαςικήσ τζχνησ  Πρϊιμθ κλαςικι τζχνθ ι τζχνθ του αυςτθροφ ρυκμοφ (480-450 π.Χ.)  Ώριμθ κλαςικι τζχνθ (450-390 π.Χ.)  Υςτερθ κλαςικι τζχνθ (390-323 π.Χ.)

 Αρχιτεκτονικι  ΢ε ολόκλθρο τον ελλθνικό χϊρο, κτίηονται λαμπροί ναοί και δθμόςια κτίρια (κόλοι, ςτοζσ, γυμνάςια, παλαίςτρεσ, κζατρα)  Σελειοποίθςθ αναλογιϊν ιωνικοφ και δωρικοφ ρυκμοφ  4οσ αι.: Εμφάνιςθ κορινκιακοφ κιονόκρανου

Σο κορινκιακό κιονόκρανο  Εφεφρεςθ του Καλλίμαχου  Μοιάηει με καλάκι τυλιγμζνο με αγκάκια  Χρθςιμοποιείται κυρίωσ ςτο εςωτερικό των κτιρίων  Είναι ζντονα διακοςμθτικό



Σφποι ελλθνικϊν ναϊν/κτιρίων

Θ Ακρόπολθ τθσ Ακινασ Εκεί κτίςτθκαν τα λαμπρότερα κτίρια τθσ κλαςικισ αρχαιότθτασ Γιατί εκεί; -αίςκθμα υπερθφάνειασ και υπεροχισ Η Αθήνα του Περικλή βρίςκεται ςτο τθσ Ακινασ μετά τθ νικθφόρα απόγειο τησ δόξασ τησ. Ο Περικλήσ, με απόκρουςθ των Περςϊν οικονομικοφσ πόρουσ από το ςυμμαχικό -οικονομικι ευθμερία ταμείο και με τη ςυνδρομή ςημαντικών -θγεμονικι κζςθ τθσ Ακινασ ςτον καλλιτεχνών, θα πραγματοποιήςει ζνα ελλθνικό κόςμο μεγαλόπνοο ςχζδιο ανάδειξησ τησ πόλησ ςε -οριςτικι διαμόρφωςθ δθμοκρατικοφ καλλιτεχνικό κζντρο όλησ τησ Ελλάδασ, πολιτεφματοσ κατοχυρώνοντασ και με αυτό τον τρόπο την -πολιτιςτικι ανάπτυξθ κυρίαρχη θζςη τησ πόλησ ςτον ελληνικό -ςυνφπαρξθ χαριςματικϊν πολιτικϊν κόςμο. και εξαιρετικϊν καλλιτεχνϊν και τεχνιτϊν Αντικατοπτρίζουν την υπερηφάνεια της πόλης για τα επιτεφγματά της

 Γλυπτικι 5οσ αι. Θέματα Γενικά χαρακτθριςτικά  (Κυρίωσ) από τη  Νζεσ κατακτιςεισ μυθολογία  Απαλλαγι από ξζνεσ επιδράςεισ που πολλζσ φορζσ  Απαλλαγι από τυποποιιςεισ ςυμβόλιηαν ι  Νζοσ τφποσ ανκρϊπου απεικόνιηαν με  Απόδοςθ ςχζςθσ πνεφματοσ και φλθσ αλλθγορικό τρόπο τθ  Αντικειμενικι απόδοςθ του κόςμου ςφγχρονθ  Σάξθ – Λογικι πραγματικότθτα  από τθ δθμόςια κρθςκευτικι ηωι  από τθν ακλθτικι  Εξιδανίκευςθ μορφισ: Θεοί, ιρωεσ και άνκρωποι δραςτθριότθτα-ςϊμα παριςτάνονται ςαν τζλεια όντα, με ιδανικι ακλθτι ομορφιά, με ςυγκρατθμζνθ εκδιλωςθ του ψυχικοφ τουσ κόςμου, μεγαλόπρεποι, μακριά από τθν κακθμερινότθτα, τθν αςχιμια, τον πόνο και τα βάςανα τθσ ηωισ και τθσ πραγματικότθτασ, δθλαδι εξιδανικευμζνα

Ο «αυςτθρόσ» ρυκμόσ (480-450 π.Χ.) • Χαλάρωςθ ακαμψίασ αρχαϊκοφ κοφρου • Πρϊτθ φορά μθ ςτατικι απόδοςθ ςϊματοσ • Πρϊτθ εμφάνιςθ τθσ ςτάςθσ «contraposto», δθλ. ςτιςιμο τθσ μορφισ ζτςι ϊςτε να αντιπαρακζτει μια ςτακερι και μια χαλαρι πλευρά του ςϊματοσ, για να δθλωκεί θ κίνθςθ (όροσ δανειςμζνοσ από τθν ιταλικι Αναγζννθςθ) • Ελαφρά κάμψθ δεξιοφ γόνατου • Βάροσ ςτθν αριςτερι πλευρά • ΢τροφι κεφαλιοφ προσ τα δεξιά • Ζκφραςθ τρυφερι, ηωντανι • ΢ϊμα: ενιαία οργανικι φόρμα με τουσ ρυκμοφσ των μυϊνων να ιςορροποφν (π.χ. κυματιςμόσ μυϊν πάνω από τθ λεκάνθ) Ο παισ του Κριτίου (πριν το 480 π.Χ.) Ακινα, Μουςείο Ακρόπολθσ

Ο «αυςτθρόσ» ρυκμόσ (480-450 π.Χ.) • μορφζσ βαριζσ, ςτιβαρζσ • μερικζσ φορζσ ςε ζντονθ ςτιγμιαία κίνθςθ (εδϊ είναι θ ςτιγμι τθσ επίκεςθσ του Αρμόδιου και του Αριςτογείτονα ςτον Μππαρχο) • ηωντάνια Κριτίασ και Νθςιϊτθσ, Σο ςφμπλεγμα των Συραννοκτόνων (477-476 π.Χ.) Ρωμαϊκό αντίγραφο

Ο «αυςτθρόσ» ρυκμόσ (480-450 π.Χ.) Ο Δίασ ι ο Ποςειδϊν Αρτεμιςίου (460-450 π.Χ. ) Ακινα, Εκνικό Αρχαιολογικό Μουςείο

Ο «αυςτθρόσ» ρυκμόσ (480-450 π.Χ.) • ςυνδυαςμόσ κίνθςθσ και ακινθςίασ • ρυκμόσ και ςυμμετρία • ηωντάνια μορφισ Ο Θνίοχοσ (477 π.Χ.) Αρχαιολογικό Μουςείο Δελφϊν

Ο «αυςτθρόσ» ρυκμόσ (480-450 π.Χ.) • αποφυγι κάκε υπερβολισ ςτισ ςτάςεισ, τισ κινιςεισ, τισ χειρονομίεσ, τθν ζκφραςθ του προςϊπου • πνευματικότθτα • γαλινθ • νθφαλιότθτα Ακθνά ςκεπτόμενθ (460 π.Χ.) Ακινα, Μουςείο τθσ Ακρόπολθσ

Φειδίασ(;) Πολεμιςτισ του Riace, (460-450 π.Χ.) Εκνικό Μουςείο Ρθγίου Καλαβρίασ Λταλία

Ώριμθ κλαςικι τζχνθ (450-390 π.Χ.) Θζματα Γλφπτεσ • Κρθςκευτικά Φειδίασ (γλυπτόσ διάκοςμοσ • Ακλθτικά Παρκενϊνα, χρυςελεφάντινο άγαλμα Ακθνάσ) Γενικά χαρακτθριςτικά Αλκαμζνθσ (Καρυάτιδεσ) Αγοράκριτοσ • ΢τιβαρότθτα Μφρων (Διςκοβόλοσ) • Γαλινια αποςταςιοποίθςθ Πολφκλειτοσ (Διαδοφμενοσ, • Εξιδανίκευςθ μορφϊν Δορυφόροσ)

Θ κρθςκευτικι γλυπτικι Φειδίασ, Θ ηωφόροσ του Παρκενϊνα



Παρκενϊνασ Μετόπεσ (442 π. Χ.) Α. Νότια πλευρά: Κενταυρομαχία (32 μετόπεσ) Β. Ανατολικι πλευρά: Γιγαντομαχία (14 μετόπεσ) Γ. Βόρεια πλευρά: ΢κθνζσ από τθν άλωςθ τθσ Σροίασ (32 μετόπεσ) Δ. Δυτικι πλευρά: Αμαηονομαχία (14 μετόπεσ)

Λαπίκθσ (ταυτίηεται με τον Κθςζα) ετοιμάηεται να κτυπιςει Κζνταυρο ςτθν πλάτθ με δόρυ. Ο κζνταυροσ προςπακεί να τραβιξει με το δεξί χζρι του το δόρυ ζξω. Μετόπθ αρ. 27 νότιασ πλευράσ

Μετόπθ αρ. 32 νότιασ πλευράσ

Ηωφόροσ 160 μζτρα μικοσ Δυτικι, Βόρεια και Νότια: θ προετοιμαςία τθσ πομπισ Ανατολικι: Θ ςκθνι του πζπλου

Θ διάταξθ τθσ Ηωφόρου του Παρκενϊνα

Θ ηωφόροσ του Παρκενϊνα εικονίηει τθν πομπι των Πανακθναίων και τθν παράδοςθ του πζπλου τθσ κεάσ Ακθνάσ. Ζχει μικοσ 160 μ. και αποτελείται από πλάκεσ ςε διάφορα μεγζκθ. Σμιμα τθσ δυτικισ ηωφόρου: Θ προετοιμαςία τθσ πομπισ των Πανακθναίων

Ηωφόροσ, Λίκοι

Βόρεια Ηωοφόροσ: Τδριαφόροι, τζςςερισ νζοι που μεταφζρουν ςτουσ ϊμουσ τουσ υδρίεσ με νερό για τθ κυςία Ακινα Μουςείο Ακρόπολθσ

Ηωοφόροσ Βόρεια πλευρά (Λεπτομζρεια)

Βόρεια ηωοφόροσ: Κεφάλι ιππζα (Φιγοφρα αρ.117)

Βόρεια ηωοφόροσ: Βόρεια ηωοφόροσ: Κεφάλι ιππζα Κεφάλι ιππζα (Φιγοφρα με αρ.132) (Φιγοφρα αρ.120)

Βόρεια ηωοφόροσ: Ιππείσ

Σμιμα τθσ νότιασ ηωοφόρου: Μοςχάρια για τθ κυςία και οι οδθγοί τουσ

Ανατολικι Ηωοφόροσ: Θ παράδοςθ του πζπλου Αποτελείται από 8 πλάκεσ, που βρίςκονται ςτο Βρετανικό Μουςείο, ςτο Μουςείο τθσ Ακρόπολθσ και ςτο Μουςείο του Λοφβρου. Εδϊ: Ερμισ και Διόνυςοσ, Διμθτρα και Άρθσ

Ανατολικι ηωοφόροσ: Πομπι γυναικϊν Παρίςι, Μουςείο του Λοφβρου

Δυτικό Αζτωμα Θ Ζριδα μεταξφ Ακθνάσ και Ποςειδϊνα για τθν Κυριαρχία τθσ Αττικισ Ο Κθφιςόσ, ο Κζκροπασ θ κόρθ του και ο γιοσ του, θ Νίκθ που οδθγεί το άρμα τθσ Ακθνάσ, ο Ερμισ, ο Σρίτωνασ, θ Ακθνά, ο Ποςειδϊνασ, θ Μριδα, θ Αμφιτρίτθ που κρατά τα ινία από το άρμα του Ποςειδϊνα, θ Ωρείκυια με το ζνα από τα δφο δίδυμα αγόρια τθσ, ο Λλιςόσ, θ Καλλιρρόθ. Ανατολικό Αζτωμα 438 π.Χ. Θ Γζννθςθ τθσ Ακθνάσ Ο Ιλιοσ και το άρμα του, ο Διόνυςοσ, Διμθτρα και κόρθ, θ Άρτεμθσ, ο Άρθσ και θ Μρισ (ι Ερμισ και Αφροδίτθ), ο Ιφαιςτοσ, θ Ιρα, ο Δίασ, θ Ακθνά, ο Ποςειδϊνασ, θ Εςτία, θ Αφροδίτθ, θ ΢ελινθ με το τζκριππο τθσ.

Ανατολικό αζτωμα: Διόνυςοσ Λονδίνο, Βρετανικό Μουςείο

Λεπτομζρεια από τον Διόνυςο Παρατθριςτε:  τθν πλαςτικότθτα ςτθν απόδοςθ του ςϊματοσ

Ανατολικό αζτωμα: Διόνυςοσ, Κόρθ και Διμθτρα

Ανατολικό αζτωμα Εκάτθ

Ανατολικό αζτωμα Άρτεμισ, Αφροδίτθ Λονδίνο, Βρετανικό Μουςείο

Ανατολικό αζτωμα Άλογο ΢ελινθσ

Δυτικό αζτωμα: Θ ζριδα μεταξφ Ακθνάσ και Ποςειδϊνα για τθν κυριαρχία τθσ Αττικισ Ο Κθφιςόσ, Λονδίνο, Βρετανικό Μουςείο

Φειδίασ Θ Ακθνά του Βαρβακείου Κεωρείται αντίγραφο (3οσ αιϊνασ π.Χ.) του χρυςελεφάντινου αγάλματοσ του Παρκενϊνα Ακινα, Εκνικό Αρχαιολογικό Μουςείο

Θ ακλθτικι γλυπτικι • Μακθματικά μελετθμζνεσ αναλογίεσ • Αρμονικότθτα κίνθςθσ • Απόδοςθ ιδανικοφ ακλθτικοφ ςϊματοσ • «Πάγωμα» τθσ κίνθςθσ ςε μία ςτιγμι • Απόδοςθ τθσ κορφφωςθσ τθσ ζνταςθσ • ΢φνκεςθ: Δφο αλλθλοτεμνόμενα τόξα και τζςςερα επάλλθλα τρίγωνα Μφρωνασ Διςκοβόλοσ (450 π.Χ.) Ρωμαϊκό αντίγραφο από το χάλκινο πρωτότυπο Ρϊμθ, Εκνικό Μουςείο

Πολφκλειτοσ Αριςτερά: Δορυφόροσ (440 π.Χ.). Ρωμαϊκό αντίγραφο Εκνικό Μουςείο Νάπολθσ Δεξιά: Διαδοφμενοσ (430 π.Χ.) Ακινα Εκνικό Αρχαιολογικό Μουςείο

• Εφρθμα του Πολφκλειτου: νζο μοτίβο ςτιριξθσ • Σο άνετο ςκζλοσ είναι ζντονα λυγιςμζνο ςτο γόνατο • Θ κνιμθ πθγαίνει προσ τα πίςω και πλάγια • Σο πόδι πατάει ςτο ζδαφοσ μόνο με τισ άκρεσ των δαχτφλων. • Θ ςτάςθ αυτι κάνει τθ λεκάνθ να κλίνει προσ τθν πλευρά του άνετου ςκζλουσ, ενϊ οι ϊμοι ζχουν αντίκετθ κλίςθ • Δθλαδι: • διαφοροποίθςθ φψουσ γλουτϊν ςτακερό πόδι λυγιςμζνο πόδι x ςτακερό χζρι χαλαρό χζρι Ο Δορυφόροσ • Με τον τρόπο αυτό το άγαλμα ζχει ι Κανών του ιςορροπθμζνθ δομι, αλλά δείχνει ταυτόχρονο Πολφκλειτου κινθμζνο.

Παρατθριςτε τισ διαφορζσ

Αλκαμζνθσ (;), Καρυάτιδεσ • μορφζσ ςε ιρεμεσ ςτάςεισ • τα ενδφματα αρχίηουν να ελαφραίνουν και να αναδεικνφουν τθν ομορφιά των ςωμάτων

Παρατθριςτε τισ διαφορζσ