ความรู้วิชาการสู่รูปธรรมของการบริการชุมชน ประสบการณ์จากพื้นที่...ชุดบริการวิชาการ ภายใต้โครงการยระดับคุณภาพชีวิตหมู่บ้าน/ชุมชนแบบมีส่วนร่วม (2557)

ความรวู ิชาการ สรู ูปธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจากพนื้ ที่...ชดุ บริการวิชาการ ภายใตโครงการยกระดบั คุณภาพชีวิตหมูบ าน/ชุมชนแบบมีสว นรว ม ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÂÑ à·¤â¹âÅÂÕÃÒªÁ§¤ÅŌҹ¹Ò Rajamangala University of Technology Lanna RMUTL

ความรูวชิ าการ สรู ปู ธรรมของการบรกิ ารชมุ ชน ประสบการณจากพน้ื ท.่ี ..ชดุ บริการวชิ าการ ภายใตโ ครงการยกระดับคณุ ภาพชวี ติ หมบู า น/ชมุ ชนแบบมสี วนรว ม ISBN : 978-974-625-644-5 ท่ีปรกึ ษา สพุ ตั รา สงั ขม งคล อุดม มณีขัตยิ  รศ.สทุ ศั น จลุ ศรีไกวลั เทอรี่ คมั มนิ กองบรรณาธกิ าร ผศ.ประพัฒน เชือ้ ไทย ดร.ภาสวรรธน วัชรดำรงคศ ักด์ิ อาจารยศรธี ร อปุ คำ อาจารยก ิติชยั ระมิงคว งศ ผศ.ยุทธนา เขาสุเมรุ ผศ.ธานี อดิศยั พฒั นะกลุ บรรณาธิการ อาจารยภฤศพงศ เพชรบลุ เสง่ยี ม คนื ดี อไุ รวรรณ สายยะนันท จดั พมิ พโดย สถาบนั ถา ยทอดเทคโนโลยสี ูชุมชน มหาวทิ ยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา 98 หมู 8 ตำบลปาปอ ง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชยี งใหม 50220 โทรศพั ท 0 5326 6518 โทรสาร 0 5326 6522 ออกแบบ/พิมพท ่ี : วนิดาการพิมพ 14/2 หมู 5 ตำบลสันผเี ส้ือ อำเภอเมอื ง จังหวดั เชยี งใหม 50300 โทรศัพท/โทรสาร 0 5311 0503-4

¤Ó¹Ó มหาวิทยาลัยเทคโนโลยรี าชมงคลลา นนา เปนสถาบันอดุ มศกึ ษาท่ีตัง้ อยใู นภูมิภาค 6 จงั หวดั ในภาคเหนือมีบทบาทในการสนองตอบตอความตองการของชุมชนและสังคมตามภารกิจหลักของ มหาวิทยาลัยท้ัง 4 ดานคือ การจัดการศึกษา การวิจัย การบริการวิชาการ และการทำนุบำรุง ศิลปวฒั นธรรม มหาวทิ ยาลยั ฯ เปน มหาวิทยาลัยนวัตกรรมเพือ่ ชุมชน ไดบ ูรณาการภารกิจหลักของ มหาวทิ ยาลัยผานโครงการยกระดับคณุ ภาพชีวติ ของหมบู า น/ชุมชน แบบมสี วนรว ม โดยมเี ปาหมาย เพื่อพัฒนาศักยภาพประชาชนในทองถ่ินใหมีความพรอมในการดำรงชีพและมีอาชีพที่ม่ันคง ซ่ึงแนวคิดที่มหาวิทยาลัยฯ พยายามดำเนินการอยูน้ีจะเปนเคร่ืองมือสำคัญในการพัฒนาสังคมไทย ในยคุ เศรษฐกจิ สรา งสรรคท ต่ี อ งอาศยั ฐานความรอู ยา งบรู ณาการ โดยเรม่ิ จากกระบวนการมสี ว นรว มจาก ชุมชนอยางแทจริงในการเปนศูนยกลางรวมแลกเปลี่ยนเรียนรู รวมกันวิเคราะหปญหาและวิธีการ แกไ ขปญ หา โดยมหาวทิ ยาลยั ไดน ำความรเู ชงิ วชิ าการสมยั ใหมจ ากการวจิ ยั ไปสานตอ องคค วามรเู ดมิ เพื่อสรา งมลู คาเพม่ิ ในการสงเสริมอาชีพใหกับคนในชมุ ชน ดว ยความมุงมัน่ ในการทำงานรวมกันของ ชมุ ชน มหาวทิ ยาลยั และเครอื ขา ยเพอื่ ใหโ ครงการดำเนนิ งานบรรลผุ ลสำเรจ็ ตามเปา หมายทตี่ ง้ั ไว ใหมี ความมนั่ คงในอาชพี อนั จะเปน พน้ื ฐานของการพฒั นาเศรษฐกจิ จากระดบั ชมุ ชนเพอ่ื เสรมิ ความเขม แขง็ ใหกับเศรษฐกิจระดับระเทศ ซึ่งมหาวิทยาลัยหวังเพียงวาโครงการน้ีจะเปนประโยชน เปนที่พึ่ง เปนความหวังและเปนสวนหน่ึงในการพัฒนาชุมชนใหย่ังยืนตอไปในอนาคต ขอขอบคุณผูท่ีมี สว นรว มผลกั ดนั วางแนวทาง ตลอดจนการดำเนนิ งานโครงการยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ ของหมบู า น/ชมุ ชน แบบมีสวนรวมทุกทาน จากการสนับสนุนของคณะกรรมการพิจารณาขอเสนอโครงการ ติดตาม ประเมินผล และผูทรงคุณวุฒิสภามหาวิทยาลัยฯ สภาวิชาการ ผูบริหารทุกระดับของมหาวิทยาลัย สภาคณาจารย คณะทำงานผูดำเนินโครงการ เขตพ้ืนที่ คณะวิทยาลัยและสถาบัน ตลอดจน ภาคประชาชน ผนู ำหมบู า น/ชมุ ชน ซง่ึ เปน ผมู สี ว นสำคญั ของผลสมั ฤทธใ์ิ นวนั น้ี อนั จะเปน เหมอื นกำลงั ใจ และแรงผลักดันใหมหาวทิ ยาลยั เรง สรางองคค วามรใู หเกดิ ประโยชนต อ ชุมชนและสงั คมตลอดไป สถาบนั ถายทอดเทคโนโลยสี ูช ุมชน มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลลา นนา

4 ความรวู ิชาการ สูร ปู ธรรมของการบรกิ ารชมุ ชน ประสบการณจากพ้ืนท่.ี ..ชุดบรกิ ารวชิ าการ ภายใตโครงการยกระดับคุณภาพชวี ติ หมบู า น/ชมุ ชนแบบมสี ว นรวม ÊÒúÞÑ กลมุ ประเดน็ การบริหารจดั การชมุ ชนและเทคโนโลยที องถิ่น.............................................................................. สูเ กษตรปลอดภัยท่ปี ลายทาง โครงการ : การถายทอดเทคโนโลยกี ารผลิตขา วปลอดภัย แบบครบวงจรชมุ ชนบา นหว งกระได จังหวัดพิษณโุ ลก............................................................................... ขยะ-ขยบั -ขยาย โครงการ : การยกระดบั คณุ ภาพชีวิตของชุมชนดวยการพัฒนาระบบบริหารจดั การขยะแบบยัง่ ยืน โดยชมุ ชนมสี วนรว ม ตอ ยอดเปนศูนยการเรยี นรตู น แบบการจดั การขยะชุมชน เขตพ้ืนทเ่ี ชียงราย................ อนาคตใหญๆ ในพุทราผลเล็ก โครงการ : การยกระดับการจัดการองคความรรู ะบบการผลติ พทุ ราเศรษฐี เพ่ือเปน แนวทางของการบริการวชิ าการโดยชุมชนเขามามสี วนรว ม อําเภอลอง จงั หวดั แพร ....................... ความสาํ คญั ของ ‘ขา’ โครงการ : การสรา งเตาอบพืชผลทางการเกษตรจากพลังงานแสงอาทิตยฯ บา นทีวะเบยทะ จงั หวดั ตาก....................................................................................................................

5ความรูวิชาการ สูร ปู ธรรมของการบรกิ ารชุมชน ประสบการณจากพ้นื ท.่ี ..ชุดบริการวิชาการ ภายใตโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตหมบู า น/ชุมชนแบบมีสวนรวม กลมุ ประเดน็ การบริหารเศรษฐกิจชุมชนและการพึง่ ตนเอง ................................................................................ ความย่งั ยนื ในกาํ มือ โครงการการสรางชมุ ชนเรียนรเู พ่ือการพฒั นาคณุ ภาพชีวติ ชมุ ชนบา นหว ยสา นดอนจัน่ อยางยั่งยนื .............. กุญแจ 2 ดอกสูก ารพงึ่ ตนเอง โครงการพัฒนาและสงเสริมเศรษฐกจิ ชมุ ชนพึง่ ตนเองบา นหวยลอย ตําบลภฟู า อาํ เภอบอ เกลอื จังหวัดนา น................................................................................................... พลังงานสูอ นาคต โครงการยกระดบั คุณภาพชวี ติ ตามแนวเศรษฐกจิ พอเพียง หมูบ า นทาทองแดง และบานวงั เยน็ ตาํ บลนาโบสถ อาํ เภอวงั เจา จังหวดั ตาก เร่อื งเลา บนเสนทางสายวัฒนธรรม โครงการยกระดับคณุ ภาพชวี ติ ของหมบู า น มอ นเขาแกว ตําบลพิชยั อําเภอเมอื ง จงั หวัดลาํ ปาง................. บทเรียนจากลําน้ํา โครงการยกระดับคุณภาพชวี ติ หมบู านเศรษฐกจิ พอเพยี งตน แบบระดบั “พออยู พอกิน” บานริมวาง ตําบลบา นกาด อําเภอแมวาง จงั หวัดเชยี งใหม....................................................................... เพ่ืออนาคตของผพู กิ าร โครงการการยกระดับคุณภาพชีวติ ครอบครัวผพู กิ ารวอแกว แบบมีสวนรวม.................................................

กลุมประเด็น การจัดการทอ งเทย่ี วโดยชุมชน ............................................................................................................ ชวี ิตใหมจ ากตน ทุนเดิม โครงการยกระดับคุณภาพชวี ิตกลุมการทองเท่ยี วโดยชมุ ชนบานปง-หวยลาน ตําบลออนใต อาํ เภอสันกําแพง จังหวดั เชียงใหม............................................................................. ถนนสกู ารทอ งเท่ียวเชงิ อนุรกั ษ โครงการการยกระดับคุณภาพชวี ติ หมบู า นหนองหลายสกู ารเปนหมบู า นทองเทย่ี วเกษตร ..................

7ความรวู ชิ าการ สรู ปู ธรรมของการบรกิ ารชุมชน ประสบการณจากพื้นท.่ี ..ชดุ บริการวชิ าการ ภายใตโ ครงการยกระดับคณุ ภาพชีวิตหมูบา น/ชุมชนแบบมีสว นรว ม º·¹Ó การดำเนนิ งานโครงการยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ ของหมบู า น ชมุ ชน แบบมสี ว นรว ม มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลลานนา ไดอัญเชิญพระราชดำรัสและกระบวนทัศนการพัฒนาที่กอใหเกิดความ กาวหนาอยางยั่งยืนในพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ มาเปนขอคิดสำคัญในการกำหนดกรอบ ทศิ ทางการขบั เคลือ่ นการยกระดับคุณภาพของหมูบาน ชมุ ชน แบบมสี ว นรว ม โดยแบงกรอบทิศทาง เปน 4 สวน 1. หลักการดำเนินงาน 2. เปา หมายการพัฒนา 3. กระบวนทัศนการพัฒนาฯ ในพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวฯ (ซึ่งเปนกลไกสำคัญ ท่ีผปู ฏบิ ัติสามารถใชเปน เครื่องมือในการดำเนินงานไปสูเปาหมายแหงความสำเร็จ) 4. ผลผลติ ผลลัพธ ผลกระทบ หลกั การดำเนนิ งาน • รว มพฒั นาศกั ยภาพของประชาชนใหม คี วามพรอ มในดา นการดำรงชวี ติ และมอี าชพี ทมี่ นั่ คง • เปน เครอ่ื งมอื ในการสรา งปจ จยั สนบั สนนุ ตา งๆ ซง่ึ ตรงกบั ทศิ ทางและความตอ งการทแ่ี ทจ รงิ ของประชาชน (Demand) และทำใหเ กดิ กระบวนการบรู ณาการกบั ภาคสว นอนื่ ๆ (Integrated Supply) • พัฒนาทรัพยากรบุคคลในภาคประชาชน เพื่อใหเกิดความพรอมสรางผูนำในทองถิ่น สำหรับขับเคลื่อนหมูบานชุมชนใหมีคุณภาพชีวิตบนรากฐานสังคมแหงการเรียนรู “สรางคน สรา งงาน สรางความรู สรา งชมุ ชน”

8 ความรวู ชิ าการ สูร ูปธรรมของการบริการชุมชน ประสบการณจ ากพนื้ ท.่ี ..ชุดบริการวชิ าการ ภายใตโครงการยกระดบั คณุ ภาพชีวิตหมูบาน/ชมุ ชนแบบมีสว นรวม เปาหมายการพฒั นา การพฒั นาหมบู า น ชมุ ชน ตอ งสรา งพนื้ ฐานคอื ความพอมี พอกนิ พอใชก อ น แลว จงึ คอ ยเสรมิ คอ ยสรา งความเจรญิ และเศรษฐกจิ ข้ันสูงตอ ไป • พฒั นาบุคคล/ครัวเรือน รวมแกไ ขปญ หาความยากจน ยกระดบั คณุ ภาพชีวติ ใหม จี ติ ใจดี มีศลี ธรรม มีงานทำ ลดรายจาย เพมิ่ รายได ขยายโอกาส • พัฒนาชมุ ชน เสรมิ สรางประชาชนใหม ีศักยภาพในการขับเคล่อื นหมบู าน ชุมชน • พัฒนาสังคม รวมวางรากฐานชมุ ชนสูส งั คมแหง การเรยี นรู มงุ เนน การสรา งคน สรา งงาน สรางความรู สรางชุมชน ท่ีครอบคลุมผูดอยโอกาส ผูมีโอกาส ผูมีศักยภาพ เร่ืองการแขงขันหรือ เปน ผูนำ • การมสี ว นรว มในการสรา งอาชพี สรา งงาน สรา งรายได เปด โอกาสในการเขา ถงึ ทนุ ทรพั ย และปจจยั การผลติ • ใสใจในคุณภาพชีวิตและสิ่งแวดลอมใหความสำคัญในเรื่องปจจัย 4 คำนึงถึงความ มั่นคงในชีวิต ทรัพยสิน สาธารณสุข ส่ิงแวดลอมโดยเฉพาะในเรื่องของการสรางองคความรู เรียนรู และเขาใจอยา งเทาทันในการใชแ ละประยุกตใชเ ทคโนโลยี ผลผลิต ผลลัพธ และผลกระทบ เปาหมายปลายทางของโครงการยกระดบั คณุ ภาพชวี ิตของหมูบา น ชมุ ชน 84 หมูบาน ชุมชน เฉลิมพระเกียรติที่เหลาพสกนิกรไดเจริญรอยตามเบ้ืองพระยุคลบาทท่ีพระองคไดประพฤติ ปฏิบัติ เปนแบบอยางเสมอมาคือการทำใหประชาชนกินดีอยูดี เพ่ือประโยชนสุขแหงมหาชนชาวสยาม ดังนน้ั โครงการนี้จงึ กำหนดใหการดำเนินการเปนการรว มคดิ รวมทำ นำความสขุ สูชมุ ชน ซึ่งจะทำให หมบู า น ชมุ ชน มคี ณุ ภาพชีวติ มอี าชีพทม่ี นั่ คงและย่ังยืนโดย ผลผลติ : ประชาชนมคี วามรู มีเครื่องมอื มแี นวคดิ มเี ทคโนโลยเี พยี งพอตอการดำรงชวี ติ ผลลัพธ : ประชาชนมีอาชพี มงี านทำ ผลกระทบ : ประชาชนมคี ุณภาพชีวิตทีด่ ีม่ันคงและยง่ั ยืนบนรากฐานสงั คมแหง การเรียนรู การดำเนินงานโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตฯ มีกิจกรรมรวมกันระหวางมหาวิทยาลัย รวมกับหมูบาน ชุมชน และหนวยงานท่ีเก่ียวของท้ังภาครัฐและเอกชน โดยมีวัตถุประสงคเพื่อ เชญิ ชวนใหน ักศกึ ษา คณาจารย เจาหนาที่ รว มศึกษาปญ หาเพ่อื หาแนวทางในการแกไขหรอื พัฒนา เพ่ือยกระดับคุณภาพชีวิตในหมูบาน/ชุมชน และผูเขารวมกิจกรรมไดนำความรูหรือปญหาจาก หมูบาน/ชุมชน เขาสูกระบวนการทางวิชาการ คือ ศึกษาวิจัยอยางเปนระบบท่ีทันตอความตองการ การจัดการศึกษาที่มีโจทยจริง ตลอดจนนำไปสูการวิเคราะหสังเคราะหถอดบทเรียนเปนองคความรู พรอมใชนำไปถายทอดสูสังคมสืบไป



¡ÅØÁ‹ »ÃÐà´¹ç ¡ÒúÃÔËÒè´Ñ ¡ÒêÁØ ª¹ áÅÐà·¤â¹âÅÂ·Õ ŒÍ§¶Ôè¹

11ความรูวิชาการ สรู ปู ธรรมของการบรกิ ารชมุ ชน ประสบการณจ ากพืน้ ที่...ชดุ บรกิ ารวิชาการ ภายใตโครงการยกระดับคณุ ภาพชีวิตหมบู าน/ชมุ ชนแบบมีสวนรวม Ê‹Ùà¡ÉμûÅÍ´ÀÂÑ ·èÕ»ÅÒ·ҧ โกคารรถง‹ายกทาอรดเ.ท...ค..โ.น..โลยกี ารผลติ ขŒาวปลอดภยั แบบครบวงจรชมุ ชนบาŒ นหวŒ ยกระได จังหวัดพษิ ณุโลก วงจรของขา วปลอดภยั เมื่ออาณาเขตของเกษตรกรรมกวางไกลกวาเรื่องอาหารการกิน แตขยายไปยังวิถีชีวิตและ ความม่ันคงทางอาชีพของเหลาเกษตรกร จนเปนรากฐานสำคัญของสังคมไทย ‘เกษตรปลอดภัย’ จงึ กลายเปน หนง่ึ ในยทุ ธศาสตรข องชมุ ชนบา นหว ยกระได จงั หวดั พษิ ณโุ ลก และตกผลกึ เปน โครงการ การถา ยทอดเทคโนโลยกี ารผลติ ขา วปลอดภยั แบบครบวงจร ทต่ี ง้ั เปา ในการพฒั นาและเปลย่ี นแปลง ตั้งแตดานราคา การแปรรูป ความปลอดภยั ไปจนถึงการขยายผลกลมุ เกษตรกร จากเคยมีชีวิตวนเวียนอยูกับสารเคมีในทองนา ตอนน้ีชาวชุมชนบานหวยกระไดไดเปน เจาของขาวปลอดภัยจากฝมือของตัวเองดวยการหันไปใชเทคนิคการปลูกขาวแบบโยนกลา และมี กรมการขาวรับรองคุณภาพ จนสรางอาชีพใหมอยางกลุมเครือขายอาชีพรับจางปลูกขาวโยนกลา ใหเกิดข้ึนทั้งภายในชุมชน พ้ืนท่ีแถบนั้น และในจังหวัดใกลเคียง สรางรายไดใหชุมชนมากกวา 75 ครอบครัว เฉลี่ยแลว กวาเดือนละ 3 แสนบาท ย่ิงไปกวาน้ัน การปลูกขาวแบบโยนกลายังลดตนทุนในสวนของสารเคมีกำจัดวัชพืชและแมลง รวมถึงคาปุย เฉลี่ยแลวไรละ 600-1,400 บาท สรางรายไดเพิ่มใหกับสมาชิกใหมในกลุมเฉล่ีย เดอื นละ 8,000 บาท แถมยงั ทำใหก ารปนเปอ นสารเคมใี นดนิ ลดลง ตดั ชอ งทางเกดิ ปญ หาสง่ิ แวดลอ ม และปญ หาสุขภาพไปไดอีกทางหนง่ึ ดวยเหตุนี้ ชาวชุมชนจึงมีความรูในการผลิตเมล็ดพันธุคุณภาพจนสามารถผลิตขาวปลอดภัย บรรจุถุงเพ่ือจำหนาย และกอตั้งศูนยการเรียนรู เดินหนาถายทอดเทคโนโลยีการปลูกขาวแบบ โยนกลา เพอ่ื สรา งงานใหกบั ผขู าดแคลนพ้ืนทท่ี ำมาหากนิ

12 ความรูว ชิ าการ สรู ปู ธรรมของการบรกิ ารชุมชน ประสบการณจากพื้นที่...ชุดบริการวชิ าการ ภายใตโ ครงการยกระดับคุณภาพชีวติ หมบู า น/ชุมชนแบบมสี ว นรว ม นอกจากผลอันเปนรูปธรรมดานรายไดและสุขภาพแลว โครงการยังไดสรางสำนึกในเรื่องการ ทำเกษตรปลอดภยั ใหเ กดิ ขนึ้ ในกลมุ เกษตรกร ซงึ่ ‘สำนกึ ’ เปน สงิ่ สำคญั ของการปรบั เปลย่ี นไปสสู งิ่ ทดี่ กี วา สายลมแหง การเปลีย่ นแปลง ความรแู ละทกั ษะของชาวชมุ ชนถอื เปน กญุ แจสำคญั ทที่ ำใหโ ครงการกา วไปถงึ ผลลพั ธข า งตน ได กลุมภาคีจึงเริ่มตนกระบวนการติดอาวุธทางปญญาและขัดเกลาทักษะใหชุมชน ผานทางการอบรม และสาธติ องคค วามรตู า งๆ จากผเู ชย่ี วชาญ ไมว า จะเปน การถา ยทอดเทคโนโลยกี ารผลติ ขา วปลอดภยั แบบครบวงจร การผลิตและพัฒนามาตรฐานขาวปลอดภัยแบบครบวงจรของชุมชน เทคโนโลยีการ ผลิตเมล็ดพันธุขาว เทคโนโลยีการแปรรูปขาวบรรจุถุงและการแปรรูปผลิตภัณฑจากขาวปลอดภัย เทคโนโลยีการจัดการโรงสี และการจัดทำศูนยการเรยี นรูของชุมชน การถายทอดองคความรูเหลานี้ถูกกำหนดข้ึนใหเหมาะสมตามความตองการของชุมชน โดยใหเ กษตรกรเปน ศูนยก ลาง ท่ีเปนท้ังผูไ ดรับองคความรูและผไู ดร บั ผลประโยชนสูงสดุ ดวยองคความรูเหลาน้ีทำใหเห็นไดชัดวาลักษณะของการปลูกขาวแบบโยนกลาชวยลดการใช สารเคมีลงไดมาก แถมระดับน้ำในนา 5-10 ซม. ยังทำใหควบคุมวัชพืชได ซ่ึงจากงานวิจัยของ อำพร พลทา ว (2555) จะเหน็ วา พนื้ ท่วี างระหวางกอขา วของการโยนกลา มีมากกวา นาหวา นน้ำตม ทำใหแสงแดดสองถึงพ้ืนดินและระบายอากาศไดดีกวา สามารถทำลายไขและตัวออนของแมลงศัตรู ขา วไดม ากขนึ้ โดยไมต อ งพงึ่ สารเคมี ถอื เปน วธิ กี ารธรรมชาตผิ า นการทำงานของแมลงตวั หำ้ -ตวั เบยี น ฟน ความสมบูรณข องระบบนเิ วศในนาขาวใหด ีขึน้ กุญแจสูความสำเรจ็ กวาที่ผลจะปรากฏออกมาเชนน้ี ตองอาศัยการเชื่อมรอยของหลายภาคสวนเขาดวยกัน ทั้งแรงสนับสนุนจากมหาวิทยาลัยท่ีคอยสรางความรูความเขาใจและพัฒนาใหเกิดวิทยาการ รวมถึง การวิเคราะหสภาพดินจากสำนักงานพัฒนาท่ีดิน และมีกองหนุนอยางสำนักงานอนามัยท่ีคอยเสริม ดานการตรวจสารพิษ เชนเดยี วกับสำนักงานเกษตรจงั หวัด และองคก ารบรหิ ารสวนตำบลทีค่ อยเปน หนวยสนับสนุนการทำงานมาตลอด เพื่อมุงหนาสูธงที่มหาวิทยาลัยและหนวยงานภาคีปกไวคือ การขยายโครงการใหกลายเปน แหลง เรียนรูในดา นเกษตรปลอดภยั ท้งั ของมหาวทิ ยาลัยและชุมชน อยางไรก็ตาม สิ่งเหลานี้คงเปนเพียงภาพฝนลอยวนในอากาศหากปราศจากการระดมสมอง อยา งเขม ขน ของมหาวทิ ยาลยั และชมุ ชน เพอื่ วเิ คราะหท างแกป ญ หา รวมถงึ ความเขม แขง็ ความเสยี สละ และความเขาใจปญหาอยางถองแทของผูนำชุมชน เชนเดียวกับแรงหนุนทั้งจากองคกรภาครัฐและ เอกชน จนถึงคณะกรรมการดำเนินงานและเจาหนาที่ที่ไดรวมกันผลักดันใหโครงการไปถึงธงที่วางไว ไดอ ยางสวยงาม

สรางสรรคโ ดย 13ความรูวชิ าการ สรู ูปธรรมของการบริการชุมชน ประสบการณจ ากพ้ืนท่.ี ..ชุดบริการวิชาการ ภายใตโ ครงการยกระดบั คุณภาพชีวิตหมูบา น/ชมุ ชนแบบมสี วนรวม 1. ผศ.มนูญ เมฆอรุณกมล 2. ผศ.น.สพ.นเรศน แกว วานชิ 14. ผศ.เฉลิมพล ถนอมวงศ 3. ดร.ทินกร ทาตระกูล 15. ผศ.ประไพพร ทัศนคติธรรม 4. รศ.สมกิจ อนะวชั กุล 16. ผศ.พชั ราภรณ บัวเปรม 5. อาจารยสรุ ียพร ใหญสงา 17. ดร.ยรรยง เฉลิมแสน 6. ผศ.พนอม ศรีวฒั นสมบตั ิ 18. ผศ.มนัส จูมี 7. รศ.สขุ ุมวัฒน พีระพนั ธุ 19. ผศ.ดารารัตน แกว วานิช 8. ดร.ณิฐิมา เฉลิมแสน 20. รศ.เดชา นาวานเุ คราะห 9. ผศ.ศศธิ ร ปรอื ทอง 21. ผศ.ประเทือง สงาจติ ร 10. ผศ.อรพิน แกวม่ัน 22. อาจารยสบุ ิน ดอนคำเพง็ 11. ผศ.บุญเจดิ กาญจนา 23. อาจารยทะนงศกั ดิ์ นอ ยคง 12. ผศ.กานตธรี า โพธ์ปิ าน 24. ผศ.สุพรรตั น ทองฟก 13. อาจารยพ รวิภา สะนะวงศ 25. นายดำรงศกั ด์ิ สวุ รรณศรี (เจาหนา ทีฝ่ ายวิจัยฯ) 26. นางสาวดวงพิชา ชนะดวงดี (เจา หนา ทีป่ ระชาสมั พันธ)

14 ความรูวชิ าการ สูรูปธรรมของการบรกิ ารชุมชน ประสบการณจ ากพ้นื ท่ี...ชดุ บริการวิชาการ ภายใตโครงการยกระดับคุณภาพชวี ติ หมบู าน/ชุมชนแบบมีสวนรวม ÀÒ¾¡Ô¨¡ÃÃÁ • ¡ÒûÃЪÁØ ÃÇ‹ Á¡Ñ¹ÃÐËÇ‹Ò§¼ºŒÙ ÃÔËÒâͧ Á·Ã.Ōҹ¹Ò ¾ÔɳâØ Å¡ ¹Ò¡ͧ¤¡ÒúÃÔËÒÃÊÇ‹ ¹μӺŪØÁáʧʧ¤ÃÒÁ áÅмٌ¹ÓªØÁª¹ • ¡Òýƒ¡ÍºÃÁ¡Òë‹ÍÁºÓÃاÃÑ¡ÉÒà¤ÃÍ×è §Â¹μ¿ ÒÏÁ¢¹Ò´àÅç¡ • ¡ÒúÙóҡÒáºÑ ¡ÒÃàÃÕ¹¡ÒÃÊ͹â´Â¹¡Ñ ÈÖ¡ÉÒÇÈÔ Ç¡ÃÃÁà¤Ã×Íè §¡Å ËÇÁ¡¨Ô ¡ÃÃÁã˺Œ ÃÔ¡ÒÃÇÔªÒ¡ÒÃμÃǨતç à¤ÃÍè× §Â¹μ¿ÒÃÁ Rajamangala University of Technology Lanna

15ความรวู ชิ าการ สูร ปู ธรรมของการบริการชุมชน ประสบการณจากพ้นื ท.ี่ ..ชุดบรกิ ารวชิ าการ ภายใตโครงการยกระดบั คุณภาพชีวติ หมูบ าน/ชมุ ชนแบบมสี วนรว ม • ¡Òýƒ¡ÍºÃÁÊÁÑ Á¹ÒàªÔ§»¯ºÔ Ñμ¡Ô Òà àÃèÍ× § ¡ÒÃÇàÔ ¤ÃÒÐ˸ ÒμØÍÒËÒÃã¹´Ô¹ÍÂÒ‹ §§Ò‹  ¡Òè´Ñ ¡Òô¹Ô áÅСÒÃ㪌â»Ãá¡ÃÁ»Â؉ Êѧè μÑ´ â´Âä´ŒÃѺ¤ÇÒÁÃÇ‹ ÁÁ×ͨҡÊÓ¹¡Ñ §Ò¹¾²Ñ ¹Ò·èÕ´Ô¹ à¢μ 8 • à¢ÒŒ ËÇÁ¡Òè´Ñ ¹Ô·ÃÃÈ¡ÒÃà¾×Íè à¼Âá¾Ã‹¼Å¡ÒôÓà¹Ô¹§Ò¹â¤Ã§¡ÒáÃдѺ¤³Ø ÀÒ¾ªÕÇÔμËÁ‹ÙºŒÒ¹/ ªÁØ ª¹áººÁÊÕ ‹Ç¹ÃÇ‹ Á 㹧ҹ»ÃЪÁØ ÇªÔ Ò¡ÒùҹҪÒμÔ ¡ÒáÃдѺ¤³Ø ÀÒ¾ªÇÕ μÔ áÅÐÀÙÁ»Ô Þ˜ ÞÒ·ÍŒ §¶¹èÔ ÍÒà«ÂÕ ¹ ³ ÍØ·ÂÒ¹ËÅǧÃÒª¾Ä¡É ¨§Ñ ËÇ´Ñ àªÂÕ §ãËÁ‹ RMUTL • PHOTO Rajamangala University of Technology Lanna

16 ความรูวิชาการ สูรูปธรรมของการบรกิ ารชมุ ชน ประสบการณจากพื้นท่ี...ชุดบรกิ ารวชิ าการ ภายใตโ ครงการยกระดบั คณุ ภาพชวี ิตหมูบ าน/ชุมชนแบบมสี ว นรวม ¢ÂÐ-¢ÂѺ-¢ÂÒ โครงการ......... การยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ ของชุมชนดŒวยการพฒั นา ระบบบริหารจดั การขยะแบบยงั่ ยนื โดยชุมชนมีส‹วนรว‹ ม ตอ‹ ยอดเปšนศนู ยก ารเรียนรตŒู นŒ แบบการจดั การขยะชมุ ชน เขตพืน้ ทเี่ ชียงราย คลีป่ มปญ หาขยะ เมอ่ื อดรนทนไมไ หวอกี ตอ ไปกบั กองขยะมหาศาลหนา สถานศกึ ษา เหลา อาจารยข องมหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยรี าชมงคลลา นนา เขตพนื้ ทเ่ี ชยี งราย จงึ รวมตวั กนั และยน่ื มอื ไปยงั ชมุ ชนดว ยความหวงั ลกึ ๆ ทจ่ี ะไดข จดั ปญหาและสรางการเปลีย่ นแปลงครงั้ ใหญร วมกัน หลังผานเวทีแลกเปล่ียนความคิดเห็นขนาดยอมๆ กันแลว กาวแรกของโครงการ การ ยกระดับคุณภาพชีวิตของชุมชนดวยการพัฒนาระบบบริหารจัดการขยะแบบยั่งยืน โดยชุมชน มีสวนรวม ตอยอดเปนศูนยการเรียนรูตนแบบการจัดการขยะชุมชน จึงไดเกิดข้ึน และมีกาว ตอๆ มากับการวางแผน ลงมือปฏิบัติ สรุปผล จนถึงการปรับแกไขตามหลัก PDCA ทำใหกลุม อาจารยแ ละชุมชนสามารถพลกิ ดวยการสรางทีมงานแกนหลักในชุมชนข้ึนมา 10 คน พรอมๆ กับการผลิตองคความรูเพ่ือ จัดการขยะ ทำใหไมเพียงแตจะลดปริมาณขยะลง แตยังเพ่ิมมูลคาใหผลิตภัณฑท่ีเปนผลพลอยได จากการกำจดั ขยะดว ย เมื่อประสิทธภิ าพของแนวทางการบริหารจัดการมีมากข้ึน โครงการนี้จงึ กลาย เปนแหลงเรียนรูใหกับชุมชน เยาวชน และหนวยงานอ่ืนๆ ขณะที่ชุมชนน้ีก็ยังมีโอกาสดีในการเปด ประสบการณผานการแลกเปลย่ี นเรียนรกู ับบุคคลภายนอก ในอีกมุมหนึ่ง พฤติกรรมเร่ืองขยะของคนในชุมชนก็เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมอยางเห็นไดชัด ท้งั ใสใ จความสะอาดของบา นมากข้นึ ลดการเผาขยะทำใหม ลพษิ นอ ยลง แถมยงั คดิ อยา งถี่ถว นกอ น ใชสิ่งของเพื่อลดปริมาณของเสีย ชาวบานเองก็มีรายไดเพ่ิมข้ึนจากกองทุนขยะ ขณะเดียวกันทาง โครงการยังเปด โอกาสใหทกุ คนสามารถเสนอผลงานผลติ ภณั ฑข องตวั เองไดด ว ย

17ความรวู ชิ าการ สูรูปธรรมของการบรกิ ารชมุ ชน ประสบการณจากพ้ืนท.่ี ..ชดุ บริการวชิ าการ ภายใตโครงการยกระดบั คณุ ภาพชีวิตหมบู าน/ชุมชนแบบมสี ว นรวม การคลค่ี ลายปมปญ หาขยะทห่ี มกั หมมมานานยงั ชว ยสานสมั พนั ธอ นั ดรี ะหวา งชมุ ชน อาจารย นกั ศกึ ษา และหนว ยงานในพ้นื ท่ี จนพัฒนาเปน ‘เครือขา ยความรว มมือ’ ทรี่ วมกนั ทำงานจนทำให ชมุ ชนเกิดจิตสำนกึ ใสใ จการอนรุ ักษทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ ม ระดมสมอง จำนวนขยะที่เบาบางลงไปผิดหูผิดตา พรอมกับการเกิดข้ึนของแนวทางการจัดการขยะที่มี ประสิทธิภาพ ถือเปนผลลัพธช้ันดีของการทำงานเปนทีมในชุมชนที่มาจากการผสมผสานความรู ในหลายสาขาจากนกั ศกึ ษา เจาหนา ท่ี และอาจารยจากคณะตางๆ ของมหาวิทยาลัย รว มกับชมุ ชน และหนวยงานในพื้นที่ ไมวาจะเปนองคการบริหารสวนตำบล ฝายพัฒนาชุมชน สถานีอนามัย ไปจนถงึ โรงเรยี น ชุดความรูดังกลาวมีต้ังแตดานการวางผังและเขียนแบบซึ่งใชสรางส่ิงตางๆ ที่จำเปน เชน บอคอนกรีต ไปจนถึงศูนยการเรียนรู ผานฝมือการออกแบบของอาจารยและทีมนักศึกษาสาขา วิศวกรรมโยธารวมกับปราชญชาวบาน โดยใชความรูดานบัญชีทำระบบจัดการกองทุนขยะใหเปน แบบบัญชีเดียวซึ่งไมซับซอนมาก ภายใตความรูดานบริหารสำหรับจัดระบบท้ังคน งาน และเงินให เดินหนาไปได แถมดวยการสรางสรรคไอเดียจากความรูดานการตลาดที่เพิ่มความนาสนใจใหกับ โครงการ อาทิ การคดิ ชื่อท่ีสั้น กระชบั นา สนใจ อยาง ‘ขยะสังคม’ จากคณาจารยเพียงกลุมเดียว ไดขยายไปสูชุมชนและหนวยงานในพื้นที่กลายเปนมือจำนวน มากที่ประสานกันเพ่ือขจัดปญหาใหหมดไป แถมยังไดชุดความรูดานการจัดการขยะท่ีทำใหของไรคา กลบั มามีราคาได เหลานคี้ งเกิดข้นึ ไมไ ดหากปราศจาก ‘ใจ’ และ ‘ศรทั ธา’ ท่มี งุ หนา ตรงไปยังเปา หมายเดียวกนั คือ การพลิกฟน บรรยากาศของชุมชนที่อยูอาศัยและเปนแหลง ถา ยทอดความรูแกเ ยาวชนในทองถ่ิน ใหมีบรรยากาศท่ีดีขึ้นกวาเดิม ถือเปนการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญอยางที่เหลาอาจารยวาดฝนไวต้ังแต แรกจรงิ ๆ

18 ความรวู ชิ าการ สรู ปู ธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจ ากพ้นื ที่...ชดุ บรกิ ารวิชาการ ภายใตโครงการยกระดบั คุณภาพชีวติ หมูบ าน/ชุมชนแบบมีสวนรว ม สรางสรรคโดย 1. อาจารยก นกอร จติ จำนง 2. ดร.พรรณภิ า เภสชั พพิ ฒั นก ลุ 3. อาจารยชไมพร รตั นเจริญชยั 4. อาจารยพ ันทพิ า ปนสุวรรณ 5. อาจารยแ สงเดอื น กนุ า 6. อาจารยภทั ราพร สมเสมอ 7. อาจารยก รปภา จนั ทาพูน 8. อาจารยอวยพร ตะ วนั 9. อาจารยจริ าภทั ร คำแปง 10. อาจารยกรวิกา อรินใจ

19ความรูวิชาการ สรู ูปธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจากพ้นื ที่...ชุดบรกิ ารวิชาการ ภายใตโ ครงการยกระดับคณุ ภาพชวี ิตหมูบ าน/ชุมชนแบบมีสว นรว ม ÀÒ¾¡Ô¨¡ÃÃÁ • ¡Òè´Ñ ¡ÒÃͧ¤¤ ÇÒÁôٌ ŒÒ¹¡ÒáӨѴ¢ÂÐà¾×Íè ¹Óä»Ê‹¡Ù ÒÃà¼Âá¾Ã‹ • ¡Òþ²Ñ ¹ÒÃкººÃËÔ ÒèѴ¡ÒÃȹ٠¶ Ò‹ ·ʹ¤ÇÒÁáŒÙ Òè´Ñ ¡ÒâÂЪÁØ ª¹ • ¡Òþ²Ñ ¹ÒÃкººÃËÔ Òè´Ñ ¡ÒÃâçàÃÕÂ¹μŒ¹áºº´ÒŒ ¹¡Òè´Ñ ¡ÒâÂÐ • ¡Ô¨¡ÃÃÁ¡ÒÃÊÌҧà¤Ã×Í¢‹ÒªØÁª¹ RMUTL • PHOTO Rajamangala University of Technology Lanna

20 ความรวู ชิ าการ สูร ูปธรรมของการบริการชุมชน ประสบการณจากพ้นื ท่.ี ..ชุดบริการวิชาการ ภายใตโ ครงการยกระดบั คุณภาพชวี ติ หมูบาน/ชุมชนแบบมสี ว นรวม ͹ҤμãËÞæ‹ ã¹¾·Ø ÃÒ¼ÅàÅ¡ç โครงการ......... การยกระดบั การจัดการองคความรŒรู ะบบการผลติ พทุ ราเศรษฐี เพอ่ื เปนš แนวทางของการบรกิ ารวชิ าการโดยชมุ ชนเขาŒ มามสี ว‹ นรว‹ ม อำเภอลอง จงั หวดั แพร‹ เสนทางของพทุ รา จากเคยสูญเงินไปหลายลานบาทกับพุทราจำนวนมหาศาลท่ีสุกคาตนจนเก็บไมทัน ตอนน้ี โครงการ การยกระดับการจัดการองคความรูระบบการผลิตพุทราเศรษฐีเพื่อเปนแนวทางของ การบริการวิชาการ ไดทำใหเหตุการณเหลาน้ันกลายเปนเพียงอดีตไปแลว ดวยขอมูลความรูใหมๆ มากมายท่ีครอบคลุมตั้งแตเร่ิมปลูก การดูแลรักษา ไปจนถึงหลังเก็บเกี่ยว ไดดึงดูดใหมีผูเขารวม โครงการจำนวนมาก จนทางกลุมสามารถจัดแนวทางการจัดรูปแบบระบบการผลิตและแปรรูปพุทรา ปลอดภัยไดมากกวา 2 รูปแบบ ทำใหชาวชุมชนมีรายไดจากการผลิตเพิ่มขึ้น จนสามารถขยาย เครอื ขา ยความรว มมอื ไปยงั หนวยงานอ่ืนๆ ได ขณะเดียวกัน การมีสวนรวม แลกเปลี่ยนเรียนรูการพัฒนาอาชีพของผูคน ทำใหบรรยากาศ ในชุมชนดีขึ้น ทุกคนสามารถรวมกันเผชิญหนาและแกไขปญหารวมกัน เพิ่มศักยภาพใหชุมชน วิเคราะหตนทุนเองได จนเขมแข็งและพ่ึงพาตนเองมากข้ึนเร่ือยๆ กลายเปนการพึ่งตนเอง อยา งยง่ั ยนื บนรากฐานของสงั คมแหงการเรยี นรูแ ละการชว ยเหลือแบงปน

21ความรวู ชิ าการ สูรปู ธรรมของการบรกิ ารชมุ ชน ประสบการณจากพนื้ ที่...ชุดบริการวิชาการ ภายใตโ ครงการยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ หมูบาน/ชมุ ชนแบบมสี ว นรว ม ทางเดินของชุมชน หน่ึงในสาเหตุของปญหาที่เคยเกิดข้ึนคือการขาดการจัดการความรูท่ีเปนระบบทำใหคุณภาพ ของผลผลติ ตำ่ กวา มาตรฐาน ทำใหก ลมุ ผผู ลติ พทุ ราจาก 4 ตำบล ทง้ั ตำบลหว ยออ หวั ทงุ บอ เหลก็ ลอง และบานปน ตกลงใจจับมือกับเหลานักวิชาการจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา เขตพ้ืนท่ีแพร สำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัด และเจาหนาท่ีเกษตรอำเภอลอง เริ่มตนโครงการดวย ความหวงั ทจ่ี ะสรางรายได รวมถึงคุณภาพการทำงานทั้งเทคนคิ และปจจัยการผลิต ผานกระบวนการ ทำงานแบบรวมกลุม ขณะเดียวกัน ฝงอาจารยเองก็คาดหวังถึงรูปแบบงานบริการวิชาการใหมๆ ที่เหมาะสมและ สอดคลองกับชุมชน รวมถึงการเรียนรูท่ีเนนใชโจทยของชุมชนมาขับเคล่ือนจนถึงการสรางเครือขาย นกั วิชาการ สองความหวังใหญๆ นี้เปน ตนทางของการผสานองคค วามรดู า นการผลติ แปรรูป การตลาด โดยแปรความรูเหลานี้ใหเขากับวิธีการทำงานของทีม ตั้งแตขั้นตอนวิเคราะหปญหาระดับพ้ืนที่ แลกเปล่ียนประสบการณและชุดความรู การฝกอบรม และการลงมือทำ ที่สามารถทำใหชุมชน ตระหนกั ถึงภมู ปิ ญ ญาและศกั ยภาพในการแกปญ หาและพ่งึ พาตนเองได ปุยของการทำงาน อาจกลาวไดวา สายสัมพันธอันดีของทีมงาน ความจริงใจ การคอยเปดใจ และสื่อสารกัน อยูเสมอ เปนเสมือนปุยช้ันดีท่ีหนุนใหโครงการเติบโตและลุลวงมาได ทำใหทีมงานสามารถทำงาน รวมกันไดอยางยอดเยี่ยม ท้ังการถายทอดความรู การสรุปผลการดำเนินงานเพื่อเตรียมความพรอม ทง้ั กอ นและหลังลงพื้นที่ การแบงบทบาทหนา ทอี่ ยางเหมาะสม การเติมทกั ษะและเครื่องมืองานวจิ ัย รวมถึงการหนุนเสริมของพ่เี ลย้ี ง การประสานงานระหวางเครือขาย ความสามารถในการถายความรู ของวทิ ยากร และความสามารถในการรบั รูทงั้ ของชุมชน ทมี วิจยั และนักวิชาการ ปลายทางของโครงการจึงไดสรางการเรียนรูใหเกิดข้ึนกับทั้ง 2 ฝาย โดยชุมชน ไดเรียนรู กระบวนการผลิตและการตลาดแบบครบวงจร รวมถึงเคร่ืองมือ ทักษะ การเปนนักวิจัย ผูนำ และ วิทยากร จนถึงการปรับทัศนคติในเร่ือง ‘มาดวยใจ ไมใชเงินนำ’ สวนนักวิชาการเองก็ไดบทเรียน ในการทำงาน ท้ังกระบวนการสรางการมีสวนรวม การคนหาโจทยวิจัยในพื้นที่ และการทำงาน แบบจิตอาสา ทายท่ีสุดแลวความพยายามของทีมงานก็สนองความตองการของทุกฝายและทำใหพุทรา ปลอดภยั เติบโตข้นึ มาหลอ เล้ยี งชวี ิตชาวชุมชนไดอ ีกคร้ังและยง่ั ยนื

22 ความรวู ิชาการ สูร ปู ธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจ ากพืน้ ที.่ ..ชุดบริการวิชาการ ภายใตโ ครงการยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ หมูบา น/ชุมชนแบบมีสวนรว ม สรา งสรรคโ ดย 1. ผศ.สุมาฬ พรหมรกุ ขชาติ 9. ผศ.พงศย ทุ ธ นวลบญุ เรือง 2. ผศ.สันติ ชา งเจรจา 10. ผศ.ดร.มาลี ต้ังระเบยี บ 3. ผศ.ยุทธนา เขาสุเมรุ 11. ผศ.ดร.อภิชาติ ชิดบรุ ี 4. ผศ.กทั ลีวลั ย สุขชว ย 12. ผศ.ดร.จิรภา พงษจนั ตา 5. อาจารยพ ิทกั ษ พทุ ธวรชัย 13. ดร.ณฐั ชัย เที่ยงบรู ณธรรม 6. ผศ.จำนง ชูดว งร 14. นางจริ า ชมุ ภู 7. ดร.นิอร โฉมศรี 15. นายอุดม ม่งั มี 8. ผศ.นิกร พรหมกงิ่ แกว 16. นางสาวมณรี ตั น เกดิ เวียงใหม

23ความรวู ชิ าการ สรู ปู ธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจากพ้นื ที่...ชุดบรกิ ารวิชาการ ภายใตโครงการยกระดับคณุ ภาพชวี ิตหมูบ าน/ชุมชนแบบมีสว นรว ม ÀÒ¾¡Ô¨¡ÃÃÁ • àÇ·áÕ Å¡à»ÅèÂÕ ¹àÃÂÕ ¹ÃáŒÙ ÅÐàμÔÁàμçÁ¤ÇÒÁÃÙŒ RMUTL • PHOTO Rajamangala University of Technology Lanna

24 ความรูวชิ าการ สรู ูปธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจากพื้นที่...ชดุ บรกิ ารวิชาการ ภายใตโครงการยกระดับคณุ ภาพชวี ติ หมบู าน/ชุมชนแบบมสี วนรวม • ¡ÒûÃЪØÁ¡‹Í¹áÅÐËÅѧ¡Ò÷ÓàÇ·Õáμ‹ÅФÃé§Ñ • âäáÅÐáÁŧ Rajamangala University of Technology Lanna

25ความรวู ิชาการ สูรูปธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจากพ้นื ที่...ชุดบรกิ ารวิชาการ ภายใตโ ครงการยกระดับคณุ ภาพชวี ิตหมูบ าน/ชุมชนแบบมีสว นรว ม • ¡Òú‹Áà¾ÒмÅÔμàªéÍ× ªÇÕ À³Ñ ±ã ¹ªÁØ ª¹ • ¡ÒèѴ§Ò¹Çѹ¾Ø·ÃÒ¹ÁÊ´ ¨Ñ§ËÇÑ´á¾Ã‹ • ¡Òô٧ҹ·ÊèÕ ¶Òº¹Ñ ÇÔ¨ÑÂà·¤â¹âÅÂÕà¡Éμà RMUTL • PHOTO Rajamangala University of Technology Lanna

26 ความรูว ชิ าการ สูรูปธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจ ากพ้นื ท่.ี ..ชดุ บรกิ ารวชิ าการ ภายใตโครงการยกระดบั คุณภาพชีวิตหมูบ า น/ชมุ ชนแบบมีสวนรว ม ¤ÇÒÁÊÓ¤ÞÑ ¢Í§ ‘¢Ò’ โครงการ......... การสราŒ งเตาอบพชื ผลทางการเกษตร จากพลังงานแสงอาทติ ยฯ บŒานทวี ะเบยทะ จงั หวัดตาก พลิกชวี ิตชุมชน สำหรับการพัฒนาชุมชนไปสูการพ่ึงพาตนเอง ‘ขา’ หรือรากฐานอันแข็งแกรงถือเปน หวั ใจสำคัญ ท่จี ะรองรับการเปลี่ยนแปลงในอนาคต อยางเชน พลังงานธรรมชาติจากน้ำและแสงอาทิตย ท่ีมีสวนสำคัญในการพลิกฟนชีวิต ชาวปกากะญอแหงหมูบานทีวะเบยทะ ผานโครงการ การสรางเตาอบพืชผลทางการเกษตร จากพลังงานแสงอาทิตยฯ อันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ ของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี จากความต้ังพระราชหฤทัยของพระองคในการพลิกฟนความเปนอยูของชาวปกากะญอ ไดถายทอดไปยัง 38 หนวยงาน ทั้งผูวาราชการจังหวัดตาก กรมชลประทาน และกรมทางหลวง ท่ีระดมความคิดจนกลายเปนแผนพัฒนา 5 ดาน ต้ังแตการศึกษา พัฒนาอาชีพ แกปญหาชุมชน อนรุ ักษฟน ฟศู ลิ ปวฒั นธรรม และสาธารณสุข ใหเ กิดข้ึนจรงิ ในพืน้ ท่ี 5 หมบู า น และบานทีวะเบยทะ คอื หน่ึงในน้นั แผนพัฒนาดังกลาวไดเปดโลกทัศนใหชุมชนจนสามารถสรางระบบพลังงานไฟฟา พลังงาน น้ำและแสงอาทิตย รวมถึงเตาหุงตมประหยัดพลังงานขึ้นมาได ระบบพลังงานไฟฟาจากธรรมชาติ ทั้งสองทางไดทำใหชาวชุมชนมีไฟฟาใชตลอดป ถือเปนหัวใจสำคัญของการพัฒนาในสวนอ่ืนๆ ท้ังยังสามารถดูแลระบบของเตาเองได แถมยังลดควันในครัวเรอื น ทำใหป ญ หาทางเดนิ หายใจลดลง ตามไป พรอ มกบั สุขภาพที่ดขี ้ึน เมื่อรางกายแข็งแรง สมองก็แจมใสจนสามารถสรางผลผลิตอื่นๆ ขึ้นมาอยาง เช้ือรากำจัด แมลงบ่ัว พรกิ กะเหร่ยี งคุณภาพเย่ียม และผลิตภัณฑแปรรูปจากพริกกะเหรย่ี ง

27ความรวู ิชาการ สูร ูปธรรมของการบรกิ ารชุมชน ประสบการณจากพ้ืนท.ี่ ..ชุดบริการวชิ าการ ภายใตโ ครงการยกระดับคณุ ภาพชีวิตหมูบา น/ชุมชนแบบมีสวนรวม เสรมิ กำลังขา หากหมายจะเดินไปขา งหนา แตขาออนแรง มีหรอื จะกาวไปถึงเสนชัย หนว ยงานท้ัง 38 แหง จึงระดมสมองถายทอดองคความรูเพ่ือเสริมความแข็งแรงใหกับรากฐานของชุมชน โดยเนนการ รวมมอื กับผเู กย่ี วของเพือ่ ศกึ ษาสภาพปญหาของพื้นที่ เชนเดียวกับมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา เขตพ้ืนท่ีตาก ท่ีไดรับมอบหมายดาน การพัฒนาการศึกษา จนไดผลิตสื่อการสอนแบบมัลติมีเดียจากฝมือของกลุมอาจารยใหกับโรงเรียน ตำรวจตระเวนชายแดนในบา นทวี ะเบยทะ ทง้ั ยงั ผสานศาสตรใ นดา นงานบรกิ ารวชิ าการ รว มวางแผน พัฒนาประเด็นท่ีอยูในขอบเขตความสามารถของตนรวมกับหนวยงานอ่ืนที่เกี่ยวของ เพื่อเสริมให แนวทางการทำงานเขม แข็งยิ่งขึ้น บทเรียนท่ปี ลายทาง ส่ิงทีเ่ รยี กไดวาเปน ‘ขา’ ทผี่ ลักดนั ใหโ ครงการสามารถกาวข้นึ ไปควาธงชัยไดค ือ ความเขมแขง็ และการมองเห็นเปาหมายรว มกันของทีมงาน ไมว าจะเปนอาจารย นักศกึ ษา เครอื ขาย OFFROAD ชาวบา น และกลุมแกนนำ โดยแตล ะฝา ยก็ไดบ ทเรียนจากการทำงานฝากไวใหไ ดเรียนรูตอไป ในฝงอาจารยตางก็ไดเรียนรู การปรับใชความรูใหเขากับพ้ืนที่จริงอยางเหมาะสม การแปร ความรูจาก มทร. ใหเ ขา กับการพฒั นาพื้นที่ ทั้งยังไดเรยี นรูว ถิ ชี ีวติ และสานสายสัมพันธอนั ดรี ะหวาง อาจารย นกั ศกึ ษา และชาวปกากะญอ สวนฟากชุมชนเองก็ไดเ รยี นรูแ ละปรับตัวใหอ ยูรว มกับการใช พลังงานธรรมชาติไดอยา งเหมาะสมกลมกลนื พรอมทั้งเปนสวนหนึ่งในการพัฒนาพน้ื ที่ของตวั เอง แมทั้งสองฝายจะไดเรียนรแู ละบรรลุเปาหมายของโครงการ แตน ีก่ เ็ ปนเพยี งกา วแรก และจะมี กาวตอๆ ไปหลังจากน้ี โดยมีแนวทางของโครงการเปนรากฐานในการพัฒนาชุมชนของคนรุนตอไป ใหเติบโตและสรางความย่ังยืนไดในระยะยาว

28 ความรูว ิชาการ สรู ูปธรรมของการบรกิ ารชุมชน ประสบการณจากพ้นื ท่.ี ..ชดุ บรกิ ารวิชาการ ภายใตโครงการยกระดบั คณุ ภาพชีวิตหมูบาน/ชุมชนแบบมสี วนรว ม สรา งสรรคโ ดย 1. ดร.ทนงศักดิ์ ยาทะเล 9. อาจารยข วัญชัย เทศฉาย 2. ดร.สนธยา ทองอรุณศรี 10. อาจารยก ติ ติ วโิ รจนรตั นาภาพิศาล 3. อาจารยอ ารณุ ี วงษข าว 11. อาจารยวรทศั น ศรีวิชัย 4. อาจารยอ นรุ ตั น เทวตา 12. อาจารยเ ผดจ็ ทุกสญู 5. อาจารยส นั ตภิ าพ โคตทะเล 13. อาจารยม านติ า ดมุ กลาง 6. อาจารยมาโนช นำฟู 14. ผศ.อำไพ ขนั แกว หลา 7. อาจารยไพโรจน จันทรแกว 15. อาจารยสวุ รรณยี  ขยนั การนาวี 8. อาจารยน ิวตั ร สระบวั

29ความรวู ชิ าการ สูร ูปธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจากพ้นื ที่...ชุดบรกิ ารวิชาการ ภายใตโ ครงการยกระดับคณุ ภาพชวี ิตหมูบ าน/ชุมชนแบบมีสว นรว ม ÀÒ¾¡Ô¨¡ÃÃÁ • ¡ÒúÁ‹ à¾ÒмÅÔμàª×éͪÇÕ À³Ñ ±ã¹ªØÁª¹ RMUTL • PHOTO Rajamangala University of Technology Lanna

¡Å‹ØÁ»ÃÐà´ç¹ ¡ÒúÃËÔ ÒÃàÈÃÉ°¡¨Ô ªÁØ ª¹ áÅСÒþ֧è μ¹àͧ

31ความรวู ิชาการ สูรูปธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจ ากพนื้ ที่...ชดุ บริการวชิ าการ ภายใตโครงการยกระดับคณุ ภาพชีวติ หมูบ า น/ชมุ ชนแบบมสี ว นรวม ¤ÇÒÁÂèÑ§Â¹× ã¹¡ÓÁ×Í โครงการ......... การสราŒ งชมุ ชนเรียนรูเŒ พื่อการพฒั นาคณุ ภาพชวี ิต ชมุ ชนบŒานหวŒ ยสาŒ นดอนจั่นอยา‹ งยง่ั ยนื รอบวงบนผวิ นำ้ การเปล่ียนแปลงยอมเกิดขึ้นอยูเสมอ แตจะทำอยางไรใหการเปลี่ยนแปลงน้ันกลาย เปนการพฒั นา และขยับไปสกู ารพัฒนาท่ยี ัง่ ยนื ตวั อยางของคำตอบนน้ั ไดเกิดขึน้ แลว ทบ่ี า นหวยสา นดอนจนั่ ดวยการควบรวมงานวิจัย 2 เร่ือง ผสมผสานเขากับการเรียนการสอนในวิชาการพัฒนา คุณภาพชีวิตและสังคม รวมถึงวิชาการระเบียบวิธีวิจัย บวกดวยความมุงม่ันของทีมงาน ทำใหการ เปลี่ยนแปลงทีเ่ กดิ ขึน้ ขยายตัวไปราวกบั รอบวงบนผวิ นำ้ เม่อื ถูกหินกอนใหญกระทบ หลังจากวิเคราะหศักยภาพของชุมชนแลว ทีมงานและผูคนในพื้นที่ตางระดมสมองกัน วางแนวทางพัฒนาชุมชนอยางย่ังยืนข้ึนมาจนสามารถสรางอาชีพเสริมจากการขายผลิตภัณฑ นำ้ หมกั และปุยหมักชวี ภาพ ชว ยลดตนทนุ การผลติ เพิ่มรายไดใ หเ กษตรกรมากข้นึ กวาเดมิ ทางโครงการสรา งเครอื ขา ยใหเ กดิ ขน้ึ ในโรงเรยี นพระปรยิ ตั ธิ รรม อำเภอแมล าว จงั หวดั เชยี งราย โรงเรยี นในสงั กดั คณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน เขต 2 เทศบาลตำบลปากอ ดำ องคการบริหาร สวนตำบลจอมหมอกแกว ศูนยเรียนรูตำบลวิถีพอเพียง อำเภอแมจัน จังหวัดเชียงราย วดั หว ยสา นดอนจนั่ หมู 3 รวมถงึ กลมุ ผสู งู อายจุ ากหมู 7 ตำบลดงมะดะ หมู 4 ตำบลบวั สลี หมู 5-6 ตำบลโปงแพร และหมู 8 ตำบลปา กอ ดำ

32 ความรูวชิ าการ สรู ปู ธรรมของการบริการชุมชน ประสบการณจ ากพื้นที่...ชุดบริการวชิ าการ ภายใตโ ครงการยกระดบั คุณภาพชีวติ หมูบ า น/ชมุ ชนแบบมีสว นรวม เครือขายเหลานี้ไดเพิ่มชองทางการจัดจำหนายผลิตภัณฑ ทำใหชุมชนสามารถบริหารระบบ เงินทุนชุมชนไดเอง จนสามารถขยายความรูและกิจกรรมไปยังชุมชนอ่ืนๆ กลายเปนเปาหมาย ในการศึกษาดูงานของหลายพื้นท่ี โดยเฉพาะเรื่องการปลูกขาวนาโยน ท่ีหวยสานดอนจ่ันไดเปนถึง หมบู านตน แบบของเชียงราย ไมเพียงแคในวงชุมชนเทานั้น ส่ิงที่เกิดขึ้นในหวยสานดอนจั่นยังชวยตอยอด 2 โครงการวิจัย คือ ‘การถายทอดความรูช ุมชนในการเพาะปลกู ขาวดว ยวธิ ีการโยนกลาของกลมุ เกษตรกรบาน หวยสานดอนจ่ัน ตำบลจอมหมอกแกว อำเภอแมลาว จังหวัดเชียงราย’ และ ‘การยกระดับ คณุ ภาพชวี ิตของผูส งู อายใุ น อำเภอแมลาว จังหวัดเชยี งราย’ รวมไปถงึ การขยายผลกิจกรรมเพื่อ การพัฒนาใหกับ 2 หนวยงานคือ ศูนยสาธิตและจัดเก็บเมล็ดพันธุขาว โดยเกษตรอำเภอแมลาว และเครือขายชมุ ชนนา อยู โดยเทศบาลตำบลปากอ ดำ ในโครงการของ สสส. โดดเดนจากตัวตน ทุกๆ สัปดาห ทีมงานของโครงการ การสรางชุมชนเรียนรูเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิต ชุมชนบานหวยสานดอนจั่นอยางย่ังยืน จะลงพื้นที่กันอยางแข็งขันเพ่ือทำภารกิจตามแผนภายใต กระบวนการวางแผนแบบมีสว นรวม และกระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัตกิ ารแบบมสี วนรว ม ทช่ี กั ชวนให อาจารย เจาหนาท่ี และนักศึกษา เขามารวมขับเคลื่อนโครงการท่ีเนนผสานการพัฒนาใหเปนเน้ือ เดยี วกับการเรียนการสอนและการวิจยั ที่สอดรบั กบั ความตอ งการของชาวชมุ ชน จนเกดิ เปน 3 กลุม อาชีพ ไดแก กลมุ โคม-ตุงลา นนา กลุมเกษตรกร กลมุ ผา บาตกิ และมัดยอม ระลอกคล่ืนของผลท่ีเกิดเร่ิมมาตั้งแตการมอบองคความรูพ้ืนฐานและประสบการณดานอาชีพ และการเกษตรท่ีถายทอดใหชาวชุมชน การฝกอบรมอาชีพ ไปจนถึงการดูงานที่มอบความรูทั้งการ จัดการเกษตรแบบชีวภาพและการปลูกพืช การบริหารจัดการตลาด พัฒนาบรรจุภัณฑและรูปแบบ ของโคม-ตงุ ลา นนา ผลิตภัณฑผา บาตกิ -มัดยอมในระดับวิสาหกิจชมุ ชน รวมถึงการพัฒนาผลติ ภณั ฑ และหีบหอของเลนพื้นบาน ดึงดูดใหมีผูเขารวมโครงการถึง 120 คน โดยมีผูนำกิจกรรม 5 คน ในแตล ะกลมุ ในสวนของกิจกรรม นอกจากจะทำโคมและตุงแลว กลุมโคม-ตุงลานนา ยังมีการทำของเลน พ้ืนบานท้ังสำหรับใชงานและเปนของที่ระลึก สวนกลุมเกษตรกรก็แทนท่ีการปลูกขาวแบบนาดำดวย เทคโนโลยีแบบโยนกลาที่ทั้งเพิ่มมูลคาและลดตนทุนการผลิต แถมยังแปรสภาพวัชพืชกับมูลสัตว ใหเปนปยุ หมักและกาซชวี ภาพเพ่ือใชใ นครวั เรือน ขณะท่ีกลุมผาบาติกและมัดยอม ไดสรางความโดดเดนดวยสีสัน เอกลักษณ และลวดลาย สะทอนวถิ ีลา นนา ท้ังยงั ใชสธี รรมชาติจากพชื ประจำทองถิ่นอยาง ลกู สา น ท่ใี หส เี หลอื งทอง แถมยัง แปรรูปผา ใหเปนผลติ ภัณฑอ่นื อาทิ กระเปา และเส้อื เพ่ือเพม่ิ มูลคาใหผลผลติ จากชุมชน

33ความรวู ิชาการ สูรูปธรรมของการบรกิ ารชมุ ชน ประสบการณจ ากพ้ืนท.ี่ ..ชดุ บริการวชิ าการ ภายใตโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตหมูบา น/ชุมชนแบบมีสว นรวม ในอกี ดานหนึ่ง นอกจากชาวชุมชนจะไดต ระหนกั ถงึ ความสำคัญของการออมแลว ยงั มองเห็น คุณคาของการทำงานแบบมีสวนรวมท่ีสรางความรักความสามัคคีใหเกิดขึ้น นำไปสูการวิเคราะห ปญหาดานอ่ืนๆ เตรียมพรอมสูการพัฒนาและตอยอดองคความรูที่หลากหลาย จนเกิดปราชญ ชุมชนในการขยายองคความรูไปยังชุมชนอื่นๆ ขณะเดียวกัน เหลานักศึกษาท่ีเขามามีสวนรวม ในโครงการกไ็ ดเผชญิ และฝกฝนในส่งิ ทีจ่ ะนำพวกเขาไปสูการเปนบณั ฑิตคุณภาพในอนาคต ตน ธารแหง ความยง่ั ยืน ถึงอยางนั้น รอบวงมากมายบนผิวน้ำท่ีเรียกวาชุมชนหวยสานดอนจั่นคงเกิดไมไดหากขาด ความเขมแข็งของผูนำหรือปราศจากความตองการของชุมชน และความรวมมือทั้งจากคนในพ้ืนท่ี จนถงึ เอกชน และภาครัฐ เชน เดยี วกบั ภายในทมี งานดำเนนิ โครงการทต่ี อ งอาศยั ผบู รกิ ารทเ่ี หน็ ความสำคญั และสนบั สนนุ รวมถึงหวั หนาโครงการทบ่ี รหิ ารจดั การไดอ ยา งยอดเยี่ยม ท้งั การวางแผนดำเนนิ งานใหสอดคลองกับ แผนการใชจายงบประมาณต้ังแตเตรียมการไปจนถึงสรุปบทเรียน และยังสามารถแบงบทบาทหนาที่ ทีมงานไดอยางชัดเจนและเหมาะสม พรอมกับใสใจในความหลากหลายของทีมงานทั้งในดานสาขา ความรู ทักษะ ประสบการณ และความเขาใจขัน้ ตอนหรือรปู แบบของการจัดโครงการบริการวิชาการ ชมุ ชน รวมถงึ การกำหนดรปู แบบและกจิ กรรมในโครงการใหส อดคลอ งทง้ั กบั ความตอ งการของชมุ ชน วิสัยทัศน และพนั ธกจิ ของมหาวทิ ยาลัย กเ็ ปนส่ิงสำคญั มากสำหรับการขับเคลือ่ นโครงการใหร าบรืน่ ไดต ลอดรอดฝง ทางเดินของหวยสานดอนจั่นคงไมหยุดอยูเพียงเทาน้ี ความยั่งยืนในชุมชนยังคงสืบตอไป จนถงึ รนุ ตอ ๆ ไปได ขอเพยี งมคี วามรว มมอื และตงั้ ใจจรงิ ในการเสาะหาหนทาง สำหรบั ชมุ ชนอนื่ ๆ แลว หนทางทีว่ าอาจอยูใกลต วั เสียจนเราตางลมื มองมนั ไปเสียเอง สรางสรรคโ ดย 1. อาจารยนิวตั ร สระบวั 2. อาจารยซ นิ เนยี รตั ิภัทร 3. อาจารยอ นรุ ตั น เทวตา 4. อาจารยย ทุ ธนา ศรอี ุดม 5. อาจารยวนั ดี พนู พจนมาศ 6. อาจารยรงุ โรจน จักภริ ะ 7. อาจารยขวัญชยั เทศฉาย

34 ความรวู ชิ าการ สูร ูปธรรมของการบริการชุมชน ประสบการณจ ากพ้ืนท.่ี ..ชุดบรกิ ารวิชาการ ภายใตโ ครงการยกระดับคณุ ภาพชีวติ หมูบาน/ชุมชนแบบมีสวนรวม 8. อาจารยพ รอ มพงศ ฉลาดธญั กิจ 9. ผศ.นฤมล กูลศิริศรตี ระกลู 10. อาจารยสนิ เดมิ ดโี ต 11. อาจารยเ พ็ญพร วินัยเรืองฤทธิ์ 12. อาจารยปาจรีย ชปู ระยรู 13. อาจารยส ุรัสวดี ปลิโพธิ 14. อาจารยว รทัศน ศรีวิชยั 15. อาจารยอริสา สยุ ะปน 16. อาจารยธัญญาภักด์ิ ธิเดช 17. อาจารยสมชาย บญุ พทิ ักษ 18. อาจารยเจนจริ า ฟน เตม็ 19. ผศ.สุนรี ัตน สรุ ียพงษ 20. อาจารยร ุง หมูลอม 21. อาจารยศ ลี พร พ่ึงเจรญิ  22. อาจารยว ชริ าภรณ ชา งหัวหนา 23. อาจารยส ิรนิ พร เกียงเกสร 24. อาจารยคุณากร สปุ น 25. อาจารยรัฐพล ภมู ิรินทรพ งศ 26. อาจารยสรุ พงศ ขุนคง 27. นางสาววิรัตนนั ท อัครารกั ษ (คลนิ ิกเทคโนโลยี) 28. นางสาวสดุ าพร ปญญาดี (สำนกั งานประกันคุณภาพ) 29. นางสาวรตั นากร สกลรกั ษ (สำนกั งานประกันคุณภาพ) 30. นายอนพุ งศ กาบจนั ทร (โสตทัศนศกึ ษา) 31. นางเกศสุดา อัง๋ สกุล (งานวิจัยและบรกิ ารวิชาการ) 32. นักศกึ ษาสาขาเคร่ืองกล คณะวศิ วกรรมศาสตร 33. นักศึกษาสาขาวศิ วกรรมโยธาและส่ิงแวดลอม คณะวิศวกรรมศาสตร 34. นักศึกษาคณะสถาปตยกรรมและศลิ ปกรรม คณะสถาปตยกรรมและศลิ ปกรรม 35. นายเกตุ เฮียงสอน (ผใู หญบ านทาทองแดง) 36. นายวิสัน อุนกาเยน็ (ประธานกลมุ แกะสลกั มังกร) 37. นางสาคร เน่อื งย้ิม (ประธานกลุม อ.ส.ม.) 38. นายวีระ สิงหพลงาม (ประธานกลมุ กองทนุ หมูบา น) 39. นายประโยชน แยมชู (ปลัด องคก ารบรหิ ารสว นตำบลนาโบสถ) 40. นายนิติ เสมสม (นกั พัฒนาชุมชน องคก ารบริหารสว นตำบลนาโบสถ)

35ความรวู ชิ าการ สูรปู ธรรมของการบรกิ ารชุมชน ประสบการณจ ากพ้ืนท.่ี ..ชดุ บริการวชิ าการ ภายใตโ ครงการยกระดบั คณุ ภาพชีวติ หมูบาน/ชุมชนแบบมีสว นรว ม ÀÒ¾¡Ô¨¡ÃÃÁ • ¡ÒèѴ¶Í´º·àÃÕ¹㹡ÒôÓà¹¹Ô â¤Ã§¡ÒáÃдºÑ ¤³Ø ÀÒ¾ªÕÇμÔ ªØÁª¹ºŒÒ¹ËÇŒ Âʌҹ´Í¹¨è¹Ñ ³ ÇÑ´ËÇŒ ÂÊÒŒ ¹´Í¹¨Ñè¹ • ¡Òè´Ñ àÇ·»Õ ÃЪҤÁà¾Íè× ¨´Ñ ·Óá¼¹áÁº‹ ·ªÁØ ª¹ºÒŒ ¹ËÇŒ ÂÊÒŒ ¹´Í¹¨¹Ñè ẺÁÊÕ Ç‹ ¹ÃÇ‹ Á ³ Ç´Ñ ËŒÇÂʌҹ´Í¹¨¹èÑ • ¡Ãкǹ¡ÒÃÁÊÕ Ç‹ ¹ÃÇ‹ Á¢Í§¹¡Ñ È¡Ö ÉÒ ÁËÒÇ·Ô ÂÒÅÂÑ à·¤â¹âÅÂÃÕ ÒªÁ§¤ÅÅÒŒ ¹¹Ò à¢μ¾¹×é ·àèÕ ªÂÕ §ÃÒ áÅ¡à»ÅÂÕè ¹àÃÂÕ ¹Ã»ÙŒ ÃÐʺ¡ÒóᏠÅСÒöҋ ·ʹͧ¤¤ ÇÒÁÃÊÙŒ ªÙ‹ ÁØ ª¹ºÒŒ ¹ËÇŒ ÂÊÒŒ ¹´Í¹¨¹èÑ RMUTL • PHOTO Rajamangala University of Technology Lanna

36 ความรูวชิ าการ สูรูปธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจากพน้ื ที.่ ..ชุดบริการวชิ าการ ภายใตโ ครงการยกระดับคณุ ภาพชีวติ หมบู าน/ชมุ ชนแบบมสี วนรวม • ¹ÒÂÍÓàÀÍáÁÅ‹ ÒÇáÅйÒ¡à·ÈºÒÅμӺŻ†Ò¡‹Í´Ó ¾ÃŒÍÁ´ÇŒ Âà¡ÉμÃÍÓàÀÍáÁÅ‹ ÒÇ à¢ÒŒ àÂèÕÂÁªÁ¡Òý¡ƒ ͺÃÁàªÔ§»¯ºÔ Ñμ¡Ô ÒáÒ÷Óâ¤Áμ§Ø ÅÒŒ ¹¹Ò¡Å‹ÁØ ¼ŒÙÊÙ§ÍÒÂغҌ ¹ËŒÇÂʌҹ´Í¹¨¹èÑ ³ ÇÑ´ËÇŒ ÂÊÒŒ ¹´Í¹¨è¹Ñ • ¨´Ñ ¹·Ô ÃÃÈ¡ÒÃ㹧ҹ»ÃЪØÁÇÔªÒ¡ÒùҹҪÒμÔ ¡ÒáÃдºÑ ¤Ø³ÀÒ¾ªÕÇÔμáÅÐÀÁÙ »Ô Þ˜ ÞÒ·ŒÍ§¶è¹Ô ÍÒà«ÂÕ ¹ ¡ÒÃÍÍ¡ÊèÍ× »ÃЪÒÊÁÑ ¾¹Ñ ¸·Ò§ª‹Í§ 3 ³ ÍØ·ÂÒ¹ËÅǧÃÒª¾Ä¡ÉàªÕ§ãËÁ‹ Rajamangala University of Technology Lanna

37ความรูวิชาการ สรู ูปธรรมของการบรกิ ารชุมชน ประสบการณจ ากพน้ื ท.่ี ..ชุดบรกิ ารวชิ าการ ภายใตโ ครงการยกระดับคณุ ภาพชีวติ หมูบา น/ชุมชนแบบมสี วนรว ม • ¡Òö‹Ò·ÓÃÒ¡ÒÃ©Ñ¹Ã¡Ñ àÁ×ͧä·Â ª‹Í§ 9 ¶Ò‹ ·Óã¹Çѹ·Õè 24 ¾ÄȨԡÒ¹ 2555 áÅÐÍÍ¡ÍÒ¡ÒÈ ã¹Çѹ·èÕ 23 ¸¹Ñ ÇÒ¤Á 2555 RMUTL • PHOTO Rajamangala University of Technology Lanna

38 ความรูว ชิ าการ สรู ปู ธรรมของการบรกิ ารชุมชน ประสบการณจากพื้นท่.ี ..ชดุ บรกิ ารวชิ าการ ภายใตโครงการยกระดับคณุ ภาพชีวติ หมบู า น/ชุมชนแบบมสี วนรวม ¡ÞØ á¨ 2 ´Í¡Ê¡Ù‹ Òþ§Öè μ¹àͧ โครงการ......... พัฒนาและสง‹ เสรมิ เศรษฐกิจชุมชนพงึ่ ตนเอง บŒานหวŒ ยลอย ตำบลภฟู ‡า อำเภอบ‹อเกลือ จังหวดั นา‹ น สรา งเกราะเสริมกำลงั การพึง่ พาตนเองไดคอื ความเขม แขง็ ... ทมี งานโครงการพฒั นาและสงเสริมเศรษฐกจิ ชมุ ชน พ่ึงตนเองบา นหว ยลอย อาจคิดอยางน้นั ท้ังกลุมคนจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา เขตพ้ืนท่ีนาน และชาวชุมชนบาน หว ยลอย จึงไดจ บั มือกันสรางบนั ไดทีจ่ ะไตไปถงึ เปาหมาย ดว ยความรทู ถี่ า ยทอดจาก มทร. ลานนา จนชุมชนสามารถเรียนรูและถายทอดใหกับชุมชนใกลเคียงได ภายใตการเสนอความตองการและ ลงมือทำของชาวบาน ขณะที่ทีมงานจากมหาวิทยาลัยและเครือขายรับหนาท่ีเปนผูจัดการฝกอบรม คอยประคับประคองการดำเนินงานของกิจกรรม และสนับสนุนดานตา งๆ ตามสมควร โดยอาศัยการผสานความรูอยางดานการบริหารจัดการ ท่ีวาดวยการทำบัญชีครัวเรือน การบรหิ ารจดั การกลมุ การวเิ คราะหศ กั ยภาพ การทอ งเทย่ี วของชมุ ชน และองคค วามรดู า นการเกษตร ในเรอ่ื งการผลิตและแปรรูป หลักของโภชนาการ เห็ด พชื สัตวบก และสตั วน ้ำ ไปจนถงึ องคความรู ดานวศิ วกรรม ในการทำเตาอ้งั โลป ระหยดั พลงั งาน การฝกอาชีพชา งไฟฟา การฝก อาชพี ชางยนต สองแรงแขง็ ขนั สว นผสมจากองคค วามรทู ง้ั 3 ดา น ไดส รา งความรดู า นการเพาะเลย้ี งปลาทอ งถนิ่ การเพาะเหด็ จากวชั พชื และสง่ิ เหลอื ใชจ ากการเกษตร รวมถงึ ความหลากหลายทางชวี ภาพและความรดู า นสมนุ ไพร จนกลายเปนเอกลักษณของชุมชนหวยลอย ซ่ึงทำใหกวา 30 ครอบครัวท่ีเขารวมสามารถจัดต้ัง 7 กลุมอาชีพเสริมจากทรัพยากรในทองถิ่น ไดแก ชางไฟฟา ชางยนต การปลูกขาวไร การผลิต

39ความรวู ชิ าการ สรู ูปธรรมของการบริการชุมชน ประสบการณจ ากพื้นที่...ชุดบรกิ ารวชิ าการ ภายใตโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตหมบู าน/ชมุ ชนแบบมีสวนรว ม ปุยอินทรีย การทำปศุสัตวอินทรีย กลุมผลิตพืชผักสวนครัว กลุมเพาะเห็ด กลุมเพาะเลี้ยงปลา ทองถิ่น และกลมุ แปรรปู ผลผลิตทางการเกษตรท่ีมีในทอ งถน่ิ ทสี่ ามารถแปรรปู ผลผลิตทางการเกษตร ในทอ งถ่ินมากกวา 4 ผลิตภัณฑ ผลที่เกิดขึ้นน้ียังเปนฐานรากของการเกิดศูนยเรียนรูดานการพ่ึงพาตนเองตามวิถีเศรษฐกิจ พอเพียงข้ึน และสรางรายไดเพ่ิมจากการขายผลิตภัณฑใหกับสมาชิกท่ีเขารวมโครงการ รวมถึงกลุม อาชีพดวย ย่ิงไปกวานั้น ยังทำใหชาวชุมชนหวยลอยยังไดมีอาหารปลอดภัยไวบริโภคอยางเพียงพอ ชวยลดคา ใชจา ยในครัวเรอื นลงได นอกจากน้ี โครงการน้ียังไดสรางจิตสำนึกและพฤติกรรมดานการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติ และความหลากหลายทางชีวภาพใหเกิดข้นึ ในหมูชาวชมุ ชน ทง้ั การอนุรกั ษป า ไม ตนน้ำ และวังปลา ทัง้ ยงั มกี ารกำหนดกฎของหมูบานเกยี่ วกบั การจบั สตั วนำ้ และการตดั ตน ไมอ ีกดวย ขณะเดยี วกนั ดานมหาวิทยาลยั เองกไ็ ดรับประโยชนไ ปดวย โดยทอ่ี าจารยแ ละเหลานกั ศกึ ษา สาขาอุตสาหกรรมเกษตร ไดเขาเปนที่ปรึกษากลุมอาชีพและถายทอดแนวทางแกไขปญหาที่เกิดจาก กระบวนการผลิต โรงเรือน สุขาภิบาล อาหาร จนทางกลุมสามารถดำเนินการเองได ซึ่งการปลด ตรวนความยากจนและสรางความม่ันคงทางอาหารใหเกิดขึ้นในชุมชนแหงนี้ ไดทำใหชาวชุมชน ยอมรับและไวว างใจอาจารยและนกั ศึกษาอยา งมาก สเู สน ชยั ในทายท่ีสุด ชาวบานหวยลอยก็สามารถสรางอาชีพที่หลอเลี้ยงชีวิตไดจริง เชน กลวยทอด จากกลุมแปรรูป ซ่ึงเปนสินคายอดนิยมท้ังในชุมชนและพ้ืนที่ใกลเคียง รวมไปถึงการเขารวมกิจกรรม ของสมาชกิ ทเ่ี รม่ิ ตอ เนอื่ งและสมำ่ เสมอในทกุ กลมุ อาชพี กลายเปน แรงผลกั ดนั ใหส ามารถพง่ึ ตนเองได โดยมาจากปจจยั ทัง้ ภายในและภายนอก สำหรบั ภายใน มาจากความรวมมอื ของคนในกลุม ตางๆ และวทิ ยากรท่ีสอดรับกับงาน ทำให ชุมชนไดความรูในการดำรงชีวิตเพ่ือเปนการจุดประกายความคิดในการประกอบอาชีพ และเรียนรู จุดดีจุดดอย เพื่อจะไดนำไปปรับใชในการประกอบอาชีพตอไป สวนภายนอกมาจากการสนับสนุน ของภาคี ทามกลางความสนใจและความมุงม่ันของกลุมเกษตรกรในการเล้ียงไก บวกกับทักษะ ดา นการเลยี้ งสตั วท่ีมอี ยแู ลว ทำใหการเลี้ยงไกป ระสบความสำเรจ็ ท้ังในรปู แบบกลมุ และเดยี่ ว ทั้งยังมอบองคความรูใหมจากการทำโครงการใหกับทีมงาน รวมถึงการผสมผสานงานวิจัยกับ การเรียนการสอน และไดเรียนรูแนวทางแกปญหา รวมถึงอุปสรรคที่ใชไดจริง กลายเปนบทเรียน สำคญั ใหก ับงานบรกิ ารวิชาการตอไป ‘ชุมชนพ่ึงพาตนเอง’ อาจดเู ปนคำทย่ี ากจะทำใหเปนจรงิ ไดโดยงา ย แตห นงึ่ ในสง่ิ สำคญั ท่จี ะ ทำใหชุมชนไปถึงคำน้ันได คือความตั้งใจจริงและความรวมมือ ท้ังจากภายในและหนวยงานในพื้นที่ ที่ไมป ลอ ยใหชุมชนโดดเดี่ยว และนน่ั ก็จะทำใหการพ่งึ พาตนเองไมไ กลเกนิ จะไปถึงได

40 ความรูวิชาการ สรู ปู ธรรมของการบริการชุมชน ประสบการณจ ากพื้นท.ี่ ..ชดุ บริการวิชาการ ภายใตโ ครงการยกระดับคุณภาพชีวิตหมบู าน/ชมุ ชนแบบมีสว นรวม สรา งสรรคโ ดย 1. ผศ.จงเจตต พานชิ กุล 11. อาจารยอ มรชัย ลอ ทองคำ 2. ผศ.พิกุล สรุ พรไพบลู ย 12. อาจารยเชาวลีย ใจสขุ 3. ผศ.แสงแกว คำกวน 13. ดร.ปย ะนชุ รสเครือ 4. ผศ.กาญจนา รุจพิ จน 14. ดร.สุภาวดี ศรแี ยม 5. ดร.ชนนิ ทร แกว มณี 15. อาจารยจิระรชั ต กนั ทะขู 6. ดร.ผศ.เกชา คหู า 16. อาจารยบษุ บา มะโนแสน 7. ดร.สวุ รรณ ชางกลงึ ดี 17. อาจารยบ รรจง อูปแกวร 8. ดร.นภิ า นาสินพรอ ม 18. อาจารยป ระเสรฐิ เทพพนม 9. อาจารยองอาจ สองสี 19. อาจารยอ ริยะ แสนทวสี ุข 10. อาจารยจ ุลทรรศน ครี แี ลง 20. นายสุพจน ดีอนิ่ คำ (ฝายวิจัยและบรกิ ารวิชาการ)

41ความรวู ิชาการ สูร ปู ธรรมของการบรกิ ารชมุ ชน ประสบการณจ ากพนื้ ท.ี่ ..ชดุ บริการวิชาการ ภายใตโ ครงการยกระดับคณุ ภาพชวี ติ หมูบาน/ชุมชนแบบมสี วนรว ม ÀÒ¾¡Ô¨¡ÃÃÁ • »ÃЪØÁ¡Å‹ØÁÊÁÒªÔ¡ ÇàÔ ¤ÃÒÐËȏ Ñ¡ÂÀÒ¾¢Í§ÊÁÒª¡Ô áÅФÇÒÁ໚¹ä»ä´Œã¹¡ÒÃÊÃÒŒ §¤ÇÒÁ§èÑ Â×¹ ¢Í§¡Å‹ÁØ ·èÕä´Œ´Óà¹¹Ô ¡ÒÃã¹»‚·Õè¼Ò‹ ¹ÁÒËÇÁ¡Ñ¹ • ¶‹Ò·ʹ¤ÇÒÁÃÙ´Œ ÒŒ ¹¡Òè´Ñ ¡ÒÃʶҹ·èÕ¼ÅÔμ ˌͧࡺç à¤ÃèÍ× §ÁÍ× Í»Ø ¡Ã³ áÅÐÇμÑ ¶´Ø ºÔ ·èÕ¶Ù¡Êآ͹ÒÁÑÂáÅÐ »ÅÍ´ÀÂÑ ¨Ò¡ÊμÑ ÇàÅéÂÕ § ÊμÑ Çá·Ð áÅÐÃдÁ¤ÇÒÁ¤´Ô à˹ç 㹡ÒÃÇҧἹ¡ÒüÅμÔ μÒÁª‹Ç§Ä´Ù¡ÒżżÅÔμ ·Ò§¡ÒÃà¡Éμà • »ÃЪÁØ ¡ÅÁ‹Ø ÊÁÒªÔ¡ ÇàÔ ¤ÃÒÐË» Þ˜ ËÒ¡Ãкǹ¡ÒüÅμÔ ¡ÒÃࡺç ÃÑ¡ÉÒ¤³Ø ÀÒ¾¼ÅμÔ Àѳ± áÅкÃèØÀ³Ñ ±Ê ÓËÃѺ¼ÅÔμÀѳ±Í ÒËÒ÷ÕÁè ÍÕ Âà‹Ù ´ÁÔ RMUTL • PHOTO Rajamangala University of Technology Lanna

42 ความรวู ิชาการ สรู ปู ธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจากพื้นที่...ชุดบรกิ ารวชิ าการ ภายใตโครงการยกระดบั คุณภาพชีวิตหมบู าน/ชมุ ชนแบบมีสว นรว ม • ¶Ò‹ ·ʹͧ¤¤ÇÒÁÃÙŒáÅз¡Ñ Éл¯ºÔ Ñμ´Ô ÒŒ ¹¡ÒþѲ¹Ò¼ÅÔμÀ³Ñ ± áÅСÒÃࡺç Ã¡Ñ ÉÒ¼ÅμÔ Àѳ±¨ Ò¡¼Å¼ÅμÔ ·Ò§¡ÒÃà¡Éμ÷èÕÁãÕ ¹·ŒÍ§¶¹èÔ • ¶‹Ò·ʹ¤ÇÒÁÌ٠㹡ÒÃá¡äŒ ¢»˜ÞËÒ¡Ãкǹ¡ÒüÅÔμáÅСÒÃà¡çºÃ¡Ñ ÉÒ¤³Ø ÀÒ¾¼ÅμÔ À³Ñ ±· ÁèÕ ÕÍÂàÙ‹ ´ÔÁ áÅл¯ÔºμÑ ¡Ô ÒÃᡌ䢻˜ÞËÒáÅжҋ ·ʹͧ¤¤ÇÒÁÃŒ¡Ù Ãкǹ¡ÒüÅÔμ·Õ趡٠μÍŒ § • ͺÃÁ¡ÒÃá»Ãû٠¼ÅÔμÀѳ±¨Ò¡ÇÑμ¶Ø´ºÔ ͹è× æ ã¹·ÍŒ §¶Ô¹è ËÃÍ× ¼ÅμÔ À³Ñ ±Í¹×è ·èàÕ »š¹¤ÇÒÁμÍŒ §¡Òâͧ¡Å‹ÁØ Rajamangala University of Technology Lanna

43ความรวู ิชาการ สูรูปธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจ ากพนื้ ที่...ชดุ บริการวชิ าการ ภายใตโ ครงการยกระดับคณุ ภาพชีวติ หมูบาน/ชมุ ชนแบบมสี วนรวม • ¡ÒÃá»Ãû٠ËÁ¡èÕ Ãͺ • ʧ‹ ÁͺÇÑÊ´Ø Í»Ø ¡Ã³ ÊÓËÃѺÊÃÒŒ §âçàÃÍ× ¹áÅÐàÅÂéÕ §ä¡‹ • ¢¹Ñé μ͹¡ÒÃÊÃÒŒ §âçàÃ×͹ÊÓËÃºÑ àÅÂéÕ §ä¡‹ • ¶‹Ò·ʹ¤ÇÒÁÃàŒÙ ÃèÍ× §¡ÒÃàμÃÕÂÁÍ»Ø ¡Ã³á ÅмÊÁÍÒËÒÃä¡‹ • âçàÃ×͹¢ÂÒ¾¹Ñ ¸ØáÅÐ͹ºØ ÒÅÅÙ¡»ÅÒ RMUTL • PHOTO Rajamangala University of Technology Lanna

44 ความรวู ิชาการ สูรูปธรรมของการบริการชมุ ชน ประสบการณจากพื้นที่...ชดุ บริการวิชาการ ภายใตโ ครงการยกระดบั คุณภาพชวี ิตหมูบา น/ชมุ ชนแบบมีสวนรว ม • ¶Ò‹ ·ʹ¤ÇÒÁÃÙŒàÃÍè× §¡ÒÃ梯 ÒÀºÔ ÒÅ • ¶Ò‹ ·ʹ¤ÇÒÁÃŒ´Ù ÒŒ ¹¡ÒÃÊÌҧâçàÃ×͹¾ÅÒÊμÔ¡ ¡Ò÷ÓÇѤ«Õ¹»‡Í§¡¹Ñ âä ÊÓËÃѺ»ÅÙ¡¼Ñ¡ • ¶‹Ò·ʹ¤ÇÒÁÃàÙŒ ÃÍ×è §¡ÒÃÊØ¢ÒÀºÔ ÒÅ ¡Ò÷ÓÇѤ«¹Õ • ͺÃÁàª§Ô »¯ºÔ μÑ ¡Ô ÒôҌ ¹¡Òû͇ §¡¹Ñ áÅСӨ´Ñ ÈμÑ Ã¾Ù ª× »‡Í§¡Ñ¹âä μ´Ô μÒÁ¤ÇÒÁ¡ÒŒ Ç˹ŒÒ¢Í§â¤Ã§¡Òà áÅÐãËŒ¤Óá¹Ð¹Ó»Ã¡Ö ÉÒ㹡ÒÃá¡äŒ ¢»˜ÞËÒ·Õàè ¡Ô´¢¹éÖ • ½¡ƒ ͺÃÁ¡ÒÃà¾Òоѹ¸»Ø ÅÒ´¡Ø (ÀÒ¤»¯ÔºÑμ)Ô Rajamangala University of Technology Lanna

45ความรวู ิชาการ สูรูปธรรมของการบริการชุมชน ประสบการณจ ากพ้ืนท.่ี ..ชดุ บริการวชิ าการ ภายใตโ ครงการยกระดบั คณุ ภาพชวี ติ หมูบาน/ชุมชนแบบมสี ว นรวม ¾Åѧ§Ò¹ÊÍÙ‹ ¹Ò¤μ โครงการ......... ยกระดบั คุณภาพชีวติ ตามแนวเศรษฐกจิ พอเพยี ง หมูบ‹ Œานทา‹ ทองแดง และบŒานวงั น้ำเย็น ตำบลนาโบสถ อำเภอวังเจาŒ จงั หวัดตาก เปดรับประสบการณใหม เมื่อเห็นวาแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงจะยกระดับคุณภาพชีวิตใหกับชุมชนได ชาวชุมชนบาน ทาทองแดงและบานวังเย็นจึงลองเปดประตูไปสูองคความรูใหมๆ นอกเหนือไปจากโลกแตละวัน ท่ีมองเหน็ แตเพียงการทำเกษตรกรรมเพยี งอยา งเดียว จนไดค นพบวา กุญแจสำคญั คือพลงั งาน และ ผชู วยในการพฒั นาคอื ส่งิ ท่มี ีอยใู นชมุ ชนอยูแลว จากความรวมมือจากโครงการยกระดับคุณภาพชีวิตตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง และ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลลานนา เขตพ้ืนท่ีตาก ทำใหชาวชุมชนทั้งสองแหงตางมีชีวิตที่ดีขึ้น จากรายจายที่ลดลงและมีอาชีพเสริมจากภูมิปญญาทองถิ่นท่ีสรางรายไดเพิ่มขึ้น ยิ่งไปกวานั้น ชาวชมุ ชนยงั ชว ยลดมลภาวะสงิ่ แวดลอ มได ไมว า จะเปน การลดปรมิ าณขยะ เชน เดยี วกบั การใชส ารเคมี ท่ีลดลงไปดว ยเชนกนั แตกวาจะถึงวันน้ี ก็ถือเปนเสนทางยาวไกลที่ทั้งสองชุมชนตองรวมแรงรวมใจเพื่อไปใหถึง เปาหมายในการดำเนินชีวติ ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงอยางที่ต้งั ใจไวแตแ รก 5 กลุม 5 องคความรู โครงการนี้ไดวางเปาหมายไวที่การยกระดับคุณภาพชีวิตของชุมชนทั้งในดานเศรษฐกิจ การลดรายจา ยและเพม่ิ รายได ดา นสงั คม สขุ ภาพ การศกึ ษา และทรพั ยากรธรรมชาติ ดว ยการทำงาน รวมกันของภาคีทงั้ 5 ไดแ ก กลุม เกษตรกร กลมุ แมบ าน กลมุ อาชีพ กลมุ อสม. และกลุมผูนำชมุ ชน แตละกลุมตางก็มีกิจกรรมตางๆ กันไป ต้ังแตกลุมเกษตรกรท่ีทำน้ำหมักชีวภาพ ไบโอแกส เตาเผาถา น นำ้ สมควันไม สว นกลุมแมบา นมกี จิ กรรมอยางการคดั แยกขยะ

46 ความรูว ชิ าการ สรู ปู ธรรมของการบรกิ ารชมุ ชน ประสบการณจ ากพ้ืนที่...ชดุ บรกิ ารวชิ าการ ภายใตโครงการยกระดับคุณภาพชีวติ หมูบาน/ชุมชนแบบมีสวนรวม สำหรับกลุมอาชีพที่มีอาชีพหลักในการแกะสลักรูปมังกรและออมสิน ก็ไดลงสีเปนการสราง มลู คาเพิ่มใหก ับผลิตภณั ฑ ซึ่งเปน การพัฒนาท่ไี ดท ีมอาจารยดา นสถาปตยกรรมมาชวยเหลือ รวมถึง ใหความรูเร่ืองการผลิตชิ้นงาน และมีอาชีพเสริมในการนำเอาทรัพยากรในชุมชนมาแปรรูปอยาง ผงมะนาว หรือการนำเปลือกขาวโพดมาประดิษฐเปนดอกไมจันทน ไปจนถึงกลุมผูนำชุมชนท่ีไดรับ การฝกอบรมและพัฒนาจนสามารถถายทอดองคความรูและแกปญหาชุมชนตามแนวทางเศรษฐกิจ พอเพียงได การทำงานของทง้ั 5 กลุม ไดผ สานเอา 5 องคค วามรูสำคญั ในการทำงานรว มกับชมุ ชน ต้ังแต องคความรูดานวิศวกรรมเครื่องกล ในเร่ืองแกสชีวภาพ พลังงานและส่ิงแวดลอม ดานสังคมศาสตร ในเรื่องทฤษฎีตางๆ อยาง ภาวะผูนำ การติดตอส่ือสาร การนำเสนอผลงาน จนถึงการพัฒนา บุคลิกภาพ สรางมนุษยสัมพันธ และการเสริมสุขภาพจิตดานวิทยาศาสตร ในเร่ืองอันตรายจากขยะ ท่ีเปนสารเคมี สิ่งแวดลอม และคอมพิวเตอร ดานสถาปตยกรรม ในเรื่องการออกแบบผลิตภัณฑ ศิลปะ และสดุ ทายคอื ดา นเกษตรกรรม ในเรอื่ งของการใชประโยชนจากนำ้ สม ควนั ไม และปยุ ชวี ภาพ จนสามารถผลิตและจัดต้ังกลุมผูผลิตเตาปลองรวมถึงเตาซูเปอรอั้งโลประหยัดพลังงานอยางมี สวนรว มขึน้ มาได เชนเดียวกบั การประยกุ ตใ ชน้ำสม ควันไมและนำ้ หมกั ชวี ภาพ การจัดการขยะ ไปถงึ การฝก อบรมอาชพี เสรมิ และใชใ นการดำรงชวี ติ ทงั้ ศลิ ปะประดษิ ฐจ ากวสั ดเุ หลอื ใชแ ละการทำนำ้ ยาเคมี สง่ิ เหลา นไี้ ดช ว ยเสรมิ ใหว ถิ เี กษตรกรรมแบบเดมิ ๆ ของทง้ั สองชมุ ชนไดเ ปลยี่ นไปในทางทดี่ ขี น้ึ และดวยความรวมมือและการเปดใจเรียนรูประสบการณใหมๆ ของชาวชุมชน รวมถึงความมุงมั่น ของบคุ ลากรจากมหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลลา นนา เขตพนื้ ท่ตี าก ทำใหท ัง้ สองชุมชนสามารถ นำความรดู านกา ซชีวภาพไปใชไดอยางยัง่ ยืน ต้ังแตการผลิต ตอ ยอด จนถงึ การซอ มแซม กลายเปน พืน้ ฐานของการพัฒนาชมุ ชนไปสูคุณภาพชวี ิตทด่ี ีตามหลกั เศรษฐกิจพอเพียงไดต ามทีต่ ง้ั ใจ

47ความรูวชิ าการ สรู ูปธรรมของการบรกิ ารชมุ ชน ประสบการณจากพื้นที.่ ..ชุดบรกิ ารวชิ าการ ภายใตโ ครงการยกระดับคณุ ภาพชวี ติ หมูบา น/ชุมชนแบบมีสว นรว ม สรา งสรรคโดย 1. อาจารยน ิวตั ร สระบวั 2. อาจารยซินเนีย รัตภิ ัทร 3. อาจารยอ นรุ ตั น เทวตา 4. อาจารยย ุทธนา ศรอี ุดม 5. อาจารยวนั ดี พูนพจนม าศ 6. อาจารยร ุงโรจน จกั ภิระ 7. อาจารยข วญั ชัย เทศฉาย 8. อาจารยพรอ มพงศ ฉลาดธญั กิจ 9. ผศ.นฤมล กูลศริ ศิ รตี ระกูล 10. อาจารยสินเดมิ ดโี ต 11. อาจารยเ พญ็ พร วนิ ัยเรืองฤทธ์ิ 12. อาจารยปาจรยี  ชูประยูร 13. อาจารยส ุรสั วดี ปลิโพธิ 14. อาจารยวรทัศน ศรีวชิ ยั 15. อาจารยอ รสิ า สยุ ะปน 16. อาจารยธ ัญญาภกั ด์ิ ธิเดช 17. อาจารยส มชาย บญุ พทิ ักษ 18. อาจารยเจนจิรา ฟน เต็ม 19. ผศ.สนุ ีรตั น สุรียพงษ 20. อาจารยรงุ หมลู อ ม 21. อาจารยศลี พร พ่งึ เจรญิ 22. อาจารยวชิราภรณ ชางหัวหนา 23. อาจารยส ริ ินพร เกียงเกสร 24. อาจารยค ณุ ากร สปุ น 25. อาจารยรฐั พล ภมู ิรินทรพงศ 26. อาจารยส ุรพงศ ขนุ คง 27. นางสาววริ ัตนนั ท อคั รารกั ษ (คลนิ ิกเทคโนโลยี) 28. นางสาวสดุ าพร ปญ ญาดี (สำนักงานประกันคุณภาพ) 29. นางสาวรัตนากร สกลรักษ (สำนกั งานประกันคุณภาพ) 30. นายอนพุ งศ กาบจนั ทร (โสตทศั นศึกษา)

48 ความรูวิชาการ สูรปู ธรรมของการบรกิ ารชมุ ชน ประสบการณจากพืน้ ที.่ ..ชุดบรกิ ารวิชาการ ภายใตโครงการยกระดับคณุ ภาพชีวติ หมูบา น/ชมุ ชนแบบมสี วนรว ม 31. นางเกศสุดา อ๋งั สกลุ (งานวิจัยและบรกิ ารวิชาการ) 32. นกั ศึกษาสาขาเครอ่ื งกล (คณะวศิ วกรรมศาสตร) 33. นักศกึ ษาสาขาวศิ วกรรมโยธาและสิ่งแวดลอ ม คณะวิศวกรรมศาสตร 34. นกั ศึกษาคณะสถาปตยกรรมและศิลปกรรม คณะสถาปต ยกรรมและศลิ ปกรรม 35. นายเกตุ เฮียงสอน (ผใู หญบา นทา ทองแดง) 36. นายวสิ นั อนุ กาเยน็ (ประธานกลมุ แกะสลกั มงั กร) 37. นางสาคร เนือ่ งย้ิม (ประธานกลุม อ.ส.ม.) 38. นายวรี ะ สิงหพ ลงาม (ประธานกลุมกองทนุ หมบู า น) 39. นายประโยชน แยมชู (ปลดั องคก ารบรหิ ารสว นตำบลนาโบสถ) 40. นายนติ ิ เสมสม (นักพัฒนาชุมชน องคก ารบริหารสว นตำบลนาโบสถ)

49ความรูวชิ าการ สูรปู ธรรมของการบรกิ ารชมุ ชน ประสบการณจ ากพ้ืนท่ี...ชุดบริการวิชาการ ภายใตโ ครงการยกระดับคณุ ภาพชวี ติ หมบู า น/ชุมชนแบบมสี วนรวม ÀÒ¾¡Ô¨¡ÃÃÁ • ¡ÒèѴ·Ó¡Ò«ªÕÇÁÇÅ RMUTL • PHOTO Rajamangala University of Technology Lanna