1234444444444

บั ญชยี าจากสมุนไพร ปพร.ศับ.ป2ร5งุ 5ล6่าสปดุ รถะึงกปาศระณกาวศั นคทณ่ี ะ7กสริงรหมากคามรพพั ฒ.ศน.า2ระ5บ56บยาแหง่ ชาติ เรอื่ ง บัญชียาหลั กแหง่ ชาติ ประกาศในราชกิจจานเุ บกษา เม่อื วั นที่ 30 กั นยายน 2556 สารบั ญ 1. ยาแผนไทยหรอื ยาแผนโบราณ 1.1 ยารักษากลมุ่ อาการทางระบบไหลเวียนโลหติ (แก้ ลม) 1.2 ยารักษากลุ่มอาการทางระบบทางเดินอาหาร 1.2.1 กลุ่มยาขั บลม บรรเทาอาการท้ องอดื ท้ องเฟ้ อ 1.3111ย...า222ร...ั243กษกกกาลลลกุมุ่่มุ่มลยยย่มุ าาาอบบบารรรกรรราเเเทททรทาาาออราิดงาาสกสกตาูาดี รรศิวทแงา้กสอท้ ทตงว้ผอรา์นรูกงหเรสนเี วยี ักชวิทยา 1.4 ยาแก้ ไข้ 1.5 ยารักษากลุ่มอาการของระบบทางเดนิ หายใจ 1.5.1 ยาบรรเทาอาการไอ 1.5.2 ยาบรรเทาอาการหวั ด 1.6 ยาบำรงุ โลหติ 1.7 ยารักษากลมุ่ อาการทางกล้ ามเน้อื และกระดกู 1.7.1 ยาสำหรับรับประทาน 1 1.7.2 ยาสำหรับใช้ ภายนอก

1.7.2 ยาสำหรับใช้ ภายนอก 1.8 ยาบำรงุ ธาตุ ปรับธาตุ 2. ยาพั ฒนาจากสมนุ ไพร 2.1 ยารักษากลมุ่ อาการของระบบทางเดินอาหาร 2.1.1 กลุ่มยาขั บลม บรรเทาอาการท้ องอดื ท้ องเฟ้ อ 2.1.2 กกลลุ่มุ่มยยาาบบรรรรเเททาาออาากกาารรทท้้ อองงเผสูกยี 2.1.3 2.222ย..า11ร..ั54กษกกาลลกมุุม่่ ลยยมุ่ าาอบรัากรกษราเาทรแขาผออลงาใรกนะากบรรคบะลทเ่นืพาไงาสเะ้ดออนิ าาหหเจาายยีรในจ 2.3 ยารักษากลมุ่ อาการทางระบบผิวหนงั 2.4 ยารักษากลมุ่ อาการทางกล้ ามเน้อื และกระดกู 2.4.1 ยาสำหรับรับประทาน 2.52ย.า4ร.ั2กษยาากสลำุม่หอรับากใชา้ รภทายางนรอะกบบทางเดนิ ปัสสาวะ 2.6 ยาแก้ ไข้ แก้ ร้ อนใน 2.7 ยาถอนพิษเบอ่ื เมา 2.8 ยาลดความอยากบหุ ร่ี 1. ยาแผนไทยหรอื ยาแผนโบราณ 2

1. ยาแผนไทยหรอื ยาแผนโบราณ 1.1 ยารักษากลุ่มอาการทางระบบไหลเวียนโลหติ (แก้ ลม) 1. ยาหอมทิพโอสถ ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 142 กรัม ประกอบด้ วย 1. ดอกพิกลุ ดอกบนุ นาค ดอกสารภี ดอกมะลิ เกสรบัวหลวง ดอกกระดังงา ดอกจำปา กดฤอษกบณัวาจงเปกลลือนกี หชัวะแลหูด้วเไปทลยือกกอระบจเัชบยแเกป่นลฝือากงสแมกลุ ่นแจวั้ นงทแนกแ์่นดสงนแเทกศ่นจเหั นงท้ านวา่ข์ นาวน้าํแกเห่นงจ้ าั นกทระนชเ์ ทายศ หัวเปราะหอม ดอกคำไทย รากชะเอมเทศ แก่นสรุ ามฤต ลำต้ นข่าต้ น ลูกจั นทน์ ดอกจั นทน์ หนักสิง่ ละ 4 กรัม 2. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชยี ง โกฐจุฬาลั มพา โกฐกระดกู โกศก้ านพร้ าว โกฐพุงปลา โกฐชฎามั งสี หนักสงิ่ ละ 2 กรัม เ3ท.ยี เทนยีสันตดตำบษุเทยยี์ เนทแยี ดนงเกเทล็ยดี หนอขยาวเทเทยี ยีนนตขา้ ากวบเปหลนอื ักกสเงิ่ ทลยีะน1ตากตรั๊ักมแตน เทยี นเยาวพาณี 4. พิมเสน หนกั 2 กรัม การบรู หนัก 1 กรัม คำแนะนำ แก้ ลมวิงเวียน ขชนนาดิ ดผแงละวิธใี ช้ รับประทานคร้ังละ 1 – 1.4 กรัม ละลายน้ำกระสายยา เมือ่ มอี าการ ทกุ 3 - 4 ชั ่วโมง ไม่ควรเกินวั นละ 3 คร้ัง น้ำกระสายยาทใี่ ช้ น้ำดอกไม้ หรอื น้ำสกุ 3

ชนดิ เม็ด รับประทานคร้ังละ 1 – 1.4 กรัม เมือ่ มีอาการ ทกุ 3 - 4 ชั ว่ โมง ไมค่ วรเกินวั นละ 3 คร้ัง คำเตอื น -แลคะวยรราะต้วาั งนกกาารรรจับั บปตรัวะขทอางนเกรว่ลม็ดกเัลบอื ยดาใ(นaกnลtiุ่มpสlaาtรeกlั นetเลs)ือดเปน็ ลิ่ม (anticoagulant) เ-นคอื่วงรจราะกวัองากจารเกใชิด้ ยกาาอรสยะ่าสงตมอ่ขเอนงอื่กงารโดบยรู แเฉลพะาเกะิอดยพ่าิษงไยดิ่ง้ ในผ้ ูปว่ ยทม่ี คี วามผิดปกติของตับ ไต - ควรระวั งการใช้ ยาในผ้ ปู ว่ ยทแี่ พ้ ละอองเกสรดอกไม้ 2. ยาหอมเทพจิตร ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) ตัวยาสำคัญ 1. ดอกพิกลุ ดอกบนุ นาค ดอกสารภี เกสรบัวหลวง ดอกบัวขม ดอกบัวเผอ่ื น หนักสิง่ ละ 4 กรัม ดอกมะลิ หนัก 183 กรัม 2ผิว. สผ้ มิวมเขะยี กวรหดู วผาินวมหะนงั ่วกั สผิง่ิวลมะะ4นากวรัผมิวผสิ้วมสต้ มรซังก่าาหนนหู กั รอื2ส8้ มกจรุกัมผิวส้ มจีน ผิวส้ มโอ 3. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชยี ง โกฐจฬุ าลั มพา โกฐกระดกู โกศก้ านพร้ าว โกฐพงุ ปลา โกฐชฎามั งสี หนกั สิง่ ละ 4 กรัม 4เท.ยี เทนยีสันตดตำบษุเทยย์ี เนทแยี ดนงเกเทล็ยดี นหอขยาวเทเทยี ยีนนตขา้ ากวบเปหลนอื ักกสงเิ่ ทลยีะน4ตากตร๊ัักมแตน เทยี นเยาวพาณี 5. ลูกจั นทน์ ดอกจั นทน์ ลกูกรกะลระำวพาั กนขดออนกดกอากนพเปลลู แือกกน่ชะจัลนดูทนเปแ์ ลดอืงกแอกบน่ เจชั นยทหนัวข์เปาวรหาะรหอื อม แรากก่นแจฝั นกทหนอช์ มะมหนกักฤสษิง่ ณละา 2 กรัม 6. พิมเสน หนกั 4 กรัม การบรู หนัก 1 กรัม คำแนะนำ 4

คำแนะนำ แคลก้ ลนื่ มไสก้ อตงาลพะรเา่อจยี ะดเปไ็นด้ แลกม่)อใาจกสาัน่ รหแนล้าะมบืดำรตงุ าดลวางยจิตสใวหิง้ชสุ่มวาชยืน่ (อาการทร่ี ้ สู กึ ใจหวิววิงเวียน ชขนนดาิ ดผแงละวิธใี ช้ รับประทานคร้ังละ 1 - 1.4 กรัม ละลายน้ำสกุ เม่ือมีอาการ ทกุ 3 - 4 ชั ่วโมง ไม่ควรเกินวั นละ 3 คร้ัง ชนดิ เม็ด รับประทานคร้ังละ 1 - 1.4 กรัม เมือ่ มอี าการ ทกุ 3 - 4 ชั ว่ โมง ไม่ควรเกินวั นละ 3 คร้ัง คำเตอื น แ- ลคะวยรราะต้วาั งนกกาารรรจับั บปตรัวะขทอางนเกรว่ลม็ดกเลั บอื ยดาใ(นaกnลtiุ่มpสlaาtรeกlั นeเtลs)อื ดเป็นลิม่ (anticoagulant) -เนคอ่ืวงรจราะกวัองากจารเกใชิด้ ยกาาอรสยะา่ งสตมอ่ขเอนงอ่ืกงาโรดบยรูเแฉพละาเะกอิดยพา่ ิษงยไดิ่ง้ในผ้ ปู ว่ ยทม่ี ีความผิดปกติของตับ ไต - ควรระวั งการใช้ ยาในผ้ ูปว่ ยทแ่ี พ้ ละอองเกสรดอกไม้ 3. ยาหอมนวโกฐ ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 212 กรัม ประกอบด้ วย 1. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชยี ง โกฐจฬุ าลั มพา โกฐกระดกู โกฐก้ านพร้ าว โกฐพุงปลา โกฐชฎามั งสี หนกั สงิ่ ละ 4 กรัม เ2ท.ยี เทนยีสันตตดำบษุเทยยี์ เนทแยี ดนงเกเทล็ยดี นหขอยาวเทเทยี ยีนนตขา้ ากวบเปหลนือักกสงิเ่ ทลยีะน4ตากตร๊ัักมแตน เทยี นเยาวพาณี เ3น.้อืเปไมล้ กือฤกษสณมุลาแหว้นงกั หสญิง่ ้ ลาตะนี 4นกกรัรมากแฝกหอม เปลอื กชะลูด หัวเปราะหอม กระลำพั ก ขอนดอก 5

เน้อื ไม้ กฤษณา หนักสิง่ ละ 4 กรัม 4. เหง้ าขิงแห้ง ดอกดปี ลี รากเจตมลู เพลิงแดง เถาสะค้ าน รากช้ าพลู หนักสิง่ ละ 3 กรัม 5แก. หน่ ัวสแนหห้วนหักมสู ลงิ่ ลูกกะร4ะวการนัมดอกกานพลู ดอกจั นทน์ ลกู จั นทน์ เปลือกอบเชยญวน ลกู ผั กชลี า เ6ถ.าแบกอ่นรสะักเพข็ดี ลหูกนรากั ชสดิง่ ัดละลูก4สการรัมพั ดพิษ แก่นจั นทนเ์ ทศ แก่นจั นทนแ์ ดง ลกู กระดอม 7. เกสรบัวหลวง ดอกบนุ นาค ดอกพิกุล ดอกสารภี ดอกมะลิ หนักสิง่ ละ 4 กรัม 8. เน้อื ลูกมะขามป้ อม เน้อื ลกู สมอพิเภก รากชะเอมเทศ หนักสงิ่ ละ 4 กรัม 9. พิมเสน หนัก 1 กรัม คำแนะนำ 1. แก้ ลมวิงเวียน คล่ืนเหยี น อาเจยี น (ลมจกุ แนน่ ในอก) ในผ้ สู งู อายุ แ2ล. แะอก้ อ่ลนมเปพลลายี ย)ไข้ (หลั งจากฟ้ นื ไข้ แล้ วยั งมอี าการ เชน่ คลืน่ เหยี น วิงเวียน เบอื่ อาหาร ท้ องอดื ชขนนาดิ ดผแงละวิธใี ช้ รับประทานคร้ังละ 1-2 กรัม ละลายน้ำกระสาย เมอ่ื มีอาการ ทกุ 3 - 4 ชั ่วโมง ไมค่ วรเกินวั นละ 3 คร้ัง น้ำกระสายยาทใี่ ช้ •กรกัมร)ณหี แรอกื ้ ลเทมยี วนิงดเวำยี (น15คลกน่ื รัมเห)ยี ตน้ มอเปาน็เจนยี ้ำนกร(ะลสมาจยุกยแานน่ ในอก) ในผ้ ูสงู อายุ ใช้ น้ำลกู ผั กชี (15 แ•ท้ลกอะรงอเณถดื แาี บกอ้ อลอ่ รมนะปเเพลพลา็ดยีย)(ไ7ขใ้ ชอ(้ กหง้ าลคนั งลุ สจี หะากเรดอฟื า้ นื 1(ไ53ข3้ แกลรก้้ัมวานย)ั งตหม้ มรอี เอืปากน็1าน5ร้ำเกกชร่รนัมะค)สลลายน่ืูกยเกหารยะี นดอวมิงเ(ว7ียลนกู เบหอ่ื รออื า1ห5ารกรัม) • ถ้ าหาน้ำกระสายยาไมไ่ ด้ ให้ใช้ น้ำสกุ แทน 6

• ถ้ าหาน้ำกระสายยาไม่ได้ ให้ใช้ น้ำสกุ แทน ชนดิ เม็ด รับประทานคร้ังละ 1 - 2 กรัม ทกุ 3 - 4 ชั ว่ โมง เมอ่ื มอี าการ ไม่ควรเกินวั นละ 3 คร้ัง หข้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ทู มี่ ีไข้ คำเตอื น - ควรระวั งการรับประทานรว่ มกั บยาในกลุ่มสารกั นเลือดเป็นลิม่ (anticoagulant) และยาต้ านการจั บตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวั งการใช้ ยาในผ้ ปู ว่ ยทแี่ พ้ ละอองเกสรดอกไม้ 4. ยาหยอามผงแก(้ รลพม.ว)ิงยเวาียเมน็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 225 กรัมประกอบด้ วย 1. รากชะเอมเทศ หนกั 32 กรัม แก่นจั นทนเ์ ทศ หนกั 24 กรัม 2. ดอกกานพลู โกศเชียง โกศหัวบัว รากแฝกหอม เกสรบัวหลวง หนักสงิ่ ละ 12 กรัม 3โก.ศเปจลฬุ อืากลั มสมพลุาแโวก้ งศพหงุนปักล1า0เปกลรัือมกเชปะลลือดู กอหบนเกั ชสยงิ่ ญลวะน8เกปรลัมือกอบเชยเทศ กฤษณา กระลำพั ก 4. พิมเสน ขอนดอก ดอกบนุ นาค ดอกพิกุล ดอกสารภี หนักสงิ่ ละ 6 กรัม 5. เถามวกแดง 5 กรัม น้ำประสานทองสะตุ แกน่ จั นทนแ์ ดง หนกั สงิ่ ละ 4 กรัม คำแนะนำ แก้ ลมวิงเวียน ออ่ นเพลีย นอนไม่หลั บ ขนาดและวิธใี ช้ 7

ขนาดและวิธใี ช้ 600 มิลลิกรัม – 1 กรัม ละลายน้ำสกุ เมือ่ มอี าการ ทกุ 3 - 4 ชั ่วโมง รับประทานคร้ังละ คร้ัง ไม่ควรเกินวั นละ 3 คำเตอื น - ควรระวั งการรับประทานรว่ มกั บยาในกล่มุ สารกั นเลือดเป็นลิม่ (anticoagulant) และยาต้ านการจั บตัวของเกล็ดเลอื ด (antiplatelets) - ควรระวั งการใช้ กั บผ้ ปู ว่ ยทม่ี ปี ระวั ตแิ พ้ เกสรดอกไม้ 5. ยาหอมอนิ ทจั กร์ ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 98 กรัม ประกอบด้ วย เถาสะค้ าน รากช้ าพลู เหง้ าขิง ดอกดปี ลี รากเจตมลู เพลิงแดง ลกู ผั กชลี า โกฐสอ โกศเขมา โกศก้ านพร้ าว โกศพุงปลา โกศจฬุ าลั มพา โกศเชียง โกศกั กกรา โกฐน้ำเต้ า โกฐกระดกู เทยี นดำ เทยี นขาว เทยี นแดง เทยี นข้ าวเปลือก เทยี นเยาวพาณี แกน่ จั นทนแ์ ดง แกน่ จั นทนเ์ ทศ กเถราะมลวำกพแั กดเงถเาถบาอมรวะกเพขา็ดวลรูกากกรยะ่าดนอามง เปลือกชะลูด เปลือกอบเชย เปลอื กสมุลแว้ ง กฤษณา กำยาน ขอนดอก ลกู จั นทน์ ดอกจั นทน์ ลกู กระวาน ดอกกานพลู ลำพั นแดง ดอกสารภี ดอกพิกุล ดอกบนุ นาค ดอกจำปา ดอกกระดังงา ดอกมะลิ ดอกคำไทย แกน่ ฝางเสน ดวี ั ว พิมเสน หนกั สงิ่ ละ 2 กรัม คำแนะนำ 1. แก้ ลมบาดทะจิต 2. แก้ คลื่นเหยี นอาเจียน 3. แก้ ลมจกุ เสยี ด ขชนนาดิ ดผแงละวิธใี ช้ รับประทานคร้ังละ 1 - 2 กรัม ละลายน้ำกระสายยา ทกุ 3 - 4 ชั ว่ โมง ไมค่ วรเกิน วั นละ 3 คร้ัง น้ำกระสายยาทใ่ี ช้ 8

น้ำกระสายยาทใ่ี ช้ • กรณแี ก้ ลมบาดทะจิต ใช้ น้ำดอกมะลิ • กรณแี ก้ คลื่นเหยี นอาเจยี น ใช้ น้ำลูกผั กชี เทยี นดำต้ ม ถ้ าไม่มใี ช้ น้ำสกุ • กรณแี ก้ ลมจกุ เสยี ด ใช้ น้ำขิงต้ ม ชนดิ เม็ด รับประทานคร้ังละ 1 - 2 กรัม ทกุ 3 - 4 ชั ่วโมง ไม่ควรเกินวั นละ 3 คร้ัง หข้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงต้ังครรภ์ คำเตอื น - ควรระวั งการรับประทานรว่ มกั บยาในกลุ่มสารกั นเลอื ดเป็นลิม่ (anticoagulant) และยาต้ านการจั บตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวั งการใช้ กั บผ้ ปู ว่ ยทมี่ ปี ระวั ติแพ้ เกสรดอกไม้ 9

1.2 ยารักษากล่มุ อาการทางระบบทางเดินอาหาร 1.2.1 กล่มุ ยาขั บลม บรรเทาอาการท้ องอดื ท้ องเฟ้ อ 1. ยาธาตบุ รรจบ ยาแคปซูล ยาผง ยาลูกกลอน ยาแคปซลู (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลกู กลอน (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 104 กรัม ประกอบด้ วย 1. เน้อื ลูกสมอไทย หนัก 16 กรัม 2. โกฐก้ านพร้ าว หนกั 8 กรัม 3. เหง้ าขิง โกฐเขมา โกฐพุงปลา โกฐเชยี ง โกฐสอ เทยี นดำ เทยี นขาว เทยี นสัตตบษุ ย์ เทยี นเยาวพาณี เทยี นแดง ลูกจั นทน์ ดอกจั นทน์ ดอกกานพลู กเปาลรบือกรู สหมนุลกั แสวิง่้ งละ ลกู กระวาน ลกู ผั กชีลา ใบพิมเสนต้ น ดอกดปี ลี หัวเปราะหอม 4 กรัม คำแนะนำ บรรเทาอาการท้ องอดื ท้ องเฟ้ อ ขชนนดาิ ดผแงละวิธใี ช้ ผ้ ูใหญ่ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม ละลายน้ำกระสายยา วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ำกระสายยา วั นละ 3 คร้ัง ก่อนอาหาร เมือ่ มีอาการ น้ำกระสายยาทใี่ ช้ • กรณแี ก้ ท้ องอดื ท้ องเฟ้ อ ใช้ กระเทยี ม 3 กลบี 10

•ทกบุ รชณงนแี ้ำกร้ ท้ อ้ อนงหอรดื อื ใทช้ อ้ ใงบเกฟ้ะอเพใชร้ ากตร้ มะเเทปย็นี มน้ำ3กรกะลสีบายยา • ถ้ าหาน้ำกระสายยาไมไ่ ด้ ให้ใช้ น้ำสกุ แทน ชนดิ ลูกกลอนและชนดิ แคปซูล ผ้ ูใหญ่ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร เมอื่ มอี าการ เดก็ อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม วั นละ 3 คร้ัง ก่อนอาหาร เมื่อมีอาการ หข้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ูทมี่ ีไข้ คำเตอื น - ควรระวั งการรับประทานรว่ มกั บยาในกล่มุ สารกั นเลอื ดเป็นลิ่ม (anticoagulant) และยาต้ านการจั บตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) -ไตควเนรอรื่ ะงวจั งากกาอราใจช้เยกาิดอกยา่ารงสตะอ่ สเมนขอื่ องงโกดายรเบฉรูพแาละะอเยก่าิดงพยิษิ่งใไนด้ ผ้ ูปว่ ยทม่ี คี วามผิดปกติของตับ ใเเมออนปนงาีร็อนสกค่ืางยตพ์ากู จรรงาืชาไตารใมกนอนำ่พมรพนสับึขงีากบ้ปไมอลุวดัรมย้า่ ตะAลโูกัดสลrงอ่ iไงกsาใคคtหไนรo์ด้้เวเ้lกปคิจoิดรัรยcะคอื บhกอวiง่ าaาอชศม้กีซวใเ่ึาหง่ปไพ้พ็นคืชพชืร้ใเสิษนคกตรสลุ ออื่กทไลุAตใ่ีrชAi(s้ แrntiosลetะlpooมhlcoกีrhoาcitรahoจiaเxำปiหc็นนitสyา่าย)รใแกนลอ่ ทะม้ อเะมงเตอ่ืร็งลปใาีนคดม.ศน.ษุ2ย0์ 02 2. ยาธาตอุ บเชย ยาน้ำ (รพ.) สตู รตำรับ ในยาน้ำ 100 มิลลิลิตร ประกอบด้ วย 11

ในยาน้ำ 100 มิลลิลิตร ประกอบด้ วย ห1.นเกั ปสลงิ่ ือลกะอ8บ0เช0ยมเทิลศลิกเปรัมลือกสมุลแว้ ง ลูกกระวาน ดอกกานพลู รากชะเอมเทศ 2. เกล็ดสะระแหน ่ การบรู หนักสิง่ ละ 50 มิลลิกรัม คำแนะนำ ขั บลม บรรเทาอาการท้ องอดื ท้ องเฟ้ อ ขนาดและวิธใี ช้ 15 - 30 มิลลิลิตร วั นละ 3 คร้ัง หลั งอาหาร รับประทานคร้ังละ คำเตอื น ไคตวรเนระอ่ื วงั งจกาากรอใชา้จยเากอิดยกา่ างรตสอ่ ะเสนมอ่ื ขงอโงดกยาเรฉบพรูาแะลอะยเา่ กงิดยพิ่งิษในไผดู้้ปว่ ยทม่ี คี วามผิดปกตขิ องตับ 3. ยาเบญจกูล ยาแคปซลู ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาชง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบด้ วย ดอกดปี ลี รากช้ าพลู เถาสะค้ าน รากเจตมูลเพลิงแดง เหง้ าขิงแห้ง หนักสิง่ ละ 20 กรัม คำแนะนำ บรรเทาอาการท้ องอดื ท้ องเฟ้ อ ชขนนดาิ ดชแงละวิธใี ช้ รับประทานคร้ังละ 1.5 – 2 กรัม วั นละ 3 คร้ัง หลั งอาหาร ชนดิ ผง รับประทานคร้ังละ 800 มิลลิกรัม – 1 กรัม วั นละ 3 คร้ัง หลั งอาหาร 12

รับประทานคร้ังละ 800 มิลลิกรัม – 1 กรัม วั นละ 3 คร้ัง หลั งอาหาร ชนดิ แคปซูล ชนดิ เม็ด และชนดิ ลูกกลอน รับประทานคร้ังละ 800 มิลลิกรัม – 1 กรัม วั นละ 3 คร้ัง หลั งอาหาร หข้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงต้ังครรภ์ ผ้ ทู ม่ี ไี ข้ และเด็กเล็ก คำเตอื น - ไมค่ วรใช้ ยาน้ใี นฤดรู ้ อน เนอื่ งจากอาจทำให้ไฟธาตกุ ำเริบ - ไมค่ วรรับประทานติดตอ่ กั นนานเกิน 7 วั น 4. ยาประสะกะเพรา ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 92 กรัม ประกอบด้ วย 1. ใบกะเพราแดง หนกั 47 กรัม 2. ผิวมะกรดู หนกั 20 กรัม 3. รากชะเอมเทศ มหาหงิ ค์ุ หนักสิง่ ละ 8 กรัม 4. พริกไทยล่อน เหง้ าขิง ดอกดปี ลี หัวกระเทยี ม หนักสงิ่ ละ 2 กรัม 5. เกลือสนิ เธาว์ หนัก 1 กรัม คำแนะนำ บรรเทาอาการท้ องอดื ท้ องเฟ้ อ จกุ เสยี ด ขชนนดาิ ดผแงและลวะิธชใีนชด้ิ เม็ด (แบบอัดเปยี ก) 13

เดก็ อายุ 1 – 3 เดอื น รับประทานคร้ังละ 100 – 200 มิลลิกรัม อายุ 4 – 6 เดอื น รับประทานคร้ังละ 200 – 300 มิลลิกรัม อายุ 7 – 12 เดอื น รับประทานคร้ังละ 400 – 600 มิลลิกรัม รโดับยปนรำะยทาาลนะวลั นาลยะน้2ำกครระ้ังสาเชย้ ายแาล(ะทเ้ งิยไ็นว้ ใเหม้ตอ่ื กมตอี ะากกอานร แล้ วใช้ หลอดหยดดดู สว่ นน้ำใส) น้ำกระสายยาทใ่ี ช้ • กรณแี ก้ ท้ องอดื ท้ องเฟ้ อ ใช้ น้ำสกุ หรอื น้ำใบกะเพราต้ ม • กรณแี ก้ จุกเสยี ด ใช้ ไพลเผาไฟพอสกุ ฝนกั บน้ำสกุ ชนดิ แคปซูลและชนดิ เม็ด เดก็ อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 1 กรัม วั นละ 2 คร้ัง เช้ าและเย็น เม่อื มอี าการ ขห้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ทู ม่ี ไี ข้ 5. ยาประสะกานพลู ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาผง (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 250 กรัม ประกอบด้ วย 1. ดอกกานพลู หนกั 125 กรัม 2. เปลือกซิก หนกั 10 กรัม เหง้ าขม้ ินชั น หนกั 8 กรัม เปลอื กเพกา เปลอื กข้ อี ้ าย หนักสิง่ ละ 4 กรัม 14

3กราา.กรเหชบ้ างรู ้ าพหขลินงู แหกั หสน้งงิก่ั ลสดะิง่อลก4ะดกป2ี รลัมกี รหัมนักพสริง่ิกลไะทย3ลก่อรนัมหเนหกัง้ าสไิง่ พลละ รากเจตมลู เพลิงแดง เถาสะค้ าน 1 กรัม เหง้ าวา่ นน้ำ หัวกระชาย 4. รากแฝกหอม หัวเปราะหอม รากกรงุ เขมา ใบกระวาน ลกู กระวาน ลกู ผั กชลี า หนักสงิ่ ละ 4 กรัม เน้อื ไม้ ลูกจั นทน์ หนักสิง่ ละ 8 กรัม 5. เทยี นดำ เทยี นขาว โกศสอ โกฐกระดกู หนกั สิง่ ละ 4 กรัม 6. รากข้ าวสาร หนกั 8 กรัม รากแจง หนัก 4 กรัม 7. กำมะถั นเหลอื ง หนัก 4 กรัม คำแนะนำ บรรเทาอาการปวดท้ อง จุกเสยี ด แนน่ เฟ้ อจากอาหารไม่ยอ่ ย เนอ่ื งจากธาตไุ ม่ปกติ ชขนนาดิ ดผแงละวิธใี ช้ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม ละลายน้ำกระสายยา วั นละ 3 คร้ัง หลั งอาหาร เมอ่ื มอี าการ น้ำกระสายยาทใ่ี ช้ • ใช้ ไพลเผาไฟพอสกุ ฝนกั บน้ำปนู ใสเปน็ น้ำกระสาย • ถ้ าหาน้ำกระสายยาไมไ่ ด้ ให้ใช้ น้ำสกุ แทน ชนดิ แคปซูลและชนดิ เม็ด รับประทานคร้ังละ 1 กรัม วั นละ 3 คร้ัง หลั งอาหาร เม่อื มอี าการ หข้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ูทม่ี ไี ข้ คำเตอื น ควรระวั งการใช้ ยาอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง โดยเฉพาะอยา่ งยิ่งในผ้ ปู ว่ ยทม่ี คี วามผิดปกติของตับ 15

คไตวรเนระอ่ื วงั งจกาากรอใาช้จยเากอิดยก่าางรตสอ่ ะเสนมอ่ื ขงอโงดกยาเฉรบพรูาแะลอะยเา่ กงิดยพิง่ ิใษนไผด้้ปู ว่ ยทมี่ คี วามผิดปกตขิ องตับ 6. ยาประสะเจตพั งคี ยาแคปซูล ยาผง ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 66 กรัม ประกอบด้ วย 1. รากเจตพั งคี หนกั 33 กรัม 2. เหง้ าข่า หนัก 16 กรัม 3. รากระย่อม พริกไทยล่อน เถาบอระเพ็ด หนักสิง่ ละ 2 กรัม 4เน.้อืดลอูกกสจมั นอททนะ์ เลลูกรจัานกทพนญ์ ลาูกรกากระขวาวานเปใลบอืกกระต้วนาหนว้ าดอเกกลกือาสนินพเลธู ารวา์ กกการรงุบเรูขมหานักสิง่ ละ 1 กรัม คำแนะนำ แก้ กษัยจกุ เสยี ด ขั บผายลม ขชนนาดิ ดผแงละวิธใี ช้ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม ละลายน้ำสกุ วั นละ 2 คร้ัง เช้ าและเย็น กอ่ นอาหาร ชนดิ แคปซลู และชนดิ เม็ด รับประทานคร้ังละ 1 กรัม วั นละ 2 คร้ัง เช้ าและเย็น ก่อนอาหาร ขห้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ทู ม่ี ีไข้ คำเตอื น ควรระวั งการใช้ ยาอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง โดยเฉพาะอย่างยิง่ ในผ้ ูปว่ ยทม่ี คี วามผิดปกตขิ องตับ 16

ไคตวรเนระอื่ วงั งจกาากรอใาช้จยเากอิดยก่าางรตสอ่ ะเสนมอ่ื ขงอโงดกยาเฉรบพรูาแะลอะยเา่ กงิดยพิง่ ิษในไผดู้้ปว่ ยทมี่ ีความผิดปกตขิ องตับ 7. ยามั นทธาตุ ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซลู (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 93 กรัม ประกอบด้ วย 1. เหง้ าขิง ลูกเบญกาน ี หนักสิง่ ละ 9 กรัม 2. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชยี ง โกฐจฬุ าลั มพา เทยี นดำ เทยี นแดง เทยี นขาว เทยี นข้ าวเปลือก เทยี นตาต๊ักแตน ลูกผั กชลี ้ อม ลูกผั กชีลา หัวกระเทยี ม เรปาลกืชอ้ ากพสมลูลุ เแถวา้ สงะเคป้ าลนอื กรโามกกเจมตั นมแูลกเพ่นลจิงั นแทดนงแ์ พดรงิกแไทก่ยนลจั่อนนทนลเ์กู ทจศั นดทอนก์ กกาารนบพรู ลหู ดนอักกสดิง่ ปี ลละี 3 กรัม คำแนะนำ บรรเทาอาการท้ องอดื ท้ องเฟ้ อ แก้ ธาตไุ มป่ กติ ขชนนาดิ ดผแงละวิธใี ช้ ผ้ ใู หญ่ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม เดก็ อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ำสกุ วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร ชนดิ แคปซูลและชนดิ เม็ด ผ้ ใู หญ่ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร 17

เด็ก อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร ข้ อห้ามใช้ 1 ขวบ เนอ่ื งจากเป็นยารสร้ อน ทำให้ล้ ิน ปากแสบร้ อนได้ - ห้ามใช้ ในเดก็ อายตุ ำ่ กว่า - ห้ามใช้ ในหญิงต้ังครรภ์ และผ้ ทู ม่ี ไี ข้ คำเตอื น -แลคะวยรราะต้วาั งนกกาารรรจับั บปตรัวะขทอางนเกรว่ลม็ดกเัลบอื ยดาใ(นaกnลtiมุ่pสlaาtรeกlั นeเtลs)อื ดเปน็ ลิม่ (anticoagulant) -ไตควเนรอร่ื ะงวจั งากกาอราใจช้เยกาิดอกยาา่ รงสตะอ่ สเมนขอ่ื องงโกดายรเบฉรูพแาละะอเยกา่ิดงพยิษิง่ ใไนด้ ผ้ ูปว่ ยทมี่ คี วามผิดปกตขิ องตับ 8. ยามยหาเามจ็ัดกรยใาหแญค่ ปซลู (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 114 กรัม ประกอบด้ วย 1. ใบกระพั งโหม หนัก 60 กรัม 2. ยาดำสะตุ หนกั 8 กรัม เเเ3นทม.้ลยอีืโ็ลดนกศูโกขหมสารวอะะขเพโทากามยีศปนลเ้ขกูอขม้ ผมาัาวกลเชโปูกกลี ลจศาัอืนพสกทงุ าปนเรทลส์ ดย้ีามอนสโกเกะยจศตัานกุวเ้ทาพหนนงา้์พณาลขรกู ้ี ามเกน้วินร้อือะโล้กวอกูศายสกนหมรดะัวออดกไกทกูรกะยเทเาทเยีนนยีนพ้อมื ดลลำูหกู รเนสาทมกกั ยี ชสอนะิพง่ แลเิเอดภะมงก2เทกศรัม คำแนะนำ 1.แก้ ลมซาง 2.บรรเทาอาการท้ องอดื ท้ องเฟ้ อ 18

ขนาดและวิธใี ช้ 1. แก้ ลมซาง ชนดิ ผงและชนดิ เม็ด (แบบอัดเปยี ก) เดก็ อายุ 1 – 5 ขวบ รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม – 1.5 กรัม ละลายน้ำสกุ เพิ่มและลดได้ ตามสว่ น วั นละ 2 คร้ัง เช้ าและเย็น กอ่ นอาหาร 2. บรรเทาอาการท้ องอดื ท้ องเฟ้ อ ชนดิ ผงและชนดิ เม็ด (แบบอัดเปยี ก) เด็ก อายุ 1 – 5 ขวบ รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม – 1.5 กรัม ละลายน้ำสกุ เพิ่มและลดได้ ตามสว่ น วั นละ 2 คร้ัง เช้ าและเย็น กอ่ นอาหาร ชนดิ เม็ดและชนดิ แคปซลู เด็ก อายุ 6 – 12 ปี รับประทานคร้ังละ 1.5 กรัม วั นละ 2 คร้ัง เช้ าและเย็น กอ่ นอาหาร คำเตอื น - ควรระวั งการรับประทานรว่ มกั บยาในกลุม่ สารกั นเลือดเป็นลิ่ม (anticoagulant) และยาต้ านการจั บตัวของเกล็ดเลอื ด (antiplatelets) - หากรับประทานแล้ วมีอาการท้ องเสยี ควรหยุดรับประทานยา 9. ยาวิสัมพยาใหญ่ ยาผง สตู รตำรับ ในผงยา 108 กรัม ประกอบด้ วย 1. ดอกดปี ลี หนกั 54 กรัม 2. ลูกผั กชลี า ลกู จั นทน์ ดอกจั นทน์ หนกั สงิ่ ละ 8 กรัม 3. ลูกกระวาน ดอกกานพลู โกศสอ โกศเขมา โกศหัวบัว โกศเชียง โกศจฬุ าลั มพา 19

3. ลูกกระวาน ดอกกานพลู โกศสอ โกศเขมา โกศหัวบัว โกศเชยี ง โกศจุฬาลั มพา เปลอื กอบเชย เเหปงล้ าอื ขกิงสแมหุ้ลงแรวา้ งกพเนญ้อื าลรกู าสกมขอาวเทหศนเกันส้อื งิ่ลลกู ะส2มอกไรทัมย เหง้ าว่านน้ำ เถาบอระเพ็ด คำแนะนำ บรรเทาอาการท้ องอดื ท้ องเฟ้ อ จกุ เสยี ด ขนาดและวิธใี ช้ 1 กรัม ละลายน้ำสกุ หรอื ผสมน้ำผ้ ึงป้ันเป็นลกู กลอน ทกุ 4 ชั ว่ โมง รับประทานคร้ังละ หข้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ทู ม่ี ีไข้ คำเตอื น แ- ลคะวยรราะต้วาั งนกกาารรรจับั บปตรัวะขทอางนเรกว่ลม็ดกเัลบอื ยดาใ(นaกnลtiุ่มpสlaาtรeกlั นetเลs)อื ดเปน็ ลิม่ (anticoagulant) -rifคaวmรรpะicวัiงnกเานรอใ่ื ชง้ รจว่ามกกตั บำรยับานp้มี hีดeอnกyดtปoี ลinีใ,นpปrรoิมpาrณanสoงู lol, theophylline และ 10. ยาอภั ยสาลี ยาลูกกลอน ยาเม็ด สตู รตำรับ ในผงยา 181 กรัม ประกอบด้ วย 1รา.กหเัศจคตณมุ ูลเทเพศลหิงแนดกั ง2ห4นกักรัม12พกรกิรัมไทยลอ่ น แก่นจั นทนเ์ ทศ หนักสิง่ ละ 16 กรัม 2. หัวบกุ รอ หนัก 15 กรัม เน้อื ลูกสมอไทย เน้อื ลกู สมอเทศ หนักสงิ่ ละ 13 กรัม 3. เทยี นแดง หนกั 11 กรัม เทยี นข้ าวเปลือก หนกั 10 กรัม เทยี นตาตั๊กแตน หนกั 9 กรัม เทยี นขาว หนกั 8 กรัม 4. โกฐเขมา หนกั 9 กรัม โกฐสอ หนกั 8 กรัม 20

5. เหง้ าวา่ นน้ำ หนัก 7 กรัม ดอกกานพลู หนัก 4 กรัม ลกู กระวาน หนัก 3 กรัม ดอกจั นทน์ หนกั 2 กรัม ลกู จั นทน์ หนกั 1 กรัม 6. ลูกพิลั งกาสา หนัก 6 กรัม คำแนะนำ บำบัดโรคลม บรรเทาอาการจกุ เสยี ดแนน่ รขับนปาดระแทลาะนวิธคใีรช้ัง้ ละ 1.5 – 2 กรัม วั นละ 2 คร้ัง เช้ าและเย็น ก่อนอาหาร หข้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ูทม่ี ีไข้ คำเตอื น ควรระวั งในการรับประทานรว่ มกั บยาในกลมุ่ สารกั นเลอื ดเป็นลิ่ม (anticoagulant) และยาต้ านการจั บตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) 1.2.2 กลมุ่ ยาบรรเทาอาการท้ องผูก 21

1.2.2 กล่มุ ยาบรรเทาอาการท้ องผกู 1. ยาถา่ ยดเี กลอื ฝรัง่ ยาแคปซูล ยาเม็ด สตู รตำรับ ในผงยา 117 กรัม ประกอบด้ วย 1. ดเี กลอื ฝรัง่ หนัก 60 กรัม ยาดำสะตุ หนัก 12 กรัม 2. ใบมะกา เในบ้อืมละูกขสามมอใไบทสย้ มเปนอ้่อื ยลกู เนส้อมื ใอนดฝงี ั กู เคถนูาวรั ลายก์เขป้ กี รายี แงดหงนรักาสกิง่ข้ลกี ะาข3าวกรรัมากขต้ ีเหองลแ็กตทก้ัง ฝั กส้ มปอ่ ย 5 หนกั 3 กรัม 3. หัวหอม หนกั 3 กรัม 4. หญ้ าไทร ใบไผป่ า่ หนกั สิง่ ละ 3 กรัม คำแนะนำ ใลชะ้ บใชร้ รยเาทอานื่ อแาลก้ วาไรมท้ไ่ อดง้ ผผลูกเฉพาะในรายทที่ ้ องผกู มากหรอื ในรายทมี่ อี าการท้ องผกู เร้ อื รังแ ขชนนดาิ ดแแคลปะซวลู ิธแใี ลช้ ะชนดิ เม็ด ครับร้ังปแรระกทารนับเปพริ่มะเทปาน็ น11.5กกรัมรัมวั นแลตะไ่ ม1เ่ กคินร้ัง2.ก5่อกนรนัมอตนอ่ ถว้ าั นไม(ตถ่ า่ามยธวาั นตตหุ อ่นไักปธาตเุ บา) -ข้ อหห้า้มามใชใ้ ชใ้นหญิงต้ังครรภ์ และเด็ก - ห้ามใช้ ในภาวะทางเดนิ อาหารอดุ ตัน (gastrointestinal obstruction/ileus) i-nหt้eาsมtใiชn้ ใaนl ผc้ ูปoว่nยdทitม่ีioภี nาsว)ะเผชิดน่ ปคกลต่นืิเฉไสยี ้ บอพาลเจั นยี ทนท่ี างเดินอาหาร (acute gastro- 22

คำเตอื น -ไมเนค่ อว่ื รงใจชา้ ยกาเนป้น็ใี นยผา้ ูปถว่า่ ยยออยอ่ ่านงเพแรลงยี มากหรอื มีภาวะขาดน้ำ - เมือ่ ถา่ ยแล้ ว ให้เว้ นอย่างน้อย 2 วั น แล้ วจึงใช้ ยาน้อี กี คร้ัง -(reคnวรaรl/ะhวัeงpกาaรtใicช้ ยimาใpนaผi้ rสู mงู อeาnยt)ุ แเลนะอื่ ผง้ ูปจวา่ กยยทาม่ี มคี สี วว่านมปผิรดะปกกอตบิขขอองงไตแหมรกอืนตเี ซับยี ม อปาวกดาเสรไยี มดพ่ ทึง้ อปงระสงค์ 2. ยาธรณสี ันฑะฆาต ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาลกู กลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 160 กรัม ประกอบด้ วย 1. พรกิ ไทยลอ่ น หนกั 96 กรัม 2. ยาดำสะตุ หนัก 20 กรัม 3. เน้อื ลกู สมอไทย มหาหงิ ค์ุ การบรู หนกั สิง่ ละ 6 กรัม 4. รงทอง (ประสะ) หนัก 4 กรัม 5. ผั กแพวแดง (ท้ังต้ น) เน้อื ลกู มะขามป้ อม หนกั สิง่ ละ 2 กรัม 6. ลูกจั นทน์ ดอกจั นทน์ ลูกกระวาน ดอกกานพลู เทยี นดำ เทยี นขาว หัวดองดงึ หัวบกุ หัวกลอย หัวกระดาดขาว หัวกระดาดแดง ลโกกู ฐเรนว่ ้ำเเตห้ าง้ าหขนิงกั รสาิง่กลชะะเ1อมกเรทัมศ รากเจตมูลเพลิงแดง โกฐกระดกู โกฐเขมา คำแนะนำ แก้ เถาดาน ท้ องผูก ขนาดและวิธใี ช้ 23

ขชนนดาิ ดผแงละวิธใี ช้ ปรั้บันปเปร็ะนทลาูกนกคลรอ้ังนละวั น5ล0ะ01มิลคลร้ัิงกรกัมอ่ น- อ1ากหราัมรเชล้ าะหลราอืยกนอ่้ำสนกุนหอรนอื ผสมน้ำผ้ ึง ชนดิ แคปซลู ชนดิ เม็ด และชนดิ ลกู กลอน รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม - 1 กรัม วั นละ 1 คร้ัง กอ่ นอาหารเช้ าหรอื กอ่ นนอน ขห้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงต้ังครรภ์ ผ้ ทู ม่ี ไี ข้ และเดก็ คำเตอื น - ควรระวั งการรับประทานรว่ มกั บยาในกลมุ่ สารกั นเลือดเปน็ ลิม่ (anticoagulant) และยาต้ านการจั บตัวของเกล็ดเลอื ด (antiplatelets) -ไตควเนรอร่ื ะงวจั งากกาอราใจช้เยกาิดอกยา่ารงสตะอ่ สเมนขอื่ องงโกดายรเบฉรูพแาละะอเยก่าิดงพยิษิ่งใไนด้ ผ้ ปู ว่ ยทม่ี คี วามผิดปกติของตับ r-ifคaวmรรpะicวัiงnกเานรอใ่ื ชง้ จราว่ กมตกำั บรัยบาน้มpี พีheริกnไyทtoยiใnน,ปpรrิมoาpณraสnงู olol, theophylline และ - ควรระวั งการใช้ ในผ้ สู งู อายุ 1.2.3 กลุ่มยาบรรเทาอาการแก้ ท้ องเสยี 24

1.2.3 กลุม่ ยาบรรเทาอาการแก้ ท้ องเสยี 1. ยาธาตบุ รรจบ ยาแคปซูล ยาผง ยาลูกกลอน ยาแคปซลู (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลกู กลอน (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 104 กรัม ประกอบด้ วย 1. เน้อื ลูกสมอไทย หนัก 16 กรัม 2. โกฐก้ านพร้ าว หนัก 8 กรัม 3เลทกู.ยี กเหนรงเะ้ยาวขาาวิงนพโลากณูกฐผเีขัเกทมชยีาลี นาโแกใดฐบงพพงุลิมปูกเลสจัานนตทโ้กนนฐ์ เดดชออยี กกงดจโัปีนกลทฐี นสหอ์ัวดเเอปทกรยี กานะาดหนำพอมเลทู กเยี ปานลรขบอื ากรู วสหเมทนุลยัีกแนสวสิง้่ งัลตะตบ4ษุ ย์ กรัม คำแนะนำ อบจุรรจเาทราะอไามกเ่ ปารน็ อมจุ กู จหารรอืะมธีเาลตือพุ ดิกปานร ทท้้อองงเเสสยยีี ชชนนดดิิ ททไไี่ี่ มมเ่่มกไี ิดข้จเาปก็นกตา้ นรตดิ เช้ อื เช่น ขชนนาดิ ดผแงละวิธใี ช้ ผ้ ูใหญ่ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม ละลายน้ำกระสายยา วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร เมือ่ มอี าการ เด็ก อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ำกระสายยา วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร เมอื่ มอี าการ น้ำกระสายยาทใี่ ช้ •ใชก้ เรปณลอืบี กรแรเคทหารออื าเกปาลรอือกจุ สจะาเรดะาธาหตรพุอื ิกเปาลรือทก้ อลงกู เสทัยีบชทนมิ ดิตท้ มไ่ี ม่เกิดจากการตดิ เช้ อื 25

ใแชท้ เรปกลกือั บกนแ้ำคปหนู รใอื สเปเปลน็ ือนก้ำสกะรเะดสาาหยรยอื าเปลอื กลกู ทับทมิ ต้ ม • ถ้ าหาน้ำกระสายยาไม่ได้ ให้ใช้ น้ำสกุ แทน ชนดิ แคปซูลและชนดิ ลกู กลอน ผ้ ูใหญ่ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม วั นละ 3 คร้ัง ก่อนอาหาร เมื่อมีอาการ เดก็ อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม วั นละ 3 คร้ัง ก่อนอาหาร เมื่อมอี าการ หข้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ูทมี่ ีไข้ คำเตอื น - ควรระวั งการรับประทานรว่ มกั บยาในกลมุ่ สารกั นเลอื ดเป็นลิม่ (anticoagulant) และยาต้ านการจั บตัวของเกล็ดเลอื ด (antiplatelets) ไ-ตควเนรรอ่ื ะงวจั งากกาอราใจช้เยกาิดอกยาา่ รงสตะอ่ สเมนขอื่ องงโกดายรเบฉรูพแาละะอเยก่าิดงพยิษิง่ ใไนด้ ผ้ ปู ว่ ยทมี่ คี วามผิดปกติของตับ - ในกรณที ้ องเสยี ชนดิ ทไี่ มเ่ กิดจากการตดิ เช้ ือ ใช้ ไมเ่ กิน 1 วั น หากอาการไมด่ ขี ้ ึน ควรปรึกษาแพทย์ 2. ยาเหลอื งปดิ สมุทร ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 90 กรัม ประกอบด้ วย 1. เหง้ าขม้ ินชั น หนัก 30 กรัม 2. ชั นย้ อย ครัง่ สเี สยี ดเทศ เปลือกสเี สยี ดไทย ใบเทยี น ใบทับทิม หัวแห้วหมู 26

2เห.งช้ าั นขยม้ ้อินยอ้ อคยรัง่ เปสลเี สือยีกดเพเทกศา เรปาลกือกกล้สวเยี สตยี บี ดไหทัวยกรใบะเเททยียี มนคใัว่บทดัอบกทดิมปี หลัวี หแนห้กัวหสิงม่ ลู ะ 5 กรัม คำแนะนำ อบจรุ รจเาทราะอไามกเ่ ปารน็ ทม้ อูกงหเสรอืยี มชเนี ลดิ อื ทดไี่ ปมนเ่ กทิด้ อจงาเกสกยี าชรนตดิดิ ทเชไี่้ ือม่มเชีไข่น้ เป็นต้ น ชขนนาดิ ดผแงลและวะิธชใีนช้ดิ เม็ด (แบบอัดเปยี ก) ผ้ ูใหญ่ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม ละลายน้ำกระสายยา ทกุ 3 – 5 ชั ่วโมง เมื่อมอี าการ เดก็ อายุ 3 – 5 เดอื น รับประทานคร้ังละ 200 มิลลิกรัม อายุ 6 – 12 เดอื น รับประทานคร้ังละ 300 – 400 มิลลิกรัม อายุ 1 – 5 ขวบ รับประทานคร้ังละ 500 – 700 มิลลิกรัม อายุ 6 – 12 ปี รับประทานคร้ังละ 800 มิลลิกรัม – 1 กรัม ละลายน้ำกระสายยา ทกุ 3 – 5 ชั ว่ โมง เมือ่ มีอาการ น้ำกระสายยาทใี่ ช้ • ใช้ น้ำเปลือกลกู ทับทิมหรอื เปลอื กแคต้ ม แทรกกั บน้ำปนู ใสเปน็ น้ำกระสายยา สำหรับเดก็ เล็กให้บดผสมกั บน้ำกระสายยา ใช้ รับประทานหรอื กวาดก็ได้ • ถ้ าหาน้ำกระสายยาไม่ได้ ให้ใช้ น้ำสกุ แทน ชนดิ แคปซลู และชนดิ เม็ด เดก็ อายุ 6 – 12 ปี รับประทานคร้ังละ 800 มิลลิกรัม – 1 กรัม เมอ่ื มีอาการ 27

รับประทานคร้ังละ 800 มิลลิกรัม – 1 กรัม เมื่อมอี าการ ผ้ ใู หญ่ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม ทกุ 3 - 5 ชั ว่ โมง เมอื่ มีอาการ คำเตอื น ใช้ ไม่เกิน 1 วั น หากอาการไมด่ ขี ้ ึน ควรปรึกษาแพทย์ 1.2.4 กลมุ่ ยาบรรเทารดิ สดี วงทวารหนกั 28

1.2.4 กลมุ่ ยาบรรเทาริดสดี วงทวารหนกั 1. ยาผสมเพชรสังฆาต ยาแคปซูล ยาแคปซลู (รพ.) สตู รตำรับ สตู รที่ 1 ในผงยา 100 กรัม ประกอบด้ วย เถาเพชรสังฆาต หนกั 70 กรัม รากอัคคที วาร หนัก 20 กรัม โกฐน้ำเต้ าหนกั 10 กรัม สตู รท่ี 2 ในผงยา 85 กรัม ประกอบด้ วย เถาเพชรสังฆาต หนกั 50 กรัม กะเม็ง (ท้ังต้ น) หนกั 15 กรัม โกฐน้ำเต้ า หัวกระชาย หนกั สิง่ ละ 10 กรัม คำแนะนำ สตู รที่ 1 บรรเทาอาการรดิ สดี วงทวารหนัก สตู รที่ 2 บรรเทาอาการริดสดี วงทวารหนัก สขตนู ราทดแี่ 1ละวิธใี ช้ รับประทานคร้ังละ 1.2 กรัม วั นละ 3 คร้ัง หลั งอาหารทันที สตู รที่ 2 รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม – 1 กรัม วั นละ 3 คร้ัง หลั งอาหารทันที คำเตอื น สตู รท่ี 1 ควรระวั งการใช้ ยาในหญิงต้ังครรภ์และหญิงให้นมบตุ ร 29

สตู รที่ 2 ควรระวั งการใช้ ยาในหญิงต้ังครรภ์และหญิงให้นมบตุ ร สอตาู กรทารี่ ไ1มพ่ ึงประสงค์ ท้ องเสยี สตู รที่ 2 ท้ องเสยี มวนท้ อง 2. ยาริดสดี วงมหากาฬ ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซลู (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 110 กรัม ประกอบด้ วย 1. มดยอบคัว่ หนัก 5 กรัม 2. ขอบชะนางแดง (ท้ังต้ น) ขอบชะนางขาว (ท้ังต้ น) หนักสิง่ ละ 5 กรัม 3. โกฐกั กกรา โกฐสอ โกฐจุฬาลำพา โกฐก้ านพร้ าว โกฐพุงปลา หนกั สงิ่ ละ 5 กรัม 4. เทยี นดำ เทยี นแดง เทยี นขาว เทยี นข้ าวเปลือก เทยี นตาต๊ักแตน หนักสิง่ ละ 5 กรัม พ5.รกิแไกทน่ ยสลนอ่ เนทศเหลงูก้ าจขั นิงทเนปล์ ดืออกกอจบั นเชทยนเ์ ทเถศาสหะนคัก้ าสนิง่ ลเปะล5อื กกสรัมมุลแว้ ง ดอกดปี ลี คำแนะนำ บรรเทาอาการริดสดี วงทวารหนัก ขนาดและวิธใี ช้ 800 มิลลิกรัม - 1 กรัม วั นละ 3 คร้ัง ก่อนอาหาร รับประทานคร้ังละ 30

คำเตอื น - ควรระวั งการรับประทานรว่ มกั บยาในกลุ่มสารกั นเลอื ดเปน็ ลิม่ (anticoagulant) และยาต้ านการจั บตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวั งการใช้ ยาในหญิงต้ังครรภ์และให้นมบตุ ร 31

1.3 ยารักษากลมุ่ อาการทางสตู ิศาสตร์นรเี วชวิทยา 1. ยาประสะไพล ยาแคปซลู ยาผง ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 162 กรัม ประกอบด้ วย 1. เหง้ าไพล หนัก 81 กรัม เ2ห.งผ้ าิวขมม้ะินกอร้ อดู ยเหเทง้ ยีาวน่าดนำนเ้ำกลหือัวสกินระเธเทาวยี ์ มหนหกััวสหงิ่อลมะ พรกิ ไทยล่อน ดอกดปี ลี เหง้ าขิง 8 กรัม 3. การบรู หนัก 1 กรัม คำแนะนำ 1. ระดมู าไม่สม่ำเสมอหรอื มาน้อยกว่าปกติ 2. บรรเทาอาการปวดประจำเดอื น 3. ขั บน้ำคาวปลาในหญิงหลั งคลอดบตุ ร ขกนรณาดรี แะลดะมู วาิธไมใี ช่ส้ ม่ำเสมอหรอื มาน้อยกว่าปกติ ชนดิ ผง เรมับื่อปรระะดทมู าานคใหร้้ังหลยะดุ ร1ับกปรรัมะทลาะนลายน้ำสกุ วั นละ 3 คร้ัง ก่อนอาหาร เป็นเวลา 3 - 5 วั น ชนดิ แคปซูล ชนดิ เม็ด ชนดิ ลกู กลอน รับประทานคร้ังละ 1 กรัม วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร เปน็ เวลา 3 - 5 วั น เมื่อระดมู า ให้หยดุ รับประทาน กรณปี วดประจำเดอื น 32

กรณปี วดประจำเดอื น วใันนกไปรณจนที ถม่ี ึงีอวาั นกแารรกปแวลดะปวรั นะทจำส่ี เอดงอื ทนม่ี เปปี ร็นะปจรำะเจดำอื นให้รับประทานยา กอ่ นมปี ระจำเดอื น 2 - 3 ชนดิ ผง รับประทานคร้ังละ 1 กรัม ละลายน้ำสกุ วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร ชนดิ แคปซลู ชนดิ เม็ด และชนดิ ลูกกลอน รับประทานคร้ังละ 1 กรัมวั นละ 3 คร้ัง ก่อนอาหาร กรณขี ั บน้ำคาวปลาในหญิงหลั งคลอดบตุ ร ชนดิ ผง รใัหบ้รปับรปะทระาทนาคนร้ัจงลนะกว1่านก้รำัคมาลวะปลลาายจนะ้ำหสมกุ ดวแั นตลไ่ ะม่เ3กินคร1้ัง5กว่อั นนอาหาร ชนดิ ลูกกลอน ชนดิ เม็ด และชนดิ แคปซลู รับประทานคร้ังละ 1 กรัม วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร ให้รับประทานจนกว่าน้ำคาวปลาจะหมด แตไ่ ม่เกิน 15 วั น ข-้ อห้หา้มามใชใ้ ชใ้นหญิงตกเลือดหลั งคลอด หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ทู ม่ี ไี ข้ - ห้ามรับประทานในหญิงทม่ี รี ะดมู ากกว่าปกติ เพราะจะทำให้มกี ารขั บระดอู อกมามากข้ ึน คำเตอื น - ควรระวั งการใช้ ยาอยา่ งตอ่ เนอื่ ง โดยเฉพาะอยา่ งยิง่ ในผ้ ปู ว่ ยทม่ี ีความผิดปกตขิ อง ตับ ไต เนอื่ งจากอาจเกิดการสะสมของการบรู และเกิดพิษได้ - กรณรี ะดมู าไมส่ ม่ำเสมอหรอื มาน้อยกวา่ ปกติ ไมค่ วรใช้ ติดตอ่ กั นนานเกิน 1 เดอื น - กรณขี ั บน้ำคาวปลาในหญิงหลั งคลอดบตุ ร ไมค่ วรใช้ ติดตอ่ กั นนานเกิน 15 วั น 33

2. ยาปลูกไฟธาตุ ยาแคปซลู (รพ.) ยาลกู กลอน (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบด้ วย 1. พรกิ ไทยล่อน หนกั 50 กรัม ห2ั.วแดอห้กวดหปีมลู ผี ิรวามกะชก้ ารพดู ลลู ผกู ั กพแิลพั งวกแาสดาง ห(ทน้ังกั ตส้ นงิ่ )ลเะถา5สกะครั้มาน เหง้ าขิงแห้ง ลูกผั กชลี ้ อม เหง้ าวา่ นน้ำ คำแนะนำ กระต้ นุ น้ำนม กระจายเลือดลมในหญิงหลั งคลอด ขรับนปาดระแทลาะนวิคธใรี ้ชัง้ ละ 500 มิลลิกรัม – 1.5 กรัม วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร ขห้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงตกเลอื ดหลั งคลอด หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ทู ม่ี ไี ข้ คำเตอื น เคนวอื่รงรจะวาักงกตาำรรัใบชน้ ร้มี ว่ พี มรกกิ ั บไทยายใpนhปeรnมิ yาtณoสinงู , propranolol, theophylline และ rifampicin อาการไมพ่ ึงประสงค์ แสบร้ อนยอดอก 3. ยาไฟประลั ยกั ลป์ ยาแคปซูล ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซลู (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 71 กรัม ประกอบด้ วย 1. รากเจตมลู เพลิงแดง สารส้ มสะตุ แกน่ แสมทะเล ผิวมะกรดู การบรู หนักสิง่ ละ 6 กรัม 34

1. รากเจตมลู เพลิงแดง สารส้ มสะตุ แก่นแสมทะเล ผิวมะกรดู การบรู หนักสงิ่ ละ 6 กรัม 2. เหง้ าขม้ ินอ้ อย เหง้ ากระทอื เหง้ าข่า เหง้ าไพล เปลือกมะรมุ หนกั สงิ่ ละ 5 กรัม 3. พริกไทยลอ่ น เหง้ าขิง ดอกดปี ลี หัวกระเทยี ม หนักสิง่ ละ 4 กรัม คำแนะนำ ขั บน้ำคาวปลาในเรอื นไฟ ชว่ ยให้มดลกู เข้ าอู่ ชขนนดาิ ดผแงละวิธใี ช้ ใรัหบ้รปับรปะรทะาทนาคนร้ัจงลนะกว1า่ นก้รำัคมาลวะปลลาายจนะ้ำหสมกุ ดวแั นตลไ่ ะม่เ3กินคร1้ัง5กว่อั นนอาหาร ชนดิ แคปซลู และชนดิ เม็ด รับประทานคร้ังละ 1 กรัม วั นละ 3 คร้ัง ก่อนอาหาร ให้รับประทานจนกวา่ น้ำคาวปลาจะหมด แตไ่ ม่เกิน 15 วั น ข้ อห้ามใช้ หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ทู ม่ี ีไข้ - ห้ามใช้ ในหญิงตกเลือดหลั งคลอด - ห้ามใช้ ในหญิงทผี่ ่าคลอด เนอื่ งจากทำให้แผลหายช้ า คำเตอื น เคนวอร่ื งรจะาวักงกอาารจใเชก้ ยิดากอายราส่ งะตสอ่มเขนออื่ งงกโาดรยบเรูฉแพลาะะเอกิยด่าพงิษยไิง่ ดใ้ นผ้ ูปว่ ยทม่ี ีความผิดปกติของตับ ไต 4. ยาไฟห้ากอง ยาผง ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบด้ วย รากเจตมลู เพลิงแดง เหง้ าขิง พริกไทยล่อน สารส้ มสะตุ ฝั กส้ มปอ่ ย หนักสงิ่ ละ 20 กรัม 35

คำแนะนำ ขั บน้ำคาวปลาในเรอื นไฟ ช่วยให้มดลกู เข้ าอู่ ชขนนดาิ ดผแงละวิธใี ช้ ใรหับ้รปับรปะรทะาทนาคนร้ัจงลนะกว1า่ น–้ำ1ค.า5วกปรลัมาจละะหลมาดยนแ้ำตสไ่ กุม่เวกั นินล1ะ53วคั นร้ัง กอ่ นอาหาร ชนดิ แคปซูลและชนดิ เม็ด รใหับ้รปับรปะทระาทนาคนร้ัจงลนะกว1่าน–้ำ1ค.า5วกปรลัมาจวะั นหลมะด3แคตรไ่ ้ัมง ่เกกอ่ินน1อ5าหวาั นร ข-้ อหห้า้มามใชใ้ ชใ้นหญิงตกเลอื ดหลั งคลอด หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ทู ม่ี ไี ข้ - ห้ามใช้ หญิงทผี่ ่าคลอด เนอ่ื งจากทำให้แผลหายช้ า 5. ยาเลอื ดงาม ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 102 กรัม ประกอบด้ วย 1. เหง้ าขิงแห้ง ตะไคร้ บ้ าน (ลำต้ น) สะระแหน ่ (ท้ังต้ น) เหง้ ากระชาย เหง้ ากระทอื ผิวมะกรดู ใลรบาูกกมเรชะว่ะนหเาออวมมรเทาลกศกู แจหัลนนะทักในบส์กิง่ดละอเะกพก5ราากนหรพััมวลกู รดะอเกทดยี ปีมลเีปเหลงือ้ ากไเพพลกาพรโกกิ ฐไทจยุฬลาล่อั มนพราากชเ้ าจพตลมู ลู (ทเพ้ังตล้ิงนแ)ดง 2. พิมเสน การบรู หนักสิง่ ละ 1 กรัม คำแนะนำ บรรเทาอาการปวดประจำเดอื น ช่วยให้ประจำเดอื นมาเป็นปกติ แก้ มุตกิด 36

ขชนนดาิ ดผแงละวิธใี ช้ รับประทานคร้ังละ 1 – 2 กรัม ละลายน้ำสกุ วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร ชนดิ แคปซลู รับประทานคร้ังละ 1 – 2 กรัม วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร หข้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงตกเลือดหลั งคลอด หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ูทมี่ ีไข้ คำเตอื น เคนวอื่รงรจะาวักงกอาารจใเชก้ ยิดากอายรา่สงะตสอ่มเขนออื่ งงกโาดรยบเรูฉแพลาะะเอกิยดา่พงิษยไิ่งดใ้ นผ้ ูปว่ ยทมี่ ีความผิดปกตขิ องตับ ไต 6. ยาสตรหี ลั งคลอด ยาต้ ม (รพ.) สตู รตำรับ ในยา 130 กรัม ประกอบด้ วย 1โก.ฐแเกชน่ียแงกเถแาลกแำแก่นพขงเนจน็ุดชว้ั นา่ นหชนั กกั มสดงิ่ ลลกู ะแ1ก0่นกฝราัมงเสน เถาสะค้ าน รากเจตมูลเพลิงแดง ดอกดปี ลี 2เก.สพรรบกิ ัวไหทลยวลง่อหนนรักาสกิงช่ ้ลาะพล5ู ดอกคำฝอย ดอกมะลิ ดอกพิกลุ ดอกบนุ นาค ดอกสารภี กรัม คำแนะนำ ขั บน้ำคาวปลา บำรงุ เลอื ด ชว่ ยให้มดลกู เข้ าอเู่ ร็วในหญิงหลั งคลอด ขนคนรำ้ังยาลาดะใแสล2น่ ะ5้ำว0พิธอใมี ชทิล้ ว่ลมิลิตตร้ มวดั้นวยละไฟ3ปาคนร้ักงลกาอ่ งนนอาานหคารรึง่ หชัรว่ อืโมดงมื่ แนทำนเฉนพ้ำาะสว่ นน้ำมารับประทาน 37

รับประทานติดตอ่ กั น 1 สัปดาห์หรอื จนกวา่ น้ำคาวปลาจะหมด แตไ่ มเ่ กิน 15 วั น หข้ ้อามห้ใาชม้ ใในช้หญิงตกเลือดหลั งคลอด หญิงต้ังครรภ์ และผ้ ทู ม่ี ีไข้ คำเตอื น - ควรระวั งในการรับประทานรว่ มกั บยาในกลุ่มสารกั นเลอื ดเป็นลิ่ม (anticoagulant) และยาต้ านการจั บตัวของเกล็ดเลือด (antiplatelets) - ควรระวั งการใช้ ยาในผ้ ปู ว่ ยทแี่ พ้ ละอองเกสรดอกไม้ 38

1.4 ยาแก้ ไข้ 1. ยาเขยี วหอม ยาผง ยาเม็ด (รพ.) ยาผง (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 90 กรัม ประกอบด้ วย มใแบกหพน่าิมสจัเดนสำทนนดใอข์ บากผวพั กหิกกรุลรอื ะจดโั นอฉกทมบร์ใชนุ บะนหมามดคาแกดกผอ้ ่นูกใจสบั นาหรทมภนาี แกเ์ กเดมสงยรี วบใ่าัวบนหสกลันีบวพแงรร้หาดหนวอัก่ามสนิง่ รรลอ่าะกนแ5ทฝอกกงรหัมเอนมระหพัวสู เปี พริษาะนหาอศมน์ คำแนะนำ 1. บรรเทาอาการไข้ ร้ อนในกระหายน้ำ 2. แก้ พิษหัด พิษอสี กุ อใี ส (บรรเทาอาการไข้ จากหัดและอสี กุ อใี ส) ขชนนาดิ ดผแงละวิธใี ช้ ผ้ ูใหญ่ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม ละลายน้ำกระสายยา ทกุ 4 – 6 ชั ว่ โมง เม่อื มอี าการ เดก็ อายุ 6 – 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ำกระสายยา ทกุ 4 – 6 ชั ว่ โมง เมือ่ มีอาการ น้ำกระสายยาทใ่ี ช้ • กรณบี รรเทาอาการไข้ ร้ อนในกระหายน้ำ ใช้ น้ำสกุ หรอื น้ำดอกมะลิ เปน็ น้ำกระสายยา • กรณแี ก้ พิษหัด พิษอสี กุ อใี ส ละลายน้ำรากผั กชีต้ ม เป็นน้ำกระสายยาท้ังรับประทาน และชโลม ทหัมว่ ตายามเหตตัวุบกราิเรวชณโลทมต่ี ใมุ่ ช้ใยสายผั งงไลมะ่แลตากยน้ำ 1 ตอ่ 3 แล้ วชโลม (ประพรม) 39

ทัว่ ตามตัวบรเิ วณทต่ี มุ่ ใสยั งไมแ่ ตก ชนดิ เม็ด ผ้ ูใหญ่ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม ทกุ 4 – 6 ชั ่วโมง เมอ่ื มอี าการ เดก็ อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม ทกุ 4 – 6 ชั ว่ โมง เมื่อมีอาการ คำเตอื น - ควรระวั งการใช้ ยาในผ้ ปู ว่ ยทแ่ี พ้ ละอองเกสรดอกไม้ - ไม่แนะนำให้ใช้ ในผ้ ูทสี่ งสัยว่าเป็นไข้ เลอื ดออก เนอ่ื งจากอาจบดบังอาการของไข้ เลอื ดออก - หากใช้ ยาเป็นเวลานานเกิน 3 วั น แล้ วอาการไม่ดขี ้ ึน ควรปรึกษาแพทย์ 2. ยาจั นทนล์ ลี า ยาแคปซลู ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 99 กรัม ประกอบด้ วย โกฐสอ โกฐเขมา โกฐจฬุ าลั มพา หแกนน่กั จสั นงิ่ ลทะนข1์ า2วกหรรัมอื จพั นิมทเรส์ชนะหมนดกั แก3น่ กจรั นัมทนแ์ ดง ลกู กระดอม เถาบอระเพ็ด รากปลาไหลเผอื ก คำแนะนำ บรรเทาอาการไข้ ตัวร้ อน ไข้ เปลี่ยนฤดู ขชนนดาิ ดผแงละวิธใี ช้ ผ้ ใู หญ่ รับประทานคร้ังละ 1 - 2 กรัม ละลายน้ำสกุ ทกุ 3 - 4 ชั ่วโมง เมอ่ื มอี าการ 40

รับประทานคร้ังละ 1 - 2 กรัม ละลายน้ำสกุ ทกุ 3 - 4 ชั ว่ โมง เมือ่ มีอาการ เด็กอายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม – 1 กรัม ละลายน้ำสกุ ทกุ 3 - 4 ชั ่วโมง เม่อื มอี าการ ชนดิ แคปซูลและชนดิ เม็ด ผ้ ูใหญ่ รับประทานคร้ังละ 1 - 2 กรัม ทกุ 3 - 4 ชั ว่ โมง เม่ือมอี าการ เดก็ อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม – 1 กรัม ทกุ 3 - 4 ชั ว่ โมง เมือ่ มอี าการ คำเตอื น - ไมแ่ นะนำให้ใช้ ในผ้ ูทสี่ งสัยว่าเปน็ ไข้ เลือดออก เนอื่ งจากอาจบดบังอาการของไข้ เลอื ดออก - หากใช้ ยาเปน็ เวลานานเกิน 3 วั น แล้ วอาการไมด่ ขี ้ ึน ควรปรกึ ษาแพทย์ 3. ยาประสะจั นทนแ์ ดง ยาแคปซลู ยาผง ยาเม็ด ยาแคปซูล (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 64 กรัม ประกอบด้ วย 1. แกน่ จั นทนแ์ ดง หนัก 32 กรัม 2. รากเหมือดคน รากมะปรางหวาน รากมะนาว หัวเปราะหอม โกฐหัวบัว แกน่ จั นทนเ์ ทศ แกน่ ฝางเสน หนกั สงิ่ ละ 4 กรัม 3. เกสรบัวหลวง ดอกบนุ นาค ดอกสารภี ดอกมะลิ หนักสิง่ ละ 1 กรัม คำแนะนำ บรรเทาอาการไข้ ตัวร้ อน (ไข้ พิษ) แก้ ร้ อนในกระหายน้ำ 41

ชขนนาดิ ดผแงละวิธใี ช้ ผ้ ใู หญ่ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม ละลายน้ำกระสายยา ทกุ 3 - 4 ชั ว่ โมง เดก็ อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ำกระสายยา ทกุ 3 - 4 ชั ่วโมง น้ำกระสายทใ่ี ช้ ใช้ น้ำสกุ หรอื น้ำดอกมะลิ ชนดิ แคปซลู และชนดิ เม็ด ผ้ ูใหญ่ รับประทานคร้ังละ 1 กรัม ทกุ 3 - 4 ชั ่วโมง เด็ก อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม ทกุ 3 - 4 ชั ่วโมง คำเตอื น - ควรระวั งการใช้ ยาในผ้ ูปว่ ยทแ่ี พ้ ละอองเกสรดอกไม้ - ไม่แนะนำให้ใช้ ในผ้ ทู ส่ี งสัยว่าเป็นไข้ เลอื ดออก เนอื่ งจากอาจบดบังอาการของไข้ เลอื ดออก - กรณบี รรเทาอาการไข้ ร้ อนในกระหายน้ำ หากใช้ ยาเป็นเวลานานเกิน 3 วั นแล้ วอาการไมด่ ขี ้ ึน ควรปรึกษาแพทย์ 4. ยาปยราะผสงะยเปาเรมา็ดะใหยาญแ่ คปซลู (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 80 กรัม ประกอบด้ วย 42

1. หัวเปราะหอม หนกั 40 กรัม 2. โกฐสอ โกฐเขมา โกฐหัวบัว โกฐเชียง โกฐจุฬาลั มพา เทยี นดำ เทยี นแดง เทยี นขาว เทยี นข้ าวเปลอื ก เทยี นตาต๊ักแตน ลูกจั นทน์ ดอกจั นทน์ ลกู กระวาน ดอกกานพลู แก่นจั นทนเ์ ทศ แก่นจั นทนแ์ ดง ดอกบนุ นาค ดอกสารภี ดอกพิกลุ เกสรบัวหลวง หนักสิง่ ละ 2 กรัม คำแนะนำ ถอนพิษไข้ ตานซางสำหรับเดก็ ชขนนาดิ ดผแงลและวะิธชใีนช้ดิ เม็ด (แบบอัดเปยี ก) เดก็ อายุ 1 – 5 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม – 1 กรัม ละลายน้ำกระสายยา ทกุ 3 - 4 ชั ่วโมง น้ำกระสายยาทใ่ี ช้ น้ำดอกไม้ เทศหรอื น้ำสกุ ชนดิ แคปซลู และชนดิ เม็ด เดก็ อายุ 6 – 12 ปี รับประทานคร้ังละ 1 กรัม ทกุ 3 - 4 ชั ว่ โมง คำเตอื น -ยาคตว้ ารนระกวาั งรใจนั บกตาัวรขรัอบงปเรกะลท็ดาเนลือรว่ดม(กaั บntยipาใlนaกteลlุ่มeสtsา)รกั นเลอื ดเปน็ ลิ่ม (anticoagulant) และ - ควรระวั งการใช้ ยาในผ้ ูปว่ ยทแี่ พ้ ละอองเกสรดอกไม้ - ไมแ่ นะนำให้ใช้ ในผ้ ทู ส่ี งสัยวา่ เปน็ ไข้ เลอื ดออก เนอ่ื งจากอาจบดบังอาการของไข้ เลือดออก - หากใช้ ยาเปน็ เวลานานเกิน 3 วั น แล้ วอาการไมด่ ขี ้ ึน ควรปรกึ ษาแพทย์ 43

5. ยามหานลิ แทง่ ทอง ยาเม็ด ยาแคปซลู (รพ.) ยาผง (รพ.) ยาเม็ด (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 103 กรัม ประกอบด้ วย 1. เน้อื ในเมล็ดสะบ้ ามอญ (แสกมุ น่ )จหั นวทานยเต์ ทะศค้ าใบ(สพมิุม)เสเมนลใ็ดบมยะา่ กนอากง (สมุ ) ลูกมะคำดคี วาย (สมุ ) ถา่ นไม้ สัก แก่นจั นทนแ์ ดง หมึกหอม หนักสงิ่ ละ 10 กรัม 2. เบ้ ยี จั ่นคัว่ ให้เหลือง 3 กรัม คำแนะนำ 1. แก้ ไข้ กาฬ หัด อสี กุ อใี ส (บรรเทาอาการไข้ จากไข้ กาฬ หัด และอสี กุ อใี ส) 2. แก้ ร้ อนในกระหายน้ำ ขชนนาดิ ดผแงละวิธใี ช้ ผ้ ใู หญ่ รับประทานคร้ังละ 1.5 - 2 กรัม ละลายน้ำสกุ วั นละ 2 คร้ัง เช้ าและเย็น กอ่ นอาหาร เด็ก อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม - 1 กรัม ละลายน้ำสกุ วั นละ 2 คร้ัง เช้ าและเย็น กอ่ นอาหาร ชนดิ แคปซลู และชนดิ เม็ด ผ้ ูใหญ่ รับประทานคร้ังละ 1.5 - 2 กรัม วั นละ 2 คร้ัง เช้ าและเย็น ก่อนอาหาร เด็ก อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม - 1 กรัม วั นละ 2 คร้ัง เช้ าและเย็น กอ่ นอาหาร 44

คำเตอื น - ไม่แนะนำให้ใช้ ในผ้ ูทส่ี งสัยว่าเปน็ ไข้ เลือดออก เนอ่ื งจากอาจบดบังอาการของไข้ เลือดออก - หากใช้ ยาเป็นเวลานานเกิน 3 วั น แล้ วอาการไมด่ ขี ้ ึน ควรปรกึ ษาแพทย์ 6. ยาห้าราก ยาแคปซลู ยาผง ยาเม็ด สตู รตำรับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบด้ วย รากยา่ นาง รากคนทา รากมะเดอ่ื ชมุ พร รากชิงช่ี รากไม้ เท้ ายายม่อม หนกั สงิ่ ละ 20 กรัม คำแนะนำ บรรเทาอาการไข้ ขชนนาดิ ดผแงละวิธใี ช้ ผ้ ูใหญ่ รับประทานคร้ังละ 1 – 1.5 กรัม ละลายน้ำสกุ วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร เมอ่ื มีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ปี รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม – 1 กรัม ละลายน้ำสกุ วั นละ 3 คร้ัง ก่อนอาหาร เมอ่ื มีอาการ ชนดิ แคปซลู และชนดิ เม็ด ผ้ ใู หญ่ รับประทานคร้ังละ 1 – 1.5 กรัม วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร เมื่อมีอาการ เด็ก อายุ 6 - 12 ปี 45

รับประทานคร้ังละ 500 มิลลิกรัม – 1 กรัม วั นละ 3 คร้ัง กอ่ นอาหาร เม่อื มอี าการ คำเตอื น - ไมแ่ นะนำให้ใช้ ในผ้ ทู สี่ งสัยว่าเป็นไข้ เลือดออก เนอ่ื งจากอาจบดบังอาการของไข้ เลือดออก - หากใช้ ยาเปน็ เวลานานเกิน 3 วั น แล้ วอาการไม่ดขี ้ ึน ควรปรึกษาแพทย์ - ไม่แนะนำให้ใช้ ในหญิงทม่ี ีไข้ ทับระดหู รอื ไข้ ระหว่างมปี ระจำเดอื น 46

1.5 ยารักษากลุ่มอาการของระบบทางเดินหายใจ 1.5.1 ยาบรรเทาอาการไอ 1. ยาแก้ ไอผสมกานพลู ยาลูกกลอน (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 100 กรัม ประกอบด้ วย รดผนา้ลอำกตกมชาเะกะลแ็กเกวอ้ฮรงมววเเคยดทรศหหอื ลนหด่อกั นอฮักก4ัง่ กก4ก๊าว8รนยัมพกผรลพัิวมูิมเสนเ้บมส้อ๊ืวจนลยีนูกเหกสหลนมน็ดกัอักส1พสะ6ิิเง่ รภลกะกะแรัมเห2ปนมลก่ะือรหันมกนาอักวบสดเิง่ อชลยงะแเห3น้ง้อกื ลหรัูกมนมักเะห1ขง้0าามวกาป่ รน้ อัมนม้ำ คำแนะนำ บรรเทาอาการไอ ขั บเสมหะ ขนาดและวิธใี ช้ - 300 มิลลิกรัม เมื่อมอี าการไอ ทกุ 4 ชั ่วโมง อมคร้ังละ 200 คำเตอื น ควรระวั งการใช้ ในผ้ ปู ว่ ยทท่ี ้ องเสยี งา่ ย เนอ่ื งจากมะขามป้ อมมีฤทธ์เิ ปน็ ยาระบาย อท้าอกงาเสรไยี มพ่ ึงประสงค์ 2. ยาแก้ ไอผสมมะขามป้ อม ยาน้ำ (รพ.) สตู รตำรับ สตู รตำรับที่ 1 ในยา 100 มิลลิลิตร ประกอบด้ วย 47

สสสาาารรรสสสกกกััั ดดดรในบา้ำกเมสชะนะขยเี าอดมมป(เค้ทอวศมาเม0ข้เ.ม4ข้ขม5้ นขม้ น(ิลคล1วิล0าิตมเรปเขอ้เมกรขล์เ้ซนอื ็นแ4ตก0์)ง1เ0ป0.อ5มรกิ์เลซรล็ันมิลติตเ์)กร6ลก็0ดลสมีเะซิลรอละริลแนี ิตหร5น มิลลิลิตร มิลลิกรัม ่ 0.01 สตู รตำรับที่ 2 ในยา 100 มิลลิลิตร ประกอบด้ วย มสมหมาิิลละลรนลล่อสิิกาฮกกัวงรรั ดััดมมก๊นอวบ้ำงย๊มวแ2ยหะ้ขงม3าิล8มมลปมิลิก้ อิลลรมิัลกมเิกรขัเมร้กมัมลเขน้็ดสน้อสืาล(ระคกูสรวะสกาัแมดมหรอเานขพก้ มิเ่ 0ชภข.ะ้ก0นเ8อ32มม5มเิลทิลเลศปลิกอิก5รรรัม์ัเมมซิลน็นเลน้ำติลต้อ์)ื ิตาล3ลรกู 0ทสผรมมิวาิลสอย้ลมไแทิลจดิยตนีงร1430.ม3ิลลิกรัม คำแนะนำ บรรเทาอาการไอ ขั บเสมหะ จขินบาเมดอ่ืแมลอีะาวิกธใาี ชร้ ไอ ทกุ 4 ชั ่วโมง ผข้้ ูปอหว่ ้ยามเบใชา้หวานทไ่ี มส่ ามารถควบคมุ ระดับน้ำตาลในเลือดได้ คำเตอื น ควรระวั งการใช้ ในผ้ ปู ว่ ยทที่ ้ องเสยี ง่าย เนอื่ งจากมะขามป้ อมมฤี ทธ์ิเปน็ ยาระบาย 3. ยาแก้ ไอผสมมะนาวดอง ยาลกู กลอน (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 99 กรัม ประกอบด้ วย 1รเนา.้กอืมลชะกะู นเมาอะวมขดไาอทมงยปแ้หอหน้มงกั บหส๊วนงิ่ ยกัละห1น3กักกรสัมรงิ่ัมละผล3ม5ะกแรวั้มงเรคารกอื ชหะเนอักมสเิง่ทลศะห2นกักร1ัม7 กรัม 48

เน้อื ลูกมะขามป้ อม หนกั 1 กรัม 2. เปลือกอบเชยญวณ หนัก 3 กรัม ดอกกานพลู หนัก 1 กรัม 3. เกล็ดสะระแหน ่ หนัก 2 กรัม คำแนะนำ บรรเทาอาการไอ ขั บเสมหะ ขรับนปาดระแทลาะนวิคธใรี ช้ัง้ ละ 200 - 300 มิลลิกรัม เมอ่ื มอี าการไอ ทกุ 4 ชั ่วโมง 4. ยาแก้ ไอพ้ ืนบ้ านอสี าน ยาน้ำ (รพ.) สตู รตำรับ ในยาน้ำ 100 มิลลิลิตร ประกอบด้ วย 1รา.กเนช้อะื เลอกู มมเะทขศาหมนป้กัอม6แ0ห0้งม2ิลลกิรกัมรัมรากชะเอมไทย 1.8 กรัม เน้อื ลกู สมอไทย 1.6 กรัม 22ม.0ิล0เลหิกมงร้ าิลัมขลมิก้ ินรัอม้ อพยรกกิ ะไทเพยรลา่อแนดงช้ า(ทพ้ังลตู ้(นท)้ังหต้นนกั) สหิง่นลกั ะส6ิง่ ล0ะ0 1ม0ิล0ลิกมริลัมลิกดรอัมกดดปี อลกี กเหานง้ าพขลิงู 60 3. เกลอื สินเธาว์สะตุ 400 มิลลิกรัม สารส้ มสะตุ 140 มิลลิกรัม 4. โกฐจฬุ าลั มพา หนกั 100 มิลลิกรัม 5. น้ำตาลทรายแดง 5 กรัม เกล็ดสะระแหน ่ 30 มิลลิกรัม น้ำผ้ ึง 5 มิลลิกรัม คำแนะนำ บรรเทาอาการไอ ขั บเสมหะ จขินบเามดอ่ืแมลอีะาวกิธาใี ชร้ ไอ ทกุ 4 ชั ่วโมง 49

5. ยาตรผี ลา ยาเม็ด ยาลูกกลอน ยาแคปซลู (รพ.) ยาชง (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 90 กรัม ประกอบด้ วย เน้อื ลกู สมอไทย เน้อื ลูกสมอพิเภก เน้อื ลกู มะขามป้ อม หนักสิง่ ละ 30 กรัม คำแนะนำ บรรเทาอาการไอ ขั บเสมหะ ขชนนาดิ ดชแงละวิธใี ช้ รับประทานคร้ังละ 1 - เ2มื่อกมรัมอี าชกงานร้ำไอร้ อทนกุ ป4ระชมั ่วาโณมง120 – 200 มิลลิลิตร ท้ งิ ไว้ 3 - 5 นาที ดม่ื ในขณะยั งอนุ่ ชนดิ แคปซูล ชนดิ เม็ด และชนดิ ลูกกลอน รับประทานคร้ังละ 300 - 600 มิลลิกรัม เมอื่ มีอาการไอ วั นละ 3 - 4 คร้ัง คำเตอื น ควรระวั งการใช้ ในผ้ ปู ว่ ยทที่ ้ องเสยี งา่ ย อท้าอกงาเสรยไี ม่พึงประสงค์ 6. ยาปยราะเมส็ดะมยะาแผวง้ ง(รพ.) ยาลูกกลอน (รพ.) สตู รตำรับ ในผงยา 96 กรัม ประกอบด้ วย 1. ผลมะแว้ งต้ น ผลมะแว้ งเครอื หนักสิง่ ละ 24 กรัม 50