สำนวนไทย

จัดทำโดย นำยอนนั ตต์ รำ คชพงษ์ ม. ๓/๓ เลขท่ี ๔



คำนำ สมุดภำพสำนวนไทยเล่มนีเ้ ป็นสว่ นหน่ึงของวิชำ ท ๒๓๑๐๑ ภำษำไทย ๕ ในระดับชั้นมัธยมศึกษำปีท่ี ๓ มีจุดประสงค์เพ่ือทบทวนและเผยแพร่ควำมรู้ท่ี ผู้จัดทำได้ร่ำเรียนมำ ซึ่งได้รวบรวมเน้ือหำเก่ียวกับที่มำของสำนวนไทยต่ำง ๆ ได้แก่ ท่ีมำจำกธรรมชำติ ที่มำจำกพฤติกรรมของมนุษย์ ที่มำจำกสัตว์ ที่มำจำก อวัยวะต่ำง ๆ ที่มำจำกของกินของใช้ ที่มำจำกประเพณีหรือศำสนำ ที่มำจำก นิทำน วรรณคดีหรือประวัติศำสตร์ และท่ีมำจำกกำรละเล่น กีฬำหรือกำรแข่งขัน โดยมีกำรยกตัวอย่ำงสำนวนตำมแต่ละท่ีมำ ควำมหมำย และสถำนกำรณ์ท่ีใช้ พร้อมภำพประกอบอยำ่ งสวยงำม ผู้จัดทำต้องขอขอบคุณ อำจำรย์ณัฐฌิมำ มิ่งรักธรรม ผู้ให้ควำมรู้และ แนวทำงกำรศึกษำมำโดยตลอด ผู้จัดทำหวังว่ำสมุดภำพสำนวนไทยเล่มน้ีจะให้ ควำมรแู้ ละเป็นประโยชนแ์ ก่ผู้อ่ำนทกุ ๆ ทำ่ น อนนั ตต์ รำ คชพงษ์ ผูจ้ ัดทำ

สำรบัญ หวั ขอ้ ของสำนวนไทย หนำ้ หวั ข้อท่ี ๑ สำนวนไทยที่มที ม่ี ำจำกธรรมชำติ ๑ หัวข้อที่ ๒ สำนวนไทยทม่ี ีทม่ี ำจำกพฤติกรรมของมนุษย์ ๒ หวั ข้อท่ี ๓ สำนวนไทยที่มีทม่ี ำจำกสตั ว์ ๓ หัวขอ้ ท่ี ๔ สำนวนไทยทม่ี ีที่มำจำกอวยั วะตำ่ ง ๆ ๔ หวั ข้อท่ี ๕ สำนวนไทยทม่ี ีท่ีมำจำกของกนิ ของใช้ ๕ หวั ขอ้ ที่ ๖ สำนวนไทยท่มี ที ี่มำจำกประเพณีหรือศำสนำ ๖ หัวข้อท่ี ๗ สำนวนไทยทม่ี ที ่มี ำจำกนิทำน วรรณคดหี รอื ประวัติศำสตร์ ๗ หัวขอ้ ที่ ๘ สำนวนไทยทม่ี ที ีม่ ำจำกกำรละเล่น กฬี ำหรอื กำรแขง่ ขนั ๘ บรรณำนกุ รม ๙



หวั ขอ้ ท่ี ๑ สำนวนไทยทม่ี ที ม่ี ำจำกธรรมชำติ เดด็ บวั ไมไ่ วใ้ ย ควำมหมำยของสำนวน ตัดญำติขำดมิตร ตัดควำมสัมพันธ์แบบเด็ดขำด ไม่มีเยื่อใยต่อกัน ไม่เก่ยี วข้องกันอกี ตวั อยำ่ งสถำนกำรณ์ท่ีนำมำใช้ เธอกับฉันคบกันมำตั้งนำน มำผิดใจกันด้วยเรื่องเล็กน้อยแค่น้ี จะเด็ดบัวไม่ไวใ้ ยกนั เชยี วหรอ ๑

หวั ขอ้ ที่ ๒ สำนวนไทยทมี่ ที ม่ี ำจำกพฤติกรรมของมนษุ ย์ ทำนำบนหลงั คน ควำมหมำยของสำนวน กำรเอำรดั เอำเปรยี บแสวงหำหำผลประโยชนจ์ ำกผอู้ น่ื โดยใช้วธิ เี บียดเบยี น และขำดมนษุ ยธรรม ตวั อย่ำงสถำนกำรณ์ทน่ี ำมำใช้ ภำคินเป็นเศรษฐีท่ีร่ำรวยมำจำกกำรทำนำบนหลังคน เพรำะท่ีดินของเขำ ได้มำจำกกำรปล่อยเงินกู้ดอกเบ้ยี สงู โดยให้ชำวบำ้ นเอำโฉนดที่ดนิ มำคำ้ ประกนั ๒

หัวขอ้ ที่ ๓ สำนวนไทยทม่ี ที มี่ ำจำกสตั ว์ ปลำใหญก่ นิ ปลำเลก็ ควำมหมำยของสำนวน ผทู้ ี่มีอำนำจหรือกำลงั เหนอื กว่ำ เอำเปรยี บคนท่ีมอี ำนำจหรอื กำลงั น้อยกว่ำ ตัวอย่ำงสถำนกำรณ์ที่นำมำใช้ บริษัทต่ำงชำติขนำดใหญ่มักมีพฤติกรรมปลำใหญ่กินปลำเล็ก คือเข้ำมำ ซ้ือกิจกำรบริษัทขนำดเล็กในรำคำต่ำ แต่บริษัทเล็กเหล่ำน้ันต้องจำใจขำย เพรำะ สู้บรษิ ัทยักษ์ใหญไ่ ม่ได้ ๓

หวั ขอ้ ท่ี ๔ สำนวนไทยทมี่ ที ม่ี ำจำกอวัยวะตำ่ ง ๆ เขำ้ หซู ำ้ ยทะลหุ ขู วำ ควำมหมำยของสำนวน ไมส่ นใจ ไมต่ ั้งใจฟัง บอกหรือสอนไมไ่ ดผ้ ล ตัวอย่ำงสถำนกำรณ์ที่นำมำใช้ อย่ำไปสอนงำนอะไรให้เขำเลย ไม่มีประโยชน์หรอก เข้ำหูซ้ำยทะลหุ ขู วำหมด ฉนั ลองมำหลำยรอบแล้ว ๔

หัวขอ้ ท่ี ๕ สำนวนไทยทมี่ ที ม่ี ำจำกของกนิ ของใช้ ช้ำ ๆ ไดพ้ รำ้ เลม่ งำม ควำมหมำยของสำนวน กำรจะทำอะไรสักอย่ำงหนึง่ ตอ้ งใจเย็น ทำด้วยควำมละเอียด รอบคอบ ไมต่ ้องรบี รอ้ น แล้วจะไดผ้ ลงำนที่ดี ตวั อยำ่ งสถำนกำรณ์ทนี่ ำมำใช้ กำรจะฝึกแกะสลกั ผลไมใ้ ห้สวยงำม ตอ้ งใจเย็น ๆ อยำ่ รบี ร้อน อยำ่ ลืมวำ่ ชำ้ ๆ ได้พรำ้ เล่มงำม ๕

หัวขอ้ ที่ ๖ สำนวนไทยทมี่ ที มี่ ำจำกประเพณหี รือศำสนำ ตัดหำงปลอ่ ยวดั ควำมหมำยของสำนวน ตัดขำดไมเ่ ก่ียวขอ้ ง ไม่เอำเป็นธุระอกี ต่อไป ตัวอย่ำงสถำนกำรณ์ที่นำมำใช้ ผเู้ ป็นพอ่ โกรธทีล่ กู สำวไมเ่ ชื่อฟัง ยงั ดงึ ดันที่จะคบกับผู้ชำยคนนั้น จนถงึ ขั้นประกำศวำ่ จะตดั หำงปลอ่ ยวดั ๖

หวั ขอ้ ที่ ๗ สำนวนไทยทม่ี ที มี่ ำจำกนทิ ำน วรรณคดหี รอื ประวตั ศิ ำสตร์ กบเลอื กนำย ควำมหมำยของสำนวน คนชำ่ งเลอื ก ไมพ่ อใจในส่งิ ทตี่ ัวเองมี เลือกจนในท่สี ดุ กไ็ ม่ได้สง่ิ ที่ดกี ว่ำเดมิ ตวั อยำ่ งสถำนกำรณ์ที่นำมำใช้ ลูกน้องคนน้ีทำตัวเป็นกบเลือกนำย ตอนอยู่บริษัทนี้ก็ขอลำออก เพรำะ งำนหนักทำไม่ไหว ไปสมัครงำนใหม่ แต่อยู่ได้ไม่นำนก็ลำออก บอกว่ำเจ้ำนำย ไม่มีวิสัยทัศน์ สุดท้ำยตอ้ งกลับมำอยู่ท่เี ดิม ๗

หวั ขอ้ ท่ี ๘ สำนวนไทยทมี่ ที ม่ี ำจำกกำรละเลน่ กีฬำหรอื กำรแขง่ ขนั รำไมด่ โี ทษปโี่ ทษกลอง ควำมหมำยของสำนวน ทำไมด่ ีหรอื ทำผิด แลว้ ไม่รับผดิ กลบั โทษผ้อู ่ืนหรือส่ิงอ่ืนแทน ตัวอย่ำงสถำนกำรณ์ท่นี ำมำใช้ เธอแข่งเต้นแพ้ เพรำะไม่ขยันฝกึ ซอ้ มเองแท้ ๆ แต่กลับไปโทษ วำ่ ร้องเทำ้ ไมด่ ี แบบนี้เขำเรยี กว่ำรำไม่ดีโทษปี่โทษกลองนะจ๊ะ ๘

บรรณำนกุ รม ประเทือง คล้ำยสุบรรณ์.//(๒๕๕๗).//กบเลือกนำย.//สืบค้นเมื่อ ๓๑ กรกฎำคม ๒๕๖๓,/ จำก/https://proverbthai.com/กบเลอื กนำย.html ประเทือง คล้ำยสุบรรณ์.//(๒๕๕๗).//เด็ดบัวไม่ไว้ใย.//สืบค้นเม่ือ ๓๑ กรกฎำคม ๒๕๖๓,/ จำก/https://proverbthai.com/เด็ดบวั ไม่ไว้ใย.html ประเทือง คล้ำยสุบรรณ์.//(๒๕๕๗).//ทำนำบนหลังคน.//สืบค้นเมื่อ ๓๑ กรกฎำคม ๒๕๖๓,/ จำก/https://proverbthai.com/ทำนำบนหลงั คน.html ประเทือง คลำ้ ยสบุ รรณ์.//(๒๕๕๗).// ปลำใหญ่กินปลำเล็ก.//สืบค้นเม่ือ ๓๑ กรกฎำคม ๒๕๖๓,/ จำก/https://proverbthai.com/ปลำใหญก่ ินปลำเลก็ .html ประเทือง คล้ำยสุบรรณ์.//(๒๕๕๙).//ช้ำๆได้พร้ำเล่มงำม.//สืบค้นเม่ือ ๓๑ กรกฎำคม ๒๕๖๓,/ จำก/https://proverbthai.com/ชำ้ ๆไดพ้ ร้ำเลม่ งำม.html ประเทือง คล้ำยสุบรรณ์.//(๒๕๕๙).//ตัดหำงปล่อยวัด.//สืบค้นเม่ือ ๓๑ กรกฎำคม ๒๕๖๓,/ จำก/https://proverbthai.com/ตัดหำงปลอ่ ยวดั .html ประเทือง คลำ้ ยสบุ รรณ์.//(๒๕๕๙).//รำไมด่ ีโทษปโี่ ทษกลอง.//สืบคน้ เมือ่ ๓๑ กรกฎำคม ๒๕๖๓,/ จำก/https://proverbthai.com/รำไม่ดโี ทษปี่โทษกลอง.html ประเทือง คล้ำยสุบรรณ์.//(๒๕๖๑).//เข้ำหูซ้ำยทะลุหูขวำ.//สืบค้นเม่ือ ๓๑ กรกฎำคม ๒๕๖๓,/ จำก/https://proverbthai.com/เขำ้ หูซำ้ ยทะลุหขู วำ.html