จารึก61

ศลิ าจารึกหลักท่ี ๑ ครูกุลสุขพชั ร พงศ์กจิ รักษ์ กลุ่มสาระการเรียนรู้ภาษาไทย โรงเรียนแม่เมาะวิทยา สานักงานเขตพนื้ ท่กี ารศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๓๕

พ่อขุนรามคาเเหงมหาราชกษัตริย์ ราชวงค์พระร่วง เเห่งสุโขทัยทรง ประดิษฐ์ อักษรไทยขึ้นเเละโปรด เ ก ล้ า จ า รึ ก พ ร ะ ร า ช ป ร ะ วั ติ ข อ ง พ ร ะ อ ง ค์ ค ว า ม เ ป็ น ม า ข อ ง อาณาจกั รสุโขทยั พระราชกรณยี กจิ ท่ีสาคัญ วิถีการดาเนินชีวิตเเละ สภาพบ้ านเมืองสมัยสุ โขทัยไว้ ใน ศิลา หรือทีเ่ รียกว่า ศิลาจารึก

ความเป็ นมา ศิลาจารึก คอื จารึกบนเเท่งศิลาที่คน ในสมัยก่อนสร้างขึน้ เพอื่ ถ่ายทอด เร่ืองราวต่างๆ ด้วยลายเส้นหรือภาพ เป็ นส่ือเเทนการบอกเล่า ทาให้ได้ เรียนรู้สิ่งท่ีเกิดขึน้ ในอดีต ในช่วง เวลาทม่ี ีการจารึกศิลาน้ันๆ เช่น ศิลา จารึกของพ่อขุนรามคาเเหงมหาราช ในสมยั สุโขทยั

ศิลาจารกึ หลกั ท่ี ๑ ศิลาจารึกหลกั ที่ ๑ จดั เป็นวรรณคดีลายลกั ษณ์อกั ษร ฉบบั เเรกของไทย โดยบนั ทึกลงในเเท่งศิลาส่ีเหล่ียม ๔ ดา้ น มีถอ้ ยคาจารึกท้งั ๔ ดา้ น ดา้ นที่ ๑ เเละ ๒ มี ขอ้ ความดา้ นละ ๓๕ บรรทดั ดา้ นที่ ๓ เเละ ๔ มี ขอ้ ความจารึกดา้ นละ ๒๗ บรรทดั ตวั อกั ษรท่ีใชจ้ ารึก เป็ นตวั อกั ษรไทยท่ีพ่อขุนรามคาเเหงประดิษฐ์ข้ึนใช้ เม่ือ พ.ศ.๑๘๒๖ โดยพระองคท์ รงประดิษฐ์ข้ึนจาก อกั ษรขอมหวดั เเละอกั ษรไทยเดิม ซ่ึงดดั เเปลงมาจาก อักษรมอญโบราณ สันนิษฐานว่าศิลาจารึกน้ีน่าจะ จารึกเสร็จเมื่อเมื่อ พ.ศ.๑๘๓๕

ลักษณะของศลิ าจารึก ศิลาจารกึ หลกั ที่ ๑ เป็ นหนิ ชนวนสีเขยี ว ยอดเเหลมปลายมน สงู ๑ เมตร ๑๑ เซนตเิ มตร กว้าง ๒๙.๕ เซนตเิ มตร

ผู้เเต่ง พ่อขุนรามคาเเหงมหาราช

พ่อขุนศรีอนิ ทรา พระนางเสือง ทติ ย์ พช่ี าย พอ่ ขนุ พอ่ ขนุ ราม น้องสาว น้องสาว คนท่ี ๑ บานเมอื ง คาเเหง คนที่ ๑ คนที่ ๒

ลักษณะคาประพนั ธ์ ลกั ษณะคาประพนั ธ์เป็ นร้อยเเก้ว มสี ัมผสั เป็ นบางตอน ใช้คาไทยเเละคาภาษาถ่นิ เหนือเป็ นส่วนมาก มีคาเขมร บาลี สันสกฤตปนบ้างเลก็ น้อย เเต่งเป็ นประโยคส้ันๆ ง่ายๆ บางตอนมีเสียงสัมผสั มีการซ้าคา เน้นยา้ เพอ่ื เพมิ่ นา้ หนักของคาให้กระชับ หนักเเน่นเเละช่วยให้ใจความกระจ่างยงิ่ ขนึ้ ตัวอย่าง \"ในนา้ มปี ลา ในนามขี ้าว\" \"ใครจกั ใคร่ค้าม้า ค้า ใครจักใคร่ค้าเงอื นค้าทองค้า\"

ลักษณะตวั อักษร สันนิษฐานว่าดดั เเปลงมาจากอกั ษรขอม /มอญโบราณ





ลกั ษณะการเขยี นคาในศิลาจารกึ ๑.ตวั อกั ษรเขยี นจากซ้ายไปขวาเเละอ่านจากซ้ายไปขวา ๒.การวางพยญั ชะ สระ เเละวรรณยุกต์ มีเกณฑ์ดังนี้ -เขยี นพยญั ชนะเเละสระอยู่บนบรรทดั เดียวกนั -วรรณยุกต์เเละนฤคหิตอยู่บนพยญั ชนะ ถ้ามีนฤคหิตเเละวรรณยุกต์ใช้เขยี นต่อกนั ไม่ซ้อนกนั -สระส่วนใหญ่เขียนไว้หน้าพยญั ชนะ เว้นเเต่สระ -ะ -า เเละ -ำา เขยี นไว้หลงั พยญั ชนะ -สระ -ะ เมอ่ื มีตวั สะกดใช้ตวั สะกดซ้อนกนั เช่น ขบบ อ่านว่า ขับ หรือ วงง อ่านว่า วงั -สระเอยี ใช้ ย เมื่อมีตัวสะกด เช่น รยง อ่านว่า เรียง / พยง อ่านว่า เพยี ง เเต่ถ้าไมีตัวสะกดใช้ -ยยี เช่น มียย อ่านว่า เมยี -สระออื เเละสระออ ไม่ใช้ อ เคยี ง เช่น ชื่ อ่านว่า ชื่อ / พ่ อ่านว่า พ่อ -สระอวั เมือ่ ไม่มีตัวสะกด ใช้ วว เช่น หวว อ่านว่า หัว -ใช้นฤคหิตเเทนสระอา เช่น บเรอ อ่านว่า บาเรอ -นฤคหิตใช้เเทน ม เมื่อเป็ นตัวสะกด เช่น พน อ่านว่า พนม -ไม้ไต่คู้ไม่มีใช้ ให้ใช้รูปเอกเเทน เช่น ก่ดี อ่านว่า กด็ ี

๓.วรรณยุกต์ที่ใช้มีเพยี งรูปเอก เเละโทเท่าน้ัน วรรณยุกต์เอกใช้ เหมอื นปัจจุบนั เเต่วรรณยุกต์โทใช้รูป + เเทน เช่น พ่ อ่านว่า พ่อ / ได๋ อ่านว่า ได้ ๔.ตัวพยญั ชนะสมยั พ่อขุนรามคาเเหงมไี ม่ครบ ๔๔ ตวั ตัวทข่ี าด ไปคอื ศ ษ ฬ ฮ ๕.ตวั เลขไทยมีไม่ครบสิบตัว มีเพยี งเลข ๑ -๗ เท่าน้ัน ๖.ตัวอกั ษรสมัยพ่อขุนรามคาเเหงมีการเปลย่ี นเเปลงเเก้ไขรูปเเละ วธิ ีเขยี นหลายคร้ัง บางรูปอาจเปลย่ี นไปมาก บางรูปยงั มีเค้าเดิม อยู่จนเป็ นรูปอกั ษรปัจจุบนั

เนือ้ หาจากศิลาจารกึ ทง้ั ๓ ตอน ตอนที่ ๑ ต้งั เเต่ด้านท่ี ๑ บรรทดั ท่ี ๑ - ๑๘ กล่าวถงึ พระราชประวตั พิ ่อขุนรามคาเเหงมหาราช ตอนที่ ๒ เร่ิมจากบรรทดั ท่ี ๑๘ ด้านท่ี ๑ เเละด้านท่ี ๒ ท้งั หมด จนถงึ บรรทดั ที่ ๑๑ ของด้านที่ ๓ เล่าถงึ เหตุการณ์ต่างๆ ขนบธรรมเนยี มของอาณาจกั รสุโขทยั การสร้างวดั พระศรีมหาธาตุ เมอื ง ศรีสัชนาลยั การสร้างพระเเท่นมนงั ศิลาบาตร เเละการประดษิ ฐ์ตวั อกั ษรไทยสมยั พ่อขุนรามคาเเหง ตอนท่ี ๓ เร่ิมจากบรรทดั ที่ ๑๒ ด้านที่ ๓ จนจบด้านท่ี ๔ กล่าวสรรเสริญพระเกยี รตขิ องพ่อขุน รามคาเเหงเเละกล่าวถงึ การขยายอาณาเขตของอาณาจกั รสุโขทยั ทเ่ี เผ่ไพศาล ** ตอนที่ ๑ สันนษิ ฐานว่าน่าจะเป็ นพระราชนิพนธ์ของพ่อขุนรามคาเเหง เพราะใช้สรรพนามว่า \"ก\"ู ** ตอนที่ ๒ เเละตอนที่ ๓ น่าจะมีผู้อน่ื มาช่วยเเต่งต่อ เพราะใช้สรรพนามเเทนพระองค์ว่า \"พ่อขุน รามคาเเหง