โรคและแมลงศัตรูพืชเศรษฐกิจที่สำคัญ

คู่มือปฏบิ ตั ิงานเจา้ หน้าทสี่ ่งเสรมิ การเกษตร โรคและแมลงศตั รพู ชื เศรษฐกิจทสี่ �ำคญั กรมสง่ เสริมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์

คมู่ ือปฏบิ ตั งิ านเจ้าหนา้ ท่ีส่งเสริมการเกษตร ท่ปี รึกษา เรยี บเรยี ง นางพรรณพิมล ชัญญานุวัตร โรคและแมลงศัตรพู ชื เศรษฐกิจที่ส�ำคญั นางลาวัลย์ จีระพงษ์ อธบิ ดีกรมสง่ เสรมิ การเกษตร นางศภุ ลกั ษณ์ กลบั น่วม นายน�ำชยั พรหมมชี ยั นางสาวแสนสุข รตั นผล รองอธบิ ดีกรมส่งเสริมการเกษตร ฝา่ ยบรหิ าร นางสาวเบญจมาภรณ์ ลิม้ ประเสรฐิ นายวทิ ยา อธิปอนนั ต์ สำ� นักพัฒนาคุณภาพสนิ ค้าเกษตร รองอธบิ ดกี รมสง่ เสริมการเกษตร ฝา่ ยวชิ าการ นายสรุ พล จารุพงศ ์ จัดท�ำ รองอธบิ ดีกรมส่งเสริมการเกษตร ฝา่ ยส่งเสริม และฝึกอบรม นางอมรทพิ ย์ ภิรมยบ์ รู ณ์ นางสกุ ญั ญา อธิปอนนั ต์ นางสาวอจั ฉรา สุขสมบรู ณ์ ผอู้ ำ� นวยการส�ำนกั พฒั นาคณุ ภาพสนิ คา้ เกษตร นายพงษเ์ พชร วงศ์โสภา นายพรชยั พรี ะบูล นางสาวอ�ำไพพงษ์ เกาะเทียน ผูส้ �ำนกั พฒั นาการถ่ายทอดเทคโนโลยี นางสาวรัฐฐา ศรญี าณลักษณ์ นางนดิ า สกั กทตั ตยิ กุล สำ� นกั พฒั นาการถา่ ยทอดเทคโนโลยี ผ้อู ำ� นวยการสว่ นสง่ เสริมและเผยแพร่ คมู่ ือปฏิบตั งิ านเจา้ หนา้ ที่สง่ เสริมการเกษตร โรคและแมลงศตั รพู ืชเศรษฐกจิ ที่ส�ำคญั พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1 : สิงหาคม 2556 จำ� นวน 10,000 ฉบบั พมิ พ์ท่ี : โรงพมิ พ์ชมุ นุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จ�ำกดั

พชื ผักเศรษฐกจิ ของประเทศไทย ืพช ัผก พืชผกั ทมี่ ักพบการระบาดของโรคและแมลงศัตรพู ืชมีหลายตระกูล ดงั น้ี 1. ผกั ตระกูลกะหลำ�่ ได้แก่ กวางต้งุ ผกั กาดขาวปลีและผักกาดเขียวปลี กะหล่�ำดอก กะหล�่ำปลี คะนา้ 2. ผกั ตระกลู แตง ได้แก่ ฟกั ทอง มะระ แตงกวา 3. ผกั ตระกูลถว่ั ได้แก่ ถว่ั ฝักยาว และถ่ัวลนั เตา 4. ผกั ตระกลู พริกและมะเขือ ไดแ้ ก่ พริก และมะเขือเทศ มะเขือ 5. ผักตระกลู อ่ืน ๆ ไดแ้ ก่ หนอ่ ไมฝ้ รง่ั ขา้ วโพดฝกั อ่อน กระเจ๊ียบเขียว และหอม-กระเทยี ม

กวางตุ้ง กา้ น ส่วนของพชื ยอด ใบ หนอนกระทผู้ กั ด้วงหมดั ผัก หนอนกระทหู้ อม ืพช ัผก หนอนเจาะยอดกะหล�่ำ หนอนกระทู้ผัก ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนกัดกินตาม ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : กัดกินใบหรอื เขา้ ท�ำลายบริเวณก้าน และมักเข้าท�ำลาย ส่วนยอดและจะถกั ใยคลุมตวั ภายในยอดและล�ำตน้ เป็นหยอ่ ม ๆ ทำ� ให้ใบ และกา้ นเปน็ รูพรุน สงั เกตจากรอยกนิ เปน็ ทางหรอื มลู หนอนทถี่ า่ ยทง้ิ ไว้ เขา้ ดกั แดต้ ามเศษพชื บนดนิ หรอื ในดนิ โดยมใี ยหอ่ หมุ้ หนอนใยผกั การทำ� ลายพบมากในฤดรู อ้ นตามแหลง่ ปลกู ผกั คะนา้ ทวั่ ไป ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตัวหนอนจะกัดกินผิวด้านล่างใบจนเกิดเป็นรูพรุน และมกั เข้าไปกัดกินในยอดผักทก่ี �ำลงั เจรญิ เติบโต พบมากในชว่ งทีม่ อี ากาศรอ้ น ดว้ งหมัดผัก ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : กัดกินโคนต้น ท�ำให้เห่ียว ไม่เจริญเติบโตและตาย จะกัดกนิ บรเิ วณผวิ ใบด้านล่าง ทำ� ให้เปน็ รูพรนุ หนอนกระทหู้ อม ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนกัดกินใบออ่ นและยอด และจะเคลอ่ื นยา้ ยกดั กนิ ทุกสว่ นของพชื และท�ำใหผ้ วิ ใบเหลอื แต่เน้ือเยอ่ื และเกิดเป็นรพู รุนควบค่กู นั ด้วย

กวางตุ้ง ส่วนของพชื ยอด กา้ น ใบ ืพช ัผก โรคเน่าคอดิน อาการ : เป็นแผลช�้ำท่ีโคนต้นในระดับดิน เนื้อเยื่อตรงแผลเน่าและแห้งไปอย่างรวดเร็ว ถ้าถูก แสงแดดทำ� ให้ตน้ กลา้ หัดพับตน้ จะเหี่ยวแหง้ ตายในเวลารวดเรว็ ต้นกลา้ จะคอ่ ย ๆ เห่ียวแหง้ ตาย และขยายบรเิ วณออกไปเป็นวงกลม โรคราน้ำ� คา้ ง โรคราน�้ำค้าง อาการ : เปน็ จดุ สเี หลอื งบนใบ และขยายออกเปน็ เหลยี่ มในระหวา่ ง เส้นใบ บริเวณใต้ใบท่ีต�ำแหน่งของแผลจะมีเส้นใยสีขาวเกาะ เปน็ กล่มุ และมสี ปอรเ์ ปน็ ผงสีด�ำ ถ้าเปน็ มาก ๆ แผลจะลามไปทงั้ ใบ ท�ำให้ใบแห้งตาย โรคน้ีระบาดได้ตั้งแต่ระยะที่เป็นต้นกล้า จนเจริญเตบิ โตเต็มที่ โรคใบจุด อาการ : ใบมแี ผลวงกลมสนี �้ำตาลซอ้ นกันหลายชัน้ รอบ ๆ แผล เป็นสีเหลืองขนาดของแผลท้ังใหญ่และเล็ก บนแผลมีผงสีด�ำ เนอ้ื เยอื่ บมุ๋ ลงไปเลก็ นอ้ ย มกั จะเปน็ ทใ่ี บแกท่ อี่ ยตู่ อนลา่ งของลำ� ตน้ โรคใบแหง้ หรอื โรคเน่าด�ำ อาการ : เร่ิมแรกส่วนใหญ่จะเกิดที่ขอบใบ โดยเนื้อใบตรงส่วน ท่ีเช้ือเข้าท�ำลาย จะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองและลุกลามเข้าไปยัง สว่ นกลางของใบ เปน็ รูปสามเหล่ยี ม โดยยอดของสามเหลยี่ มนน้ั อยู่ท่ีเส้นกลางใบ บางครั้งอาการอาจเริ่มแสดงที่ปากใบพืชท�ำให้ เกิดการปื้นเหลืองบนใบ เน้ือเย่ือตรงกลางแผลจะค่อยๆ ตาย เปล่ียนเป็นสนี �้ำตาล พบมากในสภาพทีม่ ีความชื้นสูง

กะหล่�ำดอก สว่ นของพชื ยอด บรอ๊ คโคล่ี กา้ น ใบ ืพช ัผก หนอนคืบกะหล่�ำ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ในระยะแรกตวั หนอน จะกดั กนิ ทผ่ี ิวใบ เมื่อตวั หนอนโตขน้ึ จะกดั กนิ ใบ ทำ� ให้เปน็ รอยแหว่งเหลือแตก่ ้าน หนอนใยผัก หนอนใยผัก ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตวั หนอนจะกัดกนิ ผิวด้านลา่ งใบจนเกิดเปน็ รูพรนุ และมักเข้าไปกัดกิน ในยอดผักที่ก�ำลงั เจริญเติบโต พบมากในชว่ งทีม่ ีอากาศร้อน หนอนกระท้ผู กั ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : กัดกินใบ ท�ำให้ใบเกิดเป็นรูพรุน ก้าน หรือเขาทําลายในดอก มักจะ เขา ทําลายเป็นหยอ่ ม ๆ ตลอดฤดกู ารปลกู โรคเน่าคอดิน หนอนเจาะยอดกะหลำ่� อาการ : เปน็ แผลชำ้� ทโ่ี คนตน้ ในระดบั ดนิ เนอ้ื เยอื่ ตรงแผลเนา่ และแหง้ ไปอยา่ งรวดเรว็ ถา้ ถกู แสงแดด ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนกัดกิน ทำ� ใหต้ ้นกลา้ หดั พับต้นจะเหี่ยวแหง้ ตายในเวลารวดเร็ว ตน้ กล้าจะคอ่ ย ๆ เหีย่ วแหง้ ตาย และขยาย ตามสว่ นยอดและจะถกั ใยคลมุ ตวั ภายในยอดและ บริเวณออกไปเป็นวงกลม ล�ำต้น สังเกตจากรอยกินเป็นทางหรือมูลหนอน ทีถ่ ่ายท้งิ ไว้ เขา้ ดกั แด้ตามเศษพชื บนดนิ หรือในดิน โรคเน่าดาํ โดยมีใยห่อหุ้มพบการท�ำลายตามแหล่งปลูก ผกั คะน้าทัว่ ไป พบมากในชว่ งฤดูร้อน อาการ : ใบจะแห้งจากด้านขอบใบเข้าไปเป็นรูปสามเหล่ียมท่ีมีปลายแหลมชี้ไปท่ีเส้นกลางใบ บนเนอื้ เยอื่ ทแ่ี หง้ จะมเี สน้ ใยสดี าํ เหน็ ชดั เจน อาการใบแหง้ จะลกุ ลามไปจนถงึ เสน้ กลางใบและลกุ ลาม โรคเน่าเละ ลงไปถึงก้านใบ ทําให้เกดิ อาการใบเหลอื งเหีย่ วและแหง้ ตาย อาการ : ระยะแรกจะพบเป็นจุดช้�ำหรือฉ่�ำน�้ำ โรคเนา่ เละ ทบ่ี รเิ วณดอก ตอ่ มาจดุ เหลา่ นข้ี ยายออก เปลยี่ นเปน็ สีน�้ำตาลถึงด�ำ เน้ือเยื่อบริเวณแผลมีลักษณะ เปน็ เมอื กเยม้ิ มกี ลน่ิ เหมน็ เมอื่ เปน็ มาก ๆ ทำ� ใหด้ อก เกิดอาการเนา่ เละเป็นสนี ้�ำตาลดำ� ไปทัง้ ดอก

กะหล�่ำปลี สว่ นของพืช กา้ น ใบ ยอด หนอนใยผกั ืพช ัผก ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตัวหนอนจะกัดกินผิวด้านล่างใบจนเกิดเป็นรูพรุนและมักเข้าไปกัดกินในยอดผักที่ก�ำลัง หนอนใยผัก เจริญเติบโต พบมากในชว่ งที่มอี ากาศรอ้ น หนอนกระทผู้ กั ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : กดั กนิ ใบ ท�ำใหใ้ บเกดิ เป็นรูพรนุ กา้ น หรอื เขา ทาํ ลายในดอก มักจะเขา ทําลายเป็นหย่อม ๆ ตลอดฤดูการปลูก โรคเน่าดาํ หนอนเจาะยอดกะหล่�ำ อาการ : ใบจะแห้งจากด้านขอบใบเข้าไปเป็นรูปสามเหลี่ยมท่ีมี ปลายแหลมช้ีไปที่เส้นกลางใบ บนเน้ือเยื่อที่แห้งจะมีเส้นใยสีดํา ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนกัดกินตาม เหน็ ชดั เจน อาการใบแหง้ จะลกุ ลามไปจนถงึ เสน้ กลางใบและลกุ ลาม สว่ นยอดและจะถกั ใยคลมุ ตวั ภายในยอดและลำ� ตน้ ลงไปถึงก้านใบ ทําใหเ้ กิดอาการใบเหลอื งเหีย่ วและแห้งตาย สงั เกตจากรอยกนิ เปน็ ทางหรอื มลู หนอนทถ่ี า่ ยทง้ิ ไว้ โรคเนา่ ด�ำ เข้าดักแด้ตามเศษพืชบนดินหรือในดินโดยมีใย โรคเน่าคอดนิ หอ่ หมุ้ พบการท�ำลายตามแหลง่ ปลกู ผกั คะนา้ ทวั่ ไป อาการ : เปน็ แผลชำ้� ทโ่ี คนตน้ ในระดบั ดนิ เนอื้ เยอื่ ตรงแผลเนา่ และแหง้ ไปอยา่ งรวดเรว็ ถา้ ถกู แสงแดด พบมากในช่วงฤดูรอ้ น ท�ำให้ต้นกล้าหัพับต้นจะเห่ียวแห้งตายในเวลารวดเร็ว ต้นกล้าจะค่อย ๆ เห่ียวแห้งตาย และขยาย บริเวณออกไปเปน็ วงกลม โรคเนา่ เละ โรคเน่าเละ อาการ : ระยะแรกจะพบเป็นจุดช�้ำหรือฉ่�ำน้�ำ ทบี่ รเิ วณดอก ตอ่ มาจดุ เหลา่ นขี้ ยายออก เปลย่ี นเปน็ สีน้�ำตาลถึงด�ำ เน้ือเย่ือบริเวณแผลมีลักษณะ เปน็ เมอื กเยม้ิ มกี ลนิ่ เหมน็ เมอื่ เปน็ มาก ๆ ทำ� ใหด้ อก เกดิ อาการเนา่ เละเป็นสีนำ�้ ตาลดำ� ไปทั้งดอก

คะน้า สว่ นของพืช ก้าน ใบ ยอด ืพช ัผก หนอนกระทูผ้ ัก ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : กัดกนิ ใบ หรือเขา้ ท�ำลายบริเวณก้าน และมักเขา ทาํ ลายเป็นหย่อม ๆ ทำ� ใหใ้ บและกา้ นเปน็ รูพรุน หนอนใยผัก ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั หนอนจะกดั กนิ ผวิ ดา้ นลา่ งใบจนเกดิ เปน็ รพู รนุ และมกั เขา้ ไปกดั กนิ ในยอดผกั ทก่ี �ำลงั เจรญิ เตบิ โต พบมากในชว่ งทม่ี อี ากาศรอ้ น โรคเน่าคอดนิ หนอนเจาะยอดกะหลำ่� อาการ : สว่ นใหญม่ กั ทำ� ลายบรเิ วณโคนตน้ ทำ� ใหเ้ ปน็ แผลเปน็ แผลชำ้� ทโี่ คนตน้ ในระดบั ดนิ เนอื้ เยอื่ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : หนอนกัดกินตาม ตรงแผลเน่าและแห้งไปอยา่ งรวดเร็ว ถา้ ถกู แสงแดดทำ� ให้ต้นกลา้ หักพบั ต้นจะเหีย่ วแห้งตายในเวลา สว่ นยอดและจะถกั ใยคลมุ ตวั ภายในยอดและลำ� ตน้ รวดเร็ว ตน้ กล้าจะคอ่ ย ๆ เหีย่ วแหง้ ตาย และขยายบรเิ วณออกไปเปน็ วงกลม สงั เกตจากรอยกนิ เปน็ ทางหรอื มลู หนอนทถ่ี า่ ยทงิ้ ไว้ เข้าดักแด้ตามเศษพืชบนดินหรือในดินโดยมีใย ห่อหมุ้ พบการทำ� ลายตามแหลง่ ปลกู ผกั คะนา้ ทว่ั ไป พบมากในช่วงฤดรู อ้ น โรคราน�้ำค้าง อาการ : เข้าท�ำลายบริเวณใต้ใบ อาการจะปรากฎเป็นจุดขาวซีดบนใบ ต่อมาแผลขนาดใหญ่ขึ้น แผลซีดสฟี างข้าว ยบุ ตัวลง แผลมขี นาดใหญร่ ปู รา่ งไม่แนน่ อน เม่ือพลกิ ดใู ต้ใบในตอนเช้าทม่ี อี ากาศชืน้ จะพบสว่ นของเชอื้ เจริญเปน็ ขยุ สขี าวฟขู ้นึ บรเิ วณใต้ใบ แผลอาการมักเร่ิมแสดงที่ใบล่าง ๆ โรคราน�้ำค้าง โรคใบจดุ อาการ : อาการจะปรากฎที่ใบล่างของล�ำต้น โดยเร่ิมแรกพบเป็นจดุ สีเหลืองซีดขนาดเลก็ ตอ่ มาแผล จะขยายใหญ่ขึน้ และแห้งเปน็ สนี ้�ำตาลอ่อน มีลักษณะคอ่ นข้างกลม โรคเนา่ ดำ� อาการ : ท�ำลายบริเวณใบและก้านใบในต้นที่เป็นโรค ขอบใบแห้งไปตามเส้นใบเป็นรูปสามเหล่ียม เนอื้ เยอ่ื ส่วนหนึ่งแหง้ จะเหน็ เสน้ ใบเป็นสีด�ำ ทำ� ใหใ้ บเหลอื งและแหง้ ลกุ ลามเข้าไปยงั เสน้ กลางใบ กา้ นใบ โรคใบจุด

ผกั กาดขาวปลี สว่ นของพืช ยอด ืพช ัผก ผกั กาดเขยี วปลี กา้ น ใบ หนอนกระทผู้ กั หนอนใยผัก ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวหนอนจะกัดกินผิวด้านล่างใบจนเกิดเป็นรูพรุนและมักเข้าไปกัดกิน ในยอดผักท่ีก�ำลังเจริญเติบโต พบมากในชว่ งที่มีอากาศรอ้ น หนอนกระทู้ผัก ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : กัดกินใบหรือเข้าท�ำลายบริเวณก้าน และมักเข้าท�ำลายเป็นหย่อม ๆ ทำ� ให้ใบ และกา้ นเปน็ รพู รนุ เพลยี้ อ่อน ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ตวั ออ่ นและตวั เตม็ วยั โดยการดดู นำ้� เลยี้ งจากพชื ทง้ั ยอด ใบออ่ น ใบแก่ ช่อดอก ลักษณะอาการที่เห็นได้ชัด คือ ยอดและใบจะหยิกงอ เมื่อเพล้ียอ่อนเพ่ิมขึ้นเร่ือย ๆ พืชก็ จะเห่ยี ว ใบผักจะถูกท�ำลาย จะคอ่ ย ๆ มสี เี หลอื งและร่วงหลน่ ล�ำตน้ จะแคระแกรน ถา้ ท�ำลายชอ่ ดอก จะทำ� ให้ดอกรว่ งหล่นหลุด ท�ำใหผ้ ลผลติ ลดลง หนอนใยผกั หนอนคืบกะหล่�ำ หนอนเจาะยอดกะหลำ�่ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ในระยะแรกตวั หนอน ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนกัดกินตาม จะกดั กนิ ทผ่ี ิวใบ เมอ่ื ตัวหนอนโตขน้ึ จะกัดกนิ ใบ สว่ นยอดและจะถกั ใยคลมุ ตวั ภายในยอดและลำ� ตน้ ทำ� ให้เปน็ รอยแหวง่ เหลอื แต่กา้ น สงั เกตจากรอยเศษเปน็ ทางหรอื มลู หนอนทถ่ี า่ ยทงิ้ ไว้ เข้าดักแด้ตามเศษพืชบนดินหรือในดินโดยมีใย หอ่ หมุ้ พบการท�ำลายตามแหลง่ ปลกู ผกั คะนา้ ทวั่ ไป พบมากในช่วงฤดูรอ้ น

ผกั กาดขาวปลี ส่วนของพชื ยอด ืพช ัผก ผกั กาดเขยี วปลี กา้ น ใบ โรคเน่าคอดนิ โรคเนา่ ดํา อาการ : ใบจะแห้งจากด้านขอบใบเข้าไปเป็นรูปสามเหล่ียมที่มีปลายแหลมชี้ไปที่เส้นกลางใบ บนเนอ้ื เยอื่ ทแี่ หง้ จะมเี สน้ ใยสดี าํ เหน็ ชนั เจน อาการใบแหง้ จะลกุ ลามไปจนถงึ เสน้ กลางใบและลกุ ลาม ลงไปถึงก้านใบ ทาํ ให้เกิดอาการใบเหลอื งเหย่ี วและแหง้ ตาย โรคเนา่ คอดิน อาการ : เปน็ แผลชำ้� ทโี่ คนตน้ ในระดบั ดนิ เนอ้ื เยอื่ ตรงแผลเนา่ และแหง้ ไปอยา่ งรวดเรว็ ถา้ ถกู แสงแดด ทำ� ใหต้ น้ กล้าหกั พับต้นจะเห่ยี วแห้งตายในเวลารวดเรว็ ต้นกล้าจะค่อย ๆ เหย่ี วแหง้ ตาย และขยาย บริเวณออกไปเป็นวงกลม โรคเห่ยี ว โรคเนา่ เละ อาการ : ใบลา่ งเหลือง เหีย่ วแหง้ ซกี ใดซีกหนงึ่ อาการ : ระยะแรกจะพบเป็นจุดช้�ำหรือฉ�่ำน้�ำ ใบเบี้ยว งอไปขา้ งท่ีใบเหยี่ ว ตอ่ มาใบทางซีกน้ัน ทบ่ี รเิ วณดอก ตอ่ มาจดุ เหลา่ นข้ี ยายออก เปลย่ี นเปน็ จะเห่ียวเพิ่มขึ้น และเหี่ยวท่ัวต้นในเวลาต่อมา สีน้�ำตาลถึงด�ำ เน้ือเย่ือบริเวณแผลมีลักษณะเป็น หรือผักเจริญเติบโตแต่เพียงซีกเดียวก่อนแล้ว เมือกเย้ิมมีกล่ินเหม็น เม่ือเป็นมาก ๆ ท�ำให้ดอก เหี่ยวตาย เมื่อถอนดูรากจะขาดหลุดจากล�ำต้น เกดิ อาการเน่าเละเป็นสีนำ้� ตาลดำ� ไปทัง้ ดอก เพราะผุเปื่อยเป็นสีน้�ำตาล ในดินเหนียวและ ดนิ ทรายมักพบโรคนม้ี าก

แตงกวา สว่ นของพชื แตงร้าน ยอด ใบ ดอก ผล เพลี้ยไฟ ืพช ัผก ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ตวั เตม็ วัยดูดน้�ำเลย้ี งท่ีใบ ดอกออ่ น และยอดอ่อน ท�ำให้ใบไหม้มว้ นหงิกงอรูปรา่ งผิดปกติ เป็นกระจุก มสี ีสลบั เขยี วเปน็ ทาง เปน็ พาหะนำ� เชอื้ ไวรสั พบมากในช่วงทม่ี อี ากาศแหง้ แล้ง ฝนทง้ิ ช่วงตดิ ตอ่ กันเป็นเวลานาน เพลย้ี ออ่ น ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดูดกินน้�ำเลี้ยงท่ีใบและยอดอ่อน ท�ำให้ใบม้วนต้นแคระแกร็นมักพบมาก ในช่วงอากาศรอ้ น และแหง้ แล้งซึง่ เป็นตอนทพี่ ชื ขาดน้�ำ โรคใบดา่ ง ดว้ งเตา่ แตง โรคราแป้ง ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ตวั เตม็ วยั กดั กนิ ใบและดอกของพชื ตระกลู แตง โดยกัดใบให้เป็นวงก่อน จากนั้นจึงกินส่วนท่ีอยู่ในวงจนหมดเกิดเป็นรู ตามใบ บางคร้ังกัดกินบริเวณโคนต้น ท�ำให้เป็นแผลรอยการกัดกินและ อาจเป็นพาหะของโรคเหีย่ วที่เกิดจากเช้ือแบคทีเรียด้วย โรคราน�้ำคา้ ง ดว้ งเตา่ เตง แมลงวันแตง อาการ : เกดิ เป็นจดุ สเี หลอื งกระจายไปทัว่ บนใบแกท่ ีอ่ ยู่ลา่ ง ๆ ของลำ� ตน้ หรือใบท่ีอยู่ด้านในทรงพุ่ม แล้วค่อยลามไปยังส่วนบนเกิดเป็นแผลเล็ก ๆ ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : แมลงวนั จะเจาะ รวมตวั กันจะพบเหน็ เสน้ ใยเช้อื ราละเอียดสเี ทาออ่ น ขน้ึ ปกคลุมอยใู่ ต้ผิวใบ ผวิ ผลพชื ตระกลู แตง เพอื่ วางไขล่ งในผลหนอน ใบที่ตดิ เชื้อจะตายแต่ยังคงต้งั อยู่ เมอ่ื ฟกั ออกมาจากไขจ่ ะเจาะกนิ อยภู่ ายในผล ของพชื ตระกูลแตงทำ� ให้ผลเน่าเสีย โรคใบด่าง อาการ : ใบดา่ งสีเขยี วเข้มสลับสีเขียวออ่ นหรือดา่ งเขยี วสลับเหลอื งเนือ้ ใบ ตะปุ่มตะป�่ำ มลี กั ษณะนูนเปน็ ระยะ ๆ ใบหงิกเสยี รูปร่าง โรคราแป้ง อาการ : มักเกิดใบล่างก่อนในระยะท่ีผลโตแล้ว บนใบจะพบราสีขาว คล้ายผงแปง้ คลมุ อยู่เปน็ หย่อม ๆ กระจายทั่วไป เม่อื รุนแรงจะคลุมเต็มผิวใบ ทำ� ให้ใบเปลย่ี นเป็นสเี หลืองแลว้ แห้งตาย

บวบ ส่วนของพชื ราก ใบออ่ น ใบแก่ ยอด ผล ด้วงเตา่ แตง ด้วงเตา่ แตง ืพช ัผก ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตัวเต็มวัยกัดกินใบ หากเกิดการระบาด รนุ แรงทำ� ใหช้ ะงักการทอดยอดได้ ตัวอ่อน อาศัยอยู่ในดินโดยกัดกินราก บวบทถ่ี ูกเตา่ แตงเขา้ ทำ� ลายจะทำ� ใหผ้ ลผลิตลดลงและผลมขี นาดเล็กลง โรคราน�้ำคา้ งของบวบเหลี่ยม โรคราน�้ำค้าง อาการ : เรมิ่ แรกจะพบเปน็ จดุ สเี หลอื ง ซดี ขนาดเลก็ ทางดา้ นหนา้ ใบ จดุ ดงั กลา่ ว จะขยายออกเปน็ รปู เหลยี่ มตามลกั ษณะ ของเส้นใบ เมื่อพลิกดูใต้ใบในเวลาเช้า จะพบเขม่าสีเทาด�ำตรงบริเวณแผล แผลมีลักษณะแห้งยุบตัวลง เม่ือแผล รวมกนั มาก ๆ จะทำ� ใหเ้ กดิ อาการใบไหม้

ฟกั ทอง สว่ นของพืช ใบออ่ น ใบแก่ ยอด ผล โรคดอกเนา่ เพลย้ี ไฟ โรคเถาเห่ียว ืพช ัผก ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : อาการ : ใบในเถาจะเห่ยี วลงทีละใบ อาการ : บริเวณที่เป็นโรคจะเป็นจุด ดูดน�้ำเลี้ยงท่ียอดอ่อนและ จากปลายเถามาโคนเถา ถ้าเอามีด สีด�ำขนาดเท่าหัวเข็มหมุด ฉ่�ำน้�ำและ ใตใ้ บอ่อน ท�ำใหย้ อดหดส้นั เฉือนเถาท่ีเหี่ยวดูตามความยาว โรคดอกเนา่ เนา่ เละ มักเป็นโรคบรเิ วณยอดอ่อน ๆ และยอดที่ก�ำลังมีดอกโดยยอดจะมี ปล้องถ่ี ยอดชูตั้งข้ึน หรือ จะเห็นว่า กลางล�ำต้นในเถาฉ่�ำน้�ำ สีซีดกว่ายอดปกติ ต่อมายอดและ เรียกว่า โรคยอดตง้ั (ไอ้โตง้ ) มากกวา่ ปกติ ผลอ่อนจะแห้ง พบโรคน้ีในเวลาที่มี ถ้าพ่ึงเริ่มเป็นใหม่ๆ แล้วมี ฝนตกชกุ และมนี ำ้� คา้ งหรอื หมอกลงจดั ฝนตกหรือให้น�้ำทั่วถึงเพลี้ย ไฟจะหายไป โรคโคนแตกยางไหล โรคเถาเหย่ี ว อาการ : ผลฟักทองท่ตี ิดเชื้อรอยแผล จะขยายใหญ่และมีสีด�ำอย่างรวดเร็ว และเกิดการยุบท่ีแผล ไม่สามารถ เกบ็ มาใช้ประโยชนไ์ ด้ โรคราน้�ำคา้ ง โรครานำ้� คา้ ง อาการ : พบอาการใบแก่มีแผล สเี หลอื งกระจายอยทู่ วั่ ไป รปู รา่ งแผล มเี หลย่ี มมมุ เมอ่ื พลกิ ดแู ผลทดี่ า้ นหลงั ใบมักจะพบอาการมีผงสีขาวเกาะอยู่ บนใบแก่คล้ายมีคนเอาผงแป้ง มาโรยไว้ ต่อมาเน้ือใบจะเริ่มเหลือง และแห้งตาย โรคราน้�ำค้างมักจะพบ ในชว่ งฤดหู นาวหรอื ชว่ งทม่ี อี ากาศเยน็

มะระ ส่วนของพชื ยอด ใบ ดอก ผล ืพช ัผก เพลยี้ ไฟ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตวั เต็มวัยดูดน�้ำเล้ยี งทใี่ บ ดอกอ่อน และยอดออ่ น ท�ำใหใ้ บไหม้ม้วนหงิกงอรปู รา่ งผดิ ปกติ เปน็ กระจุก มสี ีสลบั เขียวเปน็ ทาง เปน็ พาหะนำ� เชอ้ื ไวรสั พบมากในช่วงทีม่ อี ากาศแห้งแลง้ ฝนทิง้ ชว่ งตดิ ตอ่ กันเป็นเวลานาน เพลยี้ ออ่ น เพล้ยี ออ่ น แมลงวันแตง ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินน�้ำเล้ียงที่ใบและยอดอ่อน ท�ำให้ใบม้วน ลักษณะการท�ำลาย/ ตน้ แคระแกรน็ มกั พบมากในชว่ งอากาศรอ้ น และแหง้ แลง้ ซงึ่ เปน็ ตอนทพี่ ชื ขาดน�้ำ อาการ : แมลงวนั จะ เจาะผิวผลพืชตระกูล ดว้ งเต่าแตง ด้วงเตา่ แตง แตง เพื่อวางไข่ลง ในผลหนอนเมื่อฟัก ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวเต็มวัยกัดกินใบและดอก ออกมาจากไข่จะ ของพืชตระกลู แตง โดยกัดใบให้เป็นวงก่อน จากนัน้ จงึ กนิ เจาะกินอยู่ภายในผล สว่ นทอี่ ยใู่ นวงจนหมดเกดิ เปน็ รตู ามใบ บางครง้ั กดั กนิ บรเิ วณ ของพืชตระกูลแตง โคนตน้ ทำ� ใหเ้ ปน็ แผลรอยการกดั กนิ และอาจเปน็ พาหะของ ท�ำให้ผลเนา่ เสยี โรคเหย่ี วที่เกิดจากเชือ้ แบคทเี รยี ด้วย โรคราน้�ำค้าง โรคราน้�ำค้าง อาการ : เกิดเป็นจดุ สีเหลืองกระจายไปทวั่ บนใบแก่ท่อี ย่ลู า่ งๆ ของล�ำต้นหรอื ใบท่อี ยดู่ ้านในทรงพุ่ม แล้วคอ่ ยลามไปยงั ส่วนบนเกิดเป็นแผลเลก็ ๆ รวมตวั กนั จะพบเห็นเส้นใยเช้อื ราละเอยี ดสเี ทาออ่ น ข้นึ ปกคลมุ อยใู่ ตผ้ ิวใบใบทต่ี ิดเชือ้ จะตายแตย่ งั คงตง้ั อยู่ โรคเหยี่ ว อาการ : ใบลา่ งเหลอื ง และเหยี่ วตายอย่างรวดเรว็ ทั้งเถา บางต้นจะมีรอยแตกหรอื รอยชำ้� สีนำ้� ตาล ตามเถาหรือตามโคนกา้ นใบก่อนจะตาย โรคราแปง้ อาการ : มักเกิดใบล่างก่อนในระยะที่ผลโตแล้ว บนใบจะพบราสีขาวคล้ายผงแป้งคลุมอยู่ เป็นหยอ่ ม ๆ กระจายท่ัวไป เม่อื รุนแรงจะคลมุ เตม็ ผวิ ใบทำ� ใหใ้ บเปลยี่ นเป็นสเี หลอื งแล้วแห้งตาย

มันฝรั่ง ส่วนของพชื ใบ ล�ำตน้ หัว ราก ืพช ัผก ไส้เดอื นฝอยรากปม ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ล�ำตน้ สนั้ แคระแกรน็ ใบเหลอื ง แก่เร็ว บางคร้ังอาจพบอาการต้นเห่ยี วตอนกลางวัน และกลับฟ้ืนตวั ในตอนเยน็ รากเกิดปม เมอื่ มนั ฝรง่ั เริ่มลงหวั ไสเ้ ดือนฝอยกจ็ ะเข้าทำ� ลายหัวอกี ท�ำใหต้ ดิ หัวนอ้ ยลง และผิวไม่เรยี บ เกดิ ปมุ่ ปมเหมอื นหูด โรคใบไหม้ โรคใบไหม้ ไส้เดอื นฝอยรากปม อาการ : ใบจะเกดิ แผลเปน็ จดุ ฉำ�่ นำ�้ ทรงกลม แลว้ ลกุ ลามขยายจนเปน็ แผลใหญ่ ภายใน 2-3 วนั ตรงกลางแผลจะแหง้ เป็นสนี ้�ำตาล ขอบแผลเปยี กชื้นเปน็ สีด�ำ รอบ ๆ ขอบแผล เมือ่ อากาศชน้ื หรอื หมอกลงจดั จะเกิดเส้นไย มีสปอร์สขี าว หรอื เทาทวี่ งรอบนอกของแผลบรเิ วณใตใ้ บ แผลจะเรมิ่ เกดิ ทป่ี ลายใบหรอื ขอบใบ ท่ีลำ� ตน้ และกง่ิ ก้านมแี ผลสีน�้ำตาลหรือด�ำ เมือ่ เป็นแผลมากจนรอบลำ� ตน้ และ ก่ิงก้าน จะท�ำให้เกิดการหกั พับและแหง้ ตาย ที่หัว ผิวเปลอื กมนี �้ำตาล เม่อื ผา่ ดู จะพบเน้ือเย่ือหัวรอบนอกแห้งเป็นสีน้�ำตาล หัวมันฝรั่งมักเกิดติดเช้ือรา ที่ถูกน้�ำฝนชะจากใบและล�ำต้นลงไปในดินบริเวณแผลมักมีเชื้อจุลินทรีย์ ชนดิ อนื่ เขา้ รว่ มทำ� ลาย และทำ� ใหเ้ กดิ อาการเนา่ เพม่ิ ขนึ้ ทงั้ ในแปลงและระหวา่ ง การเกบ็ รกั ษา โรคใบด่าง โรคเน่าด�ำ อาการ : ใบบิดเบย้ี ว ปลายใบม้วน อาการ : อาการเนา่ ด�ำจะปรากฏที่ต้น หลงั จากเชอื้ เข้าท�ำลายมนั ฝรัง่ ในดนิ ตกลง ใบดา่ งเหน็ ไดช้ ดั เจน ตน้ แคระ โดยมีอาการเน่าเละ สว่ นมากจะเกดิ ทห่ี วั ท่ีติดกบั ก้านหวั ต้นอ่อนท่ีเปน็ โรค แกร็น ในพันธุ์ที่อ่อนแออาจท�ำให้ จะแคระแกรน็ เหลอื งซีด มว้ นงอราบกับดินและตายในท่ีสุด เกิดอาการยอดแห้งตาย โรคเนา่ เละ อาการ : ผิวจะนมิ่ สดี ำ� และมีอาการเนา่ เละปรากฏอยขู่ ้างในหวั นอกจากนี้ ถ้าสภาพความช้ืนสูง ส่วนของแผลจะอ่อนนุ่มและมีเมือก ถ้าสภาพอากาศ แห้ง แผลจะแห้ง เน้ือเยื่อยุบตัวลง ล�ำต้นคอดผิดปกติ และต้นท่ีเป็นโรค จะมีกลน่ิ เหมน็ และหักล้มง่าย

ถัว่ ฝกั ยาว สว่ นของพืช ฝกั เมล็ด ล�ำตน้ ใบ ดอก เพล้ียออ่ น ืพช ัผก หนอนแมลงวันเจาะต้น ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : หนอนชนดิ นี้จะเขา ทําลายต้นถวั่ ต้ังแต่ถั่วฝกั ยาวเริม่ งอกทําให้ใบเหี่ยวเฉาแหง้ ตาย ในขณะที่ แดดจัดจะพบบริเวณใบอ่อนเม่ือทําลายแล้วจะเกิดจุดสีเหลืองซีด ถ้าระบาดมากใบจะแห้ง ตัวเต็มวัยจะวางไข่บริเวณ ขอ้ และยอดออ่ น ตวั หนอนเลก็ รปู รา่ งรี สขี าว ลกั ษณะทห่ี นอนทาํ ลายจะเกดิ รอยแตก ใบรว่ ง และเฉาเหยี่ วตายไปในทส่ี ดุ เพล้ยี ออ่ น ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : เขาทําลายยอดอ่อนและฝักของถ่ัวฝักยาว โดยดูดกินนํ้าเล้ียงทําให้ต้นแกร็น ดอกร่วง ไมต่ ดิ ฝัก และหากฝักอ่อนถกู ดูดกนิ นา้ํ เลี้ยงจะทําให้ไดฝ้ กั ขนาดเลก็ ลง ระบาดรนุ แรงในสภาพอากาศแหง้ แล้ง โรคใบจดุ หนอนเจาะฝกั ถ่ัว อาการ : แผลแหง้ เป็นวงกลมหรือเกือบจะกลม ตรงกลางแผลมีจดุ สดี ําเลก็ ๆ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : กดั กนิ ภายในดอก ซึ่งเป็นกลุ่มของเชื้อรา และเรียงเป็นวงกลมซ้อนกัน มักจะเกิดกับใบแก่ ทําให้ดอกร่วงก่อนติดฝัก เมื่อหนอนโตข้ึน ทอี่ ยู่ตอนล่าง แพร่ระบาดได้ดใี นสภาพทีม่ ฝี นตกชกุ ความชน้ื ในอากาศสงู จะเจาะเข้าไปกัดกินภายในดอก ทําให้เกิด ดอกรว่ ง เกดิ ความเสยี หายอยา่ งรนุ แรง ในชว่ ง โรคใบจุด โรคราสนิม ฤดแู ลง้ ของทกุ ปี อาการ : ใต้ใ บเป็นจดุ สีสนิม หรือนํา้ ตาล แดงขนาดเลก็ ใบทเ่ี ปน็ โรคมาก จะมองเหน็ หนอนเจาะฝักถ่ัว เปน็ ผงสีนา้ํ ตาลแดง โรคนีม้ กั จะเกดิ กับใบ แกท่ างตอนลา่ งของลาํ ตน้ ออ่ น แลว้ ลามขน้ึ ดา้ นบน มกั จะเรม่ิ พบเมอื่ ตน้ ถว่ั อยใู่ นระยะ ออกดอก ถ้าเป็นรุนแรงมากจะทําให้ โรคราสนิม ใบแหง้ รว่ ง

ถั่วลนั เตา ส่วนของพืช ล�ำตน้ ใบ ดอก ฝัก เมลด็ หนอนแมลงวนั เจาะต้น ืพช ัผก ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ตวั เตม็ วยั เป็นแมลงวนั ขนาดเลก็ สดี ำ� วางไข่ในส่วนเนอื้ เย่อื ถัว่ ลนั เตาและดดู กนิ นำ�้ เลย้ี งทซี่ ึมออกมาจากเนอ้ื เยือ่ ที่ถูกทำ� ลาย จากการวางไข่ หนอนจะเจาะ เขา้ ไปกัดกนิ ภายในส่วนต่าง ๆ ทำ� ให้ตน้ กล้าถวั่ ลนั เตาตาย ถ้าเป็นตน้ โตจะท�ำใหเ้ ถา ก่งิ ต้นเหีย่ ว ใบรว่ ง หนอนกระทูห้ อม ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวเต็มวัยวางไข่ใต้ใบถ่ัวลันเตา เม่ือฝักเป็นตัวหนอนจะท�ำความเสียหายรุนแรง โดยกัดกินทุกส่วนของถั่วลันเตา หนอนโตเตม็ ที่จะเข้าดักแดใ้ นดนิ ทำ� ใหใ้ บเหลอื แต่เนอ้ื เย่ือและเปน็ รใู นทสี่ ดุ โรคเหย่ี ว หนอนเจาะฝักถั่ว อาการ : ใบบริเวณโคนต้นเหลือง แล้วแห้งลามข้ึนสู่ส่วนบน ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ตวั เตม็ วัยวางไข่ จนแห้งตายทั้งต้น ส่วนของล�ำต้นเห่ียวแห้งไปด้วย ล�ำต้น เปน็ ฟองเดยี่ วบนกลบี ดอกถว่ั ลนั เตา ตวั หนอน ตรงบริเวณคอดินหรือเหนือดินเล็กน้อย มักมีสีแดงหรือสีคล�้ำ จะแทรกระหว่างรอยต่อของกลีบดอกกัดกิน กว่าส่วนอื่น เกิดกระจายเป็นหย่อม ๆ เริ่มแสดงอาการเมื่อ เกสรภายในดอก เมอื่ โตขนึ้ จะเจาะรแู ละเขา้ ไป ถั่วลันเตาอายุประมาณ 1 เดอื น กดั กินอยู่ภายในฝกั ท�ำใหฝ้ ักเสีย โรคเหี่ยว หนอนเจาะฝกั ถว่ั โรคราแปง้ อาการ : เร่ิมแรกใบบริเวณโคนต้นปรากฏผงสีขาวเกาะอยู่ท้ังบนใบและใต้ใบ ล�ำต้นและกิ่งจะเริ่ม แสดงอาการจากบรเิ วณโคนตน้ เชน่ กนั แลว้ คอ่ ย ๆ ลามสงู ขน้ึ ไปเรอ่ื ย ๆ อาการโรคทร่ี นุ แรงเหน็ ไดช้ ดั เจนวา่ ตน้ ถ่วั ลนั เตาขาวโพลนไปทัง้ ตน้ จนกระท่ังต้นถว่ั จะแหง้ ตาย โรคนส้ี ามารถแพรก่ ระจายได้โดยตดิ ไปกบั เมล็ดพันธ์ุ

พรกิ ราก ล�ำตน้ และก่ิง สว่ นของพชื ดอก ผล เพลีย้ ไฟ ใบ เพลีย้ ไฟ ืพช ัผก ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดดู นำ้� เลยี้ ง ยอด ใบออ่ น ตาดอก ท�ำใหใ้ บหงกิ มว้ นขน้ึ ดา้ นบน พน้ื ใบเปน็ คลนื่ เปน็ รอยสนี ำ�้ ตาล ใบและดอกรว่ ง ลกั ษณะผลผิดปกติ เพล้ยี ไฟอาจระบาดได้ท่ัวไป พบมากที่สุดคือฤดรู ้อน แหง้ แล้ง แมลงวนั ผลไม้ หนอนเจาะสมอฝ้า ย เจาะผลพริก ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ทําลายพริกโดยการกัดกิน ดอก และผลพรกิ ทําให้ ผลผลติ เสยี คณุ ภาพ หนอนกระทู้ผัก ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : กัดกินใบ ก้าน ดอก และผล ทําความเสียหาย ซึ่งการเขาทําลายมักเกิดเป็นหย่อม ๆ ตามจุดท่ีตัวเต็มวัยเพศเมียวางไข่ และ มกั แพรร่ ะบาดได้รวดเรว็ ตลอดทัง้ ปี ทำ� ให้ใบขาด ดอกหลุด และผลเป็นรู หนอนกระทหู้ อม ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนเมื่อฟักออกจากไข่จะกัดกินผิวใบ บริเวณ สว่ นตา่ งๆ ของพรกิ เปน็ กลมุ่ กดั กนิ ทกุ สว่ นของพชื เชน่ ใบ ดอก และผลพรกิ ผลผลติ จะเสยี หายและคุณภาพ เพล้ยี ออ่ น เพลี้ยออ่ น แมลงวนั ผลไมเ้ จาะผลพรกิ ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดดู น้าํ เลยี้ งใบบิด พบนํ้าเหนียว ลักษณะการท�ำลาย/ ตามใบ บางครัง้ จะมรี าดาํ ข้ึน อาการ : เห็นรอย เปน็ ทางภายในผลพรกิ เน่ืองจากตัวอ่อน กดั กนิ ผลพรกิ ผลพรกิ ที่ถูกท�ำลายจะเกิด อาการเนา่

พริก ส่วนของพชื ราก ล�ำต้นและกงิ่ ใบ ดอก ผล โรคเนา่ หรือต้นเนา่ โรคกงุ้ แหง้ หรอื โรค ืพช ัผก แอนแทรคโนส อาการ : ใบจะเหลอื งและรว่ ง โคนตน้ และรากจะเนา่ เปอ่ื ยเปน็ สนี ำ้� ตาล ต้นพริกจะเห่ียวตาย อาการจะแตกต่างกับโรคพริกหัวโกร๋น คือ อาการ : มักเกิดบน ยอดจะไม่หลุดร่วงไป โรคน้ีมักเกิดในดินที่ขาดแคลนอินทรีย์วัตถุ ผลพรกิ ทแ่ี กเ่ ตม็ ท่ี โดย ดนิ ท่ีเปน็ กรดจัด หรอื ดนิ ทเ่ี ปน็ ดนิ เหนียว เป็นแผลบุ๋มลึกลงไป ลักษณะวงรี หรือ โรคยอดแหง้ และกิ่งไหม้ ว ง ก ล ม สี น้� ำ ต า ล ถา้ ลกุ ลามเปน็ แผลใหญ่ อาการ : สว่ นยอด ใบออ่ น ดอกและผลออ่ นจะเนา่ เปน็ สีน้�ำตาล จะท�ำให้ผลเน่าและ รว่ งหลน่ ระบาดได้ดี โรคยอดแห้งและ โรคเห่ยี วจากเชอ้ื รา ในพน้ื ทที่ มี่ คี วามชนื้ สงู กิ่งไหม้ อาการ : อาการใบเหี่ยวเหลืองจากตอนล่างของล�ำต้นลามขึ้นบนต้น โรคผลเน่า จนใบเหลอื งหมด ใบรว่ งและตน้ เห่ียวตาย โรคก้งุ แห้ง หรอื โรค อาการ : ผลพริกจะมี โรคใบจุด แอนแทรคโนส แผลและเนา่ เมอื่ แผล แห้งลงจะมีเชื้อรา อาการ : ใบพรกิ ร่วงก�ำหนด ถ้าเกดิ กับต้นกล้าพรกิ ตน้ กลา้ จะแหง้ ตาย โดย หลายชนิดมาเจริญ จะเร่ิมแสดงอาการเป็นจุดขนาดเล็ก ต่อมาจุดท่ีเกิดขึ้นและขยายวงกว้าง ภายหลัง ท�ำให้ผล จนเปน็ แผลขนาดใหญ่ ตรงกลางแผลจะแห้งบางเป็นสีเทาออ่ นหรือน�้ำตาล เนา่ เสยี ชว่ งทมี่ สี ภาพ ขอบแผลสีน�้ำตาลแก่หรือน�้ำตาลอมแดงแผลท่ีเกิดขึ้นบนใบอาจลุกลาม ของอากาศช้ืนเช้ือรา มารวมตดิ กันเปน็ แผลใหญ่ และหลุดร่วงไป พบไดท้ ่วั ไป ทกุ ชว่ งการปลูก ท่ีเข้าท�ำลายผลพริก ที่เป็นโรคนี้จะขึ้น โรคใบจดุ ปกคลมุ ทว่ั แผลคลา้ ย กับก�ำมะหยีส่ ีด�ำ

มะเขือ ส่วนของพืช ใบ ยอด/ล�ำตน้ ผล หนอนเจาะผล หรือหนอนเจาะยอด ืพช ัผก ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั หนอนเจาะเขา้ ทำ� ลาย ที่ยอดและที่ผลของมะเขือ ท�ำให้ยอดเหี่ยว หักพับ หนอนเจาะผล หรอื หนอนเจาะยอด ผลเป็นรู เน่าเสยี รว่ งหลน่ เพล้ียไฟ เพลีย้ ไฟ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ผลมะเขือเปราะพบว่าจะเกิดรอยด้านเป็นสีสนมิ หรือสีน้�ำตาล หรอื ที่ชาวบา้ นเรียกว่าโรคข้กี ลาก เมอ่ื ผลมะเขอื โตขนึ้ ทาํ ใหผ้ ลผลติ ตกตำ่� สาํ หรบั ใบของมะเขอื เปราะเมอ่ื ถกู เพลยี้ ไฟทาํ ลาย จะเกดิ รอยแผลสนี ำ้� ตาล ในสว่ นของ ยอด ดอก ตาออ่ นไม่เจรญิ เตบิ โต หากเปน็ ในระยะทพี่ ชื ขาดน้�ำอาจจะทาํ ใหพ้ ชื ตายได้ โรคใบด่างเหลอื ง อาการ : ยอดออ่ นเริม่ เหลืองทลี ะยอดก่อนจนเหลอื งหมดทั้งตน้ ผลแสดงอาการเหลืองด่างลาย บดิ เบี้ยว เลก็ กว่าปกติ สว่ นใบจะดา่ งลายเหลืองสลับเขียว ตน้ ชะงกั การเจรญิ เติบโต โรคผลเน่า อาการ : ผลมะเขือเทศมีลักษณะช้�ำเหมือน น�้ำร้อนลวก แล้วเปล่ียนเป็นสีน้�ำตาลเข้มหรือด�ำ เม่ือโรคระบาดมากขึ้น ผลที่เป็นโรคจะเน่า และที่ บริเวณติดดิน มักมีเส้นใยของเชื้อราสีขาว ฟู ค่อนขา้ งเหนยี ว โรคผลเน่า

มะเขือเทศ ส่วนของพชื ใบ ล�ำต้น กา้ นดอกและชอ่ ดอก ผล แมลงหวข่ี าว เพลยี้ อ่อน หนอนเจาะผลมะเขือเทศ ืพช ัผก ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : พบว่ามะเขือเทศ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ทําใหต้นเห่ียว ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนชนิดนี้ ทม่ี อี ายุ 8-12 สปั ดาห์ จะเปน็ โรคใบหงกิ มากทส่ี ดุ และชะงกั การเจรญิ เตบิ โตเปน็ พาหะนาํ โรคไวรสั เมื่อออกจากไข่แล้วกินใบ ดอกเม่ือหนอนโตข้ึนมา ซ่ึงเม่ือเขย่าต้นมะเขือเทศจะพบแมลงหว่ีขาว ทสี่ าํ คัญของมะเขือเทศ จะเจาะเข้าในผล ส่วนใหญ่เจาะใกล้กับบริเวณข้ัว บินออกมา ตัวอ่อนและดักแด้อาศัยอยู่ใต้ใบ ของผลทําใหเ้ สียคณุ ภาพ เปน็ พาหะนาํ โรคไวรสั ทสี่ าํ คญั พบการเขา้ ท�ำลาย เพล้ียออ่ น ทุกระยะการเจรญิ เติบโต หนอนเจาะผลมะเขอื เทศ ไรแดง ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดา้ นทอ้ งใบมองเหน็ เป็นจุดสีแดงเล็ก ๆ ใบเหลืองและต้นทรุดโทรม เร็วกว่าปกติ พบการเข้าท�ำลายทุกระยะ การเจริญเติบโต เพล้ยี ไฟ เพล้ยี ไฟ ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ตวั อ่อนและตัวเต็มวยั จะดูดน�้ำเลีย้ งจากใบพชื ทาํ ใหเ้ ห็นเป็นแผลสีน�้ำเงินและเปล่ยี นเป็นสีเหลือง น�้ำตาลและขยายกว้างออกใบแห้งตายในที่สุด ถ้าทําลายดอกทําให้ดอกไม่ติดผล ผลท่ีติดจะร่วงต้ังแต่ยังอ่อน จะระบาดมาก ในช่วงอากาศร้อน แหง้ แลง้

มะเขือเทศ ส่วนของพืช ใบ ล�ำตน้ กา้ นดอกและชอ่ ดอก ผล โรคใบเหยี่ ว ืพช ัผก อาการ : เหยี่ วในขณะทใี่ บยงั เขยี ว ใบลเู่ หย่ี วเปน็ บางกง่ิ ในเวลากลางวนั และฟน้ื เปน็ ปกตใิ นเวลากลางคนื เชอื้ จะลกุ ลามขยายไปกงิ่ อนื่ ๆ เมอ่ื อาการรนุ แรง จะเห่ยี วถาวรทงั้ ต้น และยนื ต้นตายในท่ีสดุ ท�ำใหค้ ณุ ภาพและผลผลิตท่ีไดม้ ปี ริมาณลดลง โรคแผลจดุ อาการ : แผลบนใบมขี นาดเลก็ เกดิ เปน็ วงไมค่ อ่ ยชดั เจน แผลมกั มสี เี หลอื งลอ้ มรอบ อาการบนผลเปน็ จดุ เลก็ กระจายอยทู่ วั่ ไป แผลมสี คี รมี หรอื นำ้� ตาลออ่ น โรคนี้พบมากในภาคเหนือ โดยเฉพาะในสภาพทม่ี ีความช้นื สูง โรคใบหงกิ เหลือง โรคแผลจดุ โรคใบไหม้ อาการ : ใบยอดหงิกเหลือง มว้ นงอ มขี นาดเลก็ ลง ยอดเป็นพุ่ม และตน้ แคระแกรน็ โรคนส้ี ามารถ ถ่ายทอดไดโ้ ดยวธิ ีทาบกิ่ง และมแี มลงหว่ีขาวเปน็ พาหะ โรคแห้งด�ำ อาการ : เรมิ่ ต้นจากจุดเหลีย่ มเลก็ ๆ สดี ำ� บนใบมะเขือเทศเมอ่ื อาการรนุ แรงแผลขยายขนาดใหญ่ และมีจ�ำนวนจุดมากข้ึนเนื้อใบเปลี่ยนเป็นสีเหลืองแห้งกรอบ และด�ำในท่ีสุดแต่ส่วนของล�ำต้น ยังเขียวอยู่ ไม่พบอาการบนล�ำต้นและผล เชื้อสาเหตุโรคนี้สามารถติดมากับเมล็ดพันธุ์ได้ ส่วนการระบาดในแปลงจะเกิดได้ รุนแรงและรวดเร็วเมอ่ื มคี วามช้นื และอณุ หภมู ิสูง โรคใบไหม้ อาการ : เกิดเป็นจุดฉ่�ำน�้ำสีเขียวเข้มเหมือนใบถูกน้�ำร้อนลวก รอยช้�ำน้ีจะขยายขนาดออกไป อย่างรวดเรว็ ทางด้านใต้ใบ โดยเฉพาะขอบๆ แผล จะสังเกตเห็นเสน้ ใยสขี าวอย่รู อบ ๆ รอยชำ้� นนั้ เมื่อเช้ือเจริญมากข้ึนใบจะแห้ง อาการท่ีก่ิงและล�ำต้นเป็นแผลสีด�ำ อาการบนผลมีรอยช้�ำ เหมอื นถูกนำ�้ รอ้ นลวก โรคนพ้ี บมากทางภาคเหนือในฤดูหนาว

กระเจยี๊ บเขียว ลำ� ตน้ และกิ่ง ส่วนของพชื ฝกั ใบ ดอก หนอนกระทหู้ อม หนอนกระทู้หอม ืพช ัผก ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : กัดกินทุกส่วนของพืช เช่น ก่ิง ก้าน ใบ และฝัก ท�ำใหฝักเป็นรู ไดร้ บั ความเสียหาย ระบาดรุนแรงในช่วงฤดูปลกู ตามแหลง่ ปลูกภาคกลางและภาคตะวันตก หนอนเจาะสมอฝา้ ย ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : บริเวณใบ ดอก ฝัก เปน็ รจู าก พบระบาดมากในชว่ งฤดูออกดอกและตดิ ฝกั เพล้ยี จกั จน่ั ฝา้ ย หนอนกระทผู้ ัก ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ขอบใบ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ท�ำลายดอก ฝัก เปล่ียนเป็นสีน้�ำตาลจนกระท่ังแดง เกิดเป็นรอยเจาะ เสียคุณภาพ ระบาดได้ตลอด และงอ ใบจะเห่ียวแห้งและร่วง ฤดปู ลกู หนอนกระทผู้ กั ในท่ีสุด ระบาดไดต้ ลอดฤดูปลกู แมลงหว่ขี าว ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : เสน้ ใบเหลอื ง เกิดอาการด่างเหลืองตามเส้นใบ ฝกั เปน็ สีเหลือง ระบาดตลอดฤดปู ลูก โรคฝักจุดหรอื ฝกั ลาย อาการ : พบจุดสีด�ำหรือสีน้�ำตาลเล็ก ขนาดเท่าปลายเข็มหมุดที่ผิวฝัก โรคใบจดุ แผลจะกระจายอยทู่ วั่ ไปและเพม่ิ มากขน้ึ เมอื่ การระบาดเพมิ่ มากขน้ึ แผลจะ มีขนาดใหญ่ขนึ้ ตดิ ต่อเปน็ ทางยาวสีน�้ำตาลเข้ม อาการ : เชื้อราเข้าท�ำลายที่ใบล่างของล�ำต้น และลุกลามเข้าไปสู่ยอด เมอ่ื พลกิ ดลู า่ งของใบจะพบเสน้ ใยสขี าวของราเปน็ ผงคลา้ ยแปง้ ถา้ ระบาดรนุ แรง โรคฝกั จุดหรอื แอนแทรคโนส จะมสี เี ทาปนดำ� ด้านหนา้ ใบเป็นแผลสเี หลอื งปนน�้ำตาล ใบร่วงและแหง้ ตาย ระบาดได้รวดเร็วในฤดูหนาว สภาพแวดล้อมที่มีความช้ืนสูง หมอก อาการ : เกิดแผลสีด�ำหรือน้�ำตาลเข้ม เป็นขีด ๆ เส้น ๆ ขอบแผลจะ และนำ้� คา้ งลงจัด มรี อยช�้ำ ผิวฝกั มลี กั ษณะบุ๋มหรอื ยบุ ตัวลงไป

หอม ใบ สว่ นของพืช ลำ� ต้น หวั กระเทยี ม เพลยี้ ไฟ เพลย้ี ไฟ ืพช ัผก ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ดดู นำ�้ เลยี้ งของใบกระเทยี ม ทำ� ใหใ้ บเปน็ จุดสีเทา หรือสเี งิน ตอ่ มาใบจะแห้งเป็น สนี ำ้� ตาลเหมอื นไฟไหมท้ ง้ั ตน้ กระเทยี ม ชะงกั การเจรญิ เตบิ โต ไรกระเทียม ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินน�้ำเล้ียงท่ีใบ มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า ภายในกาบใบทแี่ บนตดิ ดนิ หรอื บดิ มว้ นใบยอดกระเทยี มมกั พนั กนั ภายในตน้ และระหว่างตน้ บางครงั้ พบอาการด่างขาวบนใบกระเทียม ไรกระเทยี ม หนอนกระท้หู อม หนอนกระทหู้ อม ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนจะกัดกินท�ำลายทุกส่วนของพืช และ เจาะเขา้ ไปทำ� ลายในหลอดหอม ทำ� ใหใ้ บหอมเหลอื แตเ่ นอ้ื เยอ่ื ไมม่ คี ลอโรฟลิ ล์ สังเคราะห์แสงได้ โรคใบจุดสีม่วง หโนรคอในบกจรุดะทสูห้ มี อ่วมง อาการ : เปน็ จดุ แผลสขี าวบนใบ แลว้ แผลขยายกวา้ งออกเปน็ สเี นอ้ื ๆ หรอื นำ้� ตาลออ่ น ซงึ่ มขี อบสนี ำ้� ตาลหรอื น้�ำตาลอมม่วง ตอนกลางแผลเป็นสีน�้ำตาลด�ำ ใบท่ีมีแผลใหญ่จ�ำนวนหลายแผลจะหักพับลง ท�ำให้ใบแห้ง ต้นท่ีมแี ผลบนใบจ�ำนวนมาก จะท�ำใหต้ น้ ทรุดโทรมแห้งตายหมดไม่ลงหัว

หอม ส่วนของพืช หัว กระเทยี ม ใบ ล�ำตน้ โรคใบแหง้ ืพช ัผก อาการ : เป็นแผลจุดเล็กสีเขียวซีดบนใบ ต่อมากลายเป็นจุดแผลฉ�่ำน้�ำ ตอนเชา้ มลี ะอองละเอยี ดจบั อยบู่ นแผล เมอ่ื ถกู แสงแดดแผลจะแหง้ แผลจะเปน็ รูปรี เนือ้ เยื่อตรงกลางแผลจะบาง และจะแตกเปน็ ทางยาวลงมาตามเสน้ ใบ เรียกว่าโรคใบแตก ถ้าเป็นรุนแรงใบจะหักพับลง ใบพืชจะเหี่ยว มีสีเขียว อมเทาเหมอื นถกู นำ�้ รอ้ นลวกทำ� ใหใ้ บแห้งตายหมดทั้งต้น โรคใบไหม้ อาการ : เป็นจุดสีเหลืองอ่อนหรือน�้ำตาลอ่อนบนใบกระเทียม มีลักษณะ ฉ่�ำน�้ำ จุดเล็กจะขยายเป็นแผลรูปยาวรี แหลมหัวท้ายสีน�้ำตาลอ่อน หรือ นำ�้ ตาลอมมว่ ง เมอื่ มคี วามชนื้ ในอากาศสงู ทำ� ใหใ้ บกระเทยี มเปยี กชน้ื ตดิ ตอ่ กนั หลายวัน แผลจะขยายเร็ว เกิดเป็นอาการไหม้ต้ังแต่ปลายใบลงมา หรือไหม้ ทว่ั ทงั้ ใบ ใบกระเทยี มทเี่ ปน็ โรคใบไหมม้ กั จะพบอาการเปน็ รว่ มกบั โรคใบจดุ สมี ว่ ง โรคราสนิม อาการ : บนใบกระเทียมจะเกิดแผลเป็นจุดหรือขีดเล็กตามแนวความยาว ของใบ แผลมีลักษณะนูนกว่าระดับผิวใบเล็กน้อย มีสีเหลืองอมส้มท่ัวไป ทง้ั ดา้ นบนและระดบั ใตใ้ บ แผลจะขยายใหญข่ น้ึ และแตกปรอิ อก ปลอ่ ยสปอร์ สีเหลอื งอมสม้ พุ่งออกมาขา้ งนอก ทำ� ใหม้ ีลักษณะเป็นขยุ เปน็ ละอองคลา้ ย สสี นมิ กระจดั กระจายทว่ั ใบ ทมี่ แี ผลขยาย แผลจะเหลอื งและแหง้ ตายในทส่ี ดุ โรคแอนแทรกโนส อาการ : อาการบนใบ เริ่มแรกจะเกิดเป็นจุดสีเขียวหม่น ฉ่�ำน�้ำ แล้วขยายเป็นแผลรูปกลมหรือรี เนื้อแผลยุบ บนแผลมีน�้ำสีส้มอ่อนอมชมพู เม่ือแห้ง จะกลายเป็นตุ่มแข็งขนาดเล็กสีน้�ำตาลด�ำ อาการรุนแรงจะท�ำให้ใบหักพับลง ต้นแห้งหรือเน่าตาย อาการท่ีต้น ต้นจะแคระแกรน ไม่ลงหัว หัวลีบยาว มักพบแผลรูปรีบนล�ำต้น แผลยุบตัวและบนแผลจะมีสปอร์ของเช้ือราเป็นของเหลวสีส้มอมชมพู เมื่อแห้งจะกลายเป็นตุ่มสีด�ำเรียงกันเป็นวงหลายช้ัน เช่นเดียวกับอาการบนใบ

ข้าวโพด สว่ นของพชื ฝักออ่ น ใบ ลำ� ตน้ ดอก ฝกั มอดดนิ ืพช ัผก ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั เตม็ วยั เปน็ ดว้ งงวงขนาดเลก็ สเี ทาดำ� ทำ� ลาย กดั กนิ ใบทำ� ใหต้ น้ ออ่ นตาย หรอื ชะงกั การเจริญเติบโต ต้นที่รอดตาย จะทำ� ให้การเกบ็ เกี่ยวล่าชา้ พบมาก ในช่วงประสบปญั หาฝนแล้ง หนอนกระทผู้ ัก หนอนกระทผู้ กั ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ท�ำให้ใบเกิด ความเสยี หายเปน็ รพู รนุ หนอนจะทำ� ความเสยี หาย รุนแรง โดยกัดกินทุกส่วนของข้าวโพดฝักอ่อน ในระยะกลา้ โรครานำ้� ค้าง หรอื โรคใบลาย หนอนเจาะล�ำต้นขา้ วโพด หนอนเจาะลำ� ตน้ ข้าวโพด อาการ : ใบอ่อนจะมีทางสีขาว ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั เตม็ วยั เปน็ ผเี สอ้ื กลางคนื วางไขเ่ ปน็ กลมุ่ ซอ้ น เขยี วออ่ น หรือเหลืองออ่ น เกดิ จาก กันคล้ายเกล็ดปลา หนอนเจาะท�ำลายส่วนยอด ช่อดอกตัวผู้ และล�ำต้น ฐานใบถงึ ปลายใบ ทางดงั กลา่ วอาจจะ แต่ชอบเจาะเข้าท�ำลายภายในล�ำต้นมากกว่าส่วนอื่น ท�ำให้ต้นชะงัก ยาวติดต่อกันไปหรือขาดเป็นช่วง การเจริญเติบโต หักล้มได้ง่าย เมื่อมีการระบาดมากจะเข้าท�ำลายฝัก บางคร้ังพบลักษณะอาการเป็นปื้น พบในระยะข้าวโพดอายุ 20 วันถงึ เก็บเก่ียว สีขาวจากฐานใบไปยังปลายใบ ข้าวโพดท่ีเป็นโรคในระยะต้นกล้า โรคราน�้ำค้าง ตน้ ทเี่ ปน็ โรคเมอ่ื โตแลว้ อาจแหง้ ตาย ก่อนออกดอกออกฝัก ต้นที่สามารถ ออกดอกได้แต่จะไม่มีฝักหรือฝัก ไม่สมบูรณ์ มีเมล็ดจ�ำนวนน้อย หรอื ไมม่ เี มล็ดเลย

หนอ่ ไมฝ้ รงั่ ส่วนของพืช ยอด ลำ� ตน้ ใบ ืพช ัผก เพล้ยี ไฟ เพล้ยี ไฟ หนอนกระทหู้ อม ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ยอดมีสีเหลืองซีด ส่วนของล�ำต้นและก่ิงก้านมีรอยสีขาว และเปลย่ี นเป็นสีนำ้� ตาลเขม้ ยอดของหนอ่ ไมจ้ ะหงกิ งอ พบระบาดรนุ แรงในชว่ งฤดูร้อน หรือสภาพอากาศรอ้ นแห้งแลง้ หนอนกระท้หู อม ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนจะกัดกินล�ำต้น และใบท�ำให้ขาดร่วงและหักล้ม พบการระบาดทกุ ช่วงการปลูกไม่จำ� กัดฤดกู าล แต่มักจะกัดกินในระยะกลา้ มากที่สุด โรคลำ� ตน้ ไหม้ หนอนกระทูผ้ ัก อาการ : ก่ิงแห้งตาย และใบร่วง ภายหลังต้น ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนจะกัดกนิ บรเิ วณใบออ่ น และยอดออ่ น ท�ำให้เหลือเพียงกง่ิ กา้ น จะทรดุ โทรมและตายในทสี่ ดุ มักพบทำ� ลายหน่อไม้ฝรง่ั เสมอ ๆ พบการระบาดทกุ ช่วงการปลกู ไมจ่ �ำกดั ฤดกู าล สปอรข์ องเชอ้ื ราแพรก่ ระจาย ในช่วงฤดูฝน อากาศมี โรคหน่อเนา่ หรือเนา่ เละ โรคลำ� ตน้ ไหม้ ความชนื้ สงู สปอรถ์ กู นำ้� ฝนชะ อาการ : หนอ่ ออ่ นจะเกดิ จดุ ชำ�้ นำ�้ และเนา่ มลี กั ษณะ และลมพาจากต้นเป็นโรค เป็นน้�ำเมือกเยิ้ม กลิ่นเหม็นฉุน แผลจะยุ่ย ไปยังต้นปกติ และเป็นสีเทาหรือน�้ำตาลจาง ท�ำให้ต้นและส่วน ท่ีเหลืออื่น ๆ เกิดการติดเช้ือและเสียหายหมด ในเวลาอันรวดเร็ว โรคแอนแทรคโนส โรคแอนแทรคโนส อาการ : แผลจะยบุ ตวั เปน็ รอยบมุ๋ พบเชอ้ื ราเปน็ ตมุ่ หรอื จดุ เลก็ ๆ เรยี งซอ้ นกนั เปน็ วง สว่ นมากพบบรเิ วณโคนตน้ ทำ� ใหล้ ำ� ต้นหักล้มไดง้ ่าย โรคเนา่ เปยี ก อาการ : เกิดกับต้นอ่อนเร่ิมแตกก่ิงแขนงหรือยอดตรงปลายหน่อ ท�ำให้ฉ่�ำน�้ำสีเขียวเข้ม ต่อมายอดอ่อน จะมีสีเหลืองและเหี่ยว บนแผลจะมีเส้นใยราสีเทาอ่อนงอกข้ึนมาเป็น ก้านต้ังตรงสั้น ๆ ท่ีปลายโป่งออก เป็นหัวสีดำ� เลก็ ๆ อาการนา่ ลกุ ลาม รวดเรว็ มากในขณะที่ฝนตกชกุ ดนิ จะเน่ายุบ

ไมด้ อกเศรษฐกจิ ของประเทศไทย ∆ ไม้ดอกทม่ี กั พบการระบาด ของโรคและแมลงศตั รูพืชมหี ลายชนดิ ดงั น้ี 1. เบญจมาศ 6. มะลิ 2. กล้วยไม ้ 7. ปทุมมา 3. กหุ ลาบ 4. หน้าวัว 5. ดาวเรอื ง ไ ้มดอก

กล้วยไม้ ราก ลำ� ตน้ ใบ สว่ นของพืช ดอก/ชอ่ ดอก ยอด ไรแดง เพลี้ยไฟ เพลีย้ ไฟ ไรแดง ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ระยะ แรกผิวใบทีถ่ ูกทำ� ลาย ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดดู กนิ น้�ำเลยี้ ง จะเป็นจุดด่างขาวเลก็ ๆ มคี ราบสขี าวๆ คลา้ ยกับมฝี นุ่ จับ บ่ัวกลว้ ยไม้ ท�ำให้ดอกตูมชะงักการเจริญเติบโต เป็น อยู่ท่ีใบ ถ้าอาการรุนแรงอาจลุกลามจนถึงล�ำต้น กาบใบ เพลย้ี หอย สนี ำ�้ ตาลและแหง้ คากา้ นชอ่ ดอก สว่ นอาการ และราก ผวิ ใบบรเิ วณทถ่ี กู ทำ� ลายจะยบุ ลงและคอ่ ยๆ เปลย่ี น ท่ีดอกบานเร่ิมแรกจะเห็นเป็นรอยแผลสี เป็นสีนำ้� ตาล ใบจะแหง้ และรว่ งในเวลาตอ่ มา ซีดขาวท่ีปากหรือกระเป๋า และต�ำแหน่งของ กลีบดอกท่ีซ้อนกัน ต่อมาแผลจะกลายเป็น สีน้�ำตาลเรียกว่า “ดอกไหม้หรือปากไหม้” ดอกเหีย่ วแห้งง่าย บวั่ กลว้ ยไม้ ไ ้มดอก ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : โคนกลีบดอกตมู เปลีย่ นจากสเี ขยี ว กลายเปน็ สขี าว ทำ� ใหด้ อกตมู ชะงกั การเจรญิ เตบิ โต ตอ่ มามอี าการ เนา่ เหลือง ฉ�ำ่ นำ้� ดอกพองบวมทง้ั ดอกและหลดุ ร่วงจากชอ่ ดอก หากเป็นมาก ดอกตูมจะหลุดร่วงจนหมดจนเหลือแต่ก้านดอก ผปู้ ลกู เรียกแมลงชนดิ น้ีวา่ \"ไอ้ฮวบ\" หนอนกระทู้หอม ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนจะกัดกินทั้งใบและดอก ในระยะพืชยังเล็กจะท�ำให้พืชตายได้ ถ้าท�ำลายในระยะท่ีมีดอก จะท�ำให้ดอกเกดิ รอยแหว่ง ไมเ่ ปน็ ทต่ี อ้ งการของตลาด เพลยี้ หอย ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ทำ� ลายโดยกดั กินตาหนอ่ ตาดอก และชอ่ ดอก โดยปลอ่ ยเมอื กไวเ้ ปน็ ทางตามแนวเดนิ ของหอยทาก เปน็ สาเหตุใหเ้ ช้ือโรคหรอื เชือ้ ราเขา้ ทำ� ลายตอ่ ได้

กล้วยไม้ ราก ลำ� ตน้ สว่ นของพชื ยอด ดอก/ชอ่ ดอก ใบ โรคเนา่ ด�ำ หรอื โรคยอดเน่า อาการ : เข้าทำ� ลายกล้วยไม้ไดท้ กุ สว่ น ถ้าเชอื้ ราเข้าทำ� ลายทางราก รากจะเน่าแห้ง ซงึ่ มผี ลทำ� ใหใ้ บเหลืองและหลดุ รว่ ง ถ้าเข้าทำ� ลายทางยอดจะทำ� ให้ยอด เนา่ เป็นสีนำ้� ตาล เมือ่ จบั จะหลดุ ติดมอื ได้ง่าย ในระยะรุนแรงเชือ้ ราจะลกุ ลามเขา้ ไปในลำ� ต้น เมอ่ื ผ่าดจู ะเห็นเปน็ สีดำ� หรอื น้ำ� ตาลเข้มตามแนวยาวของต้น โรคนี้จะแพร่ระบาดได้ง่ายและรวดเรว็ พบระบาดในฤดูฝนหรือช่วงท่มี คี วามช้ืนสงู โรคเน่าแห้ง อาการ : ท�ำลายบริเวณรากแล้วแพร่ไปยังส่วนเหนือโคนต้นขึ้นไป ส่วนที่ถูกท�ำลายจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองและ สีน้�ำตาล เนื้อเย่ือจะแห้งและยุ่ย ถ้าอากาศชื้นมากๆ จะเห็นเส้นใยสีขาวแผ่บริเวณโคนต้น จะเห็นเม็ดกลมๆ ขนาดเลก็ สนี ำ�้ ตาลคลา้ ยเมลด็ ผกั กาดเกาะอยตู่ ามโคนตน้ ถา้ ทำ� ลายทใ่ี บจะทำ� ใหใ้ บเนา่ เปน็ สนี ำ้� ตาล เมอื่ อากาศแหง้ จะเหี่ยวและร่วงตายไปในที่สุด พบมากในฤดฝู น โรคใบป้ืนเหลือง อาการ : ใบแก่บริเวณโคนต้นมีลักษณะเหลืองเป็นปื้นมีผงสีด�ำคล้าย ผงดินสอกระจายอยู่ ถา้ ทงิ้ ไว้ใบจะเหลืองด�ำทงั้ ใบ และหลดุ รว่ งจากต้น พบชว่ งตน้ ฤดูหนาว โรคใบป้นื เหลอื ง โรคใบจดุ โรคเน่าดำ� หรอื โรคยอดเน่า ไ ้มดอก โรคใบจุด อาการ : ใบจดุ ด�ำทว่ั ท้งั ใบ และจะเป็นสดี ำ� บุ๋ม โรคเน่าเละ อาการ : ระยะแรกเป็นจุดฉ�่ำน�้ำขนาดเล็กบนใบหรือหน่อ จะเปลี่ยน เป็นสีน�้ำตาลอ่อนและเน้ือเย่ือบวม คล้ายน�้ำร้อนลวก ถ้าความชื้นสูง ทำ� ใหเ้ กดิ อาการเนา่ เละ มกี ลน่ิ เหมน็ บดู ใบจะหลดุ ภายใน 2-3 วนั ทำ� ให้ กล้วยไมต้ ายได้ โรคแอนแทรกโนส โรคแอนแทรกโนส อาการ : ปลายใบแห้ง โรคใบไหม้ แผลสีน�้ำตาลเป็นวง ๆ ซ้อนกัน หลาย ๆ ช้ัน ลามจากปลายใบไปหาโคน

กหุ ลาบ ส่วนของพชื ล�ำตน้ ใบ ยอด ดอก หนอนเจาะตน เพลี้ยไฟ ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอน ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยจะดูดกินน้�ำเลี้ยงส่วนที่อ่อนของพืช เช่น ยอดอ่อน ตาดอก จะเจาะกนิ ไสด้ ลางและบรเิ วณทอ่ นำ้� ทำ� ใหด้ อกสีซดี เปน็ ทางขาว หรอื มีรอยสีนำ้� ตาล ทำ� ใหด้ อกและใบบดิ เบ้ียวเสียรูปทรง ของก่ิงหรือต้น ท�ำให้กิ่งและต้น แหง้ ตาย เพลี้ยออ่ น ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ดดู น�้ำเล้ียง หนอนเจาะดอก เพล้ียหอย จากใบอ่อน ยอดอ่อน ทำ� ให้ใบหงิกงอ เพล้ียออ่ น ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ทำ� ลาย กัดกินท�ำลายดอกเสียหาย โดยดดู นำ�้ เลย้ี งจากลำ� ตน้ เหน็ เปน็ จดุ หนอนกนิ ใบ ท�ำให้กลีบดอกเป็นแผล สีน�ำ้ ตาลอยู่บนก่ิง ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : กดั กนิ ใบท่ีเกาะอยู่ กนิ เน้ือใบด้านล่าง ดอกแคระแกรน็ เสยี รปู ทรง เทา่ นน้ั จนใบทถี่ ูกกัดกินมีลักษณะโปรง่ ใส เป็นรูแหวง่ เพลย้ี แปง หนอนเจาะดอก ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดดู กนิ นำ�้ เลย้ี งจากใบออ่ น ทำ� ใหใ้ บหงกิ งอ ไ ้มดอก ผง้ึ กัดใบ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ใบท่ีถูกกัดจะแหว่งเป็นรอยโค้งเป็น วงกลมหรือรูปไข่ ผึ้งไม่กินใบท่ีกัดเป็นอาหารแต่จะน�ำไปใช้ใน การสรา้ งรัง เพลีย้ ไฟ ไรแดง ไรแดง ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกิน น�ำ้ เล้ยี ง ทำ� ใหใ้ บแหง้ เหลืองและรว่ ง

กหุ ลาบ สว่ นของพชื ล�ำต้น ใบ ยอด ดอก โรคหนามดำ� โรคราแป้ง อาการ : เชื้อราจะเข้าท�ำลายแผล ท่ีเกิดจากรอยตัดหรือเด็ดหนามของ ก่ิงอ่อนแล้วลุกลามไปเร่ือย ๆ ตาม ก่ิงก้าน ท�ำให้กิง่ กา้ น เหยี่ วแหง้ ตาย โรคราสนิม โรคราแป้ง ไ ้มดอก โรคใบจดุ อาการ : เกิดที่ใบย่อย ยอดอ่อนและดอกอ่อนเท่าน้ัน ใบจะมีลักษณะเป็นผงสีขาวคล้ายแป้งเคลือบอยู่บนผิวใบ ทงั้ ดา้ นบนและใตใ้ บ ทำ� ใหใ้ บหงกิ งอ ถา้ เปน็ มากใบเปลย่ี นเปน็ สมี ว่ งหรอื ดำ� และรว่ ง ถา้ เปน็ ทด่ี อกตมู ดอกจะไมบ่ าน พบมากในอากาศกลางคนื หนาวและช้ืน ส่วนกลางวันอากาศอนุ่ และแห้ง โรคราสนิม อาการ : มจี ุดสีส้มด้านบนของใบ ส่วนใตใ้ บมผี งสีส้ม คล้ายผงแป้ง หากเป็นมากจะทำ� ให้ใบรว่ ง มกั เกดิ กับใบแก่ พบชว่ งฤดฝู น โรคใบจุด อาการ : มีจุดสีด�ำกลมบนใบ พบเฉพาะท่ีใบแก่ท�ำให้ใบเหลือง และร่วง พบมากในฤดฝู น โรคใบจุดสนี �้ำตาลหรอื โรคตากบ อาการ : เปน็ จดุ กลมสนี �้ำตาลขนาด 1/4 นิว้ ในแต่ละจุดเหน็ เสน้ ใย เป็นขุย ถ้าเปน็ มากใบจะเปลี่ยนเป็นสเี หลอื งและหลุดร่วง พืชชะงกั การเจรญิ เติบโต โรคใบดา่ ง อาการ : ใบด่างชัดเจน ทั้งแบบวงแหวน และเส้นแถบเหลือง ใบบดิ เบย้ี วผิดรปู ร่าง

ดาวเรือง ส่วนของพชื ราก ใบ ยอด ดอก แมงกระชอน เพลย้ี ไฟ ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินน้�ำเลี้ยงท่ียอดอ่อน ท�ำให้ใบหงิกงอแล้วห่อข้ึนไม่แตกใบใหม่ จะเห็นมีรอยขีด แมงกะชอนจะชอนไช ท�ำให้ราก ตามใบหรอื กลีบเล้ียงของดอก ดาวเรอื งเสียหาย ตน้ ดอกไม่สมบรู ณ์ ไรแดง หนอนกระทู้หอม ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินน้�ำเล้ียงบนใบพืชท่ีโดยท�ำลายจะแสดง ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : เขา้ ทำ� ลาย อาการเปน็ จดุ ดา่ งสเี หลอื ง ใบหงกิ งอหอ่ ลง พบมากในชว่ งฤดรู อ้ น อากาศรอ้ นจดั ในขณะที่ดอกเริ่มบานหนอนจะ กดั กนิ ดอกดาวเรอื ง ทำ� ใหด้ อกเสยี หาย หนอนชอนใบ ไมไ่ ดค้ ุณภาพ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอน จะกัดกนิ ผิวใบ ตัวหนอนทฟ่ี ักจากไข่ ไชชอนเปน็ ทางยาว สรา้ งอโุ มงคก์ ดั กนิ และขับถ่ายอยภู่ ายใน ใบทถ่ี กู ท�ำลาย หนอนกระทหู้ อม จะแสดงลกั ษณะแคระแกรน็ บดิ เบย้ี ว หนอนชอนใบ ไ ้มดอก

ดาวเรือง ราก ส่วนของพืช ดอก โรคดอกเน่า ใบ ยอด โรคใบจดุ โรคราแป้ง โรคดอกไหม้ อาการ : พบสปอร์ของเชื้อราเป็นฝุ่นสีขาวๆ ตามใบ ท�ำให้ใบหงิก ชะงัก อาการ : เกิดจากเช้ือราเข้าท�ำลาย การเจริญเตบิ โต ถ้าเปน็ มากอาจทำ� ใหต้ ้นตายในท่สี ุด ดอก ท�ำให้ดอกเป็นสีน�้ำตาล จนไม่สามารถเก็บเกีย่ วได้ โรคเหีย่ ว อาการ : ระยะแรกมีอาการคล้ายกับการขาดน้�ำ จะแสดงอาการเหี่ยว โรคดอกเนา่ ในตอนกลางวัน กลางคืนอาการจะปกติ หลังจากน้ัน ประมาณ 3 - 4 วัน อาการ : ดอกจะเนา่ เปน็ สนี ำ้� ตาล หาก ดาวเรอื งจะเหีย่ วท้ังต้น และตายในทสี่ ดุ มักเกิดชว่ งท่ดี อกก�ำลังเรมิ่ บาน เกิดในระยะเริ่มเป็นดอกตูมจะท�ำให้ ดอกไม่สามารถบานได้ ในระยะดอก โรคใบจดุ บานจะพบว่ากลีบดอกจะมีสีน้�ำตาล ลามเข้าไปทางโคนกลีบ ท�ำให้ดอก อาการ : ใบมีจุดสีขาว เน้ือเยื้อตรงกลางแผลแห้งและเปลี่ยนเป็นสีน้�ำตาล มีสีน้�ำตาลด�ำ เชื้อเข้าท�ำลายจาก อ่อน ใบท่ีมีหลายแผลจะค่อยๆ แห้งร่วงหล่น ท�ำให้ต้นทรุดโทรม พบมาก ดอกลามสลู่ ำ� ตน้ พบมากในชว่ งฤดฝู น ในช่วงฤดฝู น หรือในสภาพอากาศท่ีมีความช้ืนสงู หรือในสภาพอากาศที่มคี วามชน้ื สงู ไ ้มดอก

เบญจมาศ ล�ำตน้ สว่ นของพืช ดอก โรคใบแห้ง ใบ ยอด หนอนชอนใบ เพลย้ี ไฟ ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวเตม็ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ใบจะหงิกงอ เป็นคลื่นผดิ ปกติ มรี อยดา่ งสีขาว วัยจะวางไขภ่ ายในผิวใบ เมือ่ ฟักเป็น และสีน้�ำตาลแห้ง หากท�ำลายในดอกจะท�ำให้มีสีน้�ำตาลแห้ง ดอกบิดเบี้ยว ตวั หนอนจะชอนไชอย่ใู นใบท�ำใหเ้ กดิ เสยี คุณภาพ รอยเส้นสีขาว ท�ำให้ใบเสียหาย รว่ งหล่น โรคใบแหง้ อาการ : เรม่ิ แรกยอดจะเหี่ยวในเวลากลางวัน และฟ้ืนในเวลากลางคนื ตอ่ มายอดจะเน่าแห้งเปน็ สนี ้ำ� ตาล พบมาก ในสภาพอากาศร้อนและความช้นื สูง โรคราสนมิ ขาว ไ ้มดอก อาการ : เรม่ิ แรกเกดิ จดุ สีเหลอื งขนาดเล็ก บรเิ วณส่วนบนของใบ ซึง่ จะค่อยๆ ขยายใหญ่ขึ้น ส่วนใต้ใบทีต่ ำ� แหน่ง เดียวกันเร่ิมแรกจะเห็นจุดสีขาวนวล ต่อมาขยายใหญ่ขึ้นเป็นนูนกลมออกสีชมพู และเปลี่ยนเป็นสีขาว เมอ่ื เจรญิ เตม็ ท่ี ถา้ เปน็ มากจะทำ� ใหใ้ บมสี เี หลอื งและแหง้ ไปทว่ั ทง้ั ใบ ในดอกจะมกี ารไหมแ้ หง้ จากปลายกลบี ดอกเขา้ มา โรคใบจุด อาการ : ใบเป็นจุดสีน้�ำตาลไหม้ แผลค่อนข้างกลม เมื่อเป็นมากๆ แผล จะขยายใหญต่ ดิ กนั จนทำ� ใหใ้ บไหมแ้ หง้ และรว่ ง เปน็ ใบล่างขนึ้ มาจนถงึ ยอด พบมากในฤดูฝน

ปทุมมา ราก/หวั ส่วนของพืช ใบ ดอก ล�ำต้น/หนอ่ โรคเหยี่ ว หรอื โรคหัวเน่า อาการ : ใบแก่ท่ีอยู่ตอนล่างๆ จะห่อม้วนเป็นหลอดคล้ายอาการขาดน้�ำเห็นได้ชัดเจนในช่วงเช้า บริเวณโคนต้นและหน่อที่ แตกกอมาใหมม่ ีลกั ษณะช�ำ้ น้ำ� หรืออาการเนือ้ แก้ว อาการหอ่ มว้ นจะลกุ ลามจากใบล่างขนึ้ ไปใบบน ตอ่ มาใบมว้ นและมสี ีเหลอื งซดี ทง้ั ตน้ จากนั้นส่วนตน้ จะเนา่ หักพับ และบรเิ วณโคนต้นยบุ ตัว เมอ่ื ดึงจะออกจากตน้ ในทส่ี ดุ ต้นแหง้ ตาย สำ� หรบั หวั และราก มีลกั ษณะชำ�้ นำ�้ ชัดเจนโดยเฉพาะหวั พนั ธ์อุ ่อน สว่ นรากหาอาหารมลี ักษณะเน่าสีน้�ำตาลเข้ม มีคล�ำ้ ข้นึ เนา่ เหม็น เพลยี้ แป้ง โรคจดุ อาครีโมเนยี ม โรคจุด อาครโี มเนียม ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : อาการ : แผลจุดสนี ้ำ� ตาลขนาดเลก็ ยบุ ตวั กระจายท่วั ไปบนส่วนของก้านใบ และใบ ดูดกินน้�ำเลี้ยงหัวพันธุ์ใหม่ ท�ำให้ หวั พันธ์ใุ หม่ที่ได้ไมส่ มบรู ณ์ โรคจดุ สนิม เพลยี้ แป้ง อาการ : จุดแผลสนี �ำ้ ตาลคล้ายสีสนมิ ยบุ ตัวเลก็ น้อย ล้อมรอบดว้ ยบรเิ วณ เหลืองใสกระจายอยู่ท่ัวใบประดับ บางคร้ังพบบนก้านดอก และดอกอ่อน ที่ยังไม่บาน สภาพแวดล้อมเหมาะสมแผลเหล่าน้ีเชื่อมต่อถึงกันท�ำให้ ใบประดับแข็งและชอ่ ดอกปทมุ มาแห้งตายในเวลาตอ่ มา โรคจดุ โฟมา ไ ้มดอก อาการ : แผลขีดขวางใบ สีน�้ำตาล รูปร่าง โรคจุดสนมิ ไม่แน่นอน ในใบอ่อนแผลจะยุบตัวเล็กน้อย เมื่อแผลแก่จะมีสีน�้ำตาลด�ำ จะพบเช้ือราสร้าง ส่วนขยายพันธุ์เป็นจุดสีน้�ำตาลจนถึงสีด�ำ บนเนื้อเยอื่ แผล ด้วงสีนำ้� เงนิ อาการ : ตัวเต็มวัยและระยะตัวหนอนท�ำลายใบและดอกโดย ตัวหนอน กัดแทะกินบริเวณผิวหน้า และหลังใบ ใบอ่อนจะทะลุเป็นรูยาวระหว่าง เสน้ ใบ ใบแกท่ ะลุเปน็ รูยาวระหวา่ งเส้นใบ

มะลิ สว่ นของพืช ราก ล�ำตน้ ใบ ดอก โรครากเน่า หนอนเจาะลำ� ตน้ เพล้ียไฟ อาการ : ใบเหลือง เหย่ี วและท้งิ ใบ ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินน�้ำเล้ียงจากใบและดอก ท�ำให้ส่วนท่ี ต้นแห้งตาย ท่ีโคนต้นจะพบเส้นใย หนอนจะเจาะตรงบริเวณโคนต้น ถกู ทำ� ลายหงกิ งอ แคระแกรน็ เสยี รูปร่าง สีขาว เม่ือถอนต้นดูจะพบว่าราก อาการเริ่มแรกจะพบต้นมีใบเหลือง เนา่ เปอ่ื ย พบมากในสภาพดนิ ทเ่ี ปน็ กรด และหลุดรว่ ง ท�ำใหต้ ้นแหง้ ตาย ตรง หนอนกินใบ หนอนเจาะดอก และพื้นท่ีที่ปลูกซ�้ำเป็นเวลานาน บริเวณโคนต้น จะมีขุยไม้ที่เกิดจาก เกดิ กบั มะลทิ มี่ อี ายมุ ากกวา่ 1 ปขี นึ้ ไป การกดั กินของหนอนกองอยู่ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนพับใบเข้าหากัน แล้วซ่อนตัว หนอนเจาะเขา้ ไปในดอก กัดกินเกสร โรครากปม อยู่ในนั้น และกัดกินท�ำลายใบ พบใน ท�ำให้กลีบดอกช�้ำ เห็นมูลเป็นขุย ฤดูฝน ต่อมาดอกจะเปล่ียนเป็นสีน้�ำตาล อาการ : ใบจะมีสีเหลืองด่างทั่วทั้ง แหง้ และหลดุ รว่ ง ใบ คล้ายกับอาการขาดธาตุอาหาร เมอ่ื ถอนตน้ ดจู ะพบวา่ มรี ากปมเลก็ ๆ อยู่ทัว่ ไป โรคแอนแทรคโนส โรคแอนแทรคโนส ไ ้มดอก อาการ : ใบมีจดุ สนี ำ�้ ตาลอ่อน และ ขยายลกุ ลามออกไป ลกั ษณะเปน็ รอย วงกลมซอ้ นกนั ขอบแผลเปน็ สนี ำ้� ตาล แก่ หากแผลขยายใหญไ่ ม่มีขอบเขต ก�ำจัด จนดเู หมอื นโรคใบแหง้ หนอนเจาะดอก

หน้าววั ราก สว่ นของพืช ใบ ดอก/ปลี โรคเนา่ ด�ำ หรือใบแห้ง ล�ำต้น โรคเน่าด�ำ หรือใบแห้ง อาการ : เรม่ิ แรกทใี่ บเปน็ แผลฉำ�่ นำ้� ตอ่ มาแผลขยายเปน็ วงกลม ลกุ ลามใหญ่ บริเวณขอบแผลมีลักษณะช�้ำตามการเจริญของเส้นใยในที่สุดจะท�ำให้ ใบเน่าช้�ำ ส่วนการท�ำลายที่โคนต้นและราก ท�ำให้โคนต้นช�้ำเป็นสีน้�ำตาล รากเน่าด�ำ เมื่อดงึ ใบพชื เบา ๆ กา้ นใบจะหลุดออกจากต้นโดยงา่ ย โรคแอนแทรคโนส อาการ : แผลทใ่ี บและจานรองดอกเปน็ จดุ สนี ำ้� ตาลคอ่ นขา้ งกลม เมอ่ื มสี ภาพ อากาศรอ้ นช้นื แผลจะขยายขนาดใหญข่ ้ึน แผลเปน็ สนี ้ำ� ตาลเป็นวงซ้อนกัน ออกไปจากกลางแผล แผลท่ีปลีดอกเป็นจุดสีด�ำเล็ก ๆ และขยายเป็น รปู เหลย่ี มตามรปู ทรงของดอกยอ่ ย เมอ่ื รนุ แรงทำ� ใหป้ ลไี หมเ้ ปน็ สนี ำ้� ตาลถงึ ดำ� โรคลำ� ต้นและรากเนา่ ไ ้มดอก อาการ : เริ่มแรกใบลา่ งมีสเี หลืองและลามขน้ึ สใู่ บด้านบน ใบหลดุ งา่ ย บรเิ วณโคนตน้ หรือรากเปอื่ ยผุเปน็ สีน้ำ� ตาล มีเส้นใยสขี าวขนึ้ ปกคลุมกระถางและวสั ดปุ ลูก ท�ำใหว้ ัสดปุ ลูกเน่าเปอื่ ยงา่ ย โรคใบไหม้ อาการ : ขอบและใตใ้ บเปน็ จดุ ฉ่ำ� นำ�้ สนี ำ�้ ตาล และมสี ีเหลอื งที่ขอบลอ้ มรอบ แผล ขนาดของแผลจะแตกต่างกันออกไป ยังพบอาการแผลยาวสีน�้ำตาล จากปลายปลลี งมาและลกุ ลามเขา้ ไปในกา้ นดอกและจานรองดอกดว้ ย อาการ ต่อมาท่พี บคือ ใบแก่ จะเปลี่ยนสเี ป็นสีเหลืองด้านๆ เนือ่ งจากเชือ้ แบคทีเรยี ไปอดุ ทอ่ นำ�้ ทอ่ อาหาร เมอื่ ผา่ ตดั ตามขวางจะเหน็ ทอ่ นำ้� ทอ่ อาหาร เปลยี่ นเปน็ สนี ้ำ� ตาล ทำ� ให้ก้านใบ ก้านดอก หลดุ ร่วงไดง้ า่ ย

หนา้ วัว ส่วนของพชื ราก ล�ำต้น ใบ ดอก/ปลี หนอนกระทู้ เพล้ียไฟ ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ใชป้ ากเจาะดดู นำ�้ เลยี้ งดอกทยี่ งั ไมค่ ล่ี เรมิ่ ตงั้ แตเ่ มอื่ ดอกเรมิ่ โผลจ่ ากโคนใบ ประดบั ทำ� ใหด้ อกเมอ่ื บานจะบดิ งอ ผิดส่วน รอยแผลจะเป็นทางสีขาว หรอื นำ�้ ตาล ดา้ นบนหรอื ใตใ้ บประดบั หนอนเจาะสมอฝา้ ย เพลีย้ ไฟ หนอนกระทู้ หนอนเจาะสมอฝ้าย หนอนกระทู้ผกั และหนอนกินใบอื่น ๆ ไ ้มดอก ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนจะกัดกินใบและดอก หรือบีิเวณขอบใบ ท�ำใหเ้ กดิ รแู ละรอยแหว่งขนาดใหญ่ ไรแดง และไรขาว ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : การท�ำลายของไรแดงท�ำให้เกิดจุดสีขาวบนใบ และดอก และจะชักใยอยู่ใต้ใบ ส่วนไรขาวท�ำให้ใบและดอกสีจาง และท�ำให้ ผิวใบและจานรองดอกด้าน ทากและหอยทาก ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : กดั กนิ ดอกและใบ ถ้ามกี ารระบาด จะพบเมอื ก เป็นแนวทางเดนิ จำ� นวนมาก

ไม้ผลและไม้ยนื ต้นเศรษฐกจิ ของประเทศไทย ไมผ้ ลและไมย้ นื ตน้ ท่มี ักพบการระบาดของโรคและแมลงศัตรพู ชื มีหลายชนิด ดังนี้ 1. กลว้ ย 6. นอ้ ยหน่า 11. มงั คดุ 16. มะพร้าว 2. เงาะ 7. ฝรัง่ 12. ลองกอง+ลางสาด 17. ปาล์มน้ำ� มนั 3. ชมพ ู่ 8. มะขามหวาน 13. ล�ำไย 18. กาแฟ 4. ตระกูลส้ม 9. มะม่วง 14. ลน้ิ จี่ 19. ชา 5. ทุเรียน 10. มะละกอ 15. ยางพารา ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน

กล้วย ระยะการเจริญเติบโต แตกใบอ่อน ออกดอก-ดอกบาน ติดผลอ่อน ตดิ ผล ผลแก่ เก็บเกยี่ ว ด้วงงวง ด้วงงวง หนอนมว้ นใบ ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : กัดกินท่ีรากและเหง้ากล้วย ท�ำให้ต้นกล้วย ชะงักการเจริญเติบโต ใบเหยี่ วเฉา และตายในท่ีสุด หนอนม้วนใบ ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ผเี สอ้ื จะมาวางไขใ่ นใบยอดทยี่ งั ไมค่ ลี่ หลงั จาก น้ันไข่จะฟักเป็นตัวอ่อนเจริญอยู่ในใบอ่อนท่ียังม้วนอยู่ ตัวหนอนจะกัดกิน ใบอ่อน ทำ� ให้ใบแหวง่ เป็นรพู รุน หรือฉกี ขาด และม้วนตัวอยา่ งรวดเรว็ โรคตายพราย โรคตายพราย โรคใบจดุ อาการ : ใบมีอาการขาดนำ�้ เหย่ี วเฉา และเปล่ียนเป็นสีเหลอื ง หักพบั การเจริญจะชะงักงนั และตายในที่สุด โรคน้ีสามารถระบาดไปทางดิน ดังนัน้ ต้นทอ่ี ย่ใู นบริเวณนัน้ จะถูกโรคนี้ ทำ� ลายหมด จงึ ควรท�ำความสะอาดโคนกอกลว้ ย อย่าใหร้ ก ท�ำทางระบายน้�ำใหด้ ี โรคใบจดุ อาการ : ใบเกดิ เปน็ จดุ เลก็ สนี ำ้� ตาลดำ� รปู รา่ งยาวรี เมอื่ ความชน้ื เหมาะสมแผลตรงกลาง จะแห้งเป็นสีน�้ำตาลอ่อนปนเทา ขอบแผลเป็นแถบสีน้�ำตาลเข้ม และรอบนอก เป็นสีเหลือง ลักษณะอาการอีกชนิดคือ เกิดจุดเล็กๆ สีเหลือง ต่อมาจุดนี้ขยายใหญ่ เปน็ ขดี สเี หลอื งขนานไปตามเสน้ ใบ ขนาดของแผลโตขนึ้ มรี ปู รา่ งเหมอื นไข่ ตรงกลางแหง้ เป็นสนี ำ�้ ตาลปนเทา โรคเห่ียว อาการ : พบอาการเห่ยี วบนใบอ่อน และมอี าการหกั ตรงก้านใบ อาการเหี่ยวจะระบาด อย่างรวดเร็ว หนอ่ กล้วยทกี่ �ำลังจะแตกยอดบดิ แคระแกร็น อาการคล้ายโรคตายพราย แตเ่ มอื่ ตดั ดลู กั ษณะภายในลำ� ตน้ จะพบลำ� ตน้ เปลยี่ นสเี ปน็ สนี ำ�้ ตาลแดง บรเิ วณไสก้ ลางตน้ และจะขยายไปยังกาบ ก้านใบ และยังเครือกล้วย ผลหน่อ ตากล้วยจะเหลือง และตายในทสี่ ดุ

เงาะ ระยะการเจรญิ เติบโต แตกใบออ่ น ออกดอก-ดอกบาน ตดิ ผลอ่อน ติดผล ผลแก่ เกบ็ เก่ียว เพล้ยี แป้ง หนอนคืบกินใบ เพลย้ี ไฟ ลักษณะการท�ำลาย/ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดูดกนิ นำ้� เลี้ยงจากดอกท�ำให้ อาการ : ตัวหนอนท่ี ดอกแห้งและร่วง ส่วนผลอ่อนที่ถูกท�ำลายท่ีขนจะเป็นรอย ออกจากไขจ่ ะเรมิ่ กดั กนิ สะเกด็ แห้งสีน้�ำตาล ปลายขนม้วนหงกิ งอและแหง้ เพลย้ี ไฟ ใบออ่ น ทำ� ใหเ้ ปน็ รู เมอื่ เพลี้ยแปง้ โตข้ึนจะกินทั้งใบอ่อน หนอนกินชอ่ ดอก ใบเพสลาด และใบแก่ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ชกั ใยเอาดอกเงาะ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดดู กนิ นำ้� เลยี้ งบรเิ วณ ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน มารวมกนั เปน็ กลุ่ม และกัดกนิ จนเหลอื แตก่ า้ น ขั้วผลและโคนขนเงาะ ท�ำให้ผลอ่อนร่วง และ ผลแกส่ กปรกจากราดำ� และมูลของเพล้ยี แปง้ โรคราแปง้ หนอนเจาะขว้ั ผล หนอนเจาะขั้วผล โรคราแปง้ ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ไม่สามารถสงั เกต อาการ : ใบออ่ น ชอ่ ดอก ผลออ่ น จะมผี งฝนุ่ แปง้ ปกคลมุ อยู่ ทำ� ใหผ้ ลออ่ นรว่ ง ได้จากภายนอก เม่ือปอกผลจึงจะพบหนอน ในระยะผลโต ถ้าเป็นโรคนี้ จะท�ำให้แลดูสกปรกและเกิดอาการ อย่ทู ีข่ ้ัวหรือตำ่� กว่าขว้ั ลงมาเลก็ นอ้ ย และรอยมูล เงาะขนเกรียน เปน็ ขยุ สนี ำ�้ ตาล บางครง้ั อาจทำ� ลายถงึ เนอื้ และเมลด็ โรคใบจดุ สาหร่าย โรคใบจดุ สาหรา่ ย โรคผลเนา่ โรคผลเน่า อาการ : ใบมจี ุดสเี ทา อาการ : แผลจะเป็น ออ่ นปนเขยี ว ตอ่ มาจะ รอยชำ้� สีน้�ำตาล และเนา่ เ ป ลี่ ย น เ ป ็ น สี ส นิ ม ลุกลามขยายใหญ่ขึ้น ลกั ษณะคลา้ ยกำ� มะหย่ี ต่อมาจะเปล่ียนสีเป็น สีน�้ำตาลจนถึงด�ำท�ำให้ ผลรว่ ง

ชมพู่ ระยะการเจรญิ เตบิ โต แตกใบอ่อน ออกดอก-ดอกบาน ตดิ ผลออ่ น ติดผล ผลแก่ เก็บเก่ียว หนอนแดง ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตัวหนอนกดั กินเนอ้ื ภายในผลแล้วขับถ่ายไว้เป็นเมด็ กลม ๆ เล็ก ๆ ทำ� ให้ สกปรกและผลเน่าได้ เพลีย้ ไฟ แมลงวันผลไม้ ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดดู กนิ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวหนอน น้�ำเลี้ยงจากใบท�ำให้ใบไหม้หงิกงอ จะเจาะกนิ ผลชมพู่ ทำ� ใหผ้ ลชมพรู่ ว่ งและเนา่ เสียรูปทรง ท�ำให้ดอกร่วงไม่ติดผล ผลอ่อนรว่ งและเสยี รปู ทรง เพลย้ี ไฟ แมลงวันผลไม้ แมลงค่อมทอง โรคแอนแทรคโนส ลักษณะการท�ำลาย/ อาการ : พบการท�ำลายบนผลชมพู่ที่ห่อไว้เป็นส่วนใหญ่ ส่วนท่ีต้นและใบ อาการ : กัดกิน ไม่ค่อยพบร่องรอยการท�ำลาย อาการบนผลจะมีการเน่าสีด�ำ แผลจะยุบตัว ใบออ่ นยอดออ่ น ทำ� ให้ เล็กนอ้ ย มีวงสปอร์สีดำ� เป็นวง ๆ ซอ้ นกนั เว้าแหว่ง ด้วง โรคใบจุดสาหร่าย ลักษณะการท�ำลาย/ อาการ : กดั กนิ ใบออ่ นยอดออ่ น ทำ� ให้เวา้ แหว่ง ด้วง

ตระกลู ส้ม ระยะการเจรญิ เติบโต แตกใบอ่อน ออกดอก-ดอกบาน ตดิ ผลอ่อน ติดผล ผลแก่ เก็บเกย่ี ว หนอนชอนใบ แมลงวันผลไม้ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : กดั กนิ ชอนไชอยรู่ ะหวา่ งผวิ ใบมกั ทำ� ลายใตใ้ บพชื ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั หนอนจะเจาะกนิ ผล ทำ� ใหผ้ ลร่วงและเนา่ โดยจะเห็นทางสีขาวคดเค้ียวไปมาที่ใบ ใบหงิกงอ ขอบใบม้วนเข้าหา เสน้ กลางใบ และใบไม่เจรญิ เติบโต ต้นแคระแกรน็ และไม่ติดผล หนอนชอนใบ หนอนเจาะผล ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : หลงั จากฟกั ออกจากไข่ หนอนจะเจาะเขา้ ไป ภายในผล ผลที่ถูกท�ำลายจะมีมูลของหนอนท่ีถ่ายออกมา และมี ยางไหลเย้ิมบริเวณรอยแผลทำ� ให้ผลเน่าและรว่ งในที่สดุ แมลงค่อมทอง เพล้ียไฟ เพล้ยี ไฟ ลักษณะการท�ำลาย/ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยดูดกินน�้ำเลี้ยง อาการ : ตัวเต็มวัย จากใบออ่ น ดอก และผล การทำ� ลายรนุ แรงระยะผลออ่ นนบั ตง้ั แตเ่ รมิ่ ตดิ ผล กัดกินต้ังเเต่ รากอ่อน หรือภายหลังกลีบดอกร่วง ผลที่ถูกท�ำลายจะมีรอยสีเทาเงิน ถ้ารุนแรง ตากิ่ง ตาดอกต้นอ่อน ผลจะบิดเบี้ยว และรว่ งได้ ใบอ่อนจนถึงใบแก่ โดยใบแก่จะกินต้ังแต่ ไรแดง ขอบใบ เข้าไปข้างใน จนเหลอื แต่เส้นใบ ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดดู กนิ น�้ำเล้ยี งบรเิ วณบนใบและผล ทำ� ใหใ้ บ เปลยี่ นเปน็ สีเขียวจางและรว่ งในที่สุด และท�ำใหผ้ ลเปล่ยี นเปน็ สเี ขียวจาง หนอนแกว้ ส้ม หากการท�ำลายเกิดข้ึนอย่างรุนแรงในขณะที่ผลยังเล็กอยู่จะท�ำให้ผลร่วง ในท่ีสุดพบว่ามีปริมาณสูงในฤดูแล้งและในฤดูฝนท่ีฝนไม่ตกติดต่อกันเป็น ลักษณะการท�ำลาย/ เวลานาน อาการ : หนอนกดั กนิ ใบอ่อนและยอดอ่อน เพลยี้ หอย การทำ� ลายรวดเรว็ มาก ตามขนาดของตวั หนอน ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : พบบรเิ วณใบ และผล ทั้งตัวออ่ นและตัวเตม็ วัย ดดู กนิ นำ�้ เลยี้ งทำ� ใหก้ ลายเปน็ สเี หลอื งซดี ทำ� ใหผ้ ลออ่ นหยดุ ชะงกั การเจรญิ เตบิ โต แคระแกรน็ แต่อาจจะท�ำให้ผลและใบรว่ งได้

ตระกูลสม้ ระยะการเจรญิ เติบโต แตกใบออ่ น ออกดอก-ดอกบาน ติดผลอ่อน ตดิ ผล ผลแก่ เกบ็ เก่ียว โรคแคงเกอร์ ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน อาการ : เกิดเปน็ แผลกลม แล้วจะขยายใหญ่ ฟู นูนคลา้ ยฟองนำ้� มีสเี หลืองอ่อนถึงสเี หลอื งเขม้ ต่อมาจะเปลี่ยนเป็นสนี ำ้� ตาลเข้ม โรคแคงเกอร์ และจะแตกเปน็ สะเก็ด มีวงแหวนสเี หลอื งลอ้ มรอบแผล โรคสแคป โรครากเน่า – โคนเน่า อาการ : โคนล�ำตน้ มลี กั ษณะเปน็ จุดฉำ�่ น�้ำ มียางไหลซึมสคี รีมหรือน�้ำตาล เน้ือไม้ทเ่ี ป็นโรคจะเปล่ียนเป็นสีน�้ำตาล ระยะน้ี ต้นส้มแสดงอาการใบเหลืองลู่ลง ใบร่วงมาก ก่ิงตาย และเมื่อโคนเน่ารอบต้นก็จะยืนแห้งตาย ต้องโค่นท้ิง ในสภาพท่ีมี ฝนตกชกุ ลมฝนแรง หรอื เขตมรสมุ เช้ือราจะถูกพัดพาไปทำ� ลายดอก ใบ และผลส้ม ทำ� ให้ดอกสม้ เน่าสนี �้ำตาลเหีย่ วแหง้ ตาย ใบส้มจะเป็นจุดกลมสีน�้ำตาลเน้ือเยื่อเน่าลุกลามท�ำให้ใบร่วง และผลส้มจะเน่าเป็นจุดสีน้�ำตาล แผลลุกลามขยายวงกว้าง ผลร่วงหล่นมาก และพบเชอ้ื ราสรา้ งสปอรเ์ ป็นคราบขาวทผ่ี ลสม้ บนพื้นดนิ โรคยางไหล อาการ : ยางไหลออกมาบริเวณลำ� ตน้ และกิง่ ก้าน เปลือกของต้นมะนาวจะเริม่ เนา่ และแผลจะลกุ ลามไปถึงเนอื้ ไม้ โรคกรีนน่งิ อาการ : ใบมะนาวจะด่าง และมีสีเหลืองหรือขาวใสระหว่างเส้นใบ ใบมีขนาดเล็กลง จากนั้นใบและยอดจะเร่ิมแห้งตาย ผลของมะนาวจะมขี นาดเล็ก โรคทริสเทซ่า อาการ : ใบเหลืองซดี คล้ายอาการขาดธาตอุ าหาร ใบมขี นาดเลก็ และหนา ขอบใบม้วนเป็นรปู ถ้วย ในใบแกเ่ ส้นใบนูนแข็ง และแตก ใบอ่อนเสน้ ใบจะโปรง่ แสง โรคสแคป อาการ : ผลเกิดแผลสะเก็ดแข็งสีน้�ำตาลคล้ายหูด ถ้ารุนแรงท�ำให้ผลบิดเบี้ยวและหลุดร่วง อาการท่ีใบในระยะแรก เกิดจดุ นูนใสเลก็ ๆ และบุ๋ม ต่อมาจะนูนแขง็ ตกสะเก็ดสนี ำ้� ตาล ใบบิดเบย้ี ว

ทเุ รียน ระยะการเจริญเตบิ โต แตกใบออ่ น ออกดอก-ดอกบาน ติดผลอ่อน ตดิ ผล ผลแก่ เก็บเกย่ี ว หนอนเจาะลำ� ต้นทเุ รยี น หนอนเจาะล�ำตน้ ทเุ รียน ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวหนอนเจาะกินใตผ้ วิ เปลือกต้นทเุ รียนเป็นทางยาวหรอื เจาะเขา้ ไปใน เนื้อไม้ แผลมีจุดฉ�่ำน้�ำ ถ้าพบขุยและเมือกเหนียวจะพบตัวหนอนไม่ห่างจากรอยแผลมากนัก ถ้ามี การทำ� ลายมาก จะทำ� ให้ต้นทเุ รียนทรุดโทรม ใบร่วง กิ่งแห้ง และตายไปในทสี่ ุด เพลย้ี ไก่แจ้ เพลี้ยไฟ หนอนเจาะผล ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ลักษณะการท�ำลาย/ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวเต็มวัย ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตัวหนอนกัดกินและท�ำรังบรเิ วณผิวผลทเุ รยี น อาการ : ตวั เตม็ วยั และ และตัวอ่อนดูดกินน�้ำเล้ียงจากใบอ่อน ท�ำให้ใบ หากเจาะกินเข้าไปถงึ เน้ือจะทำ� ให้ผลเน่าเม่อื สุก ตัวอ่อนดูดกินน�้ำเล้ียง หงกิ งอ เปน็ มากทำ� ใหใ้ บออ่ นรว่ ง และยอดแหง้ ตาย จากใบอ่อน ท�ำให้ หนอนเจาะเมลด็ ทเุ รียน ใบหงกิ งอ เปน็ มากทำ� ให้ เพลย้ี ไกแ่ จ้ ใบอ่อนร่วง และยอด ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั หนอนเจาะเขา้ ไปกัดกนิ เมล็ด และถา่ ยมลู แหง้ ตาย ออกมา ท�ำให้เน้ือทุเรียนเปรอะเปื้อนเสียหาย หนอนอาศัยในผลทุเรียน จนกระท่ังผลแก่ เม่ือหนอนโตเต็มที่ หรือถ้าผลร่วงก่อน จะเจาะรูออกมา เขา้ ดักแด้ในดนิ ไรแดง เพล้ียแป้ง ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ไรแดงจะดูดกินน้�ำเลี้ยงอยู่บริเวณผิวใบทุเรียน ท�ำให้เกิดเป็นจุดประ สีขาวกระจายอยู่ทั่วบนใบ ต่อมาจะแผ่ขยายออกไปเป็นบริเวณกว้าง จนใบมีอาการขาวซีด และมีคราบสีขาวเกาะติดเป็นผงขาว ๆ คล้ายฝุ่นจับ ถ้าหากมีไรแดง ท�ำลายใบเป็นปริมาณมาก และตอ่ เน่ือง จะทำ� ใหใ้ บร่วงและมผี ลกระทบตอ่ การออกดอกและตดิ ผลของทุเรยี น หนอนกินข้วั ผล หนอนกินขั้วผล ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตัวหนอนกดั แทะขวั้ และเปลอื กผลทุเรียน ท�ำให้เปน็ แผลเสียคณุ ภาพ เพล้ยี แป้ง ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั เต็มวัยและตวั อ่อนดูดกนิ น้�ำเล้ียงจากผล โดยมมี ดชว่ ยคาบพาไปยงั สว่ นตา่ ง ๆ ของตน้ ทำ� ใหผ้ ลแคระแกรน็ และเชอ้ื รา เขา้ ท�ำลายซ้�ำ

ททุเรุเรยี ยี นน ระยะการเจรญิ เติบโต แตกใบอ่อน ออกดอก-ดอกบาน ติดผลออ่ น ตดิ ผล ผลแก่ เกบ็ เกีย่ ว โรครากเนา่ - โคนเน่า อาการ : ต้นทเี่ ร่ิมเป็นโรคจะพบวา่ ใบไม่เป็นมันสดใส คอ่ ย ๆ เปล่ยี นเป็นสเี หลอื งซดี และร่วง เมือ่ พบอาการแสดงออกท่ีใบ ให้ส�ำรวจบริเวณลำ� ต้น กิง่ หรอื ราก บริเวณท่ีเป็นโรคจะมีสีของเปลือกเข้มคล้ายถูกน�้ำเป็นวงหรือเป็นทางน้�ำไหลลงด้านล่างหรือมีรอยแตกของแผล ต้นท่ีเป็นโรครุนแรงมากจะมีน�้ำยาง ไหลออกมา โรครากเนา่ - โคนเนา่ ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน โรคราใบติด โรคราแป้ง โรคราแปง้ โรคราใบติด อาการ : ทผ่ี ลอ่อนจะมผี งสีขาว ๆ คลา้ ยแปง้ ติดอยู่ ถ้าเปน็ มาก ๆ จะ เหน็ เปน็ สีขาวทงั้ หมด อาการ : ใบจะมลี กั ษณะ ท�ำให้ผลหลดุ ร่วง ส�ำหรบั ผลทีเ่ ปน็ ไม่มากนกั หรอื เป็นเมื่อผลมขี นาดค่อนขา้ งโต เท่าก�ำปั้น เป็นจุดฉ่�ำน้�ำคล้าย ผลอาจเจริญเติบโตต่อไปได้ แต่ผิวเปลือกจะมีลักษณะด้าน ๆ ไม่สวย และมีหนามทู่ นำ้� รอ้ นลวกและเปลยี่ นเปน็ กวา่ ปกติ สนี ำ�้ ตาลเมอื่ ใบแก่ ใบที่ เป็นโรคจะร่วงห้อยติด โรคผลเน่า อยู่โดยมีเส้นใยสีขาว โรคผลเน่า นวลแผ่ปกคลุมคล้าย ใยแมงมุม ถ้าใบที่เป็น อาการ : เปลือกเป็นจุดสีน้�ำตาลจาง ๆ ปนเทา แล้วขยายตัวลุกลาม โรคไปสมั ผสั กบั ใบทปี่ กติ เป็นวงใหญ่ท�ำให้เปลือกแตกตามรอยพูทุเรียน ผลท่ีถูกท�ำลายในช่วง ที่อย่ใู กลเ้ คียง จะท�ำให้ ก่อนการเก็บเก่ียว ถ้าเป็นมากจะร่วงก่อนก�ำหนด หลังการเก็บเกี่ยวก็จะมี เกดิ เปน็ โรคตามไปดว้ ย อาการเช่นเดียวกนั แตม่ ักจะพบอาการผลเนา่ จากบรเิ วณสว่ นปลายของผล พบมากในชว่ งฤดูฝน

นอ้ ยหน่า ระยะการเจรญิ เติบโต ออกดอก-ดอกบาน ตดิ ผลออ่ น ติดผล ผลแก่ เกบ็ เกย่ี ว แมลงวันผลไม้ แมลงวันผลไม้ ลักษณะการทำ�ลาย/อาการ : ตวั เมียจะวางไข่ใต้ผวิ ผลไมท้ ีส่ กุ หรือใกล้สุก หนอนท่ีฟกั ออกมาจะอาศยั กัดกินและ ชอนไชอยู่ภายในผล ทำ�ให้ผลเน่าเสีย และร่วงหล่น เพล้ยี แป้ง เพล้ียแป้ง ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินน้�ำเล้ียงท่ีผล ขั้วผล และใบ มักพบตัวเพล้ียแป้ง เกาะอยตู่ ามรอ่ งตาของผล โดยในขณะเดยี วกนั จะผลิตสารพิษออกมาท�ำใหผ้ ลเหย่ี ว โรคมัมมี่ โรคมัมมี่ อาการ : ระยะแรกผิวเปลือกจะเป็นแผล จดุ สีมว่ งด�ำ และแผลจะขยายใหญ่มากข้ึน ผลเน่าแห้งและแข็ง แตกออกตามร่อง ของผลอยา่ งเหน็ ไดช้ ดั เนอื้ เยอื่ ภายในจะเนา่ เปน็ สนี ำ�้ ตาลเนอื้ ไมเ่ ละ ผลนอ้ ยหนา่ ทเี่ ปน็ โรค จะเน่าแห้งและแข็งเป็นสีน�้ำด�ำทั้งผล โดยรูปรา่ งผลยังคงเดิมตดิ กับขั้วอยู่บนต้น โรคดอกร่วง อาการ : ดอกร่วงหลน่ ถา้ ดอกทเี่ ป็นโรคไม่รนุ แรงดอกสามารถเจรญิ และ สามารถสบื พนั ธไ์ุ ด้ แตโ่ รคกส็ ามารถตดิ ไปยงั ผลทำ� ใหผ้ ลเหย่ี วยน่ มสี นี ำ้� ตาล โรคแอนแทรคโนส อาการ : มีจุดสีด�ำกระจายบนใบ ท�ำให้ใบแห้งเห่ียว และร่วงหล่น ยอดอ่อนท่ีเป็นโรคจะมีจุดสีด�ำบนปลายยอดและจะขยายลุกลามไปถึงโคนกิ่ง ท�ำให้ กิง่ แหง้ ตาย โรคแอนแทรคโนสยงั สามารถระบาดไปยังขัว้ ผลและผลน้อยหน่าได้ โดยโรคจะไหลไปกบั หยดนำ�้ ท�ำใหข้ ้ัวผลและผลเนา่

ฝร่ัง ระยะการเจริญเตบิ โต แตกใบออ่ น ออกดอก-ดอกบาน ตดิ ผลอ่อน ตดิ ผล ผลแก่ เก็บเกย่ี ว เพล้ียแป้ง ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินน�้ำเล้ียงตามใบอ่อน กิ่งอ่อน และช่อดอกท�ำให้แห้งเฉา หรอื ใบผดิ รปู รา่ งและผลผลติ ลดลง แมลงวนั ผลไม้ ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั หนอนจะอาศยั และชอนไชอยภู่ ายในผล ทำ� ให้ ผลเน่าเสียหายและร่วงหล่นลงพ้ืน แมลงวันผลไม้จะวางไข่ในผลไม้ท่ีใกล้สุก อาจพบอาการช้�ำใตผ้ วิ เปลือก พบมากที่สุดคือในชว่ งที่ผลไมก้ �ำลังสกุ แมลงวนั ผลไม้ โรคก้นผลเน่าหรอื ผลจดุ ด�ำ โรคกน้ ผลเนา่ หรือ ผลจดุ ดำ� อาการ : มกั เกดิ กบั ผลทเ่ี รม่ิ แก่ กน้ ผลเปน็ จดุ เนา่ สีน�้ำตาลซีดจาง น่ิมและซีดขาวเน้ือในเน่าด�ำ แผลเน่าน่ิมและลุกลามเข้าเนื้อผลท�ำให้เน่าเละ ทั้งผล หรอื เกิดรอยบมุ๋ สีน�ำ้ ตาลบนก้นผล โรคแอนแทรคโนส อาการ : ทำ� ลายผลออ่ น ผลสุกและใบ อาการบนใบจะเห็นเปน็ จดุ สีนำ้� ตาลเลก็ ๆ ถ้าเปน็ ทผ่ี ลออ่ นจะทำ� ให้มีสีน้ำ� ตาลและเนา่ แหง้ ไปในทสี่ ดุ แต่ถา้ เป็นระยะ ผลสุกหรอื ใกล้สุก จะเกดิ แผลเนา่ สนี ำ�้ ตาล อาการจะลกุ ลาม แผลจะบุ๋มลงเลก็ นอ้ ยมจี �้ำสีคลำ้� และเมือกสีแสดปรากฏใหเ้ หน็ โรคจุดสนิม โรคจดุ สนิม อาการ : เห็นเป็นจุดสีเขียวจุดขนาดเล็กแล้วค่อยๆ เปล่ียนเป็นสีสนิม เหลก็ และเปน็ ขุยคลา้ ยกำ� มะหย่ี ถา้ เป็นที่กิง่ จะท�ำใหเ้ ป็นขุย และกิง่ แตก แห้งตาย

มะขามหวาน ระยะการเจรญิ เติบโต ลำ� ตน้ แตกใบอ่อน ออกดอก-ดอกบาน ติดผลอ่อน ตดิ ผล ผลแก่ เกบ็ เกีย่ ว หนอนเจาะลำ� ตน้ หนอนปลอก ด้วงขาโต และกง่ิ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : กดั กนิ ใบพรอ้ ม ลักษณะการท�ำลาย/ กับท�ำรังหุ้มตัวและเกาะอยู่ใต้ใบหรือตาม ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : กัดกินเมล็ด มะขาม เป็นรอยหรอื เปน็ รู ทำ� ให้ฝักนน้ั เสีย อาการ : ท�ำลายกิ่ง กา้ นใบ คณุ ภาพไปทงั้ ฝกั เนอื่ งจากจะมมี ลู ของหนอน ที่ค่อนข้างเล็กเป็น ด้วงขาโต ออกมาปนเปอ้ื น ส่วนใหญ่ ท�ำให้ก่ิง แหง้ ตาย หนอนเจาะฝกั ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน แมลงค่อมทอง ลักษณะการทำ�ลาย/อาการ : กินบริเวณ ผวิ เปลือกกอ่ นจากนน้ั จะเจาะกินเขา้ ไป ลักษณะการทำ�ลาย/อาการ : กัดกินยอดอ่อนและใบอ่อน ใบท่ี ภายในฝกั หนอนเจาะฝัก ถูกทำ�ลายจะเว้าแหว่ง เหลือแต่ก้านใบ มักพบมูลที่ถ่ายไว้บริเวณ ยอดออ่ น หนอนคบื กินใบ ลักษณะการทำ�ลาย/อาการ : กัดกินยอดออ่ นและชอ่ ดอก โรคราสชี มพู อาการ : เกดิ ทก่ี งิ่ หรอื ลำ�ต้นทเี่ ปน็ โรค ใบสเี หลืองซดี ใบรว่ งเหลอื แต่ก่งิ มีคราบของเช้อื ราสีขาวอมชมพแู ผ่ขยายปกคลมุ เมอ่ื ผา่ ตรวจดเู ปลือกจะผุ เน้อื ไม้ ยุ่ยและกิง่ แหง้ ตายไปในทีส่ ดุ โรคราแปง้ อาการ : พบจุดดา่ งเหลืองบนใบดา้ นบน เป็นจุดเดย่ี วแล้วเร่มิ เหลืองคลุมท่ัวพน้ื ใบ ทำ�ลายท้งั ใบอ่อนและใบแก่ อาการรุนแรงใบจะรว่ ง พบมากท่สี ดุ ในชว่ ง ต่อระหวา่ งฤดฝู นกับฤดูหนาว