สื่อการเรียนการสอนสังคมศึกษา-ม.1-เครื่องมือทางภูมิศาสตร์

รายวิชา สังคมศึกษาฯ รหัสวชิ า ส21103 เร่อื ง เครือ่ งมอื ทางภมู ิศาสตร์ ผสู้ อน ครูสธุ มิ า ขนุ ณรงค์ ช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี 1

เคร่ืองมอื ทางภูมิศาสตร์

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ ด้านความรู้ 1. นักเรียนสามารถบอกความหมายของเครือ่ งมอื ทางภูมิศาสตร์ได้ถูกต้อง 2. นักเรยี นสามารถจาแนกประเภทของเครือ่ งมือ ทางภมู ศิ าสตรไ์ ด้ถูกตอ้ ง

จุดประสงค์การเรียนรู้ ดา้ นทกั ษะและกระบวนการ นั ก เ รี ย น ส า ม า ร ถ เ ขี ย น อ ธิ บ า ย ลั ก ษ ณ ะ ส า คั ญ ของเครื่องมือทางภูมิศาสตร์ไดถ้ กู ตอ้ ง

จุดประสงค์การเรยี นรู้ ดา้ นคณุ ลกั ษณะ นักเรยี นเหน็ ประโยชน์ของเคร่ืองมอื ทางภมู ศิ าสตร์

คาถาม? 1. นักเรยี นเคยเดินทาง ไปเท่ียวต่างจงั หวดั หรอื ไม่

คาถาม? 2. การท่ีนักเรยี นเดนิ ทาง ไปต่างจังหวดั นักเรยี น ใช้วิธกี ารศึ กษาเส้นทาง อยา่ งไร

ประเภทของเครอ่ื งมือทางภูมศิ าสตร์ จาแนกตามหนา้ ที่หลกั ของการใชง้ านได้ 2 ประเภท คือ 1. เคร่ืองมือทีท่ าหน้าทีเ่ ป็นสือ่ ความรู้ทางภมู ศิ าสตร์ 2. เครอื่ งมือทท่ี าหนา้ ทเ่ี ป็นสอ่ื เกบ็ รวบรวมข้อมลู ทางภมู ศิ าสตร์

ลกู โลกจำลอง เป็นส่ิงที่มนุษย์สร้างขึ้นเพื่อจาลอง ลักษณะของโลก แสดงที่ต้ังอาณาเขต พ ร ม แ ด น ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ ต่ า ง ๆ แ ล ะ ลูกโลกจาลองยังสามารถใช้เป็นส่ือใน การเรียนการสอนเกี่ยวกบั โลกไดเ้ ปน็ อยา่ งดี ภาพ https://pixabay.com/th/photos/ลูกโลก-โลก-ภูมิศาสตร์-โรงเรียน-428296 โดย jamorluk สืบค้นเมื่อ 10 ตลุ าคม 2562

เขม็ ทิศ เป็นเครื่องมือบอกทิศอย่างง่าย ๆ โดยจะทาปฏิกิริยากับแม่เหล็กโลก และแสดงค่าของมุมบนหนา้ ปัด ภาพ https://pixabay.com/th/vectors/เขม็ ทศิ -ทางทศิ ตะวนั ออก-152124 โดย OpenClipart-vectors สืบค้นเมื่อ 10 ตลุ าคม 2562

แผนที่ เป็นเครื่องมือทางภูมิศาสตร์ข้ันพ้ืนฐานอย่างหนึ่ง โดยการย่อข้อมูลต่าง ๆ ท่ีปรากฏบนพ้ืนโลก ใ ห้ มี ข น า ด เ ล็ ก ล ง ต า ม ม า ต ร า ส่ ว น แ ล ะ แสดงข้อมลู ดังกลา่ วด้วยสญั ลกั ษณล์ งบนวสั ดุต่าง ๆ ภาพ แผนทีป่ ระเทศไทย เวบ็ https://pantip.com/topic/30872685 สืบคน้ เมอื่ 10 ตลุ าคม 2562

ตำรำเรียนภมู ิศำสตร์ ภาพ หนงั สือเรียนภูมิศาสตร์ ม.1 (หลักสูตรปรับปรงุ พ.ศ. 2560) เว็บ https://www.maceducation.com/product/ หนงั สือเรยี นภมู ิศาสตร์-ม-1-หลักสูตรปรบั ปรุง-พ-ศ-2560 สืบค้นเม่ือ 10 ตุลาคม 2562

ระบบสำรสนเทศ ทำงภมู ิศำสตร์ ระบบการสื่อสารด้วยเครือข่าย คอมพิวเตอร์ท่ีเชื่อมโยงระหว่าง ผู้ใช้งานท่ัวโลก

รูปถำ่ ยทำงอำกำศ เป็นรูปภาพแสดงภูมิประเทศที่ ปรากฏบนพ้ืนผิวโลก ถ่ายโดยใช้ กล้องถ่ายรูปติดไว้กับเครื่องบิน โดยหน่วยงานท่ีจัดทารูปถ่าย ทางอากาศ ภาพ ภาพถา่ ยทางอากาศ เวบ็ https://sites.google.com/site/suphamatprasoetnun/kheruxng-mux-thang-phumisastr/phaphthay-thang-xakas สืบค้นเม่อื 10 ตลุ าคม 2562

ระบบกำหนดตำแหน่ง บนพืน้ โลก

ภำพจำกดำวเทียม 1. ภาพจากดาวเทยี ม (Satellite Imagery) ใ ห้ ป ร ะ โ ย ช น์ อ ย่ า ง ม า ก ใ น ก า ร ศึ ก ษ า ข้ อ มู ล เพ่อื สารวจแหลง่ ทรพั ยากรธรรมชาติ 2. ภาพจากดาวเทียมให้ประโยชน์ในการศึกษา ทางภูมิศาสตร์ คือ นามาใช้จัดทาแผนท่ีแสดง ภูมิประเทศของพื้นท่ีต่าง ๆ ซึ่งจะให้รายละเอียด ของตาแหน่งตา่ ง ๆ บนพืน้ โลกชดั เจนยง่ิ ขึน้ ภาพ 21 ภาพถา่ ยมุมสูงจากดาวเทยี ม ทที่ าใหค้ ุณเหน็ โลกในมมุ มองใหม่ เวบ็ https://travel.mthai.com/world-travel/143854.html สืบคน้ เมื่อ 10 ตุลาคม 2562

กจิ กรรมท่ี 1 ให้นั กเรียนแบ่งกลุ่มออกเป็น 5 ก ลุ่ ม แ ล ะ เ ขี ย น จ ำ แ น ก ป ร ะ เ ภ ท ข อ ง เ ค ร่ื อ ง มื อ ทำงภูมิศำสตร์ โดยให้สมำชิก ใ น ก ลุ่ ม ห มุ น เ วี ย น กั น อ อ ก ม ำ เพื่อแปะคำตอบหน้ ำชนั้ เรยี น

กจิ กรรมท่ี 2 ใ ห้ นั ก เ รี ย น เ ขี ย น อ ธิ บ า ย ลั ก ษ ณ ะ ส า คั ญ ข อ ง เ ค รื่ อ ง มื อ ทางภมู ิศาสตรล์ งในใบงาน เรอ่ื ง เครอ่ื งมือทางภูมศิ าสตร์ สามารถดาวน์โหลดใบงานไดท้ ่ี www.dltv.ac.th รายวิชาสังคมศึกษาฯ ชนั้ มธั ยมศึกษาปีที่ 1

คาชี้แจง : ใหน้ ักเรยี นอธบิ ายลกั ษณะสาคัญของเครือ่ งมอื ทางภมู ิศาสตรแ์ ตล่ ะประเภท เคร่อื งมอื ทางภมู ศิ าสตร์ ลกั ษณะสาคัญ 1. ลูกโลก 2. รปู ถ่ายทางอากาศ 3. ภาพจากดาวเทียม 4. กเู กลิ เอิร์ธ 5. อินเทอรเ์ น็ต 6. ระบบกาหนดตาแหน่งบนพืน้ โลก 7. ระบบสารสนเทศทางภูมิศาสตร์

บทเรยี นครงั้ ต่อไป เรอื่ ง การใชเ้ ครอื่ งมือ ทางภมู ิศาสตร์

รายวชิ า สงั คมศกึ ษาฯ รหัสวชิ า ส21103 เรื่อง การใชเ้ ครื่องมือ ทางภูมศิ าสตร์ ผสู้ อน ครูสธุ มิ า ขุนณรงค์ ชน้ั มัธยมศกึ ษาปีที่ 1

การใช้เคร่ืองมือ ทางภูมศิ าสตร์

จดุ ประสงค์การเรียนรู้ ด้านความรู้ นกั เรยี นสามารถบอกแนวทางการใชเ้ คร่อื งมอื ทางภูมศิ าสตร์ ไดถ้ กู ต้อง

จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ ด้านทักษะและกระบวนการ นักเรียนสามารถใช้เคร่ืองมือทางภูมิศาสตร์ในการค้นหา รวบรวม วิเคราะห์ และนาเสนอลักษณะทางกายภาพของ ทวีปเอเชียได้ถกู ตอ้ งและเหมาะสม

จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ ดา้ นคณุ ลักษณะ นักเรยี นเหน็ คุณคา่ ในการนาเครอ่ื งมือทางภูมิศาสตร์ มาประยุกตใ์ ชใ้ นการดาเนนิ ชวี ิตประจาวนั ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม

กจิ กรรมท่ี 1 ใ ห้ นั ก เ รี ย น ผ ลั ด กั น เ ส น อ ชื่ อ เ ค ร่ื อ ง มื อ ท า ง ภู มิ ศ า ส ต ร์ ท่ี นั ก เ รี ย น รู้ จั ก แ ล ะ เ ขี ย น ชื่ อ เ ค ร่ื อ ง มื อ น้ั น ไ ว้ บ น ก ร ะ ด า น ท่ีคุณครูได้แจกให้แตล่ ะกลุม่

คำถำม? 1 . ถ้ า นั ก เ รี ย น มี โ อ ก า ส ไ ด้ เ ดิ น ท า ง ไ ป ทัศนศึ กษาในประเทศเกาหลี นั กเรียน จ ะ ใ ช้เ ค ร่ือ ง มื อ ท า ง ภู มิ ศ า ส ต ร์ช นิ ด ใ ด ในการศึกษาข้อมลู ก่อนเดินทาง เพราะเหตุใด

แนวคำตอบ 1. ใชล้ ูกโลก เพราะสามารถบอกตาแหน่ งท่ีตงั้ ของ ประเทศเกาหลีได้ 2. ใชร้ ูปถ่ายทางอากาศ เพราะสามารถศึกษาลักษณะ ทางกายภาพของประเทศเกาหลใี นบรเิ วณกวา้ งได้ 3. ใชอ้ ินเทอรเ์ น็ ตในการสืบค้นข้อมลู เพราะสามารถ บอกสถานทส่ี าคัญต่าง ๆ ท่จี ะเดนิ ทางไปทอ่ งเท่ยี ว ในประเทศเกาหลไี ด้

คำถำม? 2. นั กเรยี นเคยนาเครอื่ งมอื ทางภูมศิ าสตร์ ไปใชใ้ นชวี ิตประจาวันหรอื ไม่

คำถำม? 3. สาหรบั นั กเรยี นท่ีตอบว่า “เคย” นั ก เ รีย น มี ก า ร น า เ ค รื่อ ง มื อ ท า ง ภูมิศาสตร์ ไปใช้ในชีวิตประจาวัน อย่างไร

แนวคำตอบ - ใชเ้ มือ่ หลงทาง - ใชศ้ ึกษาเส้นทางทอ่ งเท่ียว ในประเทศ

แนวทำงกำรใช้ เครอื่ งมอื ทำงภมู ศิ ำสตร์

การใชเ้ ครื่องมือทางภมู ิศาสตรศ์ ึกษา ใ น ก า ร ศึ ก ษ า ห รื อ ส า ร ว จ ข้ อ มู ล เ ชิ ง ภู มิ ศ า ส ต ร์ ในท้องถิ่น จาเป็นต้องคานึงถึงวิธีการศึกษาและการใช้เครอ่ื งมือ ทางภูมิศาสตร์ท่ีเหมาะสม เพ่ือจะได้ข้อมูลท่ีถูกต้องและรวดเร็ว ทาไดด้ งั นี้

1. การสารวจ เ ร า ส า ม า ร ถ ใ ช้ เ ค ร่ื อ ง มื อ แ ล ะ อุ ป ก ร ณ์ ต่ า ง ๆ ออกไปสารวจสภาพแวดล้อมทางภูมิศาสตร์โดยตรง หรือ สารวจจากข้อมูลที่มีอยู่แล้วก็ได้ เช่น ศึกษาจากภาพถ่าย ทางอากาศ แผนที่ แผนผัง หรือรายงานตา่ ง ๆ ในจังหวดั

2. การรวบรวมข้อมลู เ ร า ส า ม า ร ถ ศึ ก ษ า ข้ อ มู ล ใ น จั ง ห วั ด ไ ด้ โ ด ย การรวบรวมข้อมูลจากแหล่งต่าง ๆ เช่น หน่วยงาน ราชการ

3. การใช้เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ การเลอื กใช้เครื่องมอื ใหเ้ หมาะสมจะทาให้สามารถรวบรวมขอ้ มูลได้ ตามที่ต้องการ เช่น - ถ้าต้องการสารวจข้อมูลของจังหวัดด้านภูมิศาสตร์ เศรษฐกิจ และ สั ง ค ม ค ว ร ใ ช้ เ ค ร่ื อ ง มื อ ป ร ะ เ ภ ท แ บ บ สั ง เ ก ต ก า ร ณ์ แบบสัมภาษณ์ แบบสอบถาม ภาพถ่ายทางอากาศ ภาพถ่าย ดาวเทียม แผนท่ี

3. การใช้เครื่องมือทางภมู ิศาสตร์ (ตอ่ ) - ถ้าต้องการสารวจข้อมูลของจังหวัดด้านภูมิประเทศ และธรณีวิทยา ควรใช้เขม็ ทิศ เทปวดั ระยะทาง แผนท่ี ภาพถา่ ยทางอากาศ - ถ้าต้องการทาแผนที่และแผนผังของพื้นท่ีในจังหวัด ควรใช้เข็มทิศ การนบั ก้าว เทปวัดระยะทาง

วิธใี ช้ เครอ่ื งมอื ทำงภมู ศิ ำสตร์

เ ค รื่ อ ง มื อ ท า ง ภู มิ ศ า ส ต ร์ ใ ช้ ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ ก็ บ ข้ อ มู ล เพอื่ การบรรยายเชงิ ปริมาณและคณุ ภาพ เชน่ 1. จพี เี อส หรือระบบกาหนดตาแหน่งบนพน้ื ผวิ โลก 2. เข็มทศิ เครื่องมือบางชนิดใช้ประกอบการเรียนและการสอนใน ห้องเรียนหรือในห้องปฏิบัติการ และเครื่องมือบางชนิดใช้ประกอบ การศึกษา และเก็บข้อมูลเฉพาะในสนามเท่านั้น บางคร้ังการใช้ เครอ่ื งมือตอ้ งใช้เครือ่ งคอมพวิ เตอร์ประกอบดว้ ย

คำถำม? 1. นั กเรียนมีแนวทางในการใช้เคร่ืองมือ ทางภูมิศาสตร์อย่างไร จึงทาให้ได้ข้อมูล เ ก่ี ย ว กั บ ลั ก ษ ณ ะ ท า ง ก า ย ภ า พ ข อ ง ทวปี เอเชยี ท่ถี ูกต้อง เหมาะสม

แนวคำตอบ ใช้เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ท่ีมีคุณภาพ ส อ ด ค ล้ อ ง กั บ วั ต ถุ ป ร ะ ส ง ค์ แ ล ะ มี ค ว า ม ห ล า ก ห ล า ย เ พ่ื อ ต ร ว จ ส อ บ ความถูกตอ้ งของข้อมลู

กจิ กรรมท่ี 2 ให้นั กเรียนแบ่งกลุ่ม กลุ่มละ 3-5 คน โดยมอบหมายให้นั กเรียนแต่ละกลุ่มใช้ เ ค รื่ อ ง มื อ ท า ง ภู มิ ศ า ส ต ร์ ใ น ก า ร ค้ น ห า รวบรวม วิเคราะห์ และนาเสนอลักษณะ ทางกายภาพของทวปี เอเชยี

กจิ กรรมท่ี 2 โดยเขียนรายละเอียดใน ใบกิจกรรม เรอ่ื ง การใชเ้ ครอื่ งมือ ทางภูมศิ าสตร์ สามารถดาวน์โหลดใบกิจกรรมไดท้ ี่ www.dltv.ac.th รายวิชาสังคมศึกษาฯ ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี 1

เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ ลกั ษณะทางกายภาพของทวีปเอเชยี ทตี่ ง้ั ขนาด อาณาเขต 1. เลือกใชเ้ ครอ่ื งมือทาง 1. ลูกโลก ภูมิศาสตร์ในการค้นหา 2. แผนทรี่ ัฐกิจทวปี เอเชยี รวบรวมข้อมูลลักษณะ ท า ง ก า ย ภ า พ ( ท่ี ตั้ ง 3. รปู ถา่ ยทางอากาศของทวีปเอเชีย ขนาด และ อาณาเขต) 4. ภาพจากดาวเทียมของทวีปเอเชีย ข อ ง ท วี ป เ อ เ ชี ย 5. อินเทอร์เนต็ อยา่ งนอ้ ย 2 เคร่ืองมอื 6. กเู กลิ เอิร์ธ 7. หนังสือเรียน สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ม.1

2. นาขอ้ มูลท่ีได้จากการค้นหาและรวบรวม มาวเิ คราะหล์ กั ษณะทางกายภาพของทวีปเอเชยี ลกั ษณะทางกายภาพของทวีปเอเชีย 1) ทต่ี ั้ง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….………… 2) ขนาด ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……… 3) อาณาเขต …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…… 3. การนาเสนอขอ้ มูลลกั ษณะทางกายภาพ (ที่ตงั้ ขนาด และอาณาเขต) ของทวีปเอเชยี เครื่องมอื ทางภูมศิ าสตรท์ ี่ใชใ้ นการนาเสนอข้อมลู คอื …………………………………………………………………….…..….. ให้นกั เรยี นสรุปขอ้ มูลลักษณะทางกายภาพ (ท่ตี งั้ ขนาด และอาณาเขต) ในรูปแบบการบรรยาย เพือ่ นาเสนอข้อมลู หนา้ ชน้ั เรียน …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……

บทเรยี นครงั้ ต่อไป เรอื่ ง แผนท่ี

รายวิชา สงั คมศกึ ษาฯ รหสั วชิ า ส21103 เรอ่ื ง แผนท่ี ผูส้ อน ครูสธุ มิ า ขนุ ณรงค์ ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี 1

แผนท่ี

จดุ ประสงค์การเรียนรู้ ดา้ นความรู้ 1. นักเรยี นสามารถอธบิ ายความหมายของแผนทไี่ ด้ถกู ต้อง 2. นักเรยี นสามารถบอกประเภทของแผนทไี่ ด้ถกู ต้อง 3. นกั เรยี นสามารถระบอุ งคป์ ระกอบของแผนทไี่ ดถ้ ูกตอ้ ง

จุดประสงค์การเรียนรู้ ด้านทกั ษะและกระบวนการ นกั เรียนสามารถอา่ นและแปลความหมายแผนท่ี ไดถ้ กู ตอ้ ง