คำราชาศัพท์

ภาษาไทย หลกั ภาษาและการใชภ้ าษา คาราชาศัพท์ By ครูออย เป้าหมายการเรียนรู้ • ใชค้ ำได้เหมำะสมกบั กำลเทศะและบุคคล

ทุกคนลองอา่ นคา แล้วหาดูนะครับว่า คาใดไม่ใช่คาราชาศพั ท์ คณุ ปา้ ฉลองพระองค์ พระขนง บรรทม เสวย มารดา ตรัส สรงนา ทรงดนตรี พระเคร่ือง ศลิ า โปรด ตน้ ราชพฤกษ์ เรอื พระทน่ี ั่ง เมอื งหลวง

คาราชาศพั ท์ คำรำชำศพั ท์ คอื ถ้อยคำท่ีใช้สำหรบั พระมหำกษัตริย์และพระบรมวงศำนวุ งศ์ พระสงฆ์ และสภุ ำพชน แบง่ ออกเป็น ๓ ลกั ษณะ ดังน้ี คาราชาศัพท์ สาหรบั พระมหากษตั ริย์ สาหรบั พระสงฆ์ สาหรบั สุภาพชน และพระบรมวงศานวุ งศ์

คาราชาศพั ท์ ๑. คำรำชำศัพทส์ ำหรับพระมหำกษตั รยิ ์และพระบรมวงศำนวุ งศ์ มีหลักกำรใช้ ดงั น้ี ๑) คำนำมรำชำศพั ท์ ๑.๑) คำวำ่ พระบรมรำช นำหน้ำคำศพั ท์สำมญั ใช้สำหรบั พระมหำกษัตริย์ พระบรมรำชโองกำร หมำยถึง คำสงั่ คำศัพท์สำมัญ พระบรมรำโชวำท หมำยถงึ คำสอน ตวั อยำ่ ง พระบำทสมเดจ็ พระเจ้ำอยู่หวั ทรงมพี ระบรมรำชโองกำรโปรดเกลำ้ ฯ แต่งต้งั นำยกรัฐมนตรีคนใหม่

คาราชาศัพท์ ๑.๒) คำวำ่ พระบรม นำหนำ้ คำศพั ท์เพือ่ เชิดชูเกียรตยิ ศ ใช้สำหรับพระมหำกษตั ริย์ พระบรมมหำรำชวงั หมำยถงึ วังหลวง คำศพั ทเ์ พื่อเชดิ ชูเกียรติ พระบรมฉำยำลักษณ์ หมำยถึง ภำพถำ่ ย ตัวอย่ำง พระบำทสมเด็จพระเจ้ำอยู่หัว เสดจ็ กลบั พระบรมมหำรำชวงั

คาราชาศัพท์ ๑.๓) คำว่ำ พระรำช นำหน้ำคำศัพท์ทใี่ ช้สำหรับพระมหำกษัตริยแ์ ละพระรำชินี พระรำชดำริ หมำยถงึ ควำมคิด คำศพั ท์ทใ่ี ช้สำหรับ พระรำชหัตถเลขำ หมำยถึง จดหมำย พระมหำกษัตรยิ ์และพระรำชินี ตัวอย่ำง สมเดจ็ พระนำงเจำ้ ฯ พระบรมรำชนิ ีมีพระรำชดำรสิ อดคลอ้ งกับ พระบำทสมเดจ็ พระเจำ้ อยู่หวั

คาราชาศัพท์ ๑.๔) คำว่ำ พระ นำหน้ำคำศัพทท์ ใ่ี ชส้ ำหรับพระมหำกษตั ริย์และพระบรมวงศำนุวงศ์ พระนำม หมำยถึง ชอื่ คำศัพท์ทใี่ ช้สำหรบั พระโอสถ หมำยถึง ยำรกั ษำโรค พระมหำกษัตริยแ์ ละ พระบรมวงศำนุวงศ์ ตวั อยำ่ ง พลเอกพระเจำ้ บรมวงศเ์ ธอ กรมพระกำแพงเพชรอัครโยธนิ มพี ระนำมเดิมวำ่ พระเจำ้ ลกู ยำเธอ พระองคเ์ จำ้ บรุ ฉัตรไชยำกร

คาราชาศพั ท์ ๑.๕) คำว่ำ พระทีน่ ง่ั ประกอบคำทเี่ ป็นทป่ี ระทบั ของพระมหำกษัตรยิ ์ พระท่นี ่ังวิมำนเมฆ คำศพั ทท์ ี่ประกอบคำ เรอื พระท่ีนั่ง ทเ่ี ป็นทปี่ ระทับ ของพระมหำกษตั ริย์ ตัวอย่ำง พระที่นั่งวิมำนเมฆเปน็ พระทน่ี ัง่ ท่ีสร้ำงด้วยไมส้ กั ทอง

คาราชาศัพท์ ๑.๖) คำวำ่ หลวง และ ตน้ ประกอบคำนำมสำมญั เพอ่ื แสดงวำ่ เกี่ยวขอ้ งกบั พระมหำกษตั ริย์ รถยนต์หลวง คำนำมสำมญั ช้ำงตน้ ตวั อย่ำง รถยนตห์ ลวงเพงิ่ ขับผ่ำนไป ช้ำงต้นเป็นชำ้ งคู่บุญบำรมีพระมหำกษตั ริย์

คาราชาศัพท์ ๒. คำกรยิ ำรำชำศพั ท์ มีวธิ กี ำรใช้ ดังนี้ ๒.๑) ใชค้ ำวำ่ ทรง นำหน้ำคำนำมรำชำศัพท์ คำนำมสำมัญ และคำกรยิ ำสำมญั เพื่อใหก้ ลำยเปน็ คำกริยำรำชำศัพท์ ทรงถอื หมำยถงึ ถอื ทรงพระอกั ษร หมำยถงึ เขยี นหนังสือ ทรง นำหน้ำคำว่ำ ถอื ซ่ึงเปน็ คำกรยิ ำสำมัญ ทรง นำหนำ้ คำว่ำ พระอักษร ซ่ึงเปน็ คำนำมรำชำศัพท์

คาราชาศพั ท์ ๒.๒) คำกรยิ ำที่เป็นคำรำชำศัพท์อยู่แลว้ ไมใ่ ช้คำวำ่ ทรง นำหน้ำอีก เสวย ตรสั หมำยถึง รบั ประทำน หมำยถึง พดู

คาราชาศัพท์ ข้อควรระวัง มคี ำกรยิ ำรำชำศัพท์ท่ีสำมำรถใชค้ ำว่ำ ทรง นำหนำ้ ได้ นนั่ คอื คำวำ่ ผนวช, ทรงผนวช หมำยถึง บวช

คาราชาศัพท์ ๒. คำรำชำศัพท์ที่ใชส้ ำหรับพระสงฆ์ คำสรรพนำมและคำขำนรับท่ใี ชส้ ำหรับพระสงฆ์ มีดังนี้ พระสงฆ์ คาสรรพนาม คาสรรพนามแทน คาขานรับ แทนพระองค์/ท่าน ผู้กราบทูล/ผู้พูด ชำย : พะยะค่ะ/กระหม่อม สมเดจ็ พระสงั ฆราชเจ้า ใตฝ้ ่ำพระบำท ขำ้ พระพทุ ธเจ้ำ หญงิ : เพคะ สมเดจ็ พระสงั ฆราช ฝำ่ พระบำท ชำย : เกลำ้ กระหมอ่ ม ชำย : กระหม่อม พระคุณเจำ้ หญิง : เกลำ้ กระหม่อมฉัน หญงิ : เพคะ สมเด็จพระราชาคณะ ชำย : ขอรับกระผม พระสงฆท์ ่วั ไป ทำ่ น ชำย : เกล้ำกระผม หญิง : เจ้ำค่ะ หญงิ : ดฉิ นั ชำย : ครบั (ส่วนคำศพั ทจ์ ะใชค้ ำสุภำพ ยกเว้น ชำย : ผม บำงคำทจ่ี ำกดั ใช้แตพ่ ระสงฆ์เท่ำนั้น) หญงิ : คะ่ หญิง : ดฉิ ัน

คาราชาศพั ท์ คาสามญั ๓. คำศพั ท์ทใี่ ชส้ ำหรับสุภำพชน เรียกวำ่ คำสุภำพ คาสุภาพ สุนัข หมา กระบอื ควาย

คาราชาศัพท์ คาสามัญ ๓. คำศพั ทท์ ี่ใชส้ ำหรับสภุ ำพชน เรียกวำ่ คำสุภำพ คาสุภาพ ผลอุลติ แตงโม ขนมเส้น ขนมจนี

ระดบั ภาษา ระดบั ภาษา คอื กำรแบง่ ภำษำตำมโอกำสตำ่ ง ๆ ทใ่ี ชใ้ นชีวิตประจำวัน ซึง่ คำทใี่ ช้จะมี ควำมแตกต่ำงกนั ไป ระดับภำษำแบ่งได้ ดังนี้ ระดับภาษา ภาษาแบบแผน ภาษาก่ึงแบบแผน ภาษาปาก ใชต้ ิดตอ่ ใช้พดู หรอื ใช้พูดหรอื ใช้เพื่อรักษา ใช้กับคน ใชพ้ ูดใน ราชการ เขียนท่ีเปน็ เขียนในท่ี มารยาท กนั เอง ชวี ติ ประจาวนั ทางการ ชมุ ชน

ระดับภาษา ตวั อยำ่ งคำในระดับภำษำตำ่ ง ๆ ภำษำก่ึงแบบแผน ภำษำปำก ภำพ ภำษำแบบแผน คุณพ่อ พ่อ บดิ า แม่ มารดา คณุ แม่ กบาล ศรี ษะ หวั

คาราชาศัพท์ สาหรับพระมหากษัตริย์ สาหรับพระสงฆ์ ศพั ทส์ าหรบั สุภาพชน และพระบรมวงศานุวงศ์ คาราชาศพั ท์ คาราชาศพั ท์ที่ใช้ คาสภุ าพใช้กับ คาสภุ าพ กับพระสงั ฆราช พระสงฆ์ทว่ั ไป

ระดับภาษา ประโยชน์ของการใช้ ระดับภาษา ลกั ษณะ สือ่ สาร สอ่ื สาร ภาษา ภาษาก่งึ ภาษาปาก ได้เหมาะสม ไดเ้ หมาะสม แบบแผน แบบแผน กบั กาลเทศะ กบั บุคคล ใชเ้ ขยี น ใช้ส่ือสาร ใช้สื่อสาร ใชเ้ พอ่ื ใชก้ บั คน ใชพ้ ดู ใน ตดิ ต่อ ในงานที่ ในที่ รักษา กันเอง ชีวติ ราชการ เปน็ ทางการ ชมุ ชน มารยาท ประจาวนั

ขอขอบคณุ เนือหาสาระจาก บรษิ ทั อกั ษรเจรญิ ทศั น์

แบบฝึกหดั