YTÜ Biten Projeler

10 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Temiz Enerji Teknolojileri Clean Energy Technologies Prof. Dr. Nergis ARSU - TUBITAK 1001 Np) ve bromo- tiyokzanton antrasen (TX-ABr) çeşitli bromothioxantone naphthalene (TX-1-Br-Np) and oligotiyofenlerin sentezinde uç grup fonksiyonalitesi bromothioxantone anthracene (TX-ABr) were used için kullanıldı ve karakterizasyonu gerçekleştirildi. for end group functionality in the synthesis of various Sentezlenen başlatıcıların ve farklı uç gruplar ile oligothiophenes and their characterization was kapatılmış oligotiyofenlerin karakterizasyonları, performed. fotofiziksel ve fotokimyasal özellikleri incelenerek The characterizations, photophysical and ve Egopt, HOMO, LUMO ve Egel değerleri, siklik photochemical properties of synthesized initiators voltametre yöntemi kullanılarak hesaplandı. and oligothiophenes capped with different end groups were investigated and Egopt, HOMO, LUMO and Egel values were calculated using cyclic voltammetry method. 83

11 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ PROF. DR. BESTAMI ÖZKAYA PRINCIPAL INVESTIGATOR ÇEVRE MÜHENDISLIĞI / ENVIRONMENTAL ENGINEERING BÖLÜM DEPARTMENT 15.05.2010 - 15.05.2012 BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI TUBITAK 1001 START-END DATE 218.200 TL DESTEK TÜRÜ FUNDED BY BÜTÇESI BUDGET MIKROBIYAL YAKIT HÜCRESI İLE ASIT OLUŞUMU VE METAN OLUŞUMU SAFHASINDAKI KATI ATIK DEPOLAMA ALANI SIZINTI SULARINDAN ELEKTRIK ÜRETIMI TO GENERATE ELECTRICITY FROM SOLID WASTE LANDFILL LEACHATE AT THE STAGE OF ACID FORMATION AND METHANE FORMATION BY MICROBIAL FUEL CELL www.yildiz.edu.tr Bu çalışmada, sürekli ve kesikli beslemeli This study aims at evaluating the Ti-TiO2 elektrotlu mikrobiyal yakıt hücresi performance of a two-chambered (MYH) ile asetat, glikoz ve bunların laktat, batch- and continuously-fed microbial benzoik asit ile üçlü karışımları, genç fuel cell (MFC) with new Ti-TiO2 ve yaşlı çöp depolama sahası sızıntı electrodes for bioelectricity generation sularından doğrudan elektrik üretimi from synthetic wastewater such as amaçlanmıştır. Çalışmada, ilk olarak grafit asetate, glucose and their mixture with ve Ti-TiO2 elektrodun performansları lactate and benzoic acid, young and karşılaştırılmış ve Ti-TiO2 elektrot ile old age landfill leachate at varying çalışmalara devam edilmiştir. Sentetik strength of wastewater and hydraulic atıksu çalışmalarında, asetat ile beslenen retention time. In this study, a new reaktörlerde glikoza göre daha fazla material (Ti-TiO2) was used as an elektrik akımı üretilmiştir. Yapılan sürekli anode electrode and compared with beslemeli çalışmalarda atıksuyun organik a graphite electrode for electricity madde konsantrasyonunun arttırılması generation. The current generation ve hidrolik bekletme süresinin azaltılması increased with increasing feed strength

11 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Temiz Enerji Teknolojileri Clean Energy Technologies Prof. Dr. Bestami ÖZKAYA - TUBITAK 1001 ile MYH’de akım üretiminin arttığı tespit edilmiştir. and decreasing HRT, whereas, coulombic efficiency 85 Buna karşın, kolombik verim ise artan organik yükle (CE) decreased with the increasing organic loading azalma kaydetmiştir. Nerst-Monot eşitliğine göre rates. Bioelectrochemical kinetic works in the MFC akım üretiminin organik madde konsantrasyonunun with Ti-TiO2 electrode revealed that the parameters bir fonksiyonu olduğu belirlenmiş ve lineer olmayan by non-linear curve fitting with the confidence eğri uydurma yöntemi ile %95 güven aralığında bounds of 95% gave good fit with the kinetic deneysel verilerle biyoelektrokimyasal eşitlik arasında constants. Kinetic constants were determined using oldukça uyumlu sonuçlar elde edilmiştir. Lineer MATLAB program and kinetics constants for young olmayan regresyonla 95% güven aralığında MATLAB age landfill leachate were (R2=%91), (R2=%98), Ks kullanılarak elde edilen kinetik katsayılar genç sızıntı (6,03 gBOİ/L), Jmaxs (11.87 A/m2), ƞ (0.25 V) and suyu için (R2=%91), Ks (6,03 gBOİ/L), Jmaxs (11.87 A/ old-age leachate kinetics constants were computed m2) ve ƞ (0.25 V), yaşlı çöp sızıntı suyu için (R2=%90), with the high regression of R2=%90 as Ks (1,4 gBOİ/ Ks (1,4 gBOİ/L-gün), Jmaxs (6.97 A/m2) ve ƞ (0,18 L-gün), Jmaxs (6.97 A/m2) ve ƞ (0,18 V). The PCR- V) olarak belirlenmiştir. Polimeraz zincir reaksiyonu DGGE based microbial community analysis of all ve denature gradyan jel elektroforezi ile yapılan studied samples including synthetic wastewater tür tanımlaması çalışmalarında sentetik atıksu ile inoculated with an estuary sediment revealed that beslenen reaktörlerde, hücre dışına elektron transfer MFC reactors were dominated by the family of edebilme yeteneğine sahip olan Deltaproteobakter Deltaproteobacter, Gammaproteobacter which are ve Gammaproteobakter grubuna ait bakterilerin capable of electron transfer to outside of the cell. baskın olduğu, çöp sızıntı suyu reaktörlerinde ise bu Firmicutes, Deltaproteobacter, Gammaproteobacter gruplara ilave olarak önemli bir yüzdeyle Firmicutes group bacteria was more dominated in reactors fed grubu bakterilerin de elektron transferinde rol with landfill leachate. From observed results, anode aldığı tespit edilmiştir. Anot biyofilminde yapılan biofilm dominated “anode respiring bacteria” with tür tanımlaması çalışmalarda, Deltaproteobakter ve the Deltaproteobakter and Gammaproteobakter Gammaproteobakter grubuna ait “anot solunum bacterial group. From observed results Ti-TiO2 bakterileri” nin rol aldığı tespit edilmiştir. Elde edilen electrode is a promising candidate for electricity sonuçlara göre, Ti-TiO2 elektrot ile yapılan MYH generation in MFC and maximum current density çalışmalarında elektrot yüzey alanı başına üretilen was 11 mA/m2, which is the recorded maximum maksimum akım değerinin 11 mA/m2 olduğu ve current density value of 15 mA/m2 in the current bu değerin literatürde şu ana kadar kaydedilen 15 works. mA/m2 değerine oldukça yakın bir sonuç olduğu belirlenmiştir.

12 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR BÖLÜM PROF. DR. MESUT AKGÜN DEPARTMENT KIMYA MÜHENDİSLİĞİ / CHEMICAL ENGINEERING BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI START-END DATE 01.03.2009 - 01.03.2012 DESTEK TÜRÜ TUBITAK 1001 FUNDED BY 217.685 TL BÜTÇESI BUDGET ZEYTIN KARASUYUNDAN HIDROJEN VE BIYOYAKIT ÜRETIMI HYDROGEN AND BIOFUEL PRODUCTION FROM OLIVE MILL WASTEWATER www.yildiz.edu.tr Zeytin karasuyu (ZKS), zeytinyağı üretimi Olive mill wastewater (OMW) is a by- sırasında ortaya çıkan bir yan üründür. product obtained during the production Genellikle zeytinin yumuşak kısımlarından, of olive oil. It is generally composed emülsiyon halindeki kararlı bir yağdan, of the water content of the olive fruit, zeytinleri yıkama ve proses suyu olarak water used to wash and process kullanılan sudan ve zeytin meyvesinin the olives, soft tissues from the olive kendi su içeriğinden oluşan bir karışımdır. pulp and a very stable oil emulsion. Akdeniz ülkelerinde ortaya çıkan yıllık The annual OMW production in the zeytin karasuyu miktarının 10 ila 30 milyon Mediterranean countries is estimated m3 arasında olduğu tahmin edilmektedir. to range from 10 to 30 million m3. The Tipik bir zeytin karasuyu kompozisyonu, typical OMW composition by weight ağırlıkça %83-96 sudan, %3.5-15 organik is 83-96% water, 3.5-15% organic bileşiklerden ve %0.5-2 mineral tuzdan compounds and 0.5-2% mineral salts. oluşmaktadır. Organik kısım ise şekerler, The organic fraction includes sugars, tanninler, lipitler, organik asitler, azotlu tannins, pectins, lipids, organic acids, bileşikler, polialkoller ve polifenollerden nitrogen compounds, polyalcohols and polyphenols. The complex composition

12 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Temiz Enerji Teknolojileri Clean Energy Technologies Prof. Dr. Mesut AKGÜN - TUBITAK 1001 oluşur. Zeytin karasuyunun bahsedilen bu karmaşık stated above makes OMW a significant pollution 87 yapısından dolayı önemli bir kirlilik kaynağıdır. potential. Its polyphenol content is responsible for Tohumların çimlenmesi, su canlıları ve bakterileri several biological effects, as phenolic compounds üzerinde toksik etki gösteren düşük molekül ağırlıklı of low molecular weight show toxicity on seed fenolik bileşikler gibi, zeytin karasuyunun polifenol germination, aquatic organisms and bacteria. içeriği birkaç biyolojik etkiye neden olur. Daha da What is more, the dark color of OMW is attributed önemlisi bu fenolik bileşikler, 1000 defa seyreltilse to these phenolic compounds, which can still be bile hala görülebilen zeytin karasuyunun koyu renk detected visually after a 1/1000 dilution in water. The almasına neden olur. Oldukça yüksek organik madde extremely high content of organics is considered as içeriğinden dolayı, ayrıca negatif bir etkiye neden a negative feature as well. It should be noted that olmaktadır. Bu organik madde içeriğinin, tipik bir these values are around 200-400 times higher than evsel kanalizasyon içeriğinden 200-400 kez daha those of a typical municipal sewage. All of these yüksek olduğu söylenebilir. Yüksek miktardaki organik characteristics, combined with the high amount madde içeriğiyle birlikte bütün bu özellikleri, zeytin of organics content can make OMW an energy karasuyunun süperkritik su oksidasyonuyla arıtılması source for energy production during its treatment by sırasında, enerji üretimi için bir enerji kaynağı da supercritical water oxidation (SCWO). olabilir. In this project, the hydrothermal and oxidative Bu projede, süperkritik su ortamında bir biyokütle gasification of olive mill wastewater as a biomass kaynağı olarak zeytin karasuyunun hidrotermal ve source in supercritical water was investigated. The oksidatif gazlaştırılması incelenmiştir. Hidrotermal hydrothermal and oxidative gasification experiments ve oksidatif gazlaştırma deneyleri, çeşitli reaksiyon were carried out in the temperature range of 400- sürelerinde 100-300 bar basınç, 400-700 °C sıcaklık 700 °C with various reaction times, in the pressure aralığında gerçekleştirilmiştir. Zeytin karasuyunun range of 100-300 bar. In the gasification by the kısmi oksidasyonuyla gazlaştırılmasında oksitleyici partial oxidation of the OMW, H2O2 was used as kaynağı olarak H2O2 kullanılmıştır. Farklı reaksiyon the oxidant source. When the gas composition was koşullarına göre farklılık gösterse de, elde edilen gaz evaluated, though it might differ at different reaction kompozisyonuna bakıldığında, içeriğin esas itibariyle conditions, was seen that the content mainly includes metan, etan, hidrojen, karbon dioksit ve karbon methane, ethane, hydrogen, carbon dioxide and monoksitten oluştuğu görülmüştür. Bu gaz ürünlerden carbon monoxide. Besides these products, scarce başka, az da olsa propan, propilen, azot, n-bütan, amounts of propane, propylene, nitrogen, n-butane, i-bütan, 1-büten, i-büten, t-2-büten ve 1,3-bütadien i-butane, 1-butene, i-butene, t-2-butene and gazları da elde edilmiştir. Biyoyakıt olarak adlandırılan 1,3-butadiene were also obtained. It was observed gaz ürün miktarı, artan oksijen konsantrasyonuyla ve that the reaction temperature had an important role sistem sıcaklığıyla artmıştır. Ancak, O2 konsantrasyonu on the hydrothermal decomposition of the OMW arttıkça, gaz akımındaki karbon dioksitin molar containing organic compounds in supercritical fraksiyonunun artışıyla H2, CH4 ve C2H6 gibi yanabilir water. The amount of the gaseous product, which bileşiklerin miktarı düşmüştür. Deneyler, zeytin can be called as biofuel, increased with increasing karasuyunun oksidatif gazlaştırılması sırasında karasu O2 concentration and system temperature. However, KOİ içeriğinin %1-2’sine karşılık gelen O2 kullanımının as the O2 concentration increased, the content of the ve en iyi reaksiyon koşulu olarak 30 s reaksiyon combustible compounds of the gas effluent such as süresinde 550-600 °C sıcaklığın en verimli koşul of H2, CH4 and C2H6 decreased, with an increase in olduğunu göstermiştir. Zeytin karasuyunun oksidatif the molar fraction of CO2. The experiments showed gazlaştırılması sırasında düşük O2 konsantrasyonu that use of O2 corresponding to 1-2% of the COD ve biyokütle konsantrasyonunun daha etkili olduğu of the wastewater is sufficient during the oxidative gözlenmiştir. TOK olarak besleme konsantrasyonu gasification of OMW and that the most favorable 20 g/L’den 2.5 g/L azalırken, üretilen gaz ürün enerji reaction condition was 550-600 °C, for a reaction değeri artmıştır. En yüksek enerji değeri, 550 °C time of 30 s. It was observed that low concentrations sıcaklık ve 30 s reaksiyon süresinde 18 mmol/L O2 ve of biomass and O2 are favorable for the oxidative 2.5 g/L (TOK) besleme konsantrasyonu kullanımıyla gasification of OMW. The energy value of produced 22.55 kJ/mL ZKS olarak elde edilmiştir. gas product increased when decreasing the feed concentration from 20 to 2.5 g/L of TOC. The highest energy value was obtained as 22.55 kJ per mL OMW, using a feed concentration of 2.5 g/L (TOC) and an O2 concentration of 18 mmol/L, at a reaction temperature of 550 °C and a reaction time of 30 s.

13 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ DOÇ. DR. / ASSOC. PROF. DR. OZAN ERDİNÇ PRINCIPAL INVESTIGATOR ELEKTRIK MÜHENDISLIĞI / ELECTRICAL ENGINEERING BÖLÜM DEPARTMENT 01.05.2017 - 01.11.2018 BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI TUBITAK 1001 START-END DATE 170.060 TL DESTEK TÜRÜ FUNDED BY BÜTÇESI BUDGET TALEP CEVABI UYGULAMALARINDA EVSEL İKLIMLENDIRME CIHAZLARININ KULLANIMI İÇIN HAVA TAHMINLERINE DAYANAN KULLANICI KONFORU ODAKLI YENI BIR YAKLAŞIMIN GELIŞTIRILMESI VE UYGULANMASI DEVELOPMENT AND IMPLEMENTATION OF A NOVEL USER-COMFORT-DRIVEN APPROACH BASED ON WEATHER FORECASTS FOR USING RESIDENTIAL HVAC UNITS IN DEMAND RESPONSE APPLICATIONS Elektrik şebekelerindeki güç talebi The electric power demand may vary considerably during the year due to genellikle mevsimsel etkilerden the seasonal effects. The intensive use of high-power Heating, Ventilation and dolayı yıl içerisinde önemli oranda Air Conditioning (HVAC) appliances, particularly in summer months, causes değişkenlik göstermektedir. Özellikle the demand to reach significant levels, even in a period of one day. yaz aylarında yüksek güç değerlerine In this study, an end-user comfort violation minimization oriented DR sahip iklimlendirme cihazlarının (ısıtma- strategy for HVAC units is proposed. The proposed approach manipulates soğutma birimleri – Heating, Ventilation the temperature set-point of HVAC thermostats aiming to minimize the and Air Conditioning – HVAC) yoğun average discomfort among end- users enrolled in a DR program, while olarak kullanılması bu değişikliklerin gün içerisinde de kayda değer büyüklüklere ulaşmasına neden olmaktadır. Bu projede, evsel klima yüklerinin www.yildiz.edu.tr kontrolünün güç sistemi işletimindeki önemli potansiyeli göz önüne alınarak bir doğrudan yük kontrolü stratejisi önerilmektedir. Önerilen yöntemin

13 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Temiz Enerji Teknolojileri Clean Energy Technologies Doç. Dr. / Assoc. Prof. Dr. Ozan ERDİNÇ - TUBITAK 1001 literatürdeki çalışmalardan en önemli farkı, alınan tüm satisfying the DR event related requirements of the kararlarda önceliğin ekonomik faydalar yerine tüketici load serving entity (LSE). Therefore, it is aimed to konforuna verilmesidir. Bu sayede, DR programlarında increase the end user participation rate, which is karşılaşılan en önemli sorun olan düşük tüketici the most important problem faced in DR programs. katılım oranının yüksek bir seviyeye çıkarılması The proposed approach considers the consumption hedeflenmektedir. Önerilen yaklaşım, dağıtım sistemi preferences of end users accepted to participate in operatörü tarafından oluşturulan bir DR programına the DR program offered by the distribution system katılmayı kabul etmiş evsel son kullanıcıların tüketim operator and the desired load reduction is provided tercihlerini dikkate almaktadır ve bu kullanıcıların while affecting the averaged end-user comfort ortalama konforunu en az biçimde etkileyecek as less as possible. Besides, the fairness for the şekilde hedeflenen yük azaltımını sağlamaktadır. allocation of the comfort violation among enrolled İklimlendirme cihazlarına ait termostatların sıcaklık end-users is also taken into account. ayar değerine dinamik olarak müdahale edilmesiyle In this context, the effective interfaces for both system sağlanacak olan talep kontrolü, DR programına operators and end users that have utility model/ katılan son kullanıcılar arasında adil bir yük azaltımı patent potentials will be developed. Besides, a gerçekleştirmektedir. smart thermostat suitable for the proposed concept Bu bağlamda faydalı model/patent potansiyeli will be designed and the system effectiveness bulunan etkin sistem operatörü ve son kullanıcı will be examined in a real application using the arayüzleri geliştirilecektir. Bunun yanı sıra önerilen experimental prototype studies. konsepte uygun bir akıllı termostat tasarlanacak ve gerçekleştirilecek deneysel prototip çalışmalarla da sistem etkinliği gerçek bir uygulama üzerinde irdelenecektir. 89

14 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR DOÇ. DR. /ASSOC. PROF. DR. OĞUZ KAAN ÖZDEMİR BÖLÜM METALURJI VE MALZEME MÜHENDISLIĞI DEPARTMENT BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI METALLURGICAL AND MATERIALS ENGINEERING START-END DATE 01.11.2013 - 01.11.2015 DESTEK TÜRÜ TUBITAK 3501 FUNDED BY 163.950 TL BÜTÇESI BUDGET SODYUM BOR HIDRÜRÜN HIDROLIZ REAKSIYONU İÇIN ETKIN Co-Ti-B ÜÇLÜ KATALIZÖRLERIN HAZIRLANMASI VE KINETIK ÖZELLIKLERININ İNCELENMESI PREPARATION AND INVESTIGATION OF KINETIC PROPERTIES OF EFFECTIVE CO-TI-B TRIPLE CATALYST FOR HYDROLYSIS REACTION OF SODIUM BOROHYDRIDE www.yildiz.edu.tr Bu projede kapsamında farklı Ti/(Ti+Co) In this Project, we would like to prepare molar oranlarında Ti ilave edilmiş üçlü Ti doping ternary Co-Ti-B catalyst Co-Ti-B katalizör tozlarının Vulcan XC powders with different Ti/(Ti+Co) karbon destek üzerinde hazırlanması molar ratio on Vulcan XC support planlanmaktadır. Co-Ti-B katalizör materials. Co-Ti-B catalyst powders tozarı kimyasal indirgenme yöntemi will be prepared by chemical reduction kullanılacaktır. Sodyum bor hidrür method. Sodium borohydride (NaBH4), (NaBH4), kobalt tuzu ve farklı titanyum used as a reducing agent, was added tuzları (TiCl2, TiCl3, TiCl4) içeren sıvı into an aqueous solution containing çözelti içerisine indirgeyici ajan olarak cobalt salt and various titanium salts katılacaktır. İlk olarak farklı titanyum (TiCl2, TiCl3, TiCl4). We will investigate tuzlarının üçlü Co-Ti-B katalizörlerini nasıl how the titanium salts effect the ternary etkilediğini araştırılacak ve daha sonraki Co-Ti-B/C catalysts activity firstly, and çalışmalar için en etkin olan metal tuzunu then we will choice the most effective kullanılacaktır. Hidroliz reaksiyonunda metal salts for later experiments. It is reaksiyona girenlerin konsantrasyonlarının essential to know the role of reactant

14 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Temiz Enerji Teknolojileri Clean Energy Technologies Doç. Dr. / Assoc. Prof. Dr. Oğuz Kaan ÖZDEMİR - TUBITAK 3501 etkisini ve farklı koşular altında katalizörlerin özelliklerini concentrations in hydrolysis reaction and catalyst behavior in different conditions. This will be bilmek önemlidir. Bazik NaBH4 çözeltisinin hidroliz done by obtaining the kinetic rate expression for reaksiyonu için kinetik hız denkleminin oluşturulması catalytic hydrolysis reaction of alkaline NaBH4 solution. Kinetic rate expression will be achieve for bize gerekli olan bu bilgileri verir. Karbon destekli the hydrolysis of alkaline NaBH4 solution over Co- Ti-B catalyst on carbon support by varying the Co-Ti-B katalizörleri ile gerçekleştirilen bazik NaBH4 concentration of reactants (NaBH4, NaOH) and çözeltisinin hidroliz reaksiyonunun kinetik hız solution temperature. The surface morphology of all catalyst powders was studied by scanning electron denklemi farklı NaOH ve NaBH4 konsantrasyonları microscope. We will determine the composition of ve çözelti sıcaklıklarında yapılacak deneyler the samples by EDS. Structural characterization of the catalyst powders was done by conventional ile oluşturulacaktır. Hazırlanacak olan katalizör X-ray diffraction. Studies of surface electronic state and composition of the catalysts will be carried out tozlarının yapısal karakterizasyonları X-ışını kırılımı ile using XPS. The core electron binding energies of Co, Ti and B will be obtained from XPS measurements incelenecektir. Bütün katalizörlerin yüzey yapıları ve helped us to infer on the electronic states of Co-Ti-B and suggest their roles in NABH4 hydrolysis process. bileşenleri SEM ve EDS ile, katalizörlerin yüzeylerinin As well as activation of catalysts, their reusability and stability of the Co-Ti-B catalysts are significant. In elektronik yapıları ve bileşenleri ise XPS yöntemiyle another set of experiments, reusability and stability of the Co-Ti-B catalyst will be studied. Hydrogen incelenecektir. XPS ölçümlerinden elde edilecek production from hydrolysis of NaBH4 by the most efficient ternary catalyst will be used as fuel under olan Co, Ti ve B’un çekirdek elektron bağlanma real working conditions in PEM fuel cell. enerjileri Co-Ti-B’un elektronik yapısını ve NaBH4’ün hidroliz reaksiyonundaki rollerini anlamamıza yardımcı olacaktır. Katalizörlerin aktivasyonları kadar, tekrar kullanılabilirlikleri ve dayanımları da önemlidir. Hazırlanan Co-Ti-B üçlü katalizörlerin tekrar kullanılabilirlikleri ve dayanımları farklı deneyler ile çalışılacaktır. En etkin üçlü katalizör ile NaBH4 91 çözeltisinin hidroliz reaksiyonundan elde edilecek olan hidrojen PEM tipi yakıt hücresinde gerçek çalışma şartları altında yakıt olarak kullanılacaktır.

15 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ PROF. DR. BELKIS BILGIN ERAN PRINCIPAL INVESTIGATOR KİMYA / CHEMISTRY BÖLÜM DEPARTMENT 01.10.2007 - 01.04.2010 BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI TUBITAK 1001 START-END DATE 120.000 TL DESTEK TÜRÜ FUNDED BY BÜTÇESI BUDGET SIVI KRISTAL MALZEMELERIN DIZAYNI, SENTEZI, MESOMORFIK ÖZELLIKLERININ İNCELENMESI VE ORGANIK GÜNEŞ PILLERINE UYGULANMASI THE DESIGN, SYNTHESIS, INVESTIGATION OF MESOMORPHIC PROPERTIES OF LIQUID CRYSTAL MATERIALS AND APPLICATION TO ORGANIC SOLAR CELLS www.yildiz.edu.tr Sıvı kristaller anisotropi ve akışkan Liquid crystals are very interesting özelliğinin alışılmamış birleşimi sonucu materials owing to their combination ortaya çıkan ilginç malzemelerdir. Bu of anisotropy and fluid properties. The bileşiklerde mesofazın ortaya çıkışını formation of mesophases and their ve özelliklerini, organik molekülün properties in these molecules depend geometrisi, kimyasal yapısı ve kararlılığı upon the geometry, chemical structure belirler. Bükülmüş molekül geometrisine and the stability of the organic molecule. sahip muz şekilli sıvı kristallerin, farklı By the aim of different mesomorphic mesomorfik özellikleri ve teknolojik properties of banana-shaped liquid uygulamalar için dikkat çeken (anti) crystals having bent-shaped molecular ferroelektrik davranışlarından yola geometry as well as (anti) ferroelectric çıkılarak, projede pek çok yeni muz şekilli behaviour which is of great interest for mesogen sentezlenmiş ve karakterize technological applications, various new edilmiştir. Yeni malzemelerin uygulamalar banana-shaped compounds have been için elektrooptiksel çevrilme davranışları synthesized and characterized in this araştırılmıştır. Ayrıca projede üretilen project. Electro-optic switching behavior of new materials were investigated for applications. Also, the organic solar

15 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Temiz Enerji Teknolojileri Clean Energy Technologies Prof. Dr. Belkıs Bilgin ERAN - TUBITAK 1001 sıvı kristal malzemeler kullanılarak P3HT:PCBM cells which are based on P3HT:PCBM have been bazlı organik güneş pilleri hazırlanmış ve sıvı kristal prepared by the using of new liquid crystalline içeren güneş pillerinin referans güneş pilleri ile materials and the comparison of efficiency of organic karşılaştırıldığında fotovoltaik özelliklerinin iyileştiği solar cells including liquid crystal with devices from belirlenmiştir. pristine blends of P3HT–PCBM shows that the charge carrier mobility increased significantly in the devices with liquid crystals. 93

16 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ PROF. DR. ORHAN İÇELLİ PRINCIPAL INVESTIGATOR FIZIK / PHYSICS BÖLÜM DEPARTMENT 15.03.2014 - 15.03.2016 BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI TUBITAK 3001 START-END DATE 83.000 TL DESTEK TÜRÜ FUNDED BY BÜTÇESI BUDGET BOR MINERAL ATIKLARININ FOTOVOLTAIK UYGULAMALARDA KULLANILMASI USING IN PHOTOVOLTAIC APPLICATIONS OF BOR MINERAL WASTES www.yildiz.edu.tr Bu projede hedeflenen; In this project we aim to study; (1) ITO üzerine kaplanan Borlu bileşiklerin (1) First, by looking to contact kontak özelliklerine bakılarak öncelikle bu characteristics of boron compounds haliyle kapasitans ve dilektrik, kayıp faktörü that are coated on ITO, in this state, we gibi temel elektriksel paramatrelerin measure the basic electrical parameters ölçülmesi hedeflenmektedir. such as capacitance and dielectric and (2) çeşitli bor atık ve bileşiklerini (Borik dissipation factor. Asit, boroksit (B2O3) ve güneş ışığını (2) By prevented to diffusion into top depolama özelliği olan borax (Na2B4O7) layers of In+3 that is the various boron gibi) çok ince bir tabaka şeklinde ITO’nun waste and compounds (boric acid, üstüne kaplayarak In+3’ün üst tabakalara boric oxide (B2O3), and borax (Na2B4O7) difüzyonunun engellenmesi ile pilin that is capability the storage of the ömrünün arttırılması. sunlight, etc.) in forms of a very thin layer (3) organik güneş pillerinin verimlerinin of to be coated on ITO is battery the life düşük olmasının sebeplerinden biri de of increase is targeted. ITO’nun iş fonksiyonunun (Wf ITO = 4.7 eV) (3) One of the reasons that to be low

16 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Temiz Enerji Teknolojileri Clean Energy Technologies Prof. Dr. Orhan İÇELLİ - TUBITAK 3001 düşük olmasıdır. Bu nedenle bu borlu bileşikleri ITO’nun of efficiencies of organic solar cells is low of work 95 üstüne spin coating yöntemi ile kaplayarak ITO’nun function of ITO (Wf ITO = 4.7 eV). Therefore, this the iş fonksiyonuna etkisi olup olmadığının belirlenmesi boron compounds by coating the top of the ITO with hedeflenmektedir. Bu proje çalışmamızda, ITO/ the spin coating method to determined whether the PEDOT: PSS/Pc/C61/Al ve ITO/Borlu Bileşikler/Pc/ effect to work function of ITO is targeted. C61/Altabakalarından oluşan heteroeklem güneş In this project study, the heterojunction solar cells pilleri sol-gel ve termal buharlaştırma teknikleri consisting of ITO/PEDOT: PSS/Pc/C61/Al and ITO/ kullanılarak üretilecektir. Üretilen heteroeklem güneş Boron Compounds /Pc/C61/Al layers by using pillerinin temel elektronik karakteristik parametreleri, sol-gel and thermal evaporation techniques will Akım-Voltaj (I-V) ve Kapasitans-Voltaj (C-V) ölçümleri be produced. The basic electronics characteristic yapılarak belirlenecektir. Bununla birlikte mevcut parameters of produced heterojunction solar cells yapıların transmisyon, reflektans ve absorbans gibi will be determined; measuring current-voltage (I- deneysel değerlerinin ölçümü ile birlikte temel V) and the capacitance-voltage (C-V). Together güneş pili parametrelerinin optimizasyonu ve with the measurement of experimental values such üretimi için gerekli fotovoltaik özelliklerin bildirilmesi as transmission, reflectance and absorbance of hedeflenmektedir. Ayrıca ITO/BorluBileşikler/ the existing structures is defined as the necessary Organik(ler)/Altabakalarından oluşan heteroeklem photovoltaic features for the optimization and yapılar X-123SDD model X-Ray dedektörü ile Gama ve production of the basic solar cell parameters is X-ışınlarına maruz bırakılarak, bor bileşiklerinin güneş aimed. Also ITO / Boron Compounds / Organic (s) / pillerinin kararlılıkları üzerindeki etkileri belirlenecektir. Al consisting of layers heterojunction structures that Bu proje çalışmasında; bor bileşiklerinin, In+3’ün X-123SDD Model X-ray detector with by exposure to organik tabakaların içine difüzyonuna engel olması gamma and X-rays that the effects on the stability of neticesinde güneş pillerinin ömürlerinin artırılması solar cells of boron compounds will be determined. hedeflenmektedir. Böylece daha uzun ömürlü güneş In this project, we will investigate to increase the life panelleri ile enerjiye harcanan bütçe azaltılacaktır. of solar cells by using the properties of In+3 to prevent Bu borlu bileşiklerin ITO’nun iş fonksiyona etkisinin the diffusion of Boron into the organic layers. And incelenmesi neticesinde arttırıcı bir etkinin gözlenmesi thus, the energy budgets can be optimized by solar ile güneş pillerinin veriminin artması beklenmektedir. panels with longer lives. We also expect to increase efficiency of solar cells by examining any kind of enhancement effect of Boron compounds on the work function of ITO. 1 Şekil 1. Üretilen organik güneş pili yapısı Şekil 1. Organic solar cell structure produced

17 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR BÖLÜM DOÇ. DR. / ASSOC. PROF. DR. MURAT ÇALIŞKAN DEPARTMENT FIZIK / PHYSICS BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI START-END DATE 01.10.2014 - 01.10.2016 DESTEK TÜRÜ TUBITAK 3001 FUNDED BY 78.600 TL BÜTÇESI BUDGET GÜNEŞ PILLERINDE, KONTAK METALLERININ ABSORPLAYICI CdTe'NIN YAPISAL VE ELEKTRO-OPTIK AKTIVITELERINE ETKISI ÜZERINE: YOĞUNLUK FONKSIYONEL TEORI ÇALIŞMASI ON THE EFFECTS OF CONTACT METALS ON STRUCTURAL AND ELECTRO-OPTICAL ACTIVITIES OF CdTe THE ABSORBER IN SOLAR CELLS: A DENSITY FUNCTIONAL THEORY STUDY www.yildiz.edu.tr Güneş enerjisinden enerji elde etme Amongst the methods of obtaining yöntemleri içerisinde doğrudan elektrik energy from solar energy, thin film solar enerjisine dönüştürme sistemi olan ince cells technology which converts the film pilleri teknolojik açıdan en ümit solar energy directly to electrical energy verici yöntemdir. CdTe ve diğer II-VI are the most promising methods. The yarıiletkenleri ve alaşımlarından üretilen cost of producing solar electricity are ince-filmlere dayalı fotovoltaik (PV) significiantly reduced by the appearance pillerin teknolojik uygulamalarının ortaya of photo voltaic (PV) cells based on the çıkması ile solar elektrik üretiminin maliyeti thin films produced by CdTe and II-V önemli ölçüde azalmıştır. Güneş pilleri semiconductors, and alloys.Within the üzerine yapılan araştırmalarda genellikle other solar cells, low-cost production, verimin arttırılması amaçlanmakla birlikte high optical absorption coefficient, üretim maliyeti ve uzun ömürlülük high chemical stability of CdTe make de göz önüne alınmaktadır. Bir CdTe the CdTe based solar cells having the güneş pilinin verimini ve kararlılığını second-largest market after the silicon etkileyen en önemli faktörler CdTe’ün technology and, therefore, it has drawn

17 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Temiz Enerji Teknolojileri Clean Energy Technologies Doç. Dr. / Assoc. Prof. Dr. Murat ÇALIŞKAN - TUBITAK 3001 göreli olarak düşük boşluk (hole) yoğunluğuna sahip much attention scientifically and technologically olması ve Cu atomlarının tanecik sınırlarından (TS) Having relatively low hole concentration of CdTe, (Grain Boundaries TS) hızlı difuzyonuyla p-n eklem and accumulation of Cu atoms on the CdS window civarında ve CdS pencere katmanında Cu atomlarının layer and pn junction due to the fast diffusion of birikmesidir. Bu çalışmada CdTe tabanlı yarı iletken Cu atoms along the Grain Boundaries are the güneş pillerinde tanecik sınırları ve bu sınırlara yapılan most important factors that affect the conversion katkının, güneş pillerinin verimin etkisi araştırılmıştır. efficiency and stability of CdTe based solar cells. In this study, In this study, particle boundaries in CdTe based semiconductor solar cells and the effect of the dopant made to these boundaries and the efficiency of solar cells were investigated. 97

18 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR BÖLÜM PROF. DR. ZEHRA YUMURTACI DEPARTMENT MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ / MECHANICAL ENGINEERING BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI START-END DATE 01.11.2011 - 01.11.2013 DESTEK TÜRÜ TUBITAK 1001 FUNDED BY 61.350 TL BÜTÇESI BUDGET TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİNİN POMPA DEPOLAMALI HİDROELEKTRİK SANTRALLER İLE ELEKTRİK ŞEBEKESİNE ENTEGRASYONU INTEGRATION OF TURKEY WIND ENERGY POTANTIAL TO THE GRID BY UTILIZING PUMP STORAGE POWER PLANTS www.yildiz.edu.tr Yerli ve yenilebilir enerji kaynaklarının As the result of the measures to be taken kullanımı için alınacak tedbirler for using native and renewable energy sonucunda, Türkiye rüzgâr enerjisi kurulu resources, it is aimed to improve the gücünün 2023 yılına kadar 20.000 MW’a installed wind power of Turkey to 20,000 çıkarılması ve elektrik üretiminde doğal MW until 2023 and toreduce the share gazın payının %30’un altına düşürülmesi of natural gas in electricity generation hedeflenmiştir. Bu çalışmada 20.000 below 30%. In this study, a power system MW rüzgâr enerji santrali kurulu gücüne analysis is performed to determine the ulaşmak için rüzgâr enerjisinden effects of irregular power which may be üretilebilecek düzensiz enerjinin elektrik generated from wind power to achieve sistemine olan etkilerinin belirlenmesi a power plant installed power of 20,000 için bir elektrik sistemi analizini yapılmıştır. MW on the electricity system. In order to Rüzgâr enerjisi kaynaklı değişken elektrik compensate the alternating electricity üretimini dengelemek için, PDHES generation originating from wind (Pompa Depolamalı Hidroelektrik Santral) power, use of PSHPPs (Pump Storage ’lerin kullanılması öngörülmüştür ve Hydroelectric Power Plant) is assumed

18 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Temiz Enerji Teknolojileri Clean Energy Technologies Prof. Dr. Zehra YUMURTACI - TUBITAK 1001 rüzgâr faydalanma oranına karşılık kurulması gerekli and the PSHPP power required to be installed in 99 PDHES gücü belirlenmiştir. consideration of wind utilization rate is determined. Yapılan elektrik sistemi analizi, 2023 yılı için enerjisi The electricity system analysis performed consist of talebinin belirlenmesi, 20.000 MW RES kurulu three stages of determining the power demand for gücü için RES elektrik üretimindeki değişkenliklerin 2023, determining the variabilities in WPP electricity belirlenmesi, elektrik sisteminde kurulu enerji generation for an installed power of 20,000 MW, santrallerinin karakteristiklerine göre oluşturulmuş establishing the simulation model formed according simülasyon modelinin oluşturulması ve bu modelin to the characteristics of the power plants installed belirli zaman dilimleri için çalıştırılmasıyla içeren üç within the electricity system and operating this aşamadan oluşmuştur. model for certain timeframes. Elektrik sisteminin 2012 yılı saatlik güç talepleri referans By reference to hourly power demands of the alınarak 2023 yılı için güç-zaman serileri türetilmiştir. electricity system for 2012, power-time sequences 2012 yılında 38.000 MW olan puant güç talebi, %248 are derived for 2023. It is assumed that the peak artışla 83.000 MW’a toplam elektrik enerjisi talebinin power demand will rise from 38,000 MW in 2012 to ise 538 TWh’e çıkacağı öngörülmüştür. 83,000 MW with an increase of 248% and the total 2011 yılı başı itibariyle işletmede bulunan 34 adet 1.355 demand for electric power will rise to 538 TWh. MW Kurulu gücündeki rüzgâr enerjisi santrallerinin By reference to the hourly average output of 34 saatlik ortalama çıkış güçleri referans alınarak 20.000 wind power plants with an installed power of MW RES Kurulu gücü için, rüzgardan üretilen 1,355 MW in operation as of the beginning of 2011, elektriğin değişkenliği belirlenmiştir. the variability of the electricity generated from wind Oluşturulan elektrik sistemi simülasyon modeli, is determined for a WPP Installed power of 20,000 dengeleme probleminin en fazla olduğu; MW. maksimum rüzgar değişkenliği olduğu zaman serisi ile The electricity system simulation model established puant güç talebinin en fazla olduğu zaman serisi üst is operated by overlapping the time sequence üste bindirilerek çalıştırılmıştır. Sonuç olarak sisteme incorporating maximum compensation problem entegre edilebilecek maksimum RES kurulu güçleri ve and maximum wind variability with the time RES kurulu gücündeki artışa bağlı olarak sisteme ilave sequence incorporating maximum peak electricity edilmesi gerekli PDHES kurulu güçleri belirlenmiştir. demand. As a result, maximum WPP installed 2023 yılı için çalıştırılan simülasyon modelinde, powers which can be integrated to the system and 20.000 MW RES kurulması halinde termik the PSHPP installed powers required to be added to santrallerin teknik ekonomik sınırlar içinde çalışması the system depending on the increase in the WPP için, elektrik sisteminde 8.000 MW gücünde PDHES installed power are determined. bulunması gerektiği sonucu elde edilmiştir. 20.000 In the simulation model operated for 2023, if WPP of MW RES Kurulu gücüne ulaşılması fakat buna 20,000 MW is installed, it is concluded that PSHPP karşın PDHES kurulmaması durumunda puant talep with a power of 8,000 MW must be present in the karşılanabilmesi için ilave 10.000 MW doğalgaz electricity system for the thermal plants to operate çevrim santralinin kurulması gerektiği sonucu ortaya within technical economic limits. If a WPP installed çıkmıştır. power of 20,000 MW is achieved but no PSHPP is 8000 MW kurulu gücünde PDHES kurulması halinde, installed, it is concluded that additionally natural puant elektrik talebininin karşılanması için gerekli gas cycle plant of 10,000 MW must be installed in yaklaşık 10 milyar dolar yatırım bedeli ile kurulabilecek, order to cover the peak demand. In case of a PSHPP 10.000 MW kurulu gücündeki doğalgaz santraline with an installed power of 8,000 MW, it shall be gerek kalmayacaktır. 20.000 MW Kurulu gücündeki possible to install it with an investment amount of rüzgâr santralinin de elektrik şebekesine entegrasyonu about 10 billion USD necessary for covering the peak ile de her yıl 5 milyar dolar değerinde 12 milyar m3 electricity demand and the natural gas plant with a doğalgaz ithalatından tasarruf sağlanacaktır. power of 10,000 MW shall not be required. With the integration of the wind plant with an installed power of 20,000 MW to the electricity network, 12 billion m3 natural gas importation with a value of 5 billion USD shall be saved every year.

19 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PROJECT MANAGER BÖLÜM DOÇ. DR. / ASSOC. PROF. DR. OZAN ERDİNÇ DEPARTMENT ELEKTRIK MÜHENDISLIĞI / ELECTRICAL ENGINEERING BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI START-END DATE 15.06.2015 - 15.12.2017 DESTEK TÜRÜ TUBITAK 3001 FUNDED BY 59.080 TL BÜTÇESI BUDGET AKILLI EVLERDEN OLUŞAN MAHALLI BIR BÖLGENIN TALEP CEVABI STRATEJILERI ILE KOORDINELI İŞLETIMI COORDINATED OPERATION OF A NEIGHBORHOOD OF SMART HOUSEHOLDS UNDER DEMAND RESPONSE STRATEGIES www.yildiz.edu.tr Önerilen proje kapsamında, toplam In this project, the optimal operation of enerji satın alma maliyetini minimize a neighborhood of smart-households edecek şekilde akıllı evlerden oluşan in terms of minimizing the total energy mahalli bir alanın optimum işletimi procurement cost will be realized. Each gerçekleştirilecektir. Her bir evsel alan; household will be provided as including elektrikli araçlar, kontrol edilebilir akıllı electric vehicle, controllable smart cihazlar, enerji depolama üniteleri ve appliances, energy storage units and dağıtık üretim (distributed generation) distributed generation systems (roof- sistemleri (çatıya entegre fotovoltaik top integrated photovoltaic panels, güneş panelleri, rüzgar türbinleri, wind turbines, etc.). Bi-directional vb.) içerecek şekilde oluşturulacaktır. power flow of the provided structure Oluşturulacak yapının hem ev hem de will be considered both at household mahalli alan seviyesinde çift yönlü güç and neighborhood level. Apart from akışı dikkate alınacaktır. Dağıtık üretim the distributed generation systems, sistemlerine ek olarak araçtan eve technologies such as vehicle-to-home (vehicle-to-home – V2H) ve araçtan (V2H) and vehicle-to-grid (V2G) will

19 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Temiz Enerji Teknolojileri Clean Energy Technologies Doç. Dr. / Assoc. Prof. Dr. Ozan ERDİNÇ - TUBITAK 3001 şebekeye (vehicle-to-grid – V2G) güç aktarımı gibi also be available in smart household structure. The teknolojiler de akıllı ev yapısında mevcut olacaktır. energy transactions will be priced based on the net- Enerji alışverişleri, dinamik fiyatlama tarifelendirmesi metering principles considering a dynamic pricing yaklaşımını dikkate alan net ölçüm (net metering) tariff scheme. Furthermore, in order to prevent power prensibi tabanlı olarak fiyatlandırılacaktır. Ayrıca; bahsi peaks that could have negative impacts on the geçen mahalli alana hizmet veren transformatör ünitesi transformer serving the mentioned neighborhood, it için olumsuz sonuçlar doğurabilecek güç piklerinin will also be possible to limit the total power that may önlenmesi açısından, evsel alanların şebekeden be drawn by the households from the grid. Finally, çekebileceği güç değerinin sınırlandırılabilmesi de in order to resolve potential conflict of benefits mümkün olacaktır. Son olarak, özellikle düşük fiyat especially during relatively low price periods, a periyotlarında olası bir fayda çakışmasını engellemek coordination strategy in order to promote the fair açısından, dağıtım transformatörü kapasitesinin usage of the distribution transformer capacity will hakkaniyetli kullanımını arttırmak için bir koordinasyon be developed. stratejisi oluşturulacaktır. The forecasting of the power production of Bahsi geçen akıllı evlerdeki dağıtık üretim sistemlerinin distributed generation systems, appliance load güç üretimi, cihaz yük tüketimleri ve evsel yük tüketim consumptions and residential load consumption eğilimlerinin önceden tahmin edilebilmesi, belirtilen patterns in the mentioned smart households can kontrol ve koordinasyon yapısının etkinliğini arttırmak have a major contribution in terms of improving açısından oldukça olumlu katkılarda bulunabilecektir. mentioned control and coordination structure. 101

20 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR DOÇ. DR. / ASSOC. PROF. DR. CÜNEYT YILMAZ BÖLÜM MEKATRONIK MÜHENDISLIĞI DEPARTMENT BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI MECHATRONICS ENGINEERING START-END DATE 30.10.2014 - 01.10.2016 DESTEK TÜRÜ TUBITAK 2232 FUNDED BY 30.000 TL BÜTÇESI BUDGET TOPRAK VE DONATILI BINA TEMELI KAYNAKLI ISI POMPALARINDA KAYNAK ISI DEĞIŞTIRICISI PERFORMANSININ İYILEŞTIRILMESI İÇIN YENI BIR UYGULAMA YÖNTEMININ GELIŞTIRILMESI DEVELOPMENT OF A NEW APPLICATION METHOD FOR IMPROVING SOURCE HEAT EXCHANGER PERFORMANCE IN GROUND AND REINFORCED BUILDING FOUNDATION SOURCE HEAT PUMPS www.yildiz.edu.tr Isı pompasında ısıtma performansı Heat pump heating performance (COPHP) ve soğutma performansı (COPHP) and cooling performance (COPR) evaparatör ve kondenser (COPR) depends on the evaporator sıcaklıklarına bağlıdır. Evaparatör ve and condenser temperatures. The kondenser sıcaklıkları ise ısıtılacak/ evaporator and condenser temperatures soğutulacak ortam ve ısının alınacağı are dependants of heated / cooled veya verileceği ortam sıcaklıklarına environment and ambient temperature. bağlıdır. Isıtılacak/soğutulacak mahal Heated/cooled space temperature is sıcaklığı sabittir. Dolayısıyla ısı pompasının constant. Therefore, performance of performansı doğrudan kaynak/kuyu the heat pump dependant of source/ sıcaklığına bağlıdır. Kaynak sıcaklığı yaz-kış sink temperature directly. Source değişim göstermektedir. Toprak kaynaklı temperature is varies with summer ısı pompalarında gömme derinliğine and winter seasons. Considering bağlı olarak bu değişim havadan daha Ground Source Heat Pumps (GSHP), düşüktür. Dolayısı ile toprak kaynaklı ısı this variation is much smaller than the pompalarının COP değeri hava kaynaklı air, depending on the burying depth.

20 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Temiz Enerji Teknolojileri Clean Energy Technologies Doç. Dr. / Assoc. Prof. Dr. Cüneyt YILMAZ - TUBITAK 2232 ısı pompalarına göre daha yüksektir. Kaynak ısı Therefore, the COP of Ground Source Heat Pump 103 değiştiricisindeki ısı geçişinin iyileştirilmesi ile toprak (GSHP) is higher than the Air Source Heat Pumps. ısı değiştiricisindeki akışkanla toprak arasındaki sıcaklık With the improvement of heat transfer in heat farkı azaltılabilir. Bu da, toprak kaynaklı ısı pompasının exchanger of ground source, temperature the performansını olumlu yönde etkiler. Bu projenin temperature difference between fluid the soil can temel amacı, kaynak ısı değiştiricisinin bina temelinin be reduced. This has a positive influence on the oluşturulması sırasında temel altındaki toprağa veya performance of Ground Source Heat Pump (GSHP). temel betonu içerisine farklı şekillerde gömülerek The main objective of this project is burying ground ilk yatırım maliyetinin azaltılması, beton içerisindeki source heat exchanger to reducing initial cost and çelik donatının kanat etkisinden faydalanarak ısı increasing heat transfer and system performance transferinin ve dolayısı ile sistem performansının using the fin effect of steel reinforcement in the iyileştirilmesidir. Kaynak ısı değiştiricisinin bina concrete. The cost of sounding or excavation is temelinin oluşturulması sırasında farklı katmanlara the biggest obstacle for using ground source heat gömülerek çekilen-verilen ısı miktarının ve dolayısıyla pumps. These costs occur the big part of investment sistem (ısıtma-soğutma) performansındaki artışın cost. Thanks to embedding the ground heat deneysel ve sayısal olarak belirlenmesi amaçlanmıştır. exchangers under the building foundation or layers Toprak kaynaklı ısı pompasının kullanılmasının of the building foundation concretes, any additional önündeki en önemli en büyük engel hafriyat veya area do not require around the building. Therefore, sondaj maliyetidir. Isı pompası kurulum maliyetinin ground source heat pumps may compete with air önemli bir kısmını oluşturur. Ancak ısı pompasına ait source heat pumps from the point of investment kaynak ısı değiştiricisinin, binanın temel inşaatının cost. The effects of anhilating the excavation cost başlangıcında toprağa yerleştirilmesi, ek hafriyat on the investment and total cost will determined maliyetinin ve gereken bahçe/yüzey alanı ihtiyacının using the econom’c analysis methods owing to ortadan kalkmasını sağlar. Bu sayede; toprak kaynaklı determining the drop in which extent. ısı pompası da diğer hava kaynaklı ıs pompaları ile ilk yatırım maliyeti açısından rekabet edebilecek konuma gelebilecektir.



YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY 105 THE GLOBAL UNIVERSITY AT THE HEART OF HISTORY Savunma Teknolojileri Defence Technologies

01 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR BÖLÜM PROF. DR. MUAMMER ÖZKAN DEPARTMENT MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ / MECHANICAL ENGINEERING BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI START-END DATE 01.03.2015 - 31.08.2017 DESTEK TÜRÜ SANTEZ FUNDED BY BÜTÇESI 2.225.000 TL BUDGET YENI NESIL EURO6 AĞIR HIZMET MOTOR GELIŞTIRILMESI: BÖLÜNMÜŞ PÜSKÜRTME STRATEJISI, DÜŞÜK SICAKLIKTA YANMA A NEW GENERATION EURO6 HEAVY DUTY DIESEL ENGINE DEVELOPMENT: MULTIPLE INJECTION STRATEGY – LOW TEMPERATURE COMBUSTION Çalışmada TÜMOSAN firması tarafından Engine calibration that can achieve the tasarımı yapılan Euro6 Ağır Hizmet Motoru target performance with low pollutant için hedef performansı düşük kirletici emission have been developed for the emisyon yayılımı ile sağlayabilecek motor Euro6 Heavy Duty Engine designed by kalibrasyonlarının geliştirilmiştir. Motor TÜMOSAN. In the engine tests, a single testlerinde, değişken strok özelliğine sahip cylinder research engine with variable tek silindirli araştırma motoru kullanılmıştır. stroke capability was used. The engine Çalışma kapsamında oluşturulan motor model created within the scope of the modeli test sonuçları ile doğrulanarak study was verified with the test results hedefeler kapsamında optimizasyon and optimization work was carried out çalışması yapılmıştır. within the scope of the targets. www.yildiz.edu.tr

01 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Savunma Teknolojileri Defence Technologies Prof. Dr. Muammer ÖZKAN - SANTEZ 107

02 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR DR. ÖĞR. ÜYESI / ASST. PROF. DR. HÜSEYIN ÜVET BÖLÜM MEKATRONIK MÜHENDISLIĞI DEPARTMENT BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI MECHATRONICS ENGINEERING START-END DATE 01.09. 2015 - 01.11.2016 DESTEK TÜRÜ İSTKA FUNDED BY 1.080.000 TL BÜTÇESI BUDGET HOLOGRAM ARAŞTIRMALARI VE EĞITIMI LABORATUVARI HOLOGRAM RESEARCH AND EDUCATION LABORATORY www.yildiz.edu.tr Projemiz İstanbul un yüksek katma Our project is conducting R&D and değerli, teknoloji ve bilgi yoğun ürün innovation-oriented Holographic works ve hizmetler ile küresel ekonomide söz to enable Istanbul to have a word in sahibi olabilmesi için Ar-Ge ve yenilik the global economy, with high value- odaklı ekonomik yapıya dönüşümün added, technology, and information- desteklenmesini hedefleyen mali intensive products and services. The destek programının Öncelik 2: Bilgi ve center's operations are based on the teknoloji transferini destekleyecek ortak priority of establishing common use kullanım alanı ve/veya ara yüz yapılarının and/or interface structures for hologram oluşturulması önceliği esas alınarak studies supporting the transfer of hazırlanmıştır. Bu kapsamda, bir holografi information and technology. In this eğitim ve araştırma laboratuvarının context, establishing a holographic kurulması, bu laboratuvarın sektörün training and research laboratory is ihtiyaç duyduğu yenilikçi vizyonu onlara expected to conduct activities that sağlamayacak faaliyetler yürütmesi, ve will bring the innovative vision that the bu vizyona ulaşmak için gerekli insan industry needs. The center will enable the integration of international and national

02 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Savunma Teknolojileri Defence Technologies Dr. Öğr. Üyesi / Asst. Prof. Dr. Hüseyin ÜVET - İSTKA kaynağının yetiştiği bir merkez olarak çalışması networks to build potential holographic researches öngörülmektedir. Kurulan merkez ile öne çıkan with domestic actors in critical sectors. The aim is sektörlerde yerli aktörlerde üretim potansiyelinin to provide the necessary information and human oluşması için uluslararası ve ulusal ağlar kurulması, resource infrastructure in the Holography field. Our üretim için gerekli bilgi ve insan kaynağı altyapısının university has designated the Holography field as sağlanması hedeflenmektedir. a priority area, and the required activities for the execution of project activities have been designed. 109

03 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR BÖLÜM PROF. DR. BÜLENT BAYRAM DEPARTMENT HARITA MÜHENDISLIĞI / GEOMATIC ENGINEERING BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI START-END DATE 01.04.2016 - 01.04.2018 DESTEK TÜRÜ TUBITAK 1001 FUNDED BY 555.442 TL BÜTÇESI BUDGET SÜRDÜRÜLEBİLİR KIYI ALANI İZLEME MODELİ İÇİN İHA VE İHA-LİDAR VERİLERİNDEN OTOMATİK ÜÇ BOYUTLU KIYI ÇİZGİSİ ÇIKARTILMASI VE ANALİZİ: TERKOS (İSTANBUL) ÖRNEĞİ AUTOMATIC 3D SHORELINE EXTRACTION AND ANALYSIS FROM UAV AND UAV-LIDAR DATA FOR SUSTANIABLE SHORELINE MONITORING: CASE STUDY OF TERKOS (ISTANBUL) Bu projenin sonucunda kıyı alanlarının As a result of this project, an automatic, sürdürülebilir izlenmesine yönelik fast, accurate, and proven data İHA görüntülerinden ve İHA-LİDAR production system has been developed verilerinden otomatik, hızlı, doğru ve and tested with data obtained from kullanılabilirliği kanıtlanmış bir veri üretim UAV-Camera and UAV-LIDAR data for sistemi geliştirilmiş ve test edilmiştir. sustainable monitoring of coastal areas. Böylelikle proje kapsamında kıyı Thus, a model has been developed for alanlarının izlenmesi ve analizine yönelik the monitoring and analysis of coastal bir model geliştirilmiştir. areas within the scope of the project. www.yildiz.edu.tr

03 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Savunma Teknolojileri Defence Technologies Prof. Dr. Bülent BAYRAM - TUBITAK 1001 Kullanılan İHA sistemi İHA-Kamera sistemiyle elde edilen 111 UAV system used görüntülerden üretilen nokta bulutu Point cloud produced from images obtained by UAV-Camera system Vektör formatta elde edilen kıyı çizgisi Dönüştürülmüş İHA-LIDAR nokta bulutu Shoreline obtained in vector format Converted UAV-LIDAR point cloud IHA-LIDAR verisinden elde edilen kıyı çizgisi (kırmızı) Shoreline (red) obtained from UAV-LIDAR data

04 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ DOÇ. DR. /ASSOC. PROF. DR. SIRMA YAVUZ PRINCIPAL INVESTIGATOR BILGISAYAR MÜHENDISLIĞI / COMPUTER ENGINEERING BÖLÜM DEPARTMENT 01.10.2013 - 01.10.2016 BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI TUBITAK 1001 START-END DATE 392.256 TL DESTEK TÜRÜ FUNDED BY BÜTÇESI BUDGET OTONOM ARAMA KURTARMA ROBOTLARI IÇIN KEŞIF, HARITALAMA VE KURBAN TESPIT ALGORITMALARININ GELIŞTIRILMESI DEVELOPMENT OF EXPLORATION, MAPPING AND VICTIM DETECTION ALGORITHMS FOR AUTONOMOUS SEARCH AND RESCUE ROBOTS Ülkemizin de sıklıkla karşılaştığı, deprem, After major disasters like earthquakes, storms, or water floods; the speed and fırtına, yangın veya su baskını gibi afet effectiveness of search and rescue operations has great impact on the olayları sonrasında, arama kurtarma ratio of the victims saved alive. Along with fast detection of victims, ensuring çalışmalarının ne kadar hızlı ve etkin the security of operators involved in operations and determination of medical yürütüldüğü kurtarılabilen insan sayısı attention requirements of the victims also affects the success of search and açısından büyük bir önem taşımaktadır. rescue operations. For those reasons, how to utilize the robots and benefit Afetzedelere hızlı erişebilmenin yanı from technological developments has become an active area of research sıra, arama kurtarma operasyonuna worldwide. Within the scope of this project, two katılan ekiplerin güvenliğinin sağlanması, afetzedelerin tıbbi müdahale ihtiyaçları açısından önceliklerinin belirlenmesi de bu operasyonların başarısını etkileyen www.yildiz.edu.tr konulardır. Daha etkin ve güvenli arama-kurtarma operasyonlarının gerçekleştirilebilmesi için robotlardan ve teknolojik gelişmelerden nasıl

04 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Savunma Teknolojileri Defence Technologies Doç. Dr. / Assoc. Prof. Dr. Sırma YAVUZ - TUBITAK 1001 yararlanılabileceği dünya çapında üzerinde çalışılan different types of robots were developed to explore bir konudur. and map the area while detecting the victims and Sunulan proje kapsamında, ofis ortamı gibi iç determining the location and state of the victims. mekanlarda kullanıma uygun tekerlekli ve engebeli Development of a fully autonomous system and arazi koşullarında kullanıma uygun paletli robotlar the use of sensor fusion techniques within the tasarlanıp gerçeklenerek, deprem alanı gibi arama mapping algorithms to be able to detect victims is kurtarma bölgelerindeki afetzedelerin yerlerinin a distinctive property of this project. Being different ve sağlık durumlarının belirlenmesi için gerekli from the projects with similar purposes, new heuristic keşif, haritalama ve afetzede tanıma algoritmaları exploration algorithms and thermal and RGB image geliştirilmiştir. fusion algorithms are developed during the project. Otonom olarak haritalama ile afetzedelerin konumunu A novel and robust simultaneous localization ve durumunu belirleme uygulaması yapılması bu and mapping algorithm, called R-SLAM is also çalışmaya özgün olup, literatürde benzer bir çalışmaya developed and published during the project. rastlanmamıştır. Benzer amaçlarla geliştirilen sistemlerden farklı olarak, proje kapsamında yenilikçi bir sezgisel keşif algoritması geliştirilmiş ve afetzede durum tespiti amacı ile termal ve RGB görüntülerin birleştirilmesi sağlanmıştır. Yeni bir eş zamanlı konum belirleme ve haritalama algoritması, R-SLAM de çalışma kapsamında geliştirilmiş ve yayınlanmıştır. 113

05 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR PROF. DR. AHMET KIZILAY BÖLÜM ELEKTRONIK VE HABERLEŞME MÜHENDISLIĞI DEPARTMENT ELECTRONICS AND COMMUNICATION ENGINEERING BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI START-END DATE 01.02.2015 - 01.02.2017 DESTEK TÜRÜ TÜBİTAK ULUSLARARASI / TUBITAK INTERNATIONAL FUNDED BY BÜTÇESI 253.650 TL BUDGET KISA MENZILLI AKILLI ALARM SISTEMLERI IÇIN AKTIF VE PASIF MILIMETRIK DALGA ALGILAYICI TASARIMI MILLIMETER WAVE SHORT RANGE ACTIVE AND PASSIVE SENSORS FOR INTELLIGENT ALARM SYSTEMS www.yildiz.edu.tr Günümüzde kızılötesi (IR), akustik/ Many types of alarm sensors are sismik, ultrason, mikrodalga vb. currently in use including infrared, türleri olan uzaktan algılama ve çevre acoustic, ultrasound, microwave, gözetleme alarm sensörleri, yaygın seismic, etc. Each type of a sensor has bir biçimde kullanılmaktadır. Her tip its own advantages and drawbacks. For sensörün kendine has üstünlükleri ve example infrared sensors range is limited zayıflıkları bulunmaktadır. Örneğin; optik by fog and rain and their performance bantta çalışan kızılötesi ve hiperspektral may be poor in a hot environment. There algılayıcıların görüntü çözünürlüğü is also a growing need of smart sensors normalde çok iyi olmasına karşın, yoğun that can provide more information about sis, kar ve yağmur gibi olumsuz hava detected objects than existing sensors. koşullarında görüş menzili bir hayli Despite a lot of research on millimeter azalabilir ve sistem performansı sıcak bir wave obstacle detection sensors for bölgede oldukça zayıflayabilir. Akustik ve cars [1], industrial distance sensors [2] mikrodalga algılayıcıların ise hedef tespit etc. application of millimeter waves in menzili daha uzun olabilir iken, görüntü alarm sensors is very limited. Advances

05 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Savunma Teknolojileri Defence Technologies Prof. Dr. Ahmet KIZILAY - TÜBİTAK ULUSLARARASI / TUBITAK INTERNATIONAL çözünürlük kaliteleri nispeten düşüktür. Dolayısıyla, in millimeter wave technology potentially allow 115 mevcut sistemlere göre tespit edilen cisimler hakkında creation of small and inexpensive millimeter wave daha fazla bilgi edinmeyi sağlayan alternatif akıllı multipurpose sensors [3]. Millimeter wave sensor sensörlerin geliştirilmesi gerekliliği bulunmaktadır. may have better resolution and/or smaller size than Mikrodalga radar alarm sensörlerinin yaygın tipleri, existing microwave sensors. The goal of this project volumetrik (menzil ve açı) ve Doppler (hareket) is to determine the requirements to such a sensor algılayıcılardır. Doppler modu, hareketli cisimler için and show that these requirements can be satisfied korunan bir hacmin hızlı bir şekilde görüntülenmesinde by a practical sensor. kullanılır. Menzil modunda ise, hedefin düzlemsel Popular types of microwave alarm sensors are konumunu (mesafe ve açı) tespit etmek yayılan işaret volumetric and Doppler sensors. It is known that module edilir (örneğin frekans ya da faz modulasyonu) in many cases they may have high rate of false ve işlenir. Dolayısıyla, kullanılan radar sensörü yüksek alarms. It is also difficult to configure the shape and performanslı hedef tespiti, teşhisi ve takibi için iyi bir size of a detection zone [4]. Barrier type sensors menzile ve açısal çözünürlüğe sahip olmalıdır. Aksi detect an object when it crosses the beam travelling takdirde, birçok durumda bu algılayıcıların yanlış alarm between a transmitter and receiver placed at a verebileceği bilinmektedir. Bununla birlikte, hedef certain distance. This type of sensors needs two sets tespit bölgesinin ayrıntılı görüntüsünü belirlemek de of equipment (a bistatic system) and the detection zorlaşır [4]. zone can only be configured along a straight line Arabalar için milimetrik dalga engel tespit (park) connecting a transmitter and a receiver. sensörleri [1] konusunda birçok pratik çalışma The proposed sensor can work in two modes - a bulunmasına rağmen, uzaktan algılama alarm Doppler mode and ranging mode. In a Doppler sensörü olarak milimetrik dalga frekanslarının mode its operation is similar to existing microwave kullanımı endüstriyel mesafe ölçerler [2] gibi Doppler sensors. This mode can be used to quickly uygulamalarla sınırlıdır. Ancak, milimetrik dalga monitor the protected volume for moving objects. In teknolojisindeki gelişmeler, potansiyel olarak küçük a ranging mode the radiated signal is modulated boyutlarda ve pahalı olmayan milimetrik dalga çok (for example in frequency or phase) and processed amaçlı sensörlerin üretimine imkan sağlamaktadır [3]. to extract the range of an object. This mode can Milimetrik dalga bandında çalışan uzaktan algılama be used to check the exact position of an object sistemleri sayesinde mevcut mikrodalga radar sensör and verify that it is within the protected volume. yapılarına göre çok daha iyi çözünürlüğe ve daha The proposed sensor should have good range küçük boyutlara sahip çevre gözetleme sistemleri and angular resolution and thus be able provide tasarlanabilir. Bu projenin esas amacı, böyle bir continuously updated information about angular radar algılayıcı sistemini tasarlamak, geliştirmek ve position and range to the detected object that can laboratuar prototipini üretmektir. be used to estimate its path. Bu sensörler ayrıca, radar tipi tasarımın yanı sıra, tekli The sensor can be used as a standalone sensor alıcı/verici çifti olarak veya farklı tipteki sensörlerin or in combination with sensors of other type [5]. It kombinasyonu şeklinde kullanılabilir [5]. Vinç, kamyon, can also be used in other applications with similar endüstriyel robotlar gibi büyük hareketli makinelerin requirements including industrial safety applications önündeki insanların tespiti uygulamaları örnek olarak (detection of people in dangerous areas, for example verilebilir. Ya da, bariyer tipi milimetrik dalga algılayıcılar in front of large moving machinery like cranes, trucks tasarlanarak, uygun bir mesafeye konumlandırılmış or big industrial robots). verici ve alıcı arasında oluşan huzmenin kesildiği anda In order to understand capabilities and limitations cisim tespiti yapılabilir (örneğin; sınır güvenliği amaçlı of such a sensor it is important to investigate elektronik çit). the scattering properties of various objects in Böyle bir sensörün kapasitesini ve kısıtlarını anlamak the millimeter wave band and take into account için milimetrik dalga bandında çeşitli cisimlerin millimeter wave propagation properties. saçılma özelliklerini incelemek ve hesaba milimetrik dalga yayılım özelliklerini eklemek önemlidir.

06 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR DOÇ. DR. /ASSOC. PROF. DR. HAMID TORPİ BÖLÜM ELEKTRONIK VE HABERLEŞME MÜHENDISLIĞI DEPARTMENT ELECTRONICS AND COMMUNICATION ENGINEERING BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI START-END DATE 13.12.2010 - 13.03.2012 DESTEK TÜRÜ SANTEZ FUNDED BY BÜTÇESI 105.000 TL BUDGET KU BAND ROTARY JOINT TASARIMI VE GELIŞTIRILMESI KU BAND ROTARY JOINT DESIGN AND FABRICATION www.yildiz.edu.tr Uydu, radar gibi hareketli haberleşme Rigid waveguides are used in high uygulamalarında, yüksek güç iletimi katı power microwave antenna systems that dalga kılavuzları ile gerçekleştirildiği için, that is ableto carry high power signal uydu takibi veya hedef tespiti gereken with low loss. Besides carrying signal durumlarda dalga kılavuzlarının da with low loss, these components can be dairesel hareket kabiliyeti gereklidir. Bu, designed for special applications such pratikte döner eklem (Rotary Joint) ile as discriminating polarization, phase sağlanmaktadır. Burada esas tasarım shifting and filtering. Generally, antenna konusu olan, canlı yayın araçlarına systems use circular and rectangular yönelik olarak koaksiyel dalga kılavuzu waveguides in the antenna layer, but ile KU bantta kullanılan WR-75 dalga in other receive-transmit parts of the kılavuzu arasındaki empedans uyumunu system different types of waveguides like sağlarken, dairesel hareketi de temin eden coaxial waveguides, ridge waveguides döner eklemi (rotary joint) gerçeklemektir. etc. have wide usage area. Tasarımda küçük yansımalar teoremi In this project, some microwave baz alınarak dalga kılavuzları arasında component designs that are used in

06 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Savunma Teknolojileri Defence Technologies Doç. Dr. / Assoc. Prof. Dr. Hamid TORPİ - SANTEZ empedans uyumunu sağlamak için geniş bantlı interstages of SNG vehicles have been made for uydurma tekniklerinden yararlanılmıştır. Bu receiving electromagnetic signal from antenna and çalışmanın ardından elde edilen ilk hesaplamalardan transmitting it to satellite. Rotary joints give rotation yararlanılarak, simulasyon programı koşturularak ability without any interruption for antenna systems optimizasyon yapılmıştır. Optimizasyon için WASP. that are not able to move such as SNG vehicles, NET 7.1 yazılımı kullanılmıştır. radars etc. For example, when linking up with different Sonuç olarak simülasyon neticesinde 10.7 GHz - 14.5 satellites, the antenna system which is consist of GHz frekans bandı boyunca -0.01 dB den küçük rigid waveguides should remain stationary. Rotary araya girme kaybı ve -25 dB’den küçük geri dönüş Joints become significant when the antenna system kaybı elde edilmiş olup -23 dB lik geri dönüş kaybı should be mobilized as a consequence of azimut, ve -0.2 dB’lik araya girme kaybı hedefleri aşılmıştır. elevation and polarization factors. In the design of Döner eklemi gerçekleştirilirken kullanılacak olan the components, WR-75 and WC-69 waveguide malzemenin ideal olmaması üretimdeki süreksizlikler flange standards defined by EIA are used for Ku ve pürüzsüzlüğe ve de rulman kısmında oluşabilecek Band (10.7 GHz – 14.5 GHz) SNG antenna network. kayıplarla bu hedeflerden az da olsa sapmalar olduğu gözlemlenmiştir. 117 Wave kalibrasyon kiti olmadığı için sonuçları istenilen hassasiyetle network analizörde görme imkanı bulunamamıştır. Ancak sahada canlı yayın aracı üzerinde HPA kullanılarak yapılan saha testlerinde 80 W’a kadar 1W’dan daha büyük geri yansıma olmamıştır. 200 W’a kadar olan güçlerde yapılan testlerde de (sahadaki test cihazında yansıma 1W’geçince yansıyan gücü göstermekte olup onun altındaki rakamları göstermeye değer görmemektedir.) Üretim ve SNG araçlarında üretilen parçanın kullanılabilir olması açısından bu sonuçlar tatmin edici olmakla birlikte yukarıdaki hedeflerin ne derece simülasyon sonuçları ile uyumlu olduğu görmek için waveguide kalibrasyon kiti olmadığı için tamamlanamamıştır. Geliştirilmiş Döner Eklem için ölçüm Frekansa karşı simüle geri dönüş ve kurulumu araya girme kaybı Measuring Setup for fabricated Simulated Return and Insetion Loss Rotary joint versus frequency



YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY 119 THE GLOBAL UNIVERSITY AT THE HEART OF HISTORY Dijital Teknolojiler Digital Technologies

01 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR PROF. DR. ERHAN AKDOĞAN BÖLÜM MEKATRONIK MÜHENDISLIĞI DEPARTMENT MECHATRONICS ENGINEERING BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI 2010 - 2012 START-END DATE AB / EU DESTEK TÜRÜ FUNDED BY 353.722 € BÜTÇESI BUDGET REHABİLİTASYON MÜHENDİSLİĞİNDE YAPAY ZEKA TEKNOLOJİLERİN UYGULANMASI: MESLEKİ REHABİLİTASYON DANIŞMANLARI EĞİTİMİ (INTECH) IMPLEMENTATION OF ARTIFICIAL INTELLIGENT TECHNOLOGIES IN REHABILITATION ENGINEERING: TRAINING FOR VOCATIONAL REHABILITATION COUNSELLORS (INTECH) www.yildiz.edu.tr 'Rehabilitasyon mühendisliğindeki mo- The modern solutions in rehabilitation dern çözümler, daha teknolojik ve yenilik- engineering requires more technologi- çi yaklaşımlar gerektirir. Rehabilitasyonda- cal and innovative approaches. Some ki önemli gelişmelerden bazılarının, sinir of the major developments in rehabili- ağları, bulanık sistemler, sanal, robotik, tation is expected to come from the use mikroteknoloji ve mekatronik gibi çok çe- of such diverse fields as neural networks, şitli alanların kullanımından kaynaklanma- fuzzy systems, virtual reality, robotics, sı bekleniyor. INTECH'te sahada önemli microtechnology, and mechatronics. In sonuçları olan yapay zeka teknolojilerini INTECH, we balance introducing the rehabilitasyon mühendisliğinde tanıtmak, artificial intelligent technologies in reha- rehabilitasyon danışmanları için yeni eği- bilitation engineering having important tim araçları oluşturmak ve engellilere consequences in the field, and estab- mentorluk yapmak arasında denge kuru- lishing new training tools for the reha- yoruz. INTECH'in amacı, yapay zeka tek- bilitation counsellors and mentoring the nolojilerinin rehabilitasyondaki önemini disabled people. The aim of INTECH is teşvik etmek ve gelişmiş beceriler, bilgi ve to promote the importance of the arti-

01 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Dijital Teknolojiler Digital Technologies Prof. Dr. Erhan AKDOĞAN - AB / EU yeterlilikler sağlayacak yeni VET modülleri tasarlayarak ficial intelligent technologies in rehabilitation, and yenilikçi rehabilitasyon teknolojilerinin yönlerini derin- deepen and broaden the aspects of innovative re- leştirmek ve genişletmektir. INTECH'in özel hedefleri, habilitation technologies by designing new VET mo- mesleki rehabilitasyon danışmanlarının/uzmanlarının, dules, which will deliver improved skills, knowledge akıllı araç tasarımcılarının/üreticilerinin becerilerini ve and competencies. The specific aims of INTECH will dolayısıyla birlikte etkili bir şekilde çalışma yetenekle- lead to develop materials that will improve the skills rini geliştirecek materyallerin geliştirilmesine yol aça- of vocational rehabilitation counsellors/specialists, caktır. intelligent tool designers/manufacturers, and hence their capabilities to work together effectively. 121

02 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR PROF. DR. TÜLAY YILDIRIM BÖLÜM ELEKTRONIK VE HABERLEŞME MÜHENDISLIĞI DEPARTMENT ELECTRONICS AND COMMUNICATION ENGINEERING BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI START-END DATE 01.09.2014 - 31.08.2015 DESTEK TÜRÜ İSTKA FUNDED BY BÜTÇESI 1.486.817,50 TL BUDGET SIBER GÜVENLIK VE BIYOMETRIK ARAŞTIRMALAR DANIŞMANLIK VE TEST MERKEZI CYBER SECURITY AND BIOMETRIC RESEARCH CONSULTANCY AND TEST CENTER www.yildiz.edu.tr Proje, İstanbul Bölgesinde yapılacak si- The project was initiated with the need ber güvenlik ve biyometrik araştırmalar to establish a center that can provide için tüm kamu kurum ve kuruluşları ile consultancy and testing services to all özel sektöre danışmanlık ve test hizme- public institutions and organizations and ti verebilecek, sektöre siber güvenlik ve the private sector for cyber security and biyometrik sistemler alanında yetişmiş iş biometric researches to be carried out gücünün sağlanmasına katkıda buluna- in the Istanbul Region, and contribute to cak bir merkez kurulması ihtiyacı ile başla- the sector with a qualified workforce in tılmıştır. Bu kapsamda Güvenli biyometrik the field of cyber security and biometric ürün araştırma ve geliştirmeyi, Biyomet- systems. In this context, Safe biometric rik ürün test kriterlerinin belirlenmesini, product research and development, Biyometrik sistemlerle ilgili veri tabanla- Determination of biometric product test rının oluşturulmasını ve protokollerin ge- criteria, Creation of databases and pro- liştirilmesini, Biyometrik sistemlere karşı tocols related to biometric systems, De- yapılabilecek saldırıların belirlenmesini, termination of attacks against biomet- Oluşması muhtemel siber saldırı durum- ric systems, Determination of measures larına karşı alınabilecek önlemlerin be- that can be taken against possible cy-

02 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Dijital Teknolojiler Digital Technologies Prof. Dr. Tülay YILDIRIM - İSTKA lirlenmesini, Elde edilen bilgi birikiminin endüstri ile ber attacks, Sharing the obtained knowledge with paylaşılmasını, Ar-Ge laboratuarının kurulması ile yerli the industry, With the establishment of an R&D la- ürün ve/veya çözüm çalışmalarının yapılmasını sağ- boratory, it is aimed to establish a center that can layabilecek bir merkez kurulması amaçlanmıştır. Ay- provide domestic product and / or solution studies. rıca kurulacak merkezin biyometrik cihazlar ve siber In addition, the center to be established is aimed güvenlik sistemleri için standartların ve ortak kriterler to develop standards and Protection Profiles within (Common Criteria) çerçevesinde koruma profillerinin the framework of Common Criteria for biometric de- (Protection Profiles) geliştirilmesi ve mevzuat eksiklik- vices and cyber security systems and to serve the lerinin tamamlanmasına hizmet etmesi hedeflenmiştir. completion of legislative deficiencies. As a result Proje neticesinde Yıldız Teknik Üniversitesi Davutpaşa of the project, the center named in Yıldız Technical Kampüsü’nde adı geçen merkez kurulmuş ve 16 Ha- University Davutpaşa Campus was established and ziran 2015 tarihinde faaliyete başlamıştır. Türkiye’de bir started its activities on June 16, 2015. The opening of ilk olan Merkezin açılışı, görsel ve yazılı basında önemli this centre, a first in Turkey, has taken an important bir yer almış ve Üniversitemizin bu alanda öncü kurum place in the visual and written media and ensures olmasını sağlamıştır. that our university has been leading institutions in this field. 123

03 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR PROF. DR. ŞEREF NACI ENGİN BÖLÜM KONTROL VE OTOMASYON MÜHENDISLIĞI DEPARTMENT CONTROL AND AUTOMATION ENGINEERING BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI START-END DATE 01.03.2016 - 01.03.2019 DESTEK TÜRÜ TUBITAK 1003 FUNDED BY 1.365.984 TL BÜTÇESI BUDGET HAVZA BİLGİ SİSTEMİ GELİŞTİRİLMESİ DEVELOPMENT OF WATERSHED INFORMATION SYSTEM www.yildiz.edu.tr Ülkemizdeki 25 havzadan biri olan Erge- Ergene watershed, one of the 25 basins ne havzası, İstanbul'a yakınlığı ve sana- in our country, has become a sub-regi- yileşmenin de etkisiyle İstanbul'un bir alt on of Istanbul due to its proximity to Is- bölgesi durumuna gelerek 1980’lerden tanbul and rapid industrialization. This itibaren hızlı bir gelişme sürecine girmiştir. development increased the pressure on Bu gelişme, bölgenin su kaynakları üze- the water resources of the region and rindeki baskıyı artırmış ve beraberinde led to the emergence of many environ- birçok çevre sorununun ortaya çıkmasına mental problems. Due to uncontrolled sebep olmuştur. Özellikle endüstriyel fa- discharge of wastewater from particu- aliyetlerden kaynaklanan atıksuların kont- larly the industrial activities, Ergene Ri- rolsüz deşarjları sebebiyle Ergene Nehri ver and Corlu Creek are severely conta- ve Çorlu Deresi ciddi derecede kirlenmiş- minated. Although the development of tir. Bilgi sistemlerinin geliştirilmesi 1960’lı information systems dates back to the yıllara dayanmakla birlikte, havza bilgi 1960s, watershed information system sistemi uygulamaları ancak 1990’lı yılların implementations began only in the early ilk yarısında başlamıştır. Bunun bir adım 1990s. Web-based watershed informa- ötesinde olan web tabanlı havza bilgi sis- tion systems, which are one step further,

03 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Dijital Teknolojiler Digital Technologies Prof. Dr. Şeref Naci ENGİN - TUBITAK 1003 temleri ise 2000’li yılların başında bölgede yaşayan emerged in the early 2000s due to the demand of insanların, özellikle bulundukları havzada, su ile ilgili the people living in the region to get information bilgi edinme isteğine bağlı olarak ortaya çıkmıştır. about water, especially in the basin where they are Havza Bilgi Sistemi Geliştirilmesi Projesi ile bugüne inhabited. kadar Türkiye’de uygulaması yapılmamış olan web The main aim of the Watershed Information System tabanlı bir havza bilgi sisteminin Ergene Havzası için Development Project is to construct a comprehen- oluşturulması hedeflenmiştir. Bu hedef kapsamında, sive web-based application, of which no similar Ergene Havzasının bütüncül olarak yönetimine imkân examples are available at the moment in Turkey, for verecek şekilde mevcut verilerle geliştirilmiş bir verita- the Ergene Basin. Within the scope of this objective, banı oluşturulmuş ve bir araya getirilen veriler ışığında a database has been established with the existing mevcut su kalitesi ve su miktarının ortaya konularak data to enable the Ergene Basin to be managed tüm bu bileşenlerin yine havza ölçeğinde değerlendi- in a holistic manner and a web-based system has rilmesini sağlayacak web tabanlı bir sistem kurulmuş- been developed to present all the water quality and tur. water budget data in order to evaluate these com- ponents on the watershed scale. 125

04 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR BÖLÜM PROF. DR. AYŞEGÜL AKDOĞAN EKER   DEPARTMENT MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ / MECHANICAL ENGINEERING BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI START-END DATE 01.09.2015 - 31.08.2016 DESTEK TÜRÜ İSTKA FUNDED BY BÜTÇESI 812.509 TL BUDGET BILIMSEL ARAŞTIRMA VE EĞITIMDE MOBIL LABORATUVAR ILE İLERI KARAKTERIZASYON UYGULAMALARI ADVANCED CHARACTERIZATION APPLICATIONS WITH MOBILE LABORATORY IN SCIENTIFIC RESEARCH AND EDUCATION Projenin amacı, makine imalat The aim of the project is within the concept of \"Strengthening the sektöründeki sanayi kuruluşları University-Industry Cooperation\" with the industrial organizations in the ile \"Üniversite Sanayi iş birliğinin machinery manufacturing sector; To adopt the examination of the materials Güçlendirilmesi\" anlayışı kapsamında; that engineers and technical personnel encounter in their working life using sanayi kuruluşlarındaki mühendis ve advanced technology, to introduce 3D characterization technologies, to teknik personelin çalışma hayatında provide R&D partnerships with industry- university collaborations. A total of 3 karşılaştıkları malzemelerin ileri teknoloji people, 2 teachers and 1 manager, from the main branches of Science, covering kullanılarak incelenmesini benimsetmek, mathematics branches, participated in the preliminary information meeting held 3D karakterizasyon teknolojileri ile tanıştırmak, sanayi-üniversite arası işbirlikleriyle Ar-Ge ortaklıkları sağlamak olarak belirlenmiştir. Proje kapsamında, www.yildiz.edu.tr eğitim faaliyeti yapılacak 21 farklı lisenin fizik, kimya, biyoloji, matematik branşlarını kapsayan Fen Bilimleri ana branşlarından 2 öğretmen ve 1

04 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Dijital Teknolojiler Digital Technologies Prof. Dr. Ayşegül AKDOĞAN EKER - İSTKA yönetici olmak üzere toplam 3 kişiye Yıldız Teknik at Yıldız Technical University, and in the laboratory, Üniversitesinde düzenlenen olan ön bilgilendirme invited teachers and electron microscope working toplantısına katılımları sağlanmış ve laboratuvarda principle and training were provided. In addition, on- davetli öğretmenlere ve elektron mikroskobu çalışma site training activities were held for 6 high schools, prensibi ve uygulamaya yönelik eğitim verilmiştir. and the remaining high schools were trained at YTÜ Ayrıca, 6 liseye yerinde eğitim faaliyeti yapılmış olup İSTKA MOBLAB. Certified training was given to 100 kalan liselere ise YTÜ İSTKA MOBLAB’da eğitim students. A training activity has been carried out for verilmiştir. Belirlenen 100 öğrenciye sertifikalı eğitim industrial workers belonging to our collaborator TIM. verilmiştir. İşbirlikçimiz TİM’e ait sanayi çalışanlarına yönelik eğitim faaliyeti yapılmıştır. 127

05 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR PROF. DR. ERHAN AKDOĞAN BÖLÜM MEKATRONIK MÜHENDISLIĞI DEPARTMENT MECHATRONICS ENGINEERING BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI START-END DATE 15.07.2012 - 15.07.2015 DESTEK TÜRÜ TUBITAK 3501 FUNDED BY 256.875 TL BÜTÇESI BUDGET SIBERNETIK REHABILITASYON DESTEK SISTEMI CYBERNETIC REHABILITATION AID Bu projede hasta, rehabilitasyon robotu In this project, a cybernetic rehabilitati- ve fizyoterapistten oluşan, kas aktivasyo- on aid system has been developed that nu değerlendirmesi ve dokunsal geribes- aims to directly transfer the treatment leme yöntemleri kullanarak FT’ lerin teda- capabilities of PT's to the patient using vi kabiliyetlerini direk hastaya aktarmayı muscle activation assessment and ta- amaçlayan, [insan (hasta) - insan (FT)], ctile feedback methods consisting of [insan(hasta) - bilgisayar], [insan (hasta) patient, rehabilitation robot and phy- - makine (robot)] ve [insan (hasta) - ma- siotherapist. This system can operate kine (robot) - insan (FT)] sistemi olarak as human-human, human-computer, kullanılabilen bir sibernetik rehabilitasyon human- machine and human-machi- destek sistemi geliştirilmiştir. ne-human interface. www.yildiz.edu.tr

05 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Dijital Teknolojiler Digital Technologies Prof. Dr. Erhan AKDOĞAN - TUBITAK 3501 129

06 PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PRINCIPAL INVESTIGATOR DOÇ. DR. / ASSOC. PROF. DR. JANSET DAŞDEMİR BÖLÜM KONTROL VE OTOMASYON MÜHENDISLIĞI DEPARTMENT BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI CONTROL AND AUTOMATION ENGINEERING START-END DATE 01.05.2018 - 01.03.2019 DESTEK TÜRÜ TUBITAK 3001 FUNDED BY 93.300 TL BÜTÇESI BUDGET ENDÜSTRIYEL ROBOT MANIPÜLATÖRLERININ ZAMAN GECIKMESI ALTINDA ÇIKIŞ GERI BESLEMELI SENKRONIZASYONU OUTPUT FEEDBACK SYNCHRONIZATION OF INDUSTRIAL ROBOT MANIPULATORS UNDER TIME VARYING COMMUNICATION DELAYS www.yildiz.edu.tr Günümüzde endüstriyel üretim sistem- Recent advances in technology and the lerinden beklenen yüksek kesinlikli ve requirements of high speed and preci- performanslı işlerin başarı ile gerçekleş- sion in the manufacturing industry have tirilebilmesi için birden fazla robot ma- led to the need for interconnected mul- nipülatörünün eş zamanlı olarak çalışa- ti-agent systems operating with agree- bilmesi, dolayısıyla elemanlar arasındaki ment in time. This mutual time confor- haberleşme yardımıyla hareket senkroni- mity of the multiple interacting systems zasyonunun sağlanması oldukça önem is known as synchronization. It is well kazanmıştır. Literatürde genel olarak öne- known that a robot manipulator working rilen denetim yapılarında uç ve/veya ara on a factory floor has many advantages eklemlerin pozisyonları ile beraber hız in the manufacturing industry. On the ot- ölçümleri de yapılmaktadır. Bu amaçla her hand, the significance of controlled kullanılan hız sensörleri genel olarak eko- synchronization provided by interconne- nomik açıdan pahalı olmakta ve gürültü- ction of robots becomes apparent when lü ölçümler vermektedir. Alınan gürültülü more complicated tasks are required, sinyallerin denetleyici yapısına zarar ver- such as assembling and welding. It is

06 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY Dijital Teknolojiler Digital Technologies Doç. Dr. / Assoc. Prof. Dr. Janset DAŞDEMİR - TUBITAK 3001 me ve performansı olumsuz yönde etkileme olasılığı also known that, from an implementation point of 131 yüksektir. Bu açıdan, çıkış geri beslemeli denetleyici view, it is desirable to design controllers to require yapısının tasarımı sistem performansı açısından önem fewer measurements to avoid noisy measurements teşkil etmektedir. Ayrıca, senkronizasyon konusunda and to reduce the cost. Therefore, similar to the con- ele alınması gereken bir diğer konu ise robot mani- ventional position tracking control problem, the de- pülatörleri arasındaki bilgi paylaşımı sırasında haber- sign of output feedback controllers that require only leşme yapısından kaynaklanan zaman gecikmesidir. output measurements for synchronization purposes Literatürde genel olarak sabit değerli ve sınırı bilinen has received great attention. Another point that ne- zaman gecikmesi için çözüm sunulmaktadır. Ancak, eds to be considered about synchronization is the gerçek bir haberleşme sistemi ele alındığında ele- time delay problem caused by communication manlar arasındaki zaman gecikmesinin yapılacak iş during the information sharing between robot ma- boyunca aynı değerde olması veya her bir eleman nipulators. There are several control mechanisms arasındaki zaman gecikmesi değerinin aynı olması proposed in the literature assuming that there exist beklenemez. constant and bounded time delays. On the other Bu projede, kaynak yapma, boyama, taşıma ve ben- hand, considering a real-time communication sys- zeri görevler için endüstride yaygın olarak kullanılan tem, it cannot be expected that the time delay in the robot manipülatörlerinin uç eklemlerinin senkronizas- whole system has the same value during the opera- yonu ele alınmıştır. Bu amaçla tasarlanan doğrusal ol- tion or the time delay value between each agent is mayan denetleyici yapısı ile hız ölçümüne ihtiyaç du- the same. yulmaksızın, sadece pozisyon ölçümü ve haberleşme In this project, we have presented a complete so- yardımıyla uç eklem senkronizasyonu sağlanmıştır. 3 lution for the end-effector synchronization of robot adet robot manipülatöründen oluşan sistem üzerinde manipulators that are widely used in the industry for yapılan çalışmalar ile önerilen filtre tabanlı, model ge- welding, painting, handling and similar tasks. First, reksinimi olmayan kontrolör yapısının uygulanabilirliği a filter mechanism has been introduced due to the ve performansı gösterilmiştir. absence of velocity measurement. Then, a nonli- near control mechanism to deal with the effects of time-varying communication delay have been de- signed. In order to demonstrate the applicability and the performance of the proposed control struc- ture, which does not require exact model knowled- ge, experimental studies have been performed on a system consisting of 3 robot manipulators.

07 YILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY PROJE YÜRÜTÜCÜSÜ DOÇ. DR. / ASSOC. PROF. DR. GÜLÜSTAN DOĞAN DEMİRHAN PRINCIPAL INVESTIGATOR BILGISAYAR VE ÖĞRETIM TEKNOLOJILERI EĞT. BÖLÜM COMPUTER AND INSTRUCTIONAL TECHNOLOGIES EDUCATION DEPARTMENT 16.12.2014 - 01.11.2016 BAŞLAMA-BITIŞ TARIHI TUBITAK 2232 START-END DATE 88.600 TL DESTEK TÜRÜ FUNDED BY BÜTÇESI BUDGET KABLOSUZ ALGILAYICI AĞLARDA PROVENANS VE GÜVEN BAZLI DINAMIK AĞ YAPILANDIRMA MIMARISI PROVENANCE AND TRUST BASED DYNAMIC NETWORK CONFIGURATION ARCHITECTURE IN WIRELESS SENSOR NETWORKS www.yildiz.edu.tr Güven (Trust) üretilen verinin tarihin inan- Trust is an important component of wi- dırıcılığı için kablosuz algılayıcı ağları- reless sensor networks for the historical nın (KAA) önemli bir bileşenidir. Geçmiş credibility of the data produced. Histo- veriler veri güveninin karar aşamasında rical data has an important place in the önemli bir yere sahiptir. Bir düğümün gü- decision stage of data trust. The trust of veni enerji kaybı, çevresel koşullar ya da a node can change over time after initial yorucu kaynaklar gibi çeşitli nedenlerle, deployment due to various reasons such ilk dağıtımdan sonra zamanla değişebilir. as energy loss, environmental conditi- Provenans ağ veri akışını kaydederek bilgi ons or strenuous resources. By recording güveni hesaplamasında önemli bir rol oy- the network data stream, provenance nayabilir. Ayrıca provenans düğüm türü, can play an important role in informa- veri türü, düğüm konumu, önceki güven tion trust calculation. In addition, prove- kayıtları ve diğer bilgileri kayıt için kulla- nance node type, data type, node lo- nılabilir. Bu çalışmanın amacı kablosuz cation, previous trust records and other algılayıcı ağlar için bir düğüm düzeyinde information can be used for recording. provenans kullanan güven artırıcı bir mi- The aim of this study is to develop a trust