e-ΠΡΟΣΩΠΟ 10

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ «ΠΡΟΤΑΣΗ» ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2018 - Νο 10



3ΠεριεχόμεναΣημείωμα Υπεύθυνου Συντακτικής ΕπιτροπήςΑκροατές περίσσιων λόγων και θεατές λειψών έργωνΑΑ. ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ Ή ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣΣκέψεις, απόψεις, προβληματισμοί, προτάσεις.Φθινόπωρο 1988 - Φθινόπωρο 2018Μεγάλο Κοινωνικό ΕργαστήριBΒ. ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Ή ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΚΙΝΗΣΗ «ΠΡΟΤΑΣΗ»Αξιολόγηση Ομάδων έργου 2017-18Γιατί να μπω σε Ομάδα Γονέων;ΚΑΛΛΙΠΟΛΙΣΠρογράμματα Πρόληψης 2018-2019γΓ. Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣΠως λειτουργούν οι πολίτες της παράλληλης Ελλάδας για ναπεράσουν από το περιθώριο στο επίκεντρο της καθημερινής ζωήςΕντοπίζουμε – Παρεμβαίνουμε - ΥπερασπιζόμαστεΟλομέλεια Πανελλήνιου Δικτύου Φορέων Πρόληψης της ΕξάρτησηςΤο τόξο του ΟυρανούΟλομέλεια Εθελοντών Πρόληψης Κ.Π. Αχαΐας «Καλλίπολις»ΔΔ. ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΑ ΑΚΟΜΗ…Εναγκαλισμός με τον πιο δημοφιλή... ρουφιάνο!Σημείωμα Σύνταξης:α) Το τεύχος αυτό είναι χωρισμένο σε 4 βασικές ενότητες (Α, Β,Γ,Δ), οι οποίες αντιστοιχούνστις θεματικές που αναφέρεται το νέο e-ΠΡΟΣΩΠΟβ) Αν για οποιοδήποτε λόγο δεν ενδιαφέρεστε να λαμβάνετε το e-ΠΡΟΣΩΠΟ, παρακαλού-με ενημερώστε μας να σας διαγράψουμε από τη λίστα αποδεκτών.Εκδότης: Βασίλης ΠασσάςΙδιοκτησία: ΚΙΝΗΣΗ «ΠΡΟΤΑΣΗ», www.protasi.org.grΣαρανταπόρου 20, 26223 Πάτρα, τηλ.: 2610 451 790, 2610 454 357, fax: 2610 451 790e-mail: [email protected]Υπεύθυνη σύνταξης: Αγγελική ΠασσάΥπεύθυνη επιμέλειας κειμένων: Γεωργία ΛαμπροπούλουΕπιμέλεια σχεδιασμού: Τσιρίκος ΚωνσταντίνοςΚυκλοφορεί σε ηλεκτρονική μορφή. Οι απόψεις των συγγραφέων δεν εκφράζουν κατ’ ανάγκη τις απόψεις της «ΠΡΟΤΑΣΗΣ»

4 ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Ακροατές Έχουν περάσει τέσσερις μήνες περίπου από την τραγωδία στο Μάτι. Λίγος χρόνος για περίσσιων να αμβλυνθούν τα αρνητικά συναισθήματα θυμού και αγανάκτησης για όσους είχαν μικρή η μεγάλη ευθύνη για την τραγωδία αλλά και να ισορροπήσουν θετικά συναισθήματα συ- λόγων μπόνιας και αλληλεγγύης προς τους παθόντες. Υπάρχει όμως μία απόσταση για να εκτιμήσει και θεατές κανείς κάπως πιο νηφάλια τον επίλογο αυτής της κατάστασης, έναν επίλογο χρονικά μακρύλειψών έργων και βαθμιαία εξασθενημένο. Δηλαδή τι έμεινε από όλες τις υποσχέσεις, τις δηλώσεις και τις που όμως αποφάσεις για να διορθωθούν τα κακώς κείμενα. Αρκετοί γύρω μου ήλπιζαν ότι μετά από το μέγεθος αυτής της καταστροφής κάτι θα άλλαζε. ποτέ δε γίνονται Δεν ήμουν αισιόδοξος. Διατηρούσα πολλές επιφυλάξεις κατά πόσο όλα τα λόγια, οι υπο- σχέσεις και οι αποφάσεις θα έπαιρναν σάρκα και οστά έστω και κατά ένα μικρό μέρος. Αυτό δεν είχε να κάνει μόνο με την δυσπιστία προς τα πολιτικά πρόσωπα ή τους υπηρεσιακούς παράγοντες οι οποίοι είχαν εμπλοκή αυτή την χρονική περίοδο. Η εμπειρία μου από παρό- μοιες καταστάσεις στο παρελθόν αλλά κυρίως η λογική με οδηγούσαν στο συμπέρασμα ότι το καλάθι σε όλες αυτές τις υποσχέσεις έπρεπε να είναι πολύ μικρό. Η ζωή μου έχει δείξει ότι ένας κρατικός σχηματισμός για να πραγματοποιήσει μεγάλα και δύσκολα έργα όπως αυτά της ριζικής ανάπλασης μίας περιοχής, που είχε διαμορφωθεί με τον τρόπο που όλοι γνωρίζουμε, για να διορθώσει εκ βάθρων ότι σαθρό και παράνομο επέ- τρεψε να δομηθεί, θα έπρεπε κυριολεκτικά να ανατρέψει, να αναποδογυρίσει μία παγιωμένη οικονομικο-πολιτικο-κοινωνική συμπεριφορά σύμφωνα με την οποία έχει μάθει να λειτουργεί η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας. Μία συμπεριφορά που καλλιέργησε στους πολίτες το οικονομικο-πολιτικό σύστημα για ίδιον όφελος. Οι πολίτες το δέχθηκαν έστω και για μικρό, πρόσκαιρο όφελος και φρόντισαν να εξαπλωθεί ταχύτητα και σιγά-σιγά να μας οδηγεί στην αυτοκαταστροφή. Το φαινόμενο αυτό έχει αναλυθεί σε όλες τις κατά καιρούς μεγάλες πλημμύρες, πυρκα- γιές, σεισμούς κ.ο.κ. Το ερώτημα που τίθεται είναι γιατί μετά από τόσες καταστροφές κανείς δεν αλλάζει τόσο σε επίπεδο πολιτείας όσο και θεσμικών υπευθύνων; Η απάντηση είναι απλή αλλά η υλοποίηση της αλλαγής είναι δύσκολη. Μπορεί κάτι τέτοιο να γίνει αν το θέλει η συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας, σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής πυραμίδας και πρώτα και κύρια αν το θέλουν οι ηγε- σίες. Αν το θέλουν και μόνο αν το θέλουν μπορεί να γίνει αλλά με την βασική προϋπόθεση ότι κάτι τέτοιο θα είναι προϊόν συνεργασίας όλων και θα προκύψει μετά από επιστημονικό και πολιτικό σχεδιασμό. Το θέλουν όμως; Δυστυχώς τέτοιες συνθήκες δε διαγράφονται ούτε στον μακρινό ορίζοντα. Το αντίθετο, οι όποιες ενέργειες των πολιτικών και θεσμικών υπευθύνων δείχνουν τον ορίζονται να απομα- κρύνεται. Η απόδειξη αν μια κυβέρνηση, ένας Δήμος, μία υπηρεσία εννοεί αυτό που λέει και δεν είναι θεατής των λόγων, είναι η συμβολή σε αναγκαίες καθημερινές αλλαγές που διαπαιδα- γωγούν τους πολίτες για μεγαλύτερες αλλαγές. Αν δεν υποθάλπει το ατομικό όφελος και το βόλεμα, αλλά τους εμπνέει και τους εκπαιδεύει να αντιλαμβάνονται ότι το εγώ πλουτίζει μέσα από το εμείς. Τέτοιες αποδείξεις και ενδείξεις δεν υπάρχουν και για αυτό είμαι απαι- σιόδοξος από την κορυφή της πυραμίδας. Έχω εναποθέσει τις ελπίδες μου στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας. Μερικά μικρά παραδείγματα που αφήνονται να γίνουν μεγάλα. Αρχίζω με το κυκλοφοριακό το οποίο αποτελεί τη μόνιμη εθνική μας τραγωδία. Κάθε χρόνο 2.000 νεκροί (20 φορές περισσότεροι από τους απολεσθέντες στο Μάτι). Αν προσθέ- σετε τους πολλαπλάσιους τραυματίες και τις μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις καταλαβαίνετε ότι η χώρα μας βρίσκεται σε έναν διαρκή πόλεμο. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι πολλές από αυτές τις αιτίες θα μπορούσαμε να τις μειώσουμε ή να τις εξαλείψουμε αν οι υπηρεσίες φρόντιζαν να τηρούνται οι κανόνες του υπάρχοντος θε- σμικού πλαισίου και αν οι πολίτες λειτουργούσαν σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο είτε γιατί είχαν την ανάλογη διαπαιδαγώγηση ή γιατί υφίσταντο τις συνέπειες των παραβιάσεων όπως τις προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο. Οι ζώνες ασφαλείας στα αυτοκίνητα, τα κράνη στα δίκυκλα, η οδήγηση υπό επήρεια αλκοόλ, η οδήγηση με χρήση κινητού, η παραβίαση σημάτων, η υπερβολική ταχύτητα κ.λπ. αποτελούν μερικές σημαντικές αιτίες που ευθύνονται για αυτό τον αριθμό των θυμάτων. Η

5ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣπαράλληλη χρήση κινητού κατά την οδήγηση έχει 4πλασιάσει τα τροχαία ατυχήματα. Τοκυκλοφοριακό όμως έχει και άλλες σημαντικές παρενέργειες που συμβάλλουν στη δυσλει-τουργία μίας πόλης και στην αύξηση του άγχους των πολιτών με σημαντικές επιπτώσειςστην ψυχική και σωματική υγεία. Τέτοια προβλήματα είναι η ηχορρύπανση που προκαλούνιδιαίτερα τα δίκυκλα τόσο τις ώρες κοινής ησυχίας όσο και όλο το 24ωρο, η δυνατή μουσικήαλλά και τα διπλοπαρκαρίσματα που όχι μόνο δυσκολεύουν την κυκλοφορία αλλά αυξά-νουν και την ηχορύπανση από το ανεξέλεγκτο κορνάρισμα αυτών που έχουν εγκλωβισθεί.Το κορνάρισμα βέβαια τις περισσότερες φορές δε γίνεται για λόγους ανάγκης αλλά χάρινψυχαγωγίας και αποτελεί μία μορφή επικοινωνίας με γνωστούς ή εκτόνωσης, όταν οι οδηγοίθεωρούν ότι κάποιοι οδηγούν αργά ή καθυστερούν κάποια δευτερόλεπτα στο φανάρι. Ανάλογα προβλήματα δημιουργούνται από την αρνητική στάση μεγάλης μερίδας τωνπολιτών σε θέματα περιβάλλοντος, φροντίδας των ζώων και αρκετά άλλα. Σίγουρα υπάρ-χει και μία μικρή αλλά αξιόλογη μερίδα πολιτών οι οποίοι με την στάση τουςαφήνουν ένα θετικό αποτύπωμα στην λειτουργία της πόλης. Είναι αυτοί που καθημερινά ενεργούν για την ανάδειξη αυτών των προβλημάτων και ερ-γάζονται για την βελτίωση της κατάστασης με κύριο εφόδιο το προσωπικό τους παράδειγμα. Η προσπάθειά τους όμως δυστυχώς δεν ενθαρρύνεται από τους πολιτικούς και θεσμικούςυπεύθυνους με αποτέλεσμα να αποθαρρύνονται να συνεχίσουν. Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες επιδείνωσης της κατάστασης. Είναι γνωστό ότι όταν ταόρια δεν λειτουργούν τότε η κατάσταση καθημερινά χειροτερεύει και η πορεία προς το χάοςεπιταχύνεται. Η κατάσταση στο Μάτι ξεκίνησε πολλά χρόνια πριν, σιγά-σιγά, με τους πολιτικούς καιτις υπηρεσίες να μην ανταποκρίνονται στον ρόλο τους, τους πολίτες να βολεύονται, ο έναςπολίτης να παρασύρεται από τον άλλον και ο κάθε πολιτικός να μη θέλει να επωμισθεί τιςευθύνες διόρθωσης της κατάστασης, παρά τις υποσχέσεις που έδινε πάντα για βελτίωση τηςποιότητας ζωής. Μία τέτοια συμπεριφορά μας άφηνε στο έλεος των καιρικών συνθηκών που σε αυτές τιςπεριπτώσεις δεν μας σώζουν (όπως την ομάδα μας όταν χάνει στο γήπεδο ) αλλά μας εκδι-κούνται για την έλλειψη σεβασμού προς τη φύση. Αυτοί είναι μερικοί λόγοι που ήμουν απαισιόδοξος και δεν πίστευα ότι θα γινόμαστε θε-ατές έργων αλλά μόνο λόγων. Λογικά δεν είναι δυνατόν κάποιοι που δεν μπορούν να ελέγξουν π.χ. την χρήση κινητούστην οδήγηση, την μη χρησιμοποίηση κράνους κ.λπ. ξαφνικά να γκρεμίσουν όλα τα αυθαί-ρετα και να ανοίξουν δρόμους. Αν η πολιτεία είναι αδύναμη ή ανίκανη να αντιμετωπίσει τα ήσσονα πώς να την πιστέψειςότι θα καταφέρει τα μείζονα; Θα μπορούσα έστω να διατηρήσω λίγες ελπίδες αν έβλεπα μια αρχή συνεργασιών καιπροσπάθεια σχεδιασμού για αλλαγή αρνητικών συμπεριφορών σε καθημερινά προβλήματατα οποία όμως είναι σημαντικά για την ποιότητα ζωής και την υγεία των πολιτών. Τέτοιοι πολιτικοί με τέτοιους πολίτες θα μπορούσαν να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουνμεγαλύτερης εμβέλειας έργα. Σε εποχές όπως οι σημερινές αυτές οι αλλαγές σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδοείναι το ζητούμενο. Δύσκολο έργο λόγω της συνήθειας που αποκτήθηκε από τον τρόποεκπαίδευσής μας για πολλές δεκαετίες. Είναι απαραίτητο όμως κάποια στιγμή να αρχίσει η«απομάθηση» από τα πρόσωπα και να επεκταθεί στην κοινωνία. Σιγά σιγά δε να αρχίσει εκνέου η μάθηση σε νέα βάση. Ελπίδες μας οι ενεργοί πολίτες που θα αντιληφθούν το χρέος και θα αναλάβουν τιςευθύνες να προχωρήσουν σε 2 επαναστάσεις, που η πρώτη αποτελεί προϋπόθεση για νασυμβεί η δεύτερη. Ποιες είναι αυτές; Μία προσωπική επανάσταση. Ο τρόπος ζωής μου να είναι τέτοιος που η παρουσία μουνα έχει μία προσθετική αξία στην κοινωνία και να βελτιώνει την ποιότητα ζωής στην πόλημου. Μία κοινωνική επανάσταση, καθώς πρέπει να συμμετέχω σε προσπάθειες διεκδίκησηςενός άλλου ανθρώπινου τρόπου ζωής, που δεν έχει επίκεντρο το κέρδος και την ατομικήιδιοτέλεια αλλά τον άνθρωπο ως μέλος ενός ευρύτερου κοινωνικού συνόλου που ταυτίζειτην προσωπική με την κοινωνική εξέλιξη. Βασίλης Πασσάς

6 Α ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ Ή ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ - Σκέψεις, ΑΠΟΨΕΙΣ, προβληματισμοί, προτάσειςΦθινόπωρο Βρισκόμαστε στον μήνα Οκτώβρη του 2018. Αρχή μίας νέας σχολικής χρονιάς. Είναι ο 1988 μήνας που συμπληρώνονται ακριβώς 30 χρόνια από τότε που η ΠΡΟΤΑΣΗ έκανε τα πρώτα της βήματα.Φθινόπωρο 2018 Αρκετοί από σας έχετε βιώσει την περίοδο εκείνη που τελείωνε η δεκαετία του 80, μι- λάμε για το 1988, 2 χρόνια πριν τις μεγάλες κοσμοϊστορικές αλλαγές του 1990. Πολλοί θα πουν ότι σε σύγκριση με το σήμερα η εποχή εκείνη ήταν καλύτερη, σύμφωνα με το κάθε πέρσι και καλύτερα. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει γιατί η κάθε εποχή έχει τα καλά της και τα κακά της. Το θέμα δεν είναι τι φέρνει η εποχή αλλά ποια είναι η δική μας συμμετοχή σε αυτό για να την κάνουμε καλύτερη ή χειρότερη. Μία είναι η δική μας εποχή και δεν αλλάζει. Το ζητούμενο είναι να στεκόμαστε με ευθύνη ο καθένας απέναντι στις προκλήσεις κάθε εποχής και να προσθέτουμε το δικό μας μερίδιο στην προίκα της κοινωνίας, όπου μέσα από τη συνεργασία με άλλους που λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο, αυτό το μερίδιο μεγαλώνει και πολλαπλασιάζεται. Κάτι τέτοιο θαρρώ συνέβη το έτος 1988 που σαν γονείς και εκπαιδευτικοί πήραμε τη δική μας ευθύνη στην κοινωνία και ως ενεργοί πολίτες ξεκινήσαμε σαν τον Χριστόφορο Κολόμβο για την πρόληψη των ναρκωτικών και πολύ γρήγορα με την στήριξη πολύτιμων συνεργατών αγωνιζόμαστε για έναν άλλο τρόπο ζωής. Είχαμε ανακαλύψει την Αμερική. Η εξάπλωση των ναρκωτικών αλλά και κάθε εξαρτησιογόνου ουσίας και δυσλειτουργικών εξαρτητικών συμπεριφορών οφείλεται στον σύγχρονο τρόπο ζωής που μας σπρώχνει με κάθε δυνατό τρόπο στη χρήση και στην εξάρτηση. Επιλέξαμε λοιπόν να αντιστρατευθούμε, να αντισταθούμε σε αυτό τον τρόπο ζωής όχι στείρα αλλά εποικοδομητικά να προτείνουμε τον δικό μας τρόπο ζωής, όπως αναφέρεται και στον τίτλο μας, ΠΡΟΤΑΣΗ κίνηση για έναν άλλο τρόπο ζωής. Το 2018 είναι η χρονιά που η ΠΡΟΤΑΣΗ συμπλήρωσε τριάντα χρόνια συνεχούς δυνα- μικής παρουσίας στην περιοχή της Πάτρας. Μία παρουσία που έχει εξαπλωθεί στην Ελλάδα και σε αρκετές χώρες της Ευρώπης αλλά και του υπόλοιπου κόσμου, μέσα από τη συμμε- τοχή της σε μικρά ή μεγάλα δίκτυα. Το ξεκίνημα έγινε το φθινόπωρο του 1988. Ήταν η δική μας εποχή με όποια θετικά και αρνητικά είχε. Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι να συγκρίνουμε εποχές αλλά ποιες αρχές και αξίες λειτούργησαν σε αυτή την εποχή που είχαν θετικά αποτελέσματα στην σχολική και ευρύτερη κοινότητα της Αγυιάς. Με την ιδιότητα του προέδρου του Συλλόγου Γονέων του 13ου Γυμνασίου πρότεινα στα Δ.Σ. τριών Συλλόγων γονέων και στους αντίστοιχους συλλόγους καθηγητών να εφαρ- μόσουμε ένα πρόγραμμα πρόληψης στην σχολική κοινότητα Αγυιάς (13ο Γυμνάσιο, 9ο Γενικό Λύκειο, 4ο ΤΕΛ). Η πρόταση έγινε ομόφωνα αποδεκτή. Δημιουργήθηκε μία μικρή ομάδα 2 γονιών και 4 εκπαιδευτικών. Από τους γονείς ήμασταν εγώ και η Αγγελική Πασσά, από τους εκπαιδευτικούς η Κλειώ η Βάρου, ο Νίκος Τσαπακίδης, ο Παναγιώτης Παυλάκης και ο Γιάννης Παπανικολάου. Με τη στήριξη του Ιατρικού Συλλόγου (των προέδρων αυτής της περιόδου Παναγιώτη Κοσιώνη και Γιάννη Καφέζα αργότερα), ξεκινήσαμε να αναπτύ- ξουμε μία τοπική δράση πρόληψης στα 3 σχολεία για ένα πρόβλημα που άρχισε να παίρνει διαστάσεις στην κοινωνία. Τότε δεν μπορούσαμε να φανταστούμε που θα έφθανε και που πιθανόν να φθάσει αυτό το αρχικό εγχείρημα… Κάνοντας έναν σύντομο απολογισμό αυτής της τριαντάχρονης πορείας μπορούμε να καταλήξουμε σε μερικά συμπεράσματα. Συμπέρασμα πρώτον. Ο μικρός αριθμός συμμετεχόντων δεν στάθηκε εμπόδιο στην επιτυχία αυτού του εγχειρήματος. Η πραγματική ανάγκη του σχολείου, η σωστή μεθοδολογική προσέγ- γιση του προβλήματος της εξάρτησης, το πάθος και η ειλικρινής δέσμευση των συμμετεχό- ντων κινητοποίησαν την σχολική και ευρύτερη κοινότητα. Είχα διαπιστώσει και εγώ αυτό που πολλοί άλλοι είχαν διαπιστώσει νωρίτερα, ότι το πρόβλημα των ναρκωτικών δεν ήταν πρόβλημα ελλιπούς ενημέρωσης των παιδιών για τις συνέπειες της χρήσης. Οι έρευνες είχαν αποδείξει ότι πολλά παιδιά δοκίμαζαν ουσίες αλλά

7ΑΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ Ή ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ - Σκέψεις, ΑΠΟΨΕΙΣ, προβληματισμοί, προτάσειςαυτά που προχωρούσαν στην εξάρτηση ήσαν αυτά που είχαν δυσκολίες στην ψυχοκοινω-νική τους ωρίμανση στην πορεία τους προς την ανεξαρτησία. Είχαν προβλήματα αυτοε-κτίμησης, συναισθηματικής έκφρασης. Είχαν δηλαδή μειωμένες δεξιότητες αντιμετώπισηςδυσκολιών ζωής. Ο στόχος λοιπόν της πρόληψης έπρεπε να είναι η ενίσχυση της ψυχοκοι-νωνικής εξέλιξης των παιδιών σε όσο το δυνατόν μικρότερη ηλικία και η ενημέρωση καιεκπαίδευση γονιών και εκπαιδευτικών για να είναι στηρικτικοί στην ωρίμαση των παιδιών.Αυτή η μεθοδολογική προσέγγιση ισχύει και σήμερα. Συμπέρασμα δεύτερον. Η διαμόρφωση και η αλλαγή συμπεριφορών πολύ λίγο συνδέεται με την ενημέρωση.Δυστυχώς το στερεότυπο του μη ενημερωμένου χρήστη κυριαρχεί ακόμη και στη σημε-ρινή εποχή. Η αλήθεια είναι ότι η πρόληψη προκύπτει από τη διαπαιδαγώγηση του παιδιού η οποίααρχίζει από τη βρεφονηπιακή ηλικία και συνεχίζεται στην παιδική και την εφηβική ηλικία.Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι η οικογένεια διαδραματίζει τον πρώτο και καθοριστι-κό ρόλο στην πρόληψη. Ένας ρόλος που είναι αποκλειστικά δικός της και δενμπορεί να την αντικαταστήσει σε αυτόν κανένας εκπαιδευτικός ή ειδικός. Όταν το σύμπαν συνωμότησε, αλλά βάλαμε και εμείς το χεράκι μας, στη σχολική κοι-νότητα της Αγυιάς και διαμορφώθηκε η πρώτη επιτροπή από εκπαιδευτικούς και γονείς, ημικρή αλλά μεγάλη (σε διάθεση και δέσμευση) ομάδα των 2 γονιών και των 4 εκπαιδευ-τικών, σχεδιάστηκε το πρώτο ετήσιο πρόγραμμα αγωγής υγείας στην Ελλάδα από φορέαπρόληψης (είχε προηγηθεί μόνο από το ΕΠΙΨΥ (Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυ-χικής Υγείας) το 1983-84 ένα πρόγραμμα σε γυμνάσια του Υμηττού). Η πρώτη ονομασία αυτής της Κίνησης (εξαρχής το νοιώσαμε σαν κίνηση) ήταν: Η Σχολική κοινότητα Αγυιάς, στον αγώνα κατά των ναρκωτικών. Η συμμετοχή στο πρόγραμμα ήταν για όλους εθελοντική. Γονείς, εκπαιδευτικοί, μαθητές. Συμπέρασμα τρίτο. Κανένα δεν μπορούμε να τον υποχρεώσουμε να αλλάξει αν δεν το θέλει,αλλά ούτε και να συμμετάσχει σε κάτι που δεν τον εμπνέει. Πρέπει να πάρει τηνδική του ευθύνη και να κάνει τις επιλογές του. Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε από τους συμμετέχοντες. Δεν επιβλήθηκε στους μαθητές.Οι μαθητές ήσαν οι πρωταγωνιστές του προγράμματος καθώς συμμετείχαν στον σχεδιασμό,ήταν οι βασικοί συντελεστές της εφαρμογής και ήταν θέμα δικής τους επιλογής να αξιοποι-ήσουν ότι εκτιμούσαν ότι θα τους ήταν χρήσιμο για την ζωή τους. Αυτοί θα αποφάσιζαν τιαλλαγές θα έκαναν. Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς ήταν οι διευκολυντές των μαθητών. Δεν κάναμε δράσειςγια τα παιδιά, αλλά μαζί με τα παιδιά. Συμπέρασμα τέταρτον. Δεν προσφέραμε έτοιμη τροφή στα παιδιά, αλλά θέλαμε να τα μάθουμε ναψαρεύουνε, για να αποκτήσουν δεξιότητες ζωής. Είχαμε διαπιστώσει από τότε, αλλά πολύ περισσότερο σήμερα, ότι υπάρχει μία καλήπρόθεση στην συμπεριφορά των γονιών που γίνεται βέβαια για καλό αλλά δεν βοηθάτα παιδιά να μεγαλώσουν και να ωριμάσουν. Ταΐζουν τα παιδιά ψάρια αντί να τα μάθουννα ψαρεύουν. Αυτό γίνεται τόσο για συναισθηματικούς λόγους των γονιών, καθώς έχουνδυσκολία να οριοθετούν τα παιδιά, αλλά και για λόγους ευκολίας και βολέματος. Αφιερώ-νουν χρόνο σε εργασία για να τους παρέχουν όσα περισσότερα μπορούν αλλά δεν αφιερώ-νουν χρόνο να έχουν ουσιαστική επικοινωνία και να κάνουν πράγματα μαζί. Πού πάτε, άνθρωποι; Τσακίζεστε να αποκτήσετε περιουσίες, και λίγο νοιάζεστεγια τα παιδιά που θα τις κληρονομούν Σωκράτης Τα παιδιά τους γονείς τους έχουν ανάγκη, όχι τα υλικά αγαθά. Οι πολλές πα-ροχές μάλλον κακό τους κάνουν.

8 Α ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ Ή ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ - Σκέψεις, ΑΠΟΨΕΙΣ, προβληματισμοί, προτάσεις Άριστος τρόπος ανατροφής των νέων είναι το να συνηθίζουν να αρκούνται μόνο στα πιο αναγκαία Θουκυδίδης Αργότερα μάθαμε ότι η μεθοδολογία που είχαμε επιλέξει για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του προγράμματος είχε και όνομα. Ήταν η μέθοδος Project. Ως εισαγόμενος όρος είχε μεγαλύτερη αξία (αντίληψη του υπερκαταναλωτή νεοέλλη- να). Το εγχώριο θεωρείται μειωμένης αξίας εκ του ελληνικού όρου. Δε γίνεται προσπάθεια αξιολόγησης του περιεχόμενου. Η εκτίμηση γίνεται εκ της ταμπέλας του περιτυλίγματος. Η προετοιμασία του προγράμματος έγινε με την ενημέρωση των συλλόγων καθηγητών και των συλλόγων γονιών των 3 σχολείων αλλά και με τη συνεργασία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, του Ιατρικού Συλλόγου, του Δήμου, δηλαδή της περιβάλλουσας κοινότητας του σχολείου. Αυτό που αργότερα γνωρίσαμε ως το σχολείο ανοικτό στην κοινωνία και ολιστική προσέγγιση της πρόληψης. Πολύ αργότερα το γνωρίσαμε και ως open space. Ανοιχτό σχολείο, μας ενημέρωναν μερικά χρόνια αργότερα, είναι το σχολείο εκείνο το οποίο πέρα από τη μάθηση και την αγωγή που παρέχει στα παιδιά ανταποκρίνεται στις σύγχρονες κοινωνικές προκλήσεις και στις ανάγκες τους, τα εκπαιδεύει στις ανθρωπιστικές αξίες, στη δημοκρατία, στον σεβασμό και στη διεκδίκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και σε δεξιότητες κοινωνικής και προσωπικής ανάπτυξης όπως η συνεργασία, η αυ- τοεκτίμηση, ο σεβασμός και η αποδοχή του άλλου, η αλληλεγγύη κ.λπ. μέσα από δράσεις και προγράμματα βιωματικού χαρακτήρα. Παράλληλα, λειτουργεί ως σχολική κοινότητα που εμπλέκονται στη λειτουργία της ενεργητικά, σταθερά και με ουσιαστικό περιεχόμε- νο όλα τα μέλη της, μαθητές/μαθήτριες, εκπαιδευτικοί και γονείς. Επίσης, είναι συνδετικός ιστός και γέφυρα επικοινωνίας και φιλίας με τη γειτονιά και την κοινωνία εμπλέκοντάς τις σε δράσεις και βοηθώντας παράλληλα, την πρόσβαση όλων των μελών της, κυρίως αυτών που προέρχονται από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, σε αγαθά και υπηρεσίες. Το 1998-89 λοιπόν λειτούργησε αυτό το πρόγραμμα αγωγής υγείας, πολύ πιο ουσια- στικά από την μέθοδο project σε ένα πραγματικό ανοικτό σχολείο στη ζωή και τη μάθηση, κατά τη διάρκεια όλης της χρονιάς και κινήθηκε σε 3 άξονες, αντίστοιχους με τα θέματα δρα- στηριοποίησης των 80 συμμετεχόντων μαθητών. Οι μαθητές του 13ου Γυμνασίου ασχολή- θηκαν με τη διερεύνηση του προβλήματος των ναρκωτικών. Την έκταση του προβλήματος, τις αιτίες, τις συνέπειες της χρήσης, τις σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις. Έγινε μελέτη, έρευνα, επισκέψεις σε χώρους επιλογής των μαθητών, συναντήσεις με επιστήμονες μέχρι που οι μικροί εξερευνητές να διαμορφώσουν άποψη και να καταλήξουν σε εκτιμήσεις και προτάσεις. Στο τέλος έγινε αποτύπωση απόψεων, εμπειριών, συμπερασμάτων και προτάσε- ων. Οι μαθητές του 9ου Λυκείου επέλεξαν μέσα από τη μουσική να συμβάλλουν με τη δική τους οπτική στην πρόληψη. Σύνθημα αυτής της ομάδας ήταν ότι αν οι νέοι επιλέξουν την τέχνη και τη δημιουργία δεν έχουν ανάγκη τα ναρκωτικά. Τέλος, η ομάδα των μαθητών του 4ου ΤΕΛ προσέγγισε το θέμα πάλι μέσα από την τέχνη. Μία μορφή τέχνης με παιδαγωγικό χαρακτήρα για εαυτούς και αλλήλους. Διαμορφώθηκε μία θεατρική ομάδα που ανέβασε το έργο του Ντάριο Φο «Η Μαριχουάνα της μαμάς είναι πιο γλυκεία». Αξίζει για όσους δεν γνωρίζετε να ακούσετε λίγα λόγια για το έργο: Βρισκόμαστε στην Ιταλία του ’60-’70, σε μια από τις υποβαθμισμένες γειτονιές. Ο φοι- τητής Λουίτζι, χρήστης μαριχουάνας και LSD, επιστρέφει στο σπίτι μετά από μακροχρόνια απουσία, για να διαπιστώσει ότι η μαμά και ο παππούς του έχουν αποκτήσει κάποιες συνή- θειες παρόμοιες με τις δικές του… Και σαν να μην έφτανε αυτό, καλλιεργούν μαριχουάνα και την εμπορεύονται, έχοντας δημιουργήσει ολόκληρο δίκτυο στη γειτονιά. Από το διαμέρισμα παρελαύνουν η Καμέλια, που ψάχνει τον άντρα της ζωής της, ο ναρκομανής φίλος του Λουίτζι, ο παπάς της ενορίας και ο Αντόνιο, ανιψιός της μαμάς, που κάνει καριέρα αστυνομικού… Μέσα όμως από την ακραία σάτιρα, ο Φο κατακεραυνώνει τις εξουσίες, αποκαλύπτει την παραφιλολογία, την ψεύτικη χαρά των ναρκωτικών και την αφελή κουτοπονηριά των ανθρώπων που πιστεύουν ότι επιτελούν κοινωνικό έργο υπη- ρετώντας ένα σαθρό κράτος. Δεν είναι μια απλή φαρσοκωμωδία, είναι ένας ύμνος στην τέχνη του θεάτρου, με πικρές δόσεις αλήθειας και τραγικής πραγματικότητας, που κάνουν τον θεατή να γελάει με δάκρυα. Και επειδή πάντα η μανούλα ξέρει καλύτερα, κρατάμε τα

9ΑΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ Ή ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ - Σκέψεις, ΑΠΟΨΕΙΣ, προβληματισμοί, προτάσειςλόγια της για επίλογο: «Συνεχίστε ν’ αγωνίζεστε… με τέτοιο τρόπο ώστε να ‘ρθουν πολλοίνα δώσουν ένα χέρι… και να νικήσουμε, να ρίξουμε τον τοίχο… ώσπου να μπορέσουμε ναδούμε όλο τον ουρανό… Όλο, μεγάλο και άπειρο, όπως είναι.» Πολλά παιδιά ενεπλάκησαν σε αυτό το έργο σε περισσότερους ρόλους από αυτόν τουηθοποιού. Η κορύφωση του προγράμματος έγινε προς το τέλος της σχολικής χρονιάς. Όλες οιομάδες παρουσίασαν το έργο τους τόσο σε ολόκληρη τη σχολική κοινότητα (εκπαιδευτικοί,γονείς και μαθητές και των 3 σχολείων) αλλά και στην περιβάλλουσα κοινότητα του σχολι-κού συγκροτήματος (Δήμο, Πολιτιστικό Σύλλογο, Ιατρικό Σύλλογο αλλά και άλλα σχολείατης περιοχής). Η επιτυχία αυτού του πρώτου προγράμματος αποτέλεσε την αφετηρία, τοξεκίνημα της καλής πορείας. Την επόμενη χρονιά γίναμε πολλοί, οι 6 έγιναν 20, τα σχολείαπερισσότερα και συνεχίζουμε. Συμπέρασμα πέμπτο. Για να δικαιωθεί το ρητό ότι «η καλή αρχή είναι το ήμισυ του παντός».Μερικά χαρακτηριστικά του προγράμματος που καθόρισαν την επιτυχία του,έχουν διαχρονική αξία και είναι πάντα επίκαιρα. *Μία εμπνευσμένη Ιδέα...με δυνατότητες εμψύχωσης και άλλων. *Καλή τεκμηρίωση της ιδέας. *Διαμόρφωση ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος (ΙΣΠ, Δήμος κ.λπ.) *Συνεργασία με Διευθυντές Σχολείων, Συλλόγους εκπαιδευτικών, γονιών κ.λπ. Αποδο- χή πρότασης. Διαμόρφωση συμμαχιών. *Εθελοντική συμμετοχή όλων των προσώπων. *Καλός σχεδιασμός με τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων από το ξεκίνημα. Διαχρονική λειτουργία του προγράμματος. *Ελευθερία επιλογών στα παιδιά. Δυνατότητα ελεύθερης έκφρασης. *Διάχυση του προγράμματος. *Αλληλεπίδραση με την περιβάλλουσα κοινότητα. *Αξιολόγηση και προοπτική επανάληψης και μονιμοποίησης του προγράμματος.Η αλήθεια είναι ότι τότε ως σύλλογοι γονέων τα έτη 1988 και 1989 δεν κάναμεόπως σήμερα στα παιδιά πάρτι για το καρναβάλι, δεν τους προσφέραμε πολλέςαθλητικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες, δεν κάναμε παζάρια ή δεν πήγαμεεκδρομές, αλλά τα παιδιά με πάθος, έμπνευση, μεράκι διέθεσαν πολύ χρόνο γιανα πάρουν γνώσεις που αυτά ήθελαν, βίωσαν καταστάσεις που αυτά επέλεξαν,κατέληξαν σε συμπεράσματα που προέκυψαν από τους δικούς τους προβλημα-τισμούς, συνεργάστηκαν και μοιράστηκαν εμπειρίες όχι μόνο μεταξύ τους αλλάκυρίως με τους δασκάλους τους και με τους γονείς τους. Μαζί περπάτησαν καιέμαθαν ο ένας από τον άλλον, γιατί ήθελαν να μάθουν. Και έμαθαν από αυτό πουζούσαν, από το παράδειγμα και όχι από συμβουλές. Για να μην παρεξηγηθώ δε διαφωνώ με τις παραπάνω δραστηριότητες ότι είναι χρήσι-μες και ωφέλιμες για τα παιδιά. Επισημαίνω όμως την προσοχή σε 2 προϋποθέσεις. Να μηνξεπερνιέται το μέτρο. Οι οικογένειες, τα σχολεία, οι φορείς προσφέρουν πολλά πράγματαπου δημιουργείται ένας υπερκορεσμός. Τα παιδιά δυσκολεύονται να επιλέξουν, συνήθωςεπιλέγουν οι γονείς. Τα παιδιά δεν μπορούν να είναι συνεπή σε πολλές δραστηριότητες. Οισύλλογοι γονέων πρέπει να προβληματισθούν μήπως λειτουργούν στα πλαίσια του υπερ-καταναλωτισμού. Της υπερπροσφοράς.Θα έχετε ίσως προσέξει κάτι που το σχολιάζουμεστις συζητήσεις. Πήρα στο παιδί μου ένα ακριβό παιγνίδι και μετά από 2 ημέρες δεν τονάγγιξε πάλι. Το πηγαίνω σε τόσες δραστηριότητες και δεν δείχνει ενδιαφέρον. Συμπέρασμα έκτο. Το ζητούμενο δεν είναι η ποσότητα των παροχών σε υπηρεσίες και αγαθάαλλά η ποιότητα των σχέσεων. Τα παιδιά εκπαιδεύονται με το παράδειγμα των γονιών και των δασκάλων και όταν

10 Α ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ Ή ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ - Σκέψεις, ΑΠΟΨΕΙΣ, προβληματισμοί, προτάσεις συναντούν προκλήσεις, όταν ανακαλύπτουν μόνα τους ενδιαφέρονται και επιλέγουν να ακολουθήσουν. Δυστυχώς η τρέχουσα πραγματικότητα δεν παρέχει αρκετές προκλήσεις στα παιδιά αλλά και εμείς δεν τα αφήνουμε να ανακαλύψουν μόνα τους πράγματα. Τα προλαβαίνουμε πριν τα σκεφτούν. Εμείς πρέπει να έχουμε την δική μας ζωή με δικά μας ενδιαφέροντα και δραστηριότητες. Αυτό μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για το παιδί να ανα- καλύψει και αυτό δικά του ενδιαφέροντα. Συμπέρασμα έβδομο. Τα παιδιά μαθαίνουν από τα παραδείγματα και όχι με συμβουλές και τιμωρίες. Όσα υλικά αγαθά και αν προσφέρουμε στα παιδιά, σε όσες δραστηριότητες και αν συμμετάσχει, αν ερχόμενο σπίτι δει τον γονιό του να αράζει στην τηλεόραση με ένα ποτήρι αλκοόλ, ο ελεύθερος χρόνος του να περνά αναξιοποίητος, να μην έχει κάποια κοινωνική συμμετοχή, να αδιαφορεί για το περιβάλλον, να είναι εξαρτημένος από το κινητό ή το διαδί- κτυο, αυτό θα λειτουργήσει ως αρνητικό πρότυπο διαπαιδαγώγησης. Τα προβλήματα των νέων όπως και αυτό της εξάρτησης προκύπτουν από τα αρνητικά πρότυπα στην οικογένεια και την κοινωνία. Η διαφορά είναι ότι οι νέοι τα εκδραματίζουν πιο έντονα και προκλητικά. Συμπέρασμα όγδοο. Επειδή οι γονείς και οι σύλλογοι γονέων θέλουν το καλό για τα παιδιά τους πρέπει να καθορίσουν ποιο είναι το καλό. Καλό είναι αυτό που συμβάλει στην εξέλιξη του παιδιού και του επιτρέπει να μεγαλώσει. Αντί λοιπόν να καταλήγουμε στις εύκολες λύσεις των επιλογών δράσεων και υλικών παροχών, να δούμε πως μπορεί να λειτουργήσει το σχολείο ως ένας χώρος εκπλήξεων, προκλήσεων και ενδιαφερόντων στα οποία τα παιδιά θα είναι πρωταγωνιστές και θα έχουν την ευθύνη επιλογής και πραγματοποίησης. Για να γίνει αυτό χρειάζεται να δημιουργηθούν ουσιαστικές σχέσεις στη σχολική κοι- νότητα. Όπως η καλή συνεργασία των 2 γονιών είναι καθοριστικός παράγοντας για την καλή λειτουργία της οικογένειας, το ίδιο και η καλή συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικών και γονιών είναι σημαντική προϋπόθεση για την όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη εξέλιξη του παιδιού. Αυτή η προσέγγιση, αυτό το παράδειγμα θα είναι μία σημαντική διαδικασία πρόληψης, που θα ωφελήσει τα παιδιά αλλά και την κοινωνία καθώς μία τέτοια προσέγγιση θα επηρε- άσει και την περιβάλλουσα κοινότητα. Η αλήθεια είναι ότι κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο, γιατί δεν υπάρχει η ανάλογη εκπαίδευ- ση. Αυτό είναι αλήθεια. Αλλά όπως είδατε στο ξεκίνημα της ΠΡΟΤΑΣΗΣ, αυτό δεν αποτέ- λεσε εμπόδιο να συνεχίσουμε. Συμπέρασμα ένατο. Η δυσκολία να λειτουργήσουμε ως γονείς ή πολίτες πρόληψης δεν είναι τόσο η άγνοια και η έλλειψη εκπαίδευσης. Την γνώση και την εκπαίδευση αν την αναζητήσουμε θα την βρούμε. Η μεγάλη δυσκολία είναι να πάρουμε την ευθύνη που μας αναλογεί στην κοινω- νία για να γίνει μία αλλαγή προς το καλύτερο. Να αποφασίσουμε εμείς τι είδους αλλαγή θέλουμε και κυρίως να γίνουμε μέρος της αλλαγής. Όσοι περισσότεροι πάρουμε την ευθύνη τόσο καλύτερη θα γίνεται η κοινωνία για όλους μας. Εμείς μαζί με όλους εσάς που πορεύεστε μαζί μας συνεχίζουμε να παίρνουμε την ευθύ- νη που μας αναλογεί και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε με τέτοιο τρόπο ώστε «να ‘ρθουν πολλοί να δώσουν ένα χέρι… και να νικήσουμε, να ρίξουμε τον τοίχο… ώσπου να μπορέ- σουμε να δούμε όλο τον ουρανό… Όλο, μεγάλο και άπειρο, όπως είναι.» Βασίλης Πασσάς Επιστημονικά Υπεύθυνος της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ Συντονιστής της Επιστημονικής Ομάδας

11ΑΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ Ή ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ - Σκέψεις, ΑΠΟΨΕΙΣ, προβληματισμοί, προτάσεις Σίγουρα όσοι ζήσαμε την παιδική μας ηλικία έως και την δεκαετία του ‘80 έχουμε να Δωρεάνθυμόμαστε με νοσταλγία τις στιγμές της αλάνας-πλατείας-δρόμου της γειτονιάς. Εκεί γνω- μεγάλορίσαμε φίλους, χτίσαμε σχέσεις, μάθαμε να συνεργαζόμαστε, αγωνιστήκαμε να γίνουμε κοινωνικόαποδεκτοί από την παρέα των συνομηλίκων (και αν το καταφέρναμε αυτό αγωνιζόμασταν εργαστήρινα μας προσέξουν λίγο και οι μεγαλύτεροι), χτυπήσαμε και χτυπηθήκαμε, νικήσαμε και που υπόσχεταινικηθήκαμε, οριοθετήσαμε και μας οριοθέτησαν, παίξαμε ελεύθερα με ένα αίσθημα ασφά- καλλιέργειαλειας σαν να ναι η γειτονιά προέκταση του σπιτιού μας μέχρι τελικής πτώσης μαθαίνοντας προσωπικώναβίαστα τη ζωή. Έτσι παίζαμε κάθε μέρα…και δεν ήρθε ποτέ η μαμά μας να μας υπερα- και κοινωνικώνσπιστεί, να μας πει πώς να παίξουμε, να ζητήσει από τα άλλα παιδιά να παίξουν μαζί μας δεξιοτήτων,κτλ. Έτσι, χωρίς να το καταλάβουμε πήγαμε να δημιουργήσουμε τη θέση μας στον κόσμο. ψυχοκοινωνική υγεία και χαρά Σήμερα αλάνες δεν υπάρχουν στις πόλεις, υπάρχουν όμως οι πλατείες που αν αξιοποι- για τα παιδιάηθούν αυτές και οι εμπειρίες των γονιών, θα έχουμε ξανά το κοινωνικό εργαστήρι που τοπαιδί θα κοινωνικοποιηθεί, θα βρει και θα διεκδικήσει τη θέση του, θα ενδυναμωθεί. Η πλατεία είναι ο χώρος που το παιδί θα κάνει τα πρώτα του βήματα προς τον κόσμο.Θα γυρίζει το βλέμμα του να δει ότι ο γονιός του είναι εκεί, ότι το βλέπει, ότι συναινεί στηνκίνησή του αυτή, ότι το καμαρώνει και θα συνεχίσει τα βήματα προς τα άλλα παιδιά νιώ-θοντας ασφάλεια. Εκεί θα επιλέξει ελεύθερα με ποιον θέλει να παίξει, θα διεκδικήσει τηφιλία του, μπορεί να τα καταφέρει ή μπορεί να βιώσει την απόρριψη, θα επιλέξει το παιχνίδιπου θα παίξει, θα σκεφτεί, θα φανταστεί τι μπορεί να αξιοποιήσει από το περιβάλλον, θαεξερευνήσει τον χώρο, θα κτίσει εμπειρίες πάνω σε αυτόν και θα συνδεθεί μαζί του. Θααισθανθεί τα υλικά, τα χρώματα, τις μυρωδιές και τις υφές. Η ελευθερία και η ασφάλειαείναι το έδαφος πάνω στο οποίο το παιδί θα προχωρήσει για να γίνει μέλος του κόσμου.Σύμμαχό του χρειάζεται την αγάπη και την εμψύχωση του γονιού του. Το παιχνίδι ως παιδαγωγικό μέσο μάθησης και ανάπτυξης του παιδιού Τα οφέλη του παιχνιδιού είναι πάρα πολλά. Εδώ αναφέρουμε κάποια ενδεικτικά για ναγίνει κατανοητό ότι το παιχνίδι δεν είναι «χαμένος χρόνος», χρόνος ανεκμετάλλευτος πουθα μπορούσε το παιδί να διαβάσει ή να πάρει άλλες γνώσεις. Ο Ελβετός ψυχολόγος E. Claparede αναφέρει ότι το παιχνίδι ενυπάρχει στον άνθρωποως έμφυτη βιολογική τάση, διότι μέσω του παιχνιδιού υποβοηθείται η διαμόρφωση τωνοργάνων του ανθρώπου και επιτυγχάνεται έτσι η ζωτική τους λειτουργία. Υποστηρίζει, επί-σης, πως το παιχνίδι δίνει στον οργανισμό του παιδιού, και ιδιαίτερα στο νευρικό του σύστη-

12 Α ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ Ή ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ - Σκέψεις, ΑΠΟΨΕΙΣ, προβληματισμοί, προτάσεις μα, την αναγκαία διέγερση για την ανάπτυξη της γενικής του αντιληπτικότητας μέσω της ενεργοποίησης όλων των αισθήσεων του παιδιού και ενδυναμώνεται η μνήμη. Βοηθάει, ακόμα το παιδί, να αναπτύξει υγιές σώμα και ευεξία, φυσικό συντονισμό π.χ. ματιού-χεριού ή ματιού-ποδιού και ισορροπία αφού μέσα από αυτό εξωτερικεύει την ενεργητικότητά του. Το παιχνίδι συμβάλλει στη γνωστική ανάπτυξη του παιδιού, γιατί μέσω αυτού το παιδί αποκτά νέες εμπειρίες, τις οποίες τις ενσωματώνει στα ήδη υπάρχοντα νοητικά του σχήμα- τα. Καλλιεργείται η ικανότητα ταύτισης και ενσυναίσθησης μέσα από παιχνίδια ανάληψης ρόλων σε δραματικές παραστάσεις και με παιχνίδια στα οποία ο θεατής καλείται να ανακα- λύψει πώς αισθάνονται οι συμμετέχοντες. Μαθαίνει να ρυθμίζει τη συμπεριφορά του σύμ- φωνα με κανόνες, αναζωογονούνται οι ψυχικές λειτουργίες του παιδιού και επιβεβαιώνεται το «εγώ» του μέσα από τις νίκες που κατακτά. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να κατανοήσει τον κόσμο γύρω του. Το ελεύθερο παιχνίδι και η σημασία του στην ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού Το ελεύθερο παιχνίδι είναι αυθόρμητο, δεν έχει κανόνες και δεν έχει συγκεκριμένο σκοπό ή τελικούς στόχους. Τα παιδιά κατά τη διάρκεια του ελεύθερου παιχνιδιού αυτοσχε- διάζουν. Επιλέγουν με τι, με ποιον, πως, πού, πόση ώρα θα παίξουν. Δεν καθοδηγούνται, ούτε κρίνονται από το γονιό, τον εκπαιδευτικό ή άλλο ενήλικο. Το ελεύθερο, χωρίς την παρέμβαση των ενηλίκων, παιχνίδι προσφέρει επι- πλέον ανάπτυξη μηχανισμών για επίλυση προβλημάτων και ικανότητα λήψης αποφάσε- ων, μείωση ή και αποβολή του εγωκεντρισμού του, δημιουργικότητα μέσω της ελευθερί- ας έκφρασης και φαντασία, ικανότητα πρόβλεψης των αποτελεσμάτων που θα φέρει μια ενέργεια, διαμόρφωση στάσεων απέναντι στην επιτυχία και την αποτυχία. Μέσα από το παιχνίδι του εκφράζει έμμεσα ή συμβολικά πιεστικές ανησυχίες του, φόβους, επιθυμίες. Η επανάληψη της εμπειρίας μέσα από το παιχνίδι είναι μια απόπειρα αλλαγής της απόφασης ή απόπειρα κυριαρχίας πάνω σε μια δύσκολη κατάσταση (Κοτσακώστα, Καρανταϊδου, Μι- χαλόπουλος & Σωμαράκης, 2000). Μέσα από το παιχνίδι το παιδί εκτονώνει οποιοδήποτε «συναισθηματικό βάρος» (π.χ. άγχος) έχει και το βοηθάει να διατηρήσει την ψυχική υγεία του. (Ματσαγγούρας, 2003). Ταυτόχρονα, το νεαρό άτομο, κυρίως μέσα από το συμβολι- κό παιχνίδι, αναλαμβάνει κάποιους κοινωνικούς ρόλους που ταιριάζουν στο φύλο του και υπακούει σε κοινωνικούς κανόνες (Κωνσταντινόπουλος, 2007). Στην κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού συμβάλλουν κυρίως τα ελεύθερα ομαδικά παι- χνίδια. Αυτά δίνουν στο παιδί την ευκαιρία να νιώσει μέλος μιας ομάδας που θα επιλέξει το ίδιο, να έλθει σε επαφή με συνομηλίκους που θα επιλέξει και να διεκδικήσει τη συνεργασία μαζί τους προκειμένου να πετύχουν κάτι όλοι μαζί. Ανάμεσα στους παίκτες αναπτύσσεται το αίσθημα της εμπιστοσύνης και αυτό της ανάληψης ευθυνών. Εφόσον τα παιδιά παίζουν ομαδικά αισθάνονται αποδεκτά και ασφαλή, διότι είναι μέρος ενός συνόλου. Υπολογίζουν ο ένας τον άλλο και αναγνωρίζουν, τόσο τις ομοιότητες όσο και τις διαφορές τους. Το νεαρό άτομο μέσα από τις εμπειρίες που βιώνει κατά τη διάρκεια του ομαδικού παιχνι- διού ανακαλύπτει την ταυτότητά του, με αποτέλεσμα να αποφεύγει την απομόνωση και την «προσωπική σύγχυση». Επιπλέον, το παιχνίδι καλλιεργεί βιωματικά στα παιδιά ηθικές αξίες όπως: δικαιοσύνη, εντιμότητα, τιμιότητα, ειλικρίνεια, καλοσύνη, σεβασμό χωρίς να τους το επιβάλει κάποιος ενήλικας. Ταυτόχρονα, υποδεικνύει το μη επιτρεπτό όπως το ψέμα, η κλεψιά, ο ξυλοδαρμός, η μη τήρηση κανόνων. Καλλιεργεί κίνητρα συναγωνισμού, όχι του ανταγωνισμού, Όμως… Αυτό που παρατηρούμε να γίνεται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι διαφορετικό από αυτό που θα βοηθούσε το παιδί να εκμεταλλευτεί υπέρ του την εμπειρία της πλατείας. Ο γονιός παίρνει το παιδί του, το πάει στην πλατεία και καταλήγει στο μικρό καρουζέλ του περιπτέρου να κάνει κύκλους μόνο του, να τρώει και να πίνει κάθε λογής ανθυγιεινά

13ΑΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ Ή ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ - Σκέψεις, ΑΠΟΨΕΙΣ, προβληματισμοί, προτάσειςσνακ. Σίγουρα με αυτόν τον τρόπο δεν μπορεί να περιμένουμε να αποκομίσει το παιδί ταθετικά της πλατείας. Ο φόβος του γονιού είναι παντού… να μην πέσει, να μη χτυπήσει, να μη λερωθεί, ναμη το αδικήσουν κτλ. Φυσικά και η ασφάλεια του παιδιού είναι καθήκον του γονιού, αρκείνα αξιολογεί τις καταστάσεις και να παρεμβαίνει μόνο όταν πραγματικά απειλείται η σωμα-τική ακεραιότητα του παιδιού, ώστε να μην συμβάλλουμε στη δημιουργία ενός παιδιού καιαργότερα ενήλικα που θα το κρατούν πίσω οι ανασφάλειες. Επίσης, η παρέμβαση του γονιού είναι παντού…. «εδώ θα παίξεις», «παίξε με τοπαιδάκι», «πες του το όνομά σου», «δώσε του το παιχνίδι σου-δεν είπαμε ότι πρέπει ναμοιραζόμαστε;», «πες ευχαριστώ», «πες γεια», «πάρε το φτυαράκι σου να σκάψεις-τσάμπαμε έβαλες να το κουβαλάω από το σπίτι;»… ατελείωτα παραδείγματα παρεμβάσεων τουγονιού που δεν αφήνουν χώρο και χρόνο για πρωτοβουλία. Φυσικά και ο γονιός θα βάλειτο πλαίσιο και τους κανόνες για το πώς θα πάνε, πόσο χρόνο θα παραμείνουν, μέχρι πουμπορούν να κινηθούν αλλά μέχρι το σημείο εκείνο που το παιδί θα αισθάνεται ότι έχει στηνπλατεία τον χώρο και τον χρόνο να παίξει ελεύθερα, να κάνει βήματα αυτονομίας και νααποκομίσει σημαντικές εμπειρίες ζωής. Οι γονείς που συνοδεύουν τα παιδιά τους στην πλατεία, η οποία είναι ο χώρος στονοποίο το παιδί θα καλλιεργήσει βιωματικά την αποδοχή της διαφορετικότητας, χωρίζουντα παιδιά σε κατώτερης αξίας και σε άλλα που είναι αντάξια της παρέας του παι-διού τους. Δεν χρειάζεται καν να φωνάξουν οι γονείς στα παιδιά τους να απομακρυνθούναπό τα συγκεκριμένα παιδιά, αρκεί που δεν τα εγκρίνουν για τους δικούς τους λόγους. Τοπαιδί καταλαβαίνει ότι δεν ανταποκρίνεται στην προσδοκία του γονιού του. Ποιο είναι τομήνυμα που περνάει στο παιδί του ο γονιός με αυτή την στάση όμως; Με ποια κριτήρια θαμάθει να αξιολογεί και να επιλέγει τους ανθρώπους αργότερα σαν ενήλικος; Τέλος, ένα άλλο φαινόμενο που παρατηρείται στην πλατεία είναι «το δικό μου παι-δί να είναι καλά». Με βάση αυτό το φαινόμενο, ο κάθε γονιός έχει το δικαίωμανα μιλήσει ή να συμβουλέψει το παιδί του να πει ή και να κάνει πράγματα πουπληγώνουν ή προσβάλουν ένα άλλο παιδί στον βωμό της προστασίας του δικούτους. Ο γονιός γίνεται σαν ένα μικρό παιδί αντί να λειτουργήσει σαν ενήλικας για το καλόόλων των παιδιών. Τι ενήλικας θα γίνει το παιδί που μεγαλώνει με την στάση «εγώ να είμαικαλά», «το σπιτάκι μου να είναι καλά», «η επιχειρησούλα μου να είναι καλά», «η Ελλαδί-τσα μου να είναι καλά» χωρίς να συνειδητοποιεί ότι κανείς δεν μπορεί να είναι καλά αν δενείναι καλά και οι υπόλοιποι κρίκοι της αλυσίδας; Μια ενδιαφέρουσα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο ίντερνετ για τη σχέσητης μείωσης του ελεύθερου παιχνιδιού και την αύξηση του άγχους και τηςκατάθλιψης σε όλο και νεαρότερες ηλικίες Τα ποσοστά της κατάθλιψης και του άγχους μεταξύ των παιδιών και των νέων στονδυτικό πολιτισμό, αυξάνονται σταθερά τα τελευταία 50-70 χρόνια. Οι αλλαγές στην ψυ-χοπαθολογία φαίνεται να μη συσχετίζονται τόσο με οικονομικούς κύκλους, πολέμους ήοποιαδήποτε από τα άλλα είδη των παγκόσμιων γεγονότων τα οποία οι άνθρωποι συχνάυποστηρίζουν ότι επηρεάζουν τις νοητικές καταστάσεις των παιδιών. Τα ποσοστά άγχουςκαι κατάθλιψης στα παιδιά και τους εφήβους, ήταν πολύ χαμηλότερα κατά τη διάρκεια τηςΜεγάλης Ύφεσης, του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, του Ψυχρού Πολέμου και της ταραχώδουςδεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του '70, απ' ό,τι είναι σήμερα. Ένα πράγμα που γνωρίζουμε για το άγχος και την κατάθλιψη είναι ότι συσχετίζονταισημαντικά με την αίσθηση του ελέγχου ή της έλλειψης ελέγχου των ανθρώπων επί τη δικήςτους ζωής. Οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι είναι υπεύθυνοι για τη μοίρα τους, είναι λιγότε-ρο πιθανό να έχουν άγχος ή κατάθλιψη από εκείνους που πιστεύουν ότι είναι θύματα τωνπεριστάσεων πέρα από τον έλεγχό τους. Η θεωρία της Twenge είναι ότι οι αυξήσεις άγχους και κατάθλιψης σχετίζονται με μιαμετατόπιση από τους «εσωτερικούς» στόχους σε «εξωγενείς». Οι εσωτερικοί στόχοι είναι

14 αυτοί που αφορούν στην ανάπτυξη του ανθρώπου ως πρόσωπο, όπως να καταστήσει τον εαυτό του υπεύθυνο για τις επιλογές του και να αναπτύξει μία ουσιαστική φιλοσοφία στη ζωή. Οι εξωγενείς στόχοι, από την άλλη πλευρά, είναι εκείνοι που έχουν να κάνουν με υλικές ανταμοιβές και τις κρίσεις των άλλων ανθρώπων. Περιλαμβάνουν τους στόχους των υψηλών εισοδημάτων, το κοινωνικό προφίλ και την όμορφη εμφάνιση. Πώς η μείωση του ελεύθερου παιχνιδιού έχει συμβάλει στην ύφεση της αίσθη- σης του ελέγχου και των εσωτερικών στόχων και στην άνοδο του άγχους και της κατάθλιψης. Κατά την διάρκεια του ίδιου μισού αιώνα ή περισσότερο, όταν το ελεύθερο παιχνίδι έχει μειωθεί, αυξάνονται συνεχώς οι ώρες του σχολείου και οι σχολικές δραστηριότητες (όπως τα μαθήματα εκτός σχολείου και τα σπορ που ελέγχονται από τους ενήλικες). Τα παιδιά σήμερα ξοδεύουν περισσότερες ώρες την ημέρα, ημέρες το χρόνο και χρόνια της ζωής τους στο σχολείο από ό,τι ποτέ πριν. Δίνεται περισσότερο βάρος από ποτέ στις εξετάσεις και στους βαθμούς. Έξω από το σχολείο, τα παιδιά περνούν περισσότερο χρόνο από ποτέ σε περιβάλλοντα στα οποία κατευθύνονται, προστατεύονται, τροφοδοτούνται, κατατάσσονται, κρίνονται και επιβραβεύονται από τους ενήλικες. Σε όλα αυτά τα περιβάλλοντα οι ενήλικες έχουν τον έλεγχο, όχι τα παιδιά. Το ελεύθερο παιχνίδι και η εξερεύνηση είναι, ιστορικά, ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά μαθαίνουν να λύνουν τα προβλήματά τους, να ελέγχουν τις ζωές τους, να γίνουν υπεύθυνα για την επιδίωξη των δικών τους συμφερόντων. Στην πραγματικότητα, το παιχνίδι, εξ ορι- σμού, είναι δραστηριότητα που ελέγχεται και διευθύνεται από τους παίκτες και το παιχνίδι, εξ ορισμού, απευθύνεται προς τους εσωτερικούς και όχι τους εξωγενείς στόχους. Στερώντας από τα παιδιά τις ευκαιρίες να παίξουν και μόνα τους, μακριά από την άμεση εποπτεία και τον έλεγχο των ενηλίκων, τους στερούμε τις ευκαιρίες να μάθουν πώς να παίρνουν τον έλεγχο της δικής τους ζωής. Μπορεί να νομίζουμε ότι τα προστατεύουμε, αλλά στην πραγματικότητα μειώνουμε τη χαρά τους, μειώ- νοντας την αίσθηση του αυτοελέγχου. Κλείνοντας Δεν χρειάζονται βιβλιογραφίες, πειράματα και θεωρητικές προσεγγίσεις για να κατανο- ήσουν οι γονείς τι χρειάζεται να δώσουν στα παιδιά τους. Λίγο χρόνο χρειάζεται να πάνε πίσω, στα δικά τους βιώματα, να βγάλουν συμπεράσματα και να κινητοποιηθούν. Επίσης, χρειάζεται να δώσουν χώρο και χρόνο στα παιδιά, ώστε να πάρουν πρωτοβουλίες μακριά από οθόνες και πολυάριθμα έτοιμα παιχνίδια. Χρειάζεται να αναρωτηθούμε για την πορεία της ενήλικης ζωής του παιδιού που δεν έπαιξε ελεύθερα στην πλατεία-αλάνα-δρόμο, που δεν έμαθε να βρίσκει μόνο του τη θέση του σε μια ομάδα που το ίδιο θέλησε να μπει, δεν έχει εκπαιδευτεί στο χτίσιμο σχέσεων, δεν έμαθε να απορρίπτει και να το απορρίπτουν, να νικάει και να χάνει, να λέει όχι όταν δεν θέλει, να βρίσκει λύσεις, να διαχειρίζεται το άγχος του, να υπερασπίζεται τη γνώμη του, τις προτάσεις του, τη θέση του και τον εαυτό του σε μία ομάδα ομότιμων. Χρειάζεται να δούμε τα σημάδια στα μάτια του, τα γεμάτα ένταση από την ενέργεια που δεν βρήκε τρόπο να εκτονωθεί, από αγωνίες και ανεκπλήρωτες ανάγκες που δεν ξέρει να εκφράσει. Να δούμε την ανταγωνιστικότητά του με τους υπόλοιπους, που θα το βασανίζει για να ξεχωρίζει με κάθε τρόπο. Να ακούσουμε τον δάσκαλο, που θα μας ενημερώσει ότι το παιδί δεν μπορεί να κάνει ισότιμες σχέσεις σεβασμού με τους συνομηλίκους του και είτε αντιδρά με βία, είτε τη δέχεται. Να ακούσουμε το παιδί, όταν μας ζητάει να του πούμε τι να παίξει γιατί δεν ξέρει μόνο του ή να παίξουμε μαζί του γιατί δεν μπορεί με τα άλλα παιδιά που θα χρειαστεί να μοιραστεί, να υποχωρήσει, να χάσει, να αγωνιστεί για να κερδίσει. Δεν αρκεί να λέμε πόσο όμορφα ήταν τα πράγματα παλαιότερα για εμάς και να αφή- νουμε τα παιδιά μας να μαραζώνουν σε ένα σήμερα που κανείς δεν κάνει κάτι για να αλλά- ξει. Η Κίνηση «ΠΡΟΤΑΣΗ» στη διάρκεια της χρονιάς 2017-2018 επιχείρησε με διάφορους

15τρόπους να κινητοποιήσει τους ευαισθητοποιημένους πολίτες της ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ με σκοπό τηδημιουργία μιας γειτονιάς που θα είναι γόνιμο έδαφος, στο οποίο θα χτιστεί η υγιής ψυχο-κοινωνική εξέλιξη των παιδιών και των νέων. Στις ομάδες των παιδιών του Κέντρου Δημιουργικής Απασχόλησης οι εμψυχωτέςφροντίζουν οι παρεμβάσεις να είναι τέτοιες που να επιτρέπουν την καλλιέργεια ισότιμωνσχέσεων, την αποδοχή και αξιοποίηση της διαφορετικότητας και όχι του αποκλεισμού της,την καλλιέργεια ομαδικού πνεύματος, το σεβασμό και το αυθεντικό ενδιαφέρον για τονάλλον, την επίλυση συγκρούσεων με τρόπο που δεν πληγώνει κανέναν. Οι παρεμβάσειςτων εμψυχωτών είναι τέτοιες ώστε να μην περνούν τους προσωπικούς τους φόβους καιαγωνίες στα παιδιά. Παρά λοιπόν το γεγονός ότι το παιχνίδι δεν είναι ελεύθερο και αδόμη-το, ωστόσο, αφήνει χώρο και χρόνο στο παιδί, ενθαρρύνει την έκφραση, την πρωτοβουλίακαι την αυθεντικότητά του. Παράλληλα, τα παιδιά εκπαιδεύονται στο να σέβονται το χώροστον οποίο βρίσκονται. Και επειδή ό,τι και να γίνεται στο ΚΔΑ, χρειάζεται να καλλιεργηθεί και στο σπίτιγια να έχει αποτέλεσμα, ένα θέμα στο οποίο επανερχόταν η ομάδα γονέων τουφορέα «ΜΑΜΑΔΕΣ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ», ήταν και το θέμα της πλατείας. Μέσα από θεματικέςόπως το χτίσιμο της αυτοεκτίμησης, η υπερκινητικότητα, η κοινωνικοποίηση, η αυτονομία, ηψυχική ανθεκτικότητα στην ήττα και στην απόρριψη, και άλλες πολλές, τις περισσότερες φο-ρές η συζήτηση ερχόταν ξανά και ξανά στο πόσο ευεργετικό είναι το παιχνίδι στην πλατείαόταν γίνεται με τη στάση εκείνη των ενηλίκων που το επιτρέπει να είναι ευεργετικό. Αν όμως άλλα λέμε εμείς και η οικογένεια στο παιδί και άλλα βλέπει να συμ-βαίνουν στους χώρους που κινείται, τότε πάλι δεν θα έχουμε το επιθυμητό απο-τέλεσμα. Η ομάδα εθελοντών ΔΙΟΔΟΣΣΣ λειτουργώντας άλλη μια χρονιά την ανοιχτή ομά-δα ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ επιχείρησε την ενίσχυση του κοινωνικού ιστού μέσα από την κοινωνικήδικτύωση φορέων και μεμονωμένων πολιτών, την ενδυνάμωση των μελών της γειτονιάςμέσα από την αλληλεπίδραση της ομάδας και την αίσθηση ότι οι ενεργοί πολίτες είναιπολλοί και μπορούν να φέρουν αλλαγές, την καλλιέργεια της προσωπικής ευθύνης κάθεφορέα αλλά και κάθε μέλους του καθώς και την ανάδειξη αξιών και στάσεων τέτοιων πουθα συμβάλουν στη διαμόρφωση μιας ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ που επιτρέπει τα μέλη της να ανθίζουν,να νιώθουν ασφάλεια, να νιώθουν μαζί, και αυτό να είναι το πλαίσιο στο οποίο θα εκπαι-δευτούν τα παιδιά. Και επειδή όλα τα παραπάνω χρειάζεται να τα χτίσουμε σήμερα για να είναιτο αύριο καλύτερο, φέτος εφαρμόστηκε το πρόγραμμα «ΜΙΚΡΟΙ ΕΞΕΡΕΥΝΗΤΕΣ»,που μέσα από την εκπαίδευση, αλληλεπίδραση και εποπτεία εκπαιδευτικών στη διάρκειαόλης της χρονιάς επιχείρησαν την σύνδεση των μαθητών με την γειτονιά, με τα παλαιότεραμέλη της οικογένειας, με φορείς και άτομα που επηρέασαν την πορεία της γειτονιάς. Τοαποτέλεσμα ήταν η δημιουργία μιας ομάδας παιδιών που μέσα από βιωματικούς τρόπουςαναβίωσαν αξίες, παραδόσεις και στάσεις ζωής που διευκόλυναν την εξέλιξη του ατόμου,διερεύνησαν τι βελτιώθηκε στο παρόν και τι αξίζει να κρατήσουμε από το παρελθόν καιοραματίστηκαν όλα μαζί ένα αύριο που τα παιδιά θα μπορούν να παίζουν στους κοινόχρη-στους χώρους της πόλης με ασφάλεια. Μαρία Γιαζκουλίδου Κοινωνική Λειτουργός Στέλεχος Πρόληψης Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗΣ

16 B ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΗ Αξιολόγηση ομάδων έργου Πρότασης περιόδου 2017-2018 Στο κλείσιμο κάθε χρονιάς, οι ομάδες εθελοντών της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ κάνουν την τελική τους αξιολόγηση, τα αποτελέσματα της οποίας ανακοινώνονται στην ολομέλεια του Σεπτέμ- βρη και αποτελούν πηγή συμπερασμάτων αλλά και ιδεών για την επόμενη σεζόν. Για τη σεζόν ’17-18 (από Σεπτέμβρη ’17 έως Ιούνιο ’18) η αξιολόγηση ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο μέσω ερωτηματολογίων που συμπλήρωσαν τα μέλη των ομάδων αλλά και οι συντο- νιστές/διευκολυντές (Σ-Δ) αυτών. Την επεξεργασία των ερωτηματολογίων και τα συμπερά- σματα πραγματοποίησαν ο Νίκος Γκοντζής (Εκπαιδευτικός, συντονιστής ομάδας Εθελοντών Εμψυχωτών)και η Γιούλη Δροσοπούλου (ψυχολόγος, Στέλεχος πρόληψης). Η τελική αξιολόγηση είναι ποσοτική και ποιοτική. Η ποσοτική γίνεται με την συμπλήρωση των ερωτηματολογίων από τα μέλη των ομάδων και αυτών των Σ-Δ, ως προς κάποιους δείκτες που εξετάζουν την ικανοποίηση των μελών σε κλίμακα 1 έως 5. Οι δείκτες που έχουν τεθεί για να προχωρήσουμε στην αξιολόγηση της ΠΡΟΤΑΣΗΣ ως φορέα, αφορούν: 1)Την ικανοποίηση των μελών από την λειτουργία της ομάδας: Αυτός είναι ένας γενικός δεί- κτης σε σχέση με την ομάδα και αναλύεται σε 9 εξειδικευμένους δείκτες που καλύπτουν όλο το φάσμα της ομάδας (κλίμα, περιεχόμενο, έργο, συνεργασία, συμμετοχή σε έργο, έργο Σ-Δ, προβολή έργου, συνεργασίες, δικτυώσεις, απήχηση/διείσδυση έργου ). 2) Την ικανοποίηση που παίρνουν από τη συμμετοχή στο έργο: Αυτός είναι ένας γενικός δεί- κτης σε σχέση με τον εαυτό και αναλύεται σε 4 εξειδικευμένους δείκτες (συμμετοχή στο έργο της ομάδας, συμμετοχή στο έργο της Π, δέσμευση στο συμβόλαιο, περαιτέρω προσφορά στην ομάδα) Η ποιοτική γίνεται στην τελική συνάντηση των ομάδων, όπου εκτός από την συμπλήρωση των ερωτηματολογίων γίνεται και τοποθέτηση του κάθε μέλους στους άξονες αξιολόγησης που έχουν τεθεί από την Ε.Ε και τους Σ-Δ των ομάδων. Εδώ, τα μέλη καλούνται να συμπλη- ρώσουν ανοιχτού τύπου ερωτήσεις αναφορικά με: -τις δυνατές, όμορφες και δημιουργικές στιγμές: οι πιο δυνατές στιγμές που βίωσε το κάθε μέλος και αυτό που του προκάλεσε την μεγαλύτερη ικανοποίηση προσωπικά, ομαδικά και συλλογικά. Αυτό που αξίζει να το κατανοήσουμε και να το ενισχύσουμε. -Οι άχρωμες στιγμές: τα μέλη αποτυπώνουν αυτό που τους έδωσε την λιγότερη ικανοποίη- ση. Αυτό που, αν δεν γινόταν, δεν θα πείραζε και πολύ. -Δυσκολίες: εδώ αναζητούμε συγκεκριμένες αιτίες που προκάλεσαν δυσκολίες στα μέλη και είχαν σχέση με τους ίδιους, την ομάδα ή την Π. Δυσκολίες που μπορούν να διορθωθούν.

17 BΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΗ-Η πορεία για το μέλλον: Εδώ μας ενδιαφέρουν οι προ-τάσεις που έχουν τα μέλη για την επόμενη χρονιά όσοναφορά το έργο, λειτουργία της ομάδας αλλά και της Π.Αφού αξιοποιηθούν οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτή-ματα είναι η στιγμή να προτείνουμε τι να πάρουμε μαζί μαςγια την συνέχεια, τι να αφήσουμε, γιατί μας βαραίνει και τινα διορθώσουμε.-Ελεύθερα σχόλια: σε αυτή την ερώτηση το κάθε μέλοςμπορεί να προσθέσει ό,τι άλλο νομίζει ότι δεν έχει καλυ-φθεί με τις παραπάνω ερωτήσεις. Οι απαντήσεις σε αυτήτην ερώτηση αποτελεί και μία βοήθεια για να βελτιώνουμετα ερωτηματολόγια.Εκτός από τα μέλη των ομάδων, ξεχωριστό ερωτηματολό-γιο συμπληρώνουν και οι Σ-Δ κάθε ομάδας. Η αξιολόγη-ση των Σ-Δ συμβάλλει στην αξιολόγηση της συνεργασίαςτης δυάδας, δίνει την εικόνα της προσωπικής εκτίμησης τουκάθε Σ-Δ και παρέχει τη δυνατότητα σύγκρισης ανάμεσαστις εκτιμήσεις των Σ-Δ και μεταξύ τους αλλά και με τα μέλητης ομάδας τους.Μετά τη συλλογή των παραπάνω ερωτηματολογίων και τηνεπεξεργασία τους, προέκυψαν πλούσια συμπεράσμα-τα, με πιο σημαντικά τα παρακάτω:-Στην ΠΡΟΤΑΣΗ λειτουργούν 6 ομάδες, συμπεριλαμβανο-μένης της ομάδας Δ.Σ-Ε.Ε..-Προχωρώντας στα ποιοτικά στοιχεία των απαντήσεων, δι-ακρίνονται οι πιο κοινές δυσκολίες αλλά και τα πιο κοινάθετικά σημεία που εντοπίζουν τα μέλη, ως εξής:• Κύριες δυσκολίες: Πίεση χρόνου – προσωπικές υπο-χρεώσεις- καταμερισμός υποχρεώσεων μέσα στις ομάδες,μη συμμετοχή μερικών μελών σε εκδηλώσεις, ασυνέπειαμερικές φορές σε συναντήσεις ομάδας /μη δέσμευση όλωνστο έργο, δυσκολία στην προσέλκυση νέων μελών.• Κύρια θετικά σημεία: Ευχάριστο και ζεστό κλίμα μέσαστις ομάδες, εμπιστοσύνη στο συνολικό σύστημα της Π και έμπνευση από τη φιλοσοφίατης, διάθεση συνεργασίας ανάμεσα σε ομάδες, προσωπική εξέλιξη μέσα από το εθελοντικόέργο-Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν εκείνα τα σημεία που παραμένουν σταθεράαπό την περσινή χρονιά έως και σήμερα. Πιο συγκεκριμένα, ως σταθερές ανάγκες τωνμελών παρουσιάζονται και παραμένουν:• Η συνεργασία μεταξύ των ομάδων• Πιο στενή επαφή με την γειτονιά• Μεγαλύτερη εξωστρέφεια• Αυτοβοήθεια και εκπαίδευση μελών με βιωματικούς τρόπους• Περισσότερη δέσμευση και συμμετοχή των μελών• Να βελτιωθεί η προσέλκυση νέων μελών• Να συνεχιστεί το κλίμα εμπιστοσύνης που υπάρχει προς την Π και την φιλοσοφία της. Γιούλη Δροσοπούλου Ψυχολόγος, Στέλεχος πρόληψης της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ

18 B ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΗΓιατί να μπω Οι γονείς σήμερα έχουν απεριόριστη σε ομαδα πρόσβαση σε πληροφορίες μέσα γονέων; από το ίντερνετ. Ωστόσο, αυτό αντί να λειτουργεί θετικά, φαίνεται να πέ-… η ομαδα φτουν σε αντιφατικές ή πολύ γενικές γονέων πληροφορίες ή σε πληροφορίες που τους μπερδεύουν ή τους στρεσάρουν «μαμάδες ή τους γεμίζουν ενοχές χωρίς να τους εν δράσει» παρέχουν ουσιαστική απάντηση στις 2017-2018 ανάγκες τους. Αυτό που λείπει είναι ο διάλογος, οι προτάσεις που αφο- απαντά ρούν την συγκεκριμένη οικογένεια και η τριβή-εκπαίδευση-πρακτική μέσα σε μια ομάδα. Αν διαβάσεις σε ένα άρθρο στο ίντερ- νετ πώς οδηγούν αυτοκίνητο δεν γί- νεται να βγεις έξω και να οδηγήσεις αυτοκίνητο…το ίδιο συμβαίνει και με τις πληροφορίες που παίρνει κάποιος σχετικά με την διαπαιδαγώγηση των παιδιών του. Τι προσδοκούσα να πάρω από την συμμετοχή μου στην ψυ- χοεκπαιδευτική ομάδα γονέων της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ όταν αποφάσισα να γίνω μέλος της ? Οι γονείς που αποφάσισαν να συμμετέχουν στην ομάδα γονέων προσδοκούσαν να ξεκαθα- ρίσουν κάποιες έννοιες σχετικές με την διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Τα μέλη προσδοκούσαν να πάρουν από την συμμετοχή τους στην ομάδα, αφενός ψυχολο- γική υποστήριξη στο ρόλο τους ως γονείς μέσα από γνώσεις, καθοδήγηση, προτάσεις για άλλους τρόπους αντιμετώπισης των καταστάσεων και αφετέρου, να επικοινωνήσουν και να ανταλλάξουν εμπειρίες με άλλους γονείς και να κατανοήσουν τη συμπεριφορά των παιδιών τους ώστε να λειτουργούν με θετικό τρόπο. Τι πήραν από την ομάδα οι γονείς τελικά; Φάνηκε πως οι προσδοκίες τους καλυπτόταν στην διάρκεια των συναντήσεων της ομάδας μιας και σε αυτήν αναφέρουν ότι τους κράτησε το ότι είχε μαμάδες με κοινές ανησυχίες και προβληματισμούς και κοινές εμπειρίες, το μοίρασμα/ ανταλλαγή εμπειριών, το ότι έβρισκαν χώρο να εκφραστούν και να ακούγονται, το ότι ένιωσαν μέλη μιας ομάδας που υπήρχε νοιάξιμο, τους ενδιέφεραν τα θέματα συζήτησης. Τα μέλη της ομάδας πήραν γνώσεις αλλά έμαθαν και το πώς να διαχειρίζονται τις γνώσεις αυτές. Προβληματίστηκαν, πήραν αποδοχή, ένιωσαν ότι δεν είναι οι μόνες που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα στο σπίτι τους. Το φιλικό κλίμα της ομάδας τις διευκόλυνε να ενταχθούν, να ανοιχτούν και να εκφραστούν, να έρθουν σε επαφή με τους εαυτούς τους, με τις ανάγκες τους και μέσα από αυτό να μπο- ρούν να καταλάβουν καλύτερα τα παιδιά τους, να ενδυναμωθούν, να νιώσουν σιγουριά και αυτοπεποίθηση από τις γνώσεις που αποκόμισαν και τον τρόπο που λειτούργησε η ομάδα. Στην πράξη είπαν ότι η ομάδα τις βοηθούσε να προσπαθούν να γίνονται καλύτερες, ότι έβρισκαν ένα αποκούμπι, ότι τις βοηθούσε να αντιμετωπίσουν συγκρούσεις με περισσότερη ηρεμία, τις βοήθησε στην οριοθέτηση και την επικοινωνία, είδαν νέους πιο λειτουργικούς τρόπους στις σχέσεις τους γενικά και κυρίως με την οικογένειά τους, να αποκτήσουν αυτο- πεποίθηση και σιγουριά σε αυτά που λένε και κάνουν. Τι θέματα δούλεψε η ομάδα «ΜΑΜΑΔΕΣ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ» τη χρονιά που πέρασε; Η ομάδα δούλεψε θέματα που έχουν να κάνουν με την ενδυνάμωση τη δική τους και την διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Ακούγοντας τις ανάγκες των γονιών, τις αγωνίες τους, τα

19 ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΗθέματα που τους δυσκολεύουνστον ρόλο τους, καταλήξαμεστα παρακάτω θέματα:ΣυναισθήματαΑνάγκεςΕπικοινωνίαΌρια στην οικογένειαΌρια-κανόνεςΑυτοεκτίμησηΤα θέματα αυτά δουλεύοντανξεχωριστά αλλά και σε κάθεσυνάντηση μιας και όλα συνδέ-ονται μεταξύ τους.Ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε;Αυτό που δυσκόλεψε ήταν η έλλειψη χρόνου των γονιών.Επίσης, στην εφαρμογή στο σπίτι αυτών που συζητούσε η ομάδα, αρχικά λειτουργούσαν μετον παλιότερο τρόπο και ύστερα ερχόταν ο νέος πχ στην επικοινωνία.Παραθέτουμε τα λόγια των μελών της ομάδας«Πήγα σε μία ομάδα όπου κάναμε……Σεμινάριο για θέματα διαπαιδαγώγησης και οριοθέτησης , επικοινωνίας, ανάληψης ευθυνώνγια τα παιδιά ξεκινώντας από τους εαυτούς μας για να γίνουμε καλύτεροι γονείς…»… Μια ομάδα με θέματα συζήτησης για το οικογενειακό και το ευρύτερο περιβάλλον, τη σχέ-ση γονέων και παιδιών αλλά και με τον εαυτό μας και τον σύζυγό μας…»…Εβδομαδιαίες συναντήσεις με γονείς με παιδιά της ίδιας ηλικίας που ανταλλάσσαμε εμπειρίεςεκεί μας ενθάρρυναν στο ρόλο μας ως γονείς, μας έμαθαν πώς να έρθουμε πιο κοντά με ταπαιδιά μας, να έχουμε καλύτερη επικοινωνία , κατανόηση , αλληλοβοήθεια , ψυχολογικήυποστήριξη…»…Κάθε μαμά μπορεί να εκφραστεί ελεύθερα για τα προβλήματα που αντιμετώπιζε σε σχέσημε τα παιδιά…»…Έμαθα να επικοινωνώ καλύτερα με το παιδί μου αλλά και με τον σύζυγο και τους υπόλοι-πους συνανθρώπους μου…»«Σου προτείνω να πας γιατί πιστεύω ότι ……Θα μάθεις αρκετά πράγματα και αυτά που σου φαίνονται δύσκολα θα δεις ότι μπορεί ναείναι απλά…»…Είναι ένας ζεστός και αυθεντικός χώρος να συζητήσεις τα προβλήματά σου και να πάρειςστήριξηΘα σε βοηθήσει να ανακαλύψεις τις ανάγκες σου αλλά και να βρεις τρόπους να τις καλύψεις…»…Έχεις να πάρεις πολλά σε ψυχολογική και εκπαιδευτική βάση, εμένα με βοήθησε στην καθη-μερινότητά μου στην οριοθέτηση και στην επικοινωνία …»…Αξίζει τον κόπο!»Η ομάδα περιμένει και άλλους ανήσυχους γονείς που θέλουν να χαίρονταιτον ρόλο τους, να βρουν αποτελεσματικούς τρόπους επικοινωνίας μέσα στοσπίτι τους ώστε το σπιτικό τους με τα συγκεκριμένα μέλη μέσα, να είναιένας χώρος χαράς, νοιαξίματος, επικοινωνίας, εξέλιξης και ωρίμανσης γιαόλους.Δηλώστε το ενδιαφέρον σας στο τηλέφωνο 2610 451 790 καθημερινά 8:00-16:00 Μαρία Γιαζκουλίδου Κοινωνική Λειτουργός, Στέλεχος Πρόληψης Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ

20 B ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ - ΚΑΛΛΙΠΟΛΙΣ Έναρξη Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος το Κέντροπρογραμμάτων Πρόληψης Εξαρτήσεων και Προαγωγής Ψυχο- κοινωνικής Υγείας ΠΕ Αχαΐας Καλλίπολις προ- κέντρου γραμματίζει μια σειρά από δράσεις που απευ- πρόληψης θύνονται σε γονείς, εκπαιδευτικούς, μαθητές και πολίτες στην Πάτρα αλλά και σε όλη την αχαΐας Αχαΐα. καλλίπολις Το Κέντρο Πρόληψης Αχαΐας Καλλίπολις εί- ναι Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία που λειτουργεί από το 1998, με τη στήριξη και εποπτεία του Οργανισμού Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) και Εταίρους: την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, τους Δήμους: Πατρέων, Δυτικής Αχαΐας, Αιγιαλείας & Καλαβρύτων, τη Κίνηση ΠΡΟΤΑΣΗ, τον Ιατρικό Σύλλογο, το Πανεπιστήμιο Πα- τρών και την Περιφερειακή Ένωση Δήμων Δυτικής Ελλάδας. Βασικός στόχος των προγραμμάτων είναι η πρόληψη των εξαρτήσεων και η προαγωγή της υγείας στην οικογένεια, το σχολείο και το ευρύτερο περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσο- νται τα παιδιά και οι έφηβοι. Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της φετινής χρονιάς πρόκειται να υλοποιηθούν: σεμινάρια για γονείς παιδιών και εφήβων, σεμινάρια για νηπιαγωγούς, δάσκα- λους και καθηγητές, σεμινάρια για ζευγάρια, σεμινάρια για επαγγελματίες υγείας, ομάδες ενδυνάμωσης γονέων και εκπαιδευτικών, υποστήριξη εκπαιδευτικών στην υλοποίηση δράσεων με τους μαθητές, ομάδες ανάπτυξης δεξιοτήτων για νέους και έφηβους, ομάδες εθελοντών, ανοιχτές εκδηλώσεις και εργαστήρια. Επιπλέον η επιστημονική ομάδα της Καλλίπολις παραμένει ανοιχτή σε αιτή- ματα για συνεργασία από τις σχολικές κοινότητες αλλά και τους τοπικούς φορείς. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δράσεις του Κέντρου Πρόληψης μπορείτε να επικοινωνείτε με τα τηλέφωνα: 2610.226948 & 2610.623290, κα- θημερινά 8:00-15:00 ή να επισκέπτεστε την ιστοσελίδα: www.kpachaia.gr και το https://www.facebook.com/kpachaiaskallipolis/ Ευχόμαστε η σχολική χρονιά που μόλις ξεκίνησε να επιφυλάσσει ευκαιρίες εξέ- λιξης για τον καθένα από εμάς και εμείς να είμαστε σε θέση να τις αξιοποιήσουμε!

21BΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ - ΚΑΛΛΙΠΟΛΙΣ

22 γ Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ πως Εντοπίζουμε-Παρεμβαίνουμε-Υπερασπιζόμαστε λειτουργούν οι πολίτες της Το Πανελλήνιο Δίκτυο Φορέων Πρόληψης της παράλληλης Εξάρτησης που γεννήθηκε στην Πάτρα, δυναμώ- νει και παραμένει ένας χώρος έμπνευσης των αν- Ελλάδας θρώπων της πρόληψης για να Με πολύ μεγάλη επιτυχία περάσουν και συμμετοχή από όλη την από το Ελλάδα και την Κύπρο ολο- κληρώθηκαν οι εργασίες της περιθώριο Ολομέλειας του Πανελλήνιου στο επίκεντρο Δικτύου Φορέων Πρόληψηςτης καθημερινής της Εξάρτησης που πραγματο- ποιήθηκε σε συνεργασία με το ζωής Διαδημοτικό Κέντρο Πρόλη- ψης «ΑΡΓΩ», των Δήμων Χο- λαργού- Παπάγου και Αγίας Παρασκευής και με την υπο- στήριξη της Επιτροπής Κοινω- νικής Ευθύνης και του Κέντρου Ενημέρωσης και Επικοινωνίας Πολιτών της ΕΡΤ. Οι εργασίες έλαβαν χώρα το διήμερο 19 και 20 Οκτωβρίου 2018 στο Ραδιομέγαρο της ΕΡΤ στην Αγία Παρασκευή. Το Πανελλήνιο Δίκτυο Φορέων Πρόληψης της Εξάρτησης συνιστά μία μορφή σύν- δεσης των αναγνωρισμένων Φορέων που αναπτύσσουν Προγράμματα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας στην Ελλάδα και την Κύπρο. Τα Δίκτυο δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ» το 1993 ως μία απάντηση στην ανθρώπινη ανάγκη για συνάντηση, ανταλλαγή εμπει- ρίας και αλληλοϋποστήριξη ανθρώπων και φορέων που πίστεψαν στο όραμα μιας συνεργατικής ανάπτυξης της υπόθεσης της Πρόληψης στη χώρα μας. Το Δίκτυο τα τελευταία 6 χρόνια συντονίζεται από την επιστημονικά υπεύθυνη του Κέντρου Πρόληψης Π.Ε Αχαΐας «Καλλίπολις», κα Γιάννα Ζορμπά. Η πορεία του Δικτύου είναι παράλληλη με την ιστορική διαδρομή της Πρόληψης των Εξαρτήσεων στην Ελλάδα, συμβάλλοντας και συνδιαμορφώνοντας την εξέλιξή της. Η λειτουργία του βασίζεται στις αρχές της συνεργασίας, της αλληλεγγύης, της λήψης αποφά- σεων μέσα από τη σύνθεση και αξιοποίηση των διαφορετικών απόψεων, γεγονός που το έχει καταστήσει ανθεκτικό και βιώσιμο μέσα στα χρόνια, αποτελώντας ένα πρότυπο παράδειγμα λειτουργικής δικτύωσης αξιοποιήσιμο από τους φορείς πρό- ληψης στις κοινότητες που εργάζονται. Την ολομέλεια τίμησαν την 1η ημέρα με την παρουσία τους ο Δήμαρχος Αγ. Παρασκευής κ. Γιάννης Σταθόπουλος, ο Πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ, κ. Ευάγγε- λος Καφετζόπουλος και η Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Πρόληψης «ΑΡΓΩ», κα Γεωργία Πίσπα. Κατά τη διάρκεια των εργασιών οι 60 και πλέον συμμετέχοντες, είχαν την ευκαιρία να μοιραστούν την εμπειρία τους από την ανάπτυξη της πρό-

23γΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣληψης σε διαφορετικές περιοχές και κοινότητες, να αναδείξουν τα κεντρικά θέματαπου απασχολούν αυτή την περίοδο τους λειτουργούς της πρόληψης αλλά καινα ανταλλάξουν τα όνειρά τους για το μέλλον. Τα συμπεράσματα από αυτή τηνανταλλαγή θα αξιοποιηθούν στη συνέχεια για τη διαμόρφωση της θεματολογίαςτης 12ης Πανελλήνιας Συνάντησης Φορέων Πρόληψης που πρόκειται να πραγμα-τοποιηθεί 6-9 Νοεμβρίου 2019 στο Ηράκλειο της Κρήτης σε συνδιοργάνωση μετο ΚΕΣΑΝ-Κέντρο Πρόληψης Δήμου Ηρακλείου. Τη 2η ημέρα οι συμμετέχοντεςείχαν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε μία εκπαιδευτική διαδικασία με προσκεκλη-μένο εκπαιδευτή τον κ. Γεώργιο Γουρνά, Δρ. Ψυχιατρικής, Θεραπευτή Οικογένειαςκαι Ομάδας, επιστημονικό συνεργάτη του Αθηναϊκού Κέντρου Μελέτης του Αν-θρώπου.Με την ολοκλήρωση των εργασιών τη σκυτάλη για τη διοργάνωση της επόμενηςολομέλειας, στις 12 και 13 Απριλίου 2019, πήρε ο Σύνδεσμος Καταπολέμησηςτων Ναρκωτικών Λάρνακας στη φιλόξενη Κύπρο. Τέλος, μετά τη λήξη των εργα-σιών ακολούθησε ξενάγηση στο ιστορικό αρχείο της ΕΡΤ κατά τη διάρκεια τηςοποίας η πρόληψη εξέπεμψε και ζωντανά από τη συχνότητα του Πρώτου Προ-γράμματος όταν ο δημοσιογράφος Δημήτρης Παπαχρήστος, κάλεσε τη συντονί-στρια του Δικτύου και την Πρόεδρο του ΔΣ του Κέντρου Πρόληψης να μιλήσουνστην εκπομπή του για την πρόληψη και το Δίκτυο.Το Κέντρο Πρόληψης Αχαΐας «Καλλίπολις» και η Κίνηση «ΠΡΟΤΑΣΗ» έδωσανδυναμικό παρόν συμμετέχοντας ενεργά στις εργασίες του διημέρου με εκπροσώ-πους τους την κα Ελένη Μπαλαδάκη, Γενική Γραμματέα του ΔΣ της «ΠΡΟΤΑΣΗΣ»,την κα Αγγελική Πασσά, Υπεύθυνη του Κέντρου Δημιουργικής Απασχόλησης της«ΠΡΟΤΑΣΗΣ», την κα Γιάννα Ζορμπά, Επιστημονικά Υπεύθυνη του Κέντρου Πρό-ληψης - Συντονίστρια του Δικτύου, τον κ. Βασίλη Πασσά, μέλος του ΔιοικητικούΣυμβουλίου του Κέντρου Πρόληψης καθώς και τα στελέχη της επιστημονικής ομά-δας του Κέντρου Πρόληψης, κα Γιώτα Γεωργοπούλου, κα Ελένη Κουρλέση και καΒασιλική Κυρίτση.

24 γ Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Πως Εντοπίζουμε-Παρεμβαίνουμε-Υπερασπιζόμαστε λειτουργούν οι πολίτες της Το τόξο του ουρανού παράλληλης Οι ομάδες παιδιών και οι εμ- Ελλάδας ψυχώτριες του προγράμματος για να «ΠΡΟ-ΝΟΙΑ» συμφώνησαν στα μέσα Απρίλη να υλοποιήσουν ένα περάσουν project που κατέληξε σε γύρισμα από το ταινίας μικρού μήκους. Στην ταινία έλαβαν μέρος παιδιά όλων των περιθώριο ηλικιών και από όλες τις ομάδες στο επίκεντρο μας και ο τίτλος της είναι «Το τόξοτης καθημερινής του ουρανού». ζωής Η συγκεκριμένη ταινία βασί- ζεται στην υπόθεση ενός παρα- μυθιού της συγγραφέα Κατερίνας Καλογερά, που λέγεται «Το ταξίδι του Ομ». Το συγκεκριμένο παραμύθι διασκευάστηκε από τις εμψυχώτριες ώστε να μπορεί να προσαρμοστεί στον αριθμό των παιδιών και να εστιάσει σε δύο κεντρι- κά ζητήματα που αποτελούν και την ουσία του προγράμματος «ΠΡΟ-ΝΟΙΑ»: την ουσιαστική συνύπαρξη μέσα από την αποδοχή της διαφορετικότητας, καθώς και τη σημασία του οράματος ως κίνητρο για την ενεργοποίηση του καθενός προς τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην κοινωνία όπου ζει. Οι πρόβες για τις σκηνές της ταινίας γίνονταν τις απογευματινές ώρες που συνα- ντιούνται οι ομάδες, στο χώρο του ΚΔΑ, ενώ τα τελικά γυρίσματα έγιναν τον Ιούνη στο χώρο του Δασυλλίου. Η συρραφή των σκηνών, το μοντάζ αλλά και οι λήψεις έγιναν από επαγγελ- ματία, κάτι που σίγουρα αναβάθμισε και το τελικό αποτέλεσμα. Παρ’ όλα αυτά, ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τις τέχνες και τα εκφραστικά μέσα στις ομάδες μας συνεχίζει να έχει ως πρωταρχικό στόχο τη δημιουργική έκφραση και την καλλιέρ- γεια της φαντασίας και της κριτικής σκέψης. Η αρτιότητα του αισθητικού αποτελέ- σματος, αν και θεμιτή, μπαίνει πάντα σε δεύτερο πλάνο. Οι στόχοι του εγχειρήματος αυτού ήταν: -η ανάδειξη θεμάτων που δουλεύονται συνέχεια στις ομάδες μας (συνύπαρξη, επικοινωνία, συλλογικότητα) μέσω και της καλλιτεχνικής αποτύπωσής του σε έργο -η ομαδική δουλειά, η συνεργασία, η ανάπτυξη πρωτοβουλιών, η ελεύθερη έκφραση και η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης που απαιτεί η προεργασία της ταινίας -η δημιουργία προωθητικού υλικού για την ΠΡΟΤΑΣΗ -η δημιουργία εκπαιδευτικού εργαλείου που θα μπορεί στο μέλλον να αξιο- ποιηθεί σε εκδηλώσεις, παρεμβάσεις σε σχολεία και άλλα εκπαιδευτικά προγράμ- ματα. Η πρώτη δημόσια προβολή της ταινίας θα γίνει στην εορταστική ημερίδα για τα 30 χρόνια της Κίνησης «ΠΡΟΤΑΣΗ», στα μέσα Δεκέμβρη.

25γΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣΕντοπίζουμε-Παρεμβαίνουμε-Υπερασπιζόμαστε πως λειτουργούν«Εγώ… Εσύ… Εμείς… & πάλι μαζί» οι πολίτες της παράλληληςΟλομέλεια Εθελοντών Πρόληψης ΕλλάδαςΚέντρου Πρόληψης Αχαΐας «Καλλίπολις» για να περάσουνΜέσα σε ένα κλίμα ζεστασιάς και εμπι- από τοστοσύνης, οι εθελοντές των ομάδων «ΔΙ- περιθώριοΕΞΟΔΟΣ» Αιγίου και «ΑΝΑΒΑΘΜΟΣ» στο επίκεντροΠαραλίας - Βραχναιίκων επανασυνδέ- της καθημερινήςθηκαν την Τετάρτη 3 Οκτωβρίου 2018, ζωήςστην ολομέλεια των εθελοντών πουπραγματοποιήθηκε στην Πάτρα. Τα μέλη ιχνηλατώντας τη συλλογικήιστορία των εθελοντικών ομάδων μίλη-σαν αρχικά για τα κίνητρά τους λέγονταςχαρακτηριστικά ότι «στις ομάδες τουςέφερε η ανάγκη τους για προσφορά καιγια δραστηριοποίηση, η ανάγκη αλλά και η πίστη ταυτόχρονα ότι μπορούν να γί-νουν πράγματα στον τόπο τους για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η αναζήτησηενός υγιούς χώρου μακριά από ανταγωνισμούς καθώς και η επιθυμία τους γιαπροσωπική εξέλιξη». Στη συνέχεια μίλησαν για τους παράγοντες που τους κράτησαν ενεργούς μεεπιμονή και υπομονή σε αυτές τις ομάδες αναφέροντας ότι «συνάντησαν ανθρώ-πους με παρόμοιες ευαισθησίες, ένιωσαν ασφάλεια και αποδοχή και αυτό τουςέκανε να είναι ανοιχτοί, βίωσαν όμορφα συναισθήματα και ένιωσαν χρήσιμοι. Οιομάδες αυτές είναι μία ανάσα υγείας για την κοινότητα λειτουργούν με συλλογικότρόπο και δίνουν την αίσθηση του όλου, δημιουργούν συνδέσεις. Έχουν πετύχεινα συνδυάσουν την αγάπη και τη γνώση και έχουν μεγάλη δύναμη καθώς υπάρχειροή λόγου και πράξης και αποτελούν ένα ζωντανό παράδειγμα για το πώς είναιεφικτή η συνύπαρξη και η συνοδοιπορία μέσα σε μία κοινότητα». Αυτό έχει οδηγήσει, σύμφωνα με την εμπειρία των νεότερων μελών στηνανάγκη προσωπικής προετοιμασίας πριν μπει κάποιος στην ομάδα πρόληψης. Έναακόμη στοιχείο ήταν ο σεβασμός που βίωσαν τα μέλη στον προσωπικό χρόνο πουείχαν ανάγκη ώστε να ενταχθούν στο έργο και να αναλάβουν ενεργό ρόλο. Μέσααπό τη δράση και τη συνεχή αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους της κοινότηταςεπιτυγχάνεται συνεχής ανατροφοδότηση και ενδυνάμωση των μελών και της ομά-δας. Μέσα από αυτή την συνεχή ροή ομάδας –έργου στην κοινότητα - ομάδαςέχει επέλθει ισορροπία ανάμεσα στο δίνω –παίρνω. Αυτό έχει ως αποτέλεσμααπό το ΕΓΩ τα μέλη να νιώθουν ότι δουλεύουν για το ΕΜΕΙΣ και ότι μέσα από τησυνύπαρξη και την κοινή δράση δυναμώνουν και εξελίσσονται οι ίδιοι. Χαρακτη-ριστικά είπαν « βρίσκω χρόνο πλέον για μένα, έμαθα να βάζω στόχους και να τουςπετυχαίνω, νιώθω δύναμη και συγκίνηση». Συμπερασματικά, όλη αυτή η εμπειρία της κοινής διαδρομής συγκινεί βαθιάτα μέλη, τους γεμίζει ενέργεια και τους κινητοποιεί να δίνουν και να παίρνουνπολλά από καρδιάς. Μέσα σε ένα πλαίσιο οικειότητας και θαλπωρής αναβιώνουν

26 γ Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ πως παλιές καλές αξίες έχοντας την αίσθηση λειτουργούν μιας ώριμης παιδικότητας. οι πολίτες της παράλληλης Στη συνέχεια, οι εθελοντές αντάλλα- ξαν την περσινή εμπειρία από το έργο Ελλάδας των ομάδων τους, έδωσαν και πήραν για να ανατροφοδότηση και μοιράστηκαν χρή- σιμες ιδέες για την φετινή πορεία. περάσουν από το Χαρά, ανανέωση, ανατροφοδότη- ση, αμείωτο κέφι, αγάπη, ελπίδα για το περιθώριο μέλλον, δύναμη, ροή λόγου και πράξης, στο επίκεντρο συνοδοιπόροι στο κοινό έργο της πρό-της καθημερινής ληψης ήταν οι σημαντικότερες σκέψεις και συναισθήματα που επικράτησαν στο ζωής τέλος της συνάντησης. Οι εθελοντές ανανέωσαν το ραντεβού τους για κοινή συνάντηση μέσα στη χρο- νιά, με την ευχή να μην γίνονται οι ολο- μέλειες μόνο μια φορά τον χρόνο. Εντοπίζουμε-Παρεμβαίνουμε-Υπερασπιζόμαστε Η τέχνη του graffiti «τρυπώνει» στο ΚΔΑ από την βεράντα… Η ομάδα εφήβων ξεκίνησε μία πρωτότυπη συνεργασία με τον ει- καστικό Αριστομένη Χατζήπαππα με θέμα το graffiti . Ανοίγοντας ένα σεμιναριακό κύκλο γύρω από την ιστορία της τέχνης του δρόμου, τις σύγχρονες τάσεις αλλά και τις τεχνι- κές που χρησιμοποιούνται, η ομάδα θα προχωρήσει στη παραγωγή μίας ιδέας για τη διακόσμηση του κτιρίου της Κίνησης ΠΡΟΤΑΣΗ. Την τελική ιδέα θα υλοποιήσει ο Αριστομένης Χατζήπαππας τον οποίο και ευχαρι- στούμε για την εθελοντική του προσφορά που προκύπτει από το συναισθηματικό του δέσιμο με την ΠΡΟΤΑΣΗ και το ΚΔΑ καθώς υπήρξε ένα από τα πρώτα μέλη των ομάδων εφήβων το 1993. Μέσα από αυτή τη συνεργασία τα παιδιά ενθαρ- ρύνονται να σκεφτούν κριτικά γύρω από τον σκοπό της τέχνης και της έκφρασης, να καλλιεργήσουν τη φαντασία τους, να συνδημιουργήσουν και να επαναπροσ- διορίσουν τη σχέση τους με το αστικό τοπίο. Η συνέχεια αυτής τη συνεργασίας επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις ακόμα!

27 ΔBΚΑΙ ΜΕΡΙΚΑ ΑΚΟΜΗ… Εναγκαλισμός με τον πιο δημοφιλή... ρουφιάνο! Μία διαφήμιση για ένα νέο τηλεοπτικό προϊόν, στο οποίο καλούνται να δη-λώσουν συμμετοχή παντρεμένοι, αρραβωνιασμένοι και άτομα που βρίσκονται σεσχέση, αποτέλεσε την αφορμή για συζήτηση χθες το πρωί στο γραφείο της εφη-μερίδας μας. «Πώς βγάζουν την προσωπική τους ζωή στην οθόνη;» ήταν το αυθόρμητοερώτημά μου, το οποίο παραξένεψε τους συναδέλφους περισσότερο από το αντι-κείμενο του παιχνιδιού. «Μα πού ζεις;» με ρωτούν σχεδόν ταυτόχρονα ο Σωτήρης (Παπανδρέου) καιο Απόστολος (Αναστασόπουλος). «Δεν υπάρχει πλέον προσωπική ζωή. Το φέι-σμπουκ έχει συμβάλει στο να είναι τρόπος ζωής η δημοσιοποίηση των πάντων.Εχει γίνει συνήθεια πλέον. Αν δεν το κάνει κάποιος αυτό, τότε αισθάνεται άβολα». Η σχέση εξάρτησης από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατάφερε να εισχω-ρήσει και να κερδίσει έδαφος στις πιο τρυφερές και ιερές σχέσεις των ανθρώπωνόπως είναι ο γάμος, η οικογένεια, η φιλία, το φλερτ. Τα συναισθήματα κονιορ-τοποιούνται, οι λέξεις σβήνουν, και οι άνθρωποι από πρωταγωνιστές της ζωήςτους γίνονται πρωταγωνιστές ενός δημόσιου και κακοστημένου σήριαλ. Τα πάνταπαρελαύνουν ως ψυχρές εικόνες μπροστά από τη μικρή οθόνη ξεγυμνώνοντας καιαποκαλύπτοντας άτσαλα και βάναυσα πολλές φορές κάθε πτυχή της ζωής μας. Αλήθεια, πώς ο έξυπνος άνθρωπος πέτυχε να εγκλωβιστεί και να κοιμάταιαγκαλιά με τον μεγαλύτερο εχθρό της κοινωνικής συνοχής και των ανθρωπίνωνσχέσεων; Εχθρό, ο οποίος από δακτυλοδεικτούμενος έχει μετατραπεί στον πιοαγαπητό «σύντροφο» του ανθρώπου. Ένας ρουφιάνος σε άλλες εποχές δεν είχεθέση στην κοινωνία. Πλέον αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης ζωήςμας. Με αυτόν πέφτουμε στο κρεβάτι μας και με αυτόν ξυπνάμε. Τα μέσα κοινω-νικής δικτύωσης, και κυρίως το φέισμπουκ, είναι ο πιο αγαπητός και προσφιλήςρουφιάνος σε όλο τον πλανήτη. Τίποτε πλέον δεν μένει μυστικό. Όλα τα προσωπικά ζητήματα, από το πιο απλό

28 Δ ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΑ ΑΚΟΜΗ… μέχρι το πιο σοβαρό, τίθενται σε δημόσια έκθεση χωρίς φυσικά να τίθεται θέμα ορίων και φραγμών. Μάλιστα, αυτός ο επιστήθιος ρουφιάνος έχει καταφέρει να μας εναγκαλιστεί τόσο πολύ, ώστε έχει εγκλωβίσει ακόμα και τη σκέψη μας σε σημείο που να μην μπορούμε να προστατέψουμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Από το πιο απλό, που είναι ένα ψέμα που έχουμε πει σε φίλους και συνεργάτες για το πού βρισκόμαστε και το τι κάνουμε. Η ανάρτηση φωτογραφιών τα βγάζει όλα στη φόρα και μας φέρνει αντιμέτωπους με τις συνέπειες του ψέματός μας. Χαλάνε σχέσεις οικογενειακές, φιλικές, επαγγελματικές εξαιτίας του αγαπητού ρουφιάνου. Το χειρότερο όλων είναι ότι χάθηκε η ιερότητα της προσωπικής στιγμής, η ιδιωτι- κότητα. Και τι ειρωνεία και μεγίστη υποκρισία! Αυτό συμβαίνει σε μία εποχή κατά την οποία σε παγκόσμια κλίμακα όλοι πάσχουν για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Η εφημερίδα θα βρεθεί υπόλογη έναντι της δικαιοσύνης, εάν δημο- σιεύσει φωτογραφία μαθητών από τον αγιασμό του σχολείου. Ωστόσο, ο γονιός περιφέρει το παιδί του με μαγιό σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Απαγο- ρεύτηκε η δημοσίευση των ονομάτων των αριστούχων μαθητών και το όνομα του μαθητή που επιτυγχάνει στις Πανελλήνιες εξετάσεις αντικαθίσταται από έναν κωδικό. Ο άνθρωπος πέτυχε να εξαφανίσει τον εαυτό του στην επιτυχία του, στη διάκρισή του σε κάτι σπουδαίο, στην αριστεία του και στην πρόοδό του και τον εμφανίζει συστηματικά τη στιγμή που βουτάει στην πισίνα του ξενοδοχείου όπου κάνει διακοπές ή την ώρα που τρώει και πίνει ποτά με τους φίλους του. Κι έτσι περνάει η ζωή μας σαν απρόσωπο και άχρωμο φιλμ, μ' εμάς να είμαστε ψυχροί θεατές αντί πρωταγωνιστές της. Μαρίνα Ριζογιάννη δημοσιογράφος (αναδημοσίευση από Pelop.gr).

29