7. Sınıf Tam Destek Soru Bankası

TEST 30 IŞIĞIN MADDE İLE ETKİLEŞİMİ 3. Efe, aynanın karşısında önce 2 metre uzaklıkta du- 5. Canan, beyaz bir kâğıda ayna kelimesi yazıp düz rup görüntüsünü gözlemliyor, sonra aynaya 1 met- bir aynayı aşağıdaki gibi dik açıyla tutmuştur. re yaklaşıp görüntüsünü gözlemliyor. 1. 2. Düz ayna 2. 1. konum görüntü görüntü konum AYNA 1m 1m 1m 1m Buna göre düz aynadaki görüntü özellikleri ile Düz aynalarda cisim ile görüntüsü simetrik ol- ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? duğuna göre aşağıdakilerden hangisi kâğıttaki kelimenin görüntüsüdür? A) Efe, aynaya 1 metre yaklaştığında görüntüsü de A) ANYA B) AYNA aynaya 1 metre yaklaşmıştır. C) AYNA D) AYNA B) Efe, sağ elini kaldırdığında görüntüsü de sağ eli- ni kaldırmıştır. C) 1. konumda kendisi ile görüntüsü arasında 4 metre mesafe vardır. D) Her iki konumda da görüntü düz ve aynı boydadır. 4. Zeka Küpü Yayınları 6. Duvarda asılı bulunan analog saatin bitişiğinde dik açıyla sabitlenmiş bir ayna bulunmaktadır. 1 Saate değil de aynaya bakan bir kişi saatin görüntü- Yansıtıcı sünü aşağıdakilerden hangisindeki gibi görür? yüzey A) B) 2 Düz ayna C) D) Denizaltında, su altında iken dışarıyı görmeye ya- rayan periskop kullanılır. Dışarıdaki nesnelerden gelen görüntü 1 ve 2 numaralı noktalara yerleştiri- len düz aynalar sayesinde aynen içeriye yansıtılır. Verilen bilgiler ve görsele göre yukarıda yansıtıcı yüzeyi gösterilen aynadan 1 ve 2 numaralı noktala- ra yerleştirilecektir. Buna göre aynaların 1 ve 2 numaralı noktalarda- ki konumları hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) B) C) D) 1 2 60 7. SINIF Fen B l mler

IŞIĞIN MADDE İLE ETKİLEŞİMİ 31 TEST 1941 2. Aşağıdaki gibi lazer ışını ve cam prizma kullanarak bir deney yapan Ece, karanlık ortamda cam prizma- IŞIĞIN KIRILMASI VE MERCEKLER - 1 ya lazer ışığı gönderiyor ve lazer ışınının cam priz- mada doğrultu değiştirdiğini görüyor. 1. Bir öğrenci ışığın farklı ortamlarda ya- yılırken yönünün ve süratinin değişimini göstermek için yan- da gösterilen etkinli- ği yapıyor. Öğrenci Cam prizma Kırılan ışın yandaki gibi tahta ve Tahta Lazer ışını halı zeminlerden olu- Halı şan bir düzenek ku- ruyor. Daha sonra oyuncak arabayı tah- Zeka Küpü Yayınları ta zemin üzerinden halı zemine doğru bıraktığında arabanın her iki yü- Işık demeti az yoğun ortamda hızlı, çok yoğun ortamda yavaş ilerlediğine göre Ece yapmış ol- zeyde ilerleme sürelerini kronometre ile ölçüp ara- duğu deneyde, banın gittiği yolun doğrultusunu gözlemliyor. Araba- l. Işık demeti, saydam bir ortamdan başka bir say- dam ortama geçerken kırılır. nın tahta yolda daha hızlı ve yönünü değiştirmeden, ll. Deneyde ışık demeti önce az yoğun ortamdan halı yolda ise daha yavaş ve yönünü değiştirip yol çok yoğun ortama, sonra çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçmiştir. aldığını gözlemliyor. lll. Işık; ilk kırılmada yavaşlar, ikinci kırılmada hızlanır. Tahta zemin az yoğun saydam ortam, halı zemin çok yoğun saydam ortam olarak kabul edildiğine sonuçlarından hangilerine ulaşabilir? göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yanlıştır? (Cam yoğunluğu > hava yoğunluğu) A) Işık demeti, az yoğun saydam ortamda hızlı ilerler. A) Yalnız l B) ll ve lll C) l ve lll D) l, ll ve lll B) Işık demeti, çok yoğun saydam ortamda yavaş ilerler. C) Farklı bir saydam ortama geçen ışık demeti kı- rılabilir. D) Farklı bir saydam ortama geçen ışık demetinin hızı değişmez. 3. Yanda bir avcı balık avlamaktadır. Avcı elindeki mızrağı balığa değil de balığın su içindeki gö- rüntüsüne doğru attığı için avında başarılı ola- mamıştır. Balığın kendisinin ve görüntüsünün su için- Görüntü Işık deki konumları yandaki gibi olduğuna göre bu Balık C) I ve Ill durum ile ilgili, l. Bu durumun nedeni ışığın sudan havaya ge- çerken kırılmasıdır. ll. Balık daha yakında görülmüştür. lll. Işık az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçmiştir. yorumlarından hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve II D) I, II ve III 7. SINIF 61 Fen B l mler

TEST 31 IŞIĞIN MADDE İLE ETKİLEŞİMİ 4. Bir dalgıç havuz içinden uçan bir martıya bakmak- 6. • Işık ışınları az yoğun or- N tadır. Martıyı gören dalgıç martının çok uzakta ol- duğunu zannetmektedir. tamdan çok yoğun or- 2 3 Görüntüsü tama geçtiğinde norma- A 1 le yaklaşarak kırılır. B • Işık ışınları çok yoğun ortamdan az yoğun or- tama geçtiğinde nor- Martı malden uzaklaşarak kırılır. Işık • Işığın saydam ortamdaki sürati ortamın yoğunlu- Görüntü ğu ile ters orantılıdır. Su Işık ışınlarının farklı ortamlarda davranma şekilleri dikkate alınarak ışığın kırılmasıyla ilgili oluşturulacak düzenekler için aşağıdaki yönerge oluşturuluyor. Yukarıdaki görselde verilenler incelendiğinde a. Işık ışını su ortamından cam ortamına gelecek. aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır? b. Işık ışınları cam ortamından hava ortamına gelecek. A) Martı dalgıcı görememektedir. B) Havuz boş olsaydı dalgıç martıyı göremezdi. c. Işık ışınlarının A ortamındaki sürati B ortamın- C) Martıdan yansıyan ışık ışınları dalgıcın gözüne daki süratinden fazla olacak. kırılarak gelmiştir. Zeka Küpü Yayınları Buna göre a, b ve c düzeneklerinde ışığın izlediği D) Işık ışınları az yoğun ortamdan çok yoğun orta- yol aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? (Ortamların yoğunluk sıralaması; cam > su > hava) ma geçmiştir. A) B) C) D) a1 2 1 3 b2 1 2 2 c3 3 1 1 5. Aşağıda K, L ve M saydam ortamları arasında ge- 7. Aşağıdaki içi boş olan 1 ve 2. bölgeler su, sıvı yağ çiş yapan ışığın hareket yönündeki değişmeler gö- veya etil alkolden herhangi ikisi ile doldurularak ha- rülmektedir. va ortamından gönderilen ışık ışının şekildeki gibi kırılmaya uğrayarak 2. bölgede bulunan A noktasına K LM K ulaşması sağlanacaktır. (Ortamların yoğunlukları su > sıvı yağ > etil alkol > hava şeklindedir.) Gönderilen ışın Farklı saydam ortamlarda ışığın hızı da farklı ol- A• duğuna göre K, L ve M ortamlarındaki ışığın hı- zı aşağıdakilerden hangisindeki gibi olabilir? 2. bölge 1. bölge K LM A) 229 000 km/s 200 000 km/s 225 000 km/s Buna göre 1 ve 2. bölgeler aşağıdaki maddeler- B) 225 000 km/s 200 000 km/s 229 000 km/s den hangileri ile doldurulmalıdır? C) 200 000 km/s 225 000 km/s 229 000 km/s A) 1. bölgeye sıvı yağ, 2. bölgeye su D) 225 000 km/s 229 000 km/s 200 000 km/s B) 1. bölgeye su, 2. bölgeye etil alkol C) 1. bölgeye su, 2. bölgeye sıvı yağ 62 D) 1. bölgeye sıvı yağ, 2. bölgeye etil alkol Fen B l mler 7. SINIF

IŞIĞIN MADDE İLE ETKİLEŞİMİ 32 TEST 1942 2. Odak noktası IŞIĞIN KIRILMASI VE MERCEKLER - 2 Asal 1. Ortası kenarlarına göre kalın olan merceklere ince eksen kenarlı mercek; ortası kenarlarına göre ince olan mer- ceklere kalın kenarlı mercek denir. Aşağıda l ve ll. Odak uzaklığı görsellerdeki merceklere karanlık ortamda birbirine Görsel-1 paralel ışık ışınları gönderildiğinde ışık ışınlarının iz- lediği yol görülmektedir. Odak noktası Asal eksen I. görsel Zeka Küpü Yayınları Odak uzaklığı II. görsel Buna göre I ve ll. görsellerdeki mercekler ile il- Görsel-2 gili aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz? A) l. görselde kalın kenarlı mercek, ll. görselde in- Fen bilimleri öğretmeni merceklerle ilgili yukarıdaki görselleri tahtaya çiziyor ve görsellere ait bazı bilgi- ce kenarlı mercek kullanılmıştır. leri aşağıdaki gibi karışık şekilde veriyor. B) Kalın kenarlı mercekler ışık ışınlarını dağıtarak a. Mercekte kırılan ışık ışınları asal eksen üzerin- kırar. deki odak noktasında kesişir. C) İnce kenarlı mercekler ışık ışınlarını toplayarak b. Mercekte kırılan ışık ışınlarının uzantısı asal ek- kırar. sen üzerindeki odak noktasında kesişir. D) Her iki görseldeki mercekte kırılan ışınlar hiçbir c. Mercek ışık ışınlarını asal eksene yaklaştırarak zaman kesişmez. kırar. d. Mercek ışık ışınlarını asal eksenden uzaklaştıra- rak kırar. Buna göre öğretmen bu bilgileri görsellere aşa- ğıdakilerden hangisindeki gibi yerleştirirse doğ- ru olur? B) C) D) A) Görsel-1 b,d a,d b,c a,c Görsel-2 a,c b,c a,d b,d 3. Ormanlık alanda piknik yaptığımızda çöpe atmayıp doğaya Cam parçası bıraktığımız atık cam şişeler hem çevre kirliliğine hem de yan- gın çıkmasına neden olur. Cam şişelerin kendisi ya da kırıl- Cam şişe mış parçaları Güneş ışınlarını kırıp odak noktasında toplar ve odak noktasında bulunan yaprakların sıcaklığını artırarak tu- tuşmasını sağlar. Yanda kırılmış bir cam şişeye gelen ışınların nasıl yangın çıkardığı görülmektedir. Buna göre cam parçasının şekli aşağıdakilerden hangisindeki gibi olamaz? A) B) C) D) 7. SINIF 63 Fen B l mler

TEST 32 IŞIĞIN MADDE İLE ETKİLEŞİMİ 4. Kalın kenarlı merceklerde odak noktası, mercekte kırılan ışınların uzantılarının asal ekseni kestiği noktadır. İnce kenarlı merceklerde ise mercekte kırılan ışınların asal ekseni kestiği noktadır. Aşağıda ölçekli tablo üzerinde l, ll ve lll numaralı merceklere gönderilen ışık ışınlarının izlediği yollar görülmektedir. Asal eksen I II III Buna göre yukarıdaki merceklerden hangilerinin mercek ile odak noktası arasındaki mesafeler ( odak uzak- lıkları) birbirine eşittir? A) I ve II B) II ve III C) I ve Ill D) I, II ve III 5. İnce kenarlı merceklerde odak noktasını belirlemek için yanda- Mercek ki düzenek kuruluyor. Kurulan düzenekte iki lazerden merceğe asal eksene paralel birer ışın gönderiliyor. Üzerine iki kibrit sa- 1. lazer Levha bitlenmiş levha ise sağa sola hareket ettirilerek ışınların 1. kib- 2. lazer ritin ucunu tutuşturacağı mesafeye yerleştiriliyor. Sol Sağ Kibritin tutuştuğu nokta merceğin odak noktası olduğuna göre aşağıdakilerden hangisi 2. kibriti yakmak için düze- nekte yapılması gereken değişikliklerden biridir? A) 1. lazer aşağı, 2. lazer yukarı eşit mesafede kaydırılmalıdır. B) Mercek aşağı kaydırılmalıdır. C) Mercek sola kaydırılmalıdır. D) Lazerler merceğe yaklaştırılmalıdır. 6. Aşağıda 1. düzenekte 1. merceğe gelen ışık ışınları odak noktasından geçerek 2. merceğe geliyor ve asal ekse- ne paralel şekilde yoluna devam ediyor. 2. düzenekte ise 3. merceğe gelen ışık ışınları asal eksene paralel şekil- de ilerleyerek 4. merceğe geliyor ve odaktan geçecek şekilde kırılarak yoluna devam ediyor. Asal eksen Odak Odak noktası noktası 12 34 1. düzenek 2. düzenek İnce kenarlı mercek ve kalın kenarlı mercek olma durumuna göre düzeneklerde kullanılan merceklerden hangisi diğerlerinden farklıdır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 64 7. SINIF Fen B l mler

IŞIĞIN MADDE İLE ETKİLEŞİMİ 33 TEST 1943 2. Merceklerin günlük yaşam ve teknolojideki kullanım alanları ile ilgili araştırma yapan Kaan, aşağıdaki IŞIĞIN KIRILMASI VE MERCEKLER - 3 bilgilere ulaşmıştır. Yakını görememe kusurunun giderilmesinde kulla- 1. Mercekler, pek çok optik aracın yapısında kullanı- nılır. Işınları toplayıcı özelliği sayesinde görüntüyü lır. Büyüteçlerde ince kenarlı mercekler, bazı göz- sarı leke üzerine düşürür. lüklerde ise kalın kenarlı mercekler kullanılır. Sarı Canan, merceklerdeki görüntü özelliklerini gözlem- leke lemek için önce 1. görseldeki gibi, elindeki büyüte- ci kağıda yaklaştırmış; sonra 2. görseldeki gibi, de- desinin kalın kenarlı mercekten yapılmış gözlüğünü gözüne takıp aynaya bakmıştır. Zeka Küpü Yayınları Görüntü Hipermetrop göz 12 Buna göre bu kusuru gidermek için aşağıda Buna göre Canan'ın merceklerde oluşan görün- verilen farklı şekillerdeki merceklerden hangisi- tülerle ilgili aşağıdaki yorumlarından hangisi nin kullanılması uygun olur? doğrudur? A) B) C) D) A) Kalın kenarlı mercekler cisimleri küçük gösterir. B) İnce kenarlı mercekler mikroskoplarda kullanı- lamaz. C) Kalın kenarlı mercekler görüntüyü yakınlaştırır. D) İnce kenarlı mercekler görüntüyü uzaklaştırır. 3. Nesnelerin üç boyutlu görüntüsünü elde etme yöntemi olan Mercek Lazer holografik görüntüleme günümüzde sağlık alanında iç or- ganları üç boyutlu görüntülemek için kullanılır. 3 boyutlu Cam tabakalar görüntü D) I, II ve III Lazerden çıkan ışık ışınları mercekten geçerken dağılır ve Nesne cam tabakalardan geçerek görüntülenecek nesneye ulaşır. Nesneden yansıyan lazer ışınları cam tabakalar arasındaki ekranda üç boyutlu görüntüye dönüşür. Verilen yöntemde kullanılan cam tabakalar ve mercek hakkında, l. Cihazda kalın kenarlı mercek kullanılmıştır. ll. Cihazda kullanılan mercek paralel gelen ışık ışınlarını birbirinden uzaklaşacak şekilde kırmıştır. lll. Cihazda kalın ya da ince kenarlı mercek kullanılması gö- rüntü oluşumunu etkilemez. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve Ill 7. SINIF 65 Fen B l mler

TEST 33 IŞIĞIN MADDE İLE ETKİLEŞİMİ 4. Aşağıda K, L ve M mercekleri ve bu merceklerin kullanıldığı optik araçların kullanım alanları verilmiştir. K merceği: Gözle görülemeyecek kadar küçük canlıların görülebilmesini sağlar. L merceği: Çok uzaktaki gök cisimlerinin büyük görüntüsü elde edilerek incelenmesini sağlar. M merceği: Görüntüyü uzaklaştırarak görüş alanının artmasını sağlar. Yukarıda verilen bilgilere göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz? A) K merceği mikroskoplarda kullanılabilir. B) Teleskoplarda kullanılan L merceği cismin görüntüsünü yakınlaştırır. C) Kırdığı ışık ışınlarını dağıtan M merceği kalın kenarlı mercektir. D) Gözlüklerde kullanılan M merceğine paralel gelen ışınlar kırılarak odaktan geçer. 5. Proje ödevi için yanda periskop tasarımı yapan Beyza, tasarımında görüntüyü İnce kenarlı aynı ebatlarda yansıtan iki ayna ve ince kenarlı bir mercek kullanmıştır. Bey- mercek za, yapmış olduğu tasarımla saksıdaki çiçeğe bakıyor. Ayna Buna göre tasarımla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? Çiçek A) Beyza çiçeği olduğundan daha büyük görür. B) Çiçekten Beyza'ya gelen ışık ışınları hem kırılmış hem yansımıştır. Beyza C) Tasarımda düz aynalar kullanılmıştır. D) Tasarımdaki aynaların yerleştirilme açıları önemsizdir. 6. Son dönemde akıllı telefon üreticileri, genellikle tercih edilen telefonlarında çift kamera teknolojisi kullanmaya başladı. Geniş Açılı Kamera: Normalden çok daha geniş açıya sahip fotoğraf çekebilir. Telefoto Kamera: Optik yakınlaştırma sağlayarak tek bir nesneye odaklanıp en güzel kareyi çekebilir. Telefoto Geniş açılı kamera kamera Geniş açılı kamera ile Telefoto kamera ile çekilen fotoğraf çekilen fotoğraf Buna göre geniş açılı ve telefoto kameralarda kullanılan mercekler hakkında aşağıdaki ifadelerden hangi- si yanlıştır? A) Kameralarda kullanılan mercekler ışığı farklı şekillerde kırar. B) Telefoto kamerada ince kenarlı mercek kullanılmıştır. C) Geniş açılı telefon kamerası kullanılarak daha detaylı fotoğraflar çekilebilir. D) Geniş açılı kamerada kullanılan mercek görüntüyü olduğundan daha küçük göstermiştir. 66 7. SINIF Fen B l mler

CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME 34 TEST 1944 İNSANDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME 1. Bir canlının kendine benzer yeni bir canlı oluşturmasına üreme denir. İnsan vücudunda üremenin gerçekleşmesini sağlayan yapı ve organlar vardır. Yanda dişi üreme sistemini oluşturan yapılarla ilgili bir görsel Yumurta Yumurtalık ve bu yapıların görevleri numaralandırılarak verilmiştir. kanalı Vajina I. Yumurtanın döl yatağına taşındığı ve döllenmenin ger- Döl çekleştiği bölüm. yatağı II. Yumurtaların üretildiği kısım. III. Bebeğin doğuma kadar gelişimini sürdürdüğü bölüm. IV. Gelişimini tamamlayan yavrunun doğumla birlikte anne vücudundan ayrıldığı bölüm. Buna göre bu yapıların, görevleri ile eşleştirilmesi hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) B) C) D) Yumurta kanalı II I III IV Döl yatağı I III II I Vajina III IV IV II Yumurtalık IV II I III 2. Yandaki şekilde erkek üreme sistemindeki yapı ve organlar semboller ile ■ verilmiştir. ★ Verilen şekle göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? ● A)  spermin ve idrarın erkek vücudundan dışarı çıkmasını sağlar. ▲ B)  erkek üreme hücresi olan spermlerin üretildiği bölümdür. C)  spermlerin rahat hareket etmesini sağlayan salgının üretildiği bölümdür. D) ● spermi penisten testise taşıyan kanaldır. 3. Bir bölgede üreme sistemi sağlığını korumak için alınması gereken önlemlerin anlatılacağı seminer öncesinde bölgedeki bireylere anket yapılıyor. Anket sonuçları şu şekilde çıkıyor: Üreme sistemi sağlığını korumak için alınan önlemler Erkek bireyler Kadın bireyler Üreme sistemi organlarının temizliğine önem verme %50 %95 Düzenli doktor kontrolüne gitme %30 %50 Genel temizliğe önem verme % 95 % 97 Anket sonuçlarına göre, l. Seminerde üreme sistemi hastalıklarında erken teşhisin ve düzenli doktor kontrolünün önemi anlatılmalıdır. ll. Hem erkekler hem kadınlar üreme sistemi temizliğine büyük oranda önem vermektedir. lll. Erkek bireylere bakteri, virüs ve mantarların üreme sistemi organlarında hastalıklara neden olmaması için alın- ması gerekli önlemler anlatılmalıdır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve Ill D) I, II ve III 7. SINIF 67 Fen B l mler

TEST 34 CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME 4. İnsanda üreme hücrelerinin üretiminden embriyo oluşumuna kadar gerçekleşen bazı aşamalar aşağıda gösteriliyor. 1 4 Sperm Embriyo 3 Zigot Döllenme 2 Yumurta Numaralandırılmış yapılar hakkında şu açıklamalar yapılıyor: I. İnsan neslinin devamı için 1 ve 2 numaralı yapıların üretilmesi şarttır. II. Verilen aşamaların tamamı dişi üreme sisteminde gerçekleşir. III. 3 numaralı yapı yumurta ve spermin yumurta kanalında birleşmesiyle oluşur. Buna göre açıklamalarla ilgili aşağıdaki değişikliklerden hangisi yapılırsa açıklamalardaki hata giderilmiş olur? A) II. açıklama “Verilen aşamalardan sperm üretimi dışında kalanların tamamı dişi üreme sisteminde gerçekleşir.’’ şeklinde değiştirilirse B) I. açıklama “İnsan neslinin devamı için sadece 2 numaralı yapının üretilmesi şarttır.” şeklinde değiştirilirse C) III. açıklama “3 numaralı yapı yumurta ve spermin döl yatağında birleşmesiyle oluşur.’’ şeklinde değiştirilirse D) III. açıklama “3 numaralı yapı yumurta hücresinin yumurta kanalında gelişmesiyle oluşur.’’ şeklinde değiştirilirse 5. Normal doğum, hamileliğin 38.- 40. haftaları arasında gerçekleşir. 37. hafta öncesindeki doğumlar erken doğum, 42. hafta sonrası doğumlar ise geç doğum olarak adlandırılır. Aşağıdaki tabloda gebelik sırasında bazı haftalarda anne adaylarına yapılan tetkikler verilmiştir. Haftalar Kontrol sırasında yapılanlar İlk muayene Ultrasonografi ile gebelik testi 10. hafta Bebeğin kalp atışlarının tespiti 12-14. haftalar Down sendromu testi yapılması 28. hafta Tam idrar testi, kan sayımı yapılması, kan uyuşmazlığı varsa önlem alınması 32-40. haftalar Doktor tarafından önerilen sıklıkta anne ve fetüsün sağlığı ve risklerinin değerlendirilmesi 41-42. haftalar Gün geçmesi durumunda gerekli önlemlerin alınması Buna göre aşağıdakilerden hangisi gebelik sırasında düzenli doktor kontrolünün faydalarından değildir? A) Gebeliğin tespiti ile anne adayının kullandığı ve çocuğa zarar verebilecek ilaçlar kesilebilir. B) 10. haftada embriyonun hayatta olup olmadığı anlaşılabilir ve normal olmayan durumlarda gerekli müdahale- ler yapılabilir. C) 28. haftada anne ve çocuk arasında kan uyuşmazlığı tespit edilirse oluşabilecek sağlık sorunları engellenebilir. D) 32. haftada doğum gerçekleşmemişse farklı yöntemler uygulanarak bebeğin sağlıklı doğumu sağlanabilir. 68 7. SINIF Fen B l mler

CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME 35 TEST 1945 BİTKİ VE HAYVANLARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME - 1 1. \"Canlıların, neslini devam ettirebilmek için gerçekleştirmesi gereken üreme eşeysiz ve eşeyli olmak üzere iki şekilde gerçekleşir. Canlının üreme hücreleri olmaksızın kendisiyle aynı kalıtsal yapıda birey oluşturmasına eşey- siz üreme denir.\" Fen bilimleri öğretmeni yukarıdaki açıklamayı yaptıktan sonra tahtaya aşağıdaki kavram hari- tasını çizip öğrencilerinden bu üreme çeşitlerine örnek canlılar yazmalarını istiyor. Eşeysiz Üreme Bölünerek Üreme Tomurcuklanarak Üreme Rejenerasyonla Üreme Vejetatif Üreme Buna göre aşağıdakilerden hangisi öğrencilerin yazabileceği doğru örneklerden değildir? A) Bölünerek üremeye bakteri ve amip B) Tomurcuklanarak üremeye hidra ve mercan C) Rejenerasyonla üremeye bira mayası ve denizanası D) Vejetatif üremeye menekşe ve gül 2. I II III Çilek Bira mayası Öglena Yukarıdaki şekillerde gösterilen çilek, bira mayası ve öglenanın üreme şekilleri aşağıdakilerden hangisin- de doğru verilmiştir? A) B) C) D) I Yenilerek Vejetatif Vejetatif Vejetatif II Bölünerek Tomurcuklanarak Bölünerek Tomurcuklanarak III Bölünerek Bölünerek Bölünerek Tomurcuklanarak 3. Yeni oluşan Eski (ana) Kesilen dal patatesler patates Söğütün kesilen dalları toprağa dikilirse bu Patatesin üzerinde oluşan filizler dallardan yeni söğüt ağacı oluşur. zamanla gelişerek yeni patatesleri oluşturur. Yukarıda bir üreme çeşidine ait iki örnek verilmiştir. Verilen üreme çeşidi ile ilgili, I. Tomurcuklanarak üremedir. II. Mitoz bölünmeye dayanır. III. Oluşan canlıların kalıtsal özelliği ata canlı ile aynıdır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve ll D) II ve III 7. SINIF 69 Fen B l mler

TEST 35 CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME 4. Aşağıda iki bitkide görülen üreme şekilleri verilmiştir. LL KK LL BBiittkkiinniinn yyaapprraağğıınnddaann BBiittkkiinniinn ddaallıınnddaann BBiittkkiinniinn ççiiççeekk ttoohhuummuunnddaann yyeennii bbiittkkii oolluuşşttuu.. yyeennii bbiittkkii oolluuşşttuu.. yyeennii bbiittkkii oolluuşşttuu.. Verilen görseler incelendiğinde, I. K bitkisi vejetatif üremiştir. II. L bitkisi hem eşeyli hem eşeysiz üremiştir. III. L bitkisi, K bitkisinden daha gelişmiş bir canlıdır. çıkarımlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve ll D) I ve III 5. I II Görsellerde verilen üremelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) I numaralı bölünmede ana canlının vücudunda oluşan tomurcuk, gelişimini tamamlayarak yeni bir canlı mey- dana getirir. B) II numaralı canlı enine bölünerek birbirinin aynısı iki canlı meydana getirmiştir. C) I numaralı canlı ata canlıdan ayrılmadan da yaşamını sürdürebilir. D) Her iki canlıda da aynı üreme yöntemi görülmüştür. 6. Kuyruğu kopan Sağlıklı Yaralı İyileşmiş İkiye Sağlıklı kertenkele kertenkele ayak ayak parçalanan denizyıldızı denizyıldızı D) II ve III Yukarıdaki şekillerde üç canlıda gerçekleşen olaylar gösterilmiştir. 7. SINIF Canlılarda gerçekleşen bu olaylarda, I. Rejenerasyon gerçekleşmesi II. Mitoz bölünme ile gerçekleşmesi III. Tek bir atadan yeni canlılar oluşması durumlarından hangileri ortaktır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve ll 70 Fen B l mler

CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME 36 TEST 1946 BİTKİ VE HAYVANLARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME - 2 1. Eşey hücreleri ile meydana gelen üremeye eşeyli üreme denir. Tohumla üreme, yumurta ile üreme ve doğurarak üreme gelişmiş canlılarda görülen eşeyli üreme şekilleridir. Tohumla üreme çiçekli bitkilerde görülen üreme şekli- dir. Yanda bu üreme şekillerine ait örneklerin olduğu bir tablo verilmiştir. Tohumla üreme Yumurta ile üreme Doğurarak üreme Menekşe Balık Memeliler Böcek Buna göre yukarıdaki tabloda boş bırakılan yerlere seçenektekilerden hangisi gelemez? A) Kurbağa B) Timsah C) Eğrelti otu D) Kuş 2. Kurbağa, kelebek, ipek böceği gibi bazı canlıların yumurtadan 2 gün Sinek çıktıktan sonra yapısal değişikliklere uğrayarak ana canlıya ben- Pupa yumurtası zer hâle gelmesine başkalaşım adı verilir. 10 gün 1 gün Yanda bir sineğin başkalaşım sürecine ait görsel verilmiştir. Larva Buna göre belirtilen canlı ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur? A) Canlı, pupa evresinde yumurta üretebilir. B) Larva 10 gün sonra pupa evresine geçer. C) Sinekte başkalaşım 6 evrede gerçekleşir. C) Sinek eşeysiz üreme ile çoğalır. 3. Aşağıda kurbağa ve timsahın yaşam evrelerini gösteren görseller verilmiştir. Timsahın Yaşam Evreleri Kurbağanın Yaşam Evreleri Verilen görsellere göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Her iki canlı da yumurta ile çoğalmaktadır. B) Kurbağa eşeysiz ürerken timsah eşeyli üremektedir. C) Timsah yavruları yumurtadan çıktıktan sonra ata canlıya benzerken kurbağa yavruları benzemez. D) Her iki canlı da karada yaşayabilirken kurbağanın gelişim evreleri suda geçmektedir. 7. SINIF 71 Fen B l mler

TEST 36 CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME 4. Aşağıdaki kutularda çiçeğin yapılarına ait bazı özellikler verilmiştir. 1 Çiçeğin fotosentez yapan kısmıdır. 2 Döllenmenin gerçekleştiği yerdir. 3 Böcekleri çekme ile görevlidir. 4 Çiçeğin dağılmasını engelleyen ve onu koruyan kısımdır. Buna göre, aşağıda verilen yapılardan hangisinin özelliği yukarıda bulunmamaktadır? A) Dişi organ B) Taç yaprak C) Erkek organ D) Çanak yaprak 5. Erkek organın başçığındaki polenlerin su, rüzgâr, kuş, böcek ve insan aracılığı ile dişi organın dişicik tepesine taşınması olayına tozlaşma denir. Dişicik tepesine yerleşen polenlerin içindeki erkek üreme hücreleri, yumurtalı- ğa inerek burada bulunan yumurta hücresi ile birleşir. Bu olaya döllenme denir. 2 1 4 3 Verilen bilgi ve görsele göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Polenler 1 numaralı kısımda bulunur. B) Kuşlar polenleri 2 numaralı kısma taşır. C) Döllenme 3 numaralı kısımda gerçekleşir. D) 4 numaralı kısmın tozlaşmaya etkisi yoktur. 6. Aşağıda çiçekli bir bitkininin yaşam döngüsü verilmiştir. Ağaç Meyve Fidan Çiçek Meyve Tohum oluşumu oluşumu Verilen görsele göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Tohum, çimlenmeden önce uyku hâlindedir. B) Tohumun etrafındaki etli ve sulu kısım meyvedir. C) Meyveler tohumu korur. D) Çiçekli bitkilerde yaşam evresi meyve oluşumu ile başlar. 72 7. SINIF Fen B l mler

BİREY VE TOPLUM 1 TEST 1971 Zeka Küpü Yayınları 2. 7-A sınıfının öğren- cileri, öğlen arasın- İNSANDAN İNSANA GİDEN YOL da okulun bahçe- sinde basketbol 1. oynuyorlardı. Sını- fın öğrencilerinden Aynı d l konuşanlar de- Mert, basketbol oy- ğ l, aynı duyguları pay- namaya bu sene laşanlar anlaşab l r. başlamıştı ve oyu- nun kurallarını da Aşağıda iletişim ile ilgili verilen görüşlerden han- yeni yeni öğreni- gisinin Mevlânâ’nın bu sözü ile aynı doğrultuda yordu. Oyunda bir serbest atış olmuştu ve bu atışı olduğu söylenemez? Mert kullanacaktı. Topu alıp potaya doğru attığında top potanın üstünden okul bahçesinin dışına çıktı. A) İnsanlar arasındaki etkileşim, konuştukları dil ile Sınıf arkadaşı Barış, onunla dalga geçercesine gül- değil, hissettikleri duygu ve düşüncelerin birlik- meye başladı. Bu duruma çok içerleyen Mert, göz- teliği sayesinde gerçekleşir. leri yaşlı bir şekilde “Ben oyunu bırakıyorum. Sizin kadar yetenekli olmayabilirim. Ama oynamak benim B) İnsanların çevresiyle anlaşabilmesi için onlarla de hakkımdı.” diyerek sınıfa doğru yürümeye baş- aynı dili konuşuyor olması yetmez. ladı. C) Başkalarını anlayan, onların duygularını payla- Buna göre Barış’ın iletişimi etkileyen faktörler- şan, empati kurabilen insanlar birbirleriyle kolay den hangisine dikkat etmediği söylenebilir? anlaşabilirler. A) Farklılıklara saygılı olma D) İnsanlar arasında iletişim kurulmasının ve bir- B) Beden dilini etkili kullanma birlerini anlamalarının en önemli unsuru aynı dili C) Göz teması kurma konuşmaktır. D) Dikkatini karşısındaki kişiye verme 3. Bir mahallede yan yana dükkânları olan iki balcı varmış. Sinirli, asık suratlı olan balcı, bal kavanozlarını her sabah silerek vitrini- ne dizermiş. Bal kavanozlarını görenler kendilerini kavanozlara bakmaktan alamazlarmış. Çekinerek dükkâna girip balın fiyatını sorduklarında yüzlerine bile bakmadan “Görmüyor musunuz, üze- rinde yazıyor.” dermiş. Bu durumdan rahatsız olan müşteriler yan- daki dükkâna giderlermiş. Komşu balcı, güler yüzlü bir adammış. Bu balcının dükkânına gelen müşteriler eli boş çıkmazmış. Çün- Üı kü balcı müşterilerle yumuşak bir ses tonuyla konuşur, balın özel- liklerini, faydalarını ve nasıl muhafaza edilmesi gerektiğini bir çırpıda anlatırmış. Asık suratlı balcı, en ucuz ve en iyi ballar ken- disinde olmasına rağmen günde bir kavanoz bile bal satamazmış. Zamanla bu durumdan rahatsız olmaya başla- mış ve sebebini araştırmaya karar vermiş. Bir bilge kişiye giderek durumu anlatmış ve ona “Bunun sebebi nedir?” diye sormuş. Bilge kişi de “Sen dükkânda bal satıyorsun ama suratın sirke satıyor. Yüzün gülsün dilinden güzel sözler dökülsün.” demiş. Bu metinde anlatılanlarla aşağıdaki atasözlerinden hangisi arasında bağ kurulabilir? A) Bir elin nesi var, iki elin sesi var. B) Bir söyle on dinle. C) Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır. D) Kara haber tez duyulur. 7. SINIF 1 Sosyal B lg ler

TEST 1 BİREY VE TOPLUM 4. (1) 7/B sınıfında Aslıhan, göz rahatsızlığı bulunduğu için gözlük takmak zorunda olan arkadaşı Ahmet’e sürekli “gözlüklü” şeklinde hitap etmektedir. (2) Sıla ise sıra arkadaşı Nisa ile iletişim kurarken sürekli “Kalemini ver!”, “Silgiyi getir!” gibi cümleler kurarak Nisa’yı üzmektedir. (3) Sosyal bilgiler dersinde derse katılmak isteyen Samet’e arkadaşı Emircan “Sen ne biliyorsun ki parmağını kaldırdın?” diye sormaktadır. (4) Diğer yandan teneffüs esna- sında Ebru, arkadaşlarının not tutma tarzlarını beğenmeyerek sürekli kendisini övmektedir. a Eleştirmek b Küçümsemek c Emir vermek d Lakap takmak Metinde bulunan numaralandırılmış cümlelerin iletişim hataları ile eşleştirmesi hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) 1 a B) 1 b C) 1 c D) 1 d 2b 2c 2d 2c 3c 3d 3a 3b 4d 4a 4b 4a 5. I Sözlü İletişim a Konuşma dili olarak adlandırılan sözlü iletişim; yüz yüze görüşmeler, toplantılardaki konuşmalar, sözlü brifingler, sözlü sunumlar, resmî konuşmalar gibi çeşitli biçimlerde meydana gelir. II Yazılı İletişim b İletişimin kâğıt, kalem, bilgisayar ve diğer teknolojik ya- zı yazma aygıtları kullanılarak gerçekleştirildiği iletişim biçimidir. Mektuplar, faks mesajları, elektronik postalar, bültenler yazılı iletişime örnektir. III Sözsüz İletişim c Duyguların; beden hareketleri, jestler, mimikler, ses tonu, fiziksel görüntü ve kıyafetler gibi sözel olmayan birçok unsur ile ifade edilmesidir. Yukarıda numaralandırılmış olarak verilen iletişim yöntemleri ile görseller eşleştirildiğinde seçeneklerden hangisi doğru olur? A) I a B) I b C) I c D) I b II b II c II a II a III c III a III b III c 2 7. SINIF Sosyal B lg ler

BİREY VE TOPLUM 2 TEST 1972 2. Şu garip halimden bilen işveli nazlı Gönlüm hep seni arıyor, neredesin sen? İLETİŞİMİN GÜCÜ Datlı dillim güler yüzlüm, ey ceylan gözlüm Gönlüm hep seni arıyor, neredesin sen? 1. ....▲.... duygu ve düşüncelerin açıklanması ve an- Zeka Küpü Yayınları Ben ağlarsam ağlayıp, gülersem gülen laşmazlıkların çözülmesi için en etkili yöntemdir. Kız- Bütün dertlerim anlayıp, gönlümü bilen gınlık ve öfke gibi olumsuz duyguların bastırılıp iliş- Sanki kalbimi bilerek, yüzüme gülen kide destekleyici, yapıcı ve güven verici bir ortamın Gönlüm hep seni arıyor, neredesin sen? doğmasına yardımcı olur. Bu şekilde bir yaklaşım Sinemde gizli yaramı kimse bilmiyor karşılıklı ....◆.... ortamını da geliştirir. Herhangi bir Hiç bir tabip yarama merhem olmuyor çatışma ortamında öfke ve kızgınlık duyguları kar- Boynu bükük bir garibim yüzüm gülmüyor şı tarafa ....●.... ile iletilirse gerginlik artar, güven or- Gönlüm hep seni arıyor, neredesin sen? tamı sarsılır ve ilişki zarar görür. Türk halk ozanı Neşet Ertaş’ın, annesinin ölü- Verilen bilgilerin doğru tamamlanabilmesi için münün ardından yazdığı türküden hareketle, sembollerle gösterilen yerlere aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir? I. Duygularını türküyle dile getirdiği II. Sözlü iletişim yöntemini kullandığı ▲ ◆ ● III. Duygularının beden diline yansıdığı A) Sen dili Ben dili İletişim yorumlarından hangilerine ulaşılabilir? B) Ben dili İletişim Sen dili C) İletişim Sen dili Ben dili A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III D) Sen dili İletişim Ben dili 3. Yusuf Öğretmen 7/B sınıfında “Olumlu İletişim” konulu bir pano çalışması hazırlatmıştır. OLUMLU İLETİŞİM 1 numaralı görsel Göz teması Beden dili kullanımı Saygı-sevgi 2 numaralı görsel 1 numaralı metin Madde 26: Herkes düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. 2 numaralı metin “Yıkıcı olmakla, sözünü esirgememeyi birbirine karıştırmayın.” (Boraccio) 3 numaralı metin Panoda konu ile ilgisi olmayan unsurlar çıkarılmak istenirse, hangi görsel ve metinlerin çıkarılması uygun olur? A) 1 numaralı görsel – 2 numaralı metin B) 2 numaralı görsel – 3 numaralı metin C) 3 numaralı metin – 1 numaralı metin D) 2 numaralı metin – 2 numaralı görsel 7. SINIF 3 Sosyal B lg ler

2TEST BİREY VE TOPLUM 4. Verilen görsellerden hareketle Mustafa Kemal’in kullandığı iletişim yöntemleri ile ilgili, I. İletişim kurarken göz teması kurmaya dikkat ettiği II. Dinlerken başka işlerle meşgul olmadığı III. Beden hareketlerini kullandığı IV. Dikkatini tamamen karşısındaki kişiye verdiği yorumlarından hangileri yapılabilir? A) I ve II B) III ve IV C) II, III ve IV D) I, II, III ve IV 5. Osmanlı Dönemi’nde bir evin camında sarı çiçek varsa içeride hasta olduğu anla- mına gelir, sokaktan geçenler veya satıcılar yüksek sesle bağırıp gürültü yapma- maya özen gösterirdi. Eğer pencere önündeki çiçekler kırmızıysa herkes içeride gelinlik çağında bir kız olduğunu bilir, o evin önünden geçerken de dengeli ve usturuplu konuşmaya dikkat ederlerdi. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine örnek olduğu söylenebilir? A) Dolaylı iletişim yönteminin kullanıldığı B) Beden dilinin kullanımına önem verildiği C) Sözlü iletişim yöntemlerinin kullanıldığı D) İnsan ilişkilerine önem verildiği 6. 7. Söz ağızdan çıkana kadar o senin esirin, çık- Bir adamın tırnaklarından, ceketinin yakasın- tıktan sonra sen onun esirisindir. dan, pantolonundan, dizlerinden, gömleğinin Hz. Ali kollarından, ayakkabılarından, baş ve işaret parmağındaki nasırdan, yüz ifadesinden, Buna göre iletişimde aşağıdakilerden hangisine hareketlerinden niyeti açıkça belli olur. dikkat edilmesi gerektiği vurgulanmıştır? Sherlock Holmes A) Etkili konuşma B) Düşüncelerin doğru aktarılması Bu ifadelerde, iletişimde aşağıdakilerden hangi- C) Beden dilinin etkili kullanılması sinin önemine vurgu yapıldığı söylenebilir? D) Dikkatli dinleme A) Beden dili B) Sözlü iletişim 7. SINIF C) Yazılı iletişim D) Empati 4 Sosyal B lg ler

BİREY VE TOPLUM 3 TEST 1973 HIZLI İLETİŞİM GÜÇLÜ TOPLUM 1 ve 2. soruları aşağıdaki afişe göre cevaplayınız. ...?... GAZETE 1. Aşağıdakilerden hangisi afişe verilebilecek başlıklardan biri olamaz? A) İletişimin Serüveni B) Geçmişten Günümüze İletişim C) Dünya Parmaklarımın Ucunda D) Kitle İletişim Gelişiyor 2. Verilen afişten yararlanılarak aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) İnsanlık tarihi boyunca haberleşme için farklı araçlar kullanılmıştır. B) Görsel, işitsel, hem görsel hem de işitsel birçok iletişim aracı kullanılmıştır. C) Geçmişten günümüze kadar iletişim araçları önemli gelişme kaydetmiştir. D) Televizyon, diğer iletişim araçlarına göre aynı anda daha çok insana bilgi ulaştırabilmektedir. 7. SINIF 5 Sosyal B lg ler

TEST 3 BİREY VE TOPLUM 3. Bursa’nın Karacabey ilçesinde köylüler Karadere için ayaklandı. Fabrika atıkları sebebiyle dayanılmaz koku- lar yayılan Karadere’den su içince telef olan oğlakla eylem yapan köylüler yetkililere seslendi. Bölgede yer alan bir köyün muhtarı, basın mensuplarına yaptığı açıklamada, “Köylüler olarak Karadere’nin dayanılmaz kötü kokusuna karşı sesimizi duyurmak için toplandık. Karadere Manyas Gölü’nden boşalan su- larla hayat bulur. Karadere’nin buraya kadar olan kısmını bilhassa biri maya, diğeri mermer üreten iki fabrika kirletiyor. Bu fabrikaların atıkları Karadere’yi öyle kirletiyor ki kötü kokusundan yanında durulamaz, içinde balık yaşayamaz hâle geldi. Bizler kirletilen Karadere’nin sularıyla tarlamızı sulamak, pis kokusuna katlanarak köylerimizde yaşamak zorunda bırakılıyoruz. Dayanılmaz duruma gelen bu kirliliğe artık yeter diyoruz. Kara- dere, eskisi gibi temiz, kokusuz ve duru aksın.” ifadelerini kullandı. Fabrika atıklarından mağdur olan köylülerin sesini basında duyuran muhtarın bu sözlerinden hareketle kitle iletişim araçlarının, I. Toplumu bilgilendirme II. Kamuoyu oluşturma III. Eğlenceli vakit geçirmeyi sağlama özelliklerinden hangilerine sahip olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III 4. Bilgisayar, akıllı telefon ve Genel Ağ kullanımı bireyler arasındaki iletişimi artırmış- tır. Ancak sosyal medya kullanımı ve mesajlaşma sırasında kullanılan ifadeler, simgeler ve yazı karakterleri yeni bir iletişim kültürü ortaya çıkarmıştır. Bu kültü- rün etkisiyle “selam”, “ne yapıyorsun”, “merhaba”, “kendine iyi bak” gibi kelimele- rin yerine kısaltmalarının kullanılması yaygınlaşmıştır. Tamam yerine “ok”, güle güle yerine “bye”, kendine iyi bak yerine “kib” sıklıkla kullanılmaya başlamıştır. Verilen bilgide sosyal medya kullanımının aşağıdaki olumsuz yönlerinden hangisi vurgulanmıştır? A) Yazı dilinde yozlaşmaya neden olması B) Yüz yüze iletişimi azaltması C) İnsanları aşırı tüketime yönlendirmesi D) Aile içi iletişimi zayıflatması 5. Verilen görsellerden hareketle Genel Ağ ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Bilgiye ulaşmayı kolaylaştırdığı B) Yeni bir ekonomik kültür anlayışını ortaya çıkardığı C) Ulaşılan bilgilerin doğruluğu konusunda tereddüt yaşandığı D) Bireylerin devlet hizmetlerinden yararlanmasını kolaylaştırdığı 6 7. SINIF Sosyal B lg ler

BİREY VE TOPLUM 4 TEST 1974 Zeka Küpü Yayınları 2. Kimi zaman kişisel haklarımıza, kitle iletişim özgür- lüğümüze veya özel hayatımızın gizliliğine müda- İLETİŞİM ÖZGÜRLÜĞÜ hale edilmiş olabilir. Böyle durumlarda haklarımızı ve haklarımızı arama yollarını bilmek vatandaşlık 1. Sanatçı, bilim insanı, sporcu, politikacı ve diğer ta- sorumluluğumuzdur. Basın ve yayın organları, hak- nınmış kişilerin başarı hikâyeleri kitle iletişim araç- kımızda gerçeğe aykırı bir yayın yaptığı zaman ve- larında yer alabilir ve bu tür haberler öğretici de ola- rilen yanlış haberin tekzip yoluyla düzeltilmesini bilir. Ancak bu haberlerde kişilik haklarına saygı isteyebiliriz. gösterilmesi zorunludur. Bireylerin sadece kendile- rine özel, istedikleri gibi düzenledikleri bir yaşamı Buna göre aşağıdaki durumların hangisinde vardır. Bu yaşamın başkalarının bilgilerinden uzak tekzip hakkının kullanılabileceği söylenebilir? olmasını istemek en doğal haklarıdır. A) Ünlü şarkıcı Mert’in yeni albümünün tanıtımın- Verilen bilgilere bakılarak aşağıdaki çıkarımlar- da ayağının takılarak düştüğü görüntülerin dan hangisi yapılabilir? haberlerde yayınlanması A) Topluma mal olmuş kişiler ile ilgili her şeyi öğ- B) Millî Eğitim Bakanının eğitim-öğretim yılı açılı- renmek insanların hakkıdır. şında yaptığı konuşmanın yayımlanması B) Kişi ne kadar ünlü olursa olsun özel yaşamına C) Ünlü bir siyasetçinin gazeteye verdiği röportajın saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. izni dâhilinde yayınlanması C) Basın-yayın kuruluşları ünlü kişilerin her türlü D) Ülke genelinde yapılan lise giriş sınavının iptal görüntülerini yayınlamakta özgürlerdir. edildiğine dair kaynağı belli olmayan bir habe- rin medyada yer alması D) Önemli kişilerin başarı hikâyelerini bilmek insan- ları umutsuzluğa sürükler. 3. Haklar Düşünceyi Açıklama Konut Düzeltme ve Haberler Özgürlüğü Dokunulmazlığı Cevap Hakkı HABER - 1: İş adamı, hakkında çıkan haber- ler ile ilgili konuştu. HABER - 2: Tatile giden komşusunun evini üç ay izinsiz kullanmış! HABER - 3: Maaşlarını alamayan işçiler ba- sın açıklaması yaptılar. Yukarıda verilen haklar ve haberler tablosu seçeneklerden hangisindeki gibi boyanırsa doğru olur? A) B) C) D) 7. SINIF 7 Sosyal B lg ler

TEST 4 BİREY VE TOPLUM 4. Bir ülkedeki yayın kuruluşlarının belli ilkeler doğrul- 6. Temel hakların korunması konusunda gazetecilere tusunda yayın yapmalarını sağlamak amacıyla de- büyük görev düşmektedir. Çünkü gazetecilerin hal- netlenmeleri gerekir. Ülkemizde televizyon ve radyo ka karşı büyük sorumlulukları vardır. Gazeteciler ba- yayınlarını düzenlemek ve denetlemekle görevli sın özgürlüğünü, halkın doğru ve dürüst haber al- Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK); zaman za- ma hakkını engellemeden dürüst bir biçimde man yayınlar konusunda toplumun görüşlerini, kullanmalıdır. Bunu yaparken de bazı görev ve so- araştırmalar ve anketler yaparak tespit etmektedir. rumluluklarının bilincinde olmalıdırlar. Buna göre RTÜK ile ilgili, Buna göre aşağıdakilerden hangisi, gazetecile- rin görev ve sorumlulukları arasında gösterile- I. Radyo ve televizyon yayınlarını denetim altında mez? tuttuğu A) Tarafsız olmak II. Yayınlar konusunda izleyicilerin görüşlerini al- B) Evrensel değerleri savunmak dığı C) Kaynağını bilmediği haberleri yayımlamamak D) Sadece kendi ulusunun haklarını ve saygınlığı- III. Daha çok haber programlarına öncelik verilme- sini sağladığı nı korumaya çalışmak yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 7. TÜRKİYE GAZETECİLER CEMİYETİ A) Yalnız I B) Yalnız III HAK VE SORUMLULUK BİLDİRGESİ C) I ve II D) II ve III Gazetec , kend açısından sonuçları ne olur- 5. Kitle iletişim araçları, suça teşvik edici ya da suçlu- Zeka Küpü Yayınları sa olsun, gerçeklere ve doğrulara saygı duy- lara destek verici yayın yapmamalıdır. Ulusal çıkar- mak ve uymak zorundadır. lara aykırı davranışların karşısında olmalıdır. Yayın- larda ülke birliği ve beraberliği, ülke menfaatleri Yukarıdaki maddede temel hak ve özgürlükleri- öncelikli olmalıdır. Bu özgürlük, doğru bilgi alma hak- mizden hangisine değinilmiştir? kı, düşünceyi yayma ve açıklama özgürlüğü ile iliş- kilidir. Bu özgürlük kullanılırken özel hayatın gizlili- A) Doğru bilgi alma hakkı ğine ve konut dokunulmazlığına da saygı duyul- B) Özel hayatın gizliliği hakkı malıdır. C) Kişi dokunulmazlığı hakkı D) Konut dokunulmazlığı hakkı Metinde verilen bilgiler dikkate alındığında aşa- ğıdaki davranışlardan hangisinin doğru olduğu 8. Kişilerin özel yaşamlarının çok büyük bir bölümünü söylenemez? geçirdikleri yer konutlarıdır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 21. maddesi “Kimsenin konutuna do- A) Ülke gündemi hakkında yanlış haber yapan ve kunulamaz” ifadesini içerir. Ancak .........?......... bu halk arasında panik oluşmasına neden olan te- madde geçersiz sayılabilir. levizyon kanalına RTÜK’ün ceza vermesi Verilen bilgide “?” ile gösterilen yere aşağıdaki- B) Ülkesini yurt dışında başarıyla temsil eden fut- lerden hangisi yazılamaz? bolcu ile televizyon kanallarının röportaj yap- ması A) evin aranması yönünde mahkeme kararı varsa B) kamunun sağlığını etkileyecek olumsuz bir du- C) Yaz aylarında magazin programlarında birçok ünlünün denize girme görüntülerinin izinsizce rum yaşanıyorsa yayınlanması C) bir suç işlenmesi engellenmeye çalışılıyorsa D) konutta halkın özel hayatını merak ettiği ünlü D) Türkiye aleyhinde yalan haber yapan yabancı bir televizyon yapımcısının pasaportunun iptal biri yaşıyorsa edilmesi 7. SINIF 8 Sosyal B lg ler

KÜLTÜR VE MİRAS 5 TEST 1975 3. BEYLİKTEN CİHAN DEVLETİNE - 1 KARBEESYİOLİĞĞUİ LLARI OSMANBEOYĞLİUĞLİ LARI GERMİYANOĞULLARI BEYLİĞİ 1. Türkiye Selçuklu Devleti, Alaaddin Keykubat’ın ölü- münden sonra Moğol istilasını engelleyememiştir. Zeka Küpü Yayınları Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’nde; 1243 yılında Moğolların başlattığı Kösedağ Sava- şı’nda ağır bir yenilgi alarak bölgedeki otoritesini ve • Karesioğulları Beyliği ele geçirilmiş ve ilk kez siyasi gücünü kaybetmiştir. Anadolu’nun çeşitli yö- donanma gücüne sahip olunmuştur. relerine yerleşen Türkmen boyları bağımsızlıklarını ilan etmiştir. • Bizans Devleti’nden Gelibolu Yarımadası’nda Bu durumun aşağıdakilerden hangisine neden yer alan Çimpe Kalesi alınmıştır. olduğu söylenemez? • Germiyanoğulları Beyliği’nden çeyiz yoluyla top- A) Türkiye Selçuklu Devleti’nin yıkılma sürecine rak alınmıştır. girmesine Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’nde mey- B) Anadolu’daki Türk varlığının son bulmasına dana gelen bu gelişmelere bakılarak, C) Anadolu’da İkinci Türk Beylikleri Dönemi’nin I. Anadolu’da Türk siyasi birliği sağlanmaya çalı- başlamasına şılmıştır. D) Anadolu Türk siyasi birliğinin zedelenmesine II. Denizcilik alanında faaliyet gösterilmeye başlan- 2. mıştır. Anadolu’daki beyliklerin çoğunluğu birbirleriyle kom- III. Rumeli yönündeki fetihleri hızlandırmak amaç- şuydu. Bundan dolayı topraklarını genişletebilmek lanmıştır. için birbirleriyle mücadele etmek zorunda kalmışlar- dır. Osmanlı Devleti ise bulunduğu konumun sağ- yargılarından hangilerine ulaşılabilir? ladığı avantaj ile mücadelesinin çoğunu komşusu olan Bizans Devleti ile yapmıştır. Cihat olarak nite- A) I ve II B) I ve III lendirilen bu mücadeleler, diğer beylikler arasında C) II ve III D) I, II ve III Osmanlıya olan sempatinin artmasını sağlamıştır. Bu durum doğudan yeni gelen konargöçer Türklerin Os- 4. Osmanlı Devleti’nin kısa sürede büyümesinde, manlı topraklarını tercih etmelerine neden olmuştur. Verilen harita ve bilgi birlikte değerlendirildiğin- I. Ahi teşkilatı ile yakın bağlar kurması de Osmanlı Devleti’nin kuruluş dönemi ile ilgili II. Kurulduğu bölgenin önemli ticaret yolları üzerin- seçeneklerden hangisi söylenemez? de bulunması A) Bulunduğu coğrafyanın avantajlarından fayda- III. Bizans sınırında bir uç beyliği olarak kurulması landığı IV. Merkezî otoriteye önem vermesi B) Uyguladığı politikanın olumlu sonuçlar doğurduğu etkili olmuştur. C) Beylikler arası mücadelelerde üstün geldiği D) Sınırlarını batı yönünde genişletmeyi amaçladığı Buna göre numaralandırılmış ifadelerden han- gileri Osmanlı Devleti’nin büyümesinde etkili olan 7. SINIF jeopolitik nedenler arasında gösterilebilir? A) Yalnız I B) II ve III C) III ve IV D) I, III ve IV Sosyal B lg ler 9

5TEST KÜLTÜR VE MİRAS 5. Ankara Savaşı Öncesinde Ankara Savaşı’ndan sonra Osmanlı Devleti’nin Sınırları Osmanlı Devleti’nin Sınırları Osmanlı Devleti’nin Ankara Savaşı’ndan önce ve sonra sınırlarının gösterildiği bu haritalara bakılarak aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz? A) Osmanlı Devleti, Ankara Savaşı’nda mağlup olmuştur. B) Ankara Savaşı’nın ardından Osmanlı Devleti’nde taht mücadeleleri yaşanmıştır. C) Osmanlı Devleti, Ankara Savaşı öncesinde Anadolu’da siyasi birliği büyük oranda sağlamıştır. D) Ankara Savaşı’nın ardından Osmanlı Devleti Anadolu’da otoritesini kaybederken Rumeli’de kayıp yaşama- mıştır. 6. Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi’ne Ait Bazı Gelişmeler Osman Bey Orhan Bey I. Murat Devşirme İskân Dönemi Dönemi Dönemi Sistemi Siyaseti Bizans Devleti’yle ilk Bizans Devleti’nde Sazlıdere Savaşı ka- I. Murat Dönemi’nde I. Murat Dönemi’n- kez karşı karşıya ge- Kantakuzen’e yar- zanılarak Edirne ele uygulanmaya başla- den itibaren Balkan- linmiş ve yapılan Ko- dım edilmiş ve tahta geçirilmiştir. Bu ola- nan bu sistem ile larda ele geçirilen yunhisar Savaşı’nı çıkması sağlanmış- yın ardından Edirne Balkanlarda ele ge- topraklara Anado- Osmanlı Devleti ka- tır. Bu nedenle Bi- başkent yapılmıştır. çirilen topraklarda lu’da yaşayan göçe- zanmıştır. Bu sava- zans Devleti, Osman- Haçlılarla yapılan yaşayan Hristiyan be Türkmenler yer- şın ardından Osman- lı Devleti’ne Çimpe Sazlıdere, Sırpsındı- çocukları belli bir leştirilmeye başlan- lıların batı yönündeki Kalesi’ni hediye ola- ğı ve I. Kosova Sa- oranda alınarak Türk mıştır. ilerleyişi devam et- rak vermiştir. Böyle- vaşı ile Balkanlarda ailelerin yanına yer- miştir. ce Osmanlı Devleti ilerleyiş devam et- leştirilmiştir. Devşir- Rumeli fetihleri için miştir. me sistemiyle yeti- önemli bir üs elde et- şenler Yeniçeri Oca- miştir. ğına alınmıştır. Verilen bilgilerden hareketle Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Dönemi politikalarıyla ilgili, I. Toprakların genişletilmesinde farklı yöntemler izlenmiştir. II. Ele geçirilen topraklarda kalıcı olmak amaçlanmıştır. III. Devletin askerî gücünü artırmaya yönelik çalışmalar yapılmıştır. IV. Balkanlarda kesin Türk hâkimiyeti sağlanmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) I ve II B) I ve III C) I, II ve III D) II, III ve IV 7. SINIF 10 Sosyal B lg ler

KÜLTÜR VE MİRAS 6 TEST 1976 BEYLİKTEN CİHAN DEVLETİNE - 2 1 ve 2. soruları aşağıdaki afişe göre cevaplayınız. 7-A sınıfının öğrencileri ünlü Türk büyükleri ile ilgili hazırladıkları tabu oyununu oynamaktadırlar. Oyunun kurallarına göre tabu kartlarında yazan tabu bilgiler kullanılmadan ünlü Türk büyüğünün kim olduğu karşıdaki oyunculara anlatılmalı ve onların doğru cevaba ulaşmaları sağlanmalıdır. Beren’e çıkan tabu kartı aşağıda verilmiştir. TABU BİLGİLER Balkanlar yönünde seferler düzenleyerek Osmanlı Devlet ’n n bu bölgede top- rak kazanmasını sağlamıştır. Sazlıdere ve Sırpsındığı savaşlarında B zans Devlet ’n mağlup etm şt r. Balkanlarda ele geç r len topraklarda skân pol t - kasını uygulayarak burada kalıcı olmayı hedeflem şt r. KİMDİR? ........................................... 1. Beren’in çektiği kartta arkadaşlarına anlatmaya çalıştığı ünlü Türk büyüğü aşağıdakilerden hangisidir? A) Yıldırım Bayezit B) I. Murat C) Orhan Bey D) II. Murat 2. Beren tabu kartında çıkan ünlü Türk büyüğünü tabu bilgilerini kullanmadan arkadaşlarına anlatabilmek için aşağıdaki ifadelerden hangisini kullanmış olamaz? A) Hamitoğullarından parayla Germiyanoğullarından çeyiz yoluyla toprak alarak Anadolu Türk siyasi birliğini sağlamaya çalışmıştır. B) Osmanlı Devleti’nde ilk kez tımar sisteminin uygulanmasını sağlamıştır. C) İstanbul kuşatması sırasında Anadolu Hisarı’nı inşa ettirmiştir. D) Osmanlı ordusunun önemli bir bölümü olan Yeniçeri Ocağı onun döneminde kurulmuştur. 3. (I) Yeniçeriler, küçük yaşta gayrimüslim ailelerden alınan erkek çocukların, Türk ve Müslüman geleneklerine göre yetiştirilmesi ve Acemioğlanlar Ocağında eğitim almasıyla askerlik hayatlarına başlıyorlardı. (II) Bu ocaktaki kişiler dönemin en gelişmiş silahlarını kullanıyorlardı. (III) Osmanlı ordusunun en vurucu gücünü Yeniçeriler oluşturuyordu. (IV) “Ocak devlet içindir.” anlayışı ile devleti korumayı amaçlıyorlardı. Yeniçerilerle ilgili verilen kaç numaralı bilgi “devşirme sistemi”nin uygulandığına kanıt gösterilebilir? A) I B) II C) III D) IV 7. SINIF 11 Sosyal B lg ler

6 KÜLTÜR VE MİRASTEST 4. Macaristan Cumhurbaşkanı Pal Schmitt, İspanyol ABC isimli günlük gazeteye verdiği demeçte, “Türkler tarafından 150 yıl boyunca idare edilmemizi şans olarak tanımlıyorum” dedi. Schmitt, 1541-1686 yılları ara- sında Türkler tarafından idare edilen Macaristan’ın, çok şanslı olduğunu vurgulayarak, “Türkler tarafından 150 yıl boyunca idare edilmemizi şans olarak tanımlıyorum. Ülkemiz Türkler değil de başka bir millet tara- fından alınsaydı, dilimizi ve dinimizi değiştirmemizi isteyeceklerdi, biz de asimile olacaktık. 150 yıl boyunca Macaristan Türkler için stratejik bir yer oldu.” dedi. Kanuni Sultan Süleyman 1541 yılında Budin’i fethetmiş, Budin 1686 yılına kadar 145 yıl boyunca, Macaristan’ın bazı yerleri ise 160 yıl boyunca Osmanlı İmparator- luğu egemenliği altında kalmıştı. 25.01.2011 Sosyal bilgiler öğretmeni yukarıdaki gazete haberini tahtaya yansıtmış ve öğrencilerinden bu haberi okuyarak yorum yapmalarını istemiştir. Bu doğrultuda öğrencilerin yaptıkları yorumlar aşağıdaki gibidir: Ebru : Osmanlı Devleti, istimalet politikası sayesinde fethettiği yerlerde kalıcı olmayı başarmıştır. Sibel : Osmanlı Devleti’nin fetihleri daha çok batı yönünde olmuştur. Pelin : Osmanlı Devleti fethettiği yerlerdeki halka hoşgörülü davranmıştır. İrem : Osmanlı Devleti, İslam dinini gittiği her yere yaymayı amaçlamıştır. Buna göre öğrencilerden hangilerinin doğru yorum yaptığı söylenebilir? A) Yalnız Ebru B) Ebru ve Pelin C) Pelin ve İrem D) Sibel, Pelin ve İrem 5. Osmanoğlu Beyliği’nin toprakları Moğol İlhanlı etkisinin ulaşamayacağı kadar batıda yer alıyordu. Bu yüzden beyliğin toprakları Moğol baskısından kaçan Oğuz boyları, Türkiye Selçuklu asker, memur ve bilim insanları için bir sığınak işlevi görüyordu. Bu duruma dayanarak, I. Anadolu’da yaşanan siyasi karmaşa ortamı Osmanoğlu Beyliği’nin kısa sürede gelişmesi için avantaj sağla- mıştır. II. Moğolların yarattığı huzursuzluk iyi yetişmiş, nitelikli insan gücünün Osmanoğlu Beyliği’nin hizmetine girme- sine neden olmuştur. III. Osmanoğlu Beyliği ile Moğollar arasında sık sık mücadeleler yaşanmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III 6. Osmanlı sadrazamlarından Sokullu Mehmet Paşa adına Bosna Hersek’in doğusundaki Visegrad (Vişegrat) şehrinde Mimar Sinan tarafından inşa edilen Drina Köprüsü, ülkedeki en önemli Osmanlı eserleri arasında yer alır. Drina Nehri üzerine 1571-1577 yıllarında inşa edilen ve “Sokullu Mehmet Paşa Köprüsü” olarak da bilinen tarihî köprü, Mimar Sinan’ın Bosna Hersek’teki imzası olarak bugün de tüm ihtişamıyla dimdik ayakta durmaktadır. Gerek mimarisi gerekse heybetiyle görenleri büyüleyen tarihî köprü UNESCO tarafından 2007 yılında Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alındı. Verilen bu durum Osmanlı’nın uyguladığı iskân politikasının aşağıdaki sonuçlarından hangisi ile ilişkilen- dirilebilir? A) Askerî B) Ekonomik C) Siyasi D) Kültürel 12 7. SINIF Sosyal B lg ler

KÜLTÜR VE MİRAS 12 TEST 1982 DEĞİŞEN DÜNYADA DEĞİŞEN OSMANLI - 2 1 ve 2. soruları aşağıdaki bilgilerden yararlanarak cevaplayınız. Fransız İhtilali ile yaygınlaşan milliyetçilik akımı Osmanlı Devleti’ndeki azınlıkların ayaklanmasında etkili oldu. Bu ayaklanmalar sonucunda Osmanlı Devleti dağılma dönemine girdi. Fransız İhtilali ile yaygınla- şan diğer fikirler eşitlik, adalet, özgürlük, demokrasi ve insan hakları oldu. Fransız İhtilali’nin etkilerinin Osmanlı Devleti’nde görülmesiyle demokratikleşme hareketleri başladı. Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı ve Meşrutiyet’in ilanı bu doğrultuda gerçekleşti. Ancak dönemin siyasal olayları göz önüne alın- dığında bu gelişmelerin amacına ulaşmadığı görüldü. 1. Verilen bilgiye göre Osmanlı Devleti’ndeki de- 2. Verilen metinde altı çizilen bilgiye, mokratikleşme hareketlerinin amacının aşağıda- kilerden hangisi olduğu söylenemez? I. Sırbistan’ın bağımsızlığını kazanması II. Balkan topraklarının büyük bir kısmının kaybe- A) Bağımsızlık amacı taşıyan isyanları önlemek B) Devletin toprak bütünlüğünü korumak dilmesi C) İmparatorluk yapısını devam ettirmek III. Osmanlı ekonomisinin dışa bağımlı hâle gelmesi D) Avrupa yönündeki ilerleyişi sürdürmek durumlarından hangileri kanıt gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III 3. Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıl ortalarında yeterli sermayeye sahip olmayan küçük üreticiler, yüksek faizlerle tefecilere borç- lanarak varlıklarını korumaya çalışmışlardır. Fakat bu kesim için- de belki de en büyük sıkıntıyı çiftçilik yaparak yaşamını sürdü- ren üreticiler yaşamıştır. Yüksek faizle kredi veren tefeci, tüccar, toptancı ve komisyoncu gibi kişiler, tarımsal üretimin yavaş ya- vaş yok olmaya başlamasına neden olmuşlardır. Bu durum, ta- rımsal ürünlerin fiyatlarını da artırmakta ve halkın alım gücünü düşürmekteydi. Mithat Paşa, bu sorunun yarattığı rahatsızlığa çare bulmak amacıyla tarımın devlet tarafından desteklenme- si, çiftçiye ucuz ve uzun vadeli kredi sağlanması için 1863 yılında önce çiftçilerin oluşturdukları kaynakla devlet himayesinde bir sandık kurulmasında etkili oldu ve bu kuruma Memleket Sandıkları adı verildi. Daha sonra 1883’te aynı amaçlarla Menafi Sandıkları kuruldu. 1888’de Menafi Sandıklarının yerine daha modern bir finans kuruluşu olan Ziraat Bankası resmen kuruldu. Verilen bilgilere bakılarak, I. Osmanlı Devleti’nde tarımsal faaliyetler devlet eliyle yapılmaya başlanmıştır. II. Osmanlı Devleti, çiftçilere destek vererek tarımsal üretimi artırmayı amaçlamıştır. III. Günümüzdeki bazı kurumların temelleri Osmanlı Devleti Dönemi’ne dayanmaktadır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve III 7. SINIF 23 Sosyal B lg ler

12 TEST KÜLTÜR VE MİRAS 4. Zeka Küpü YayınlarıYeniçeri Ocağına alterna-5. 1299 yılında Osman Bey tarafından kurulan III. Sel m tif olarak Nizam-ı Cedit Osmanlı Devleti 19. yüzyıla kadar monarşik Ocağını kurmuştur. bir düzenle yönetilmiştir. Yeniçeri Ocağını kaldıra- 19. yüzyılda dünyada meydana gelen bazı ge- rak yerine Asakir-i Man- lişmeler Osmanlı Devleti’ni değişime zorlamış sureyi Muhammediye Or- ve 1876 yılında yürürlüğe konulan Kanun-i dusunu kurmuştur. Esasi ile yönetim şeklinde değişiklik meydana gelmiştir. II. Mahmut 1876 yılında ilan edilen Kanun-i Esasi’de yer alan, III. Selim ve II. Mahmut dönemlerinde gerçekleş- I. Yönetimde son sözü söyleme hakkı padişaha tirilen bu faaliyetler bir arada değerlendirildiğin- aittir. de aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? II. Üyeleri halk tarafından seçilecek Mebusan Mec- A) Ordu güçlendirilmeye çalışılmıştır. lisi açılacaktır. B) Askerî alanda düzenlemeler yapılmıştır. C) Merkezî otoritenin korunması amaçlanmıştır. III. Osmanlı Devleti soy egemenliğine bağlı olarak D) Askerlik her vatandaş için bir görev hâline geti- yönetilecektir. rilmiştir. maddelerinden hangileri yönetim şeklinin değiş- tiğine kanıt olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III 6 ve 7. soruları aşağıdaki bilgilerden yararlanarak cevaplayınız. III. Selim, 1806 yılında İngiliz donanmasının Çanakkale Boğazı’nı geçerek İstanbul’a doğru gel- mekte olduğunu duyunca şu fermanı yazarak vezirlerini azarlamıştır: “Size yazdığım kâğıtları toplasam bir kitap olurdu. Her zaman olayları geçiştirmekle yetindiniz, beni dinlemediniz. İki yüz sene önce Venedik gemilerine karşı kullanılan toplara güvenip durdunuz. Düşünmedi- niz ki Boğazlardaki kalelerden gemilere taş gülleler atmakla artık zafer kazanılmaz. Bugün- kü gemileri durdurmak için çelik gülle atan yoğun bombardıman yapabilen toplar lazımdır. İçinizde bunlardan anlayan kimseler olmadığı gibi öğrenmeye heves eden de yok. Artık un- vanla, lafla işlerin yürüdüğü günler geride kalmıştır. Bana göğsünde bol nişan taşıyan vezirler değil, iş yapmasını bilen insanlar lazımdır.” 6. III. Selim’e göre Osmanlı Devleti’nin yaşadığı so- 7. Verilen sözlerinden yola çıkılarak III. Selim’in ki- runun temelinde yatan neden aşağıdakilerden şilik özelliği hakkında aşağıdakilerden hangisi hangisidir? söylenemez? A) Devletin ekonomik yönden güçlü olmaması A) Gerçekçi B) Gelenekçi B) Ordunun askerî disiplinini kaybetmiş olması C) Kararlı D) Yenilikçi C) Çağın gereklerini bilen nitelikli devlet adamları- 7. SINIF nın olmaması D) Eğitim sisteminde bozulmaların yaşanması 24 Sosyal B lg ler

KÜLTÜR VE MİRAS 13 TEST 1983 OSMANLIDAN KALAN MİRASIMIZ 1. Aşağıda, Osmanlı Devleti’ni ziyaret eden bazı Avrupalı seyyahlar tarafından kaleme alınan kitapların kapakları gösterilmiştir. Verilen bu kitap kapaklarından hareketle, I. Osmanlı kültürünün yabancılar tarafından merak edildiği II. Doğu ile batı kültürü arasında kültürel etkileşim meydana geldiği III. Türk kültürünün Avrupa etkisi altına girdiği çıkarımlarının hangilerinde bulunulabilir? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III 2. Sadaka Taşı Osmanlı Devleti’nde meydanlara, cami ve çeşme yanlarına sadaka taşı adı verilen taşlar konulurdu. Yardım etmek isteyenler bu taşın üstüne para bırakırdı. Böylece derdini kimseye anlatamayan ihtiyaç sahibi kişiler gecenin geç saatlerini bekler, kimseye görünmeden ihtiyacı kadar olan parayı alırdı. Merhametin simgesi olan bu taşlardan bazıları günümüze kadar gelmiştir. Z mem Defter Osmanlı Devleti’nde esnafların kullandığı borç defterine zimem defteri adı verilirdi. Bu defterlere alışveriş yapan insanların borçları yazılırdı. Osmanlı Devleti’nde zengin kişiler Ramazan ayında esnafları dolaşır ve zimem defteri denilen borç defterlerinin bir kısmını veya tamamını satın alırdı. Böylece ne zengin kime yardım ettiğini ne de fakir kimin yardım ettiğini bilmezdi. Bu güzel âdetle zenginin mağrur olmadan vermesi, fakirin mahcup olmadan alması sağlanırdı. Verilen bilgilere bakılarak Osmanlı toplumu ile ilgili, I. Muhtaç durumdaki insanların ihtiyaçları devlet eliyle giderilmiştir. II. Yardımlaşma ve dayanışma anlayışı farklı uygulamalarla devam ettirilmiştir. III. Toplumdaki tüm sorunlar çözüme kavuşturulmuştur. yargılarından hangileri söylenebilir? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III 7. SINIF 25 Sosyal B lg ler

TEST 13 KÜLTÜR VE MİRAS 3. “Bütün camilerinin hayır işlerinde kullanılmak üzere büyük gelirleri vardır. Bu gelirler; akıl I hastalarının, fakir halkın bakımı ve çocukların eğitimi gibi hayır işlerinde kullanılmak üzere yapılan bağışlarla verilen hediyelerden oluşmaktadır. Bunun yanı sıra onlar, camilerin yanındaki imaretlerde fakir halka bin okka pilav ve yeterli miktarda et dağıtırlar.” Gülgün Üçel Aybet Avrupalı Seyyahların Gözünden Osmanlı Dünyası ve İnsanları (1530-1699) “Türkler arasında yaşayan birinin gözüne çarpan Türklerle ilgili temel özellik, onların II konukseverlikleridir. Bunu bulunduğum her yerde bir paşadan, dağ başındaki çadırda yaşayan yörüğe kadar herkeste gördüm; hem de hiçbir karşılık beklemeden. Hangi dinden hangi milletten olursa olsun ister fakir ister zengin olsun ayrım gözetmeksizin herkesin tek düşüncesi vardı: Yabancının karnını doyurmak.” Türkler, C.X ”Bıraktıkları hayrat hangi çeşit olursa olsun bizdekinden fazladır. Dört sultan tarafından ya- III pılan dört büyük caminin etrafı hayrat ile doludur. Kasabalar ve tenha yol kıyılarına yolcu- lar için kervansaraylar yaptırır, yollar açtırırlar. Su olmayan yerlere çeşmeler ve tuvaletler yaptırırlar. Halkın ücretsiz faydalandığı bu yapılar öyle muhteşemdir ki saraya benzerler.” Manuel Serrano Sanz Türkiye’nin Dört Yılı (1552-1556) Bu metinlerden hareketle Osmanlı toplumunun özellikleri hakkında yapılabilecek çıkarımlar aşağıdakilerin hangisinde doğru eşleştirilmiştir? I II III A) Adalet Temizlik anlayışı Yardımseverlik B) Misafirperverlik Birlik ve beraberlik Sosyal dayanışma C) Hayırseverlik Misafirperverlik Toplumsal dayanışma D) Konukseverlik Özel günlere verilen değer Birlik ve beraberlik 4. “Türklerde hırsızlık çok şiddetli cezayı gerektirirdi. Bu nedenle sürüler çobansız olmasına rağmen çalınmazdı. Çünkü kimin yanında çalınmış bir hayvan bulunursa onu sahibine iade ettikleri gibi, dokuz kat tutarında bir cezayı da ödemeye mecbur bırakırlardı.” Yabancı bir seyyahın Osmanlı toplumu hakkındaki bu sözlerinden hareketle, I. Hırsızlık, toplumda en ağır cezayı gerektiren suç olarak görülmüştür. II. Toplumsal düzen oluşturulmaya çalışılmıştır. III. Hırsızlıkla ilgili sert hükümler vardır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III 7. SINIF 26 Sosyal B lg ler

İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER 14 TEST 1984 NEREYE YERLEŞELİM? 1. Türkler, tarih boyunca çok geniş coğrafyaya yayılmış ve göç ettikleri bölgede güçlü devletler kurmuşlardır. Orta Asya’da yaşayan Türklerden doğu yönünde ilerleyenler Çin’e giderek Sarı Irmak ve Gök Irmak çevresine yerleş- mişlerdir. Batı’ya gidenler Hazar Denizi’nin kuzeyinden Avrupa’nın içlerine kadar ilerlemişler, güney yönünde gidenler ise İran, Anadolu, Suriye ve Mısır’a kadar ulaşmışlardır. Bu yerleşim yerlerinin seçilmesinde aşağıdaki özelliklerden hangisinin etkili olduğu söylenemez? A) Göç ve ticaret yolları üzerinde yer almaları B) Su kaynaklarına yakın olmaları C) Sanayi faaliyetleri için elverişli şartların bulunması D) İklim koşullarının elverişli olması 2 ve 3. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız. Rize’de yerleşmeye elverişli düz alanların az bulunması, yer- leşme merkezlerinin sahil şeridinde ve akarsu vadilerinde kurulmasını zorunlu kılmıştır. Ayrıca içerilere doğru engebe- nin çok artması, iç bölgelerin nüfusunun tenha olmasına yol açmıştır. Bunun sonucunda, ortalama 86 olan nüfus yoğun- luğu sahil şeridinde 100’ü geçmektedir. Bir başka deyişle Rize’nin sahil şeridi Türkiye’nin en yoğun nüfuslu yerleri arasında olduğu gibi ortalama nüfus yoğunluğu bile Türkiye ortalamasının çok üzerindedir. Arazinin çok engebeli olmasının yanı sıra birtakım sosyal ve ekonomik nedenler, köylerdeki yerleşme biçimini dağınık köy yerleşmesi olarak belirlemiştir. Evler çoğunlukla birbirinden uzak olup, her ailenin konutu kendi arazisi içinde kurul- muştur. İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da olduğu gibi evlerin bir arada bulunduğu bir köy meydanına rastlanmaz. Ancak Rize’de çayın yarattığı ekonomik ve sosyal gelişme, bu yerleşme biçimine bir yenisini eklemiştir; daha iyi şart- larda yaşama isteği insanları yeni konutlar yapmaya ve bunları yol kenarına inşa etmeye yöneltmiştir. Bunun sonu- cunda bir yandan eskinin tamamen ahşap ya da “dolma” adı verilen yontulmuş taş-ahşap karışımı evleri yerlerini betonarme evlere terk ederken bir yandan da evlerin yol kenarlarında toplanması sonucu “yol boyu köy yerleş- mesi” doğmuştur. 2. Verilen bilgilere bakılarak Rize ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Yer şekillerinin dağlık olması insan yaşamını güçleştirmektedir. B) Ülkemizin nüfusu en kalabalık olan şehirlerinden biridir. C) Nüfusun dağılışı üzerinde hem doğal hem de beşerî unsurlar etkili olmaktadır. D) İç kısımlarda dağlık arazinin çok olması insanların kıyı şeridinde yaşamasına neden olmuştur. 3. Rize’de farklı yerleşme tiplerinin görülmesi aşağıdakilerden hangisi ile ilişkilendirilemez? A) Ekonomik nedenler B) Arazinin dağlık olması C) Nüfus miktarının fazla olması D) Gelişen imkânlar 7. SINIF 27 Sosyal B lg ler

TEST 14 İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER 4. İstanbul 15.519.267 nüfusuyla ülkemizde ilk sırada yer alır. Asıl gelişimini coğrafi konumuna ve tarihî geçmişine borçlu- dur. İki kıtayı ayıran boğazı, kıtalar arası ulaşımda kentin önemini artırmıştır. Tarihî eserleri, doğal güzellikleri ve kültürel zenginliği ile çok önemli bir turizm merkezidir. Ülkemizin sanayi ve ticaret bakımından en gelişmiş kenti olan İstanbul, çok göç almaktadır. Ankara Nüfusu bakımından ülkemizde ikinci sıradadır. Başkent olduğu ilk yıllarda ekonomisi tarıma dayanan bu kentin Türkiye’nin yönetim merkezi olmasıyla birlikte hızla nüfusu artmıştır. İdari fonksiyonunun yanı sıra bir eğitim ve kültür şehridir. Şehirde ticaret ve sanayi de gelişmiştir. İzm r Nüfusu bakımından ülkemizde üçüncü sıradadır. Tarihî bir niteliği olan bu şehrimiz, demir ve kara yolu ağı ile iç bölgelere bağlıdır. Ülkemizin ikinci büyük limanına sahip olan bu şehrin dış ticaretimizde çok önemli yeri vardır. Turizm, kültür, ticaret ve sanayi özellikleri nüfusunun hızla artmasını sağlamıştır. Yukarıda, bazı şehirlerimize ait özellikler verilmiştir. Buna göre verilen şehirlerle ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Siyasi merkez olmaları nüfuslarını artırmıştır. B) Ekonomik faaliyetler nüfusun artmasına neden olmuştur. C) Nüfuslarının artmasında daha çok beşerî faktörler etkili olmuştur. D) İmkânların elverişliliği ekonomik hayatı çeşitlendirmiştir. 5 ve 6. soruları aşağıdaki etkinlik kartonuna göre cevaplayınız. Türkiye’nin nüfus bakımından dördüncü sırada yer alan kenti Bursa’da toplam 3.056.120 kişi yaşamaktadır. Mehmet, Bursa’nın yerleşim yeri olarak tercih edilmesine ve sık nüfuslanmasına neden olan beşerî faktörleri araş- tırmaktadır. Bir yerin sık nüfuslanmasında etkili olan faktörleri bir kâğıda yazmış, Bursa ile ilgili olan beşerî faktörleri kesip çalışmasını tamamlayacağı kartona yapıştırmıştır. Bursa’nın Nüfuslanmasında Faktörler Etkili Olan Beşerî Faktörler 1. Sosyokültürel imkânlar gelişmiştir. 2. Tarım faaliyetlerinden dolayı göç almıştır. ..................................................................... 3. Ulaşım olanakları fazladır. 4. İklim koşulları yaşamaya elverişlidir. ..................................................................... 5. Madencilik faaliyetleri yapılmaktadır. 6. Kış turizmi gelişmiştir. ..................................................................... 5. Mehmet’in hazırladığı etkinlik kartonunun doğru olabilmesi için numaralandırılarak verilmiş nedenlerden hangilerinin kartona yapıştırılması gerekmektedir? A) 1 ve 3 B) 2, 4 ve 5 C) 1, 2, 3, ve 6 D) 1, 2, 5 ve 6 6. Mehmet, Bursa’nın nüfuslanmasında etkili olan beşerî faktörlere listedeki bilgilerin dışında aşağıdakiler- den hangisini yazabilir? A) Toprak özellikleri verimlidir. B) Sanayi ve ticaret gelişmiştir. C) Bitki örtüsü zengindir. D) Yer şekilleri yaşamaya elverişlidir. 28 7. SINIF Sosyal B lg ler

İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER 15 TEST 1985 TABLO VE GRAFİKLERLE ÜLKEMİZ - 1 1. Nüfus bir bölgede yaşayan insan sayısını belirtmenin çok ötesinde bir anlam ve önem taşımaktadır. Bir bölgede ya da ülkede yaşayan nüfusun eğitim durumu, çalışma durumu ve çalışma kollarına göre dağılımı, kır-kentte yaşama ve cinsiyet oranı gibi özelliklerinin belirlenmesi, ülkedeki insan kaynağını tanıma adına oldukça önemlidir. Sözü edilen verilere de yapılan nüfus sayımları sayesinde ulaşılabilmektedir. Buna göre nüfus sayımlarının temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Eğitimde yenilikçi adımlar atma B) İç göçleri durdurma C) Nüfusun potansiyelini ve ihtiyaçlarını belirleme D) Kır-kent nüfusunu dengeleme 2. İzmir Kütahya Nüfus: 4.394.694 Nüfus: 576.688 Yüz ölçümü: 11.891 km2 Yüz ölçümü: 11.875 km2 Yalnızca tablodaki bilgilerden yararlanılarak aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılabilir? A) İzmir ve Kütahya aynı bölgede yer alan şehirlerdir. B) İki şehrin nüfus artış hızı aynıdır. C) İzmir’in nüfus yoğunluğu Kütahya’dan fazladır. D) Her iki şehir de farklı bölgelerden göç almaktadır. 3. Erzurum Ankara Yüz ölçümü: Yüz ölçümü: 25.355 km² 25.437 km² Nüfus Yoğunluğu: Nüfus Yoğunluğu: 30 223 Ankara ve Erzurum şehirlerinin yüz ölçümleri birbirine çok yakındır. Fakat buna rağmen Ankara’da km2’ye 223 kişi düşerken, Erzurum’da bu sayı 30’dur. Buna göre yüz ölçümleri çok yakın olan iki kentin nüfus yoğunluklarının farklı olmasının nedeni aşağıda- kilerden hangisidir? A) Erzurum’un dışarıdan çok göç alması B) Ankara’nın nüfusunun daha fazla olması C) Ankara’nın dışarı fazla göç vermesi D) Erzurum’da nüfus miktarının çok olması 7. SINIF 29 Sosyal B lg ler

15TEST İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER 4. %2.50 Hız %2.00 %1.50 %1.00 %0.50 %0.00 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 TÜİK'in Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre Sakarya’da 2018 yılında yüzde 2,07 olan yıllık nüfus artış hızının, 2019 yılında yüzde 1,87 olduğu belirtilmiştir. Erkek nüfus 516.000 kişi, kadın nüfusu ise 513.650 kişi olarak tespit edilmiştir. Verilen bilgilere göre Sakarya’nın nüfusu ile ilgili, I. 2019 yılında nüfus miktarının azaldığı II. Nüfus kayıtlarının resmî olarak tutulduğu III. Nüfus artış hızında azalma yaşandığı yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 5. Yıllara Göre Türkiye’de Çalışan Nüfusun İş Kollarına Dağılımı %12 %19,1 %19,4 %61,5 %5 %26 %6 %62 %89 1927 1980 2017 Hizmet Sanayi Tarım Verilen grafikler incelendiğinde aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? 7. SINIF A) 1927 yılında tarım sektöründe çalışan nüfus oranı diğer iki sektörün toplamından fazladır. B) Ülkemiz 2017 yılında gelişmekte olan ülke konumuna yaklaşmıştır. C) Tarımsal üretimde yıllar içinde azalma meydana gelmiştir. D) Hizmet sektöründe çalışanların oranı, sanayi sektörüne göre daha fazla artmıştır. 30 Sosyal B lg ler

İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER 16 TEST 1986 TABLO VE GRAFİKLERLE ÜLKEMİZ - 2 1 ve 2. soruları aşağıdaki nüfus piramitlerinden yararlanarak cevaplayınız. Erkek 85+ Kadın Erkek 85+ Kadın Erkek 85+ Kadın 86 42 80-84 4 68 80-84 75-79 80-84 75-79 70-74 75-79 65-69 70-74 60-64 70-74 65-69 55-59 65-69 60-64 50-54 60-64 55-59 55-59 50-54 45-49 50-54 40-44 45-49 35-39 45-49 40-44 30-34 40-44 35-39 25-29 35-39 30-34 20-24 30-34 15-19 25-29 10-14 25-29 20-24 20-24 15-19 5-9 15-19 10-14 0-4 10-14 5-9 0 %0 5-9 0-4 0-4 8 6 4 2 0 %0 2 4 6 8 2 8 6 4 2 0 %0 2 4 6 8 Türkiye’nin 1940 Yılı Türkiye’nin 1980 Yılı Türkiye’nin 2019 Yılı Nüfus Piramidi Nüfus Piramidi Nüfus Piramidi 1. Türkiye’nin farklı yıllara ait verilen nüfus piramitleri incelendiğinde 2019 yılı hakkında aşağıdaki yargılar- dan hangisine ulaşılabilir? A) Doğum oranları azalmıştır. B) Okuryazar oranı azalmıştır. C) Yaşlı nüfus oranı azalmıştır. D) Kadın-erkek nüfus miktarı tüm yaş gruplarında birbirine eşittir. 2. Verilen piramitler değerlendirildiğinde, I. Nüfusun cinsiyet yapısı II. Nüfusun eğitim durumu III. Ülkenin yıllara göre gelişmişlik düzeyindeki değişim verilerinden hangileri hakkında bilgi sahibi olunabilir? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 3. Özellik Gelişmiş Ülke Geri Kalmış Ülke I Enerji tüketimi azdır. ✓ II Hizmet sektöründe çalışanların oranı yüksektir. ✓ ✓ III Nüfusun dağılışında beşerî etkenler belirleyicidir. ✓ IV Kır nüfus oranı yüksektir. Verilen tablodaki seçeneklerin hangilerinde doğru işaretleme yapıldığı söylenebilir? A) I ve III B) II ve III C) II ve IV D) III ve IV 7. SINIF 31 Sosyal B lg ler

TEST 16 İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER 4. Aşağıdaki grafikte, ülkemizde yıllara göre kır ve kent nüfusunun oranları gösterilmiştir. Kır ve kent nüfusu (%) Kır Kent 100 80 60 40 20 0 1927 1935 1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 2010 2012 2017 Bu grafiğe bakılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Cumhuriyetin ilk yıllarında nüfusun büyük bölümü kırsal kesimde yaşamaktadır. B) 2017 yılında halkın temel geçim kaynağı tarımdır. C) 1927’den 2017 yılına kadar geçen süreçte köylerden kentlere göçler yaşanmıştır. D) Kent ve kır nüfusunun birbirine en yakın olduğu yıl 1985’tir. 5. Yandaki grafiklerde, ülkemizin 2017 yılına ait 65+ 0 - 14 bazı demografik özellikleri gösterilmiştir. %8,5 %23,6 Ülkemizin verilen nüfus özelliklerinden Erkek Kadın hareketle, %50,2 %49,8 I. Erkek nüfusun kadın nüfusundan fazla 15 - 64 olması ülkemizin gelişmiş olduğunu gös- %67,9 termektedir. II. Yaş gruplarında en düşük oranı yaşlı nü- Nüfusun yaş gruplarına dağılımı Nüfusun cinsiyete göre dağılımı fus oluşturmaktadır. III. Ülkemizde aktif nüfus oranı fazladır. IV. Bağımlı nüfusta erkeklerin oranı daha fazladır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) I ve III B) II ve III C) II ve IV D) I, III ve IV 7. SINIF 32 Sosyal B lg ler

İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER 17 TEST 1987 DOĞDUĞUN YER Mİ, DOYDUĞUN YER Mİ? 1 ve 2. soruları aşağıdaki bilgilerden yararlanarak cevaplayınız. 1925 yılında Diyarbakır’da dünyaya gelen Gazi Yaşargil, lise eğitimini Ankara’da tamamladıktan sonra Ankara Üniversitesinde tıp eğitimi almıştır. Ardından İsviçre’nin Basel kentinde master yapmış ve aynı yerde nöroşirurji uzmanlığını almıştır. Bern Üniversitesinin psikiyatri bölümünde görev aldıktan sonra nöroşirürji alanına yönelmiş- tir. Beyin anatomisi ve genel cerrahi alanında çalışmalar sürdüren Yaşargil, 1953 yılın- da Basel Üniversitesinin nöroşirürji bölümünde görev almaya başlamıştır. 1957 ve 1965 yılları arasında Zürih’teki üniversite hastanesinde çalışmalarını sürdürmüştür. Mikrosinir cerrahisinin kurucusu olan Gazi Yaşargil “Beyin ve Sinir Cerrahı”, “Profesör Doktor”, “Yüzyılın Beyin Cerrahı” unvanlarına sahiptir. Yaşargil epilepsi ve beyin tümö- rünü kendi bulduğu yöntemlerle tedavi etmiştir. 1953’ten emekli olduğu 1999 tarihine dek Zürih Üniversitesi ve Zürih Üniversite Hastanesindeki Sinir Cerrahisi Departma- nında ilk hekim, başhekim, sonrasında profesör ve başkan olmuştur. 1. Buna göre hayat hikâyesi verilen Gazi Yaşargil’in yaptığı göç çeşidi aşağıdakilerden hangisidir? A) Beyin göçü B) Mevsimlik göç C) İşçi göçü D) Mübadele göçü 2. Sözü edilen göç türünün azaltılması için devletlerin, I. Yeni laboratuvar ve akademik çalışma alanları oluşturulması II. Üretimde geleneksel metotların kullanılması III. Teknoloji ve bilime ayrılan bütçenin artırılması çalışmalarından hangilerini gerçekleştirmeleri gerekmektedir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III 3. Hakan ve Yılmaz, Van’da okuyan iki üniver- 2 1 site öğrencisidir. Bu iki öğrenci yaz ayların- Kocaeli Giresun da okul harçlıklarını biriktirmek için farklı şehirlere gidip çalışmaktadır. Hakan, yaz 3 Van aylarında turizm sektörünün geliştiği yerle- Kayseri re giderken, Yılmaz ise mevsimlik tarım iş- çisi olarak çalışmaktadır. Buna göre Hakan ve Yılmaz’ın yaz ayla- Antalya rında çalışmak için gittikleri şehirler aşa- 4 ğıdakilerin hangisinde doğru eşleştiril- miştir? Hakan Yılmaz A) 1 4 B) 2 3 C) 3 2 D) 4 1 7. SINIF 33 Sosyal B lg ler

17TEST İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER 4. Verilen bilgilerden yola çıkılarak, I. Türkiye’nin dışarı verdiğinden daha fazla göç alması ülkemizin nüfusunu artıracak nitelikte bir gelişmedir. II. Ülkemize göç eden insanlar genellikle ekonomik ve sosyal imkânların fazla olduğu kentleri tercih etmektedir. III. Türkiye’den yurt dışına daha çok eğitimli ve nitelikli iş gücü göç etmiş ve ülkemiz bu konuda kayıp yaşamıştır. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 5. Türkiye’de hızlı nüfus artışı, tarımda makineleşme ile iş gücüne duyulan ihtiyacın azalması ve tarım arazilerinin miras yolu ile bölünmesi iç göçleri artırmıştır. Bu nedenle Türkiye’de kırsal alanlardaki geçim zorluğu ve şehirler- deki iş imkânları, kırdan kente göçe neden olmaktadır. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde, bölgeler arası ge- lişmişlik farklarından dolayı gelir dağılımı eşit değildir. Bu nedenle gelişmemiş alanlardan sanayi, ticaret, turizm ve ulaşımın gelişmiş olduğu alanlara doğru göç hareketleri gerçekleşmektedir. Buna göre iç göçlerle ilgili, I. Yaşanan göçlerin genel olarak ekonomik nedene dayandığı II. Göçlerin sosyal sorunlara neden olduğu III. Göçlerin ekonomisi gelişmiş illere doğru yapıldığı yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 34 7. SINIF Sosyal B lg ler

İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER 18 TEST 1988 YERLEŞME VE SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜM VAR 1. Sosyal bilgiler öğretmeni Hatice Hanım, derste öğrencilerinin defterine şu cümleleri yazdırmıştır: “Eğer bu hakkımız olmasaydı akrabalarımızı ziyaret edemez ve tatillerde istediğimiz yerlere gidip eğlenceli vakit geçiremezdik. İstediğimiz şehirde evimizi alamaz ya da kiralayamazdık. Bu hak tüm vatandaşlara aittir ve anaya- sal güvence altındadır.” Buna göre Hatice Öğretmen’in derste aşağıdaki konulardan hangisini işlediği söylenebilir? A) Düşünce ve ifade özgürlüğü B) Konut dokunulmazlığı hakkı C) Yerleşme ve seyahat özgürlüğü D) Basın-yayın özgürlüğü 2. 2 1 3 4 Aydın: Eskişehir: Antalya: Karabük: Afrodisias Antik Kenti Yaşanan salgın hastalık ne- Köprülü Kanyon Yenice Ormanları deniyle karantina altına alınan Millî Parkı Ağaçhisar köyü Yukarıdaki haritada belirtilen yerlerde yerleşme ve seyahat özgürlüğünün kullanımıyla ilgili aşağıdaki gibi bir tablo hazırlanmıştır. Yerleşme Özgürlüğü Seyahat Özgürlüğü 1 Yerleşilemez. Seyahat edilemez. 2 Yerleşilemez. Seyahat edilebilir. 3 Yerleşilemez. Seyahat edilebilir. 4 Yerleşilemez. Seyahat edilemez. Buna göre tablonun numaralandırılarak verilen satırlarının hangisinde hata yapıldığı söylenebilir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 7. SINIF 35 Sosyal B lg ler

TEST 18 İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER 3 ve 4. soruları aşağıdaki Genel Ağ haberinden yararlanarak cevaplayınız. Şanlıurfa’da koronav rüs vakalarının artması neden yle 2 mahalle ve 1 sokak le 29 b na karant naya alındı. Kent merkez ve lçelerde yaşayan bazı vatandaşların Cov d-19 test sonuçları poz t f çıktı. Bunun üzer ne İl Hıfzıssıhha Kurulu, Hal l ye lçes nde 6 b na, Eyyüb ye lçes nde Uğurlu Mahalles le 7 b na, Karaköprü lçes nde 8 b na, Suruç’ta Barış Mahalles ’ndek Sev m Sokak ve Üçpınar Mahalles le 7 b na ve Ceylanpınar lçes nde 1 b nanın 14 gün karant na- ya alınmasını kararlaştırdı. Genel Ağ haber 3. Sözü edilen yerlerde karantina uygulamasının başlatılmasında aşağıdaki faktörlerden hangisi etkili olmuştur? A) Çarpık ve düzensiz kentleşmeyi önlemek B) Suç işlenmesinin önüne geçmek C) Toplumun sağlığını korumak D) Kamuya ait alanları koruma altına almak 4. Karantina altına alınan bölgedeki insanların, I. Seyahat özgürlüğü II. Konut dokunulmazlığı hakkı III. Yerleşme özgürlüğü hak ve özgürlüklerinden hangilerinin kısıtlandığı söylenebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 5. T.C. ANAYASASI Madde 23: “… Seyahat hürriyeti, suç soruşturma ve kovuşturması sebebiyle ve suç işlenmesini önlemek… amaçlarıyla kanunla sınır- lanabilir.” Aşağıdakilerden hangisi Anayasamızda yer alan bu ifadeler kapsamında değerlendirilebilir? A) Karantina altına alınan bölgelere girişin önlenmesi B) Devlete ait arazilerin üzerine yerleşim yeri kurmanın yasaklanması C) Kentleşmenin sağlıklı ve düzenli olması için önlem alınması D) Şüpheli bir kişinin yurt dışına çıkışının engellenmesi 36 7. SINIF Sosyal B lg ler

İNSANLAR, YERLER VE ÇEVRELER 18 TEST 6. Kapadokya’da Kaçak Yapıların Yıkımı Yeniden Başladı Tabiat ve Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğünce, Kapadokya bölgesinde belirlenen kaçak yapıların yıkımına geçen yıl 15 Şubat’ta başlandı. Bölge Müdürlüğünün yaptığı inceleme ve araştırmalar sonrasında, bugüne kadar Nevşehir’in Uçhisar ve Göreme beldelerinde 90, Ürgüp ilçesi ile ilçeye bağlı Ortahisar belde- sinde 54, Avanos ilçesi ile ilçeye bağlı Çavuşin köyünde 46 ve kentsel sit alanına giren merkezlerde de 8 olmak üzere toplam 198 kaçak yapı yıkıldı. Kasım ayından bu yana ara verilen yıkım çalışmaları, bugün yeniden başlatıldı. Avanos’ta bulunan Zelve Açık Hava Müzesi girişindeki 4 kaçak yapı Avanos Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü ekipleri tarafından yıkıldı. Bu habere konu olan evlerin aşağıdakilerden hangisi üzerinde yer aldığı söylenemez? A) B) Millî park Askerî bölge C) D) Hazine arazisi İmarlı arazi 7. Oturduğumuz semt bir dere yatağının kenarına kurulmuş. Yağmur yağdığı zamanlarda evleri ve iş yerlerini su bastığından belediye bölgeyi boşalttı ve bu bölgeye yeniden ev yapılmasına izin vermedi. Bu kişinin sözlerinden hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Yerleşme özgürlüğü bazı durumlarda sınırlandırılabilir. B) Ülkemizdeki yerleşmelerin tamamı plansızdır. C) Ülkemizde en fazla yaşanan doğal afet seldir. D) Çarpık kentleşme ülkemizin en büyük sorunudur. 7. SINIF 37 Sosyal B lg ler

19TEST BİLİM, TEKNOLOJİ VE TOPLUM 1. KİL TABLETLERDEN AKILLI TABLETLERE 1989 Tarih öncesine ait mağara duvarı resmi Tarihî devirlerde Mısırlılar ve Hititler arasında imzalanan ilk yazılı antlaşma Yalnızca verilen görsellerden yola çıkılarak tarihsel sürecin tarih öncesi ve tarihî devirler olarak ikiye ayrılmasında etkili olan temel gelişmenin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Ateşin bulunması B) Yazının kullanılmaya başlanması C) Hz. İsa’nın doğumu D) Yeni bilimsel gelişmelerin ortaya çıkması 2. Sümerli Yazmanın Anısı Konuşmanın saklanabilecek bir biçimde aktarmanın yolunu bulduk. Tapınağa geti- rilen ürünler için kil tabletler üzerine, ucu sivri bir kamış kalemle malı gösteren işaret ya da resimler çizdik. Çiftçiler ürettikleri yulafları tapınaklara getiriyorlardı. Biz de ne kadar getirildiğini kaydettik. Çok miktarda yulaf geliyordu, bunu aklımızda tutamıyorduk. Sonra, yulaf resmini kil tabletler üzerine çizdim. Herkes çok beğendi. Yulaf işareti yazının ilk başlangıcı sayılır. Başlangıçta tapınaklara getirilen malların kayıtlarının tutulmasında kullanılan şekil yazı biçimleri zamanla başka görevler de üstlendi. Şekil yazı, daha sonra çivi yazısına dönüştü ve aynı zamanda başka anlamları ifade etmek için seslerin yazılaştırılması süreci başladı. Verilen bilgilerden hareketle Sümerlerde yazının ilk ortaya çıkışında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenebilir? A) İnsanların ibadetlerini yapma isteği B) İhtiyaçların karşılanmasının gerekliliği C) Bilimsel alanda yaşanan gelişmelerin artması D) Milletler arası kültürel etkileşimin artması 38 7. SINIF Sosyal B lg ler

BİLİM, TEKNOLOJİ VE TOPLUM 19 TEST 3. (1) Yazı, papirüslerden sonra bal mumu levhaları üzerine bir ucu sivrilmiş, öteki ucu yuvarlatılmış çelik kalemler kullanılarak yazılmıştır. Sivri uçla yazılmış, yuvarlak uçla düzeltilip silinmiştir. IV. yüzyıla kadar papirüsün yanında, yazı yazmak veya resim yapmak amacıyla hayvan derisinden hazırlanmış parşömen de kullanılmıştır. (2) Çinliler MS 105’te kâğıt ve mürekkep yapımına başlamışlardır. Böylece parşömenin yerini kâğıt almıştır. Kâğıt yapımı için bambu lifleri, bazı otlar ve eski paçavralar kullanılmıştır. Bunlar suyla karıştırılıp hamur hâline getirilmiş, bu hamurdan kâğıt yapılmıştır. Kâğıt, Asya’dan Avrupa’ya yıllar sonra geçmiştir. Bundan sonra da birçok kâğıt fabrikası kurulmuştur. Mürekkebin bulunmasıyla da kâğıt üzerinde yazı yazmak daha kolay hâle gelmiştir. (3) Baskı tekniğindeki gelişmeler kitap yazımını kolaylaştırmıştır. Bu durum duygu ve düşüncelerin daha kısa zamanda kitap hâline gelmesine neden olmuştur. Toplumlar arasında eserlerin yayılması böylece daha da kolaylaşmıştır. (4) Yazının icadı insanlar ve toplumlar arasındaki ilişkilerin daha kalıcı olmasını sağlamıştır. Yazı geçmişin zorluklarıyla geleceğimize ışık tutan bir icat olduğu için dünümüzü, bugünümüzü yansıtmada önemli bir araçtır. www.tubitak.gov.tr 1. paragraf 2. paragraf 3. paragraf 4. paragraf + – + + Yukarıdaki metni okuyan bir öğrenci, metnin numaralandırılarak verilen paragrafları hakkında yorumlarda bulun- muştur. Yaptığı yorumlar doğruysa yukarıdaki tabloya öğretmeni tarafından (+) işareti, yanlışsa (-) işareti konul- muştur. Buna göre bu öğrenci metnin numaralandırılmış paragraflarıyla ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisini yapmış olamaz? A) 1 numaralı paragrafta geçmiş dönemlerde yazı yazmak için kullanılan malzemelerden söz edilmiştir. B) 2 numaralı paragrafta günümüzdeki kâğıt üretim tekniklerinden bahsedilmiştir. C) 3 numaralı paragrafta yazının hangi toplumda ortaya çıktığı açıklanmıştır. D) 4 numaralı paragrafta yazının icadının insanlık tarihi için önemi belirtilmiştir. 4. • Hz. Muhammed (sav.), Kur’an-ı Kerim’in bazı ayetlerini hayvan kemikleri üzerine yazdırmıştır. • Eski Yunanlar, toplantılarda oylarını çanak çömlekler üzerine yazarak vermişlerdir. • Mısır’da görevli olan Romalı asker ve memurlar, papirüs yetersizliğinden hesap pusulalarını, çanak çömlek parçaları üzerine yazmışlardır. • 4000 yıl önceki Mısır mezar duvarlarına yazılan uzun hikâyeler günümüze kadar gelmiştir. Verilen bilgilerden hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Geçmişten günümüze yazı yazmak için farklı materyaller kullanılmıştır. B) Yazının kullanılması geçmişle günümüz arasında etkileşim sağlanmasında etkili olmuştur. C) Yazı, ilk olarak İslam toplumlarında kullanılmaya başlanmıştır. D) İnsanlar çok eski dönemlerden itibaren bilgiyi kalıcı hâle getirme çabası içinde olmuşlardır. 7. SINIF 39 Sosyal B lg ler

TEST 20 BİLİM, TEKNOLOJİ VE TOPLUM BİLİMİN ÖNCÜLERİ 1990 1. Harezmi, günümüzde matematiğin bir kolu olan cebir biliminin kurucu- sudur. Astronomi ve coğrafya alanlarında da çalışmalar yapmış, bu bi- lim dallarının gelişiminde önemli rol oynamıştır. Abbasi hükümdarı Memûn Dönemi’nde birçok ünlü bilgininin toplandığı, zengin bir kütüphanesi ve gözlemevi de bulunan Beytül Hikme’nin (Bilgelik Evi) yöneticiliğini yapmış ve saray astronomu olarak çeşitli gözlemler gerçekleştirmiştir. Hint rakamlarını İslam dünyasına tanıtarak “0” rakamını matematiğe kazandırmıştır. Verilen bilgilere bakılarak Harezmi hakkında, I. Çok yönlü bir bilim insanıdır. II. Çalışmaları dönemin devlet adamları tarafından desteklenmiştir. III. Yaptığı çalışmalar uluslararası alanda etkili olmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 2. Derse aşağıdaki çarkı getiren sosyal bilgiler öğretmeni, Uluğ Ali her öğrencisinden çarkı 3 kere çevirmesini ve her çeviri- Bey Kuşçu nin ardından gelen bilim insanıyla ilgili bilgiler vermele- Harezmi rini istemiştir. Begüm de çarkı 3 kere çevirmiş; kırmızı, Farabi Piri yeşil ve turuncu renkler gelmiştir. Reis Buna göre Begüm’ün kendisine gelen renkler doğ- İbni rultusunda aşağıdaki bilgilerden hangisini vermesi Haldun doğru olmaz? İbni Sina A) Fatih Dönemi’nde elçi olarak İstanbul’a gelmiştir. Fatih’in, İstanbul’da kalmasını ve medresede ders ver- mesini istemesiyle bu şehre yerleşerek astronomi ve matematik alanında eserler vermiştir. B) Timur Devleti’nin hükümdarı, Timur’un torunudur. Si- yasetten çok bilime ilgi duymuş ve bu doğrultuda Semerkant’ta bir medrese ve bir gözlemevi yaptırmış- tır. Dönemin en gelişmiş ve büyük aletleri bulunan göz- lemevinde Güneş, Ay ve gezegenlerin konumları, yıl uzunluğunun tespiti gibi çalışmalar yapmıştır. C) Osmanlı donanmasında çeşitli vazifeler yapmış, deniz savaşlarına katılarak komutanlığa kadar yükselmiştir. 1513’te çizdiği dünya haritası parçası İspanya, Portekiz ve Batı Afrika kıyıları ile Amerika kıtasının doğu kıyı- larını göstermektedir. Günümüzde Amerika kıtasının en eski haritalarından biri olarak kabul edilmektedir. Bu haritanın Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarını gösteren kısmı kaybolmuştur. D) Felsefe alanındaki çalışmalarıyla “birinci öğretmen” kabul edilen İlk Çağ filozofu Aristo’dan sonra “ikinci öğret- men” olarak tanınmıştır. Ses dalgalarıyla ilgili deneyler yapmış ve müzik aletlerinin yapımı için kurallar belirle- miştir. 40 7. SINIF Sosyal B lg ler

BİLİM, TEKNOLOJİ VE TOPLUM 20 TEST 3 ve 4. soruları aşağıdaki bilgilerden yararlarak cevaplayınız. Biruni (973-1051), bilimsel araştırmalara çok küçük yaşlarda başlamıştır. Birbirinden farklı alan- larda çalışmalar yaparak yüzden fazla eser kaleme almıştır. Gazneli Mahmut’un “sarayımın en değerli hazinesi” dediği Biruni; Türkçe, Arapça, Farsça, Yunanca, İbranice bilmekteydi. Yaptığı çalışmalar sonucu dünyanın döndüğü ve yer çekimi olduğu fikrini ortaya atmış, dünyanın çevresini hesaplamıştır. Batlamyus’un dünyanın çapı ile ilgili ölçümünün yanlış olduğunu söyleyip dünyanın yarıçapını bulmuştur. Bu matematiksel ölçüme Avrupa’da “Biruni Kuralı” adı verilmiştir. İslam ülkelerinin bir haritasını da yapan Biruni madenlerle ilgili çalışmaları sonucunda birçok madenin özgül ağırlığını hesaplamıştır. Biruni 1973’te doğumunun 1000. yıldönümü nedeniyle UNESCO öncülüğünde bütün dünyada anılmıştır. İbni Sina (980-1037), birçok alanda 200’den fazla eser vermiştir. Avrupa’da “Avicenna” adıyla tanınan İbni Sina en önemli çalışmalarını tıp alanında gerçekleştirmiştir. “El Kanun Fit Tıb” adlı kitabı, 12. yüzyılda Latinceye tercüme edilmiş, 17. yüzyıla kadar Avrupa’da tıp eğiti- minde kullanılmıştır. İbni Sina’ya göre tıp, insan vücudunun sağlık ve hastalığıyla uğraşır. Tıp; sağlığın devamı, hastalığın ise iyileşmesi için uygun metotlar kullanmayla ilgilenen bir bilimdir. İbni Sina tıp alanına önemli yenilikler getirmiş, ilk defa sonda aletini kullanmış ve damar içi şırıngasını yapmıştır. İbni Sina “Şifa” adlı eserinde de felsefe, matematik, fizik gibi bilimler hakkında bilgi vermiştir. 3. Türk-İslam bilim insanlarından Biruni ve İbni Zeka Küpü Yayınları 4. Gazneli Mahmut’un Biruni için “Sarayımın en Sina ile ilgili verilenlere bakılarak, değerli hazinesidir.” sözlerini söylemesi aşağıda- kilerden hangisinin göstergesidir? I. Çalışmalarının çok yönlü olmasıyla tanınmışlar- dır. A) Türk-İslam devletlerinin ekonomik açıdan geliş- miş durumda olduğunun II. Birden fazla bilim dalıyla ilgilenmişlerdir. III. Çalışmalarıyla yalnızca kendi toplumları üzerin- B) Bilimin ve bilim insanlarının Türk-İslam hüküm- darları tarafından desteklendiğinin de etkili olmuşlardır. C) Orta Çağ’da Türk-İslam biliminin Avrupa bilimin- yargılarından hangilerine ulaşılabilir? den daha önde olduğunun A) Yalnız I B) Yalnız II D) Türk-İslam hükümdarlarının bilimsel alanda C) I ve II D) I ve III önemli çalışmalara imza attığının 5. Türk-İslam bilgini İbn-i Sina adına dünyanın değişik ül- 41 kelerinde farklı zamanlarda çeşitli hatıra pulları bastırıl- mıştır. Yanda, bu pullara ait görseller verilmiştir. Verilen bilgi ve görsellere bakılarak İbn-i Sina ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Yaşadığı dönemin en önemli bilim insanı olduğuna B) Çalışmalarını yaparken Avrupalı bilim insanlarından etkilendiğine C) Uluslararası alanda saygınlık kazanmış bir bilim insanı olduğuna D) Çalışmalarını yalnızca tıp alanında sürdürdüğüne 7. SINIF Sosyal B lg ler

TEST 21 BİLİM, TEKNOLOJİ VE TOPLUM HER YENİLİK GELECEĞİMİZE BİR KATKIDIR 1991 1 ve 2. soruları aşağıdaki metinden yararlarak cevaplayınız. “Hiçbir araştırmaya dayanmayan boş ön yargılar ve tüm engelleme çabaları Galilei’nin düşüncelerinin, çalışma- larının insanları etkilemesini engelleyemedi. Eğer bugün çeşitli formülleri kullanarak doğayı değiştirebiliyorsak uçakları, roketleri, radyoyu ve bütün diğer teknik buluşları rahatça geliştirip yayabiliyorsak bunu, Galilei gibi gözü pek bilim insanlarının o tehlikeli dönemde, doğadaki yasaları bulmak için harcadıkları çabalara borçluyuz.” Ernst H. Gombrich, Genç Okurlar İçin Kısa Bir Dünya Tarihi 1. Verilen metinde “o tehlikeli dönem” ifadesiyle aşağıdakilerden hangisi anlatılmak istenmiştir? A) Aydınlanma Çağı B) Yakın Çağ C) Skolastik Dönem D) Rönesans Dönemi 2. Metinden hareketle Galilei’nin çalışmalarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Engellere karşı yılmadan çalışmıştır. B) Önemli buluşlara imza atmıştır. C) Bilimsel ön yargılara karşı çıkmıştır. D) Çalışmaları halk tarafından desteklenmiştir. 3. İtalyanlar uzak bir geçmişte kendi topraklarının Roma’nın önderliğinde, uygar dünyanın merkezi olduğunu; Roma’nın güç ve ününün ise Alman kabileleri ve Gotların, Vandalların ülkeyi işgal edip Roma İmparatorlu- ğunu parçalamasından sonra sona erdiğini biliyorlardı. Diriliş fikri İtalyanların kafasındaki Büyük Roma’nın yeniden doğuşu düşüncesiyle yakından ilgiliydi. Ve bu dönemden başlayarak Batı tarihi yeniden tanımlan- mış, canlanmaya, güçlenmeye bağlı olarak geride bırakılan çağ, bir ara dönem, Orta Çağ olarak tanım- lanmıştı. İngiliz tarihçi Ernst Hans Gombrich’in ifadesiyle İtalyanlar, “geriye baktıklarında gurur duydukları klasik çağ ile yeni tekrar doğuş çağı ortasındaki dönemin, sadece üzücü bir ara veriş, bir “Orta Dönem” olduğunu umuyorlardı. Böylece yeniden doğuş ya da Rönesans, ortalarındaki dönemin adı da Orta Çağ olarak belirlendi. Bu metinde altı çizili ifadeye göre İtalyanların aşağıdakilerden hangisini amaçladıkları söylenebilir? A) Gelişen sanayisi için sömürge alanları aramak B) Roma’yı Hristiyanlığın merkezi hâline getirmek C) Antik Çağ’daki kültürel seviyeye ulaşmak D) Ekonomik açıdan gelişmeyi sağlamak 42 7. SINIF Sosyal B lg ler

BİLİM, TEKNOLOJİ VE TOPLUM 21 TEST 4 ve 5. soruları aşağıdaki tabloya göre cevaplayınız. Avrupa’daki Gelişmeler Gelişmelerin Etkisi Gezegenlerin de çekim kuvveti sonucunda Güneş’in çev- resinde belirli bir yörüngede hareket ettiği anlaşıldı. New- ton, bu gözlemlerini kendi geliştirdiği yansıtmalı teleskop- 1 Kütle Çekim K la gerçekleştirdi. Böylece uzay araştırmalarının öncüle- Kanunu’nun bulunması rinden oldu. Onun öncülüğünü yaptığı bu çalışmalar saye- sinde bilim insanları 20. yüzyılda uzaya uydu ve insan gön- dermeyi başardı. Bu uydular sayesinde hava olaylarını göz- lemleme ve iletişim kolaylaştı. 2 Buhar makinesinin Siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik alanlarda gelişmeler icadı L yaşanmasını sağladı. İncil çevirilerinin basılması ile ger- çekler ortaya çıktı, kökleşmiş yanlışlar yıkıldı. Dünyanın Üretimde insan gücünün yerini makineler almaya başladı 3 yuvarlak olduğunun M ve üretim hızlandı. Sanayileşen devletlerin ham madde ve bilimsel olarak ispatı pazar ihtiyacı arttı. Bu durum devletler arasında sömürge- cilik yarışını hızlandırdı. Kilise eski gücünü iyice yitirdi. Bilimsel çalışmaların önün- 4 Matbaanın icadı N deki engeller kalktı. Yeni çalışmalar yapacak kişiler cesa- ret buldu. Merak duygusu ile hareket eden araştırmacı in- sanlar birçok keşif yaptı. 4. Avrupa’da meydana gelen bu gelişmelerin ortaya çıkardığı etkilerle doğru eşleştirilmiş hâli aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? 1234 A) K L M N B) K M N L C) L KMN D) M N L K 5. Bu tabloda sözü edilen gelişmelerin aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenemez? A) Bilimsel çalışmaların hız kazanmasına B) Devletler arası rekabetin artmasına C) Uzayla ilgili çalışmaların yeni bir boyut kazanmasına D) Katolik Kilisesinin halk üzerindeki otoritesinin artmasına 7. SINIF 43 Sosyal B lg ler

TEST 22 BİLİM, TEKNOLOJİ VE TOPLUM ÖZGÜR DÜŞÜNCENİN BİLİME KATKISI 1992 1. Madde - 25 Düşünce ve Kanaat Hürriyeti Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir. Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce ve kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz. Madde - 26 İfade Hürriyeti Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hürriyetine sahiptir. Bu hürriyet, resmî makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir alma ya da verme serbestliğini de kapsar. Bu fıkra hükmü, radyo, televizyon, sinema veya benzeri yollarla yapılan yayımla- rın izin sistemine bağlanmasına engel değildir. Madde - 27 Bilim ve Sanat Hürriyeti Herkes, bilim ve sanatı serbestçe öğrenme ve öğretme, açıklama, yayma ve bu alanlarda her türlü araştırma hakkına sahiptir. Anayasamızın verilen maddelerine bakılarak, I. Bilim ve sanat faaliyetlerinin özgürce yapılabilmesi devlet güvencesi altına alınmıştır. II. Devlet, düşünce ve ifade özgürlüğünü sağlamak için çalışmalarda bulunmuştur. III. İnsanların ifade özgürlüğüne sahip olması her fikrin toplumda kabul görmesine yol açmıştır. IV. İnsanların fikirlerini farklı yollarla ifade edebilmelerinin önü açılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve IV D) I, II, III ve IV 2. Skolast k düşünceye göre: Poz t f düşünceye göre: • Dünya evrenin merkezindedir. • Dünya evrenin bir parçasıdır. Evreni tanımak için araştırmak gerekir. • Kilise, evrenle ilgili bütün bilgilere sahiptir. Her şey bilinmektedir. Yeni şeyler bulmak imkânsızdır. Ki- • Gelişime ayak uydurabilmek için bilimsel araştır- lisenin dediği her şey doğrudur. malara ihtiyaç vardır. • Deney ve gözleme gerek yoktur. • Bilgilerin doğruluğu ancak deney ve gözlem ile ispat edilebilir. • Skolastik düşünce, özgür düşünceyi yasaklaya- rak bilimsel gelişmelerin önüne kapatmıştır. • Pozitif düşünce, insanların serbestçe düşünmesine ve bilimsel çalışmalar yapmasına imkân tanımıştır. Verilen bilgilere bakılarak, I. Skolastik düşüncenin etkili olduğu yerlerde yeni buluşların ortaya çıkması çok zordur. II. Pozitif düşünce gelişmeye ve yeniliklere açıktır. III. Skolastik düşüncenin Rönesans sonucunda zayıflamasıyla pozitif düşünce önem kazanmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III 44 7. SINIF Sosyal B lg ler

BİLİM, TEKNOLOJİ VE TOPLUM 22 TEST 3 ve 4. soruları aşağıdaki bilgilerden yararlarak cevaplayınız. İtalyan rahip, filozof ve gök bilimci Bruno, Kopernik’in evrende dünyadan başka gezegenlerin de olduğu fikrine inanmış ve aynı görüşte olan Galilei ile tanışmıştı. Bu görüşleri yüzünden ce- zalandırıldı. Sürekli yaşadığı yeri değiştirmek zorunda kaldı. Fikirlerini bir soylu ile tartışınca Engizisyon Mahkemesine teslim edildi. Yaşadığı baskı ve korkuları mahkemeye çıkarken söylediği “Ne gördüğüm hakikati gizlemekten hoşlanırım, ne de bunu açıkça ifade etmekten korkarım. Aydınlık ve karanlık arasındaki, bilim ve cehalet arasındaki savaşa her zaman katıldım. Bundan dolayı her yerde zorlukla karşılaş- tım…” sözleri ile açıkça ifade etti. Gördüğü işkencelere rağmen görüşlerinden vazgeçmedi ve mahkûm edildi. Onun bu fikirleri, daha sonra yaşanan ve yeniden doğuş anlamına gelen Rönesans felsefesini biçimlendirdi. Galilei, kendi yaptığı teleskop ile dünyanın ve yıldızların hareketlerini gözlemledi. O zamana ka- dar Güneş ve yıldızların Dünya’nın etrafında döndüğü sanılıyordu. Galilei’nin yaptığı araştır- mayla, gezegenler ve Dünya’nın hem kendi etrafında, hem de Güneş’in etrafında döndü- ğü ortaya çıkmıştı. Galilei bu keşfini açıklayınca kilisenin isteği ile tutuklandı. Kitapları ve araştırmaları yasaklandı. Fikirlerinde ısrar ettiği takdirde ölüm cezası alacağı söylendi. Bu- nun üzerine inanmadığı hâlde kilisenin görüşlerini kabul etmek zorunda kaldı. Mahkeme çıkışında söylediği “Ben ne dersem diyeyim, o dönmeye devam ediyor.” sözleri uzun süre bilim çevresinin dilinden düşmemiştir. 3. Hem Bruno’nun hem de Galilei’nin Engizisyon Mahkemesinde yargılanması dönemin şartları ile ilgili, I. Din-bilim çatışması yaşanmaktadır. II. Kilisenin bilim dünyası üzerinde hâkimiyet kurma isteği vardır. III. Dünyanın şekliyle ilgili çalışmalar devlet adamları tarafından teşvik edilmiştir. hangilerini kanıtlar niteliktedir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 4. Galilei’nin mahkeme çıkışında söylediği “Ben ne dersem diyeyim, o dönmeye devam ediyor.” sözleri aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? A) Bilimsel gerçeklerden vazgeçmek zorunda kaldığının B) Bilimsel doğruları savunmaktan vazgeçmeyeceğinin C) Bilime karşı gelen düşüncelerinin olduğunun D) Bilimsel doğruları kendince yorumladığının 7. SINIF 45 Sosyal B lg ler

30TEST ETKİN VATANDAŞLIK 1. ATATÜRK’TEN MİLLETİMİZE ARMAĞAN 2000 1 23 Nisan 1920 o TBMM açılmıştır. Atatürk 2 1 Kasım 1922 o Saltanat kaldırılmıştır. ve 3 9 Eylül 1923 o Halk Fırkası kurulmuştur. Demokrasi 4 29 Ekim 1923 o Cumhuriyet ilan edilmiştir. Atatürk Dönemi’nde demokratikleşme yolunda atılan bu adımlarla ilgili, I. 1 numaralı gelişmeyle millî egemenlik ilkesi benimsenmiş ve halk seçme seçilme hakkını kullanmıştır. II. 2 numaralı gelişmeyle Osmanlı Devleti resmen ortadan kalkmış ve halk yönetiminin önü açılmıştır. III. 3 numaralı gelişmeyle ülkede çok partili hayata geçilmiştir. IV. 4 numaralı gelişmeyle ülkemizin yönetim sistemi resmen belirlenmiştir. yargılarından hangileri söylenebilir? A) I ve III B) II ve IV C) I, II ve IV D) I, II, III ve IV 2. Cumhuriyetin ilanının ardından ülkede bir türlü çok partili siyasi hayata geçilememişti. Bu durumdan rahatsız olan Atatürk, yakın arkadaşı Fethi Okyar’dan yeni bir siyasi parti kurulması çalışmalarını başlatmasını istemiş ve ona şunları söylemişti: Memlekette muhalif bir fırka teşkil etmek lazımdır. Böyle bir fırka vücuda gelirse mecliste tartışma daha serbest olur. Mesela, siz böyle bir fırkanın başına geçerseniz bildiklerinizi serbestçe mecliste söylersiniz. Bu suretle uygulamada görülen birçok hataların önü alınmış olur. Buna göre Atatürk’ün çok partili siyasi hayata geçilmesini istemesinde, I. Devlet yönetiminde hataya düşülmesini önlemek II. Mecliste farklı görüşlerin serbestçe dile getirilmesi III. Ülkenin ekonomik olarak refaha kavuşturulması amaçlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III 7. SINIF 56 Sosyal B lg ler

ETKİN VATANDAŞLIK 30 TEST 3 ve 4. soruları aşağıdaki bilgilerden yararlanarak cevaplayınız. • Demokrasinin vazgeçilmezlerinden olan siyasi partiler Millî Mücadele’nin kazanılmasından sonra ortaya çık- maya başladı. Bunlar; Cumhuriyet Halk Fırkası, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ve Serbest Cumhuriyet Fırka- sıdır. • Mustafa Kemal, 1923’te gerçekleştirmek istediği inkılapları belli bir program dâhilinde yapabilmek için genel baş- kanlığını üstlendiği Halk Fırkasını kurdu. Bu parti daha sonra Cumhuriyet Halk Fırkası adını aldı. Cumhuriyet Halk Fırkası, 1950’de yapılan genel seçimlere kadar ülkeyi aralıksız yönetti. • 1924’te Cumhuriyet Halk Fırkasında yer alan bazı milletvekilleri fikir ayrılığına düşerek partiden ayrıldılar ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasını kurdular. Genel başkanlığını Kâzım Karabekir’in yaptığı parti kısa süre sonra ülke içinde çıkan bir ayaklanmayla ilişkili olduğu gerekçesiyle kapatıldı. • Mustafa Kemal, 1930 yılında çok partili demokratik hayata geçiş için arkadaşı Fethi (Okyar) Bey’den yeni bir parti kurmasını istedi. Böylece Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu. Ancak bu parti de inkılaplara karşı olanların partiye girdiği gerekçesi ile Fethi Bey tarafından kapatıldı. Atatürk’ün istediği çok partili demokratik hayat 1946’da başladı. 3. Verilen bilgilere bakılarak Atatürk Dönemi ile ilgili, I. Çok partili siyasi hayata geçiş denemelerinin yapıldığı II. Milletin henüz tam bir demokratik yaşam için hazır olmadığının görüldüğü III. Mecliste çok sesli bir ortama sıcak bakılmadığı yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 4. Türkiye’de çok partili siyasi hayat ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Atatürk Dönemi’nde çok partili siyasi hayata geçilememiştir. B) Cumhuriyetin ilk yıllarında çok partili hayata geçiş denemeleri başarısızlıkla sonuçlanmıştır. C) Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Fırkasıdır. D) Atatürk, çok partili hayata geçişi desteklemiş ve bu konuda girişimde bulunmuştur. 5. Atatürk’ün 1930 yılında Fethi Okyar’a yazdığı mektup: “Büyük Millet Meclisinde ve millet önünde millet işlerinin serbest tartışılması ve iyi niyet sahibi kişilerin ve fır- kaların düşüncelerini ortaya koyarak milletin yüksek menfaatlerini aramaları benim gençliğimden beri taraftar olduğum bir sistemdir. Memnuniyetle tekrar görüyorum ki laiklik esasında beraberiz. Büyük mecliste aynı temele dayanan yeni bir fırkanın faaliyete geçerek millet işlerini serbest münakaşa etmesini cumhuriyet esaslarından sayarım. Bu itibarla görüşlerinizi takip için siyasi mücadeleye girmenizi şüphesiz iyi karşıladım.” Atatürk’ün bu görüşlerine bakılarak aşağıdaki anlayışlardan hangisini savunduğu söylenemez? A) Çok seslilik B) Akılcılık ve bilimsellik C) Ulusal egemenlik D) Kişi hâkimiyeti 7. SINIF 57 Sosyal B lg ler