4. K, L, M ve N ile ifade edilen elementlere ait şu bilgiler veriliyor: • K ve L elementleri benzer kimyasal özelliklere sahiptir. • M ve N elementlerinin son yörüngesindeki elektron sayısı aynıdır. • L ve N elementlerinin katman sayısı aynıdır. • Atom numarası en büyük olan K, en küçük olan M elementidir. Buna göre K, L, M ve N elementlerinin periyodik tablodaki birbirlerine göre konumu hangi seçenekteki gibi olabilir? A) N L M B) K C) M N L D) M K LN K LN M K 5. Bir göl ekosistemindeki leylek, kurbağa ve sazlık bitkisini inceleyen 50 yıl önce Günümüz bilim insanları, ekosistemin 50 yıl öncesine göre değişen özelliklerini şu şekilde sıralar: İlkbahar başlangıcı 21 Mart 8 Mart Göl su seviyesi • Leyleklerin ortalama 2 hafta önce kuluçkaya yattığı Leylek sayısı 8 metre 5 metre • Kurbağaların 1 ay önce çiftleşmeye başladığı Kurbağa sayısı • Sazlık bitkilerinin ise 2 hafta öncesinden çiçeklendiği görülmüştür. Sazlık alan 280 150 Bilim insanları, ekosistemdeki bu değişimlerin temel nedeni ola- Yaklaşık 8000 Yaklaşık 2000 rak aşağıdakilerden hangisini belirtmiş olabilir? 100 dönüm 60 dönüm A) Canlıların yeterli besin bulamamaları B) Sazlık bitkisinin azalması C) Sera etkisinden dolayı iklimin 50 yıl öncesine göre değişiklik göstermesi D) Göl suyunun ve kaynaklarının tarımda bilinçsizce kullanılarak azalması 6. Temmuz Kasım Nisan Ocak Yağış miktarı PSÇPCCP PSÇPCCP PSÇPCCP PSÇPCCP Aylar 12345 1 12345 12345 Temmuz 6 7 8 9 10 11 12 2345678 6 7 8 9 10 11 12 6 7 8 9 10 11 12 Kasım 13 14 15 16 17 18 19 9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 13 14 15 16 17 18 19 Nisan 20 21 22 23 24 25 26 16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 20 21 22 23 24 25 26 Ocak 27 28 29 30 31 23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 27 28 29 30 31 30 Mert, bir yılda her mevsimden birer ay seçerek yaşadığı bölgedeki yağmurlu günleri takvimde yukarıdaki gibi işaretlemiştir. Mert bu aylardaki düşen toplam yağış miktarını meteorolojiden aldığı verilerden yararlanarak yukarıdaki grafiğe kaydetmiştir. Takvimdeki ve grafikteki bilgilere göre Mert’in yaşadığı bölgedeki yağış rejimiyle ilgili aşağıdakilerden hangisi kesin olarak belirlenebilir? A) Yıl içerisinde en fazla yağışın nisan ayında gerçekleştiği B) Ocak ayında gerçekleşen yağış şekli C) Ocak ayında kasım ve nisan ayına göre m2 ye düşen yağış miktarının daha az olduğu D) Nisan ve ocak aylarına ait her bir gündeki ortalama yağışlar 2
7. Nilay yükü bilinmeyen iletken K ve L cisimlerini Şekil - I’de görüldüğü gibi birbirine dokunduruyor. Daha sonra cisimleri yalıt- kan ayaklarından tutarak birbirinden ayırıp K cismini nötr elektroskoba Şekil - II’deki gibi yaklaştırıyor. L cismini ise Şekil - III’te- ki gibi nötr elektroskoba dokunduruyor. KL K L Şekil - I Şekil - II Şekil - III K cismi nötr elektroskoba yaklaştırıldığında elektroskobun durumu Şekil - II’deki gibi olmaktadır. L cismi Şekil - III’teki nötr elektroskoba dokundurulduktan sonra elektroskobun yük durumu ile ilgili aşağıdaki ifade- lerden hangisi söylenebilir? A) L cismi ile elektroskop nötr hâlde kalır. B) Topuz ve yapraklar negatif yükle (–) yüklenir. C) Topuz negatif yükle (–) yüklenir, yapraklar ise pozitif yükle (+) yüklenir. D) L cismi ile elektroskop farklı yükle yüklenir. 8. Hâl değişimi için gerekli ısı miktarının bağlı olduğu faktörleri araştıran öğrenciler hâl değiştirme sıcaklığında bulunan A ve B katılarından belirli kütlede alıp maddeleri özdeş ısıtıcılarla ısıtarak gözlemliyor. I. grup II. grup 5 gram A maddesi 10 gram A maddesi 5 dk. Sıvı 10 dk. Sıvı Katı Katı 10 gram A maddesi Sıvı 10 gram B maddesi Katı 10 dk. 8 dk. Sıvı Katı Katı Öğrencilerin yaptıkları deneyler ve sonuçlarına göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) I. grup, maddenin hâl değişimi için gerekli ısının maddenin kütlesine bağlılığını araştırmıştır. B) I. grup, deney sonunda “Maddenin kütlesi arttıkça hâl değiştirmesi için gereken ısı miktarı artar.” çıkarımına ulaşabilir. C) II. grup, deney sonunda “Maddenin hâl değiştirmesi için verilmesi gereken ısı miktarı, maddenin cinsine bağlı değildir.” çı- karımına ulaşabilir. D) II. grup, maddenin hâl değişimi için gerekli ısının maddenin cinsine bağlılığını araştırmıştır. 3
9. Fen bilimleri dersinden proje ödevi alan bir öğrenci, de- odorantlarda ve klimalarda kullanılan CFC’ların (Klorof- lorokarbon) ozon tabakasına etkisini araştıracaktır. Araştırmaları sonucu ozondaki değişimle ilgili yandaki şekli hazırlayarak şu bilgileri verir: CFC’lar atmosfere karıştığında Güneş ışığında değişi- UV Güneş (CFC) me uğrayarak klor atomu ayrılır. Ayrılan klor atomu ozon ışınları molekülündeki bir oksijen atomunu kendine bağlar ve geriye kalan iki oksijen atomu da oksijen gazını oluştu- + (Ozon) rur. (Klor) Yukarıda verilenlere göre atmosferde gerçekleşen (Oksijen değişimlerle ilgili, molekülü) I. UV Güneş ışınları CFC’nun yapısında kimyasal değişime sebep olarak ozonun dönüşüm sürecini başlatır. II. CFC içeren spreylerin kullanımının artmasıyla ozon tabakasında oksijen gazı miktarı artar. III. Araç ve ev klimalarının bakımları düzenli olarak yapılırsa ozon tabakasından gelen UV ışınlarının artışı engellenebilir. çıkarımlarından hangileri doğru olur? A) I ve II B) II ve III C) I ve III D) I, II ve III 10. Hipotez - I: Katı maddelerin basıncının büyüklüğü, temas ettikleri yüze- 1. 2. 3. ye uyguladıkları kuvvet azaldıkça azalır. Ok yönünde Bir bölme daha Suyu boşaltıp 90° döndürdüm. su ilave ettim. aynı hacimde Hipotez - II: Katı maddelerin basıncının büyüklüğü kuvvet uyguladıkları zeytinyağı koydum. yüzeyin alanı azaldıkça artar. Arda yukarıdaki hipotezleri ispat etmek için verilen düzenekte üç uygu- lama yapmıştır. Arda’nın yaptığı uygulamalar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangi- si yanlıştır? A) 1. uygulama ile Hipotez - I’i ispat edebilir. B) 3. uygulamayı Hipotez - I’i ispat etmek için yapmıştır. C) 2. uygulama ile Hipotez - II’yi ispat edemez. D) 1. uygulamayı Hipotez - II’yi ispat etmek için yapmıştır. 11. Özge, Ecem ve Onur ağırlığı önemsiz tahterevallide aşağıdaki gibi oturduklarında tahterevalli yatay dengede kalmaktadır. Onur Özge Ecem Onur Şekil - 1 Şekil - 2 Şekil - 1 ve Şekil - 2’deki çocukların tahterevallideki konumlarına göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Çocukların ağırlıkları arasında Ecem > Özge > Onur ilişkisi vardır. B) Şekil - 1’de Onur ve Özge destek noktasına eşit mesafede otururlarsa tahterevallide Özge’nin oturduğu taraf kalkar. C) Onur ve Özge tahterevallinin bir tarafına, Ecem diğer tarafına desteğe eşit mesafede oturursa dengede kalabilirler. D) Şekil - 2’de Ecem ve Onur destek noktasına eşit mesafede otururlarsa tahterevallide Ecem’in oturduğu taraf kalkar. 4
12. Levent Öğretmen fen bilimleri dersinde öğrencilerine aşağıdaki deneyi yapmıştır. İki demir parçasını hassas terazide tartan öğ- retmen, kütlelerinin eşit olduğunu görmüştür. Daha sonra parçalardan birini içinde su bulunan kaba, diğerini ise parafin bulunan kaba bırakıp iki hafta bekletmiştir. 2 hafta Paslı demir Parlak demir 2 hafta Parlak demir sonra sonra Parlak demir 14 g Berrak su Bulanık su Berrak Berrak parafin sıvı parafin sıvı İki hafta sonra sudaki demir parçanın pasını temizleyip tarttığında kütlesinin 6 g, parafindeki demir parçanın kütlesinin ise 7 g geldiğini görmüştür. Deney sonrası öğrencilerinden aşağıdaki soruları yanıtlamasını istemiştir. 1- Hangi sıvıdaki demir parçası kimyasal değişim geçirmiştir? 2- Parafin içindeki demir parçası fiziksel değişim geçirmiş midir? 3- Su, demir parçasının kaç gramında kimyasal değişime neden olmuştur? Yapılan deneyin sonucuna göre öğrenciler yukarıdaki sorulardan hangilerine cevap verebilir? A) 1 ve 2 B) 2 ve 3 C) 1 ve 3 D) 1, 2 ve 3 13. Dünya’nın eksen eğikliği ve Güneş etrafındaki dolanma 14. Fen bilimleri öğretmeni bir miktar magnezyum metalini hareketi sebebiyle yıl içerisinde Güneş ışınlarının geliş açı- hassas terazide tartmış ve ölçümü kaydetmiştir. Magnez- sı değişmektedir. yum metalini kibritle tutuşturup sonra tekrar tartmıştır. Aşağıda yılın farklı günlerinde, tam öğle vaktinde Güneş Gri magnezyum ışınlarının 90° ile düştüğü bölgeler gösterilmiştir. metali Kibrit Güneş 2 Mg + O2 o 2 MgO ışını K Yengeç K Yengeç (katı) (gaz) (katı) Dönencesi Dönencesi Güneş Ekvator Ekvator (48 g) (80 g) ışını Oğlak Oğlak I Dönencesi II Dönencesi Parlak alev Güneş K Yengeç Pisagor Denemeleri Beyaz ışını Dönencesi toz III Ekvator Öğrencilerden bazıları, verilen bilgilere göre yukarıda ya- pılan deney hakkında şu yorumları yapmıştır: Oğlak Seda: Tepkimeden önceki ve sonraki katı madde kütlesi Dönencesi eşittir. Alper: Havada bulunan 32 gram oksijen, 48 gram mag- Buna göre I, II ve III ile gösterilen tarihlerde K bölge- nezyum ile tepkimeye girmiştir. sinde yaşanan mevsimler hangi seçenekteki gibi ola- Sarp: Tepkimeden sonra oluşan katı maddenin kimyasal bilir? özelliği, magnezyum ve oksijenden farklıdır. Buna göre hangi öğrencilerin açıklaması doğru değil- I II III dir? A) Yaz Kış İlkbahar A) Yalnız Seda B) Yalnız Alper C) Alper ve Sarp D) Seda, Alper ve Sarp B) Kış Yaz Sonbahar 5 C) Sonbahar İlkbahar Sonbahar D) Kış Yaz Kış
15. Yük miktarı 16. Elektriklenen maddelerin diğer maddelerle olan etkileşim- lerini araştıran Melih, şerit hâlinde akan suya aşağıdaki gi- M bi çeşitli malzemeleri yaklaştırıyor. LN I II K Cisimler İpek kumaşa sürtülmüş İpek kumaşa sürtülmüş anahtar cam vazo Yukarıdaki grafikte yalıtkan K, L, M ve N cisimlerinin sahip olduğu pozitif ve negatif yük miktarları verilmiştir. Bu cisim- III IV ler ve özdeş yaylar kullanılarak aşağıdaki düzenekler ku- ruluyor. Yayların uzunluk durumu şekildeki gibidir: I III Pisagor Denemeleri II NN N Düzeneklerde cisimlerden sadece N’nin yeri bilindiği- Yün kumaşa sürtülmüş Yün kumaşa sürtülmüş ne göre I, II ve III ile gösterilen cisimler hangileri ola- balon plastik cetvel bilir? I II III Buna göre Melih, suyun akışında hangi durumlardaki gibi bir değişim gözlemleyemez? A) L K M B) M L K A) Yalnız I B) Yalnız II C) K L M C) I ve III D) I ve IV D) K M L 17. Sıcaklık (°C) X Y Z 100 20 mL 40 mL 60 mL 90 80 su su su 70 60 50 40 30 20 10 0 1 2 3 Zaman (dk.) Üç özdeş dereceli kap içinde sırasıyla 20 mL, 40 mL ve 60 mL su bulunmaktadır. Kapları eşit süre özdeş ısıtıcılarla ısıtan bir araştırmacı termometrelerde okuduğu değerlere göre yukarıdaki grafiği çiziyor. Buna göre, araştırmacı aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşamaz? A) Sıcaklığı en fazla artan su, kütlesi en az olan X kabındaki sudur. B) Sıcaklığı en az artan su, kütlesi en çok olan Z kabındaki sudur. C) 2. dakika sonunda X ve Y kaplarındaki suların sıcaklık farkı 20 °C’tur. D) 3. dakika sonunda Y ve Z kaplarındaki suların sıcaklık farkı 40 °C’tur. 6
18. Asit yağmurlarının nedenleri ve etkilerini azaltma yollarını araştıran uzmanlar aşağıda özellikleri verilen A ve B şehirlerinde ya- ğan yağmurların 50 yıllık pH ortalamasını hesaplamıştır. A şehri B şehri Yüz ölçümü = 10.000 km2 Yüz ölçümü = 10.000 km2 Ormanlık alan oranı = %5 Ormanlık alan oranı = %95 Toplu taşıma kullanım oranı = %2 Toplu taşıma kullanım oranı = %98 Enerji üretim şekli = Kömür, petrol Enerji üretim şekli = Güneş ve rüzgâr enerjisi Sanayi tesisi sayısı = 300 Sanayi tesisi sayısı = 2 50 yıllık yağmur pH ortalaması = 4,5 50 yıllık yağmur pH ortalaması = 6,1 Yukarıdaki değerlere göre araştırmacılar aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşamaz? A) Yenilenebilir enerji kaynakları kullanmak asit yağmuru riskini azaltır. B) Ulaşımda hususi araç yerine toplu taşıma araçlarını kullanmak asit yağmurlarının azaltılmasında etkili olabilir. C) A şehrinde asit yağmuru riskini ortadan kaldırmak için uygulanacak en iyi yöntem, toplu taşıma araçlarının enerji ihtiyacını yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlamaktır. D) Asit yağmurlarını azaltmak için bir bölgedeki ormanlık alan oranı artırılabilir. 19. Kütleleri grafikteki gibi olan Efe, Kayra ve Ege şekildeki gibi tasarlanmış teleferik sistemine binecektir. Kütle (kg) L çubuğu Kişi K dişlisi Efe Kayra Ege 1. oturak 2. oturak Teleferikteki dişli L çubuğu, türdeş ve eşit bölmelidir. İsteğe bağlı olarak K dişlisi saat yönünde veya saat yönünün tersine doğ- ru kaydırılabilmektedir. Oturaklar eşit ağırlıkta ve sürtünmeler önemsiz olduğuna göre kişilerin oturma düzeni ve K dişlisinin dönme yönü, 1. oturak 2. oturak K dişlisinin hareket yönü I Efe Ege Saat yönünün tersine doğru II Kayra Ege III Ege Kayra Saat yönüne doğru Saat yönünün tersine doğru ifadelerinden hangileri gibi olursa teleferik bir noktada dengelenebilir? A) Yalnız I B) II ve III C) I ve III D) I, II ve III 7
20. Biyoteknolojik çalışmalar ile bir canlı sahip olmadığı bir özelliğe başka bir canlıdan gen aktarılarak sahip olabilir. Aşağıda iki farklı biyoteknolojik çalışma görülmektedir. 1. gen Çam ağacından alınan 1. gen yaprak dokusundaki bir Çam ağacı Yaprak DNA hücrenin DNA’sı izole Kâğıt hücresi edilerek DNA’dan 1 no- üretiminde lu gen alınmıştır. kullanılır. 2. gen Bir insanın pankreas 2. gen organındaki bir hüc- İnsan Pankreas DNA renin DNA’sı izole Sağlık hücresi edilmiş ve DNA’dan sektöründe 2 nolu gen alınmıştır. kullanılır. Alınan genler aynı tür bakterilere aktarılmış ve bu bakterilerden elde edilen maddeler kâğıt üretiminde ve sağlık sektöründe kullanılmıştır. Yapılan bu çalışma ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır? A) Çam ağacından alınan gen, bitkilerde kâğıt ham maddesi olan selüloz üretiminden sorumlu gen olabilir. B) Yukarıdaki biyoteknolojik çalışmalar ile kesilen ağaç sayısı azaltılabilir. C) Her iki bakteri de tamamen farklı genetik özellikler taşımaktadır. D) DNA’lar izole edilerek DNA’dan sadece istenen genin alınması sağlanmıştır. Öğrenci No CEVAPLAR Soru ABCD Soru 100749 ABCD 0 1 11 1 2 12 2 3 13 3 4 14 4 5 15 5 6 16 6 7 17 7 8 18 8 9 19 9 10 20 8
fen bİlİmlerİ 4. TAM İSABET DENEMESİ 2947 1. Türkiye haritasındaki numaralandırılmış bölgeleri inceleyen Betül 1 ve Cenk adlı iki araştırmacı aşağıdaki yorumları yapıyor: Betül: Uydu görüntülerine göre yarın 1 numaralı bölgede kuzey- 2 3 den gelecek alçak basınç etkisiyle sıcaklık artışı gözlemlenecek- Karadeniz iklimi tir. Cenk: Son 30 yıllık sıcaklık ortalaması 2 numaralı bölgede 20 °C, Karasal iklim Akdeniz iklimi 3 numaralı bölgede ise 17 °C olarak belirlenmiştir. Betül: 3 numaralı bölgede yarın meydana gelmesi beklenen sel olaylarına karşı dikkatli olunmalıdır. Cenk: 1 numaralı bölgedeki ağaç çeşitliliğinde daha çok çam ağacı türleri belirgindir. İki araştırmacının ifadelerine göre aşağıdaki değerlendirmelerden hangisi yanlıştır? A) Betül meteorolog, Cenk klimatolog olabilir. B) 1 numaralı bölgedeki ağaç türünde iklim etkili olmuştur. C) Betül’ün 3 numaralı bölge ile ilgili verdiği bilgi klimatoloji haberlerinde yer alır. D) Uzun dönemde elde edilen sıcaklık verilerine göre 3 numaralı bölge, 2 numaralı bölgeden daha soğuktur. 2. Aşağıdaki düzenekte gaz hâlde 50 g ve 20 g kütleye sahip iki farklı madde bulunmaktadır. Musluklar açılıp pistonlar itildiğinde bu iki madde tepkimeye girerek gaz hâlde başka bir maddeye dönüşmüştür. Tepkime ile ilgili aşağıdaki grafik çizilmiştir. Musluklar Kütle X açılıyor. Y 50 40 Z Zaman 30 20 Buna göre grafiği verilen kimyasal tepkime ile ilgili, I. X ve Y molekülleri bir araya gelerek Z bileşiğini oluşturmuşlardır. II. Düzenekte 20 g maddesi ile 20 g maddesi tepkimeye girmiştir. III. Tepkimede X maddesi modeli, Y maddesi modeli, Z maddesi modeli ile gösterilmiş olabilir. ifadelerinden hangileri yanlıştır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III 1
3. Özdeş raptiyelerden biri küre üzerinde Kuzey yarım küreye diğeri ise Güney yarım küreye yerleştiriliyor. Daha sonra küre aşağı- daki gibi eğimle tutulup farklı yerlerden el feneri yardımıyla ışık gönderilerek kendi etrafında sabit hızla döndürülüyor. Şekil-I Şekil-II Şekil-I ve Şekil-II’deki düzenekler hakkında yapılan, I. Şekil-I’de Kuzey yarım küredeki raptiyenin Güneş ışığı alma süresi, Güney yarım küredeki raptiyenin Güneş ışığı alma sü- resinden fazladır. II. Şekil-II’de Kuzey yarım kürede bulunan raptiyenin gölge boyu, Güney yarım kürede bulunan raptiyenin gölge boyundan kısa- dır. III. Yılın farklı günlerinde raptiyelerin gölge boyları sıfır olabilir. yorumlarından hangileri doğrudur? A) I ve II B) II ve III C) Yalnız III D) I, II ve III 4. Yandaki tabloda buharlaşma - yoğuşma ısıları verilen su ile alkolün farklı miktar- Maddeler Su Alkol larının farklı sayıdaki ısıtıcılarla hazırlanmış düzenekleri şu şekildedir: 2257 854,97 Buharlaşma - I II III IV Yoğuşma Isısı (j / g) 100 g 100 g 50 g 50 g su alkol su alkol Bu iki maddenin kaynama sıcaklıklarında hazırlanan yukarıdaki düzeneklerine göre, D) ▲ Kaplarda bulunan sıvıların tamamının buharlaşması için gerekli ısı miktarı en az olan düzenek IV ■ Kaplarda bulunan sıvıların tamamının buharlaşması için gerekli süre en fazla olan düzenek III hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) B) C) IV II III I III II 5. Yandaki besin ağının bulunduğu bir tarım arazisinin ilaçlanma- Yılan Baykuş sı sonucu, arazideki besin zincirini oluşturan K, L, M ve N can- lılarının vücutlarında biriken zehir miktarının dağılımı daire gra- Tavşan Serçe Kurbağa L fiğinde gösterilmiştir. 60° M Çekirge K 70° 120° Buna göre K, L, M ve N canlı türlerinin oluşturduğu besin Havuç Ot 110° zinciri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğru değildir? N A) Yılan ve baykuş besin zincirindeki M yerine yazılabilir. B) Besin zincirindeki K canlısı, besin ağındaki kurbağa olabilir. C) Bu canlıların oluşturacağı besin zinciri L → K → N → M şeklindedir. D) Hastalık nedeniyle N canlı sayısının azalması sonucu L ve M canlı sayısı azalırken K canlı sayısı artar. 2
6. Yandaki metal blok, bir motor yardımıyla içerisinde 2h yüksekliğinde Silindir Metal blok su bulunan kabın tabanına doğru sarkıtılmıştır. 2h Buna göre metal bloğun bulunduğu seviyeden, kabın tabanına ulaştığı ana kadarki sürede kap tabanındaki sıvı basıncı hangi seçenekteki gibi değişebilir? (Metal bloğun hareketi boyunca hızının sabit olduğu kabul edilecektir.) 2h Su A) Sıvı basıncı B) Sıvı basıncı C) Sıvı basıncı D) Sıvı basıncı Zaman Zaman Zaman Zaman 7. Çok hücreli canlılar büyüyüp gelişirken hücre sayıla- Yeni oluşturulan rı artar. Hücre sayısı artmasına rağmen kalıtsal bilgi- zincirler ler korunur. Bu olay DNA’nın kendini eşlemesiyle ger- çekleşir. Ana DNA DNA’nın kendini eşlemesi yandaki görselde ince- D) I ve III lendiğinde, I. Eşlenmeden önce karşılıklı nükleotidler arasında- ki bağlar birbirinden ayrılır. II. Eşlenme sonucu oluşan DNA’lardaki birer iplik, eski DNA’ya aittir. III. Eşlenme sonucu oluşan DNA’lardaki yeni ipliklerin nükleotid dizilişleri birbiriyle aynıdır. ifadelerinden hangileri söylenemez? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II 8. Fen bilimleri dersinde Ayşe Öğretmen bir ay süreyle bütün öğrencilerin ken- Murat Selim Eren Zeynep di evlerinde enerji tasarrufu için bazı önlemler almalarını ve bir ay sonunda alınan önlemlerin faturalara yansımalarını sınıfta paylaşmalarını istemiştir. Sı- Elektrik fatura : Tasarruftan önce nıfta bulunan dört öğrenci evlerinde bulunan çamaşır makinelerini ayda top- tutarı (TL) : Tasarruftan sonra lam 30 saat kullanmıştır. Bu dört öğrencinin kullandığı çamaşır makinelerinin enerji tasarruf performansları üzerinde sembollerle belirtilmiştir. 65 60 Bu öğrencilerin bir ay önceki ve bir ay sonraki fatura bilgileri yandaki grafik- 55 te verilmiştir. 50 Buna göre öğrencilerin yapmış olduğu tasarrufla ilgili, 40 I. Selim’in az tasarruf etmesinde makinesinin tasarruf performansı etkili Kişiler olamaz. Murat Eren Zeynep Selim II. Zeynep’in Selim’den fazla tasarruf etmesi, çamaşır makinesini daha kı- sa programda kullanması olabilir. III. Eren ve Murat’ın faturalarının farklı olması, makinelerin tasarruf perfor- manslarından kaynaklanmış olamaz. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 3
9. Cansu katı basıncı ile ilgili deney yaparak aşağıdaki hipotezleri ispatlayacaktır. 1. hipotez : Cismin ağırlığı arttıkça katılarda basınç artar. 2. hipotez : Katılarda temas yüzey alanı azaldıkça basınç artar. 3. hipotez : Düzgün şekilli katı bir cisim dikey doğrultuda kesildiğinde cismin basıncı değişmez. Cansu bu hipotezlerin doğruluğunu göstermek için dikdörtgen prizma şeklindeki kek üzerinde aşağıdaki işlemleri yapıyor. KK L L 1. durum 2. durum 1. durumu oluşturmak için kekin 2 ’ünü dikey kesip kürdan yerleştirilmiş K straforu üzerine, 1 ’ünü L straforu üzerine koyu- 3 3 yor. 2. durumu oluşturmak için K straforundaki kekin yarısını dikey keserek L straforundaki kekin üzerine koyuyor. Kürdanlı K ve L straforları özdeş olduğuna göre yapılan işlemler ve kürdanların batma derinliği ile ilgili aşağıdaki ifa- delerden hangisi yanlıştır? A) K straforundaki keklerin 1 ve 2. durumu 3. hipotezi ispatlar ve kürdanlar keklere eşit derinlikte batmıştır. B) Her iki durumda K straforundaki kürdanların keke batma miktarları farklıdır. C) K straforundaki 1. durum ile L straforundaki 2. durum 2. hipotezi ispatlar. D) L straforundaki 1. ve 2. durum 1. hipotezi ispatlar. 10. 1. deney 1 2 Sarı sıvı Mavi sıvı A B Saksı bitkisi Özdeş bitkilerden biri aydınlık, diğeri karan- lık ortamda bekletiliyor. Işık Çekirge yaşıyor. Çekirge ölüyor. 2. deney Balon A Hazne B Bira mayası 12 Yoğurt mayası ekleniyor. ekleniyor. Her iki kapta başlangıçta hava olmadığı için Şekerli hazne içinde gerilmiş balon başlangıçta düz, su Süt ancak bir süre sonra balonun belirtilen şekil- de esnemeye başladığı gözlemleniyor. Etil alkol fermantasyonunda karbondioksit açığa çıkarken laktik asit fermantasyonunda karbondioksit açığa çıkmadı- ğına göre yukarıdaki deneyler ile ilgili, I. 1. deneyde oksijen gazı mavi sıvıyı 1 yönünde, karbondioksit gazı sarı sıvıyı 2 yönünde ilerletebilir. II. 1. deneyde A bitkisinin ağırlığında artış olurken, B bitkisinin ağırlığında azalma olur. III. 2. deneyde balonun 2 yönünde esnemesinin nedeni karbondioksit gazıdır. yorumlarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III D) I, II ve III 4
11. BU KÖYDE İNSANLAR 6 PARMAKLI DOĞUYOR Afyonkarahisar’daki bir köyde halk arasında “Altı parmak” olarak bilinen rahatsızlık nedeniyle el ve ayak parmakları fazla ya da yapışık insanlar dikkati çekiyor. Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıbbi Genetik Ana Bilim Dalı’ndan yapılan açıklamada 2003 yılında köyde gerçekleştirilen çalışmalarda, hastalardan alınan kan örneklerinde “HOXD13” geninde bir bozukluğun belirlendiği bildirildi. Araştır- macılar hastalığın köydeki 200’ün üzerinde bireyde tespit edildiğini ifade etmiştir. Ayrıca bu rahatsızlığa sahip çoğu bireyin köy içi veya kan bağı olan aileler arasında evlilik yaptığı görüldü. Yukarıdaki haberde bu köyde yaşanan rahatsızlıkla ilgili aşağıdaki sorulardan hangisine evet yanıtı verilemez? A) Altı parmak hastalığının ortaya çıkmasındaki temel neden mutasyon mudur? B) Altı parmak hastalığına sahip bireyler genler yoluyla bu hastalığı yavru bireylere aktarır mı? C) Altı parmak hastalığının bu köyde sık görülmesinde akraba evlilikleri etkili olmuş mudur? D) HOXD13 genindeki bozukluk hasta bireyler doğduktan sonra mı gerçekleşmiştir? 12. Yanda eğik düzlemin kullanım alanlarından biri olan çok amaçlı egzersiz aleti ve- K Batuhan rilmiştir. L • Sürgülü oturak uygulanan kuvvete bağlı olarak 1 ya da 2 yönünde hareket 1 etmektedir. 2 • Metal çubuk isteğe bağlı olarak K ya da L noktalarına takılabilmektedir. Sürgülü • Metal çubuk iç içe geçebilmekte, isteğe bağlı olarak boyu değiştirilebilmek- oturak tedir. Metal çubuk Buna göre Batuhan’ın çalışması ile ilgili olarak, I. Metal çubuğun boyu sabit kalmak şartıyla, çubuk K noktasına kaydırıldığın- da Batuhan’ın sürgüyü aynı miktarda hareket ettirmesi için uyguladığı kuvvet artar. II. Çubuğun yüksekliği sabit kalmak şartıyla boyu uzatılıp Batuhan sürgüyü ay- nı miktarda hareket ettirdiğinde kuvvet kazancı artar. III. Sistemde bulunan makaralar uygulanan kuvvetin büyüklüğünü azaltmıştır. ifadelerinden hangileri söylenebilir? (Sürtünmeler önemsizdir.) A) I ve II B) Yalnız III C) II ve III D) I, II ve III 13. Günlük hayatta ulaşılabilecek malzemelerden biri olan kırmızı lahana suyu bir belirteçtir. Nötr ortamda mor renkli olan kırmızıLahana suyu lahana suyunun asidik ve bazik ortamlarda aldığı renkler ve pH değerleri yan- daki gibi tespit edilmiştir. İçerisinde lahana suyu bulunan kaplara X, Y ve Z sıvıları konulduğunda renk pH pH pH pH pH pH pH değişimleri aşağıdaki gibi olmuştur. 2 3 5 7 8 10 11 XY Z Kaplardaki renk değişimlerine göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Y sıvısı limon suyu olabilir. B) X ile Z sıvısı tepkimeye girdiğinde tuz ve su oluşur. C) X sıvısı cam yüzeyleri matlaştırır. D) Y sıvısı metal kaplarda saklanmamalıdır. 5
14. Temiz içme suyu üretmek için yapılan temel işlemler arasında havalandırma yöntemi de vardır. Aşağıda su arıtma sistemlerin- de kullanılan havalandırma yönteminin işleyişi görülmektedir. Hava Fırçalama işlemi türbülans yaratarak suyun ve havanın birbirine karışmasını sağlayıp fiziksel olarak suyun içerisindeki gazları te- mizler ve gazların havaya geçişini kolaylaştırır. Yandaki şekilde I. işlemde karbondioksit ve hidrojen sülfitin fırçalama sonucu çıkarı- Hava labileceği gösterilmiştir. Sudaki tada ve kokuya, nispeten uçucu gazlar ve organik bileşikler neden oluyorsa, fırçalama işlemi su- Arıtılacak su I. işlem II. işlem Filtre yun tadını ve kokusunu düzeltecektir. : Manganez : Demir : Manganez çökeltisi Arıtılmış Havalandırmada suyu arındıran bir diğer süreç oksidasyondur. Ok- su sidasyonda, hava su ile karıştırıldığında demir ve manganez gibi : Demir çökeltisi : Hidrojen sülfit : Karbondioksit maddeler suda havadan gelen oksijen tarafından oksitlenir. II. işlemde oksidasyondan sonra oluşan yeni maddeler suda asılı hâle gelir ve filtreleme ile sonraki arıtma sürecinde uzaklaştırılır. Yukarıdaki arıtma işleminde gerçekleşen olaylar incelendiğinde, 1. Demir ve manganez kimyasal değişime uğramıştır. 2. I. işlemde hidrojen sülfit ve karbondioksit kimyasal değişime uğrayarak uzaklaştırılmıştır. 3. II. işlemde demir çökeltisi ve manganez çökeltisi fiziksel yöntemle sudan uzaklaştırılmıştır. ifadelerinden hangileri doğru olur? A) Yalnız 1 B) 1 ve 2 C) 1 ve 3 D) 2 ve 3 15. Aşağıda elektrik yüklü cisimlerle ilgili 1, 2 ve 3 ile gösterilen düzenekler hazırlanarak etkinlikler yapılmıştır. 1. 2. 3. İpek kumaş Yün kumaþ Cam Nötr Ebonit Nötr 1. Önce ipek kumaşa sürtülen cam çubuk naylon iple asılan nötr alüminyum topa sol tarafından yaklaştırılıyor, sonra cam çu- buk uzaklaştırılmadan alüminyum top sağ tarafından iletken tel ile toprağa bağlanıyor ve toprak bağlantısı kesilip cam çu- buk uzaklaştırılıyor. 2. Yün kumaşa sürtülen ebonit çubuk naylon iple asılan nötr alüminyum topa dokunduruluyor. 3. Her iki düzenekteki alüminyum toplar naylon iplerle yan yana asılıyor. Buna göre 3 numaralı düzenekte alüminyum topların denge durumu hangi seçenekteki gibi olur? A) B) C) D) 6
16. Yanda bir azot döngüsü görseli verilmiştir. 2 1 6 N2 N2 N2 Buna göre verilen görsel dikkate alındığında N2 + 8H+ + 8e– o 2NH3 + H2 aşağıdakilerden hangisi söylenemez? AZOT DÖNGÜSÜ NO3– o NO2– o N2O o N2 3 4 A) 1 numaralı olay havadaki azotun yıldırım ola- 5 yı ile toprağa geçişini göstermektedir. NH3+ O2o NO2–+ 3H++ 2e– NO3 NO2 NH4+ NO2–+H2O o NO3–+2H++ 2e– B) Bitkiler azotu topraktan, otçullar ise bitkiler- den alır. C) 3, 5 ve 6 numaralı olaylarda azot bağlayıcı bakteriler rol almaktadır. D) 6 numaralı olaydaki bakteriler topraktaki faz- la azotun tekrar havaya aktarımını sağlar. 17. Fen bilimleri öğretmeni, öğrencisi Emel’den genotip oranının 1:2:1 şeklinde elde edildiği bireylerin oluşabileceği, Mert’ten tek fe- notipte bireylerin oluşabileceği çaprazlama örnekleri vermesini istiyor. Öğrenciler şu örnekleri veriyor: Emel: I. Homozigot uzun boylu bezelye Homozigot uzun boylu bezelye II. Heterozigot düz tohumlu bezelye Heterozigot düz tohumlu bezelye Mert: I. Homozigot sarı tohumlu bezelye Homozigot sarı tohumlu bezelye II. Homozigot mor çiçekli bezelye Homozigot beyaz çiçekli bezelye Buna göre öğretmenin öğrencilerin verdiği örnekler ile ilgili değerlendirmesi hangi seçenekteki gibi olmuştur? A) Emel’in II. örneğini Mert verebilirdi. Mert’in her iki örneği de doğrudur. B) Mert’in I. örneğini Emel verebilirdi. Emel’in her iki örneği de doğrudur. C) Emel’in I. örneğini Mert, Mert’in I. örneğini Emel vermeliydi. Diğer örnekler doğrudur. D) Emel’in I. örneğini Mert verebilirdi. Mert’in her iki örneği de doğrudur. 18. I. Uzaktan kumandalı oyuncak arabaların içinde arabanın hareket etmesini sağlayan elektrik motoru bulunur. Bu mo- torlar yapısındaki mıknatıs yardımıyla pilin sağladığı enerjiyi harekete dönüştürür. II. Bisikletlerde kullanılan dinamo, bisiklet tekerinin dönmesiyle elektrik üretmeye başlar. Tekerlek dönerken dinamo içeri- sindeki küçük mıknatıslar hareket eder. Bu şekilde üretilen elektrikle bisiklet farları yanmaya başlar. III. Barajlarda, suyun akışıyla dönmeye başlayan türbin pervaneleri, türbinin bağlı olduğu jeneratörler aracılığıyla elektrik üretmeye başlar. Jeneratörde metalden bir makara içinde bulunan mıknatıs, türbinin hareketiyle dönmeye başlar ve elekt- rik üretimi gerçekleşir. Üretilen elektrik sanayi tesislerinde ve şehirlerde kullanılır. Yukarıda elektrik enerjisinin üretimi ve kullanımıyla ilgili bazı örnekler verilmiştir. Verilen bu örnekler incelendiğinde aşağıdaki sonuçlardan hangisi çıkarılamaz? A) Verilen tüm örneklerdeki enerji dönüşümlerinde mıknatısların etkisinden faydalanılır. B) I ve II. örnekler elektrik enerjisinin hareket enerjisine, III. örnek hareket enerjisinin elektrik enerjisine dönüşümü ile ilgilidir. C) Barajlarda üretilen elektrik, suyun potansiyel enerjisinin hareket enerjisine dönüşümü ile sağlanır. D) Elektrik motorları elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüştüğü araçlardır. 7
19. Ceren Öğretmen atmosferdeki değişikliklerin etkisini öğrencilerine daha iyi anlatabilmek için aşağıdaki düzeneği hazırlamıştır. Güneş Şeffaf sızdırmaz kapak Hava Musluk Gece Gündüz Çekirge Katı Termometre gCaOz2ı sayısı tereyağı Çekirge 100 g Musluk 17 °C 26 °C 2 94 g tereyağı açılmadan Nemli çim Musluk 23 °C 30 °C 1 80 g açıldığında Yukarıdaki düzenekte anlatılmak istenen olayın gerçekleşmesine neden olan faktörler, sonuçları ve çözümlerinin tar- tışıldığı bir derste öğrencilerin aşağıdaki çıkarımlardan hangisini yapması beklenemez? A) Orman yangınları ve yeşil alanların azaltılması sera etkisinin şiddetini artıran faktörlerdir. B) Bu olay sonucu her geçen gün buzullar erimekte, okyanus sularının seviyesi yükselmekte, biyoçeşitlilik azalmaktadır. C) Sanayi tesislerinden, fabrika bacalarından ve taşıtlardan çıkan gazlar filtre edilerek zararsız hâle getirilmelidir. D) Sera gazlarının oluşturduğu asit yağmurları canlılara ve ekosisteme zarar verir. 20. Yel değirmenlerinde ana mile bağlı pervane ve çark dön- Ana mil düğünde hareket konik dişliye aktarılmakta ve konik diş- li, demir mile bağlı olan değirmen taşını döndürmektedir. Pervane Çark Konik Bu şekilde tahıl öğütülür. C) I ve III Değirmen dişli Demir Yapısında birçok basit makine bulunan yel değirme- taşı mil ni ve çalışma prensibi ile ilgili, I. Pervane ve çarkın dönüş yönü ve tur sayısı aynıdır. II. Çark ile konik dişlinin dönüş yönü aynı değildir. III. Çarkın yarıçapının konik dişliden fazla olması de- ğirmen taşının daha fazla tur dönmesini sağlar. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II D) I, II ve III Öğrenci No CEVAPLAR Soru Soru 100752 ABCD ABCD 0 1 11 1 2 12 2 3 13 3 4 14 4 5 15 5 6 16 6 7 17 7 8 18 8 9 19 9 10 20 8
Search
