16lı Branş Deneme Fen Bilimleri

fen bİlİmlerİ 1. KONU ANLATIMLI KAZANIM SIRALI DENEME 2932 1. Dünya’nın eksen eğikliği ve Güneş etrafındaki hareketi sonucu mevsim geçişlerinin yaşandığı tarihler oluşur. Bunlar, 21 Hazi- ran - 21 Aralık (gün dönümü) ve 21 Mart - 23 Eylül (gece-gündüz eşitliği) tarihleridir. 21 Haziran’da Kuzey yarım kürede yaz mevsimi başlarken, en uzun gündüz, en kısa gece yaşanır. Aynı tarihte Güney yarım kürede bu durumların tam tersi yaşanır. Aynı zamanda 21 Haziran tarihinde Dünya üzerindeki herhangi bir noktadan kuzeye doğru gidildikçe gündüz süresi uzar. Aşağıda Dünya üzerindeki iki şehrin 21 Haziran tarihindeki gece-gündüz süreleri gösterilmiştir. 21 Mart 2 21 Haziran 23 Eylül 21 Aralık K şehri Gece Gündüz L şehri 9 saat 15 saat 3 4 1 15 saat 9 saat Buna göre bu şehirler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Güneş ışınları 21 Haziran tarihinde, K şehrinin bulunduğu yarım küredeki Yengeç dönencesi üzerindeki noktalara öğle vak- ti dik açı ile düşer. B) Dünya 2 numaralı konumda iken her iki şehirde de gece gündüz süreleri aynıdır. C) 21 Haziran’da L şehrinden K şehrine doğru gidildikçe gündüz süreleri kısalır. D) 21 Aralık L şehrinde yaz, K şehrinde kış başlangıcıdır. 2. Dünya, Güneş etrafındaki yörüngesinde dolanırken dönme ekseninde 23° 27' lık bir eğimle hareket etmektedir. Dönme ekseni- nin eğikliği; mevsimlerin oluşması, gölge boylarının değişmesi ve birim yüzeye aktarılan ısı enerjisinde değişmeler yaşanması- na neden olmaktadır. Yukarıdaki bilgileri test etmek için aşağıdaki deney düzeneği hazırlanıyor ve belli bir süre sonra Ekvator’a eşit uzaklıktaki K ve L bölgelerindeki sıcaklık değerleri ile bu noktalardaki özdeş cisimlerin gölge boyları gözlemleniyor. Düzenek-1 K= 21 °C Düzenek-2 K= 13 °C 30 cm K Ekvator L= 21 °C 30 cm K L L= 29 °C L Ekvator Buna göre yapılan deney sonucunda aşağıdaki sorulardan hangisine cevap bulunamaz? A) Eksen eğikliği olmasaydı Ekvator’a eşit uzaklıklardaki noktalarda sıcaklık farkı olur muydu? B) Güneş ışınlarının gelme açısı birim yüzeye düşen ısı enerjisi miktarını nasıl etkiler? C) 21 Aralık’ta aynı cismin K noktasındaki gölge boyu, L noktasındakinden büyük müdür? D) K noktasının yağış miktarı, L noktasının yağış miktarından fazla mıdır? 1

3. Güneş ışınları, dik veya dike yakın açı ile düştüğü yarım küre yüzeyinde daha dar alanı aydınlatır ve yüzeyde daha fazla ısı enerjisi oluşturur. Eğik açıyla düştüğü yarım küre yüzeyinde daha geniş alanı aydınlatıp yüzeyde daha az ısı enerjisi oluşturur. 1. bölge 2. bölge El fenerleri ile aydınlatıldığında 1. bölgedeki termometrenin 35 °C’u, 2. bölgedeki termometrenin ise 17 °C’u gösterdiği gözlem- leniyor. Buna göre verilen düzenek Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketi ile ilişkilendirildiğinde aşağıdaki çıkarımlardan han- gisi doğrudur? A) 1. bölgede kış mevsimi 2. bölgede yaz mevsimi yaşanmaktadır. B) Aynı miktardaki Güneş ışınları 1. bölgeye daha fazla ısı enerjisi bırakır. C) Güneş’ten gelen ışınlar 1. bölgeye 2. bölgeye göre daha eğik açıyla gelmiştir. D) Güneş ışınları yıl boyunca 1. bölgeye daha dik açı ile gelir. 4. Isı alarak sıcaklığı artan havanın yoğunluğu azalır ve alçak basınç alanı oluşurken, ısı vererek sıcaklığı azalan havanın yoğun- luğu artar ve yüksek basınç alanı oluşur. Hava daima basıncın yüksek olduğu yerden, basıncın düşük olduğu yere doğru ha- reket eder. Alçak Basınç Alanı Yüksek Basınç Alanı Yukarıda alçak ve yüksek basınç alanlarına ait görseller verilmiştir. Verilen bilgi ve görsellere göre alçak ve yüksek basınç alanlarının karşılaştırılması yapılacaktır. Buna göre hangi seçenekteki karşılaştırmada yanlışlık yapılmıştır? Alçak basınç alanı Yüksek basınç alanı A) Yükseltici hava hareketi görülür. Alçaltıcı hava hareketi görülür. B) Yağış görülme ihtimali yoktur. Yağış görülme ihtimali yüksektir. C) Hava bulutludur. D) Çevresine göre sıcaktır. Hava açıktır. Çevresine göre soğuktur. 2

5. Hava sıcaklığı, hava basıncı, rüzgâr ve nemin yanı sıra yağışlar da hava olaylarını belirleyen unsurlardandır. Yeryüzündeki su kaynaklarından sıcaklığın etkisi ile buharlaşan su, su buharı yani gaz hâle geçer. Atmosferdeki nemi oluşturan su buharı, yo- ğunlaşarak yağmur, kar, dolu, çiy veya kırağı olarak tekrar yeryüzüne döner. Bu yağış türlerinin bazıları gökyüzüne yakın yer- lerde oluşurken bazıları da yeryüzüne yakın yerlerde oluşmaktadır. Aşağıdaki resimde K, L, M ve N bölgelerinin bulunduğu ko- numlar gösterilmiştir. Bölgelerin yükseltileri ve şubat ayındaki ortalama sıcaklıkları ile en sık görülen hava olayları tablodaki gibidir. Bölge K LMN Yükselti (m) 200 1000 4300 1200 Ortalama 20 10 -7 -2 L M sıcaklık (°C) K N En sık görülen hava olayı Deniz Verilenlere göre, I. Yükselti yağış türlerinin farklılaşmasında etkili olabilir. II. Kar yağışı ve kırağı 0 °C'un altındaki sıcaklıklarda gerçekleşmiştir. III. K ve N bölgelerinde meydana gelen yağış türleri yeryüzüne yakın bölgede oluşmuştur. ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız II  B) I ve III  C) II ve III  D) I, II ve III 6. 7. DNA, hücrenin yönetici molekülüdür. DNA’nın büyüklüğü ve taşıdığı özellikler canlıdan canlıya değişiklik gösterebi- Taksim Meydanı’nda saat 14.35 sıralarında kar tanelerini lir. Ancak yapısındaki temel kısımlar her DNA molekülün- andıran bir yağış görüldü. Yağış daha sonra yerini tama- de aynıdır. men yağmura bıraktı. Ardından Güneş açtı. Meteoroloji yet- kilileri sıcaklığın 22 °C civarında ölçüldüğü bir günde, kar Aşağıda DNA molekülüne ait bir parça modellenmiştir. yağışının mümkün olmadığını, ancak kar taneciklerini an- dıran bu tanelerin dolunun hızla eriyip yumuşamış hâli ola- 1. zincir 2. zincir bileceğini söyledi. FF İstanbul’da genel olarak iklim; yazları sıcak ve kurak, kışla- rı ise ılık ve yağışlıdır. Yani genel olarak Akdeniz ve Kara- E A BE deniz iklimleri arasında geçiş görülür. Klimatologların ver- 1 F diği bilgiye göre İstanbul 1994 senesine kadar kuraklık Pisagor Denemeleri çekmiştir. Fakat son 20 yılda bu durum değişmiştir. F Verilen iki habere göre aşağıdaki karşılaştırmalardan EC DE hangisi yapılamaz? FF A) Hava olaylarında değişkenlik fazla iken iklimde azdır. B) H ava olayları günün belirli saatlerinde yapılan gözlem- EB AE ler iken iklim uzun yılların ortalama veri sonuçlarıdır. DNA parçasında numara ve harfler ile ifade edilen ya- C) Hava olayları ile meteorologlar ilgilenirken iklim ile kli- pılarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? matologlar ilgilenir. A) 1 numaralı yapı DNA’nın yapı birimidir. D) K üresel iklim değişikliği raporlarında meteoroloji veri- B) Bir DNA’da nükleotid sayısı, E veya F sayısına eşittir. C) Nükleotidler isimlerini A, B, C ve D yapılarından alır. leri kullanılırken klimatoloji verileri kullanılmaz. D) A yapısı adeninse, B yapısı guanindir. 3

8. Yeni hücreler oluşmadan önce DNA kendini eşleyerek sayısını 2 katına çıkarır. DNA eşlenirken bazı hatalar görülebilir. Bir nük- leotidin karşısına yanlış nükleotid yerleşmesi ya da nükleotid yerleşmemesi gibi hatalar onarılabilir. Ancak DNA ipliğinin her iki tarafında nükleotid olmaması durumunda hata onarılmaz. 1. iplik 3. iplik P D A TD P P 1. iplik 2. iplik 1. iplik 2. iplik DC G D 1. DNA P TD P PP D P A D A TD DG CD P C GD P D G P P P P CD D P DC G D PP Eşlenme sonucu oluşan yeni DNA’lar DG CD 4. iplik 2. iplik P P Zincir ayrılır D A TD P P DT G D 2. DNA P P CD P Yukarıdaki görselde bir DNA eşlenmesinin küçük bir kısmı verilmiştir. Verilen bilgilere göre görseldeki DNA eşlenmesi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) DNA eşlenmesi sırasında fosfat ve şekerler arasındaki bağlar kırılır. B) Hatasız bir DNA eşlenmesinde 1. iplik ile 2. iplik, 3. iplik ile de 4. iplik aynı nükleotid dizilimine sahiptir. C) 1. DNA hatasız eşleşmiştir ve başlangıçtaki DNA’nın kopyasıdır. D) 2. DNA’daki hatalardan birisi onarılabilir, diğeri onarılamaz. 9. Aşağıda bir canlıya ait hücre içindeki kalıtım materyalleri verilmiştir. I IV III AG C C G T C G II Göz rengi Verilen şekle göre hücre içindeki numaralandırılmış yapılarla ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yanlıştır? A) I numaralı yapı hücrenin yönetim ve kontrol merkezidir. B) II numaralı yapı canlıların belirli kalıtsal özelliklerinin şifrelendiği kısımdır. C) K alıtsal yapılar arasında I > III > II > IV kapsama ilişkisi vardır. D) I numaralı yapının sayısı farklı canlılarda aynı ya da farklı olabilir. 4

10. Sahip olduğumuz kalıtsal özellikler birini annemizden, diğerini babamızdan aldığımız gen çifti ile kontrol edilir. Gen çifti yazılır- ken baskın olan gen büyük harfle, çekinik olan gen ise baskın genin küçük harfiyle yazılır. Kalıtsal bir özellik bakımından aşağı- da verilen üç durumdan birine sahip oluruz. • AA: Homozigot baskın • Aa: Heterozigot baskın • aa: Homozigot çekinik Baba II Anne Baba III Anne Baba I Anne Uzun boylu Uzun boylu Uzun boylu Uzun boylu Uzun boylu Kısa boylu Çocuk Çocuk Çocuk Kısa boylu Uzun boylu Uzun boylu İnsanlarda uzun boy geni kısa boy genine baskın olduğuna göre hangi ailelerde çocuğun genotipi heterozigot baskın olabilir? A) Yalnız I  B) Yalnız II  C) I ve III  D) II ve III 11. Canlıların sahip olduğu gen yapısına genotip, genotip ve çevresel etkenlere bağlı olarak ortaya çıkan özelliklere ise fenotip adı verilir. Bir araştırmacı saf döl uzun ve kısa boylu bezelyeleri çaprazlayarak tamamı uzun boylu bezelyeler elde ediyor. Daha sonra el- de ettiği bezelyelerden ikisini çaprazlayarak % 75 uzun, % 25 kısa boylu bezelyeler elde ediyor. Saf döl x x 2. Kuşak Saf döl 1. Kuşak Araştırmacı deneyden elde ettiği sonuçlara göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisini yaparsa doğru olur? A) Birinci kuşak bezelyelerin hiçbiri baskın fenotipte değildir. B) Birinci kuşak bezelyelerin boy uzunluğu genotipi, homozigot baskındır. C) İkinci kuşak uzun boylu bezelyelerde iki farklı genotip vardır. D) Kısa boylu olma özelliği, uzun boylu olma özelliğine baskındır. 12. Bezelyelerde mor çiçek geni, beyaz çiçek genine baskındır. Bir çiftçi % 75 oranında mor çiçekli bezelye elde etmek için, mor çiçekli bir bezelye ile beyaz çiçekli bir bezelyeyi çaprazlıyor ancak % 100 oranında mor çiçekli bezelye elde ediyor. Buna göre çiftçi, I. Elde ettiği mor çiçekli iki bezelyeyi çaprazlama II. Başlangıçta kullandığı mor çiçekli bezelye ile elde ettiği mor çiçekli bezelyelerden birini çaprazlama III. Başlangıçta kullandığı beyaz çiçekli bezelye ile elde ettiği mor çiçekli bezelyelerden birini çaprazlama çaprazlamalarından hangilerini yaparsa amacına ulaşabilir? A) Yalnız I  B) Yalnız III  C) I ve II  D) II ve III 5

13. Fen bilimleri öğretmeni bezelye bitkisinde sarı tohum geninin yeşil tohum genine baskın olduğunun bilgisini veriyor. Daha son- ra iki öğrencisinden bu karakter ile ilgili çaprazlama yaparak çaprazlamalarında oluşabilecek bezelyelerin fenotip ve genotip oranlarını grafik ile göstermelerini istiyor. İki öğrenci aşağıdaki çaprazlamaları yapıyor. 1. öğrenci: Melez sarı x Melez sarı 2. öğrenci: Melez sarı x Yeşil Buna göre aşağıdaki grafiklerden hangisi 1 ve 2. öğrencinin çaprazlamalarına ait grafiklerden biri değildir? A) Oran (%) B) Oran (%) C) Oran (%) D) Oran (%) 75 75 75 75 50 50 50 50 25 25 25 25 0 Fenotip 0 aa Genotip 0 Fenotip 0 aa Genotip Sarı Yeşil Aa Sarı Yeşil Aa 14. Aşağıda aile bireylerinin kromozom gösterimi ve saç şekli bakımından karakter özellikleri verilmiştir. Anne Baba 44 + XX 44 + XY Kıvırcık saçlı Kıvırcık saçlı Kız çocuk Erkek çocuk 44 + XX 44 + XY Düz saçlı Kıvırcık saçlı Bu ailenin verilen özelliklerine bakıldığında hangi seçenekteki çıkarım doğrudur? A) Kız çocuğun saç şekli geninde anne ve babadan gelen genler farklıdır. B) İnsanlarda cinsiyeti belirleyen eşey kromozomu babadan gelir. C) Babanın saç şekli bakımından genotipi homozigot baskındır. D) İnsanlarda düz saç aleli kıvırcık saç aleline baskındır. 15. Aralarında kan bağı olan kişiler arasında yapılan evliliklere ak- Nine Dede raba evliliği denir. Aa aa Yandaki soyağacında ailenin çekinik alellerle taşınan bir has- 1 AA aa Aa aa Aa talık bakımından genotipleri verilmiştir. AA 2 34 aa Aa Aa aa Bu soyağacına göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi ya- Aa Aa Aa pılamaz? AA AA aa Aa A) Akraba olmayan iki bireyin aynı hastalık genini taşıma ve hasta çocukları olma olasılığı yoktur. B) Akraba olan kişilerde genetik benzerlik fazla olduğu için ak- raba evliliği sonucu doğacak çocuklarda genetik hastalık görülme riski yüksektir. C) Genler sadece saç rengi, boy uzunluğu gibi özellikleri değil bazı hastalıkları da taşır. D) 3 ve 4 numaralı bireylerin çocuklarının hasta olma olasılığı 1 ve 2 numaralı bireylerin çocuklarının hasta olma olasılığından yüksektir. 6

16. Padaung kabilesi geleneklerine göre; kız çocuklarına küçük yaşlardan itibaren boyun halkaları takılmaya başlanır ve çocuk büyüdükçe halka eklenir. Halkaları taktıkça boyunda uzama gerçekleşir. Ömürleri boyun- ca halkalar ile yaşamalarına rağmen bu kadınların doğan bebeklerinin boyunları normal uzunlukta olmaktadır. Bu geleneğe karşı çıkan genç- lerden halkaları çıkaranların da boyunları zamanla normal uzunluğa dön- mektedir. Verilen metin modifikasyonların, I. Neden olan etken ortadan kalkınca canlı eski hâline geri döner. II. Kalıtsal değildir. III. Çevresel etkenler sonucu ortaya çıkar. özelliklerinden hangilerini ispat etmek için kullanılabilir? A) Yalnız I  B) Yalnız III  C) I ve II  D) I, II ve III 17. Çevresel etkenlerin bazıları sadece genlerin fenotip üzerine etkisini değiştirerek modifikasyona sebep olurken bazıları da ge- notip üzerinde değişiklik yaparak mutasyona sebep olmaktadır. Aşağıda sirke sineğinde görülen iki değişim verilmiştir. 1. nesil 2. nesil 1. nesil 2. nesil Çevresel faktör Çevresel faktör Çevresel faktör Çevresel faktör etki ediyor. kaldırılıyor. etki ediyor. kaldırılıyor. Düz kanat geni: Var Kıvrık kanatlı Düz kanatlı Kırmızı göz geni: Var Beyaz gözlü Beyaz gözlü Kıvrık kanat geni: Var Beyaz göz geni: Yok Buna göre verilen örneklerle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Sirke sineğine etki eden çevresel faktörden dolayı gözlerinde meydana gelen değişim mutasyondur. B) S irke sineğinin gözlerindeki değişim genlerin işleyişinde meydana gelen değişimden dolayıdır. C) Sirke sineğinin kanatlarında meydana gelen değişim kalıtsal olup sonraki nesillere aktarılır. D) Sirke sineğinin kanatlarındaki değişim genlerin yapısında meydana gelen değişimden dolayıdır. 18. Galapagos kara iguanaları öncelikli olarak otçuldur. Ancak bazı bireyleri böcekler ve kırkayakları da tüketerek etçil beslenebil- mektedir. Çiftleşme zamanı dişi iguana yuva yapmak için kumlu alana göç eder ve bir oyuk içerisine 2-25 adet arası yumurta bırakır. Karada yaşayan akrabalarından farklı olarak Galapagos deniz iguanası karada yiyecek bulamamaları durumunda denize yö- nelerek deniz bitkileri tüketmektedir. Suda rahatça yüzebilmelerini sağlayan düzleşmiş kuyruklara ve pençeli parmaklara sa- hiptirler. Buna göre verilen metindeki canlılar ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) K ara iguanalarının oyuk içerisine çok sayıda yumurta bırakmaları, üreme şansını artıran bir adaptasyondur. B) Aynı türe ait kara ve deniz iguanası varyasyon oluşturur. C) Karada yiyecek azalması durumunda kara iguanalarında etçil beslenemeyenler doğal seçilime yenik düşebilir. D) Deniz iguanasının düzleşmiş kuyruklara ve pençeli parmaklara sahip olması beslenme şansını artıran bir adaptasyon olup kalıtsal değildir. 7

19. Bitki, hayvan veya mikroorganizmaların tamamı ya da bir parçası kullanılarak yeni bir organizma elde etmek veya var olan bir organizmanın genetik yapısında arzu edilen yönde değişiklikler meydana getirmek amacı ile kullanılan yöntemlerin tamamına biyoteknoloji denir. Aşağıda bazı biyoteknolojik çalışmalara örnekler verilmiştir. • Soğuk suda yaşayan bir balık türünün soğuğa dayanıklılık geni çilek bitkisine eklenerek soğuk iklime sahip alanlarda çilek bitkisinin yetiştirilmesi • Ebola virüsüne karşı insanlara zayıflatılmış veya öldürülmüş mikroorganizma enjekte edilmesi • Kültür ortamında büyüyen embriyo hücrelerinden inek kopyalanması Buna göre verilen örnekler aşağıdaki biyoteknolojik yöntemler ile eşleştirildiğinde hangisi açıkta kalır? A) Gen tedavisi  B) Klonlama  C) Gen aktarımı  D) Aşılama 20. CRISPR adlı genetik terapi yönteminde hastanın kan hücrelerindeki DNA değiştirilerek mevcut bazı hastalıklar tedavi ediliyor. Aynı teknoloji ile babadan alınan sperm ve anneden alınan yumurtadaki DNA değiştirilerek oluşturulan embriyo anne rahmine yerleştiriliyor. Bu yöntemle tüm DNA’sı değiştirilmiş insanlar çok yakında hayatımıza girebilir. Süper bebeklere sahip olmak için bu teknolojiye başvuracak olan varlıklı aileler; mavi gözlü, sarışın, atletik bir bebek sipariş edebilecek. Buna göre gelecekte biyoteknoloji ve insanlığa etkisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Gelecekte üstün özelliklere sahip süper bir ırk oluşturulması insanlık açısından bir tehdit oluşturabilir. B) Genetik düzenleme yöntemiyle kan hücresi DNA’larından hastalıkların ayıklanmasıyla iyileşen bireyin çocuklarında aynı hastalık görülmez. C) Yumurta ve sperm hücrelerinin DNA’larında hastalıklı genlerin, sağlıklı genlerle değiştirilerek bazı kalıtsal hastalıkların önüne geçilmesi insanlık için yararlıdır. D) Gelecekte bu yöntemin bitki ve hayvanlarda kullanılmasıyla üstün özelliklere sahip yeni canlılar oluşturulabilir. Öğrenci No CEVAPLAR Soru Soru 100737 ABCD ABCD 0 1 11 1 2 12 2 3 13 3 4 14 4 5 15 5 6 16 6 7 17 7 8 18 8 9 19 9 10 20 8

fen bİlİmlerİ 3. KONU ANLATIMLI KAZANIM SIRALI DENEME 2934 1. Öz ısı, bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1 °C değiştirmek için gerekli olan ısı miktarıdır. Öz ısı, madde miktarına bağlı olma- yıp maddenin cinsine bağlıdır. Buna göre aşağıdaki durumlardan hangisinin sebebi öz ısı değildir? A) Güneş altında kalan bir arabanın metal kısımlarının sıcaklığının, cam kısmının sıcaklığından büyük olması B) Yemek pişirilen tencerenin tahta sapının, metal kapağından soğuk olması C) Özdeş ısıtıcılar ile ısıtılmaya başlanan bakır çaydanlık ve bakır cezvedeki sulardan, cezvedeki suyun daha kısa sürede ısınması D) Özdeş ısıtıcılar ile ısıtılmaya başlanan özdeş kaplardaki su ve zeytinyağından, zeytinyağının daha kısa sürede ısınması 2. Bir maddenin sıcaklığını değiştirmek için gerekli olan ısı; o maddenin kütlesine, öz ısısına (cinsine) bağlıdır. Bir araştırmacı sıcaklık değişiminin madde miktarına bağlılığını test etmek için başlangıç sıcaklıkları aynı olan aşağıdaki dü- zenekleri kuruyor ve belirtilen sürelerde ısıtıp son sıcaklıklarını karşılaştırıyor. Isı alışverişi sadece ısıtıcılar ve sıvılar arasında gerçekleşiyor. 30 ºC 30 ºC 100 g 100 g su etil alkol 5 dk. 10 dk. Araştırmacının bu şekli ile amacına ulaşmayacağı bilindiğine göre, araştırmacı aşağıdaki değişikliklerden hangisini yaparsa amacına ulaşabilir? A) Su bulunan kaba su yerine 50 gram etil alkol koyulup 10 dakika ısıtılmalı B) Su bulunan kap 10 dakika süre ile ısıtılıp diğer değişkenler aynı kalmalı C) Etil alkol bulunan kaptaki sıvı 50 gram yapılıp 5 dakika ısıtılmalı D) Etil alkolün başlangıç sıcaklığı farklı yapılıp diğer değişkenler aynı kalmalı 1

3. Erime sıcaklığında olan saf bir katı, içinde çözünmediği 70 °C sıcaklıkta bir sıvının içine atılıyor. Bir süre sonra katı madde ta- mamen eriyor ve maddeler arasında ısı alışverişi tamamlandığında maddelerin son sıcaklıkları 40 °C oluyor. Anlatılan olayda katı ve sıvı maddenin sıcaklık değişimini gösteren grafik hangi seçenekteki gibi olabilir? (Isı alışveri- şinin sadece katı ve sıvı maddeler arasında olduğu düşünülecektir.) A) Sıcaklık (°C) B) Sıcaklık (°C) 70 Sıvı 70 40 Sıvı 20 Katı Zaman 40 0 20 Katı 0 Zaman C) Sıcaklık (°C) D) Sıcaklık (°C) 70 Sıvı 70 Katı Sıvı 40 Zaman Zaman 40 20 Katı 0 20 0 4. Özdeş kaplarda bulunan eşit kütleli ve 30 °C sıcaklıktaki sıvıların içerisine aşağıdaki gibi -5 °C sıcaklıktaki özdeş buz parçala- rından atılıyor. -5 °C -5 °C 30 °C 30 °C I II Buna göre eşit süre sonunda kaplardaki sıvıların son sıcaklığı kaç °C olabilir? I II A) 26 26 B) 24 21 C) 22 26 D) 24 28 2

5. Aşağıda kimya sektöründe ilk üç sırada yer alan ürün gruplarına ait veriler bulunmaktadır. Kimya Sektörü İhracatımız (Bin ABD $) Ürün 2017 2018 2019 Mineral Yakıtlar / Yağlar 6.885.147 İnorganik Kimyasallar 3.963.178 4.017.612 1.822.636 584.064 Organik Kimyasallar 1.316.750 1.874.525 657.361 632.111 Kimya Sektörü İthalatımız (Bin ABD $) Ürün 2017 2018 2019 Mineral Yakıtlar / Yağlar 12.030.190 15.380.453 10.752.383 İnorganik Kimyasallar 1.443.288 1.553.759 1.307.262 5.387.761 5.973.219 5.437.634 Organik Kimyasallar Verilen tablolar incelendiğinde kimya sektörümüz ile ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yapılamaz? A) Kimya sektörü ithalat ve ihracatında en büyük payı mineral yakıt ve yağlar almaktadır. B) 2018 ve 2019 yıllarında inorganik kimyasalların ihracatı ithalatının önüne geçmiştir. C) Türkiye üç ürün grubunda da her yıl ithalat ve ihracat rakamlarını artırmıştır. D) 2018 - 2019 yılları arasında organik kimyasalların hem ihracat hem ithalatında düşüş yaşanmıştır. 6. Kimyagerlik, maddelerin kimyasal nitelikleri, molekül yapıları ve her cins kimyasal örneğin analizi konusunda çalışmalar yapan meslek dalıdır. Kimya mühendisleri ise kimyagerlerin çalışmalarını ekonomik ve büyük miktarlarda ürünlere dönüştürmek için gerekli üretim süreçlerini ve fabrikaları tasarlar. Buna göre aşağıdakilerden hangisi kimyager ve kimya mühendisinin çalışabileceği ortak sektörlerden biri değildir? A) İlaç  B) Deterjan  C) Kozmetik  D) Turizm 7. Makara, kenarı oluklu tekerlekten oluşan ve dönme hareketi yapan bir alettir. Sabit makaralar kuvvetten ve yoldan kazanç sağ- lamaz, sadece uygulanan kuvvetin yönünü değiştirerek iş yapmada kolaylık sağlar. Hareketli makaralar ise kuvvetin büyüklü- ğünü değiştirmek amacıyla kullanılır. Buna göre aşağıdaki makara sistemlerinden hangisinde her iki makara da sadece kuvvetin yönünü değiştirmek için kullanılmıştır? A) B) C) D) 3

8. Destek noktasının yüke ve onu kaldıran kuvvete göre konumu değiştiğinde kaldıracın türü değişir. Kuvvet Kuvvet Kuvvet Yük Yük Yük Destek Destek Destek 1. tip (Destek ortada) 2. tip (Yük ortada) 3. tip (Kuvvet ortada) Aşağıda bu kaldıraçlara günlük hayattan örnekler verilmiştir. El arabası Maşa Makas Ceviz kıracağı D) Ceviz kıracağı - 1. tip Buna göre aşağıdaki seçeneklerin hangisinde aletin kaldıraç tipi yanlış eşleştirilmiştir? A) El arabası - 2. tip B) Maşa - 3. tip C) Makas - 1. tip 9. İki öğrenci kurdukları basit makine düzeneği ile su dolu kova- 1 yı aşağı ve yukarı yönde hareket ettirmektedir. Kol Öğrencilerin kurdukları düzenek ile ilgili, 2 I. Kurdukları düzenek çıkrıktır. II. Kovayı ok yönünde yukarı yükseltmek için kolu 2 yönünde çevirmeleri gerekir. III. Düzenek sadece kuvvetin yönünü değiştirir, kuvvet kazan- cı sağlamaz. çıkarımlarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I, II ve III 10. Eğik düzlemde, • Yükseklik sabit kalıp uzunluk arttıkça, kuvvet kazancı artar. • Uzunluk sabit kalıp yükseklik arttıkça, kuvvet kazancı azalır. Özdeş araçlar aşağıdaki gibi üç farklı çekici ile taşınıyor. 5x 4x 5x 2h 3h 3h I III II D) Buna göre yukarıdaki çekicilerde özdeş arabalar çekiciye çıkarılırken, II I a. En fazla kuvvet kazancı olan çekici b. En fazla kuvvet uygulanan çekici hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) B) C) a III I II b I II III 4

11. Yanda plaka kesmek için tasarlanmış bir makine düzeneği görülmektedir. Çevirme kolu döndürüldüğünde vidada hareket eden kesici sayesinde plaka kesilmektedir. Çevirme kolu Verilen düzenek ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? Vida A) Çıkrık, vida, dişli ve eğik düzlemin olduğu bileşik makine sistemidir. Kesici B) Vida, eğik düzlemden oluşan bir basit makine olduğu için kuvvet kazancı sağlar. Plaka C) Hareketin yönünü değiştirmek için kullanılan dişlilerden küçük dişli, büyük dişlilerin tam tersi yönde döner. D) Çevirme kolu daha uzun tasarlanırsa aynı ölçüdeki plakayı kesmek için daha fazla kuvvet uygulanır. 12. Canlılar birbiriyle beslenirken besinlerle birlikte enerji de üreticilerden tüketicilere doğru aktarılır. Buna enerji akışı denir. Bes- lenme basamağında, bir üst beslenme basamağına enerjinin yaklaşık % 10’u aktarılır. Bu nedenle üst beslenme basamakla- rına doğru aktarılan enerji miktarı, her basamakta yaklaşık % 90 azalır. Besin zinciri yoluyla canlıların vücuduna giren çeşitli kimyasal maddeler canlıların vücudunda tamamen parçalanamaz ve dokularında birikir. Buna biyolojik birikim adı verilir. Aşağıda bir ekosistemde yaşayan canlılar arasındaki besin ilişkisi verilmiştir. Kutup ayısı Alg Fok Plankton Karides Küçük balık Verilen şekle göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır? A) Foktaki biyolojik birikim, planktondaki biyolojik birikimden azdır. B) Algden kutup ayısına doğru aktarılan enerji miktarı azalır. C) Plankton, küçük balığa göre enerji piramidinin alt basamağında yer alır. D) Alg, bu besin zincirinde kendi besinini kendisi üreten canlı grubudur. 13. Yanda verilen görsel bitkilerde fotosentez olayını anlatmaktadır. Yalnızca görseli inceleyen bir öğrenci fotosentez ile ilgili aşağıdaki çı- karımlardan hangisini yaparsa doğru olur? A) Bitki, fotosentez sonucu besin ve oksijen üretir. B) Bitkinin fotosentez yapan organı çiçektir. C) Bitkiler gece ve gündüz fotosentez yapar. D) Bitkinin fotosentez yapabilmesi için ortamda su ve CO2 olması yeterlidir. 5

14. Fotoelektrik tüp ışık enerjisini elektrik enerjisine çevirmektedir. Beyaz ışık bir prizmaya gönderildikten sonra farklı dalga boyla- rına ayrılan renkler klorofil çözeltisinden geçirildikten sonra fotoelektrik tüpe gönderiliyor ve oluşan elektrik enerjisi galvanomet- re ile ölçülüyor. Klorofil çözeltisinin üzerinden geçen ışığı emme oranına bağlı olarak fotoelektrik cihazında oluşan elektrik akı- mı değişmektedir. Aşağıda yeşil, kırmızı ve mor dalga boylarındaki renkler ile oluşturulan elektrik akım değerleri görülmektedir. Beyaz Klorofil Galvanometre ışık çözeltisi 10A Yeşil Fotoelektrik ışık cihazı 7A 5A Kırmızı Mor ışık ışık Buna göre bitkilerde fotosentez hızının ışığın dalga boyuna bağlılığını gösteren grafik hangi seçenekteki gibi olabilir? A) Fotosentez B) Fotosentez C) Fotosentez D) Fotosentez hızı hızı hızı hızı Kırmızı Işığın dalga Yeşil boyu Mor Mor Kırmızı Yeşil Mor Yeşil Kırmızı Yeşil Mor Kırmızı Işığın dalga Işığın dalga Işığın dalga boyu boyu boyu 15. Bir araştırmacı fotosenteze sıcaklığın etkisini incelemek için aşağıdaki düzeneği kuruyor. 30 °C Araştırmacı amacına ulaşabilmek için yukarıdaki düzeneğe ek olarak hangi seçenekteki düzeneği kurmalıdır? A) B) C) D) 15 °C 30 °C 30 °C 30 °C 16. Yandaki gibi iki teraryum düzeneği oluşturulmuştur. Aydınlık ortamdaki kelebek yaşamaya devam ederken karanlık ortamdaki kelebe- ğin bir süre sonra öldüğü gözlemlenmiştir. Buna göre bu iki teraryum düzeneğinde gerçekleşen olaylarla ilgili aşağıda- kilerden hangisi doğrudur? A) Aydınlık ortamda bitkiler gündüz solunum, gece fotosentez yapmıştır. Aydınlık ortam Karanlık ortam B) Aydınlık ortamda bitkilerin fotosentezi sonucu oluşan oksijen, kelebeğin yaşa- masını sağlamıştır. C) Karanlık ortama biraz daha bitki koyulsaydı kelebek yaşamaya devam ederdi. D) Karanlık ortamdaki bitkiler kelebeğin solunum sonucu ürettiği karbondioksidi fotosentezde kullanmıştır. 6

17. Besinlerin oksijen kullanılmadan parçalanıp enerji elde edilmesine fermantasyon denir. Fermantasyon, laktik asit ve etil alkol fermantasyonu olmak üzere iki çeşittir. Besin → Karbondioksit + Etil alkol + Enerji (ATP) Besin → Laktik asit + Enerji (ATP) Ağzı kapalı balon joje ve içerisinde renkli sıvı olan U boruları ile oluşturulan düzeneklerle bir deney yapılıyor. Balon jojelerden birisine yoğurt mayalı süt diğerine ise bira mayalı şekerli su koyuluyor. Bir süre beklendikten sonra yoğurt mayalı düzenekteki U borusunun kollarındaki sıvı seviyesi değişmezken bira mayalı düzenekte U borusundaki renkli sıvının sağ kolda yükseldiği gözlemleniyor. Sol Sağ Sol Sağ Yoğurt mayalı Renkli sıvı Bira mayalı Renkli sıvı süt şekerli su Yapılan deney sonucuna göre, I. Yoğurdun mayalanmasını sağlayan mikroorganizmalar laktik asit fermantasyonu yapmıştır. II. Bira mayasının etil alkol fermantasyonu sonucu oluşan gaz, U borusundaki sıvıyı sağ kolda yükseltmiştir. III. Her iki düzenekte de elde edilen enerjiler birbirine eşittir. çıkarımlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I  B) Yalnız II  C) I ve II  D) I ve III 18. Havanın yaklaşık % 78’ini azot gazı oluşturur. Azot, canlıların yapı taşı olarak kabul edilen proteinin yapısına katıldığı için çok önemlidir. Ancak canlılar havadaki azotu doğrudan kullanamaz. Bunun için azotun, azotlu bileşiklere dönüştürülmesi gerekir. Havadaki azotun toprağa, topraktaki azotun ise havaya karışması azot döngüsü sayesinde gerçekleşir. Yıldırım Üretici Azot Otçul Etçil 2 Azotu havaya Azot Ölü canlı Kalıntıları aktaran ayrıştıran canlılar bağlayan 1 kalıntıları canlılar canlılar 3 Yukarıdaki görselde azot döngüsü anlatılmaktadır. Verilen görsele göre azot döngüsü ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Azot döngüsü 1 numaralı canlıların topraktaki azotu bitkinin köküne bağlaması ile başlar. B) Bitkiler azotu topraktan, otçullar ise bitkilerle beslenerek bitkilerden alır. C) 2 numaralı canlılar bitki ve hayvan kalıntılarındaki azotu ayrıştırarak topraktaki azot oranını artırır. D) 3 numaralı canlılar topraktaki fazla azotu havaya vererek azot döngüsünü tamamlar. 7

19. Canlı vücuduna katılan elementlerden biri karbondur. Besin üretimi sırasında bitkilerde bulunan karbon, besin zinciri sayesin- de tüketicilerin vücuduna geçer. Karbonun canlı ve cansız çevre arasında dolanımına karbon döngüsü adı verilir. Aşağıda karbon döngüsüne ait bir şema verilmiştir. ATMOSFER (CO2) CO2Solunum ile CO2 Solunum ile CO2 Solunum ile CO2CO2 CO2 CO2 C Üreticiler Tüketiciler Kireç taşları Petrol, kömür, doğal gaz Ayrıştırıcılar Ölüler ve atık maddeler Verilen şekle göre, I. Atmosferdeki karbon oranını azaltan tek olay, üretici canlıların fotosentez yapmasıdır. II. Fosil yakıtların yanması ve solunum olayları atmosferdeki karbon oranını artırır. III. Toprakta bulunan ayrıştırıcı canlı sayısının azalması, topraktaki karbon oranını azaltır. çıkarımlarından hangileri doğrudur? A) Yalnız II  B) Yalnız III  C) I ve II  D) I, II ve III 20. Yeni rakamlara göre, atmosferdeki karbondioksit (CO2) seviyelerindeki sıçrama nedeniyle sera gazları rekor seviyelere ulaş- mıştır. Güney Amerika’nın Amazon bölgesinde son kırk yılın en büyük kuraklığı yaşanmış ve kuraklık orman yangınlarına, ne- hir yataklarının kurumasına, salgın hastalıklara yol açarak bölgede hayatı olumsuz etkilemiştir. Kuzey Buz Denizi’ndeki buzul- lar hızla erimeye başlamış ve buzullarda büyüyen fotosentez yapan alglerin sayısı azalmıştır. Anlatılan metne göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi doğrudur? A) Kuzey Buz Denizi’ndeki alglerin sayısının azalması, denizdeki besin ve oksijen miktarının artmasına sebep olur. B) Nehir yataklarının kuruması, yeryüzündeki su oranını azaltarak su döngüsünü olumlu yönde etkiler. C) Dünyada fosil yakıtların enerji kaynağı olarak kullanılmasıyla atmosferdeki CO2 oranı azaltılabilir. D) Kuraklık, orman yangınlarına ve yeryüzündeki suların azalmasına sebep olabilir. Öğrenci No CEVAPLAR Soru Soru 100739 ABCD ABCD 0 1 11 1 2 12 2 3 13 3 4 14 4 5 15 5 6 16 6 7 17 7 8 18 8 9 19 9 10 20 8

fen bİlİmlerİ 1. İDMAN DENEMESİ 2936 1. Aşağıdaki DNA parçasının 1 ve 2. zincirindeki eksik olan nükleotidler ile gösterilmiştir. D) CGA 1. Zincir A 1CT G2 2. Zincir TT 3 A CG Buna göre eksik olan nükleotidler sırasıyla hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) ACG B) TCG C) AGC 2. Bilgi: Cisimlerin bulundukları bölgeye temas ettiği yüzey alanı küçük olduğunda basınç artar. Kuvvet sabit tutulup temas ettiği yüzey alanı artırıldığında basınç azalır. Bir öğrenci özdeş küplerden oluşan blokları kum zemine şekillerdeki gibi koyuyor. Buna göre aşağıdaki bloklardan hangisi kum zemine daha fazla batar? A) B) Kum zemin Kum zemin C) D) Kum zemin Kum zemin 1

3. Aşağıda bir periyodik tablo görseli verilmiştir. 1A 8A 1 2A 3A 4A 5A 6A 7A 2 3 3B 4B 5B 6B 7B 8B 8B 8B 1B 2B 4 5 6 7 Periyodik tablo ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Periyodik tablodaki yatay sıralara periyot, düşey sütunlara ise grup denir. B) Periyodik tabloda 18 tane periyot vardır. C) Periyodik tabloda 18 tane grup vardır ve gruplardan 8 tanesi A grubu olarak adlandırılır. D) A grupları; 1A, 2A, 3A, 4A, 5A, 6A, 7A ve 8A olarak gösterilir. 4. Dünya’nın Güneş etrafında dolanımı ve eksen eğikliği sonucu 21 Aralık, 21 Mart, 21 Haziran ve 23 Eylül gibi mevsim geçişle- rinin yaşandığı tarihler oluşur. Aşağıdaki görselde Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanma hareketi verilmiştir. 21 Mart İlkbahar Sonbahar Yaz Kış 21 Haziran 21 Aralık Kış Yaz Sonbahar İlkbahar 23 Eylül Verilen bilgi ve görsele göre Dünya’nın Güneş etrafındaki bu hareketi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Dünya üzerinde mevsimlerin oluşmasına neden olur. B) Güney yarım kürede yaz mevsimi yaşanırken Kuzey yarım kürede kış mevsimi yaşanır. C) 21 Mart’ta Güney yarım kürede sonbahar, Kuzey yarım kürede ilkbahar mevsimi yaşanmaya başlar. D) Aynı anda farklı yarım kürelerde aynı mevsimler yaşanır. 5. Efe, iklim ve hava olayı arasındaki farkları kavrayabilmek için aşağıdaki tabloyu oluşturuyor. İklim Hava Olayı 1 Uzun süreli atmosfer olaylarının ortalamasını inceler. Günlük, değişken atmosfer olaylarını inceler. 2 Kesin sonuçlardır. Tahmini sonuçlardır. 3 Bu alanda çalışma yapan bilim insanına meteorolog denir. Bu alanda çalışma yapan bilim insanına klimatolog denir. Buna göre oluşturulan tablo ile ilgili aşağıdaki çıkarımlardan hangisi doğrudur? A) Günlük, değişken atmosfer olaylarını iklim bilimi inceler. B) 2 numaralı kısımdaki özelliklerin yerleri değişmelidir. C) Efe, iklim ve hava olayı arasındaki farkları kavramıştır. D) Efe, meteorolog ve klimatologların çalışma alanlarını karıştırmaktadır. 2

6. Bir kuvveti harekete, hareketi de tekrar kuvvete dönüştürebilen, bir işin daha az kuvvet ile yapılabilmesini sağlayan ya da kuv- vet uygulamayı kolaylaştırabilen araçlara basit makine denir. Basit makineler ile ilgili aşağıdaki yorumlar yapılıyor: - İşten kazanç sağlar. - Kuvvetten veya yoldan kazanç sağlar. - Bir işin yapılma hızını değiştirir. - Uygulanan kuvvetin yönünü değiştirir. Yapılan yorumlardan kaç tanesi doğrudur? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 7. Aşağıda kâğıt, demir ve odunun geçirdikleri değişimler verilmiştir. K Kâğıdın yırtılması L Demirin paslanması M Odunun talaş hâline getirilmesi Buna göre verilen hangi örneklerde kimyasal değişim gerçekleşmiştir? A) Yalnız L B) L ve M C) K ve M D) K, L ve M 3

8. Aşağıda bir besin zincirinde yer alan canlılar verilmiştir. Ot Kelebek Kurbağa Yılan Buna göre verilen besin zinciri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Kelebek birincil tüketicidir. B) Yılan kurbağa ile, kurbağa kelebek ile, kelebek de ot ile beslenir. C) Kurbağa güneş ışığını kullanarak kendi besinini kendisi üretir. D) Ot daima besin zincirinin ilk halkasında yer alır. 9. Cisimlerin birbirleri ile etkileşimleri sonucunda sahip oldukları elektriksel yüklerin yer değiştirmesine elektriklenme denir. Gün- lük yaşamda pek çok durumda cisimler elektriklenir. Bazı durumlarda saçların havalanması ya da duyulan bazı çıtırtılar elekt- riklenmeye örnektir. Aşağıdaki olayların hangisinde elektriklenme yoktur? A) B) Kaydıraktan kayan çocuğun Yün kazağını çıkarırken çocuğun saçlarının havalanması çıtırtı sesleri duyması C) D) Plastik tarak ile taranan Soğukta kalan kişinin saçların havalanması ellerinin üşümesi 10. Aşağıda X,Y ve Z cisimlerinin sembolik olarak yük dağılımları verilmiştir. XY Z + +– – –+ –+ – + –– + + – – – + – + Buna göre verilen cisimlerden hangileri nötr cisimdir? A) Yalnız X B) Y ve Z C) X ve Y D) X, Y ve Z 4

11. Aşağıdaki yeşil, turuncu ve mor renkli cisimlerden yeşil ve turuncu olanlar 1. durumdaki gibi yan yana geldiklerinde birbirini çe- kiyor, turuncu ve mor renkli olanlar 2. durumdaki gibi yan yana geldiklerinde birbirini itiyor. YT TM 1. Durum 2. Durum Buna göre yeşil, turuncu ve mor renkli cisimlerin elektriksel yük işaretleri aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? Yeş�l Turuncu Mor A) Negat�f (–) Negat�f (–) Poz�t�f (+) B) Poz�t�f (+) Poz�t�f (+) Negat�f (–) C) Poz�t�f (+) Negat�f (–) Negat�f (–) D) Negat�f (–) Poz�t�f (+) Negat�f (–) 12. Aşağıda bir kimyasal tepkime verilmiştir. K + L M Verilen tepkimeye göre aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur? Tepkimeye girenler A) B) C) D) Tepkimenin ürünleri K K, L L, M M L, M M K, L K 13. 25 mL 50 mL 75 mL 12 3 Özdeş kaplarda bulunan özdeş sıvılar ısıtıcılar ile kaynayıncaya kadar ısıtılıyor. Buna göre ısıtılan sıvıların kaynama noktaları arasındaki büyüklük ilişkisi aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? A) 1 > 2 > 3 B) 1 = 2 > 3 C) 1 = 2 = 3 D) 3 > 2 > 1 5

14. Aşağıdaki grafikte ısı kaynağı ile düzenli olarak ısıtılan bir 15. Bir su bitkisi su dolu kaba konuluyor ve bitkinin üzeri de- maddenin sıcaklık-zaman grafiği verilmiştir. ney tüpü ile kapatılıyor. Işık Sıcaklık (°C) F Pisagor Denemeleri 100 Deney tüpü D Gaz B E Su Su bitkisi 0 Sıvı Bir süre sonra deney tüpü alınıyor ve tüpün üst kısmında Katı birikmiş olan gaza yanan kibrit yaklaştırılıyor. Kibrit alevi- –15 A Zaman nin parladığı gözlemleniyor. C Buna göre, fotosentez sonucunda tüpte biriken gaz aşağıdakilerden hangisidir? Buna göre aşağıdaki seçeneklerden hangisi yanlıştır? A) Karbonmonoksit B) Oksijen C) Kükürt D) Azot A) Madde A noktasında katı hâldedir. B) Madde B - C noktaları arasında katı + sıvı hâldedir. C) Madde C - D noktaları arasında sıvı hâldedir. D) Madde D - E noktaları arasında gaz hâldedir. 16. İşçinin görselde verilen yollarda tuğlaları taşıma eyle- 5m 3m 5m 2m mi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? 1. yol 2. yol (Tuğlaların ağırlıkları özdeştir.) A) İşçi 2. yolda yüke daha fazla kuvvet uygulamıştır. B) Her iki yolda da yükü ağırlığından daha az kuvvet ile çı- karmıştır. C) 1. yolda yükseklik arttığı için eğim de artar ve işçi daha az yorulur. D) İşçi, yükü her iki yolda da eşit kuvvet ile taşır. 17. Asit yağmurları, toprağın kimyasal ve biyolojik özelliklerini etkilemektedir. Atmosferde biri- pH 4,5 Şehir ken S ve N bileşikleri yağışlarla toprağa geçerek toprak pH'ının düşmesine neden olmakta- 6 3,5 dır. Toprağın pH’ı düştüğünde Ca, Mg ve K gibi elementler suda çözünerek topraktan uzak- laşmaktadır. Toprak pH'ı düştükçe (pH < 5) topraktaki ağır metallerin (Fe, Mn, Zn, Cu, Al) K LM çözünürlükleri ve dolayısıyla toprak çözeltisindeki oranı hızla artmaktadır. Yapılan araştır- malarda pH'ı 4'ün altında olan asit yağmurlarının elma ve armutta verimi, kuru madde mik- tarını, mineral madde miktarını ve vitamin C'yi azalttığı, bileşimlerindeki toplam N ve ağır metal değerlerini ise artırdığı tespit edilmiştir. Yandaki grafikte farklı şehirlerin tarım yapılan topraklarının pH değerleri verilmiştir. Verilen bilgi ve grafiğe göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) L şehrinde yetiştirilen meyvelerin kuru madde miktarı artmıştır. B) Toprak pH’ının en düşük olduğu şehir L şehridir. C) M şehrindeki toprağın Al ve Fe oranı fazladır. D) L şehrinde yetiştirilen meyvelerdeki ağır metaller bu meyveleri tüketen insanların sağlığına zarar verebilir. 6

18. Aşağıda maddelerin hâl değişimine ait bir şema verilmiştir. Isı alır Süblimleşme Isı alır Isı alır Erime Buharlaşma KATI SIVI GAZ Donma Yoğunlaşma Isı verir Isı verir Kırağılaşma Isı verir Günlük hayatta bazı olaylar ısı alışverişi ile gerçekleşir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu duruma örnek verilemez? A) Karpuzun yüze- B) Toprak testilerde yindeki su tane- bulunan göze- Karpuzu güneşli bir yere cikleri buharlaşır- Toprak testilerin suyu so- neklerden buhar- koyduğumuzda soğuması ken karpuzdaki ta- ğuk tutması laşma gerçekle- neciklerden ısı a- şirken testiden ısı lır ve karpuz so- alır ve suyun sı- ğur. caklığı düşer. C) Kolonya tanecik- D) Alkol suyun don- leri buharlaşırken ma noktasını Yüzümüze kolonya sür- vücudumuzdan Kışın uçak pistlerinin al- düşürerek buz- düğümüzde serinlememiz ısı alacağından kolle yıkanması lanmayı engeller. serinlik hissede- riz. 19. Vücudumuzdaki bazı doku ve organlar, yaralanmaları ve hasarları kendi kendilerine tamamen onarabilirken bazıları bu yete- neğe sahip değildir. Vücudumuzdaki her hücre belirli bir işlevi gerçekleştirir. Başlangıçta belirli bir işlevi olmayan hücreler kök hücre olarak isimlen- dirilir. Kök hücreler başkalaşma adı verilen bir süreç sonunda belirli bir hücre tipine, örneğin kas ya da sinir hücresine dönüşür. Bu durum birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Buna göre yukarıda bahsedilen biyoteknolojik uygulama ile, I. Eklemlerdeki kıkırdak hasarlarının iyileştirilmesi sağlanabilir. II. Organ nakline ihtiyaç duyan hastalarda uygun doku bulamama ve doku reddi gibi problemler ortadan kalkabilir. III. Hastaların kendi kök hücresi kullanıldığından günümüzdeki tüm hastalıklar tedavi edilebilir. faydalarından hangileri sağlanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I, II ve III 7

20. Atmosfer, Güneş ışınlarının yeryüzüne ulaşmasına izin veren ancak Dünya’dan geri yansıyan ışığı soğuran maddelerden olu- şur. Bunlar; su buharı, karbondioksit ve havada doğal olarak bulunan sera gazı diye bilinen gazlardır. Dünya sıcaklığını yaşa- mı destekleyen bir seviyede tutan bu doğal olay yani “sera etkisi” olmasaydı, küresel ortalama sıcaklık dayanılmayacak ölçü- de düşük (–18 °C) olacaktı. Ancak insan eliyle gerçekleştirilen bazı faaliyetler, atmosferdeki karbondioksit düzeyini ve ışığı soğuran diğer gazları artırmaktadır. Bu durum Dünya’nın daha çok ısınmasına ve iklimin değişmesine neden olmaktadır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi küresel sera gazı salınımlarını azaltmak için yapılabilecek uygulamalara örnek ve- rilemez? A) B) Berlin, AB fonlarının da yardımıyla hidrojen ya- Dünya’da kurulan rüzgâr türbinleri sayısı giderek kıtlı otobüs kullanan birkaç AB şehrinden biridir. artmaktadır. C) D) Hindistan tuğla yapımında kullanılan iklim dos- Tarımsal sit alanlarında kurulan yeni termik sant- tu teknolojiye yatırım yapmak isteyenlere kredi raller elektrik üretiminde büyük bir açığı kapat- vermektedir. maktadır. Öğrenci No CEVAPLAR Soru Soru 100741 ABCD ABCD 0 1 11 1 2 12 2 3 13 3 4 14 4 5 15 5 6 16 6 7 17 7 8 18 8 9 19 9 10 20 8

fen bİlİmlerİ 4. İDMAN DENEMESİ 2939 1. Sıcaklık arttıkça hava moleküllerinin hareketi artar. Artan hareketle birlikte moleküller birbirinden uzaklaşır. Bu nedenle hava- daki moleküllerin birbirine temas etmesi sonucunda oluşan etki (hava basıncı) azalır. Hava basıncının düşük olduğu bu alana alçak basınç alanı denir. Sıcaklığın düşmesi durumunda ise bu durumun tersi gerçekleşir ve hava basıncının yüksek olduğu bu alana yüksek basınç alanı denir. Buna göre hava basınçları ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi doğrudur? A) Sıcaklığın düşük olduğu bölgelerde alçak basınç alanı oluşur. B) Hava basıncının düşük olduğu alanlar yüksek basınç alanlarıdır. C) Sıcaklık düşünce hava basıncı da düşer. D) Sıcaklığın yüksek olduğu alanlarda hava basıncı düşük olduğu için bu alanlara alçak basınç alanı denir. 2. Yağmur Rüzgâr Sel Kar Dolu D) 5 C) 4 Yukarıda verilenlerden kaç tanesi hava olayıdır? A) 2 B) 3 3. Evinde enerji tasarrufu sağlamaya yönelik yaptığı uygulamalara örnek veren bir öğrenci hangi uygulamayı yanlış yap- maktadır? A) Boşa yanan lambaları kapatıyorum. B) Bilgisayarı sadece kullanacağım zaman çalıştırıyorum. C) Buzdolabının kapağını gereksiz yere açık tutmuyorum. D) Evi havalandırırken klimayı da açıyorum. 4. Aşağıda fotosentezin oluşumu şema hâlinde verilmiştir. Güneş ışığı Besin + Oksijen Su + Karbondioksit Kloroplast Verilen şemaya göre fotosentezle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Fotosentezin gerçekleşmesi için bitkide kloroplast organeli olması gereklidir. B) Ortamda yeterli seviyede Güneş ışığı, su ve karbondioksit olursa fotosentez gerçekleşir. C) Fotosentezin gerçekleşmesi için oksijen gereklidir. D) Fotosentez sonucunda besin ve oksijen üretilir. 1

5. Aşağıda bir madde döngüsüne ait şema verilmiştir. Atmosfer Buharlaşma Solunum Boşaltım Terleme Yoğuşma Yeryüzü Verilen şemaya göre aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenebilir? A) Suyun devamlı olarak yeryüzü ve atmosfer arasındaki izlediği döngü şematize edilmiştir. B) Azot döngüsüne ait bir şemadır. C) Atmosferdeki su buharı buharlaşma sonucu yeryüzüne iner. D) Sadece terleme sonucu oluşan su atmosfere ulaşır. 6. Dünya’yı saran atmosfer tabakasındaki gazların oluşturduğu basınca açık hava basıncı denir. Günlük yaşamda açık hava ba- sıncının etkilerini birçok yerde görebiliriz. Aşağıda günlük hayattan bazı örnekler verilmiştir. 12 Bitmiş meyve suyu kutusunun Kışın karda yürüdüğümüzde içe doğru çökmesi ayakkabının izinin çıkması 3 4 Lavabo tıkandığında pompa Kum zeminde topuklu ayakka- kullanılması bının topuğunun batması Verilen örneklerden hangileri açık hava basıncı ile ilgili değildir? A) Yalnız 2 B) Yalnız 3 C) 2 ve 4 D) 1, 2, 3 ve 4 2

7. Aşağıdakilerden hangisi çekinik genlerin özelliklerinden biri değildir? A) Etkisi ancak baskın genin olmadığı durumlarda ortaya çıkar. B) Fenotipte (dış görünüş) her zaman etkisini gösterir. C) Saf döl (aa) özelliğini taşıdığında fenotipte gözlenir. D) a, d, u gibi küçük harflerle gösterilir. 8. Aşağıda DNA’nın kendini eşlemesine ait temsili bir görsel verilmiştir. AT AT CG CG AT T AT A G CG C GC GC T AT A AT AT G CG C Verilen görsele göre DNA’nın kendini eşlemesi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) DNA sayısı yarıya düşer. B) Başlangıçtaki DNA molekülü ile aynı iki DNA molekülü oluşur. C) Eşleme sırasında nükleotidler arası bağlar kopar ve DNA zincirleri birbirinden ayrılır. D) A ile T, G ile C eşleşir. 3

9. X, Y ve Z maddeleri ile ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor. 10. Eksenleri aynı, yarıçapları farklı ve sabit bir eksen etrafın- da dönen silindirlerden oluşan basit makinedir. Kolunu çe- • X maddesi nötrdür. virdiğinizde ipin sarılı olduğu silindir dönmeye başlar ve ip bu silindirin etrafına dolanır. • Y maddesinin tadı ekşidir ve aşındırıcıdır. Yukarıda verilen açıklama aşağıdaki basit makineler- den hangisine aittir? • Z maddesinin tadı acıdır ve kırmızı turnusol kâğıdını ma- viye çevirir. A) Özellikleri verilen X, Y ve Z maddelerinin pH cetvelin- F deki yeri aşağıdakilerden hangisindeki gibi olabilir? P A) Z XY Eğik Düzlem 0 7 14 B) F B) X YZ Pisagor Denemeleri P 0 7 14 Çıkrık F Yük C) P C) ZY X Kaldıraç 0 7 14 D) Y X Z D) 07 14 F P Sabit makara 11. Yıldırım ve şimşek, elektriklenmenin doğa olaylarındaki en güzel örneklerindendir. Bulutların birbirine sürtünmesi sonucu bu- lutlarda biriken yük, havanın özel durumlarda iletken hâle geçebilmesi sonucu aktarılabilir. Şimşek, iki bulut arasındaki yük ak- tarımıdır. Bulut ile yeryüzü arasındaki yük aktarımı ise yıldırım olarak adlandırılır. Şimşek olayı sonucunda ortam aydınlanır. Buna göre şimşek ve yıldırım olayları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Şimşek olayının gerçekleşmesi sırasında etrafa ışık yayılır. B) Sürtünme ile elektriklenen bulutlar arasında yıldırım olayı gerçekleşir. C) Yıldırım olayı elektriklenme sonucunda meydana gelir. D) Bulutlar arasında gerçekleşen yük geçişine şimşek denilirken bulut ile yeryüzü arasındaki yük geçişine yıldırım denir. 4

12. İnsanlarda iki çeşit kromozom bulunur. Bu kromozomlar- Pisagor Denemeleri 13. Elektriğin yasa dışı yollardan bedelsiz kullanımı kaçak dan biri saç rengi, boy uzunluğu gibi vücut ile ilgili olan ka- elektrik olarak adlandırılmaktadır. Kaçak elektrik kullanan rakterleri taşırken, diğer kromozom cinsiyeti belirler. Cin- kişiler elektrik faturası ödemediği için tüm ihtiyaçlarını elekt- siyeti belirleyen kromozomlar X ve Y kullanılarak ifade rik enerjisiyle karşılarlar. Enerji tasarrufu sağlamanın yol- edilir. İnsanda 46 (44 vücut + 2 eşey) kromozom bulunur. larından birisi de kaçak elektrik kullanımını engellemektir. Eşey kromozomları erkeklerde bir tane X, bir tane de gö- rev bakımından farklı Y olacak şekilde bulunurken dişiler- Buna göre kaçak elektrik kullanımı ile ilgili aşağıdaki de görev bakımından aynı iki tane X kromozomu olarak ifadelerden hangisi yanlıştır? bulunur. A) Kaçak elektrik kullanan kişiler enerji tasarrufu sağla- Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur? maktadır. A) Erkeklerde X kromozomu bulunmaz. B) Nüfus artışının fazla olduğu yerlerde kaynakların ye- tersiz kalmasına neden olabilir. B) Dişilerdeki kromozom gösterimi 44 + XY şeklindedir. C) Kaçak elektrik kullanan kişiler ülke ekonomisine zarar C) Çocuğun cinsiyetini babadan gelen Y kromozomu be- vermektedir. lirler. D) Kaçak elektrik kullanan kişiler elektrik faturası ödemez- D) Erkeklerde kromozom gösterimi 44 + XX şeklindedir. ler. 14. CO2 NO2 SO2 H2CO3 H2SO4 H2O HNO3 Asitler, yağmur gibi doğa olayları sonucunda yeryüzüne iner. Bu yağmurlara asit yağmurları adı verilir. Asit yağmurları çevre- ye zarar verir. Buna göre asit yağmurları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez? A) Karbondioksit (CO2), kükürtdioksit (SO2) ve azotdioksit (NO2) gazlarının su buharı ile tepkimeye girmesi sonucunda oluşur. B) HNO3, H2SO4 gibi asitlerin yağmur şeklinde yeryüzüne inmesidir. C) Asit yağmurları doğanın dengesinin bozulmasına sebep olur. D) Asit yağmurları sayesinde yeşil alanlar artar. 5

15. Saf bir sıvıda uçucu olan bir sıvı madde (örneğin alkol) çözündüğünde karışımın kaynama noktası düşer ve donma noktası yükselir. Araçların radyatör suyuna antifriz konulur. Soğuk mevsimlerde motordaki soğutma suyunun donma noktasını düşürme özelliğine sahip antifriz, motorun zarar görmesi- ni engellediği gibi sıcak mevsimlerde kaynama noktasını artırarak motorun hararet yapmasının önüne geçer. Araba motorlarına antifriz konulması aşağıdakilerden hangisini gerçekleştirir? A) Suyun kaynama noktasını azaltır. B) Suyun donma sıcaklığını artırarak suyun donmasını sağlar. C) Suyun buharlaşmasını sağlar. D) Suyun donma sıcaklığını düşürerek suyun donmasını engeller. 16. Elementlerin belirli bir düzene göre sıralandığı ve element atomları ile ilgili bilgiler içeren çizelgeye periyodik tablo denir. Bir elementin günümüzdeki periyodik tablodaki yeri aşağıdakilerden hangisi ile belirlenebilir? A) Kütle numarası B) Elementlerin fiziksel özellikleri C) Atom numarası D) Elementlerin kimyasal özellikleri 17. Kimyasal Değişim: Günlük hayatta karşılaşılan erime, donma gibi olaylar sonucunda maddenin sadece dış gö- rünüşü değişir. Maddenin iç yapısında bir değişiklik olmaz. Ekmeğin küflenmesi bir kimyasal değişimdir. I II Fiziksel Değişim: Günlük hayatta karşılaşılan bazı olaylar sonucunda maddenin yapısı değişir ve yeni bir mad- de oluşur. Dondurmanın erimesi bir fiziksel değişimdir. Fiziksel ve kimyasal değişim ile ilgili yukarıdaki bilgileri yazan Murat’ın bilgilerinin doğruluğu ya da yanlışlığı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Her iki bilgi de örnekleri de doğrudur. B) Örnekler doğru, fakat yazılan açıklamalar yer değiştirmelidir. C) Yazdığı örnekleri yer değiştirmelidir. D) Kimyasal değişim için yazdıkları doğru, fiziksel değişim için yazdıkları yanlıştır. 6

18. Atmosferde bulunan ozon tabakası Güneş’ten gelen pek çok zararlı UV ışınına karşı bir kalkan görevi görmektedir. Ozon tabakası Buna göre aşağıdakilerden hangisi ozon tabakasının incelmesi sonucu ortaya çıkabilecek sonuçlardan biri değildir? A) Cilt kanseri gibi hastalıkların ortaya çıkması B) Güneş yanıklarının artması C) Göz hastalıklarının ortaya çıkması D) Tarımsal üretimin artması 19. Canlılar hayatlarını devam ettirebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar ve bu enerjilerini besinleri hücrelerinde parçalayarak kar- şılarlar. Besinlerin hücrelerde parçalanması yoluyla enerji üretilmesine solunum denir. Solunum çeşitleri aşağıdaki şemada gösterilmiştir. SOLUNUM OKSİJENLİ OKSİJENSİZ SOLUNUM SOLUNUM Laktik asit Etil alkol fermantasyonu fermantasyonu Verilen bilgi ve şemaya göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır? A) Oksijenli ve oksijensiz olmak üzere iki çeşit solunum vardır. B) Fermantasyonun gerçekleşebilmesi için ortamda oksijen bulunması gerekir. C) Her iki solunumda da enerji üretilir. D) Oksijensiz solunum laktik asit ve etil alkol fermantasyonu olmak üzere ikiye ayrılır. 7

20. Elektrik yüklü L, M ve N cisimlerinin yük dağılımları aşağıda verilmiştir. Elektrik Yüklü Cisimler L MN Yük dağılımları verilen L, M ve N cisimleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) L ile M cisimleri birbirini çeker. B) L cismi pozitif yük, M cismi nötr ve N cismi negatif yük dağılımına sahiptir. C) M cismindeki artı ve eksiler birbirine eşittir. D) N cismindeki pozitif yükler, negatif yüklerden fazladır. Öğrenci No CEVAPLAR Soru Soru 100744 ABCD ABCD 0 1 11 1 2 12 2 3 13 3 4 14 4 5 15 5 6 16 6 7 17 7 8 18 8 9 19 9 10 20 8

fen bİlİmlerİ 1. TAKTİK DENEMESİ 2940 1. Öğrenciler, sınıftaki bir etkinlikte DNA modeli oluşturuyor. 2. Şekilde Dünya’nın Güneş’e göre konumu ve Türkiye’nin Bunun için toplu iğne, yumuşak şeker ve farklı elementle- bulunduğu yarım küre gösterilmiştir. rin yazılı olduğu kartları kullanıyorlar. Güneş KYK 1. Zincir GYK He Ne Ar Kr Dünya 2. Zincir Verilen şekle göre Türkiye’de yaşanan mevsim duru- mu ve Dünya’nın dönme ekseni hangi seçenekte doğ- ru olarak verilmiştir? A) DNA modelinde her bir element farklı bir bazı temsil Pisagor Denemeleri B) ettiğine göre 1. zincire karşılık gelen 2. zincir aşağıda- C) kilerden hangisi gibi tamamlanırsa baz eşleştirmesi D) doğru olur? A) Kr Ar Ar He B) Kr Ne Ar He C) Kr Ar Ne He D) He Ar Ne Kr 3. Ece havanın çok sıcak olduğu bir temmuz sabahında, ailesi ile birlikte denize gitmiştir. Denizde yüzdükten sonra kumsala çık- tığında, hava çok sıcak olmasına rağmen üşümüştür. Buna göre Ece’nin kumsalda üşümesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Denizden çıktıktan sonra üzerinde kalan su damlacıkları yoğuşmuştur. B) Denizden çıktıktan sonra üzerinde kalan su damlacıkları buharlaşırken vücudundan ısı almıştır. C) Denizden çıktıktan sonra üzerinde kalan su damlacıkları buharlaşırken vücuduna ısı vermiştir. D) Denizden çıktıktan sonra üzerinde kalan su damlacıkları kırağılaşmıştır. 1

4. Berfin ve Dilan adlı iki arkadaş satın aldıkları kumkat bitkisini evlerinde aşağıda belirtilen ortamlarda yetiştirmeye başlıyor. 4. hafta sonunda her iki arkadaşın da kumkatlarının yaprakları sararmaya başlıyor. Buna göre iki arkadaşın bitkileri yetiştirme ortamlarında fotosentez hızına etki eden faktörlerden hangileri yetersiz kal- mış olabilir? A) B) C) D) Berfin CO2 Güneş ışığı Su O2 Dilan CO2 Su Sıcaklık Gün ışığı 5. DORIAN KASIRGASI BAHAMALAR’DAN SONRA ABD’Yİ VURUYOR! 1 Eylül Pazar günü Bahamalar’da başlayan Dorian kasırgası, 3 Eylül Salı gecesi ABD’de Florida’nın doğusundaki sahil kesimlerinde de etkisini göstermeye başladı. Bilim insanları Dorian gibi yavaş ilerlemesine karşın yıkıcı etkiler gösteren kasırgaların son 20-30 yıldır yaşandığını ve bunun atmosfer sıcaklığındaki artışla bağlantılı olduğunu vurguluyor. Yoğun yağış ve saatler süren fırtınanın ardından rüzgâr saatte 205 km hıza ulaştı. NASA Goddord Uzay Uçuş Merkezinde ka- sırga araştırmacısı bir yetkili, kasırgaların büyük çaplı rüzgâr akışlarıyla yönlendirildiğini ve taşındığını söylüyor. Dorian kasırgası ile ilgili haberi okuyan bir kişinin aşağıdaki çıkarımlardan hangisini yapması beklenemez? A) Yukarıdaki hava olayında rüzgârın hızı ile yönü, etkileyeceği bölge ve tahmini hasarı belirlenebilir. B) Dorian kasırgası etkisini günler sonra bile göstererek sahil kentlerine ulaşmıştır. C) Dorian kasırgası gibi doğal afetlerin oluşmasında küresel ısınmanın etkisinin olduğu düşünülmektedir. D) Bir bölgedeki iklim şartları değişiklik gösterdiğinde bilinenin dışında hava olayları gerçekleşmez. 6. Çok tartışmalı konulardan birisi biyoteknoloji ile üretilmiş Fındıktan besinlerde bir ürünün alerjik proteinini kodlayan genin bir soyaya başka ürüne transferi ile yeni alerjik proteinlerin ortaya çık- masıdır. Yapılan bir çalışmada; alerjik özelliği olduğu bili- gen aktarımı yapılıyor. nen Brezilya fındığından alınan bir gen, besin içeriğinin zenginleştirilmesi için soyaya aktarılmıştır. Ancak bu genin Brezilya fındığı Soya sentezlediği proteinin, Brezilya fındığındaki alerjik protein- lerden biri olduğu ortaya çıkmış ve genetiği değiştirilmiş bu soyanın geliştirilmesine son verilmiştir. Yukarıda anlatılan biyoteknolojik çalışma ile ilgili, I. Faydalı olacağı düşünülerek yapılan çalışma sonucunda zararlı bir ürün ortaya çıkmıştır. II. Biyoteknolojik çalışmalarla üretilen soyalardaki özellikler kalıtsaldır. III. Bir canlıdaki genin başka canlıya aktarılması ile genin üretmiş olduğu madde ve onu tüketen canlılara etkisi değişmiştir. ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) I ve II  B) I ve III  C) II ve III  D) I, II ve III 2

7. Bir kaldıraç sistemine ait özellikler aşağıdaki gibidir: • Kuvvet uçtadır. • Tek taraflı kaldıraçtır. • Kuvvetten iki kat kazanç sağlar. Buna göre özellikleri verilen kaldıraç sistemi aşağıdakilerden hangisi olabilir? (Çubukların ağırlığı önemsizdir.) A) F B) F P P x 3x 2x 4x C) F D) F P P 2x 2x x 2x 8. Rampalardaki eğimler tekerlekli sandalye kullanıcıları, yürüme zorluğu yaşayan yaşlılar, bebek arabası kullanan yayalar ve görme engellilerin de kullanacağı düşünülerek mümkün olan en az eğimle yapılmaktadır. Tercih edilen en büyük eğim % 6 iken zorunlu durumlarda bu eğim % 8’e kadar çıkartılabilmektedir. Ancak %6’dan büyük olan eğimlerde tekerlekli sandalye kullanı- cıları birisinin yardımını alarak rampayı çıkabilmektedir. 48 48 8m 40 6 m cm 8 m cm cm Eğim %8 Eğim %6 Eğim %5 Yüksekliği, uzunluğu ve bu değişkenlere bağlı eğimleri verilen yukarıdaki üç farklı rampaya göre, I. Rampanın uzunluğu sabit kalmak şartıyla yüksekliği azaltılırsa eğim azalacağından kuvvet kazancı artar. II. Rampanın yüksekliği sabit kalmak şartıyla uzunluğu azaltılırsa rampayı çıkmak kolaylaşır. III. Engellinin rampadan rahat çıkması için rampanın yüksekliği artırıldığında uzunluğunu da artırmak gerekir. yargılarından hangileri söylenebilir? A) Yalnız I  B) Yalnız II  C) I ve III  D) II ve III 9. Yük Yük Şekil 1 Şekil 2 Şekil 3 Otobanda yolculuk yaparken yanından geçtiğimiz bazı yük taşıyan araçların, birkaç tekerleğinin havada yere temas etmeden gittiğini bazen de aynı araçların bütün tekerleklerinin yere temas ettiğini görürüz. Şekil 1'deki kamyonun, yüksüz bir şekilde giderken iki çift tekerleği havadadır. Şekil 2'deki gibi bir miktar yük alan şoför, tekerleklerin bir çiftinin daha yere temas etmesi- ni sağlamıştır. Şekil 3'teki gibi yük miktarını artıran şoför bütün tekerleklerin yere temas etmesini sağlamıştır. Bütün durumlarda kamyonun yere uyguladığı basınçlar eşit olduğuna göre aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Her üç durumda kamyonun yere temas eden tekerlek sayısı eşit olsaydı, en çok basınç Şekil 3'teki durumda olurdu. B) Şekil 1'deki durumdayken şoför yere temas eden tekerlek sayısını artırsaydı, her bir tekerleğin zemine uyguladığı basınç artardı. C) Kamyon boşken yere temas eden tekerlek sayısının az olması, her bir tekerleğin zemine uyguladığı basıncı azaltmaktadır. D) Her bir tekerleğin zemine uyguladığı basınç, yere temas eden tekerlek sayısı ile doğru orantılıdır. 3

10. K Hamurun mayalanması K Yoğurdun ekşimesi F Dondurmanın erimesi F Şekerin suda çözünmesi K Mum fitilinin yanması K Kâğıdın yanması F Suyun buharlaşması K Demirin paslanması F Odundan talaş elde edilmesi Fiziksel ve kimyasal değişimlerin yer aldığı yukarıdaki posteri inceleyen bir öğrencinin aşağıdaki ifadelerinden han- gisi yanlıştır? A) Ekşime, paslanma ve mayalanma olayları maddede kimyasal değişimlere neden olur. B) Yanma olayları sonucunda maddenin yapısı değişir. C) Odundan talaş elde edilmesinde odunun iç yapısı değişir. D) Hâl değişim olaylarında maddenin kimliği değişmez. 11. Görsel-I Görsel-II Kardeşinin saçını tararken Kaydıraktan kayarken saçları saçın plastik tarağa yapıştığı- kabaran çocuk nı gören çocuk Cenk Öğretmen, fen bilimleri dersinde yukarıdaki görselleri tahtaya yansıtarak öğrencilerinden görsellerde yer alan çocukların saçlarında meydana gelen değişikliğin nedenlerini açıklamalarını istemiştir. Buna göre aşağıda yapılan açıklamalardan hangisi hatalıdır? A) Görsel-I’de çocuğun saç tellerinin tarak tarafından çekilmesi, cisimler arasında yük geçişi olmasından kaynaklanmaktadır. B) Her iki görseldeki olayların nedeni elektriklenmedir. C) Her iki görselde de meydana gelen olaylar sonucunda yük dengesizliği oluşur. D) Görsel-II’de çocuk kayarken plastik kaydırak elektron kaybederek pozitif (+) yükle yüklenir. 12. KL ML M N Yüklü ve özdeş K, L, M ve N küreleri şekillerdeki gibi dengelenmiştir. Buna göre K, L, M ve N kürelerinin yükleri ile ilgili hangi seçenekteki ifade doğrudur? A) K küresi ile N küresi aynı yüklüdür. B) L küresi yüksüzdür. C) M küresi ile N küresi zıt yüklüdür. D) N küresi ile L küresi zıt yüklüdür. 4

13. Ýpek Ebonit çubuk Yün Ebonit çubuk Ýpek Cam çubuk K düzeneði L düzeneði M düzeneði Ali yukarıdaki üç farklı düzenekteki nötr cisimleri birbirlerine sürtüyor. Buna göre düzeneklerdeki çubukların yük miktarlarını gösteren grafik hangi seçenekteki gibi olabilir? (Ebonit çubuk ve ipek kumaş elektron almaya, cam çubuk ve yün kumaş ise elektron vermeye yatkındır.) A) Yük miktarý B) Yük miktarý : (+) yük : (–) yük Düzenek Düzenek K LM K LM C) Yük miktarý D) Yük miktarý Düzenek Düzenek K LM K LM 14. Doğadaki canlılar sadece bir canlı grubu ile beslenmemektedir. Birçok besin zincirinin bir araya gelmesiyle oluşan besin ilişki- sine besin ağı denir. Besin zincirindeki bir canlının sayısındaki artma ya da azalma zincirdeki tüm canlıları etkiler. Aşağıda bir bölgede yaşayan canlıların bir kısmına ait beslenme ilişkisi görülmektedir. Çeşitli sebeplerden dolayı zamanla sincap ve geyik sayısındaki değişim grafikteki gibi gerçekleşmiştir. Çakal Puma Birey sayısı Sincap Akbaba Geyik Kuş Geyik Zaman Çekirge I II Sincap Kır köpeği Çalı Ot Tohum Sincap ve geyik sayısındaki değişim dikkate alındığında bu besin ağı ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi yan- lıştır? A) I. zaman aralığında tohum sayısı artmış olabilir. B) II. zaman aralığında puma sayısı azalmış olabilir. C) I. zaman aralığında sincap sayısının artması geyik sayısını doğrudan olumlu etkilemiştir. D) II. zaman diliminde geyik sayısının artmasıyla kır köpekleri üzerinde av olma baskısı azalmıştır. 5

15. Periyodik sistemde elementler, artan atom numaralarına göre düşey ve yatay sıralar oluşturur. Periyodik sistemdeki düşey sı- ralara grup, yatay sıralara periyot adı verilir. Z , U , B , T sembolleriyle temsil edilen elementlerin periyodik tablodaki yerleri aşağıdaki gibidir. PERİYOT ▲ ● B GRUP ■ Buna göre, I. B, değerlik elektron sayısı 6 olan elementtir. II. Z, 1A grubunda olmasına rağmen ametaldir. III. Elementler atom numaralarına göre Z > T > B > U şeklinde sıralanır. ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız III   B) I ve II  C) II ve III  D) I, II ve III 16. Yandaki grafikte ısı kaynağı ile düzenli olarak ısıtılan saf sıvının sıcaklık - zaman gra- fiği verilmiştir. Sıcaklık (°C) Buna göre aşağıdaki seçeneklerden hangisi doğrudur? c A) a ve b noktaları arasında hâl değişimi gerçekleşir. a B) b ve c noktaları arasında madde sıvı + gaz hâldedir. b C) Sıvı, a noktasına gelinceye kadar tamamen buharlaşır. D) c noktasında kaynama başlar. 0 Zaman 17. İzlanda'da bulunan bir yanardağın patlaması sonucu açığa çıkan gazlar ve oluşan kül bulutları Bulgaristan'ın ardından Türkiye'ye ulaştı. Avrupa ve Türkiye'de hava sahaları uçuşa kapatıldı. Uzmanlar yağmurla beraber bu bulutların gelmesinin havayı biraz temizleyecek olmasına rağmen canlıların ve tarım alanlarının olumsuz etkileneceğini belirtti. Gerek kalmadıkça evden çıkılmamasını, dışarıdaki vatandaşların şemsiye bulundurmalarını ve yağmurla temas etmemeleri- ni tavsiye etti. Yetkililer volkanik gazların %70-90'ının su buharı, karbondioksit (CO2) ve kükürt- dioksit (SO2) gazlarından oluştuğunu belirtti. Nisan 2010 Sadece yukarıdaki gazete haberinden yararlanarak aşağıda verilen yorumlardan hangisine ulaşılamaz? A) Volkanik gaz karışımında asit yağmurlarına neden olan gazların bulunduğu görülür. B) Volkan patlaması sonucu oluşan asit yağmurlarından sadece bitkiler ve hayvanlar zarar görür. C) Volkanik gaz ve kül bulutları akciğer ve solunum hastalıklarına neden olabilir. D) Volkanik patlama sonucu oluşacak asit yağmuru çevre ülkeleri de ilgilendiren bir afettir. 6

18. 1. deney 2. deney Sıcaklık artışı Sıcaklık değişimi Bağımlı değişken Sıvının miktarı Bağımsız değişken Isıtma süresi, ısıtıcı gücü, sıvı cinsi Isıtıcı gücü Kontrol değişkeni Isıtma süresi, sıvı miktarı, sıvı cinsi 1. ocak 2. ocak 3 litre su Çaydanlık Termometre Öğretmen tablodaki değişkenleri tahtaya yazarak öğrencilerinden bunları test etmek için kuracağı düzeneklerde yukarıdaki gi- bi iki farklı ocak, özdeş iki çaydanlık, 3 litre su ve termometreden yararlanmalarını istemiştir. Mutfaktaki eşyaları düzeneklerinde nasıl kullandıklarını soran öğretmene öğrenciler aşağıdaki bilgileri vermiştir. Erkan : Çaydanlıkların birini 1 litre su ile doldurup 1. ocakta, diğerini 2 litre su ile doldurup 2. ocakta eşit süre ısıttım. Esra : Çaydanlıkları birer litre su ile doldurup 1 ve 2. ocakta eşit süre ısıttım. Ada : Çaydanlıkların birini 2 litre, diğerini 1 litre su ile doldurup 1. ocakta sırayla eşit süre ısıttım. 1. ocağın ısıtma gücü 2. ocağın yarısı kadar olduğuna göre 1 ve 2. deneyi yapan öğrencilerin ismi hangi seçenekteki gibi olabilir? A) B) C) D) 1. deney Erkan Ada Ada Esra 2. deney Esra Esra Erkan Erkan 19. Madde kütlesi (g) + + 25 4 AB CD 20 15 3 10 2 1 Zaman 5 Yukarıda bir kimyasal tepkime modeli ve tepkimedeki maddelerin zamana bağlı kütle değişim grafiği verilmiştir. Verilen model ve grafiğe göre tepkime ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) 3 numaralı madde tepkimede tamamen kullanılır. B) Tepkimeye giren maddeler C ve D, tepkime sonucu oluşan maddeler A ve B’dir. C) Tepkime sonunda oluşan ürünlerin kütlelerinin toplamı 25 gramdır. D) B ve D’nin kütlelerinin toplamı, A ve C’nin kütleleri toplamına eşittir. 7

20. Haber - 1 Haber - 2 Bir süredir mevsim normallerinin üzerinde seyre- 1963 yılının Ocak ayında bugün dahi unutulma- den hava sıcaklıkları batı bölgelerinde düşmeye yan bir kış yaşandı. Trakya’da baş gösteren kar başlıyor. Yapılan açıklamaya göre, Trakya ve İs- İstanbul’a kadar ulaşmış, Edirne’de okullar 40 tanbul’un yüksek kesimlerinde hafta sonu kar ya- gün tatil edilmişti. İstanbul’un göbeğine soğuk- ğışı bekleniyor. tan aç kalan kurtlar inmişti. Yukarıda verilen iki haber ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) 1 numaralı haber meteoroloji uzmanlarının verilerine göre hazırlanmıştır. B) 2 numaralı haber gerçekleştiği tarihte meteorologlar, bugün ise klimatologlar tarafından kullanılmıştır. C) 1 numaralı haber kesin sonuçlar içerir. D) 2 numaralı haber bir bölgedeki hava olaylarının şiddetinin yıllar içinde değişebileceğini gösterir. Öğrenci No CEVAPLAR Soru Soru 100745 ABCD ABCD 0 1 11 1 2 12 2 3 13 3 4 14 4 5 15 5 6 16 6 7 17 7 8 18 8 9 19 9 10 20 8

fen bİlİmlerİ 3. TAKTİK DENEMESİ 2942 1. Zeynep, yaşadığı şehirde aralık ayında meydana gelen hava olaylarını temsil eden görselleri oluşturduğu takvime aşağıdaki gibi kaydetmiştir. Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma : Çok bulutlu : Az bulutlu 12 3 45 : Sisli : Yağmurlu 67 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 : Kar yağışlı 27 28 29 30 31 : Açık Zeynep’in oluşturduğu takvim incelendiğinde yapılan aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur? A) Zeynep’in yaşadığı şehir kış mevsiminde her hafta yağış almaktadır. B) Zeynep’in yaşadığı şehirde her yıl ocak ayında kar yağmaktadır. C) Zeynep’in yaşadığı şehirde takvimi oluşturduğu ayda sıcaklıklar 0 °C’un altına düşmüş olabilir. D) Zeynep’in yaptığı çalışma uzun bir süreyi kapsadığı için klimatologların yaptığı çalışmalara benzerlik gösterir. 2. Fen bilimleri öğretmeni laboratuvar masasının üzerine cam, kumaş, bir parça et, erlenmayer içinde magnezyum metali parça- ları ve bir parça mermer koyup bu maddelerin üzerlerine damlalık yardımıyla derişik hidroklorik asit damlatıyor. Erlenmayerin ağzına balon geçiriyor. Balon Magnezyum metali Hidroklorik parçaları asit Cam Kumaş Et Mermer Öğrenciler, damlatma işleminden sonra erlenmayerin ağzındaki balonun şiştiğini; kumaşın, etin ve mermerin tahriş olduğunu; camın yapısında ise herhangi bir değişiklik olmadığını gözlemliyor. Buna göre öğrencilerin deney sonucunda aşağıdaki çıkarımlardan hangisini yapması beklenemez? A) Laboratuvar ortamında çalışırken mutlaka eldiven ve koruyucu gözlük kullanılmalıdır. B) Asitler metallerle kimyasal tepkimeye girer ve gaz çıkışı gözlenir. C) Banyo ve lavabolar temizlenirken farklı temizlik malzemelerinin karıştırılmasına özen gösterilmelidir. D) Mermer tezgâhlar üzerinde limon kesilmemeli ve sirke damlatılmamalıdır. 1

3. Ezgi, bahçelerindeki ağaçları sulamak için su kuyusundan su çıkaracaktır. Boş kovayı çıkrık sistemindeki halatın ucuna bağ- layıp kuyuya sarkıtmıştır. Su kovaya dolduğunda yukarı çekmeye başlamıştır. (I. konum) Daha sonra giderek çevirmekte zor- landığı kolu döndürerek kovayı yukarı çıkarmıştır. (II. konum) 2r 4r Kol Su kuyusu Su kuyusu I. konum II. konum Buna göre Ezgi’nin kullandığı basit makine ve zorlanarak çıkarmasıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Kullandığı çıkrık sistemiyle her iki konumda da kuvvet kazancı sağlamıştır. B) Kova yukarı çıkarken zamanla yük kolu artmıştır. C) I. konumdan II. konuma zamanla kuvvet kazancı azalmıştır. D) Ezgi, kovayı yukarı çekerken kolu saat yönünün tersine döndürmüştür. 4. Asit ve baz dengesi bozulan toprakta, bitkilerin yetişmesi için uygun şartlar bulunmaz. Bitki büyümesi için arzu edilen en uy- gun pH aralığı ürünlere göre değişir. Aşağıdaki tabloda bazı bitkilerin yetişebileceği en uygun topraklara ait pH değerleri verilmiştir. 5,0 - 5,5 pH Aralığı 6,5 - 7,0 Yaban mersini 5,5 - 6,5 Kaba yonca Pamuk Farklı pH değerlerine sahip toprakların bulunduğu saksılarda bitki yetiştirilecektir. K LMN pH = 4 pH = 4,8 pH = 5,8 pH = 6,8 Buna göre saksılarda belirtilen bitkileri yetiştirebilmek için toprağa ilave edilecek sıvılarla ilgili aşağıdakilerden han- gisi yanlıştır? A) K saksısında pamuk yetiştirebilmek için toprağa göre daha zayıf asitlikte bir sıvı ilave edilebilir. B) L saksısında kaba yonca yetiştirebilmek için zayıf baz özelliğinde bir sıvı ilave edilebilir. C) M saksısında yaban mersini yetiştirebilmek için toprağa göre daha kuvvetli asitlikte bir sıvı ilave edilebilir. D) N saksısında pamuk yetiştirebilmek için kuvvetli baz özellikte bir sıvı ilave edilebilir. 2

5. Fen bilimleri öğretmeni 7 adet özdeş balonu eşit miktarda su ile dolduruyor ve özdeş sehpaları ters çevirip balonla- rın üzerine koyuyor. Daha sonra şekildeki gibi her bir ba- londa eşit yükseklikten özdeş delik açıyor ve akış mesa- felerini gözlemliyor. Buna göre yukarıda hazırlanan düzeneklerle ilgili, Düzenek-1 Düzenek-2 I. Öğretmenin deneyi yapmaktaki amacı sıvıların üzeri- ne uygulanan kuvvetten dolayı oluşan basıncı aynen ilettiğini göstermektir. II. 1. düzenekte balonlardan fışkıran suların akış mesafesi 2. düzenektekinden daha fazladır. III. Deneyde bağımsız değişken balon sayısına bağlı olarak balonların üzerine uygulanan kuvvettir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II  B) I ve III  C) II ve III  D) I, II ve III 6. Termik santrallerin çalışma prensibi, kömür veya doğal gaz Buhar yakılarak suyu buharlaştırıp elektrik enerjisi üretmektir. Su- Buhar türbini Jeneratör yun yüksek basınç altında ve yüksek sıcaklıkta buharlaştı- rılması ile buharın türbinleri harekete geçirmesi sağlanır. Türbinlerin dönmesiyle hareket enerjisi elektrik enerjisine dönüşür. Buna göre verilen bilgilerden yararlanarak aşağıdaki çı- karımlardan hangisi yapılamaz? A) Termik santrallerde düşük kalorili kömürler yakılarak eko- Isıtma kazanı Buhar kazanı nomiye kazandırılabilir. B) Termik santrallerde suyun yüksek basınçlı buhara dönüşmesi türbinlerin dönüş hızını etkiler. C) Termik santrallerde gerçekleşen enerji dönüşümü “Kimyasal enerji → Isı enerjisi → Hareket enerjisi → Elektrik enerjisi” şek- lindedir. D) Termik santraller çevreyi çok kirletmesine rağmen enerjiyi ucuza üretmesi nedeniyle fazla tercih edilmelidir. 7. Mehtap Öğretmen solunum ve fotosentez konusuyla ilgili bilgi verdikten sonra aşağıdaki 1 ve 2. düzenekleri hazırlıyor. 1. dü- zeneği ışık geçirmeyen bir kutu içinde, 2. düzeneği ışıklı ortamda iki gün bekletiyor. Karanlık Tüpte gaz Yeşil yaprak ortam birikimi Işık Su Işık Sararmış yaprak (CO2 tutucu) Nemli toprak Huni Su bitkisi 1. deney düzeneği 2. deney düzeneği İki gün sonunda düzenekleri sınıf ortamına getirerek düzeneklerde gerçekleşen değişim ve olaylarla ilgili üç öğrencisinden al- dığı görüşler şu şekildedir: Alper : 1. deney düzeneğinde tüpte biriken gaz karbondioksittir. Ela : 1. deney düzeneği aydınlık ortama bırakılsa bile tüpte biriken gazın cinsi değişmez. Tuna : 1. deney düzeneğinde ışığın fotosentez için önemi vurgulanırken 2. deney düzeneğinde oksijen gazının fotosentez için önemi vurgulanmıştır. Buna göre Mehtap Öğretmen'in hangi öğrencilerin görüşüne katılması beklenir? A) Yalnız Alper   B) Alper ve Ela  C) Tuna ve Ela  D) Alper, Ela ve Tuna 3

8. Atomun çekirdeğinden Su ve su buharının ısı Türbindeki hareket Jeneratördeki elektrik elde edilen enerji enerjisi enerjisi enerjisi Kavram haritasında verilen elektrik enerjisinin üretimi aşağıdaki santrallerden hangisinde gerçekleşir? A) B) C) D) Hidroelektrik Santral Termik Santral Nükleer Santral Jeotermal Santral 9. 1985 yılında, Rizeli çay üreticileri Rize çayını Sri Lanka’da da yetiştirmek için girişimde bulundu- 1. örnek lar. Sri Lankalı üreticilerle anlaşan Rizeli çay üreticileri 1 ton çay fidesini Sri Lanka’ya gönderdi. 1986 yılında yapılan ilk hasatta üreticiler amaçlarına ulaşamadı. Çünkü Sri Lanka’da yetiştirilen Rize çayı gerçeğinden çok daha acıydı. 2. örnek Ukrayna’nın kuzeyinde Kiev yakınlarındaki Çernobil Nükleer Santrali’ndeki patlamadan sonra bin- lerce insanda kanser vakaları görülmeye başlandı. Bitkiler de bu patlamadan etkilendi. Patlama so- nucu yayılan radyasyondan etkilenen Karadeniz çayının tadı ve kimyasal özelliği değişti. Yukarıdaki örneklerin mutasyon - modifikasyon eşleştirmesi hangi seçenekte doğru verilmiştir? 1. örnek A) B) C) D) 2. örnek Mutasyon Modifikasyon Mutasyon Modifikasyon Modifikasyon Mutasyon Modifikasyon Mutasyon 10. Biyoteknoloji, genetik mühendisliği sonucunda oluşan yapıdan endüstri yoluyla farklı ürünler elde edilmesidir. İnsanlar biyotek- nolojik uygulamaları çok uzun süredir kullanmaktadır. Özellikle bitki ve hayvan türlerinin iyileştirilmesi, gıda elde edilmesi bun- lardan sadece bazılarıdır. Biyoteknolojik uygulamaları şu şekilde gruplandırabiliriz: 1. Geleneksel biyoteknolojik uygulamalar 2. Modern biyoteknolojik uygulamalar Biyoteknolojik uygulamalarla ilgili olarak aşağıda bazı örnekler verilmiştir. a. Sütten yoğurt ve peynir eldesi d. Mayalı hamur eldesi b. Turşu eldesi e. Antibiyotik ve vitamin üretimi c. Kuduz ve şarbon aşıları Buna göre verilen biyoteknolojik uygulamalar aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru gruplandırılmıştır? Geleneksel biyoteknolojik uygulamalar A) B) C) D) Modern biyoteknolojik uygulamalar a, c, e a, b, d a, b c, e c, d, e a, b, d b, d c, e 4

11. Fermantasyon (mayalanma), genellikle glikozun alkole dönüştüğü tepkimeler için kullanı- lan bir isimdir. Ancak fermantasyonun daha uygun bir tanımı, karbonhidratların alkol ve asitlere dönüştürülmesidir. Bu dönüştürme işi maya adı verilen tek hücreli canlıların sitop- lazmalarında gerçekleşir. Un, su, şeker ve maya karıştırıldıktan bir süre sonra hamurun üzerinde küçük kabarcıklar oluşur. Zamanla hamur köpüklenerek şişkinleşir ve kabarır. Ha- murun kabarması, bu olay sırasında karbondioksit gazının meydana gelmesi nedeniyle- dir. Mayalanma olayı kimyasal bir değişimdir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi mayalanma olayının kimyasal bir değişim oldu- ğunu ispat etmek için kullanılamaz? A) Maya hücrelerinin tek hücreli olması B) Glikozun alkole dönüşmesi C) Hamurun üzerinde küçük kabarcıklar oluşması D) Karbonhidratların asitlere dönüşmesi 12. Dünya şekilde gösterildiği gibi Güneş etrafında dolanma, kendi ekseni etra- 2 1 fında ise dönme hareketi yapmaktadır. •K •K Buna göre Dünya 1 konumundan 2 konumuna geldiğinde, D) I, II ve III I. K noktasında mevsim değişikliği olmuştur. II. K noktasının günlük Güneş alma süresi uzamıştır. III. Dünya’nın dönme hareketinin yönü değişmiştir. ifadelerinden hangileri gerçekleşir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II 13. Işık şiddetinin artması ile fotosentezin de artışı belirli bir ışık şiddetine kadar devam eder, daha sonra ışık şiddeti artsa bile fo- tosentez hızı sabit kalır. Bu ışık şiddeti sınır değerleri bitki türlerine göre değişir. Aynı durum ortam sıcaklığı için de geçerlidir. Çiğdem, üç farklı bitkinin farklı sıcaklık ve ışık şiddeti altındaki fotosentez hızlarını gösteren grafikleri aşağıdaki gibi çizmiştir. Fotosentez Fotosentez hızı hızı K L M K LM M K L Sıcaklık (°C) 10 25 30 40 50 Işık şiddeti Buna göre K, L ve M bitkileri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) L bitkisi fotosentez yapabilmek için K ve M bitkilerine göre daha yoğun Güneş ışığına ihtiyaç duymaktadır. B) Aynı yaprak genişliğinde, 30 °C sıcaklık değerinde K bitkisinin üreteceği oksijen gazı miktarı en fazladır. C) Bitkiler şiddeti aynı olan ışıklı ortama koyulursa L ve M bitkileri fotosentez yaparken K bitkisi yapmayabilir. D) K ve L bitkilerinin 30 °C sıcaklık değerinde fotosentez hızları en fazladır. 5

14. Yüzyıllar önce kılıç, tencere gibi metal parçalar eritilip metal paralar ve ev eşyaları elde edilerek farkında olmadan geri dönü- şümün temelleri atılmıştır. 1800’lü yıllarda içecek ürünleri depozitolu bir sistemle satışa sunularak geri dönüşümü sağlanmış- tır. Geri dönüşümün en parlak dönemi II. Dünya Savaşı zamanındadır. Savaşın etkisiyle hızlı bir şekilde azalan ham madde ile geri dönüştürülebilir eşyalar ve maddeler aranır hâle gelmiştir. Ülkeler bu sıkıntıları aşmak amacıyla vatandaşları geri dönüşü- me teşvik etmiş ve geri dönüşümün önemi insanlara vatanseverlik bilinci kazandırmıştır. Günümüzde ise geri dönüşümde dünya şampiyonu Almanlar çöplerinin %72’sini ayrıştırıyor ve değerlendirilmesini sağlıyor. Al- manya’yı takip eden ülkelerden Avusturya atıklarının %69’unu, Hollanda %64’ünü geri dönüştürüyor. Ülkemizde ise atıkların %43'ü geri dönüştürülüyor. Verilen metin dikkate alındığında, I. Eski zamanlarda geri dönüşüm daha çok ham madde sıkıntısı için yapılıyorken günümüzde buna ilave olarak çevreyi ko- ruma amacı da taşımaktadır. II. Türkiye’de geri dönüşüm konusunda halkı bilinçlendirecek çalışmalar yapılmalıdır. III. Günümüzde geri dönüşümde önde olan ülke vatandaşları vatanseverlik yanında gezegeni ve gelecek nesilleri koruma bi- linci de kazanmıştır. çıkarımlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I  B) I ve II  C) II ve III  D) I, II ve III 15. Serkan Öğretmen derste yandaki düzeneği hazırladıktan sonra elini elekt- roskoba dokundurduğunda topuz ile eli arasında negatif yüklerin aktığı- nı ve yapraklar kapanıncaya kadar devam ettiğini öğrencilerine söyle- miştir. Öğretmen bu açıklamaları yaptıktan sonra öğrencilerinden bu uygulamaya benzer örnekler vermelerini istemiştir. Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi bu uygulamaya örnek ola- maz? A) Tankerlerin arkasından yere sarkan demir zincir B) LPG dolumu yaparken arabanın demir kısmına bağlanan kablo C) Yüksek binalardaki paratoner D) Kombiye bağlı sigorta 16. Fen bilimleri öğretmeni kapalı bir kap içindeki bir maddeyi 30 °C’tan 90 °C’a kadar ısıtıyor. Deney esnasında maddedeki deği- şime göre sıcaklık - zaman grafiğini ve deneyle ilgili aşağıdaki doğru / yanlış etkinliğini hazırlıyor. Sıcaklık (°C) D/Y 90 66 1 Madde erirken aldığı ısıyı molekülleri arasın- 48 daki bağların koparılmasında kullanmıştır. 30 2 Maddenin saf hâldeki erime ve kaynama sı- 0 Zaman (dk.) caklığı sırasıyla 48 °C ve 66 °C’tur. 10 20 35 60 70 3 Maddenin erimesi için gerekli ısı, buharlaşma- sı için gerekli ısıdan fazladır. Deneyi ve tablodaki ifadeleri inceleyen öğrencilerden hangisinin değerlendirmesi doğrudur? Murat Tarık Yavuz Beyza A) 1 D   B) 1 D   C) 1 Y   D) 1 Y 2D 3D 2D 2Y 2D 3Y 3D 3Y 6

17. Rüzgârın yönünün yüksek basınçlı bölgelerden alçak basınçlı bölgelere doğru olduğunu deneyle göstermek isteyen Nergis aşağıdaki düzeneği hazırlıyor. Soğutucu Hava ortamı Isıtıcı Bayrak Odadaki ısıtıcı ve soğutucu çalıştırılıp alçak ve yüksek basınç alanı oluşturulduğunda bayrağın görünümü hangi se- çenekteki gibi olur? (Soğutucudaki fanın etkisi önemsenmemektedir.) A) Hava ortamı B) Hava ortamı Soğutucu Soğutucu Isıtıcı Isıtıcı Bayrak Bayrak C) Hava ortamı D) Hava ortamı Isıtıcı Isıtıcı Soğutucu Soğutucu Bayrak Bayrak 18. Aşağıda bazı gazların sera etkisi verilmiştir. Karbondioksit (CO2): Küresel ısınmaya neden olan sera gazları içerisindeki payının %70 olduğu kabul edilmektedir. Volkan patlamaları gibi doğal süreçler dışında insan aktivitelerinden de atmosfere CO2 salınımı olmaktadır. Atmos- ferdeki ömrü ise 200 yıla kadar çıkmaktadır. Metan (CH4): Aynı miktardaki karbondioksite oranla en az 7 kat daha fazla ısıyı tutabilmektedir. Bataklık alanlarından doğal yollarla atmosfere karışmasının dışında fosil yakıtlar nedeniyle veya atıkların ayrışmasından ve pirinç üretimin- den oluşmaktadır. Atmosferdeki ömrü ise 12 yıldır. Verilen açıklamalara göre aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenebilir? A) Sera gazlarının atmosferdeki ömrü arttıkça, etkisi azalmaktadır. B) Küresel ısınma ve sera etkisine sadece doğal süreçler neden olur. C) Havaya salınan metan gazının azalması, sera etkisinin azalmasını sağlar. D) Aynı miktardaki metan, karbondioksit gazına oranla daha fazla ısı tutabildiğine göre sera etkisi daha düşüktür. 7

19. I. kuşak II. kuşak III. kuşak Yukarıda 3 kuşak temsili olarak gösterilmiştir. I ve II. kuşağın bazı özellikleri şu şekildedir: I. kuşak birey II. kuşak birey Mavi gözlü Mavi gözlü Uzun boylu Uzun boylu Kıvırcık saçlı Kıvırcık saçlı Buna göre I ve III. kuşağın karakterlerini oluşturan genlerden hangileri kesinlikle aynıdır? (Siyah renk göz aleli mavi renk göz aleline, uzun boy aleli kısa boy aleline, kıvırcık saç aleli düz saç aleline baskındır.) A) Mavi renk göz aleli B) Uzun boy aleli C) Kıvırcık saç aleli D) Uzun boy ve kıvırcık saç aleli 20. Fen bilimleri öğretmeni öğrencilerinden kolaylıkla temin edebilecekleri malze- meler ile bir DNA modeli oluşturmalarını ister. Cenk modelini oluşturmak için kardeşinin şekerlerini kullanır. Modeli inceleyen öğretmen Cenk’in, DNA’nın yapısı ile ilgili hangi bilgiyi pekiştirmesi gerektiğini söyler? A) DNA’nın ikili sarmal yapıda olduğu B) DNA’da dört çeşit nükleotid bulunduğu C) DNA’yı oluşturan nükleotidlerin belirli bir düzene göre karşılıklı olarak bulunduğu D) DNA’nın yapı taşının nükleotid olduğu Öğrenci No CEVAPLAR Soru ABCD Soru 100747 ABCD 0 1 11 1 2 12 2 3 13 3 4 14 4 5 15 5 6 16 6 7 17 7 8 18 8 9 19 9 10 20 8

fen bİlİmlerİ 1. TAM İSABET DENEMESİ 2944 1. Yanda bir DNA’nın kendini eşlemesi modellenmiştir. Modelde zincirin sol tarafındaki nükleotid dizilimi şekilde gösterildiği gibi olduğuna göre I ve II numaralı zincirdeki nükleotid dizilimi aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? A) œ B) œ C) œ D) œ œ œœ œ œ I I II I II I II I II II 2. Y Z X Kütlelerinin ve sıcaklıklarının eşit olduğu farklı X, Y ve Z metal küreleri mum kalıbına bırakılıyor ve bir süre sonra mum kalıbı üzerindeki durumları şekildeki gibi oluyor. Buna göre X, Y ve Z metal kürelerinin öz ısıları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) cX > cZ > cY B) cX = cY = cZ C) cY > cZ > cX D) cZ > cY > cX 3. Merve, fotosentez olayını etkileyen faktörleri göstermek için yan- KOH daki düzeneği hazırlar. Musluk kapalı iken başlangıçtaki renkli su Musluk tabletleri seviyesinin 2 numaralı düzeyde olduğunu musluğu açtıktan bir sü- re sonra ise 3 numaralı düzeye çıktığını gözlemler. 3 2 Deney düzeneğinde renkli sıvı seviyesindeki yükselme düze- 1 nek içindeki gaz miktarının azaldığını gösterdiğine göre, Renkli I. KOH tabletleri (karbondioksit tutucu) deney düzeneğinde fa- su re ile bitki arasındaki gaz alışverişini olumsuz etkiler. D) I, II ve III II. Fare bir süre sonra ölür. 1 III. Düzenek, karbondioksit gazının fotosentez için önemini göstermektedir. ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III