8. SINIF HERYERDE İNKLAP

SINIF8 ÖĞRETEN SORULARLA ADIM ADIM ZİRVEYE! HER YERDE - İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 2 ya da 3 ders saatinde bir; Ödev olarak kullanılabilen, Konu bitirme sınavı olarak kullanılabilen, Ders içi soru çözüm uygulamalarında kullanılabilen, Ve açıklamalı sorular üzerinden konuları kavratan 40 FÖY (Toplam 489 sorudan oluşmaktadır.) 8. SINIF Tamamı Video Çözümlü www.zekakupuyayinlari.com.tr Akıllı Tahtaya Uyumlu ? Yeni Nesil Sorular

Neden Her Yerde? Ödev Föyü Konu Bitirme Sınavı Okulda öğrendiğin konuları, açıklamalı Kazanımları yeteri kadar kavrayıp sorular üzerinden tekrar edip pekiştirebilirsin. kavrayamadığını ölçebilirsin. Ders İçi Uygulamaları Ders içi uygulamalarında ister öğretmeninle ister bireysel olarak soruları çözerek konuları pekiştirebilirsin. BİLGİYİ ÖĞREN, SORUYU ÇÖZ 5.  5¶QHVDQV 5HIRUP $\\GñQODQPD‡Dßñ &RßUDIL .HğLIOHU VRQXFX $YUX- $YUXSDȃGD\\DğDQDQELOLPVHOJH- .DWROLN.LOLVHVLȃQLQEDVNñVñQGDQ Bilgi SDȃGDNLHNRQRPLNNDONñQPDELOLP OLğPHOHU.DWROLN.LOLVHVLȃQLQWRSOXP NXUWXODQ $YUXSD DNñO YH ELOLPLQ Soru VDQDWYHHGHEL\\DWDODQñQGDNLJH- ¼]HULQGHNLJ¼F¼Q¼NñUGñ5HIRUP UHKEHUOLßLQGHKñ]ODJHOLğPH\\HEDğ- OLğPHOHULQDUWPDVñQDYH5¶QHVDQV KDUHNHWLVRQXFX.DWROLN.LOLVHVLVL- ODGñ$\\GñQODQPD‡DßñDGñYHULOHQ KDUHNHWLQLQGRßPDVñQDQHGHQRO- \\DVLYHLOP®NRQXODUGDQHOLQL§HN- YH\\¼]\\ñOODUGDELOLPVHOJH- GX5¶QHVDQVKDUHNHWL\\OHELUOLNWH PHN]RUXQGDNDOGñ%¶\\OHFH$YUX- OLğPHOHUKñ]ND]DQGñ%XG¶QHPGH DNñOYHELOLPLQ¶QSODQD§ñNPDVñ SDȃGDGHQH\\YHJ¶]OHPHGD\\DQDQ $YUXSDȃGDELU§RN\\HQLEXOXğRUWD\\D GRJPDWLN\\DQLGHQH\\YHJ¶]OHPH ELOLPLQ¶Q¼D§ñOPñğROGX NRQXOGX GD\\DQPD\\DQG¼ğ¼QFHQLQVRUJX- ODQPDVñQñVDßODGñ &RßUDIL.HğLIOHUVRQXFXQGD$YUXSDȃGD\\DğDQDQJHOLğPHOHULQ , (NRQRPLNJHOLğPHQLQN¼OW¼UHOIDDOL\\HWOHULQ¶Q¼Q¼D§PDVñQD ,,%LOLPVHO§DOñğPDODUñQKñ]ND]DQPDVñQD ,,,'LQLRWRULWHOHULQJ¼§ND\\EHWPHVLQH ,9 <HQLEXOXğODUñQ\\DSñOPDVñQD GXUXPODUñQGDQKDQJLOHULQHQHGHQROGXßXV¶\\OHQHELOLU\" $ ,YH,,%,,YH,,,&,,,YH,,,',,,,,,YH,9 Bilgi 6. $YUXSDOñODUñQ$\\GñQODQPD‡DßñLOHELUOLNWHELOLPVHOELOJL\\L 7. 6DQD\\LVLQL\\HQLWHNQLNOHUOHJ¼§OHQGLULS§DßDX\\JXQK¢OH Bilgi Soru WHNQRORML\\HDNWDUñSEXKDUPDNLQHVLQLLFDWHWPHOHULYHGR- JHWLUHPH\\HQYH$YUXSDLOHUHNDEHWHGHPH\\HQ2VPDQOñ NXPDIDEULNDODUñQñNXUPDODUñ6DQD\\LðQNñODEñȃQñQGRßPDVñ- Zeka Küpü Yayınları 'HYOHWLȃQGH\\HUOLVDQD\\LJHOLğHPHGL2VPDQOñ'HYOHWLNDOD- QDQHGHQROGXðQJLOWHUHȃGHEDğOD\\ñSW¼P$YUXSDȃ\\D\\D\\ñ- EDOñNQ¼IXVX\\HUDOWñYH\\HU¼VW¼ND\\QDNODUñ\\OD$YUXSDOñ ODQ 6DQD\\L ðQNñODEñ VRQXFXQGD LQVDQ J¼F¼Q¼Q \\HULQL GHYOHWOHUL§LQL\\LELUKDPPDGGHYHSD]DUND\\QDßñRODUDN PDNLQHJ¼F¼DOGñYHE¼\\¼NIDEULNDODUNXUXOGXœUHWLPLQKñ]- J¶U¼OG¼'DKD¶QFH$YUXSDOñGHYOHWOHUHWDQñGñßñD\\UñFDOñN- ODDUWPDVñGHYOHWOHULQKDPPDGGHYHSD]DULKWL\\DFñQñRUWD- ODUNDSLW¼ODV\\RQODUQHGHQL\\OHSD]DUODUñQñ$YUXSDPDOODUñ- \\D§ñNDUGñ+DPPDGGHLKWL\\DFñQñVDQD\\LOHğPHPLğ¼ONHOHU- QDNDUğñNRUX\\DPDGñ2VPDQOñ'HYOHWL%DWñOñGHYOHWOHUGHQ GHQ NDUğñOD\\DQ GHYOHWOHU ¼UHWWLNOHUL ¼U¼QOHUL \\LQH EX ERU§DOPDN]RUXQGDNDOGñ'HYOHWRWX]\\ñOL§LQGHERU§ODUñ- ¼ONHOHUHLKUD§HWWLOHU'HYOHWOHULQKDPPDGGHYHSD]DUDUD- QñQIDL]LQL¶GH\\HPH\\LQFHDODFDNOñGHYOHWOHUȆ'¼\\»QX8PX- \\ñğñQñQRUWD\\D§ñNPDVñV¶P¼UJHFLOLN\\DUñğñQñQKñ]ODQPDVñ- PL\\HȇDGOñXOXVODUDUDVñELUWHğNLODWNXUGX%¶\\OHFH2VPDQOñ QDQHGHQROGX 'HYOHWLȃQLQJHOLUND\\QDNODUñQñQE¼\\¼NELUNñVPñ\\DEDQFñODUñQ DODFDNODUñQHGHQL\\OHEXNXUXOXğXQGHQHWLPLQHYHULOGL %XQDJ¶UH$YUXSDȃGDELOLPLQWHNQRORML\\HDNWDUñOPDVñ- QñQDğDßñGDNLOHUGHQKDQJLVLQH\\ROD§WñßñV¶\\OHQHPH]? %XQDJ¶UH6DQD\\LðQNñODEñȃQñQ2VPDQOñ'HYOHWLȃQHHW- NLOHULLOHLOJLOLDğDßñGDNLVRQX§ODUGDQKDQJLVLQHXODğñ- $ œUHWLPLQIDEULNDODUGDGDKDNñVDV¼UHGH\\DSñOPDVñQD ODPD]? % .ROJ¼F¼QHGD\\DQDQ¼UHWLP\\HULQHPDNLQHJ¼F¼Q¼Q $ 7HNQRORMLNDODQGD$YUXSDȃQñQJHULVLQGHNDOñQPñğWñU ¶QHPND]DQPDVñQD % $YUXSDȃ\\DWDQñQDQD\\UñFDOñNODU2VPDQOñWRSUDNODUñQñ & 6DQD\\LVLJHOLğPHPLğ¼ONHOHULQKDPPDGGHYHSD]DU D§ñNSD]DUD§HYLUPLğWLU ND\\QDßñK¢OLQHJHOPHVLQH & 2VPDQOñ'HYOHWLNHQGLQH\\HWHQELUGHYOHWK¢OLQHJHO- ' 6 DGHFHGRNXPDVDQD\\LQGHJHOLğPHOHULQ\\DğDQPDVñ- PLğWLU QD ' (NRQRPLNEDßñPVñ]Oñßñ]DUDUJ¶UP¼ğW¼U FÖY - 1 8. Sınıf Gökçeali Mahallesi Balkan Sokak No: 35 Çatalca / İstanbul Tel: (0 212) 227 00 91 [email protected] http://zekakupuyayinlari.com.tr

KAZANIM ADI BULUNDUĞU SON 4 YILDA FÖY ÇIKAN SORU Avrupa’daki Gelişmeler ve Osmanlı Devleti’ne Etkileri I Avrupa’daki Gelişmeler ve Osmanlı Devleti’ne Etkileri II NUMARASI SAYISI Mustafa Kemal’in Çocukluk Dönemi ve Öğrenim Hayatı Mustafa Kemal’in Fikir Hayatını Etkileyen Kişiler, Şehirler ve Olaylar 1 Mustafa Kemal’in Askerlik Hayatı ve Kişilik Özellikleri 2 Millî Uyanış: Bağımsızlık Yolunda Atılan Adımlar 3 l. Dünya Savaş’ında Osmanlı Devleti 4 Osmanlı Devleti’nin l. Dünya Savaş’ında Yer Aldığı Cepheler 5 Cepheden Cepheye Osmanlı Devleti ll 6 Mondros Ateşkes Antlaşması’nın İmzalanması (30 Ekim 1918) ve Uygulanması 7 Kuvây-i Millîye ve Cemiyetler 8 Millî Mücadele’nin Hazırlık Dönemi l 9 Millî Mücadele’nin Hazırlık Dönemi ll 10 Misakımillî’nin Kabulü (28 Ocak 1920) ve Büyük Milet Meclisinin Açılması (23 Nisan 1920) 11 Büyük Millet Meclisine Karşı İsyanlar 12 Sevr Antlaşması (10 Ağustos 1920) 13 Millî Bir Destan: Ya İstiklal Ya Ölüm 14 Millî Mücadele Dönemi’nde Doğu ve Güney Cepheleri 15 Millî Mücadele’de Batı Cephesi 16 Millî Mücadele’de Batı Cephesi ll Maarif Kongresi (15-1 Temmuz 1921) 17 Başkomutanlık Yasası ve Tekalif-i Millîye Emirleri Sakarya Meydan Savaşı’ndan Mudanya Ateşkes Antlaşması’na Mustafa Kemal 18 Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923) 19 Millî Mücadele’nin Sanata ve Edebiyata yansımaları Millî Mücadele’nin Sanata ve Edebiyata Yansımaları 20 Atatürk İlkeleri Siyasal Alanda Yapılan İnkılaplar 21 Hukuk Alanında Yapılan İnkılaplar Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan İnkılaplar l 22 Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan İnkılaplar lI Toplumsal Alanda Yapılan İnkılaplar 23 Ekonomik Alanda Yapılan İnkılaplar 24 Atatürk ve Sağlık 25 Atatürk ve Sağlık 26 Cumhuriyetin Türk Milletine Kazandıkları ve Atatürk’ün Gösterdiği Hedefler 27 Atatürk İlke ve İnkılaplarını Oluşturan Temel Esaslar 28 Atatürk Dönemi’nde Demokratikleşme Yolunda Atılan Adımlar 29 Mustafa Kemal’e Suikast Girşimi (15 Haziran 1926) Türkiye Cumhuriyeti’ne Yönelik Tehditler 30 Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasının Temel İlke ve Amaçları Atatürk Dönemi Türk Dış Politikasında Yaşanan Gelişmeler 31 Hatay’ın Türkiye’ye Katılması Atatürk’ün Ölümü ve Ölümünün Yansımaları 32 Atatürk’ün Eserleri Atatürk’ün ll. Dünya Savaşı Öncesi Tespitleri ve Girişimleri 33 ll. Dünya Savaşı ve Savaşın Türkiye’ye Etkileri Türkiye’nin Çok Partili Hayata Geçişi 34 35 36 37 38 39 40

1. föy • Avrupa’daki Gelişmeler ve Osmanlı Devleti’ne Etkileri l 1 ve 2. soruları aşağıda verilen harita ve bilgiden yararlanarak cevaplayınız. KUZEY ATLAS AVRUAKPDAENİZOSMANLI ASYA AMERİKA OKYANUSU BÜYÜK OKYANUS DEVLETİ Üm t Burnu BÜYÜK H nd stan OKYANUS AFRİKA HİNT OKYANUSU GÜNEY OKYANUSYA AMERİKA Baharat Yolu Kr stof Kolomb 1492 Ipek Yolu Bartelm D yaz 1486 Vasko dö Gama 1498 Amer ko Vespuç 1507 Macellan’nın Seyahat 1519-1522 Başlıca Coğrafi Keşifler Haritası (15 ve 16. Yüzyıllar) İpek ve Baharat yollarının Osmanlı Devleti’nin kontrolünde olması ve Avrupalı devletlerin bu yolları kullanırken Osmanlı Devleti’ne vergi ödemek istememeleri nedeniyle 15. yüzyıldan itibaren Coğrafi Keşifler başladı. Keşifler sonucu yeni yollar bulan Avrupalı dev- letler hem Amerika kıtasına hem de Hindistan’a denizden ulaşmayı başardı. Keşfedilen ülkelerdeki kaynakların Avrupa ülkelerine taşınması Avrupa’nın ekonomik açıdan kalkınmasını sağladı. Coğrafi Keşifler sonucunda Atlas Okyanusu kıyısındaki limanlar önem kazanırken Osmanlı Devleti’nin kontrolündeki İpek ve Baharat yolları önemini kaybetti. Akdeniz limanları canlılığını yitirdi. Coğrafi Keşiflerin ardından Osmanlı Devleti gelirlerini artırmak ve Akdeniz limanlarını yeniden canlandırmak amacıyla Avrupalı devletlere verdiği kapitülasyonları artırdı. 1. Verilenlerden hareketle Coğrafi Keşiflerin Avrupa’ya 2. Buna göre Coğrafi Keşifler Osmanlı Devleti’nde aşa- etkileri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? ğıdakilerden hangisine neden olmamıştır? A) Osmanlı Devleti’ne vergi verme zorunluluğu kalmadı. A) Osmanlı ekonomisi zarar gördü. B) Ticari açıdan Osmanlı Devleti’ne bağımlılığını azalttı. B) İpek ve Baharat yolları eski canlılığını kaybetti. C) Osmanlı Devleti’nden vergi almaya başladılar. C) Keşfedilen ülkelerle ticari ilişkileri gelişti. D) Osmanlı’dan aldığı ekonomik ayrıcalıklar arttı. D) Ekonomik bağımsızlığı zarar gördü. FÖY - 1 8. Sınıf

3. “Coğrafi Keşiflerden sonra keşfedilen ülkelerin zenginlikleri yeni ticaret yollarıyla Avrupa’ya taşınırken keşfedilen ülkeler yok- sullaşıyordu.” diyen bir tarihçinin Coğrafi Keşiflerin aşağıdakilerden hangisine etkisini vurguladığı söylenebilir? A) Sömürgecilik faaliyetlerine B) Kültürel etkileşime C) Sanayinin gelişmesine D) Bilimsel faaliyetlere 4. Aşağıda 20. yüzyılın başlarında devletlerin sahip olduğu sömürgeleri gösteren bir harita verilmiştir. Sömürge yarışında başı çeken İngiltere “üzerinde güneş batmayan” geniş bir sömürge imparatorluğu kurdu. İngiltere’yi diğer Avrupalı devletler takip etti. Verilen harita ve ifadeden hareketle İngiltere için “üzerinde güneş batmayan imparatorluk” denmesinin nedeni olarak aşa- ğıdakilerden hangisi gösterilebilir? A) Dünyanın süper gücünün İngiltere olması B) Sanayi İnkılabı’nın İngiltere’de başlaması C) İngiltere’nin ham madde ihtiyacının olmaması D) İngiltere’nin sömürgeleri sayesinde sınırlarının çok genişlemesi 8. Sınıf FÖY - 1

5. Rönesans Reform Aydınlanma Çağı Coğrafi Keşifler sonucu Avru- Avrupa’da yaşanan bilimsel ge- Katolik Kilisesi’nin baskısından pa’daki ekonomik kalkınma; bilim, lişmeler, Katolik Kilisesi’nin toplum kurtulan Avrupa, akıl ve bilimin sanat ve edebiyat alanındaki ge- üzerindeki gücünü kırdı. Reform rehberliğinde hızla gelişmeye baş- lişmelerin artmasına ve Rönesans hareketi sonucu Katolik Kilisesi si- ladı. Aydınlanma Çağı adı verilen hareketinin doğmasına neden ol- yasi ve ilmî konulardan elini çek- 17 ve 18. yüzyıllarda bilimsel ge- du. Rönesans hareketiyle birlikte mek zorunda kaldı. Böylece Avru- lişmeler hız kazandı. Bu dönemde akıl ve bilimin ön plana çıkması pa’da deney ve gözleme dayanan Avrupa’da birçok yeni buluş ortaya dogmatik yani deney ve gözleme bilimin önü açılmış oldu. konuldu. dayanmayan düşüncenin sorgu- lanmasını sağladı. Coğrafi Keşifler sonucunda Avrupa’da yaşanan gelişmelerin, I. Ekonomik gelişmenin kültürel faaliyetlerin önünü açmasına II. Bilimsel çalışmaların hız kazanmasına III. Dini otoritelerin güç kaybetmesine IV. Yeni buluşların yapılmasına durumlarından hangilerine neden olduğu söylenebilir? A) I ve II B) II ve III C) I, II ve III D) I, II, III ve IV 6. Avrupalıların, Aydınlanma Çağı ile birlikte bilimsel bilgiyi Zeka Küpü Yayınları 7. Sanayisini yeni tekniklerle güçlendirip çağa uygun hâle teknolojiye aktarıp buhar makinesini icat etmeleri ve do- getiremeyen ve Avrupa ile rekabet edemeyen Osmanlı kuma fabrikalarını kurmaları Sanayi İnkılabı’nın doğması- Devleti’nde yerli sanayi gelişemedi. Osmanlı Devleti kala- na neden oldu. İngiltere’de başlayıp tüm Avrupa’ya yayı- balık nüfusu, yer altı ve yer üstü kaynaklarıyla Avrupalı lan Sanayi İnkılabı sonucunda insan gücünün yerini devletler için iyi bir ham madde ve pazar kaynağı olarak makine gücü aldı ve büyük fabrikalar kuruldu. Üretimin hız- görüldü. Daha önce Avrupalı devletlere tanıdığı ayrıcalık- la artması devletlerin ham madde ve pazar ihtiyacını orta- lar (kapitülasyonlar) nedeniyle pazarlarını Avrupa malları- ya çıkardı. Ham madde ihtiyacını sanayileşmemiş ülkeler- na karşı koruyamadı. Osmanlı Devleti, Batılı devletlerden den karşılayan devletler, ürettikleri ürünleri yine bu borç almak zorunda kaldı. Devlet, otuz yıl içinde borçları- ülkelere ihraç ettiler. Devletlerin ham madde ve pazar ara- nın faizini ödeyemeyince alacaklı devletler “Düyûn-u Umu- yışının ortaya çıkması sömürgecilik yarışının hızlanması- miye” adlı uluslararası bir teşkilat kurdu. Böylece Osmanlı na neden oldu. Devleti’nin gelir kaynaklarının büyük bir kısmı yabancıların alacakları nedeniyle bu kuruluşun denetimine verildi. Buna göre Avrupa’da bilimin teknolojiye aktarılması- nın aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenemez? Buna göre Sanayi İnkılabı’nın Osmanlı Devleti’ne et- kileri ile ilgili aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşı- A) Üretimin fabrikalarda daha kısa sürede yapılmasına lamaz? B) Kol gücüne dayanan üretim yerine makine gücünün A) Teknolojik alanda Avrupa’nın gerisinde kalınmıştır. önem kazanmasına B) Avrupa’ya tanınan ayrıcalıklar Osmanlı topraklarını C) Sanayisi gelişmemiş ülkelerin ham madde ve pazar açık pazara çevirmiştir. kaynağı hâline gelmesine C) Osmanlı Devleti kendine yeten bir devlet hâline gel- D) Sadece dokuma sanayisinde gelişmelerin yaşanması- miştir. na D) Ekonomik bağımsızlığı zarar görmüştür. FÖY - 1 8. Sınıf

8. Avrupa’daki bilimsel gelişmeler kilisenin otoritesini sar- 10. 1798 yılında yaşanan Fransız İhtilali, zamanla tüm dün- sarken halkın bilinçlenmesini sağlayarak mutluluk ve yada eşitlik, adalet, bağımsızlık ve milliyetçilik düşüncele- özgürlük isteklerini artırdı. Özellikle Fransa’da bankacı, rinin doğmasına ve yayılmasına neden olmuştur. Bu du- tüccar ve sanayici gibi halk sınıfından kimselerin oluş- rumdan en çok etkilenen devletler ise Osmanlı Devleti ve turduğu burjuvazi ve aydınlar, vergi ödemelerine rağ- Avusturya-Macaristan gibi çok uluslu devletler olmuştur. men asillerin sahip olduğu haklara sahip değillerdi. Fran- Buna göre Fransız İhtilali’nin aşağıdaki özelliklerinden sa’da ekonomik, toplumsal ve siyasal sorunlar ihtilal hangisinin vurgulandığı söylenebilir? hareketine neden oldu. İhtilal sonucunda yayınlanan A) Halk örgütlenmesi olarak ortaya çıktığı “Fransız İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirisi” ile insan- B) Fransa’da krala karşı başlatıldığı ların, hakları bakımından hür ve eşit doğdukları ve öy- C) Ekonomik sıkıntılar nedeniyle başladığı le yaşayacakları vurgulandı. Bildiride hürriyet, mülkiyet, D) Evrensel nitelik kazandığı güvenlik gibi hakların yanı sıra her türlü egemenliğin millete ait olduğu yer aldı. Demokratik ve laik devlet an- 11. layışı yaygınlaştı. Fransız İhtilali ile her milletin kendi Avrupa’daki fabrikalarda seri bir şekilde bol miktarda bağımsız devletini kurma hakkına sahip olduğunun vur- ve düşük fiyatla üretilen mallar, Osmanlı pazarını is- gulanması, milliyetçilik fikrinin yayılmasına ve impara- tila etti. Kapitülasyonlar nedeniyle gümrük vergileri- torlukların dağılma sürecine girmesine neden oldu. nin düşük olması da Osmanlı Devleti’nin Avrupa’nın ham madde kaynağı ve açık pazarı hâline gelmesin- Buna göre Fransız İhtilali’nin, de önemli rol oynadı. Küçük atölyelerde ve el tezgâh- I. Eşit hakların yaygınlaşmasına larında üretim yapan Osmanlı esnaf ve zanaatkârla- II. Demokratik anlayışların ortaya çıkmasına rı, Avrupalı üreticilerle rekabet edemediler. Bu durum zamanla el tezgâhlarının ve küçük atölyelerin kapan- III. Bağımsızlık hareketlerine masına neden oldu. durumlarından hangilerine yol açtığı söylenebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III Zeka Küpü Yayınları 9. Fransa’nın milliyetçilik fikrini “Her millete bir devlet!” slo- Fransız İhtilali ile yayılan milliyetçilik akımı, farklı mil- ganıyla dış politikada bir araç olarak kullanması çok ulus- letleri bünyesinde barındıran Osmanlı Devleti’nin da- lu Osmanlı Devleti’ni olumsuz etkiledi. Osmanlı sınırları ğılma sürecine girmesine neden oldu. Özellikle Bal- içinde yaşayan azınlıklar milliyetçilik fikrinin etkisi ve Av- kanlardaki Hristiyan topluluklar, milliyetçilik akımının rupalı devletlerin de kışkırtmasıyla isyan ettiler. Sırplarla etkisi ve büyük Avrupa devletlerinin de kışkırtmaları başlayan isyanlar diğer azınlıkların isyan etmesiyle devam sonucu bağımsızlıklarını elde etmek için ayaklanma- etti. Milliyetçilik fikri özellikle Osmanlı Devleti’nin Balkan ya başladılar. Osmanlı Devleti’nde milliyetçiliğin etki- topraklarında etkili oldu. siyle ilk olarak 1804’te Sırplar isyan etti. 1829 Edirne Antlaşmasıyla Yunanlar bağımsızlıklarını kazandı. Buna göre Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti’ni, Buna göre Avrupa’da yaşanan gelişmelerin Osmanlı I. Siyasi Devleti’ni sırayla hangi alanlarda etkilediği söylenebi- lir? II. Etnik A) Toplumsal - Kültürel III. Sosyal B) Ekonomik - Siyasi C) Siyasi - Kültürel alanlarının hangilerinde etkilediği söylenebilir? D) Kültürel - Toplumsal A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III FÖY - 1 8. Sınıf

2. föy • Avrupa’daki Gelişmeler ve Osmanlı Devleti’ne Etkileri ll 1. Aşağıda 20. yüzyıl başlarında Avrupa ve Osmanlı Devleti’nin sınırlarını gösteren harita verilmiştir. (Fransız Sömürgesi) (İngiliz Sömürgesi) Yukarıda verilen haritadan hareketle 20. yüzyıl başlarında Osmanlı Devleti’nin durumu hakkında aşağıdakilerden han- gisi söylenemez? A) Selanik, Osmanlı toprağı değildir. B) Trablusgarp ile kara bağlantısı kalmamıştır. C) Kuzey Afrika'da toprağı kalmamıştır. D) Avrupa’da en geniş sınırlarına ulaşmıştır. FÖY - 2 8. Sınıf

2. 4. Bağımsızlık isteyen azınlıklar, atılan adımlara rağmen Coğrafi Keşifler isyan etmekten vazgeçmediler. Bunun üzerine Os- Sanayi İnkılabı manlı Devleti 1856’da Avrupalı devletlerin de baskı- Dış Borçlar sıyla Islahat Fermanı adıyla yeni bir ferman yayınla- Kapitülasyonlar dı. Bu fermanla azınlık hakları Müslümanların sahip Azınlık İsyanları olduğu haklarla eşit hâle getirilmekle beraber azınlık- lar bazı ayrıcalıklar elde etti. Azınlıklara devlet me- Derya Öğretmen sınıf tahtasına Osmanlı Devleti’nin XVII. murluklarına atanabilme ve il meclisine girebilme hak- yüzyılın başlarından itibaren güç kaybetmesine neden olan kı tanındı. Buna rağmen azınlık isyanları önlenemedi. gelişmeleri yazmıştır. Buna göre Islahat Fermanı’nın Osmanlı Devleti’nde Bu gelişmelerin Osmanlı Devleti’ni, aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenemez? I. Ekonomik A) Avrupalı devletlerin iç işlerine karışmasına II. Siyasi B) Azınlıkların ayrıcalıklarının artmasına C) Azınlıkların bağlılıklarının artmasına III. Hukuki D) Azınlıkların devlette görev alabilmesine alanlarının hangilerinde etkilediği söylenebilir? 5. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde etkili olmaya baş- layan Jön Türklere (Genç Osmanlılar) göre azınlıkların is- A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III yan etmesinin temel nedeni, padişahın ülkeyi tek başına yönetmesiydi. Onlara göre azınlık isyanlarının önlenebil- Zeka Küpü Yayınları mesi için Avrupa’da olduğu gibi bir anayasa hazırlanmalı, meclis açılmalı, bu mecliste azınlıklara da temsil hakkı ve- rilmeli ve padişah ülkeyi bu meclisle birlikte yönetmeliydi. Buna göre Jön Türklerin Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu sorunun çözümünü aşağıdakilerden han- gisinde görmüşlerdir? A) Millî bağımsızlığa önem vermek B) Millî egemenliği ön plana çıkarmak C) Tek kişi hâkimiyetini güçlendirmek D) Yeni bir anayasa hazırlamak 3. Osmanlı Devleti, Fransız İhtilali’nin yaydığı fikirlerin etkisiy- 6. le içine düştüğü zor durumdan kurtulmak amacıyla hukuki Tanzimat Dönemi’nde ve sonrasında yapılan yeni- alanda yenilikler yapmaya başladı. Bu doğrultuda Padişah likleri yeterli görmeyen bazı Osmanlı aydınları (Genç Abdülmecid Dönemi’nde 1839’da Tanzimat Fermanı (Gül- Osmanlılar) Osmanlı Devleti’nde meşrutiyet yöne- hane Hatt-ı Hümâyunu) ilan edildi. Fermana göre halkın timine geçilmesi hâlinde ülkedeki karışıklıkların ve can, mal ve namus güvenliği sağlanacaktır. Vergi herkesin isyanların sona ereceğine inanıyorlardı. Genç Os- gelirine göre alınacaktır. Mahkemeler açık olarak yapılacak, manlılar ile anlaşan ve 1876’da tahta çıkan Padişah rüşvet ve kayırma önlenecektir. Tanzimat Fermanı’yla Müs- II. Abdülhamit Osmanlı Devleti’nin ilk anayasası olan lüman ve gayrimüslim ayrımı yapılmaksızın herkes kanun Kânûn-ı Esasi’yi ilan ederek Mebusan Meclisini aç- önünde eşit sayıldı. Osmanlı Devleti’nde ilk defa padişahın tı. Bunun sonucunda Osmanlı Devleti’nde I. Meşru- gücünün üstünde kanun gücünün varlığı kabul edildi. tiyet Dönemi başladı. Halk ilk kez seçimlere katıla- rak sınırlı da olsa yönetimde söz sahibi oldu. Buna göre Fransız İhtilali Osmanlı Devleti’nde aşağı- dakilerden hangisine neden olmamıştır? Buna göre meşrutiyet yönetiminin Osmanlı Devleti’ne katkılarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Osmanlı Devleti hukuki alanda yenilik yapmaya ihtiyaç duymuştur. A) Halkın padişahın yanında yönetime katılması sağlan- mıştır. B) Demokratikleşme çabaları artmıştır. B) Anayasal sisteme geçiş yapılmıştır. C) Padişahın otoritesi azalmıştır. C) Seçim sistemi uygulanmıştır. D) Halka yönetimde geniş yetkiler verilmiştir. D) Gayrimüslimlere ayrıcalıklı haklar verilmiştir. FÖY - 2 8. Sınıf

7. 1876'da ilan edilen Kânûn-ı Esasi ile devletin anayasadaki kurallara göre yönetilmesine karar verilmiştir. Anayasada kişiler arası eşitlik, mal ve konut dokunulmazlığı, eğitim hakkı, vicdan hürriyeti, basın hürriyeti gibi haklara ve mahkemelerin bağım- sızlığı ilkesine yer verilmiştir. Buna göre Kânûn-ı Esasi ile, I. Kişi hak ve hürriyetleri II. Hukukun üstünlüğü III. Padişahın otoritesi hangisinin sağlanmak istendiği söylenebilir? A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III 8. Kânûn-ı Esasi ile padişaha geniş yetkiler de tanınmıştır. Üyeleri halk tarafından seçilen meclisi açma, kapatma, tatil etme, mec- lise yasa çıkarması için izin verme ve çıkardığı yasaları onaylama yetkileri padişaha aittir. Padişahın bakanları göreve getirme ve görevden alma, kişileri sürgüne gönderme yetkileri de vardır. Buna karşın meclis, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın gidi- şatı üzerinden dolaylı da olsa padişahı eleştirmiştir. Bu eleştiriler üzerine Padişah II. Abdülhamit savaş hâlini gerekçe göstere- rek meclisi tatil etmiştir (14 Şubat 1878). Dönemin Padişahı II. Abdülhamit, 1908’e kadar meclis ve anayasa olmadan ülkeyi tek başına yönetmiştir. Anayasanın padişaha tanıdığı bu yetkilerin aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenemez? A) Padişahın denetlenmesini ve sınırlandırılmasını güçleştirmesine B) Meclisin kapatılmasına C) Meşrutiyet yönetiminin sona ermesine D) Halkın ülke yönetiminde söz sahibi olmaya devam etmesine 9. Yukarıda 1908’de ilan edilen II. Meşrutiyet’i tasvir eden döneme ait bir kartpostal yer almaktadır. Bu kartpostalda Fransız İhtilali’nin sloganları olan “hürriyet, eşitlik, adalet ve kardeşlik” ifadeleri Türkçe ve Fransızca olarak yazılmıştır. Verilen kartpostaldan hareketle Osmanlı Devleti’nde, I. Fransız İhtilali’nin yaydığı düşüncelerin etkisinde kalındığı II. Halkın yönetime dâhil edildiği III. Padişahlık yönetimine son verildiği yorumlarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 8. Sınıf FÖY - 2

10. 19. yüzyıl başlarında dağılma sürecine giren Osmanlı Dev- 13. Bütün Türkleri Osmanlı Devleti çatısı altında millî bir duy- leti’ni kurtarmak amacıyla bazı Osmanlı aydınları ve dev- gu ile bilinçlendirmeyi ve bir bayrak altında toplamayı amaç- let adamları dağılmayı önlemeye yönelik fikirler üretmeye layan Türkçülük, Osmanlı yönetimi altında yaşayan Türk- ve çözüm yolları bulmaya çalıştılar. Devletin parçalanıp lere millî bilinç kazandırmayı amaçlamıştır. Meşrutiyet dağılmasını önlemek için Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçü- öncesinde kültürel alanda kendini göstermişken daha son- lük ve Batıcılık gibi fikir akımları ortaya çıktı. ra büyük Türk birliğini kurma idealine dönüşmüştür. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? Buna göre Türkçülük fikir akımını Osmanlıcılık fikrin- den ayıran özellik hangisidir? A) Osmanlı Devleti’ni dağılmaktan kurtarmak için çareler arandığının A) Osmanlı Devleti’ni dağılmaktan kurtarmayı amaçlama- sı B) Padişahın otoritesinin güçlendirilmek istendiğinin B) Yalnızca Osmanlı sınırları içinde yaşayan Türklere millî C) Bazı devlet adamlarının yönetimi ele geçirmek istedi- bilinç kazandırmak istemesi ğinin C) Halifenin etrafında birleşilmesini istemesi D) Avrupalı devletlerin baskısından kurtulmak istendiğinin D) Yeniliklere ihtiyaç duyulduğunu görmesi 11. Osmanlı sınırları içinde yaşayan tüm milletleri din, dil, ırk Zeka Küpü Yayınları ve etnik yapısı dikkate alınmadan aynı haklara sahip “Os- manlı milleti’’ adı altında bir araya getirerek devletin dağıl- masını önlemeyi amaçlayan Osmanlıcılık düşüncesi, çe- şitli milletlerin Osmanlı birliğinden ayrılmasıyla başarısız olmuştur. Buna göre Osmanlıcılık düşüncesinin, I. Ülke içinde birlik oluşturmak II. Irk ayrımı yapmamak III. Ülkeyi dağılmaktan kurtarmak hangilerini amaçladığı söylenebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 12. Müslüman milletlerin Osmanlı halifesinin liderliğinde tek 14. Avrupa’da bilim ve teknolojide yaşanan hızlı gelişmeler bir çatı altında birleşmesini savunan İslamcılık, II. Abdül- bazı Osmanlı aydınlarının Batı’yı örnek almak istemesine hamit tarafından devlet politikası hâline getirildi. Bu fikir neden oldu. Bu aydınlar devletin kurtuluşunu Batılılaşma akımını savunanlara göre İslami kurallar, ödün verilmeden fikrinde aradılar. Batıcılık fikrinin savunucuları Avrupa’da- devlet hayatı ve toplumsal yaşamda uygulanmalı, yeryü- ki gelişmelerin örnek alınarak devletin modernleştirilmesi zündeki bütün İslam ülkeleri arasında birlik kurulmalıdır. gerektiğini düşünüyorlardı. Tevfik Fikret gibi aydınlarca sa- vunulan bu düşünce Atatürk Dönemi’nde inkılaplar yapı- Buna göre İslamcılık düşüncesi ile ilgili, lırken de etkili oldu. I. Padişahın desteğini almıştır. Buna göre Batıcılık fikir akımının aşağıdakilerden han- gisini amaçladığı söylenemez? II. İslam birliğini amaçlamıştır. A) Ülkede yenilikler yapılmasını III. İslami kuralların devlet hayatında uygulanması düşü- B) Bilimsel çalışmalara ağırlık verilmesini nülmüştür. C) Batı kültürünü olduğu gibi almayı D) Köklü değişiklikler yapmayı hangileri söylenebilir? FÖY - 2 A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 8. Sınıf

3. föy • Mustafa Kemal’in Çocukluk Dönemi ve Öğrenim Hayatı 1. Par s Belgrad KARADENİZ İstanbul Manastır Selan k T caret gem ler EGE DENİZİ Dem r yolu ulaşımı Batılı f k rler AKDENİZ 0 250 500 750 km Mustafa Kemal’in doğduğu ve çocukluğunun geçtiği Selanik, Osmanlı Devleti’nin Rumeli’deki gelişmiş şehirlerinden biriydi. İş- lek bir limana sahip olmasının yanı sıra Avrupa’yla olan demir yolu bağlantısı, şehirde ticari ve ekonomik hayatı canlandırmış- tı. Selanik, Osmanlı’nın Batı’ya açılan kapısı konumundaydı. Verilen harita ve bilgiden hareketle coğrafi konumunun Selanik şehrine katkısı ile ilgili hangisi söylenemez? A) Ulaşım ağı gelişmiştir. B) Ekonomik açıdan olanakları artmıştır. C) Osmanlı’nın Balkanlardaki önemli tek şehri hâline gelmiştir. D) Avrupa’daki yeniliklere kolaylıkla ulaşılmıştır. 2. “Mustafa Kemal’in doğduğu şehir Selanik; Türklerle birlikte Rum, Sırp, Yunan, Bulgar ve Yahudi gibi farklı etnik ve dini köken- den gelen toplulukların birlikte yaşadığı bir şehirdi. Selanik’te Türkçe, Rumca, Bulgarca ve İbranice yayımlanan resmî vilayet gazetesinin yanı sıra Avrupa’da çeşitli dillerde basılan gazete, dergi ve kitapları takip etme imkânı da vardı. Selanik şehrinin çok uluslu yapısı, zengin bir kültürel ortamın oluşmasını sağlamıştır. Bu ortam, Mustafa Kemal’in farklı düşünce ve inançlara karşı saygılı olmasında, demokratik bir kişilik kazanmasında etkili olmuştur.” diyen bir tarihçi Selanik şehrinin, I. Çok uluslu yapısı II. Zengin kültürel ortamı III. Avrupa ile bağlantılı olması özelliklerinden hangilerini bu duruma kanıt olarak gösterebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III FÖY - 3 8. Sınıf

3. 5. Yetiştiği aile ortamı, küçük yaşta babasız kalması, annesi ve kız kardeşi ile yaşadığı güçlükler Mustafa Kemal’in iyi Rumeli’de (Balkanlar) yer alan Selanik, Fran- bir asker ve devlet adamı olarak yetişmesinde son dere- sız İhtilali’nin yaydığı milliyetçilik fikir akımının ce etkili olmuştur. Karşılaştığı zorlukların üstesinden gel- olumsuz etkilerinin görüldüğü bir şehirdir. Bu mesi, küçük yaşta geleceği ile ilgili kararlar alması ve al- topraklarda yaşayan milletlerin Osmanlı Dev- dığı kararların arkasında durması yine çocukluk yıllarından leti’ne isyan etmeleri Mustafa Kemal’e, Balkan miras kalan özelliklerinden bazılarıdır. milletlerinin Osmanlı Devleti’ne karşı bakış açı- larını yakından görme imkânı sunmuştur. Buna göre Mustafa Kemal’in küçük yaşlarından itiba- ren geleceğine yönelik kararlar alabilen bir kişiliğe sa- Buna göre Selanik şehrinin Mustafa Kemal’in hangi hip olmasında aşağıdakilerden hangisinin etkisinden yönünün gelişmesinde etkili olduğu söylenebilir? söz edilmemiştir? A) Kültürel B) Siyasi A) Çevresi C) Sosyal D) Dinî B) Yaşadığı olaylar C) Küçük yaşlarda karşılaştığı sorunlar D) Öğretmenleri Zeka Küpü Yayınları 6. Mustafa Kemal’in eğitim hayatına başladığı 19. yüzyılda Osmanlı Devleti sınırları içinde farklı eğitim tarzlarına sa- hip okul türleri vardı. Türk okullarının yanında pek çok ya- bancı okul da yer alıyordu. Okul Türü Eğitim Tarzı Medreseler, Mahalle Geleneksel, dini eğitim Mektebi ve öğretim Modern Mektepler, Askerî Batı tarzında modern Okullar, Meslek Okulları eğitim ve öğretim 4. Selanik’te haberleşme için postane bulunduğu gibi Avru- Azınlık Okulları, Yabancı Kendi amaçları pa’da basılan gazete, dergi ve kitaplar da kolaylıkla temin Okullar doğrultusunda kendi edilebiliyordu. Düşüncelerin özgürce ifade edildiği ve ye- müfredatlarını uygula- ni düşünce akımlarına açık olan bu ortamda Mustafa Ke- yan eğitim ve öğretim mal Avrupa’daki gelişmeleri yakından takip etme ve ken- dini geliştirme imkânı bulmuştur. programı Buna göre Selanik şehrinin Mustafa Kemal’e hangi Buna göre verilen tablo ve bilgi aşağıdakilerden han- alanda katkı sağladığı vurgulanmamıştır? gisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Kültürel alanda gelişme A) Eğitimde birlik olmadığı B) Askerlik mesleğini seçme B) Azınlık okullarının daha çok talep gördüğü C) Batı’daki gelişmelerden haberdar olma C) Yabancı okullarda modern eğitim yöntemlerinin D) Düşüncelerini ifade edebilme kullanıldığı 8. Sınıf D) Medreselerde Batı tarzı eğitim uygulandığı FÖY - 3

7. Manastır Askerî İdadisi 1896 Manastır İstanbul Selanik Mahalle Şemsi Selanik Selanik İstanbul İstanbul Mektebi Mülkiye Askerî Efendi Rüştiyesi Rüştiyesi Harp Harp 1886 1894 1894 İlkokulu Okulu Akademisi 1886 1899 1902 Yukarıdaki bilgilerden hareketle Mustafa Kemal’in eğitim hayatı hakkında, I. Eğitimine farklı şehirlerde devam ettiği II. Yüksek eğitimini İstanbul’da tamamladığı III. Mahalle Mektebi ve Selanik Mülkiye Rüştiyesinde kısa süre kaldığı hangileri söylenebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 8. Mustafa Kemal, annesinin isteğiyle gittiği Mahalle Mektebinden kısa süre sonra ayrılarak babasının isteği doğrultusunda Şemsi Efendi Okuluna başladı ve yeni yöntemlerle eğitim gördü. Bu okuldaki eğitim diğer okullara göre son derece çağdaş özellikler taşımaktaydı. Modern eğitim metotlarının uygulandığı, okuma ve yazmayı kolaylaştıracak ders araç ve gereçleri- nin kullanıldığı, öğrencilerin sıralarda oturduğu ve aktif olarak derse katıldığı bir sistem uygulanıyordu. Mustafa Kemal’in ilk eğitim döneminde, Şemsi Efendi gibi pedagojik ilkeleri bilen ve uygulayan bir öğretmenle karşılaşmış olması yenilikçi, özgür- lükçü olmasında, okuma sevgisi ve araştırma duygusunun gelişmesinde etkili olmuştur. Şemsi Efendi, Selanik’te halkın ki- tap ve gazete okuması amacıyla açılmış olan merkezlere kitap ve dergi vererek destek olmuştur. Onun, halkın gereksinim- lerine dönük bakış açısı Mustafa Kemal’i dolaylı olarak etkilemiş, Mustafa Kemal’in küçük yaşlarda toplumsal sorunlara karşı duyarlı olmasını sağlamıştır. Buna göre Şemsi Efendi Mektebinin Mustafa Kemal’in gelişimine katkısı hakkında aşağıdakilerden hangisine değinil- memiştir? A) Yenilikçi düşünceler kazanması B) Okuma sevgisinin gelişmesi C) Askerî eğitim alma isteğinin oluşması D) Sosyal sorunlara karşı duyarlı olması FÖY - 3 8. Sınıf

9. Çocukluğundan itibaren askerliğe büyük ilgi duyan ve bu 11. Manastır Askerî İdadisinde, Fransızcası geri olduğu için mesleği yapmak için son derece istekli olan Mustafa’nın aldığı uyarılar üzerine ilk ev izninde Frerler Okulunda ders- askerlikle ilgili hevesi, üniformalı subayları gördüğünde lere girerek Fransızcasını geliştirmiştir. Namık Kemal, Meh- daha da artıyordu. Fakat Zübeyde Hanım oğlunun bu zor met Emin Yurdakul gibi yerli yazarların eserlerini okuya- mesleği tercih etmesine karşı çıkıyordu. Onu bu düşünce- rak vatanseverlik, milliyetçilik yönlerini geliştirirken, sinden vazgeçirmek istiyordu. Selanik Mülkiye Rüştiyesi- Fransız İhtilali’ne zemin hazırlayan J. J. Rousseau ve Mon- ne devam ettiği sırada askerlik mesleğini seçmekte karar- tesquieu’nun fikirlerinden etkilenmiştir lı olan Mustafa, Selanik Askerî Rüştiyesinin giriş sınavına katılmış ve sınavı kazanmıştı. Bu gelişme üzerine annesi Buna göre Mustafa Kemal ile ilgili aşağıdaki yorum- de onun askerî okula gitmesine istemeyerek de olsa onay lardan hangisi yapılamaz? vermişti. A) Hedeflerine ulaşmak için çaba gösterdiği Buna göre Mustafa Kemal’in, B) Kitap okumayı ve yeni bilgiler öğrenmeyi sevdiği I. İdealist C) Okuduğu kitapların düşünce dünyasını şekillendirdiği II. Kararlı D) Osmanlı’nın dış politikasının iyi yönetilemediğini dü- III. Başarılı şündüğü kişilik özelliklerinden hangilerine sahip olduğu söyle- nebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III Zeka Küpü Yayınları 10. Mustafa Kemal, Selanik Askerî Rüştiyesini bitirdikten son- 12. Harp Akademisine devam eden Mustafa Kemal’i okul ra 1896’da Manastır Askerî İdadisine girdi. Burada Os- arkadaşlarından Asım Gündüz şöyle anlatıyor: manlı Devleti’nin farklı şehirlerinden ve toplumsal kesim- “Doğup büyüdüğü Selanik’in Batı’ya daha çok bağlan- lerinden gelen öğrencilerle tanıştı. Bazı arkadaşlarından tılı bulunması sebebiyle olacak, dikkat çeken fikirleri ve öğretmenlerinden çok etkilendi. Onlar sayesinde yeni vardır. Etrafına topladığı arkadaşlarıyla cesaretle ko- düşünürler ve fikirleri tanıma fırsatı buldu. nuşur ve onları güzel konuşmasıyla kısa zamanda te- siri altına alırdı... Bizler vatan, millet ve Türklük fikirle- Mustafa Kemal, 1898’de Manastır Askerî İdadisinden me- rini ilk defa Harp Akademisi sıralarında ondan zun oldu. Bütün çocukluğu ve ilk gençlik yıllarının geçtiği duymuştuk.” Makedonya’dan ilk defa ayrılarak Harp Okuluna devam etmek için İstanbul’a geldi. Yeni bir hayata atılacağı ve Bilim ve Aklın Aydınlandığı Eğitim Dergisi, düşüncelerinin daha da olgunlaşacağı Harp Okuluna 13 sayı 80-81 Mart 1899’da girdi. Verilen bilgilerden hareketle Mustafa Kemal’in, Asım Gündüz’ün ifadesinden hareketle Mustafa Ke- I. Fikirlerinin gelişmesinde çevresinin etkisinin olduğu mal’in hangi kişilik özelliğinin öne çıktığı söylenebi- II. Farklı kesimlerden insanlarla tanışma imkânı bulduğu lir? III. Eğitim sürecinin O’na yenilikler kattığı yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III A) Liderlik B) Çok yönlülük C) I ve II D) I, II ve III C) İleri görüşlülük D) Teşkilatçılık 8. Sınıf FÖY - 3

4. föy • Mustafa Kemal’in Fikir Hayatını Etkileyen Kişiler, Şehirler ve Olaylar 1. Mustafa Kemal’in dünyaya geldiği günlerde Osmanlı Devleti; siyasi, sosyal ve ekonomik alanda sıkıntılı bir dönemden geçiyordu. Milliyetçilik düşüncesi Balkan topluluklarının 19. yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı Devleti’ne karşı isyan etmesine neden ol- du. Osmanlı Devleti’nin Makedonya toprakları da bu isyanların en yoğun yaşandığı yerlerden biriydi. Selanik ve Manastır’ı da içi- ne alan Makedonya’da Osmanlı Devleti asayişi sağlayamıyordu. Müslüman, Musevi, Rum, Ermeni ve Bulgar gibi çeşitli etnik kö- kenden milletlerin, kültürlerin ve dinlerin iç içe yaşadığı bu bölgede azınlıkların kurduğu çeteler halkın can güvenliğini tehdit ediyordu. Bu ortam, Mustafa Kemal’in Balkan milletleri ve yaşanan olaylar hakkında fikir sahibi olmasını sağlamıştır. Buna göre Mustafa Kemal’in düşünce dünyasının gelişmesinde aşağıdakilerden hangisinin etkisinden söz edilmemiş- tir? A) Yaşadığı ortamın B) Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu durumun C) Milliyetçilik fikrinin D) Yabancı yazarların 2. Komşumuz Binbaşı Kadri Bey’di. Onun oğlu Ahmet askerî okula gidiyordu. Askerî mektep elbiseleri giyiyordu. Onu gö- rünce ben de böyle elbiseler giymeye hevesleniyordum. Sokaklarda zabitler (subay) görüyordum. Onların derecesine varmak için takip edilmesi gereken yolun askerî rüştiyeye girmek olduğunu anlıyordum. O sırada annem Selanik’e gel- di. Askeri rüştiyeye girmek istediğimi söyledim. Annem askerlikten pek korkuyordu. Asker olmama şiddetle engel oluyor- du. Kabul imtihanı zamanı gelince ona sezdirmeden askerî rüştiye sınavına girdim. Böylece anneme karşı bir emrivaki yaptım. Ş. Süreyya Aydemir, “Tek Adam” Verilen anekdottan hareketle Mustafa Kemal hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Annesinin asker olmasını istemediği B) Çevresindeki üniformalı askerlerin asker olma isteğinde etkili olduğu C) Kararlı bir tutum sergilediği D) Öğretmenlerinin isteğiyle hareket ettiği 3. Mustafa Kemal, 1896’da Manastır Askerî İdadisine girdi. Burada bazı arkadaşlarından ve öğretmenlerinden çok etkilendi. On- lar sayesinde yeni düşünürler ve fikirleri tanıma fırsatı buldu. İleride önemli bir hatip ve şair olacak arkadaşı Ömer Naci saye- sinde edebiyata ve hitabet sanatına ilgi duydu, Namık Kemal ve Tevfik Fikret’in eserlerini okudu. Özellikle Namık Kemal’in eser- lerindeki vatan sevgisi ve hürriyet düşüncesinden çok etkilendi. Yine ömür boyu arkadaşlık yapacağı iyi derecede Fransızca bilen Ali Fethi aracılığıyla Fransız aydınları J.J. Rousseau (Russo), Voltaire (Volter) ve Montesquieu’nun (Montesku) eserleri- ni okumaya başladı. Böylece milliyetçilik, eşitlik, özgürlük ve ulusal egemenlik kavramlarıyla tanıştı. İleride çağdaş Türkiye’yi kurma çalışmalarında bu fikirlerden ilham alacaktı. Metinden hareketle Manastır Askerî İdadisinin Mustafa Kemal’in fikir hayatının gelişmesine katkısı hakkında hangisi söylenemez? A) Lise yıllarının fikirlerinin olgunlaşmasında etkili olduğu B) Hem yerli hem de yabancı düşünürlerin fikirlerinden etkilendiği C) Yaptığı inkılapların tek dayanağının yabancı yazarların fikirleri olduğu D) Fransız İhtilalinin yaydığı düşüncelerle lise yıllarında tanıştığı FÖY - 4 8. Sınıf

4. Manastır Askerî İdadisinde öğrenci Zeka Küpü Yayınları 5. Yabancı dil bilmenin öneminin farkında olan Mustafa Ke- iken Mustafa Kemal’i en çok etki- mal, Manastır Askerî İdadisinde okuduğu sırada istediği leyen olay 1897 yılında başla- düzeyde görmediği Fransızcasını geliştirmek için tatiller- yan Osmanlı-Yunan Savaşı’dır. de gittiği Selanik’te dersler aldı. Bu durum Mustafa Ke- Osmanlı Devleti savaştan ba- mal’in, Avrupa’da yayınlanan gazete ve dergileri ile döne- şarı ile çıkmasına rağmen, ma- min başlıca düşünce akımlarını yakından takip etmesini, sa başında yapılan görüşmeler dünyadaki gelişmelerden haberdar olmasını ve Batı me- sırasında istediği sonucu elde deniyetini tanımasını sağlamıştır. edememiştir. Bu durumun Mustafa Kemal’e, Bu parçada altı çizili olarak verilen durumun Mustafa Kemal’in aşağıdakilerin hangisinin I. Avrupa’daki gelişmelerden haberdar olması önemini fark etmesini sağladığı söylenebilir? II. Farklı düşünce akımları hakkında bilgi edinmesi A) Diplomasi III. Batı kültürünü benimsemesi B) Ekonomik gelişmeler katkılarından hangilerini sağladığı söylenebilir? C) Kültür birliği A) Yalnız I B) I ve II D) Askerî güç C) II ve III D) I ve III 6. Selanik Askerî Rüştiyesinde Mustafa Kemal’e özel ilgi gösteren ve onu takdir eden öğretmenlerinden Fransızca öğretmeni Yüzbaşı Nakiyüddin (Yücekök) Bey, kendisine Fransızcanın ilk bilgilerini öğretmekle yetinmeyip bağımsızlık, vatan sevgisi, Türk kültürü, ülkenin ve toplumun geleceği hakkında ilk düşünceleri de aşılamıştır. Mustafa Kemal, Nakiyüddin Bey’le ilgili şunları söylemektedir: “Bizi bugün için yetiştirmeye çalışan gerçek ve fedakâr öğretmenler, eğiticiler eksik değildi. Onların bize verdiği feyiz elbette sonuçsuz kalmamıştır. Şimdi burada saygıdeğer bir kişiye rastladım. O benim rüştiye birinci sınıfın- da öğretmenimdi. Bana henüz ilk bilgileri öğretirken gelecek için ilk fikirleri de vermişti.” Şerafettin Turan, Atatürk’ün Düşünce Yapısını Etkileyen, Olaylar, Düşünürler, Kitaplar Manastır Askerî İdadisinde tarih öğretmeni Kolağası Mehmet Tevfik Bey, Mustafa Kemal’in tarihe olan ilgisinin artmasında ve millî benliğinin oluşmasında etkili oldu. Ali Fuat (Cebesoy), sınıf arkadaşı olan Mustafa Kemal’in tarih öğretmeni Tevfik Bey ile ilgili düşüncelerini şöyle ifade etmektedir: “Mustafa Kemal, Türk tarihini bütün genişliği ve derinliği ile kavramış olan öğretmeninden daima saygı ile söz etmiştir. Kolağası Mehmet Tevfik Bey değerli ve milliyetçi bir Türk subayıydı. Türk tarihi- ni iyi biliyor ve öğrencilerine tarih zevkini veriyordu. ‘Mehmet Tevfik Bey’e minnet borcum vardır, bana yeni bir ufuk açtı.’ de- miştir.” A. Fuat Cebesoy, Sınıf Arkadaşım Atatürk Buna göre öğretmenlerinin Mustafa Kemal’e hangi yönde katkıda bulundukları vurgulanmamıştır? FÖY - 4 A) Tarih bilincinin gelişmesi B) Ülke ve toplum bilincinin yerleşmesi C) Farklı milletleri tanıma fırsatı yakalaması D) Kültürünü tanıma imkânı bulması 8. Sınıf

7. Batı medeniyetinin örnek alınması gerektiğini savunan Tevfik Fikret, Musta- fa Kemal’in çağdaş ve inkılapçı kişiliğinin oluşmasında etkili olmuştur. Mus- Mustafa tafa Kemal “Ben inkılap ruhunu ondan aldım.” diyerek Tevfik Fikret’ten nasıl Kemal’in İdadi etkilendiğini ifade etmiştir. Dönemi’nde Mustafa Kemal’in, “Fikirlerimin babası” olarak nitelendirdiği Ziya Gökalp, mil- Eserlerini liyetçilik ve Türkçülük üzerine yazdığı eserleri ile onu derinden etkilemiştir. Mustafa Kemal özellikle cumhuriyetin ilk yıllarında kültür politikalarını belir- Okuduğu ve lerken onun fikirlerinden yararlanmıştır. Etkilendiği Yerli Eserlerinde Türkçülük akımını savunan “millî şair” Mehmet Emin Yurdakul Yazarlar için “Şiirlerinde bana millî benliğimin gururunu tattıran ilk anlatımı bulmuş- tum.” demiştir. “Vatan ve hürriyet şairi” Namık Kemal vatan sevgisi ve hürriyet kavramları ile Mustafa Kemal’i derinden etkilemiş, onda vatan ve millet sevgisinin oluşma- sına katkı sağlamıştır. Buna göre verilen yazarların Mustafa Kemal’i, I. Vatansever bir kişilik kazanması II. Millî kültüre ve dile önem vermesi III. İnkılapçı bir yapı kazanması alanlarının hangilerinde etkilemiştir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve III D) I, II ve III 8. Manastır İstanbul Devletin başkenti olan İstanbul’da memleketin için- Selanik de bulunduğu durumu yakından takip ederek arka- daşlarıyla ülke sorunlarını tartışma fırsatı bulmuş- tur. Lise eğitimi için geldiği Manastır, o dönemde kon- Selanik’in çok uluslu ve Fransız İhtilali’nin getirdiği soloslukların ve ticari faaliyetlerin yoğun olduğu, milliyetçilik akımının yayıldığı bir yer olması, onun farklı din ve milletten insanların arasında çekişme- fikir ve düşünce yapısı üzerinde etkili olmuştur. lerin yaşandığı bir şehirdi. Bu durum Mustafa Ke- mal’de millî duyguları geliştirmiştir. Şam Buna göre verilen şehirlerin Mustafa Kemal’e etkileriyle ilgili hangisine değinilmemiştir? A) Bilgi dünyasını geliştirmesini sağlamıştır. B) Farklı milletleri tanıma imkânı bulmuştur. C) Askerlik mesleğini seçmesinde etkili olmuştur. D) Ülke sorunlarına kayıtsız kalmamasını sağlamıştır. FÖY - 4 8. Sınıf

9. Mustafa Kemal, Fransız İhtilali’nin öncüleri Montesquieu, Jean Jacques Rousseau ve Voltaire gibi yazarların eserlerini okumuş; bu eserlerdeki eşitlik, adalet, milliyetçilik ve millî egemenlik kavram- larından etkilenmiştir. “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.” ifadesini Jean Jacques Rousseau’dan esinlenerek söylemiştir. diyen Deniz Öğretmen bu durumu Mustafa Kemal ile ilgili, I. Yabancı yazarların fikirlerinden etkilendiği II. Yabancı ideolojileri olduğu gibi kabul ettiği III. Millî egemenlik düşüncesini benimsediği hangilerine kanıt olarak gösterebilir? A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) lI ve III 10. Farklı şehirlerde okumuş olması ve bir subay olarak Osmanlı Devleti’nin farklı bölgelerinde Harp Akademisini okuduğu devletin başkenti görev yapması Mustafa Kemal’in bilgisini artı- olan İstanbul’da memleketin içinde bulunduğu rıp düşünce dünyasını geliştirdi. Mustafa Kemal durumu yakından takip ederek arkadaşlarıyla bu görevleri esnasında, devletin ve halkın içine ülke sorunlarını tartışma fırsatı bulmuş, fikirleri- düştüğü durumu yakından görme imkânı buldu. ni yayma amacıyla gazete ve dergiler hazırla- O, bu durumdan rahatsızlık duyup kurtuluş ça- mıştır. releri üzerinde düşünceler geliştirdi. Verilen bilgilerden hareketle Mustafa Kemal’in ülke sorunlarıyla yakından ilgilenmesinde aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenemez? A) Ülkenin içinde bulunduğu durumu yakından görmesi B) Toplum sorunlarına kayıtsız kalmaması C) Lider kişilik özelliğine sahip olması D) Farklı yönetim anlayışlarını benimsemesi 11. Türk demokrasisinin Fransız İhtilali’nin açtığı yolu izlediğini, ancak kendine özgü nitelikte geliştiğini belirten Mustafa Kemal’in düşünce ve eylemlerinde Fransız İhtilali’nin büyük etkisi olmuştur. Mustafa Kemal, 1922’de ihtilalin yıl dönümü nedeniyle yap- tığı konuşmada “Fransız ulusunun 14 Temmuz ulusal bayramı, biraz da ruhunda özgürlük ve bağımsızlık aşkını taşıyan bütün ulusların bayramıdır.” demiştir. Buna göre Fransız İhtilali’nin Mustafa Kemal’e etkisi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Yaptığı inkılaplarda sadece Fransız İhtilali’ni örnek aldığı FÖY - 4 B) Bağımsızlık ve özgürlük anlayışının temelini oluşturduğu C) Yönetim anlayışını değiştirirken Fransız İhtilali’ni hazırlayan düşünürlerin desteğini aldığı D) Türk demokrasisinin gelişmesinde sadece Fransız İhtilalinin etkili olduğu 8. Sınıf

5. föy • Mustafa Kemal’in Askerlik Hayatı ve Kişilik Özellikleri 1. Kırım MBuulsgtaaHrfBaesortsKsaneenakm’ınaBbl,ealS1gş9ırrk1abe3disn’tttaen Romanya 13 N san 1909’da İstan- Sofya’ya askerî ataşe Bükreş bul’da Meşrut yet yöne- olarak atanKdaı.radağ t m ne karşı çıkan 31 Mart Sofya Bulgar Prensliği Vakası’nı bastıran Hare- Doğu Rumeli ket Ordusu’nun Kurmay Roma İstanbul Başkanı d . Batum Tiflis Manastır Selanik Ankara Kars Sardunya Gelibolu 1907’de Selan k 3. Or- Mustafa Kemal, II. Bal- Van kan Savaşı’nda Gel bolu du’ya atandı. İtYtuhnaatnivsetan ve Bolayır’dak b rl kler- 1905’te lk görev yer Terakk Cem yet ne üyAetina de görev yaptı ve Ed r- Şam 5. Ordu’ya atandMı.usul 1911’de İtalya’nın Trablus- oldu. ne’n n Rgoedrosalınmasında Burada Vatan ve Hürr - DgaerrpnT’eaunvsauesldToırbmrauskı’tüazeyrenreel akt f rol oynadı. yet Cem yet n kurdu. güçlerle b rl kte karşı koy- Kıbrıs du ve lk askerî başarısını Girit kazandı. Şam Bağdat Trablusgarp Kudüs İskenderiye Yukarıda verilen harita ve bilgilerden hareketle Mustafa Kemal’in askerî görevleri ile ilgili, I. Osmanlı sınırlarında farklı şehirlerde görev yapmıştır. II. İlk görev yeri Şam 5. ordudur. III. İlk askerî zaferini Trablusgarp’ta kazanmıştır. IV. Görevleri sırasında farklı çalışmalar da yapmıştır. hangilerine ulaşılabilir? A) I ve II B) II ve IV C) II, III ve IV D) I, II, III ve IV 2. Şam’da devletin halk üzerindeki otoritesinin zayıfladığını ve iç karışıklıkların yaşandığını gören Mustafa Kemal yakın arkadaş- larıyla birlikte “Vatan ve Hürriyet” adında gizli bir cemiyet kurdu. Mustafa Kemal, kurduğu cemiyetin adıyla ilgili niçin hürriyet, niçin vatan sorularına “Ancak hür fikirli insanlardır ki vatanlarına faydalı olabilirler, onlardır ki vatanlarını kurtarıp muhafaza et- mek kudretine malik olurlar.” ifadeleriyle cevap vermiştir. Buna göre Vatan ve Hürriyet Cemiyetini kurarken sahip olduğu düşünce Mustafa Kemal’in kişilik özelliklerinden han- gisine örnek gösterilemez? A) Vatanseverlik B) Özgürlük C) Bağımsızlık D) İleri görüşlülük FÖY - 5 8. Sınıf

3. Zeka Küpü Yayınları 4. Mustafa Kemal, Selanik’te görevine devam eder- İttihat ve Terakki Cemiyetinin çalışmaları sonucunda ken İttihat ve Terakki Cemiyeti mensuplarıyla bir Padişah ll. Abdülhamit, 23 Temmuz 1908’de meşru- araya gelerek İstanbul’daki siyasi gelişmeleri ya- tiyeti yeniden ilan etmek zorunda kaldı. 13 Nisan kından takip ediyor ancak Meşrutiyet’in ilanı ve 1909’da İstanbul’da Meşrutiyet yönetimine son ver- sonrasında yapılanları yeterli görmüyordu. Bir sü- mek amacıyla “31 Mart Olayı” olarak bilinen bir isyan re sonra İttihat ve Terakki Cemiyeti mensuplarıyla çıktı. Bu isyanı bastırmak için Selanik’te hazırlanan fikir ayrılığına düştü. Mustafa Kemal bu konudaki ve ismini Mustafa Kemal’in verdiği “Hareket Ordusu” düşüncesini “Ordu mensupları cemiyet içinde kal- kuruldu. Mahmut Şevket Paşa komutasındaki Hare- dıkça millete dayanan bir parti kuramayız. Orduyu ket Ordusu’nda Mustafa Kemal Kurmay Başkanı ola- da zaafa uğratırız. Bugün mensuplarının çoğu İtti- rak görev aldı, harekatın planlanmasında etkin bir rol hat ve Terakki Cemiyetinin üyesi olan 3. Ordu esas üstlendi. Bu ordu İstanbul’a gelerek ayaklanmayı bas- itibarıyla modern bir ordu sayılamaz. Ordu ile ce- tırdı. İstanbul’da düzen yeniden sağlanarak Meşruti- miyeti ayıralım. Cemiyet tam manasıyla siyasi bir yet yönetimi korundu. Mustafa Kemal, sadece isya- parti hâlinde milletin bünyesinde kök salsın. Ordu nın bastırılmasında değil ordunun kurulması, da asli vazifesiyle uğraşsın” şeklinde ifade etmiş- hareketin planlanması ve ordunun İstanbul’a gelme- tir. sinde önemli rol oynadı. Buna göre Mustafa Kemal’in aşağıdakilerden hangisi- Buna göre Mustafa Kemal ile ilgili, D) I, II ve III ni amaçladığı söylenemez? I. Yenilik yanlısı olduğu II. Önemli görevler üstlendiği A) Cemiyetin gizli olmaktan çıkarılmasını III. Görevini başarıyla tamamladığı B) Yasal bir parti oluşturulmasını yorumlarından hangileri yapılabilir? C) Ordunun siyasetten ayrı tutulmasını A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III D) Cemiyeti kendi istekleri doğrultusunda yönetmeyi 5. Sömürge arayışındaki İtalya 1911’de Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’daki son toprak parçası olan Trablusgarp’ı işgal girişi- minde bulundu. İngiltere ve Fransa, İtalya’nın bu girişimine göz yumdu. Donanması yeterli güce sahip olmayan Osmanlı Dev- leti denizden müdahale edemedi. Mısır’ın İngilizlerin elinde olması nedeniyle de karadan asker gönderemedi. Bütün bunların sonucunda Mustafa Kemal gibi bazı subaylar, Osmanlı Genelkurmayından izin alarak halkı örgütleyip İtalyanlarla savaşmak için gizlice Trablusgarp’a gittiler. Mustafa Kemal, Harp Akademisinde öğrendiği bilgileri uygulayarak ilk askerî başarılarını Der- ne ve Tobruk’ta İtalyanlara karşı kazandı. Bu ilk savaş deneyimi onun halk tarafından tanınmasına katkı sağlamış oldu. Verilen harita ve bilgiden hareketle Trablusgarp Savaşı hakkında hangisi söylenemez? A) Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’daki son toprağı sömürgecilik anlayışının hedefi olmuştur. B) Mustafa Kemal’in teşkilatçılık kişilik özelliği öne çıkmıştır. C) İngiltere ve Fransa, Osmanlı Devleti’ne destek vermiştir. D) Mustafa Kemal ilk askerî başarısını kazanmıştır. 8. Sınıf FÖY - 5

6. Mustafa Kemal, Picardie Manevralarına katılmak için gittiği Fransa’da ve Bulgaristan’ın başkenti Sofya’daki ataşemili- terlik yıllarında Avrupa uygarlığını oldukça yakından tanımıştır. Trablusgarp’ta ve Balkan Savaşlarında ise bu uygar gö- rünüşlü Avrupa’nın sömürgeci yönüyle karşılaşmıştır. Genç bir subay olarak Osmanlı Devleti’nin hızlı bir şekilde çöküş sürecine tanıklık etmiştir. Yaşananlar, Mustafa Kemal’i ulusal değerler ve çağdaş ilkelere dayanan yeni bir devlet inşa etme düşüncesine sürüklemiştir. Buna göre üstlendiği görevlerin Mustafa Kemal’e katkılarıyla ilgili hangisi söylenemez? A) Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu durumu yakından görmüştür. B) Ülkenin geleceğine yönelik planlar yapmasına neden olmuştur. C) Millî değerlere dayanan devlet düşüncesi oluşmuştur. D) Avrupalı devletlerle ilişkilerin kesilmesinden yana bir düşünceye sahip olmasına neden olmuştur. 7. Osmanlı Devleti’nin dağılma sürecinde bağımsızlıklarını elde eden Balkan devletleri, Avrupa devletlerinin de kışkırtmalarıyla topraklarını genişletmek için Osmanlı Devleti’ne karşı harekete geçti. I. Balkan Savaşı (1912) II. Balkan Savaşı (1913) Taraflar ▪ Yunanistan ▪ Bulgaristan Taraflar ▪ Osmanlı Devleti ▪ Bulgaristan ▪ Sırbistan ▪ Yunanistan ▪ Karadağ ▪ Romanya ▪ Sırbistan ▪ Karadağ ▪ Osmanlı Devleti Verilen bilgi ve tablodan hareketle Balkan Savaşları hakkında, I. Balkan devletleri, Avrupalı devletlerin desteğini almıştır. II. I. Balkan Savaşı’nda Balkan devletleri Osmanlı karşısında birleşmiştir. III. Romanya sadece II. Balkan Savaşı’na katılmıştır. IV. II. Balkan Savaşı’nda Balkan devletleri Bulgaristan’a karşı birleşmişlerdir. yorumlarından hangileri yapılabilir? A) I ve III B) II ve IV C) II, III ve IV D) I, II, III ve IV 8. Sınıf FÖY - 5

8 ve 9. soruları aşağıdaki haritadan yararlanarak cevaplayınız. Aşağıda l. Balkan Savaşı öncesi ve sonrası haritaları ile ll. Balkan Savaşı sonrası haritası verilmiştir. I. Balkan Savaşı Öncesinde Balkanlar I. Balkan Savaşı Sonrasında Balkanlar II. Balkan Savaşı Sonrasında Balkanlar 8. Verilen haritalardan hareketle Balkan Savaşlarının sonuçları hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) I. Balkan Savaşı’nda Osmanlı Devleti Midye-Enez sınırına kadar olan topraklarını kaybetmiştir. B) Arnavutluk bağımsız olmuştur. C) I. Balkan Savaşı sonunda Bulgaristan’ın sınırları genişlemiştir. D) Osmanlı Devleti Balkanlardaki hâkimiyetini korumuştur. Zeka Küpü Yayınları 9. Buna göre ll. Balkan Savaşı'nın Osmanlı Devleti'ne etkisi ile ilgili hangisi söylenebilir? A) Balkan hâkimiyetini tamamen kaybetmiştir. B) l. Balkan Savaşı’nda kaybettiği bazı toprakları ll. Balkan Savaşı’nda geri alabilmiştir. C) Avrupada toprağı kalmamıştır. D) Balkan devletlerinin tamamı ile anlaşma imzalanmıştır. 10.  Mustafa Kemal’in Trablusgarp’a gönüllü olarak gidip Derne ve Tobruk’ta yerli halkı İtalyanlara karşı örgütlemesi ve bu- rada ilk askerî zaferini kazanması  İttihat ve Terakki Cemiyeti üyeliği sırasında ordunun siyasetten ayrı tutulması gerektiğini savunması ve l. Balkan Sa- vaşı’nın ordu içindeki çekişmeler nedeniyle başarısız olması  Askerî rüştiyede matematik; idadide hitabet, edebiyat, tarih; Harp Okulu ve Akademisinde siyasete ilgi duyması Verilen örneklerden hareketle kişilik özelliklerinin Mustafa Kemal’e, I. Askerî başarılarının artması II. Çok yönlü bir lider olarak yetişmesi III. Kararlı tutumunun başarılarını artırması hangilerini sağladığı söylenebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve Ill D) I, II ve III FÖY - 5 8. Sınıf

10. föy • Mondros Ateşkes Antlaşması’nın İmzalanması (30 Ekim 1918) ve Uygulanması 1. Bulgaristan’ın I. Dünya Savaşı’ndan çekilmesiyle Osman- Zeka Küpü Yayınları 2. İspanya’nın arabuluculuğu ile Osmanlı Devleti ve İtilaf lı Devleti ile Almanya arasındaki kara bağlantısı koptu. Al- Devletleri arasında ateşkes görüşmeleri başladı. Bahriye manya’dan yardım gelmemesi ve İngilizlerin Suriye üze- Nazırı Rauf Bey (Orbay) başkanlığındaki Osmanlı heye- rinden ilerlemeye başlaması, Osmanlı Devleti’ni zor ti Limni Adası’nın Mondros Limanı’na gitti. Burada İtilaf durumda bıraktı. Bu sırada İttihat ve Terakki Partisinin ül- Devletlerini temsil eden İngiliz Amiral Calthorpe (Kaltorp) ke yönetimini bırakmasıyla sadrazamlığa Ahmet İzzet Pa- ile Osmanlı heyeti arasında bir İngiliz savaş gemisi olan şa getirildi. Osmanlı Devleti, savaşı bu şekilde sürdüreme- Agamemnon Zırhlısı’nda yapılan görüşmeler sonucu 30 yeceğini anlayarak İtilaf Devletleri ile ateşkes imzalamak Ekim 1918 tarihinde oldukça ağır şartlar içeren Mondros zorunda kaldı. Ateşkes Antlaşması imzalandı. Buna göre Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’ndan Verilenlerden hareketle aşağıdaki sorulardan hangisi- çekilmesinin nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi nin cevabına ulaşılamaz? gösterilemez? A) Osmanlı heyetini kim temsil etmiştir? A) İttifak grubunun dağılmaya başlaması B) Hangi devlet arabuluculuk yapmıştır? B) Ülke içinde yönetimdeki değişiklikler C) Antlaşma nerede ve ne zaman imzalanmıştır? C) İngiltere’nin, Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü koruyacağını vadetmesi D) Osmanlı Devleti için en ağır madde hangisidir? D) Şartların Osmanlı Devleti açısından giderek kötüleş- mesi 3 ve 4. soruları aşağıda verilen tablodan yararlanarak cevaplayınız. Mondros Ateşkes Antlaşması’nın Maddeleri Amaç Boğazlar, açık olacak ve İtilaf Devletlerince işgal edilecektir. Osmanlı Devleti’ni baskı altında tutmak, İstanbul ile Anadolu arasındaki bağlantıyı koparmak Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlanması için gerekli as- Osmanlı Devleti’ni savunmasız hâle getirmek ve işgalleri kolay- kerin dışında Osmanlı ordusu terhis edilecektir. Bütün savaş ge- laştırmak milerine, taşıt, araç, gereç, silah ve cephanelere el konulacaktır. Tüm telsiz, telgraf hatlarının kontrolü; Toros tünelleri ve bütün de- İşgallere karşı Türk milletinin birleşerek harekete geçmesini en- mir yollarının denetimi İtilaf Devletleri tarafından sağlanacaktır. gellemek, Osmanlı Devleti’ni denizden abluka altına alarak dış dünya ile bağlantısını kesmek İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit eden bir durum olursa her- Osmanlı topraklarını işgale açık hâle getirmek ve yapılacak olan hangi bir stratejik noktayı işgal edebilecektir (7. Madde). işgallere hukuki zemin oluşturmak Doğudaki altı vilayette (Sivas, Elâzığ, Diyarbakır, Bitlis, Erzu- Doğu Anadolu toprakları üzerinde kurulması planlanan Ermeni rum, Van) karışıklık çıkarsa İtilaf Devletleri bu illeri işgal edilebi- devleti için zemin oluşturmak lecektir (24. madde). 3. Verilen tablodan hareketle Mondros Ateşkes Antlaşması sonucu Osmanlı Devleti’nin durumu hakkında aşağıdakiler- den hangisi söylenebilir? A) Toprakları İtilaf Devletlerinin güvencesi altına girmiştir. B) Hakları ve yetkileri kıstlanan Osmanlı Devleti fiilen yok sayılmış, Anadolu’nun tamamı işgal tehdidi altına girmiştir. C) Ekonomik ve askerî alanda devletin kaynakları koruma altına alınmıştır. D) Devletler arası eşitlik ilkesinden yararlanma imkânı bulmuştur. FÖY - 10 8. Sınıf

4. Mondros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı Devleti’ne, 6. I. Askerî II. Ekonomik III. Siyasi İtilaf Devletleri yapacakları işgaller karşısında halkın iş- gallerden haberdar olup örgütlenmesinin önüne geç- alanlarının hangilerinde bir kısıtlama getirildiği söyle- mek amacıyla Mondros Ateşkes Antlaşması’na mad- nebilir? de koymuşlardır. A) Yalnız ll B) l ve ll C) ll ve Ill D) I, ll ve lll Buna göre Mondros Ateşkes Antlaşması’nın aşağıda- ki kararlarından hangisinin bu amaçla alındığı söyle- 5. “İtilaf Devletleri, Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzalata- Zeka Küpü Yayınları nebilir? rak gizli antlaşmalarla paylaştıkları Osmanlı topraklarını iş- gal etmek için hukuki dayanağı elde etmiş oldu.” diyen bir A) Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlanması dı- tarihçi Mondros Ateşkes Antlaşması’nın aşağıdaki mad- şında Osmanlı ordusu derhal terhis edilecek. delerinden hangisini Osmanlı topraklarını doğrudan iş- gale açık hâle getirdiğine kanıt olarak gösterebilir? B) Türklerin elindeki savaş esirleri ile esir ya da tutuklu Ermeniler serbest bırakılacak. A) Hükûmet haberleşmesi dışında bütün haberleşme, ula- şım araç ve gereçleri İtilaf Devletlerinin kontrolünde C) Karadeniz’e geçiş için Çanakkale ve İstanbul Boğaz- olacak. ları açılacak. B) İtilaf Devletleri, kendi güvenliklerini tehdit edecek bir D) Tüm telsiz, telgraf hatlarının kontrolü; Toros tünelleri durum ortaya çıkarsa herhangi bir stratejik noktayı iş- ve bütün demir yollarının denetimi İtilaf Devletleri tara- gal edebileceklerdir. fından sağlanacaktır. C) İtilaf Devletlerinin esirleri derhâl serbest bırakılacak, Osmanlı esirleri serbest bırakılmayacaktır. D) Toros tünelleri ve bütün demir yollarının denetimi İtilaf Devletleri tarafından sağlanacaktır. 7. BULGARİSTAN Kırklareli KARA DENİZ SOVYETLER Edirne Midye Sinop Batum BİRLİĞİ İngilizlerin İşgal Kastamonu Ettiği Yerler YUNANİSTAN Tekirdağ İstanbul Artvin Fransızların İşgal Enez MARMARA Zonguldak Ettiği Yerler Gökçeada Samsun Ardahan L(eGnüinmarküa)n İngilizlerin Fransızlara DENİZİ Rize Bıraktığı Yerler İzmit Trabzon Kars İznik Erzincan Sarıkamış Bolu Merzifon Bilecik Çanakkale Bursa Erzurum Erivan Iğdır Bozcada Balıkesir Ankara Polatlı Ayvalık Eskişehir Sivas Kütahya İtalyanların İşgal Manisa Ettiği Yerler İzmir Uşak Afyon Kayseri Muş Van Yunanların İşgal Alaşehir Bitlis Hakkari Ettiği Yerler Akşehir Ermenilerin İşgal Diyarbakır Siirt Ettiği Yerler İtilaf Devletlerinin Aydın Denizli Isparta Konya Niğde Maraş Birlikte İşgal Ettiği Yerler Burdur Bugünkü Sınırlarımız Muğla Mardin Antalya Adana Antep Urfa Nusaybin Musul Mersin Rodos İskenderun Antakya IRAK AKDENİZ SURİYE Mondros Ateşkes Antlaşması’na Göre İt laf Devletler Tarafından İşgal Ed len Yerler • İngiltere Musul’u alarak ilk işgalini gerçekleştirdi. Daha sonra Urfa, Antep, Maraş, Merzifon, Samsun, Batum ve İzmit’i işgal etti. • Fransa; Adana, Suriye ve Çukurova bölgesini işgal etti. • İtalya; Antalya, Konya, Marmaris civarını işgal etti. • Ermeniler; Doğu Anadolu Bölgesi’ni işgale başladı. • Yunanlar, İzmir ve çevresini işgal etti. Yukarıda verilen harita ve bilgi, I. İtilaf Devletlerinin amaçlarına ulaşmak için antlaşma maddelerini uygulamaya başladığı II. Batı Anadolu’nun tamamının İtalya’ya verildiği III. Ateşkesin barış ortamını sağlayamadığı hangilerine kanıt oluşturur? A) Yalnız l B) l ve lll C) ll ve Ill D) I, ll ve lll 8. Sınıf FÖY - 10

8. 18 Ocak 1919 tarihinde toplanan ve 32 devletin temsilci- 10. 15 Mayıs 1919 sabahı İngiliz gemilerinin desteğinde- lerinin katıldığı Paris Barış Konferansı’nda İngiltere, ABD, ki Yunan savaş gemileri İzmir Limanı’na demirledi ve Fransa, İtalya ve Japonya etkili oldu. Konferansa katılan Yunanlar şehri işgale başladı. Karaya çıkan Yunan as- ABD’nin amacı Milletler Cemiyeti’nin kurulmasını sağla- kerleri yerli Rumların sevinç gösterileriyle karşılandı. maktı. İngiltere ve Fransa ise barışı sağlamaktan daha çok Askerî kışlayı ve hükûmet konağını ele geçirdiler. Ga- kendi çıkarlarını gerçekleştirmek amacındaydı. Konferans- zeteci Hasan Tahsin, Yunan askerlerine ateş açarak ta daha önce gizli antlaşmalarla İtalya’ya verilen İzmir ve işgale karşı ilk tepkiyi gösterdi. İzmir’in işgali ve atılan çevresi, İngilizlerin desteği ile Yunanistan’a verildi ve Yu- bu ilk kurşun, Türk milletinin kurtuluş mücadelesinde nan ordusunun İzmir’i işgal etmesi kararlaştırıldı. İtalya bu önemli bir yere sahiptir. karara tepki gösterdi ve konferansı terk etti. Buna göre İzmir’in işgali aşağıdakilerden hangisine Buna göre Paris Barış Konferansı’nın aşağıdakilerden kanıt olarak gösterilemez? hangisine neden olduğu söylenebilir? A) Mondros Ateşkes Antlaşması maddelerinin uygulan- A) I. Dünya Savaşı’na katılan tüm devletlerin memnun maya başladığına kaldığı barış antlaşmalarının şartlarının belirlenmesi- ne B) Halkın işgallere karşı tepki gösterdiğine C) İtilaf Devletlerinin Anadolu topraklarından çekildiğine B) İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılıklarının başlama- D) İtilaf Devletlerinin işgalleri desteklediğine sına C) Milletler Cemiyetinin barış ortamını sağlamasına D) İtilaf Devletlerinin Wilson ilkelerine uygun hareket et- mesine Zeka Küpü Yayınları 9. Paris Barış Konferansı’nda alınan karar doğrultusunda Yu- 11. Osmanlı Devleti, İzmir’in işgali sırasında meydana gelen nanlar, İzmir’i işgal etmek için hazırlıklara başladı. Bölge- olayların incelenmesini istemiştir. Osmanlı Devleti’nin bu deki nüfusun çoğunluğunun Rumlardan oluştuğu, buranın isteği üzerine Amerikalı Amiral Bristol (Biristıl) başkanlı- tarihsel olarak kendilerine ait olduğu ve Rumların, Türkle- ğında İngiliz, Fransız ve İtalyanlardan oluşan bir komis- rin tehdidi altında olduğu gibi asılsız iddialar öne sürdüler. yon bölgede incelemeler yaparak bir rapor hazırlamıştır. Buna göre Yunanların bu tutumunun gerekçesi olarak, Bu raporda, I. İşgallerini haklı gerekçelere dayandırmak • Batı Anadolu’nun Yunanlar tarafından işgali haksızdır. Çünkü bölgede Rumlar değil, Türkler çoğunluktadır. II. Wilson İlkelerinin ‘‘Türklerin çoğunlukta olduğu bölge- lere egemenlik hakkı tanınacağı ancak Osmanlı Dev- • Karışıklıkların nedeni Rumlardır, Türk halkı kendini ko- leti’nde yaşayan azınlıklara da özerklik verileceği’’ il- rumaktadır. kesinden yararlanmak • Yunan kuvvetlerinin bir an önce bölgeyi boşaltması ge- III. İtalyanların tepkisini çekmemek rekmektedir. durumlarından hangileri gösterilebilir? maddelerine yer verilmiştir. A) Yalnız l B) l ve ll C) ll ve Ill D) I, ll ve lll Buna göre Amiral Bristol Raporu hakkında aşağıdaki- lerden hangisi söylenebilir? FÖY - 10 A) Batı Anadolu’nun Türklere ait olduğunu dünya kamu- oyuna duyuran bir belgedir. B) Yunanların haklılığını kanıtlamıştır. C) İzmir’deki Rum nüfusunun fazla olduğunu ispatlamış- tır. D) Mondros Ateşkes Antlaşması’nın uygulanmasının önü- ne geçmiştir. 8. Sınıf

12. Barış antlaşmasının imzalanmasını dahi beklemeden 14. Mustafa Kemal’in işgaller karşısındaki düşünceleri şöyle- Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7. maddesini dayanak dir: göstererek Osmanlı topraklarını işgale başlayan İtilaf Dev- letlerinin donanmaları 13 Kasım 1918’de İstanbul’a geldi. “…Türk ata yurduna ve Türk’ün bağımsızlığına sal- O gün düşman gemilerini gören Mustafa Kemal Paşa “Gel- dıranlar kimler olursa olsun onlara bütün ulusça si- dikleri gibi giderler.” diyerek bir mücadeleye gireceğinin lahlı olarak karşı çıkmak ve onlarla savaşmak gere- işaretini verdi. kiyordu. Bu önemli kararın bütün gereklerini ilk gününde açıklamak elbette yerinde olamazdı. Uy- Bu durumun Mustafa Kemal’in kişilik özelliklerinden gulamayı birtakım evrelere ayırmak ve olaylardan hangisini yansıttığı söylenebilir? yararlanarak ulusun duygu ve düşüncelerini hazır- lamak ve adım adım ilerleyerek amaca ulaşmaya A) Çok yönlülüğü B) Kararlılığı çalışmak gerekiyordu...” C) Yenilik yanlısı oluşu D) Birleştiriciliği B. Sıtkı Baykal, Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti Bu ifadeden hareketle Mustafa Kemal’in işgaller kar- şısında uygulamak istediği çözüm yolları ile ilgili han- gisi söylenemez? A) Topyekûn mücadeleyi savunmuştur. B) Silahlı mücadeleye girişmeyi düşünmektedir. C) İstanbul Hükûmeti ile birlikte hareket ederek İtilaf Dev- letlerine karşı uzlaşmacı bir tavır sergilenmesini iste- miştir. D) Türk halkını bilinçlendirmeyi ve hedefe ulaşmak için planlı hareket edilmesini düşünmektedir. Zeka Küpü Yayınları 13. Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra başlayan işgal- 15. İşgallerin giderek yaygınlaşması ve Damat Ferit Hükûme- ler karşısında İstanbul Hükûmeti çaresiz kalmıştı. Yaşa- tinin işgalcilere karşı kayıtsız kalması üzerine Türk halkı, nan siyasi bunalım Ahmet İzzet Paşa’nın istifasına neden vatanını korumak ve bağımsızlığını elde etmek için hare- oldu. 9 Kasım 1918’de Tevfik Paşa Hükûmeti kuruldu. Kı- kete geçti. Ülkenin çeşitli yerlerinde halk, cemiyetler kura- sa bir süre görev yapan Tevfik Paşa Hükûmetinin de gö- rak ülke topraklarının haksız bir şekilde işgal edilmesini revi bırakması üzerine yeni hükûmet Damat Ferit Paşa ta- telgraflar çekerek ve mitingler düzenleyerek protesto et- rafından kuruldu (4 Mart 1919). Damat Ferit’e göre işgaller meye başladı. Aynı zamanda işgalcilere karşı vatan top- geçiciydi. Bu nedenle işgallere karşı sessiz kalınmalıydı. raklarını savunmak için silahlı direniş kuvvetlerini (Kuvâ- İtilaf Devletlerini kızdıracak tutum ve davranışlardan kaçı- yı Millîye) kurdular. nılmalıydı. Barış antlaşması imzalanıncaya kadar İtilaf Dev- letlerine karşı uzlaşmacı bir politika izlenmeliydi. Buna göre sivil halkın işgaller karşısında tedbirler al- masında, Buna göre işgaller karşısında İstanbul Hükûmetinin tutumu hakkında hangisi söylenebilir? I. Bağımsızlığına düşkün olması A) Halkı işgaller karşısında tedbirli olmaya teşvik etmiş- II. İşgaller karşısında yönetimin sessiz kalması tir. III. Yapılan işgallerin haksız olduğunu düşünmesi B) Yapılacak barış antlaşmasının çözüm olacağını düşün- mektedir. durumlarından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? C) İşgalleri önlemek için İtilaf Devletleri ile gizli antlaşma- A) Yalnız l B) l ve ll C) ll ve lll D) l, ll ve lll lar yapmıştır. FÖY - 10 D) İşgalci devletlerle siyasi ilişkilerini kesmiştir. 8. Sınıf

11. föy • Kuvâ-yı Millîye ve Cemiyetler 1. Kuvâ-yı Milliye, Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra 3. Düzenli ordu özelliği taşımayan Kuvâ-yı Millîye birlikleri Osmanlı ordusunun dağıtılması, ülkenin dört bir yandan askerlik tekniğinden ve eğitiminden uzak olup belli bir mer- işgal edilmesi ve Osmanlı hükûmetlerinin işgallere sessiz keze ve otoriteye bağlı hareket etmiyordu. kalması üzerine, Türk halkının vatanseverlik duygusuyla bir araya gelerek oluşturduğu bölgesel ve düzensiz dire- Bu durumun aşağıdakilerden hangisine neden oldu- niş kuvvetleridir. Kuvâ-yı Millîye birlikleri, Yunanların 15 ğu söylenebilir? Mayıs 1919’da İzmir’i işgal etmesinden sonra yoğun ola- rak Batı Anadolu’da kurulmuştur. Yunan işgaline karşı mü- A) Girdikleri tüm mücadelelerde başarı kazanmalarına cadeleye başlayan Kuvâ-yı Millîye birlikleri ülkenin diğer B) Düşmanı oyalamalarına rağmen kesin olarak yurttan bölgelerinde de işgalcilere karşı direnişlerini sürdürmüş- lerdir. İşgal edilmeyen bölgelerde ise güvenliği sağlamak atamamalarına ve iç isyanları önlemek amacıyla görev yapmışlardır. C) İstanbul Hükûmetinin desteğini almalarına D) Düzenli ordu kurma yetkisini almalarına Verilen metinden Kuvâ-yı Millîye kuvvetleri ile ilgili aşa- ğıdaki sorulardan hangisinin cevabına ulaşılamaz? A) Kurulmasındaki gerekçeler nelerdir? B) Kuruluşunda halkın hangi duyguları etkili olmuştur? C) Hangi komutanların desteği ile kurulmuşlardır? D) Görevleri nelerdir? Zeka Küpü Yayınları 2. Mondros Ateşkes Antlaşması’nın ardından başlayan iş- 4. gallere karşı koymak amacıyla kurulan Kuvâ-yı Millîye bir- Sivas Kongresi’nde Batı Anadolu Kuvâ-yı Millîye Ko- liklerine eli silah tutan kadın-erkek herkes katılmıştır. mutanlığına Ali Fuat Paşa atandı. 24 Ekim 1920’de Yunanlar üzerine yapılan Gediz Taarruzu’nda başarı- Buna göre Türk halkının bu tutumunda, sız olunca BMM aldığı bir kararla Kuvâ-yı Millîye’yi kal- dırdı ve yerine düzenli orduyu kurdu. I. Birlik ve beraberlik Verilen açıklamaya göre düzenli ordunun kurulmak is- II. Vatanseverlik tenmesinin nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi gös- terilebilir? III. Bağımsız yaşama isteği A) Tek merkezden yönetilen birliklerle hareket edilmek is- duygularından hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? tenmesi A) Yalnız l B) l ve ll C) ll ve lll D) l, ll ve lll B) Sivas Kongresi kararlarının yetersiz görülmesi C) İstanbul Hükûmetinin desteğinin alınmaya çalışılması FÖY - 11 D) Eli silah tutan herkesi orduya katma düşüncesi 8. Sınıf

5 ve 6. soruları aşağıda verilen tablodan yararlanarak cevaplayınız. Cemiyet Millî Cemiyetler Faaliyetleri Kuruluş Amacı Doğu Anadolu (Şark Vilayetleri) Doğu Anadolu’da Türk nüfusunun azalma- Erzurum Kongresi’ni organize ederek Millî Mücadele’nin teş- Müdafaa-i Hukuk sını engellemek ve bir Ermeni devletinin kilatlanmasında önemli rol oynamıştır. kurulmasını önlemek Cemiyeti Trakya Paşaeli Doğu Trakya’nın Rumlara verilmesini en- Paris Barış Konferansı’na temsilci gönderen tek cemiyettir. Müdafaa-i Hukuk gellemek ve Rumların taşkınlıklarını önle- Trakya’nın tarih, ırk, kültür olarak Türk olduğunu kanıtlamak mek için yayınlar yapmıştır. Cemiyeti İzmir Müdafaa-i İzmir’in Yunanlara verileceği haberi üzeri- Batı Anadolu’daki yerel direniş örgütlerinin birleşmesinde et- Hukuk-u Osmaniye ne kurulmuştur. Batı Anadolu’nun Türklere kili olmuş ve burada Türklerin çoğunlukta olduğunu dünya ka- ait olduğunu dünyaya duyurmak, gerekir- muoyuna duyurmaya çalışmıştır. Cemiyeti se silahlı olarak direnişte bulunmak Redd-i İlhak İzmir ve Ege Bölgesi’nin ilhakını önlemek Kuvâ-yı Millîye’nin oluşmasında ayrıca Balıkesir ve Alaşehir Cemiyeti için Yunanlara karşı silahlı mücadeleye baş- kongrelerinin toplanmasında etkili olmuştur. lamak Kilikyalılar Adana ve çevresini (Çukurova) Fransız ve Bölge halkını işgallere karşı örgütleyerek millî bilinci uyandır- Cemiyeti Ermenilere karşı korumak mak için basın ve yayın yolu ile propaganda faaliyetlerinde bulunmuştur. Trabzon Trabzon ve çevresinde Pontus Rum Dev- Erzurum Kongresi’nde diğer Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri ile Muhafaza-i Hukuk-u leti’nin kurulmasını önlemek birleşerek Şark Vilayetleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti çatısı altına girmiştir. Millîye Cemiyeti Millî Kongre Mondros Ateşkes Antlaşması ile başlayan Kuvâ-yı Millîye tabirini ilk kez kullanan cemiyettir. Misakı- Cemiyeti Anadolu’nun haksız işgalini basın-yayın yo- millî’nin kabul edilmesinde önemli çalışmalar yapmıştır. Si- luyla dünyaya duyurmak lahlı direnişten çok millî birliğin sağlanması yolunda gazete ve dergiler çıkarmıştır. Anadolu Kadınları Ülkenin uğradığı işgali protesto etmek ve Memleketin bağımsızlığını savunmak için mitingler düzenle- Müdafaa-i Vatan orduya yardım toplamak miş ve İtilaf Devletleri temsilcilerine protesto telgrafları çek- miştir. Cemiyeti 5. Verilen bilgilerden hareketle millî cemiyetlerin kuruluş amaçları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) İşgaller karşısında planlı ve organize hareket etmek B) İstanbul Hükûmetinin desteğini sağlamak C) İtilaf Devletleri ile uzlaşma içinde olmak D) Topyekûn mücadeleyi sağlamak 6. Tabloda verilenlerden hareketle millî cemiyetlerle ilgili, I. Bölgesel olarak kurulan sivil direniş örgütleridir. II. Bağımsızlık ve milliyetçilik duygusunun bir sonucu olarak ortaya çıkmışlardır. III. İstanbul Hükûmetine bağlıdırlar. IV. Türk halkında millî bilincin uyanmasında etkili olmuşlardır. özelliklerinden hangilerine ulaşılabilir? A) l ve ll B) ll ve lll C) l, ll ve lV D) ll, lll ve lV FÖY - 11 8. Sınıf

7. Aşağıda millî varlığa düşman cemiyetler ve özellikleri verilmiştir. • Sulh ve Selamet-i Osmaniye Cemiyeti, Osmanlı Devleti’nin varlığını devam ettirebilmesi için padişahın emir ve isteklerine uyulması gerektiğini savunuyordu. • Teali İslam Cemiyeti, İngilizlerin yardım ve desteği ile kurulan bu cemiyet, hilafet ve saltanatın güçlendirilmesi gerektiğini savunuyordu. • İngiliz Muhipleri Cemiyeti, Osmanlı Devleti’nin, İngiltere’nin koruması (manda ve himaye) altında varlığını devam ettirmesi gerektiğini savunuyordu. • Hürriyet ve İtilaf Fırkası, Millî Mücadele’nin karşısında yer aldı. Osmanlı Hükûmeti ile ortak hareket etti. • Wilson Prensipleri Cemiyeti, ABD gibi güçlü bir devletin himayesine girilir ise Osmanlı Devleti’nin kurtulacağı düşüncesi bu cemiyet üyeleri tarafından savunulmakta idi. • Kürt Teali Cemiyeti, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde bağımsız bir Kürt devleti kurmak isteyen bu cemiyete İngil- tere hükûmeti tarafından destek veriliyordu. Verilen bilgilerden hareketle millî varlığa düşman cemiyetler hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Devletin kurtuluşunu millî varlığa aykırı yollarda aramışlardır. B) Tamamı ABD mandasının ülkeyi kurtaracağına inanmıştır. C) Anadolu’daki Millî Mücadele hareketini desteklemişlerdir. D) Birlik ve beraberlik duygusu ile hareket etmişlerdir. 8. Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler Adı Amacı Mavri Mira İstanbul’da Fener Rum Patrikhanesinin koruyuculuğunda kuruldu. Cemiyetin amacı Megali İdea (Bü- Cemiyeti yük Düşünce) emelini gerçekleştirmekti. Yani İstanbul, Trakya ve Batı Anadolu’nun Yunanistan tara- fından işgal edilmesini sağlamaktı. Bu amacı gerçekleştirmek için Rumlardan oluşan çeteler kurarak Batı Anadolu’nun Yunanlar tarafından işgaline destek verdi. Pontus Rum Merkezi Samsun olan bu cemiyetin amacı, Doğu Karadeniz’deki Türk topraklarında Pontus devletini Cemiyeti yeniden kurmaktı. Etnik-i Eterya Anadolu topraklarını Yunanistan’a katmak ve işgali kolaylaştırmak istiyordu. Cemiyeti Hınçak ve Taşnak Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurmayı planlayan bu cemiyetler bölgede silahlı çeteler kurdu. Cemiyetleri Yukarıda verilen bilgilerden hareketle azınlık cemiyetlerinin, I. İşgalleri kolaylaştırmak II. Anadolu topraklarında bağımsız devletler kurmak III. Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7. maddesinin uygulanmasını kolaylaştırmak hangilerini amaçladığı söylenebilir? A) Yalnız ll B) l ve ll C) ll ve lll D) l, ll ve lll FÖY - 11 8. Sınıf

9. KARADENİZ SOVYET RUSYA BULGARİSTAN YUNANİSTAN Edirne MAVRİ MİRA TRAKYA PAŞAELİ PONTUS RUM TRABZON MUHAFAZA-İ HUKUK İstanbul Samsun MARMARA Kars DENİZİ Trabzon ERMENİSTAN Bursa Balıkesir Eskişehir Ankara Sivas TAŞNAK VE Erzurum Kütahya Konya Kayseri HINÇAK DOĞU ANADOLU Kıbrıs MÜDAFAA-İ HUKUK ETNİKİ REDD-İ ETERYA İLHAK Van İzmir EGE DENİZİ İRAN Zeka Küpü YayınlarıAntalya TAŞNAK VE KİLİKYALILAR Hakkari HINÇAK Antep Urfa AKDENİZ Adana IRAK MİLLİ CEMİYETLER 0 50 100 150 200 km SURİYE AZINLIK CEMİYETLERİ Trakya Paşaeli Mavri Mira (Yunan) Redd-i İlhak Trabzon Muhafaza-i Hukuk Etniki Eterya (Yunan) Kilikyalılar Pontus Rum (Rum) Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Taşnak ve Hınçak (Fransa) Taşnak ve Hınçak (Ermeni) Yukarıda verilen haritadan yararlanarak aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Azınlıkların faaliyette bulunduğu bölgeleri korumak amacıyla yararlı cemiyetler kurulmuştur. B) Doğu Anadolu’da Ermenilerin faaliyetlerini engellemek amacıyla Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuştur. C) Batı Anadolu’nun Yunanlar tarafından işgaline karşı çıkılmıştır. D) Azınlık cemiyetleri İstanbul Hükûmetinin desteğini alarak İstanbul’da örgütlenmişlerdir. 10. Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti Sivas Valisi Reşit Paşa’nın eşi Melek Reşit Hanım ve arkadaşları tara- fından Sivas’ta kurulmuş, kısa sürede Anadolu’nun çeşitli şehirlerinde merkeze bağlı birçok şubesi açılmıştır. Düşman işgallerini büyük bir hassasiyet ve dikkatle izleyerek İtilaf Devletleri ve İstanbul Hükûmetine karşı zaman zaman pro- testonameler yayımlayan, Millî Orduya para ve mal yardımı kampanyaları açan, Millî Mücadele için Anadolu’ya geçen- lere kutlama mesajları gönderen bu cemiyet Kurtuluş Savaşı boyunca Türk kadınlığının iftihar edeceği büyük hizmet- ler görmüştür. Cemiyet, Atatürk’ün büyük takdirini kazanmıştır... B. Sıtkı Baykal, Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti Yukarıda verilen durumun aşağıdakilerden hangisine kanıt olduğu söylenebilir? A) Millî Mücadele’nin sadece cemiyetler sayesinde başarıya ulaştığına B) Anadolu kadınının Millî Mücadele’de büyük bir görev üstlendiğine C) Millî Mücadele’de ordunun tüm ihtiyaçlarının Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti tarafından karşılandığına D) Sivas’taki azınlık faaliyetlerini kadınların önlediğine 11. Mustafa Kemal’in Anadolu’daki bütün yararlı cemiyetleri Sivas Kongresi’nde “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Ce- miyeti” adı altında birleştirmesindeki amacın aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? A) Millî kuvvetler arasında birliği sağlamak B) TBMM’yi açmak C) İstanbul Hükûmetinin desteğini almak D) Bulundukları bölgelerin savunulmasını sağlamak 8. Sınıf FÖY - 11

12. föy • Millî Mücadele’nin Hazırlık Dönemi l 1. I. Dünya Savaşı sona erdiği sırada Suriye’de Yıldırım Orduları Grup Komutanı olan Mustafa Kemal, Mondros Ateşkes Antlaş- ması imzalandıktan sonra İstanbul’a geldi. İstanbul Hükûmeti, İtilaf Devletlerinin baskısından kurtulmak, Samsun ve çevresin- deki karışıklıkları önlemek ve Mondros Ateşkesi’nin uygulanmasını kolaylaştırmak için Mustafa Kemal’i 9. Ordu Müfettişi ola- rak görevlendirdi. Vazifesi Karadeniz Bölgesi’nde asayişi sağlamak ve terhis edilmeyen orduları terhis edip yer yer ortaya çıkan ayaklanmaları da bastırmaktı. Mustafa Kemal kendisine yakın gördüğü ve güvendiği on dokuz arkadaşıyla beraber 16 Mayıs 1919’da İstanbul’dan Bandırma Vapuru ile yola çıktı. 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak bastı. Samsun’da asker ve sivil tüm yöneticilerle görüşerek kesinlikle ateşkes hükümlerine uyulmamasını ve orduların terhis edilmemesini istedi. Bu olay, İstiklal Mücadelesi’nin başlangıcını oluşturdu. Samsun’daki karışıklıkları bastırmasının ardından İstanbul’a telgraf çekerek “Karışıklık- lardan Türklerin değil, Rumların ve onları destekleyen İtilaf Devletlerinin sorumlu olduğunu” rapor edip Havza’ya geçti. Yukarıdaki metinden hareketle, I. Millî Mücadele'nin amacı II. Millî Mücadele'de izlenecek yol III. Millî Mücadele'de ilgili ve sorumlu kişiler IV. Mustafa Kemal'in vazifesi hangileri hakkında bilgiye ulaşılabilir? A) l ve ll B) ll ve lV C) l, ll ve lll D) l, ll, lll ve lV 2. Mustafa Kemal’in Anadolu’ya geçmesindeki asıl Mustafa Kemal, Nutuk’ta şöyle der: maksadı, Samsun’a çıktığımda halk şu üç düşüncedeydi; • Millî bilincin uyandırılmasını sağlamak • Ordunun terhisini engellemek • Bölgesel kurtuluş isteyenler • Silah ve cephanenin düşmana teslimini önle- • Amerikan mandasını isteyenler • İngiliz himayesini isteyenler mek • Millî direniş örgütlerini birleştirerek millî birlik Mustafa Kemal’e göre bu üç düşünce de kabul edilemezdi. ve beraberliği sağlamaktır. Verilenlerden hareketle Mustafa Kemal’in aşağıdakilerden hangisini amaçladığı söylenebilir? A) İstanbul Hükûmeti ile iş birliği yapmak B) Tam ve bağımsız bir ülke için mücadele etmek C) İtilaf Devletleri ile uzlaşma içinde olmak D) Çoğunluğun kararını uygulamak FÖY - 12 8. Sınıf

3. Mustafa Kemal, Samsun’dan Havza’ya geçtikten sora askerî ve sivil yöneticilere gizli bir genelge gönderdi (28-29 Mayıs 1919). Havza Genelgesi Maddeleri Amaç Mitingler düzenlenerek işgaller protesto edilmelidir. Halkı işgaller konusunda bilinçlendirmek Büyük devletlerin temsilciliklerine ve Osmanlı Hükûmetine İşgallerin haksızlığını duyurmak, millî birlik ve beraber- uyarı telgrafları çekilmelidir. liği sağlamak Gösteriler sırasında Hristiyan halka kötü davranılmamalıdır. İtilaf Devletlerinin tepkisini çekmemek ve mitingleri bahane ederek müdahalede bulunulmasını önlemek Askerî ve ulusal örgütler hiçbir şekilde kapatılmamalı, Savunma imkânlarını korumak, birliği bozmamak komutalar devredilmemeli; silah, cephane ve diğer araçlar hiçbir şekilde elden çıkarılmamalıdır. Buna göre Mustafa Kemal’in Havza Genelgesi’ni yayımlamakla aşağıdakilerden hangisini hedeflediği söylenebilir? A) İşgaller karşısında Türk milletini harekete geçirmek B) Ülkede yaşayan Hristiyan halkın desteğini sağlamak C) Tüm ulusal örgütleri tek çatı altında toplamak D) Büyük devletlerden askerî destek almak 4 ve 5. soruları aşağıda verilen tablodan yararlanarak cevaplayınız. Amasya Genelgesi Maddeleri Yorum I. Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir. İs- a. Millî birlik ve beraberlik yolunda önemli bir adım atıldı. İti- tanbul Hükûmeti üzerine aldığı sorumluluğu yerine ge- laf Devletleri ve İstanbul Hükûmetinin kongreyi engelle- tirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş gibi gös- me girişimleri önlenmek istendi. termektedir. b. Kurtuluş Savaşı’nın amacı ve yöntemi belirlendi. Bağım- II. Ulusun bağımsızlığını, yine ulusun azim ve kararı kurta- sızlık amaç, milletin azim ve kararı yöntemdir. Ayrıca bu racaktır. madde, millî egemenliği eline alması için Türk milletine bir çağrı niteliğindedir. III. Anadolu’nun her yönden en güvenli yeri olan Sivas’ta ulusal bir kongre toplanmalıdır. Her ihtimale karşı bu me- c. Millî Mücadeleyi halka mal etmek amaçlandı. sele bir sır olarak saklanmalı ve temsilciler gereken yer- d. Temsil Heyetinin kurulması fikri ilk kez vurgulandı ve Millî lere kimliklerini gizleyerek gitmelidir. Mücadele’nin kişisellikten çıkartılarak kurumsallaşması IV. Sivas Kongresi’ne katılacak delegelerin seçimini güven- hedeflendi. lik amacıyla Müdafaa-i Hukuk, Redd-i İlhak Cemiyetle- e. Millî Mücadele’nin gerekçesi yani nedeni ilk kez belirtil- ri ile belediyeler yapacaklardır. di.Vatanın bütünlüğüne vurgu yapıldı. İstanbul Hükûme- tine ilk kez karşı çıkıldı. V. Her türlü etki ve denetimden uzak ulusal bir kurulun var- lığı gereklidir. 4. Amasya Genelgesi’nin maddeleri ile yorumlar eşleş- 5. Verilen tablodan hareketle Amasya Genelgesi için aşa- tirildiğinde seçeneklerden hangisi doğru olur? ğıdakilerden hangisi söylenebilir? A) I-a, II-b, III-c, IV-d, V-e A) Mustafa Kemal’in sivil olarak hazırladığı ilk belgedir. B) I-e, II-b, III-a, IV-c, V-d B) Millî Mücadele’nin yol haritasını oluşturmuştur. C) I-e, II-c, III-a, IV-d, V-b C) İstanbul Hükûmetine bağlı kalınacağı vurgulanmıştır. D) I-a, II-d, III-c, IV-e,V-b D) İtilaf Devletlerinin onayını almıştır. 6. “Mustafa Kemal Millî Mücadele’nin gerekçesi, amacı ve yönteminin belirlendiği Amasya Genelgesi’ni halka mal etmeyi ve ge- nelgenin halk üzerindeki etkisini artırmayı amaçlamıştır.” diyen bir tarihçi bu duruma aşağıdakilerden hangisini kanıt ola- rak gösteremez? A) Sivas’ta toplanacak olan kongreye katılacak delegelerin seçiminin Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri tarafından yapılacak ol- ması B) Temsil Heyetinin kurulması kararının alınması C) Genelgenin Rauf Bey, Refet Bey, Ali Fuat Bey ve telgraf ile Kâzım Karabekir’in onayını aldıktan sonra yayınlaması D) İstanbul Hükûmetinin onayının alınması 8. Sınıf FÖY - 12

7. Amasya Genelgesi’nin yayımlanmasının ardından işgal- 9. lere karşı protesto ve mitingler arttı. Batı Anadolu’daki ye- rel direniş örgütleri Balıkesir ve Alaşehir kongrelerinde bir- Mustafa Kemal’in bütün yetkilerini kaybettiği ve si- leştirildi. Amasya Genelgesi ile yetkilerini aşan Mustafa vil bir insan olarak “sine-i millete” döndüğü o gün- Kemal, İstanbul Hükûmeti tarafından geri çağrılarak göre- lerde, ona en büyük desteği verenlerden biri 15. Ko- vine son verildi (23 Haziran 1919). İstanbul Hükûmeti, Elâ- lordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa olmuştur. zığ Valiliği’ne atanan Ali Galip’i, Sivas Kongresi’nin toplan- Kâzım Karabekir Paşa, Mustafa Kemal ile görüş- masını engellemek amacıyla görevlendirdi. Mustafa mesinde “Ben ve kolordum, emrinizdeyiz.” diyerek Kemal’in görevine 26 Haziran 1919’da tamamen son ve- ona desteğini açıkça ortaya koymuştur. O an hem rildi. Bunun üzerine Mustafa Kemal, 9. Ordu Müfettişliğin- Mustafa Kemal’in hem de Millî Mücadele’nin tari- den ve askerlik mesleğinden 8 Temmuz 1919 tarihinde is- hinde kader tayin edici bir andır.” tifa ettiğini bildirdi. Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam Buna göre Amasya Genelgesi hakkında, Metinden hareketle “Millî Mücadele’nin tarihinde kader I. İstanbul Hükûmetinin tepkisine neden olduğu tayin edici bir andır.” ifadesi, II. Türk halkı tarafından kabul gördüğü I. Mustafa Kemal’in yalnız olmadığına III. Mustafa Kemal’in askerlik görevinden ayrılmasına ne- II. Millî Mücadele’yi destekleyenlerin varlığına den olduğu III. Mondros’a rağmen dağıtılmayan birliklerin olduğuna yorumlarından hangileri yapılabilir? hangilerine kanıt gösterilebilir? A) Yalnız l B) Yalnız lll C) ll ve lll D) l, ll ve lll A) Yalnız l B) Yalnız lll C) ll ve lll D) l, ll ve lll Zeka Küpü Yayınları 10. Erzurum Kongresi (23 Temmuz - 7 Ağustos 1919) Karar- ları: 8. Mustafa Kemal askerlik görevinden istifasını Nutuk’ta şöy- le anlatmaktadır: • Millî sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz. “…Durumu, ordulara ve ulusa kendim bil- • Osmanlı Hükûmetinin dağılması halinde millet, her tür- dirdim. O günden sonra resmi görev ve lü yabancı işgal ve müdahalesine karşı, kendini birlik- yetkiden ayrılmış olarak yalnız milletin te savunacak ve direnecektir. sevgisine, şefkat ve cömertliğine güve- nerek onun bitmez verim ve güç kayna- • Vatanın ve bağımsızlığın korunmasına ve güvenliğin ğından esin ve kuvvet alarak vicdan gö- sağlanmasına İstanbul Hükûmetinin gücü yetmezse revimizi yapmaya devam ettik…” amacı gerçekleştirmek için geçici bir hükûmet kurula- caktır. Bu hükûmet üyeleri millî kongre tarafından se- Mustafa Kemal’in resmî görevinden istifa etmesine çilecektir. Kongre toplanmamışsa bu seçimi Temsil He- rağmen milletine dayanarak faaliyetlerine devam et- yeti yapacaktır. mesi aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösteri- lebilir? • Kuvâ-yı Millîye’yi etkin, millî iradeyi hâkim kılmak esas- tır. A) Millî Mücadele’yi devam ettirmekte kararlı olduğu B) İstanbul Hükûmetinin kararlarını uyguladığı • Hristiyan azınlıklara siyasi hâkimiyet ve sosyal denge- C) Türk halkının maddi desteğine güvendiği mizi bozacak ayrıcalıklar verilemez. D) Antlaşma şartlarına güvendiği • Manda ve himaye kabul edilemez. FÖY - 12 • Millî meclisin derhal toplanması ve hükûmet işlerinin meclis denetiminde yürütülmesini sağlamak için çalı- şılacaktır. Buna göre Erzurum Kongresi kararları ile ilgili aşağı- dakilerden hangisi söylenemez? A) Tüm yurdu ilgilendiren kararlar alınmıştır. B) Kongrede millî sınırlar ifadesinin kullanılması millî bir kongre niteliğinde olduğunun kanıtıdır. C) Tamamen halk egemenliğe dayalı yeni rejime geçilmiş- tir. D) Bağımsızlığın koşulsuz olarak gerçekleştirileceği vur- gulanmıştır. 8. Sınıf

11. • Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı, saltanat ve hilafetin korunması için Kuvâ-yı Millîye’yi amil ve millî iradeyi hakim kıl- • mak esastır. Millî meclis derhal toplanmalıdır ve hükûmet işleri meclisin denetiminde yapılmalıdır. Alınan bu kararlar ile Erzurum Kongresi’nde aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı söylenebilir? A) İstanbul Hükûmeti ile iş birliği yapmak B) Egemenlik anlayışında değişiklik yapmak C) İtilaf Devletlerinin himayesine girmek D) Ülkedeki yabancı milletlerin etkisini azaltmak 12. Amasya Genelgesi ve Erzurum Kongresi İtilaf Devletleriyle birlikte Damat Ferit Hükûmetini de rahatsız etmişti. Bu nedenle Si- vas Kongresi’nin toplanmasını önlemek için harekete geçtiler. Bir taraftan İtilaf Devletleri Sivas’ı işgal tehdidinde bulunurken diğer taraftan da Hükûmet, Elâzığ Valisi Ali Galip’e Mustafa Kemal’i tutuklama emrini verdi. Ancak halkın desteği ile bu engel- lemelerin hiçbiri amacına ulaşamadı ve Sivas Kongresi 4 Eylül 1919’da toplandı. Kongre başkanlığına Mustafa Kemal seçildi. Verilen bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilemez? A) Sivas Kongresi’nin zor şartlar altında toplandığına B) Millî Mücadele hareketinin engellenmek istendiğine C) İstanbul Hükûmeti ile İtilaf Devletlerinin aynı amaçla hareket ettiğine D) Millî Mücadele’nin başarıya ulaşamadığına 13. Sivas Kongresi Kararları • Vatanın bütünlüğünü ve milletin bağımsızlığını sağlama konusunda Erzurum Kongresi’nde alınan kararlar aynen kabul edildi. • Ülke genelindeki tüm millî cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirildi. • Temsil Heyetinin sadece Doğu Anadolu’yu değil tüm yurdu temsil etmesi kararı alındı. • Manda ve himaye kesin olarak reddedildi. Alınan kararlardan hareketle Sivas Kongresi’nin, I. Erzurum Kongresi’nin ulusal bir kongre niteliği kazanmasını sağladığı II. Tam bağımsızlığı hedeflediği III. Millî birlik ve beraberliği amaçladığı yorumlarından hangileri yapılabilir? A) Yalnız l B) Yalnız lll C) ll ve lll D) l, ll ve lll FÖY - 12 8. Sınıf

13. föy • Millî Mücadele’nin Hazırlık Dönemi ll 1. Sivas Kongresi sırasında manda ve himaye konusu tekrar gündeme gelmiş ve kongrenin en çok tartışılan konusu ol- muştur. Bu konuda Mustafa Kemal ile genç tıbbiyeli Hikmet Bey arasında şu konuşmalar yaşanmıştır: “…Paşam, temsilcisi bulunduğum tıbbiyeliler beni buraya istiklal davamızı başarmak yolundaki mesaiye katılmak üze- re gönderdiler. Mandayı kabul edemem. Eğer kabul edecek olanlar varsa bunlar her kim olursa olsun şiddetle redde- der ve kınarız. Mustafa Kemal Paşa da heyecanlı bir sesle ‘Arkadaşlar gençliğe bakın, Türk millî bünyesindeki asil ka- nın ifadesine dikkat edin.’ dedi, sonra Hikmet Bey’e dönerek: ‘Evlat, için rahat olsun! Gençlikle iftihar ediyorum ve gençliğe güveniyorum. Biz azınlıkta kalsak dahi mandayı kabul etmeyeceğiz. Parolamız tektir ve değişmez…diyerek Hikmet Bey’e cevap vermiştir...” M. Müfit Kansu, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber Yukarıdaki alıntıdan hareketle Sivas Kongresi hakkında aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir? A) Kongre kararlarında sadece gençlerin etkili olduğu B) Anadolu halkının tamamının kongreye katıldığı C) Tam bağımsızlık konusunda milletin hemfikir olduğu D) Kongrede manda fikrini reddedenlerin etkili olamadığı 2. Sivas Kongresi’nde alınan kararları uygulamak ve millet adına iş yapmak amacıyla Türk milletini temsilen “Heyet-i Temsiliye bütün yurdu temsil eder.” kararı alındı ve üye sayısı 15’e yükseltildi. Mustafa Kemal başkan seçildi. İlk iş olarak Ali Fuat Pa- şa’yı Batı Anadolu Kuvâ-yı Millîye Komutanlığına tayin etti. Böylece Batı Anadolu Kuvâ-yı Millîye birlikleri arasında komuta bir- liği sağlandı. Sivas Kongresi’nde alınan bu karar, I. Temsil Heyetine yürütme yetkisinin verildiği II. Kongrenin ulusal nitelik taşıdığı III. Millî güçlerin birleştirilmek istendiği durumlarından hangilerine kanıt oluşturur? A) Yalnız l B) l ve ll C) ll ve lll D) l, ll ve lll 3. Sadrazam Damat Ferit Paşa’nın Millî Mücadele aleyhindeki tutumu ve Sivas Kongresi’nin toplanmasını önlemeye yönelik ça- lışmaları Mustafa Kemal’i harekete geçirdi. Mustafa Kemal, Temsil Heyeti Başkanı olarak Anadolu ile İstanbul arasındaki ha- berleşmenin kesilmesini emretti. Bu durum karşısında Sadrazam Damat Ferit Paşa istifa etmek zorunda kaldı. Yeni hükûmet Ali Rıza Paşa tarafından kuruldu. Sadrazam Ali Rıza Paşa’nın Millî Mücadele hareketine ılımlı yaklaşması, Anadolu ile İstan- bul arasındaki gerginliğin azalmasına ve iletişimin yeniden başlamasına zemin hazırladı. Sonunda taraflar arasında doğrudan bir görüşme yapılmasına karar verildi. İki taraf arasında Amasya Görüşmeleri yapıldı (20-22 Ekim 1919). Buna göre yaşanan durumun aşağıdaki gelişmelerden hangisine olanak sağladığı söylenebilir? A) İstanbul Hükûmetinin görevini Temsil Heyetine devretmesine B) Millî Mücadele’nin varlığının İstanbul Hükûmeti tarafından kabul görmesine C) Damat Ferit Hükûmetinin İtilaf Devletleriyle işbirliği yapmasına D) Millî Mücadele boyunca İstanbul ile iletişimin kesilmesine FÖY - 13 8. Sınıf

4. Amasya Görüşmelerinde Alınan Kararlar Yorum Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ile bu derneğin yetkili Bu durum İstanbul Hükûmetinin, Temsil Heyetinin organı olan Temsil Heyeti, İstanbul Hükûmeti tarafından tanınacaktır. varlığını kabul ettiğini gösterir. Mebusan Meclisini oluşturacak milletvekili seçimi serbest ve müda- Halkın iradesi ön plana çıkarılmak istenmiştir. halesiz yapılacaktır. Mebusan Meclisinin İstanbul’da güvenlik içinde toplanması, İstanbul işgal altında olduğu ve meclis etki ve dene- çalışmalarını her türlü etki ve baskıdan uzak sürdürmesi olanaksız ol- tim altında olacağı için Mustafa Kemal böyle bir is- duğundan meclis, İstanbul dışında hükûmetin uygun göreceği güve- tekte bulunmuştur. nilir bir yerde toplanmalıdır. Türk illeri düşmana hiçbir şekilde terk olunmayacak, manda ve hima- Misakımillî’nin temeli oluşturulmuştur. ye kabul edilmeyecek, Türk yurdunun bütünlüğü ve bağımsızlığı ta- nınacaktır. İtilaf Devletleri ile yapılacak barış antlaşması için Türk milletinin isteği belirtilmiştir. Müslüman olmayan topluluklara siyasi egemenliğimizi ve toplumsal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilmeyecektir. Sivas Kongresi kararları Mebusan Meclisi tarafından onaylanmalıdır. Millî Mücadele’de alınan kararlar İstanbul Hükûme- tine kabul ettirilmek istenmiştir. Verilen tablodan hareketle Amasya Görüşmeleri hakkında hangisi söylenemez? A) Anadolu’da düşmana karşı başlatılan hareketin haklılığı İstanbul Hükûmetine kabul ettirilmek istenmiştir. B) Tam bağımsızlıktan ödün verilmeyeceği vurgulanmıştır. C) İstanbul Hükûmetinin tüm yetkilerini Temsil Heyetine devredeceği belirtilmiştir. D) Halk egemenliğinin engellenmemesi amaçlanmıştır. 5. Sadrazam Ali Rıza Paşa, Amasya Görüşmelerinde alınan kararlardan sadece “Mebusan Meclisinin açılması” kararını ka- bul etti. Ancak, Meclisin Anadolu’da değil İstanbul’da açılmasına karar verildi. Meclisin açılabilmesi için seçimler yapıldı. İtilaf Devletleri bu sürece müdahale etmediler. İşgaller karşısında Türk halkının tepkisiz kalmasını isteyen İtilaf Devletlerinin İstanbul’da Mebusan Meclisinin toplan- masına karşı çıkmamasının nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir? A) İtilaf Devletleri’nin kontrolü altında olan İstanbul’da açılacak bir meclisi rahatlıkla denetleme imkânlarının olması B) Ali Rıza Hükûmeti ile İtilaf Devletleri arasında gizli bir antlaşmanın yapılmış olması C) Amasya Görüşmeleri kararlarının İtilaf Devletleri tarafından belirlenmiş olması D) Meclisin İtilaf Devletleri önderliğinde açılacak olması 6. “İstanbul Hükûmeti, Amasya Görüşmelerine bir temsilci göndermekle Temsil Heyetini hukuken tanımış oldu.” diyen bir tarih- çi bu durumu, I. Temsil Heyetinin gücünün artması II. Anadolu’daki millî hareketin İstanbul Hükûmetince tanınması III. İstanbul Hükûmeti tarafından Ankara’nın Millî Mücadele’nin merkezi olarak kabul edilmesi gelişmelerinden hangilerine kanıt olarak gösterebilir? A) Yalnız l B) Yalnız lll C) l ve ll D) ll ve lll 8. Sınıf FÖY - 13

7. Amasya Görüşmelerinde “Mebusan Meclisinin açılması” kararının kabul edilmesi üzerine ülke genelinde seçimler yapıldı. Musta- fa Kemal Erzurum’dan milletvekili seçildi. Daha sonra Temsil Heyeti üyeleri ve komutanlarla Sivas’ta bir araya gelen Mustafa Ke- mal, yapılan görüşmeler sonucunda Temsil Heyeti’nin merkezinin Ankara olmasını kararlaştırdı. Ankara’nın Millî Mücadele’nin merkezi seçilmesinde, Batı Cephesi’ne yakın ve işgal görmemiş olması, İstanbul’da açılacak olan meclis çalışmalarının yakından takip edilmek istenmesi, şehrin ulaşım ve haberleşme imkânlarının iyi olması ve Ankara halkının Millî Mücadele’yi desteklemesi etkili olmuştur. Buna göre Temsil Heyetinin Ankara’yı merkez olarak seçmesinin nedenleri ile ilgili aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabına ulaşılamaz? A) Coğrafi konumu etkili olmuş mudur? B) Halkın tutumu nasıldır? C) İtilaf Devletlerinin katkıları nelerdir? D) Sahip olduğu olanaklar nelerdir? 8. Aşağıda Millî Mücadele Dönemi’nde karşılaşılan bazı sorunlar ve çözüm yolları verilmiştir. Karşılaşılan Sorunlar Bulunan Çözümler Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanması üzerine Millî Mücadele’yi başlatmak amacıyla Anadolu’ya geçe- Anadolu’nun işgal edilmesi rek millî bilinci uyandırması, Türk halkının birlik ve bera- berliğini sağlaması Amasya Genelgesi’nin yayınlanması üzerine İstanbul Millî Mücadele’yi devam ettirmek için Mustafa Kemal’in Hükûmetinin Mustafa Kemal’i görevden alma girişimi askerlik görevinden istifa etmesi Misakımillî kararlarının Mebusan Meclisinde kabul edil- Millî egemenliği sağlamak amacıyla Büyük Millet Mecli- mesi üzerine İtilaf Devletlerinin İstanbul’u işgal ederek sinin açılması Mebusan Meclisini kapatması İstanbul Hükûmeti, İtilaf Devletleri ve azınlıkların BMM’ye İsyanları önlemek için Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun karşı isyan çıkartmaları çıkarılması, İstiklal Mahkemelerinin kurulması İstanbul Hükûmetinin Türk halkını Millî Mücadele aleyhi- Millî Mücadele’nin amacını anlatan ve halkın bilinçlen- ne kışkırtması mesini sağlayan bildirilerin yayımlanması ve gazetelerin çıkarılması Kuvâ-yı Millîye birliklerinin düzensiz hareket etmesi ve iş- Kuvâ-yı Millîye birliklerinin yerine düzenli ve disiplinli bir galleri önlemede yetersiz kalması ordunun kurulması Buna göre Millî Mücadele süreci ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Sorunlar karşısında planlı hareket edilmiştir. B) Millî egemenliğe önem verilmiştir. C) Teslimiyetçi tutum reddedilmiştir. D) Manda düşüncesi benimsenmiştir. 9. ........................................................................ 10 Ocak 1920’de Millî Mücadele konusunda halkı bilgilendirmek için Mustafa Kemal’in emriyle Ankara’da Hâkimiyet-i Mil- liye adlı bir gazete kuruldu. Bu gazete aynı zamanda BMM Hükûmetinin de yarı resmi yayın organı oldu. Basına oldukça önem veren, halkın doğru bilgilendirilmesi ve Millî Mücadele lehinde kamuoyu oluşturulması gerektiğini düşünen Mustafa Kemal, 6 Nisan 1920’de Yunus Nadi ve Halide Edip’le Anadolu Ajansı’nı kurdu. Böylece Millî Mücadele ile ilgili haberler doğru ve hızlı bir şekilde halka ulaştırıldı. Ayrıca 1917 yılında Afyon’da kurulan Öğüt gazetesi ile 5 Kasım 1919’da Kasta- monu’da kurulan Açıksöz gazetesi de Millî Mücadele’yi destekleyen yayın organları arasında yer almıştır. Yukarıdaki metne verilebilecek en uygun başlık aşağıdakilerden hangisidir? A) Millî Mücadele’de Cemiyetler B) Millî Mücadele’de Halkın Kuvvetleri C) Millî Mücadele’de Basın D) Millî Mücadele’nin İsimsiz Kahramanları FÖY - 13 8. Sınıf

10 ve 11. soruları aşağıda verilen metne göre cevaplayınız. Millî Bağımsızlık Savaşı’nda, millî bütünlüğün sağlanması, halkın bir bayrak altında toplanması konusunda Mustafa Kemal Paşa olağanüstü bir çaba göstermiştir. Kendisine ve arkadaşlarına bu konuda Anadolu basını ve zaman zaman İstanbul basını, kamu- oyunun oluşması ve bilinçlenmesi bakımından büyük yardım sağlamıştır. Mustafa Kemal Paşa, bu arada halkın moralinin bozul- maması ve yanlış bilgi alınmaması için zararlı yayınlarda bulunan bazı İstanbul gazetelerinin ve azınlıklara ait basın organlarının Anadolu’ya sokulmaması için tedbirler aldırmıştır. Anadolu basınının hemen hemen hepsi Millî Bağımsızlık Savaşı’nın yanında yer almış ve Mustafa Kemal Paşa’ya destek olmuştur… Yücel Özkaya, Millî Mücadele’de Atatürk ve Basın (1919-1921) 10. Mustafa Kemal’in Millî Mücadele Dönemi’nde basına 11. Millî Mücadele’de basının görevleri ile ilgi aşağıdaki- önem vermesinin nedeni olarak aşağıdakilerden han- lerden hangisi söylenemez? gisi gösterilebilir? A) Kamuoyu oluşturulmak istenmiştir. A) Millî Mücadele’yi tüm halka duyurmak ve halkı bilinç- B) İşgallerin halka duyurulması amaçlanmıştır. lendirmek C) Millî birlik ve beraberlik duygusu yerleştirilmek isten- B) Savaş yapmadan Anadolu’yu işgalden kurtarmak miştir. C) İtilaf Devletlerinin desteğini sağlamak D) İstanbul Hükûmetinin desteğini sağlamak amaçlanmış- D) Halkın İstanbul Hükûmetine olan desteğini artırmak tır. 12. Millî Mücadele’nin Hazırlık Süreci l. a. ll. b. lll. c. lV. d. Yukarıda Millî Mücadele’nin hazırlık süreci ile ilgili ifadeler ve olaylar verilmiştir. Verilen numaralandırılmış ifadeler ile olaylar eşleştirildiğinde hangisi doğru olur? A) l-a, ll-b, lll-c, lV-d B) l-c, ll- d, lll-a, lV-b C) l-b, ll-c, lll-d, lV-a D) l-c, ll-d, lll-b, lV-a FÖY - 13 8. Sınıf

14. föy • Misakımillî’nin Kabulü (28 Ocak 1920) ve Büyük Millet Meclisinin Açılması (23 Nisan 1920) 1. “Amasya Görüşmeleri’nde açılması kararı alınan Mebusan Meclisi için ülke genelinde seçimler yapıldı. Anadolu’dan genellik- le Müdafaa-i Hukuk yanlısı milletvekilleri seçildi.” diyen bir tarihçi bunu Millî Mücadele Dönemi’nde I. Demokratik yöntemlerin uygulandığı II. Hakların savunulmaya devam edileceği III. İstanbul Hükûmeti ile ortak bir kararın alınabildiği durumlarından hangilerine kanıt olarak gösterebilir? A) Yalnız l B) Yalnız lll C) l ve ll D) l, ll ve lll 2. Mebusan Meclisinin toplanması için yapılan milletvekili seçimlerinde Erzurum milletvekili se- çilen Mustafa Kemal, hakkında tutuklama kararı olduğu için İstanbul’a gitmedi. Mustafa Ke- mal, Mebusan Meclisi için seçilen milletvekillerini bir amaç etrafında toplanmalarını sağ- lamak amacıyla Ankara’ya çağırdı ve onlarla görüşmeler yaptı. Onlardan meclis başkanlığına kendisini aday olarak önermelerini ve desteklemelerini, mecliste Müdafaa-i Hukuk grubu kurmalarını ve Misakımillî kararlarını kabul ettirmelerini istedi. 12 Ocak 1920’de İstanbul’da açılan Mebusan Meclisinde meclis başkanlığına Reşat Hikmet Bey seçildi. Mustafa Kemal’i meclis başkanı seçmeyen milletvekilleri, aynı zamanda mecliste Müdafaa-i Hukuk adıyla değil Felah-ı Vatan (Vatanın Kurtuluşu) adıyla bir grup kurdular. Verilen bilgiden hareketle İstanbul’da toplanan Mebusan Meclisi ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir? A) Yeterli milletvekili sayısına ulaşılamadığı için Mebusan Meclisinin toplanamadığı B) Mebusan Meclisinde Mustafa Kemal’in isteklerine ulaşamadığı C) Milletvekillerinin Mustafa Kemal’in isteği doğrultusunda hareket ettiği D) Mustafa Kemal’in meclis başkanı seçildiği 3. Mustafa Kemal’in Mebusan Meclisinin toplanması ile ilgili düşünceleri şöyledir: “…Baylar, Mebusan Meclisinin İstanbul’da toplanmasını önleyememek zorunluluğu üzerine, İstanbul’da toplanacak mecliste, yurdun bütünlüğünü, devletin ve milletin bağımsızlığını güven altına alma amacımızı korumak ve savunmak için birleşik ve sa- bırlı bir grup meydana getirmeyi tek çare olarak düşündük.” Nutuk Sözlerinden hareketle Mebusan Meclisinde Mustafa Kemal’in oluşturmak istediği grubun aşağıdakilerden hangisi ol- duğu söylenebilir? A) Felah-ı Vatan B) İrade-i Milliye C) Müdafaa-i Hukuk D) Hakimiyet-i Milliye FÖY - 14 8. Sınıf

4. 28 Ocak 1920 tarihinde Mebusan Meclisinde yapılan gizli oturumda Misakımillî kararları kabul edildi. Böylece Millî Mücade- le’de ulaşılması düşünülen hedefler belirlenmiş oldu. Buna göre Misakımillî kararlarının onaylanması aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) İstanbul Hükûmetinin Anadolu’daki Millî Mücadele hareketini kabul ettiğine B) İtilaf Devletlerinin yapılan çalışmalara sessiz kaldığına C) İstanbul Hükûmetinin, Mustafa Kemal’in meclisin İstanbul dışında toplanması düşüncesini kabul ettiğine D) İstanbul’un Millî Mücadele’nin merkezi olduğuna 5. Misakımillî Kararları Yorum Osmanlı Devleti’nin Mondros Ateşkes Antlaşması öncesi iş- Vatanın bütünlüğü ve bölünmezliği Osmanlı Mebusan Mecli- gal edilmemiş topraklarının tamamı bir bütündür, parçalana- si tarafından kabul edilmiş, milliyetçilik düşüncesi esas alına- maz. rak yeni Türk devletinin sınırları çizilmiştir. Arap çoğunluğunun yerleşik olduğu ve düşman işgali altın- Wilson İlkelerine uygun olarak halk oylaması hakkının kulla- da bulunan yerlerin durumu oradaki halkın serbestçe vere- nılması istenmektedir. cekleri karara göre belirlenmelidir. Yurttan koparılmak istenen Elviye-i Selase (Kars, Ardahan, Özellikle bu bölgelerde halk oylamasının istenmesinin nede- Batum) ile Batı Trakya’da halk oylamasına gidilmelidir. ni burada Türklerin çoğunlukta olduğunu kanıtlamaktır. İstanbul ve Marmara’nın güvenliği sağlandığı takdirde Bo- Boğazların güvenliği ve yönetimi koruma altına alınmak isten- ğazların dünya ticaretine ve ulaşımına açılmasına miştir. bizimle birlikte diğer devletler de karar verebilecektir. Azınlıklara verilecek haklar, komşu ülkelerdeki Müslümanla- Ülkeler arası eşitlik (denklik) ilkesi benimsenmiştir. ra verilen haklar kadar olacaktır. Millî ve ekonomik gelişmemizi engelleyen siyasi, hukuki, ad- Tam bağımsızlık için kapitülasyonların kaldırılması istenmiş- li ve ekonomik ayrıcalıklar kaldırılmalıdır. tir. Tabloda verilen Misakımillî kararları ile yorumları değerlendirildiğinde aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) İtilaf devletleri ile iş birliği yapılmıştır. B) Millî Mücadele’nin programı yasal hâle getirilmiştir. C) Türkiye Boğazlar üzerindeki egemenlik haklarını kaybetmiştir. D) İstanbul Hükûmeti yönetim haklarından vazgeçmiştir. 6. Misakımillî kararlarının temelini Erzurum ve Sivas Kongresi kararları oluşturmuştur. Bu kararlar ile Türk vatanının sınırları çi- zildi. Türk milletinin kabul edebileceği asgari barış şartları belirlendi. İtilaf Devletleri ile yapılacak barış antlaşmasının ilkeleri belirlenmiş oldu. Ayrıca bu belgeyle kapitülasyonlar, mali ve ekonomik müdahaleler, siyasi dayatmalar reddedilmiş; siyasi ba- ğımsızlığın yanı sıra ekonomik bağımsızlıktan da ödün verilemeyeceği kararlı bir şekilde vurgulanmıştır. Buna göre Misakımillî kararlarının bu özelliklerinin aşağıdakilerden hangisine neden olabileceği söylenebilir? A) Millî Mücadele’nin sona ermesine B) İstanbul’daki yönetimin Temsil Heyetine geçmesine C) İtilaf Devletlerinin tepkisine D) Barış antlaşmasının imzalanmasına zemin hazırlamasına 8. Sınıf FÖY - 14

7. İstanbul’da Mebusan Meclisinin toplanmasına tepki gös- Zeka Küpü Yayınları 8. termeyen İtilaf Devletleri, Mebusan Meclisinde Misakımillî 16 Mart 1920 tarihinde İstanbul’u işgal eden İtilaf kararlarının kabul edilmesi üzerine İstanbul’u resmen iş- Devletleri Mebusan Meclisini kapattı, milletvekille- gal etmiştir. rinden bir kısmı tutuklandı, bazıları da sürgüne gön- derildi. İtilaf Devletlerinin bu tutumunun nedeni olarak aşağı- dakilerden hangisi gösterilemez? İtilaf Devletlerinin Mebusan Meclisini kapatıp milletve- killerini tutuklayarak aşağıdakilerden hangisini amaç- A) İstanbul Hükûmetinin Millî Mücadeleyi tanımış olması ladığı söylenemez? B) Erzurum ve Sivas kongreleri kararlarının mecliste onay- A) Ulus egemenliği yok etmek lanmış olması B) İstanbul Hükûmetine destek olmak C) İstanbul’u kontrol altında tutmak C) İstanbul Hükûmetinin İtilaf Devletlerinden yardım iste- D) Türk milletine göz dağı vermek miş olması D) Misakımillî kararlarının İtilaf Devletlerinin çıkarlarıyla ters düşmesi 9. İstanbul’un işgali üzerine Mustafa Kemal’in aldığı tedbirler: • İstanbul’la haberleşme kesildi. • Halkın işgale karşı mitingler yapması ve protesto telgrafları göndermesi sağlandı. • İstanbul’daki tutuklamalara karşılık olarak Anadolu’daki İtilaf Devletleri subayları tutuklandı. • İşgalci devletlerin, İstanbul ve Adana’dan Anadolu’ya yapacakları sevkiyatı önlemek için Geyve ve Ulukışla civarındaki de- mir yolları tahrip edildi. • Anadolu’da bulunan resmi ve sivil bütün kurumların para ve kıymetli eşya miktarları tespit edildi ve bunların İstanbul’a gön- derilmesi yasaklandı. Buna göre alınan tedbirlerle, I. İşgaller karşısında gücünü artırmak II. Anadolu’da başlatılan mücadeleden vazgeçilmeyeceğini göstermek III. İşgallere sessiz kalınmayacağını göstermek hangilerinin amaçlandığı söylenebilir? A) Yalnız lll B) l ve ll C) ll ve lll D) l, ll ve lll 10 ve 11. soruları aşağıda verilen metne göre cevaplayınız. İstanbul’un resmen işgali ve Mebusan Meclisinin dağıtılması, Mondros’la fiilen yıkılan Osmanlı Devleti’nin sona doğru yak- laştığını gösteriyordu. Bu gelişmeler üzerine millî egemenliğe dayalı bir devlet kurmayı amaçlayan Mustafa Kemal, Anado- lu’da millî bir meclis kurmak için çalışmalara başladı. Bu amaçla 19 Mart 1920’de yayımladığı bir genelge ile bütün yurtta se- çimlerin yapılmasını istedi. Aynı genelgede Mebusan Meclisi için seçilmiş olan ve İstanbul’daki tutuklamalardan kurtulan milletvekillerinin de Ankara’ya gelerek meclise katılabileceklerini bildirdi. Seçimlerin tamamlanması üzerine seçilen milletve- killeri ve İstanbul’dan gelen milletvekillerinin katılımıyla 23 Nisan 1920 tarihinde Ankara’da Büyük Millet Meclisi açıldı. 10. Buna göre Mustafa Kemal’in yeni bir meclis açılması için tekrardan çalışmalara başlaması aşağıdakilerden hangisi- nin göstergesidir? A) Millî Mücadele’den vazgeçmediğinin B) Yönetimi ele geçirmek istediğinin C) İstanbul Hükûmeti ile iş birliği yaptığının D) İtilaf Devletlerinin İstanbul’u boşalttığının FÖY - 14 8. Sınıf

11. Mustafa Kemal’in, dağıtılan Mebusan Meclisi milletve- 13. killerine Ankara’daki Büyük Millet Meclisinde yer ver- mekle, “Bina henüz tamamlanmamıştı. Kiremitleri döşen- memişti. Kiremit yetmedi. Ankaralılar kendi çatıla- I. Misakımillî kararlarını onaylayanlara yeni mecliste de rından kucak kucak kiremit taşıyarak çatıyı kapattı- yer vermek lar. Bu manzara çok anlamlıydı. Mecliste mebusların oturacağı sıra bile yoktu. Ankara Muallim Mektebin- II. Demokrasi fikrini yerleştirmek den sıralar getirildi. O tarihte Ankara’da elektrik de yoktu. Kahvelerin birinden alınan petrol lambası ası- III. Millî egemenliği güçlendirmek larak aydınlatma meselesi hâlledildi. Sokağa bakan ilk oda başkanlık odası yapıldı. Daha sonra meşhur hangilerini amaçladığı söylenebilir? hattat Hulûsi Efendi’nin yazdığı ‘Hâkimiyet milletin- dir.’ tabelası kürsünün arkasına asıldı...” A) Yalnız l B) l ve ll C) ll ve lll D) l, ll ve lll Mustafa Küçük, I. TBMM’nin Açılışı ve Anlamı, Türkler, Cilt 16, s. 17 Büyük Millet Meclisinin açılışında Türk halkının gös- termiş olduğu yardımseverlik onun hangi yönü ile iliş- kilendirilemez? A) Vatanseverliği B) Bağımsızlığa düşkünlüğü C) Padişaha bağlılığı D) Fedakârlığı 12. 23 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisi açıldı. Meclis baş- Zeka Küpü Yayınları kanı seçilen Mustafa Kemal 24 Nisan 1920’de BMM’ye önerge verdi. 14. • İlk mecliste asker, memur, din adamı, çiftçi, tüccar, aşi- ret başkanı gibi toplumun değişik kesimlerinden millet- Mustafa Kemal’in Meclise Sunduğu Önerge (24 Nisan • vekilleri bulunuyordu. 1920) • BMM’nin öncelikli amacı ülkeyi işgallerden kurtarmak- Hükûmet kurmak zorunludur. Geçici olarak bir hükûmet tı. başkanı tanımak veya padişah vekili atamak doğru de- ğildir. Büyük Millet Meclisi, tam bağımsızlığı elde etmek için Millî Mücadele’yi başlatan ve yöneten bir meclis ola- Büyük Millet Meclisinin üzerinde hiçbir güç yoktur. rak tarihi bir görev gerçekleştirdi. Meclis, yasama ve yürütme yetkilerini kendinde toplar. Yukarıdaki ifadelerden hareketle ilk Büyük Millet Mec- lisi hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? Meclis içinden seçilen bir heyet hükûmet işlerine bakar. Meclis başkanı hükûmetin de başkanıdır. A) Olağanüstü şartlarda kurulmuştur. B) Savaşı yöneten meclistir. Padişah ve halife, baskıdan kurtarıldıktan sonra mecli- C) Karma bir meclistir. sin düzenleyeceği kanuna göre yerini alır. D) Cumhuriyeti ilan eden meclistir. Bu önergede aşağıdakilerden hangisinin vurgulandı- FÖY - 14 ğı söylenemez? A) Kurulacak hükûmetin devamlı olacağı B) Egemenlik anlayışının değiştiği C) Güçler ayrılığı ilkesinin benimsendiği D) Dönemin şartlarından dolayı birlik ve beraberliğin bo- zulmamasının amaçlandığı 8. Sınıf

15. föy • Büyük Millet Meclisine Karşı İsyanlar 1. Vatanın bütünlüğünü sağlamak ve ulusal egemenliği hâkim kılmak için mücadele eden BMM’ye karşı Damat Ferit Hükûmeti- nin ve İtilaf Devletlerinin tavırları giderek sertleşti. Anadolu’da açılan bu kurumun kendi gelecekleri için tehlikeli olacağını dü- şünerek harekete geçtiler. Millî Mücadele hareketini yasa dışı, bu hareketin öncülerini de asi ilan ettiler. Mustafa Kemal’i ida- ma mahkûm ettiler. Amaçlarına ulaşabilmek için halkı da kışkırtmaya başladılar. Tüm bunların etkisiyle ülkenin farklı yerlerinde Büyük Millet Meclisine karşı ayaklanmalar çıktı. Buna göre Büyük Millet Meclisine karşı ayaklanmaların çıkarılmasında aşağıdakilerden hangisinin amaçlandığı söy- lenemez? A) Millî Mücadele hareketini sonlandırmak B) İstanbul Hükûmeti ve İtilaf Devletlerinin Anadolu’da tekrar kendi otoritelerini kurmak istemesi C) Yeni açılan meclisin otoritesini sarsmak D) Anadolu’nun işgal edilmeyeceğini kanıtlamak 2. Büyük Millet Meclisine Karşı Çıkarılan Ayaklanmalar Doğrudan, İstanbul İstanbul Hükûmeti Kuvâ-yı Millîyeci olup Azınlıkların çıkardığı Hükûmeti tarafından ve İtilaf Devletlerinin sonradan isyan edenler isyanlar kışkırtmalarıyla çıkan çıkarılan isyanlar Neden: Neden: isyanlar Bazı Kuvâ-yı Millîye bir- Neden: liklerinin düzenli orduya Anadolu’da yaşa- Neden: katılmak istememeleri yan bazı azınlıkların Millî Mücadele’nin pa- bağımsız devlet kurma dişah ve halifeye karşı İstanbul Hükûmeti yapıldığını iddia ederek ve İtilaf Devletlerinin çalışmaları otoritesini güçlendirmek Anadolu’daki gücünü artırmak istemesi, İngi- lizlerin, Boğazlar’ın her iki yakasına yerleşmek istemesi Yukarıda verilen tablodan hareketle BMM’ye karşı çıkarılan ayaklanmalarla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Farklı kesimlerin çıkarları nedeniyle başlamıştır. B) Millî Mücadele hareketini sona erdirmiştir. C) BMM’nin kapanmasına neden olmuştur. D) Millî Mücadele yanlıları cezalandırılmıştır. FÖY - 15 8. Sınıf

3. İsyanları daha etkili hâle getirmek için Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Efendi’ye fetva yayımlatan İstanbul Hükûmeti, halkın dini duygularını istismara yönelmiştir. İtilaf Devletlerine ait uçaklarla Anadolu’ya dağıtılan bu fetvada Mustafa Kemal ve Millî Mücadele yanlıları vatan haini ve din düşmanı ilan edildi. İstanbul Hükûmetinin bu tutumu, l. İtilaf Devletleriyle ortak hareket ettiği ll. Halkın ikna edilmek istendiği lll. Manevi duyguların kullanılmak istendiği durumlarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir? A) l ve ll B) l ve lll C) ll ve lll D) l, ll ve lll 4 ve 5. soruları aşağıda verilen haritadan hareketle cevaplayınız. BULGARİSTAN KARADENİZ SOVYET R U S YA YUNANİSTAN İstanbul Samsun Kars Amasya Sarıkamış MARMARA Düzce Ordu ERMENİSTAN DENİZİ Adapazarı Bolu S vas İRAN Gönen IRAK Susurluk Ankara Erz ncan Kütahya Yozgat EGE DENİZİ Afyon Isparta Konya Adana Urfa AKDENİZ SURİYE 0 50 100 150 200 km Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar Kuvâ-yı M llîye Yanlısı Olup Sonradan Ayaklananlar Doğrudan İstanbul Hükûmet Tarafından Çıkarılan Ayaklanmalar İstanbul Hükûmet ve İt laf Devletler n n Kışkırtmalarıyla Çıkan Ayaklanmalar 4. Verilen haritadan hareketle aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir? A) İsyanlar geniş bir alana yayılmıştır. B) BMM otoritesini tamamen kaybetmiştir. C) İstanbul Hükûmeti Anadolu’daki otoritesini güçlendirmiştir. D) Anadolu halkının bağımsızlık ümidi yok olmuştur. 5. Verilen haritaya göre İstanbul Hükûmeti ve İtilaf Devletlerinin desteklediği isyanların Boğazlar bölgesinde meydana gelmesinin nedeni ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Anadolu’da çıkarılacak isyanları kontrol edemeyecekleri düşüncesi B) İstanbul ve Boğazlar üzerinde hakimiyetlerini koruma isteği C) Anadolu halkının bulundukları toprakları çok iyi savunması D) Anadolu’nun azınlıkların kontrolünde olması 8. Sınıf FÖY - 15

6. Büyük Millet Meclisine Karşı Çıkarılan İsyanlar İstanbul Hükûmeti Tarafın- Anzavur İsyanı dan Çıkarılan İsyanlar Kuvâ-yı İnzibatiye (Halifelik Ordusu) İstanbul Hükûmeti ve Delibaş Mehmet İsyanı, Bolu, Düzce, Hendek, Adapazarı İsyanları, Çapanoğlu İsyanı, Milli İtilaf Devletlerinin Aşireti İsyanı, Çopur Musa İsyanı, Koçgiri İsyanı, Cemil Çeto İsyanı, Ali Batı İsyanı Kışkırtmalarıyla Çıkan İsyanlar Kuvâ-yı Millîyeci Olup Ethem Bey İsyanı Sonradan İsyan Edenler Demirci Mehmet Efe Azınlıkların Çıkardığı Ermeni İsyanları İsyanlar Rum (Pontus) İsyanları İsyanlara Karşı Büyük Millet Meclisinin Aldığı Önlemler • Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarılarak (29 Nisan 1920) BMM’ye karşı ayaklananların vatan haini sayılıp cezalandırıla- cağı ilan edildi. • İstiklal Mahkemeleri kurularak ayaklananlar bu mahkemelerde yargılandı. • Ankara Müftüsü Rıfat Efendi (Börekçi) ve birçok müftü tarafından Millî Mücadele’yi destekleyen fetvalar yayınlandı. • Damat Ferit, vatan haini ilan edilerek vatandaşlıktan çıkarıldı. • İsyancılar üzerine Kuvâ-yı Millîye birlikleri gönderilerek isyanlar bastırılmaya çalışıldı. Yukarıda verilen bilgilerden hareketle aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Bazı isyanların çıkmasında İstanbul Hükûmeti ve İtilaf Devletleri birlikte etkili olmuştur. B) Büyük Millet Meclisi, otoritesini korumaya yönelik tedbirler almıştır. C) Büyük Millet Meclisi, İtilaf Devletlerinin çıkardığı isyanları bastıramamıştır. D) Büyük Millet Meclisi isyancıları hukuki yollarla cezalandırma yöntemini seçmiştir. 7. İstanbul Hükûmetiyle resmi ilişkiler kesildi. İstanbul Hükûmetinin yayımladığı fetvaya karşı Ankara Müftüsü Rıfat (Börekçi) Efen- di ve 150 müftünün imzasıyla Millî Mücadele’yi destekleyen fetva yayımlandı. 29 Nisan 1920’de meclis tarafından ayaklanan- larla mücadele etmek ve askerden kaçışları önlemek amacıyla Hıyanet-i Vataniye (vatana ihanet) Kanunu çıkarıldı. Bu kanu- na göre meclise karşı söz, yazı ve hareketleriyle saldırıda bulunanlar ve ayaklananlar vatan haini sayıldı. Daha sonra suçluların yargılanması amacıyla İstiklal Mahkemeleri kuruldu. Yukarıdaki metnin aşağıdaki sorulardan hangisine cevap olarak verildiği söylenebilir? A) İstanbul Hükûmetinin isyanları başlatmak için yaptığı çalışmalar nelerdir? B) İtilaf Devletleri hangi şehirlerde ayaklanmaları desteklemiştir? C) Büyük Millet Meclisinin isyanlara karşı aldığı tedbirler nelerdir? D) İsyanların Millî Mücadeleye etkileri nelerdir? 8. Türk milletinin bağımsızlık mücadelesi verdiği bir dönemde ortaya çıkan isyanlar millî kuvvetlere zaman ve insan kaybet- tirdi; millî kuvvetlerin savaş gücünü zayıflattı. Millî Mücadele’nin uzamasına ve Yunan işgalinin Anadolu’nun içlerine ka- dar yayılmasına sebep oldu. Millî birlik ve beraberliğin sağlanmasında, sosyal hayatta ve savaşma gücünde derin yara- lar açtı. Bütün bu olumsuzluklara rağmen meclis, tüm isyanları bastırarak otoritesini güçlendirdi ve Anadolu’da tek hâkim güç hâline geldi. Buna göre isyanların etkileri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Millî Mücadele’nin süresini uzatmıştır. B) Anadolu halkının meclise güveni kalmamıştır. C) Ankara, Yunanların eline geçmiştir. D) İstanbul Hükûmeti Anadolu’ya hakim olmuştur. FÖY - 15 8. Sınıf

9. BMM ayaklanmaları bastırmak için Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nu çıkartmıştır. Bu kanunu uygulamak için üyeleri milletvekille- rinden oluşan İstiklal Mahkemelerini kurmuştur. Bu durum BMM’nin, l. Yasama ll. Yürütme lll. Yargı yetkilerinden hangilerini kullandığını gösterir? A) Yalnız l B) Yalnız lll C) ll ve lll D) l, ll ve lll 10. 29 Nisan 1920’de Büyük Millet Meclisinde çıkarılan Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nda “Ülkeyi yabancı devlet güçlerinden kurtar-Zeka Küpü Yayınları mak ve saldırıları önlemek amacına yönelik kurulan BMM’ye karşı düşünce ve uygulamalarıyla veya yazdıkları yazılarla mu- halefet ve bozgunculuk edenler vatan haini sayılırlar.” maddesi yer almıştır. BMM bu madde ile suçlu gördüklerini, üyelerinin milletvekillerinden oluşturduğu İstiklal Mahkemelerinde yargılamıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Otoritesini korumayı amaçlayan BMM’nin yasama ve yargı gücünü kullandığına B) İsyanları bastırmada kanunların yetersiz kaldığına C) İsyanların meclisin kapanmasına neden olduğuna D) BMM’nin İstanbul Hükûmetinden destek aldığına 11. Büyük Millet Meclisine karşı çıkarılan ayaklanmalar, genellikle Kuvâ-yı Millîye birlikleri tarafından bastırıldı. Ayaklanma- lar, Meclis gücünü yok edemese de işgal güçlerinin Anadolu’daki işleyişini kolaylaştırdı. Millî Mücadele sürecinin uzama- sına, düşmanın yurttan atılmasının gecikmesine neden oldu. Düzenli ordunun kurulmasının bir süre gecikmesine, silah ve malzeme kaybına sebep oldu. Her türlü soruna rağmen ayaklanmaları bastırması Meclise duyulan güveni, Meclisin gücünü ve otoritesini artırdı. Anadolu halkı Meclisin çatısı altında büyük bir umut ve inançla toplanmaya devam etti. Yukarıda verilen metin aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı niteliğinde olamaz? FÖY - 15 A) İsyanların işgal güçlerine faydası nelerdir? B) İsyanların bastırılmasında Kuvâ-yı Millîye’nin yararı olmuş mudur? C) İsyanların Meclise yararları neler olmuştur? D) Anadolu halkı niçin Meclise karşı isyan etmiştir? 8. Sınıf

20. föy • Maarif Kongresi (15-21 Temmuz 1921) • Başkomutanlık Yasası ve Tekalif-i Millîye Emirleri 1. Maarif Vekâleti (Eğitim Bakanlığı) Kütahya-Eskişehir Sa- 3. 1921 yılının temmuz ayları...Yunan ordusu taarruza geç- vaşları devam ederken 15 Temmuz 1921’de Ankara’da miş, ordumuz kayıplar veriyor ve geri çekiliyordu. Durum Darül Muallimin Mektebinin (Erkek Öğretmen Okulu) kon- bir ölüm kalım savaşı hâlini almıştı. Ama bu mücadeleyi ferans salonunda Maarif (Eğitim) Kongresi’ni topladı. Eği- yürütenler, sonunda galip geleceklerine öyle kalpten inan- tim Bakanı Hamdullah Suphi (Tanrıöver) Bey’in öncülü- mışlardı ki yarının Türkiye’si için planlar dahi yapıyorlardı. ğünde toplanan kongrede yurdun her tarafından iki yüz Mustafa Kemal, millî ve çağdaş bir eğitim sistemiyle gele- elli kadar erkek ve kadın öğretmen bir araya geldi. 21 Tem- ceğin aydınlık Türkiye’sinin temellerini atmak istiyordu. muz’a kadar çalışmalarına devam eden kongrede, yeni Türk Devleti’nin takip edeceği millî eğitim politikasına ve Buna göre savaş ortamında Türkiye’nin geleceği ile il- bu politikanın nasıl gerçekleştirileceğine dikkat çekilmiş- gili çalışmalar yapması Mustafa Kemal’in, tir. I. Ümitsizliğe yer vermemesi Buna göre Maarif Kongresi ile ilgili aşağıdaki sorular- dan hangisinin cevabına metinden ulaşılamaz? II. Sorunlara karşı çözüm odaklı olması A) Kongrenin amacı nedir? III. İleri görüşlü olması B) Kongre niçin toplandı? kişilik özelliklerinden hangileri ile ilişkilendirilebilir? C) Kongreye kimler katıldı? A) Yalnız l B) l ve ll C) ll ve lll D) l, ll ve lll D) Kongrenin açılış konuşmasını kim yaptı? Zeka Küpü Yayınları 4. “Memleketimizi gerçek hedefe ulaştırmak için iki orduya ihtiyaç vardır: Biri vatanın hayatını kurtaran asker ordusu, 2. Savaş nedeniyle kongrenin ertelenmesini isteyen Ham- diğeri milletin geleceğini yoğuran irfan ordusu.” diyen Mus- dullah Suphi Bey’e “...Hayır hayır ertelemeyin, cahillikle, tafa Kemal Ankara’da Maarif Kongresi’nin toplanması em- ilkellikle savaş, düşmanla savaştan daha az önemli değil- rini verdi. dir. Toplantıya katılacağım...” cevabını veren Mustafa Ke- mal’in bu sözü ile aşağıdakilerden hangisini vurgula- Buna göre Mustafa Kemal’in aşağıdaki sözlerinden dığı söylenebilir? hangisinin Maarif Kongrei’ni toplamakla aynı doğrul- tuda olduğu söylenemez? A) Savaşın zaten yenilgiyle sonuçlanacağını B) Kongrede istenen başarıya ulaşılamayacağını A) “Cahillikle, ilkellikle savaş; düşmanla savaştan daha C) Cehaletin önüne geçmenin gerekliliğini az önemli değildir.” D) Eğitimci sayısının yetersiz olduğunu B) “Okul, genç beyinlere; insanlığa hürmeti millet ve mem- FÖY - 20 leket sevgisini, şerefi, bağımsızlık onurunu öğretir. Ba- ğımsızlık tehlikeye düştüğü zaman onu kurtarmak için takip edilecek en uygun, en güvenli yolu öğretir.” C) “Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makûs (kötü) talihini de yendiniz.” D) “Eğitimdir ki bir ulusu ya özgür, bağımsız, şanlı, yük- sek bir toplum olarak yaşatır ya da tutsaklığa ve düş- künlüğe sürükler.” 8. Sınıf

5 ve 6. soruları aşağıdaki konuşmadan yararlanarak cevaplayınız. Mustafa Kemal’in Maarif Kongresi Açılışında Yaptığı Konuşma “Yeterli şartlar ve araçlara sahip oluncaya kadar geçecek savaş günlerinde bile dikkatlice hazırlanmış bir millî eğitim progra- l mı oluşturmaya ve var olan eğitim teşkilatımızı bugünden daha yararlı bir faaliyetle çalıştıracak ilkeleri hazırlamaya zaman ayırmalı ve çalışmalıyız.” “Şimdiye kadar sürdürülen eğitim yöntemlerinin milletimizin tarihi geriliğinde en önemli etken olduğu inancındayım. Onun ll için bir millî terbiye programından söz ederken eski devrin batıl inançlarından ve yaratılış özelliklerimizle hiç de ilişkisi ol- mayan yabancı düşüncelerden, doğudan ve batıdan gelebilen etkilerden bütünüyle uzak, millî ve tarihî karakterimize uyan bir kültürden söz ediyorum.” “Çocuklarımız ve gençlerimiz yetiştirilirken onlara özellikle varlığı ile, hakkı ile, birliği ile taarruz eden genel olarak yabancı unsurlarla mücadele gereğini ve millî düşünceleri boğmaya çalışan her karşı fikre şiddetle ve özveri ile savunmanın gereği lll öğretilmelidir. Yeni neslin bütün ruhî güçlerine bu özellikler ve yeteneğin verilmesi önemlidir. Devamlı ve müthiş bir savaş şeklinde beliren milletlerin hayat felsefesi, bağımsız ve mutlu kalmak isteyen her millet için bu olgun özellikler şiddetle is- tenmektedir.” “Millî hükûmetimizin ciddiyet ve içtenlikle istediği derecede Türkiye kadın ve erkek öğretmenlerinin hayat ve refahını he- lV nüz sağlayamamakta olduğunu biliyorum, fakat milletimizi yetiştirmek gibi kutsal bir görevi üzerine alan yüce heyetinizin bugünün durumunu dikkate alacağından ve her zorluğu yenerek bu yolda gayet sabırla yürüyeceğinden şüphem yoktur. Göreviniz çok önemli ve hayatidir. Bunda başarılı olmanızı Yüce Allah’tan dilerim.” 5. Yukarıda verilen Mustafa Kemal’in numaralandırılmış konuşmaları ile yorumlar eşleştirildiğinde seçeneklerden han- gisi doğru olur? l ll lll lV A) b c a d B) c d a b C) d a b c D) c d b a 6. “Bir millî terbiye programından söz ederken eski devrin batıl inançlarından ve yaratılış özelliklerimizle hiç de ilişkisi olmayan yabancı düşüncelerden, doğudan ve batıdan gelebilen etkilerden bütünüyle uzak, tarihî karakterimize uyan bir kültürden söz ediyorum.” sözü ile Mustafa Kemal’in eğitimde hangi anlayış doğrultusunda hareket edilmesi gerektiğini vurguladığı söylenebilir? A) Geçmişin tamamen yok sayılması B) Doğu ve Batı kültürünün alınması C) Millî unsurlara dayanması D) Geleneklerden oluşması 8. Sınıf FÖY - 20

7. Kütahya-Eskişehir Savaşlarında alınan yenilgi ve ordunun Zeka Küpü Yayınları 8. Kütahya-Eskişehir yenilgisinden sonra Başkomutanlık gö- Sakarya Irmağı’nın doğusuna çekilmesi kararı mecliste revine getirilen Mustafa Kemal ordunun ihtiyaçlarını kar- tartışmalara neden oldu. Bazı milletvekilleri yenilgiden şılamak amacıyla Tekâlif-i Millîye Emirlerini yayımladı. Mustafa Kemal’i sorumlu tutuyorlardı. Mustafa Kemal, Kü- tahya-Eskişehir Savaşlarındaki yenilginin sorumlusu ola- • Tekâlif-i Millîye Emirleri ordunun eksiklerini karşılamak rak kendisinin gösterildiğini ifade ederek bu zor günlerde üzere ihtiyaç duyulan malzemelerin daha sonra geri hiç düşünmeden vatanın kurtuluşu için bütün sorumlulu- ödenmesi koşuluyla halktan alınmasıdır. ğu alacağına dair 4 Ağustos 1921 tarihinde meclis baş- kanlığına bir önerge verdi. Bu önergede TBMM’nin bütün • Herkesi, Millî Mücadele’ye yardıma çağıran bu emirle- yetkilerini fiili olarak kullanmak şartıyla Başkomutanlık gö- ri yerine getirmek için her ilçede bir Tekâlif-i Millîye ko- revini kabul edeceğini bildirdi. 5 Ağustos 1921’de Meclis misyonu kuruldu. tarafından çıkarılan bir kanunla Başkomutanlık yetkisi 3 ay süreyle Mustafa Kemal’e verildi. • Bu emirlerin uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek aksaklıkları engelleyebilmek, uygulamasını çabuklaş- Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gös- tırmak ve otoriteyi sağlamak amacıyla İstiklal Mahke- terilebilir? meleri kuruldu. A) Meclisin başka bir şehre taşındığına Verilen bilgiden hareketle yapılan çalışmalarla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? B) Mustafa Kemal’in resmî olarak askerlik görevine dön- düğüne A) Savaş öncesi ordunun ihtiyaçlarını gidermek amaçlan- mıştır. C) Mustafa Kemal’in cumhurbaşkanı olduğuna B) Mustafa Kemal, başkomutanlık yetkisi ile hem yasama D) Millî egemenlik anlayışına son verildiğine hem yargı görevini kullanmıştır. C) Halkın mal varlığının tamamına el konulmuştur. D) Tüm ulusu mücadeleye dahil etmek amaçlanmıştır. 9. Tekâlif-i Millîye Emirleri (7-8 Ağustos 1921) 1. Her ilçede birer Tekâlif-i Millîye Komisyonu kurulacak. 2. Her ev birer kat çamaşır, birer çift çorap ve çarık hazırlayıp komisyona verecek. 3. Tüccarın ve halkın elinde bulunan her türlü giyim eşyasının %40’ına, bedeli sonradan ödenmek koşuluyla el konulacak. 4. Yurttaki mevcut yiyecek maddelerinin %40’ına el konulacak. 5. Halk, elindeki taşıt araçlarıyla ayda bir kez 100 km’lik askerî ulaşım yapacak. 6. Ordunun yiyeceği ve giyeceği için gerekli olan bütün sahipsiz mallara el konulacak. 7. Halkta varolan bütün silah ve cephane üç gün içinde teslim edilecek. 8. Yurtta var olan bütün teknik araç ve gereçlerin %40’ına el konulacak. 9. Yurttaki demirci, dökümcü, marangoz gibi el sanatkârları ordunun emrinde kullanılacak. 10. Halkın elinde bulunan taşıt araçları ile binek hayvanının %20’sine el konulacak. Verilen Tekâlif-i Millîye Emirleri aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır? 8. Sınıf A) Ordunun sadece giyecek ve yiyecek ihtiyacının karşılanacağının B) Halkın tamamının silah altına alınacağının C) Kararların baskı ile uygulandığının D) Türk milletinin tüm varlığı ile bir mücadeleye gireceğinin FÖY - 20