8. SINIF HERYERDE FEN BİLİMLERİ

9. Aşağıda verilen ifadeler doğru ise \"D\", yanlış ise \"Y\" yazılarak değerlendirilecektir. 1. (.....) Şekerin suda çözünmesi kimyasal değişimdir. 2. (.....) Kimyasal değişimlerde renk, koku ve tat değişimi olur. 3. (.....) Demirin paslanması fiziksel değişimdir. 4. (.....) Kırma, ezme, kesme ve bükme gibi olaylar fiziksel değişimdir. 5. (.....) Maddelerin hâl değiştirmesi kimyasal değişimdir. Cümlelerin doğru değerlendirilmesi hangi seçenekte verilmiştir? A) 1. D   B) 1. Y   C) 1. D   D) 1. Y 2. D 2. D 2. Y 2. D 3. Y 3. D 3. D 3. Y 4. D 4. Y 4. Y 4. D 5. Y 5. Y 5. D 5. Y 10. Aşağıda Ayşe, Ahmet ve Seda'nın yaptığı bazı eylemler verilmiştir. Ayşe, şekeri karamelize Ahmet, suyu kaynayana Seda, tuz suda çözünene olana kadar ısıtmıştır. kadar ısıtmıştır. kadar karıştırmıştır. Buna göre hangi kişilerin yaptığı eylemde maddenin hem dış hem de iç yapısı değişmiştir? A) Yalnız Ayşe  B) Ayşe ve Ahmet  C) Ahmet ve Seda  D) Ayşe, Ahmet ve Seda 11. Maddenin kimliğinin değişmesinin sebeplerinden biri, atomlar arasındaki bağların kırılarak yerine yeni bağların oluşmasıdır. Bu durum sonucunda yeni maddeler meydana gelir. Moleküller arası bağlar kırılmıştır. Atomlar arası yeni bağlar oluşmuştur. Buna göre hangi seçenekte verilen olayda maddenin atomlar arası bağları kırılıp yeni bağlar oluşmuştur? A) Suyun donması B) Yoğurdun ekşimesi C) Camın kırılması D) Şekerin suda çözünmesi 8. Sınıf FÖY - 18

• Bileşiklerin kimyasal tepkime sonucunda oluştuğunu bilir. 19. föy 3089 1. Maddelerin kimyasal değişime uğrayarak yeni maddeler oluşturmasına \"kimyasal tepkime\" denir. Kimyasal tepkimelerde atom ya da moleküller arası bağlar değişirken atom yapıları değişmez. Tepkimede atom sayıları ve atom cinsleri aynı kalır. Bu yüz- den kimyasal tepkimelerde kütle her zaman korunur. Aşağıda suyun oluşum tepkimesi modellenmiştir. Tepkimeye Girenler Tepkimenin Ürünleri HOH HH + OO HOH HH Oksijen Su molekülü Hidrojen molekülü molekülleri Verilen model incelendiğinde, I. Tepkimeye giren maddelerin atom çeşidi ile tepkimenin ürünlerindeki atom çeşidi aynıdır. II. Tepkimeye girenlerde 4 hidrojen, 2 oksijen atomu; tepkimenin ürünlerinde de 4 hidrojen 2 oksijen atomu vardır. III. Tepkimeye giren hidrojen ve oksijen moleküllerinin arasındaki bağlar tepkime sonucu değişim gösterirken atom çeşitleri de- ğişmemiştir. ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız III  B) I ve II  C) I ve III  D) I, II ve III 2. Bir kimyasal tepkime ile ilgili aşağıda söylenen ifade- Zeka Küpü Yayınları 3. Kükürt (S) ve oksijen gazının (O2) tepkimeye girmesi ile lerden hangisi doğrudur? kükürtdioksit (SO2) bileşiği oluşmuştur. Buna göre gerçekleşen kimyasal tepkimeye ait veri- A) Tepkimeye giren maddelerin atom yapısı, tepkime so- len yorumlardan hangisi yapılamaz? nucunda değişim gösterir. A) Tepkimede atom cinsi korunmuştur. B) Tepkime sonucu oluşan ürünlerin atom cinsi, tepkime- B) Tepkimede atom sayısı değişmemiştir. ye giren maddelerin atom cinsinden farklı olabilir. C) Tepkimede atom ya da moleküller arası bağlar değiş- C) Tepkimeye beş adet atom girmiş ise tepkime sonucu miştir. aynı sayıda atom vardır. D) Tepkime sonucu oluşan bileşiğin kütlesi, tepkimeye gi- D) Tepkimeye giren maddelerin kütlesi, tepkime sonucu ren maddelerden azdır. oluşan maddelerin kütlesinden fazladır. 8. Sınıf FÖY - 19

4. Bir kimyasal tepkimeye giren maddeler tepkimenin sol tarafına, tepkimenin ürünleri (çıkanlar) ise tepkimenin sağ tarafına ya- zılır. Kimyasal tepkilemelerde, tepkimeye giren ve ürünler arasına tepkime oku \"  \" koyulur. Aşağıdaki tabloda bazı kimyasal tepkimelerin giren ve ürünlerine ait bilgiler verilmiştir. Kimyasal Tepkime Denklemi Tepkimeye Girenler Tepkimenin Ürünleri I K+LM K ve L M II P + R  S + T S ve T III V  Y + Z Y ve Z P ve R V Tabloda verilen kimyasal tepkimelerin giren ve ürünlerine ait bilgilerin doğru olduğu bilinmektedir. Buna göre tabloda hangi kimyasal tepkime denklemi hatalı oluşturulmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III 5. Kimyasal tepkimelerde oluşan ürün, tepkimeye giren maddelerin atomlarını içerirken o maddenin özelliklerini göstermez. Aşağıda bir kimyasal tepkime denklemi verilmiştir. A+BC Verilen tepkime ile ilgili hangi seçenekteki ifade söylenemez? A) Tepkimeye girenler A ve B maddeleri iken tepkime ürünü C maddesidir. B) C maddesi, A ve B maddelerinin özelliklerini gösterir. C) A ve B maddelerinin atomları C maddesinde bulunur. D) A ve B maddeleri kendi özelliklerini kaybederek C maddesini oluşturmuştur. 6. \"Kimyasal bir tepkimede oluşan yeni ürün, kendisini oluşturan atomların özelliklerini göstermez.\" diyen bir bilim insanı; 1. örnek: Patlayıcı madde olan sodyum ile zehirli gaz klorun birleşimi ile yemek tuzu (sodyum klorür) oluşması 2. örnek: Yakıcı oksijen gazı ile yanıcı hidrojen gazının birleşimi ile söndürücü su oluşması örneklerinden hangilerini ifadesini desteklemek için kullanabilir? A) 1. örnek B) 2. örnek C) 1. ve 2. örnek D) Hiçbiri FÖY - 19 8. Sınıf

7. Bir kimyasal tepkimede tepkimeye giren maddelerin küt- 10. Kimyasal tepkimelerde, tepkimeye giren maddeler azalır- leleri, tepkimeden çıkan maddelerin kütleleri toplamına ken tepkime sonucu oluşan ürünler (çıkanlar) artar. eşittir. Aşağıda K ve L maddelerinin kimyasal tepkimesi sonucu Buna göre hangi seçenekte verilen örnek kimyasal oluşan M maddesinin kütle değişim grafiği verilmiştir. tepkimelerde kütlenin korunduğunu göstermektedir? (Tepkimeler artansız gerçekleşmektedir.) Kütle (g) K L A) A + B  C + D   30 M 30 g 15 g 20 g 20 g 25 20 Zaman B) K + L  M + N   15 10 g 24 g 20 g 10 g 10 C) P + R  S   5 18 g 5 g 23 g 0 D) V + Y  Z Buna göre gerçekleşen kimyasal tepkimenin denkle- 8 g 12 g 18 g mi ve maddelerin miktarları hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? 8. Bir kap içine 32 gram X maddesi, 9 gram Y maddesi ko- A) K  L + M B) K + L  M yularak kimyasal tepkime gerçekleşmesi sağlanıyor. Tep- 30 g 10 g 20 g 30 g 10 g 20 g kime sonucunda Z ve T maddeleri oluştuğu gözlemleni- yor. C) K + L  M D) K  L + M 10 g 20 g 30 g 10 g 20 g 30 g Buna göre oluşan Z ve T maddelerinin kütlesi hangi seçenekte verilenler gibi olamaz? (Tepkime artansız Zeka Küpü Yayınları gerçekleşmiştir.) Z (gram) T (gram) 11. Kimyasal tepkime sonucu oluşan maddeler bileşiktir ve bi- A) 20 21 leşik tepkimeye giren maddelerin atomlarından meydana B) 13 28 gelir. C) 7 32 D) 4 37 Aşağıda A ve B maddelerinin kimyasal tepkimesi sonucu, C ve D maddelerinin oluşum grafiği verilmiştir. 9. Bakır (Cu) ve kükürtün (S) tepkimeye girmesi sonucu ba- kırsülfür (CuS) oluşmuştur. Kütle (g) Gerçekleşen kimyasal tepkime ile ilgili şu çıkarımlarda bu- lunulmuştur: 80 70 1. çıkarım 60 I Bakır ve kükürtün kütleleri toplamı, bakırsülfürün 50 II kütlesine eşittir. 40 30 III 2. çıkarım 20 Tepkime sonucunda 20 gram bakırsülfür olmuş ise 10 8 gram bakır, 12 gram kükürt kullanılmış olabilir. 0 IV Zaman Buna göre çıkarımlara ait yorum hangi seçenekte doğ- ru verilmiştir? Buna göre grafikte verilen numaralı ifadeler ile ilgili hangi seçenekteki yorum yapılamaz? A) Her ikisi de doğrudur. B) 1. çıkarım doğru, 2. çıkarım yanlıştır. A) I numara A maddesi ise IV numara B maddesidir. C) 2. çıkarım doğru, 1. çıkarım yanlıştır. B) II numara C maddesi ise III numara D maddesidir. D) Her iki çıkarım da yanlıştır. C) II ve III numaralı maddeler bileşiktir. D) Tepkime denklemi I + II  III + IV şeklindedir. FÖY - 19 8. Sınıf

12. Bir kimyasal tepkime sonucu oluşan madde bileşiktir. Bileşikler en az iki farklı atomun bir araya gelmesi ile oluşan saf madde- lerdir. Aşağıda bazı maddelerin geçirdiği değişimler verilmiştir. I. + II. + III. + Buna göre hangi değişimler sonucu bileşik oluştuğu söylenebilir? A) Yalnız III  B) I ve II  C) I ve III  D) I, II ve III 13. Fen bilimleri dersinde kimyasal tepkime denklemleri konusunu anlatan Burcu Öğretmen, konu bitiminde öğrencilerinden bir kimyasal tepkime denklemi yazarak ona ait özellikleri belirtmelerini istemiştir. Aşağıda sınıftaki öğrencilerden Hakan ve Selin'in defterine yazdığı tepkime denklemi ve özellikleri verilmiştir. Hakan X+YZ+T Selin K+LM Özelliği: Tepkimenin girenleri X ve Özelliği: Tepkimede kullanılan K Y maddeleri, ürünleri Z ve T ve L maddelerinin kütleleri maddeleridir. toplamı, tepkime sonucu oluşan M maddesinin kütlesine eşittir. Buna göre öğrenciler ile ilgili verilen ifadelerin hangisi söylenebilir? A) Her iki öğrenci de yazdıkları tepkime denklemine ait özellikleri doğru belirtmişlerdir. B) Hakan tepkime denklemine ait özelliği doğru belirtmiş, fakat Selin tepkime denklemine ait özelliği yanlış belirtmiştir. C) Selin tepkime denklemine ait özelliği doğru belirtmiş, fakat Hakan tepkime denklemine ait özelliği yanlış belirtmiştir. D) Her iki öğrenci de yazdıkları tepkime denklemine ait özellikleri yanlış belirtmişlerdir. 8. Sınıf FÖY - 19

20. föy • Asit ve bazların genel özelliklerini ifade eder. • Asit ve bazlara günlük yaşamdan örnekler verir. 3090 1. Sulu çözeltilerinde hidrojen iyonu (H+) oluşturan maddelere \"asit\", hidroksit iyonu (OH−) oluşturan maddelere \"baz\" adı verilir. Aşağıda bazı maddelerin sulu çözeltilerine ait denklemler verilmiştir. Potasyum hidroksit Asetik asit KOH  K+ + OH− CH3COOH  CH3COO− + H+ Hidroklorik asit Sodyum hidroksit HCl  H+ + Cl− NaOH  Na+ + OH− Buna göre verilen maddelerin asit ve baz olarak gruplandırılmış hâli hangi seçenekte doğru verilmiştir? Asit Baz A) KOH , NaOH HCl , CH3COOH B) HCl , CH3COOH KOH , NaOH C) HCl D) CH3COOH , NaOH KOH , CH3COOH , NaOH KOH , HCl 2. Aşağıdaki tabloda bazı maddeler ve bu maddelerin içerdikleri asit türleri verilmiştir. Elma Süt Kezzap Sirke Akü sıvısı Malik asit Laktik asit Nitrik asit Asetik asit Sülfürik asit Sadece verilen tabloya göre, C) I ve III D) I, II ve III I. Asitler, yiyecek ve içeceklerde bulunabilirler. 8. Sınıf II. Asit içeren tüm maddeler besin olarak tüketilebilir. III. Maddelerde bulunan asitlerin türü farklılık gösterebilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız II B) I ve II FÖY - 20

3. Ömer ve Buse, fen bilimleri dersi ödevi olan \"Asit ve Bazların Genel Özellikleri\" konusunu araştırıp aşağıdaki posterleri oluş- turmuştur. Ömer Buse Asitlerin Özellikleri Bazların Özellikleri • Tatları ekşidir. • Tatları acıdır. • Sulu çözeltileri H+ iyonu verir. • Sulu çözeltileri OH─ iyonu verir. • Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. • Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. • Bazlar ile tepkime verir. • Asitler ile tepkime verir. • Mavi turnusol kâğıdını, kırmızıya dönüştürür. • Kırmızı turnusol kâğıdını, maviye dönüştürür. • Metal ve mermerlere etki eder. • Cam ve porselenlere etki eder. Ömer ve Buse'nin hazırlamış oldukları posterlerde yer alan bilgilerin doğru olduğu bilindiğine göre asit ve bazlar ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) Her ikisi de turnusol kâğıdına aynı şekilde etki eder. B) Her ikisinin de sulu çözeltileri, elektriği ileten madde özelliği gösterir. C) Birbirleri ile karıştırıldığında tepkime meydana gelir. D) Tatları birbirinden farklı özelliktedir. 4. Fosforik asit (H3PO4) ilaç ve gıda sanayisinde kullanılan bir asittir. Amonyak (NH3) ise temizlik malzemeleri, gübre ve patlayı- cı yapımında kullanılan bir bazdır. Buna göre bu maddeler hangi seçenekte verilen kaplar içinde güvenle saklanabilir? A) H3PO4 - NH3 B) H3PO4 - NH3 C) H3PO4 - NH3 D) H3PO4 - NH3 Mermer Cam Metal Porselen Cam Plastik Plastik Cam 5. Bulaşık deterjanı, porselen tabaklar Mermer üzerinde kesilen limon, Çinko metali derişik HCl çözeltisi üzerinde aşındırıcı etki yapar. mermerin yüzeyinde beyazlaşmaya içine atılınca, hidrojen gazı açığa sebep olur. çıkar. Yukarıda verilen örnekler dikkate alındığında, I. Bulaşık deterjanı bazik, limon ve HCl çözeltisi asidik özelliktedir. II. Asit çözeltileri metal, baz çözeltileri porselen kaplarda saklanamaz. III. Asitler ve bazlar maddenin bazılarına etki ederek aşındırıcı ve tahriş edici özelliklere neden olur. çıkarımlarından hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III FÖY - 20 8. Sınıf

6. Aşağıdaki özelliklerden hangisi sadece bazlara ait bir özleliktir? A) Sulu çözeltisi elektrik akımını iletir. B) Turnusol kâğıdına etki eder. C) Tatları acıdır. D) Bazıları tahriş edici özelliktedir. 7. Aşağıdaki görselde verilen maddeler asit ise kırmızı, baz ise mavi renge boyanacaktır. Sirke Akü sıvısı Elma Limon Amonyak Sodyum Süt hidroksit Kezzap Buna göre görselin boyanmış olan son hâli hangi seçenekte verilmiştir? D) A) B) C) 8. Bazlar ve asitler, sudaki iyonlaşma derecelerine göre kuvvetli ve zayıf olarak ayrılabilirler. Sulu çözeltileri tamamen iyonlaşı- yorsa kuvvetli asit ya da kuvvetli baz, tamamen iyonlaşmıyorsa zayıf asit ya da zayıf baz adını alır. Örneğin; besin gruplarında ve günlük yaşamda sık kullanılan maddelerde bulunan asit ve bazlar zayıf özellik gösterirken kim- yasal maddelerin çoğu kuvvetli asit ve baz özelliği göstermektedir. Günlük yaşamda kullandığımız pek çok madde asit veya baz içerir. Aşağıda bu madde örneklerinden bazıları verilmiştir. 1 2345 Sabun Diş macunu Üzüm Akü sıvısı Kabartma tozu 6 7 8 9 10 Portakal Kezzap Süt Hidroklorik asit Elma 8. Sınıf Buna göre verilen maddeler ile ilgili aşağıdaki seçeneklerden hangisi doğrudur? A) 1, 2 ve 9 numaralı maddeler kuvvetli baz; 4 ve 7 numaralı maddeler kuvvetli asit özelliği gösterir. B) 1, 2 ve 5 numaralı maddeler zayıf baz; 3, 6, 8 ve 10 numaralı maddeler kuvvetli asit özelliği gösterir. C) 3, 5 ve 8 numaralı maddeler zayıf asit; 4, 7 ve 9 numaralı maddeler zayıf baz özelliği gösterir. D) 4, 7 ve 9 numaralı maddeler kuvvetli asit; 3, 6, 8 ve 10 numaralı maddeler zayıf asit özelliği gösterir. FÖY - 20

9. Aşağıda verilen maddelerin sulu çözeltileri oluşturulmaktadır. III I II Limon Limonlu su Çamaşır Çamaşır Sabun Sabunlu su suyu sulu su Buna göre verilen çözeltilerden hangileri elektrik akımını iletir? A) I ve II  B) I ve III  C) II ve III  D) I, II ve III 10. Aşağıdaki işlemlerden hangisi bir maddenin asit mi baz mı olduğunu belirlemede yeterli değildir? A) B) C) D) Y çözeltisi Z çözeltisi X çözeltisi Mermer üzerine damlatılan Mermer üzerine “Z” çözeltisi T çözeltisi “Y” çözeltisi, mermeri damlatılınca gaz çıkışı Elektrik devresinin tahriş ediyor. oluyor. “T” çözeltisi içine test uçları “X” çözeltisi turnusal kâğıdı batırılınca içine daldırıldığında kâğıt mavi oluyor. ampul ışık verir. 11. Bir maddenin asit ya da baz olduğu, belirteç kullanılarak tespit edilebilir. Aşağıda iki sıvı maddeye yapılan işlemler verilmiştir. Metil oranj damlatıldı. Fenolftalein damlatıldı. .........x......... renk oldu. .........y......... renk oldu. Buna göre, I. 1. madde baz ise \"x\" yerine \"kırmızı yazılmalı II. 2. madde asit ise \"y\" yerine \"pembe\" yazılmalı III. 1. ve 2. madde aynı ise \"x\" yerine \"sarı\", \"y\" yerine \"pembe\" yazılmalı ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I  B) Yalnız III  C) I ve II  D) I ve III FÖY - 20 8. Sınıf

28. föy • Basit makinelerin sağladığı avantajları örnekler üzerinden açıklar. (Sabit makara, hareketli makara ve palangalar.) 3098 1. Sabit bir yere asılan, çevresinde dolanan ip çekildiğinde sadece dönme hareketi yapan ve aşağı ya da yukarı hareket etme- yen makaralara \"sabit makaralar\" denir. Çevresine dolanan ip çekildiğinde dönerek alçalma veya yükselme hareketi yapan makaralara \"hareketli makaralar\" denir. Sabit makara Sadece dönme hareketi Hareketli makara yapar, aşağı ve yukarı hareket etmez. Yük ile birlikte aşağı ya da yukarı doğru hareket eder. Aşağıda üç farklı makara sistemi kullanılmıştır. ➤ Zemin II. sistem III. sistem 8. Sınıf I. sistem Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) I. sistemde sadece sabit makara kullanılmıştır. B) II. sistemde sadece hareketli makara kullanılmıştır. C) III. sistemde hareketli ve sabit makaralar birlikte kullanılmıştır. D) II. sistemde hareketli ve sabit makaralar birlikte kullanılmıştır. FÖY - 28

2. Sabit makaralarda kuvvetten kazanç yoktur. Sadece uygulanan kuvvetin yönünü değiştirir. Yani yanda ve- rilen sistemde yükü dengede tutabilmek için uygulanan kuvvet, yükün ağırlığına eşittir. Kuvvet Hareketli makaralarda kuvvetten kazanç vardır. Yani yanda verilen sistemde yükü Kuvvet Kuvvet dengeleyebilmek için uygulanan kuvvet, yükün ağırlığının yarısına eşittir. Yük Kuvvet Yük Yük Yük Buna göre aşağıda verilen sistemlerden hangisinde kuvvetten kazanç yoktur? (Sürtünmeler ve makara ağırlıkları önem- senmemektedir.) A) B) C) D) ➤ ➤ ➤ ➤ ➤ ➤➤ ➤➤ ➤ ➤ ➤ 3. Sabit ve hareketli makaraların birlikte kullanıldığı sistemlere \"palanga\" denir. Palangalarda kullanılan hareketli makara sayısı ve ipin bağlanış şekline göre kuvvet kazancı değişebilir. ➤ ➤ ➤ ➤ ➤ ➤➤ ➤➤ Hareketli makaraya Hareketli makaraya Hareketli makaraya 2 kuvvet etki etmektedir. 3 kuvvet etki etmektedir. 4 kuvvet etki etmektedir. Yük Yük Yük Yükün bulunduğu hareketli makara- Yükün bağlı bulunduğu hareketli ma- Sistemde 2 tane hareketli makara kul- ya 2 kuvvet etki ettiğinden, 2 kat kuv- karaya 3 kuvvet etki ettiğinden kuv- lanılmıştır. Bu makaralara etki eden 4 vet kazancı vardır. Yani yükün ağırlı- vetten 3 kat kazanç vardır. Yani yü- kuvvet vardır. Kuvvetten 4 kat kazanç ğının yarısı kadar kuvvet uygulayarak kün ağrılığının 1/3'ü kadar kuvvet vardır. Yani yükün ağırlığının 1/4'ü ka- sistemi dengeleyebiliriz. uygulayarak sistemi dengeleyebiliriz. dar kuvvet uygulayarak sistemi den- geleyebiliriz. Bilgilere göre aşağıda verilen sistemlerin hangisinde kuvvet kazancı diğerlerine göre daha fazladır? (Sürtünmeler ve makara ağırlıkları önemsenmemektedir.) A) B) C) D) 8. Sınıf FÖY - 28

4. Basit makinelerin genel prensibinde sadece kuvvetten ya da sadece yoldan kazanç vardır. Aynı anda hem kuvvetten hem de➤ yoldan kazanç sağlanamaz. Hareketli makara sistemlerinde kuvvetten kazanç olduğu için aynı oranda yoldan kayıp vardır. Fakat sa- bit makaralarda kuvvetten kazanç olmadığı için yoldan bir kazanç ya da kayıp olmaz. Yanda bir hareketli makara sisteminin kuvvetten kazanç ve yoldan kayıp durumu verilmiştir. Bu sistemde uygulanacak kuvvet, yükün ağırlığının yarısına eşittir. Yani kuvvetten 2 kat kazanç vardır. Kuvvetten 2 kat kazanç sağlandığından, yoldan 2 kat kaybımız olur. Yani yükü bir metre yukarıya çıkarmak için ipi 2 met- re çekmemiz gerekmektedir. Buna göre yanda verilen sistem ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? (Sürtünmeler ve maka- ra ağırlıkları önemsenmemektedir.) A) Hareketli makara kullanıldığı için kuvvetten kazanç, yoldan kayıp vardır. B) Hareketli makara kullanıldığı için kuvvetten ya da yoldan kazanç veya kayıp yoktur. C) Sabit ve hareketli makara birlikte kullanıldığı için kuvvetten 4 kat kazanç, yoldan 4 kat kayıp vardır. D) Kullanılan sabit makara sayesinde kuvvetten 2 kat kazanç sağlanmıştır. ➤ ➤ ➤ ➤ 5. Basit makinelerin temel prensibinde işten kazanç ya da kayıp yoktur. Murat, aşağıda verilen görsellerde bir yükü 1 metre yükseğe çıkarmak için birinde palanga sistemi, diğerinde ise hiçbir şey kul- lanmamıştır. Yük Yük 1m 1m Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? (Sürtünmeler ve makara ağırlıkları önemsenmemektedir.) A) İki yük birer metre yükseğe çıkarıldığı için işten kazanç yoktur. B) Palanga sistemi ile yükü kaldırdığında, yükün ağırlığından daha az kuvvet uyguladığı için yoldan kazanç sağlamıştır. C) Yükü bir metre yukarı kaldırmak için uygulanan kuvvet, iki durumda da birbirine eşittir. D) Palanga sistemi ile kaldırılan yükte daha az kuvvet uygulandığı için işten kazanç sağlanmıştır. FÖY - 28 8. Sınıf

6. Bir araştırmacı iki farklı sistem ile aynı ağırlığa sahip iki yükü 1 m yukarı çekmiştir. ➤ ➤ ➤ ➤ ➤ ➤ ➤ 1. sistem 2. sistem Zemin 1m 1m Zemin Buna göre, I. İki sistemde de yükü 1 m yükseğe çıkardığından eşit iş yapmıştır. II. 1. sistemde ipi 2 m çekmiştir. III. 2. sistemde, 1. sisteme göre yoldan daha fazla kayıp vardır. ifadelerinden hangileri söylenebilir? (Sürtünmeler ve makara ağırlıkları önemsenmemektedir.) A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 7. Kuvvet Sabit Makara 2m Hareketli Makara (Makara ağırlığı ihmal 1m Kuvvet edildiğinde) Yük • Uygulanan kuvvet, cismin ağırlığı kadar- 1m dır. 1m Yük • Uygulanan kuvvet, cismin ağırlığının ya- rısı kadardır. • İp ne kadar çekilirse cisim de aynı mik- tarda yer değiştirir. • İp ne kadar çekilirse cisim, yarısı kadar yer değiştirir. • Kuvvetten ya da yoldan kazanç sağlan- maz. • Kuvvetten iki kat kazanç sağlanırken yoldan aynı oranda kaybedilir. • İşten kazanç ya da kayıp yoktur. • İşten kazanç ya da kayıp yoktur. Aşağıdaki şekilde bir inşaatta çalışan işçiler gösterilmektedir. I. işçi II. işçi İnşaat katında bulunan I. ve II. işçi, içlerinde eşit miktarda tuğla bulunan özdeş paletleri farklı düzenekler kullanarak bulun- dukları yere çıkarıyor. Buna göre aşağıda verilen grafiklerden hangisi yanlıştır? (Sürtünmeler ve makara ağırlıkları önemsenmemektedir.) A) İpin Çekilme Miktarı B) Kuvvet Kazancı C) Yapılan İş D) Uygulanan Kuvvet I. II. İşçi I. II. İşçi I. II. İşçi I. II. İşçi FÖY - 28 8. Sınıf

29. föy • Basit makinelerin sağladığı avantajları örnekler üzerinden açıklar. (Kaldıraç ve eğik düzlem.) 3099 1. Bir çubuk ve bir destekten oluşan, destek noktası etrafında hareket edebilen basit makinelere \"kaldıraç\" denir. Kuvvet Yük Kuvvet kolu Yük kolu Destek Desteğin arada, yükün arada ve kuvvetin arada olduğu üç çeşit kaldıraç tipi bulunmaktadır. Kuvvet Yük Destek Kuvvet (Etrafında dönebil- Yük diği yer) Destek Destek (Etrafında dönebil- Kuvvet (Etrafında dönebil- diği yer) diği yer) Yükün arada olduğu kaldıraç Yük Kuvvetin arada olduğu kaldıraç Desteğin arada olduğu kaldıraç Buna göre aşağıda verilen görsellerden hangisi yükün arada olduğu kaldıraç tipine örnektir? A) B) C) D) 2. Kaldıraçlarda kuvvet kolu (kuvvetin desteğe olan uzaklığı); yük kolundan (yükün desteğe olan uzaklığı) daha fazla olduğu her durumda kuvvetten kazanç, yoldan kayıp vardır. Buna göre aşağıda eşit bölmeli ve ağırlığı önemsiz çubuklar ile oluşturulan kaldıraçlardan hangisinde yük kendisin- den daha küçük bir kuvvetle hareket ettirilemez? A) Kuvvet B) Kuvvet C) Kuvvet D) Kuvvet FÖY - 29 8. Sınıf

3. Aşağıda eşit bölmeli ve ağırlığı önemsenmeyen çubuk ile oluşturulmuş bir kaldıraç sistemi verilmiştir. Kuvvet Sol Sağ Yük Buna göre verilen kaldıraç ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Kuvvetten kazanç sağlanır. B) Yoldan kayıp vardır. C) Yük ve kuvvetin yeri değiştirilirse kuvvet kazancı artar. D) Destek 1 br sola kaydırılırsa yoldan kazanç sağlanır. 4. Aşağıda bir öğrenci kurduğu düzenek ile kayayı kaldırmaya çalışmaktadır. Kuvvet kolu Yük kolu Öğrencinin kurduğu düzenekte kayayı kaldırmak için uyguladığı kuvvet ile kuvvet kolu arasındaki grafik aşağıdakiler- den hangisidir? (Çubuğun ağırlığı önemsenmeyecektir.) A) Uyguladığı Kuvvet B) Uyguladığı Kuvvet C) Uyguladığı Kuvvet D) Uyguladığı Kuvvet Kuvvet Kuvvet Kuvvet Kuvvet Kolu Kolu Kolu Kolu 5. Yanda bir kule vinç görseli verilmiştir. G Bu vinç ile daha fazla yük kaldırmak istenmektedir. xy Bir vinç operatörü daha fazla yük kaldırmak için aşağıdaki tabloda yapılması gerekenlerin h yanına \"\" işareti, yapılmaması gerekenlerin yanına \"\" işareti koyacaktır. G yükü artırılmalıdır. x uzunluğu artırılmalıdır. y uzunluğu artırılmalıdır. h yüksekliği azaltılmalıdır. Vinç operatörünün yaptığı işaretlemelerin hepsi doğru olduğuna göre, tablonun son hâli aşağıdakilerden hangisidir? A)    B)    C)    D)              8. Sınıf FÖY - 29

6. Cisimleri belirli bir yüksekliğe çıkarmak için kullanılan rampa düzeneklerine \"eğik düzlem\" denir. Yükseklik (h) Eğik düzlemin F boyu ( G ) Eğik düzlemlerde her zaman kuvvetten kazanç, yoldan kayıp vardır. Aşağıda günlük hayatta kullanılan eğik düzlem modelleri ve açıklamaları verilmiştir. Buna göre verilen açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) Dağ yollarının virajlı yapılmasının sebebi eğimi azaltmaktır. Bu sayede yolumuz uzar ancak daha az kuvvet uygulayarak zirveye çıkabiliriz. B) Vida, silindirin etrafında sarılmış eğik düzlemlerden oluşur. Bu sayede kuvvetten kazanç sağlar. C) Engelli rampaları, engelli bireylerin yolunu kısaltmak için yapılmıştır. Bu nedenle yoldan kazanç sağ- lar. D) Yükleme rampaları, yükleri daha az bir kuvvetle yüksek bir yere taşımamızı sağlar ancak yoldan kay- bımız olur. 7. Eğik düzlemlerin eğimi ne kadar fazla ise kuvvet kazancı o kadar azdır. Eğimi fazla olan eğik düzlemlerin yoldan kaybı daha azdır. Aşağıda Murat ve Tarık isimli iki arkadaşın kurduğu farklı uzunlukta, aynı yüksekliğe sahip eğik düzlemler verilmiştir. Murat Tarık Buna göre, I. Tarık'ın kuvvet kazancı, Murat'a göre daha fazladır. II. Murat'ın yoldan kaybı, Tarık'a göre daha azdır. III. Murat'ın bulunduğu eğik düzlemin eğimi daha azdır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 8. Sınıf FÖY - 29

8. Bir öğretmen, sınıfta farklı ayrıt uzunluğuna sahip üç küp ve bir tahtayla aşağıdaki gibi üç tane düzenek kuruyor. 60 N 1. düzenek 2. düzenek 3. düzenek Öğretmen aynı ağırlığa sahip üç yükü eğik düzlem üzerinde dengelemek istemiştir. 1. düzenekteki dinamometre 60N gösterdiğine göre 2. ve 3. düzenekteki dinamometrelerin gösterdiği değerler sırasıy- la aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? A) 65 - 70  B) 50 - 70  C) 55 - 45   D) 70 - 80 9. Aşağıda verilen sürtünmesiz sistemde mavi ve kırmızı ci- 10. Aşağıda verilen numaralandırılmış basit makinelerde yük simler dengededir. belirtilen yönde kuvvet uygulanarak belli bir yüksekliğe çı- karılmak isteniyor. 1 1 2 Zeka Küpü Yayınları h Buna göre düzenek ile ilgili, 3 2 I. Mavi cismin ağırlığı, kırmızı cismin ağrılığına eşittir. II. Yalnızca æ uzunluğu artırılırsa mavi cisim 2 yönünde 3 hareket eder. Buna göre hangi basit makinelerde yükü yukarı kal- III. Yalnızca h uzunluğu artırılırsa mavi cisim 1 yönünde dırmak için uygulanacak minimum kuvvet, yükün ağır- lığından azdır? (Sürtünmeler ve eşit bölmeli çubuğun ağır- hareket eder. lığı önemsenmeyecektir.) ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II  B) I ve III  C) II ve III   D) I, II ve III A) Yalnız 1  B) 1 ve 2  C) 1 ve 3   D) 2 ve 3 8. Sınıf FÖY - 29

30. föy • Basit makinelerin sağladığı avantajları örnekler üzerinden açıklar. (Çıkrık, dişli çark ve kasnaklar.) 3100 1. Eş merkezli ve yarıçapları farklı iki veya daha fazla silindirden meydana gelen basit makine düzeneklerine \"çıkrık\" denir. Buna göre aşağıda verilenlerden hangisi çıkrık değildir? D) A) B) C) 2. F Yarıçap Kuvvet (r) kolu (R) G Çıkrık sistemlerinde kuvvet kolu (R), yükün bağlı olduğu silindirin yarıçapından (r) ne kadar büyükse kuvvet kazancı o kadar fazla olur. Buna göre aşağıda verilen çıkrıklardan hangisinin kuvvet kazancı diğerlerinden fazladır? A) B) C) D) 15 1cm5 35 c1m5 40 1cm5 45 cm 25 cm cm cm cm G GG G FÖY - 30 8. Sınıf

3. Yanda bir çıkrık görseli verilmiştir. Yarıçap F R > r olduğuna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? (r) Kuvvet A) Yük kolunda bulunan ipin sarım sayısı artılırsa kuvvet kazancı artar. kolu (R) B) Kuvvet kolunun uzunluğu artırılırsa kuvvet kazancı artar. C) Yük kolunun çapı artırılırsa kuvvet kazancı artar. G D) Uygulanan kuvvet artırılırsa kuvvet kazancı artar. 4. Yanda bir çöp kovasının görseli verilmiştir. A Ahmet, çöp kovasının kapağını şekildeki gibi dengede tutabilmek için kapağın üç farklı noktasın- dan dinamometre ile ölçüm yapmıştır. B C Buna göre dinamometrede okunan değerler aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? A) A 5N   B) A 5N   B 5N B 6N C 5N C 7N C) A 7N   D) A 5N B 6N B 6N C 5N C 4N 5. Bir kapı kolu üreticisi, ürünlerinin daha kullanışlı olmasını amaçlayarak aşağıdaki gibi 3 farklı kapı kolu tasarlamıştır. 10 cm Kuvvet 12 cm Kuvvet 14 cm Kuvvet 1. kol 2. kol 3. kol Üretici firma kapı kollarının hepsini özdeş kapılara takıp, kolların uç kısmına kuvvet uygulayarak hangi kolun kapıyı daha ko- lay açtığı ile ilgili bir deney yapmıştır. Buna göre yapılan deney ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) En fazla kuvvet kazancı 3 numaralı koldan sağlanmıştır. B) En az kuvvet uygulanarak açılan kapı, 1 numaralı kolun takılı olduğu kapıdır. C) 3 numaralı kolun takıldığı kapıyı açmak için uygulanacak minimum kuvvet, 2 numaralı kapıyı açmak için uygulanacak mi- nimum kuvvetten fazladır. D) Kapı kollarının açılması için uygulanacak minimum kuvvet, üçünde de eşittir. 8. Sınıf FÖY - 30

6. Dişli çarklar, kuvveti dişlilerle veya bir zincir yardımıyla diğer bir dişli çarka aktaran sistemlerdir. Eş merkezli dişlilerin dönme Farklı merkezli dişlilerin dönme Farklı merkezli zincirli dişlilerin yönleri aynıdır. yönleri farklıdır. dönme yönleri aynıdır. Aşağıda verilen çarklardan A çarkı, 1 yönünde döndürülmüştür. 1 2 C çarkı A çarkı B çarkı Buna göre B ve C çarklarının dönüş yönleri aşağıdakilerden hangisi gibi olur? A) B   B) B   C) B   D) B C C C C 7. Aşağıda birbiri ile bağlantılı çark modeli verilmiştir. K LM 8. Sınıf Görselde verilen çark modeli belirtilen yönde çevrilirse K, L ve M cisimlerinin hareket yönleri nasıl olur? K LM A) ↑ ↑ ↓ B) ↑ ↑ ↑ C) ↑ ↓ ↑ D) ↓ ↑ ↓ FÖY - 30

8. Kasnaklar, dişleri olmayan tekerleklerdir. Kasnaklar birbirine bir kayış ile bağlanır ve bu kayış ile güç aktarımı sağlanır. Düz bağlı kasnaklar aynı yönde döner. Çapraz bağlı kasnaklar zıt yönde döner. Aşağıda kasnaklar ile kurulmuş bir sistem verilmiştir. L K M N Buna göre verilen sistem ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) K kasnağı saat yönünde dönerse N kasnağı saat yönünün tersine döner. B) N kasnağı saat yönünde dönerse M kasnağı da saat yönünde döner. C) L kasnağı saat yönünde dönerse K kasnağı da saat yönünde döner. D) L ve M kasnakları eş merkezli olduğu için aynı yönde dönerler. 9. Aşağıda bir bisiklet görseli verilmiştir. Ön Arka Buna göre pedal, büyük dişli, küçük dişli ve arka lastikler ile ilgili seçeneklerdeki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Pedala uygulanan kuvvetin yönü ile arka dişlinin dönme yönü aynıdır. B) Pedal, bisiklette çıkrık görevi görmektedir. C) Arka tekerliğin dönme yönü ile ön dişlinin dönme yönü aynıdır. D) Ön dişlinin dönme yönü ile arka dişlinin dönme yönü farklıdır. 8. Sınıf FÖY - 30

31. föy • Basit makinelerin sağladığı avantajları örnekler üzerinden açıklar. (Bileşik makineler.) 3101 1, 2 ve 3. soruları aşağıdaki bilgi ve görsele göre yanıtlayınız. İki veya daha fazla makinenin birleştirilmesiyle oluşturulan düzeneklere \"bileşik makine\" denir. NM R Yük F Destek 1. Buna göre yukarıda verilen bileşik makinede kaç farklı çeşit basit makine kullanılmıştır? A) 3 B) 4 C) 5 D) 7 2. Kullanılan basit makinelerden hangi ikisi kuvvet kazancı sağlamaz? (Eşit bölmeli çubuğun ağırlığı önemsenmeyecektir.) A) Sabit makara - eğik düzlem B) Sabit makara - çıkrık C) Sabit makara - kaldıraç D) Çıkrık - kaldıraç 3. Aşağıdaki ifadelerden hangisi tek başına yapılırsa sistemin kuvvet kazancı azalır? 8. Sınıf A) Sabit makaralardan birinin yerine hareketli makara kullanmak B) Desteği N noktasından M noktasına kaydırmak C) Çıkrıkta bulunan kuvvet kolunu (R) artırmak D) Yükün ağırlığını artırmak FÖY - 31

4. Aşağıda sürtünmelerin ve makara ağırlıklarının önemsenmediği bileşik makine sistemi verilmiştir. Kullanılan eğik düzlemlerin boyu birbirine eşit olduğuna göre seçeneklerde verilen ifadelerden hangisi doğrudur? A) Kullanılan sabit makaralar sayesinde kuvvetten kazanç sağlanmıştır. B) Kırmızı arabanın ağırlığı, mavi arabanın ağırlığından fazladır. C) Mavi arabanın bulunduğu eğik düzleme kırmızı araba, kırmızı arabanın bulunduğu eğik düzleme mavi araba eklenirse sis- temin dengesi bozulmaz. D) Kırmızı arabanın bulunduğu eğik düzlemin eğimi daha fazla olduğu için mavi arabanın bulunduğu eğik düzlemden kuvvet kazancı daha fazladır. 5. Aşağıda çıkrık, kaldıraç, dişli çark ve eğik düzlem kullanılarak bileşik makine sistemi kurulmuştur. Sol Sağ Bu sistem ile ilgili, I. Çıkrık kullanılması kuvvet kazancı sağlamıştır. II. Dişli çark, kuvvetin yönünü değiştirmiştir. III. Kaldıracın desteği 1 birim sağa kaydırılırsa yoldan kazanç sağlanır. ifadelerinden hangileri doğrudur? (Eşit bölmeli çubuğun ağırlığı önemsenmeyecektir.) A) I ve II  B) I ve III  C) II ve III   D) I, II ve III FÖY - 31 8. Sınıf

6. Murat Öğretmen, öğrencilerinden basit makineleri kullanarak birer bileşik makine yapmalarını istemiştir. Kuvvet Kuvvet Çıkrık Sabit Makara Hareketli Makara Kaldıraç Eğik Düzlem P Öğrencilerin kurduğu bileşik makineler aşağıda verilmiştir. Ahmet: Ayşe: Kuvvet P Kuvvet Mustafa: Sema: Kuvvet Kuvvet Sol Sağ P P Buna göre öğrencilerin kurduğu deney düzenekleri ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi doğrudur? (Sürtünme- ler, makara ağrılıkları ve eşit bölmeli çubuğun ağırlığı önemsenmeyecektir.) A) Ahmet'in kurduğu sistemde yoldan kazanç vardır. B) Ayşe'nin kurduğu sistemde yoldan kazanç vardır. C) Mustafa'nın kurduğu sistemde kuvvetten kazanç yoktur. D) Sema'nın kurduğu düzenekte, destek 1 birim sola kaydırılırsa kuvvet kazancı artar. FÖY - 31 8. Sınıf

7. Aşağıda bir yükü kaldırmak için kullanılan, sürtünmelerin ve ip ağırlığının önemsenmediği düzenek verilmiştir. Bu düzenekte bir ucu silindire sabitlenen ipin diğer ucu sabit makara üzerinden geçirilerek yük bağlanmıştır. Silindir Yük Kol Buna göre aynı ağırlıktaki yükü yukarı kaldırabilmek için, I. Silindirin yarıçapını artırmak II. Silindire bağlı kolun uzunluğunu artırmak III. Sabit makara yerine palanga kullanmak işlemlerinden hangileri yapıldığında verilen durumdan daha fazla kuvvet uygulamak gerekecektir? A) Yalnız I  B) I ve II  C) II ve III   D) I, II ve III 8. İp, kalas, kova ve Yağız'ın oturduğu tahterevallinin kullanıldığı düzenek aşağıda verilmiştir. Yukarı Kalas İp Sol Sağ Aşağı Tahterevalli Kova Düzeneğin bu hâli ile dengede olduğu bilindiğine göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisi yanlıştır? (Sürtünmeler ve tah- terevallinin ağırlığı önemsenmeyecektir.) A) Kovanın ağırlığı, Yağız'ın ağrılığından fazladır. B) Kovanın sapındaki sarım sayısı bir adet artılırsa kova yukarı yönde hareket eder. C) Tahterevallinin ucuna bağlı olan ip biraz sola bağlanırsa kova aşağı yönde hareket eder. D) Düzenekte kullanılan ipin bağlanma şekli, hareketli makara ve sabit makaraya benzemektedir. 8. Sınıf FÖY - 31

32. föy • Besin zincirindeki üretici, tüketici ve ayrıştırıcılara örnek- ler verir. 3102 1. Doğada yer alan canlılar birbirleri ve içinde bulundukları çevre ile sürekli etkileşim içindedir. Canlılar arasındaki etkileşimde bir canlı yok olunca ve- ya canlının sayısı değişince, onunla beslenme yönünden ilişkili olan baş- ka bir canlı ya da canlılar da bu durumdan etkilenir. Örneğin kuşlar ve ta- vuklar bulundukları doğada sinek, böcek, kene gibi canlıları yiyerek beslenir. Bir dönem bazı bölgelerde insanlar tarafından tavuk ve kuşlar yok edilmiştir. Bunun sonucunda o bölgede kenelerin sayısı artmış ve in- sanlarda kene ısırığına bağlı hastalıklar oluşmuştur. Tavuk ve kuşların yok edildiği dönemde sinek ve kene gibi canlıların sayısının artması ile ilgili, I. Avcı olan canlı, av olan başka bir canlıyı yem olarak kullanırken kendisi de başka bir canlıya av olabilir. II. Kene sayısının artması insanları olumsuz etkilemiştir. III. Bölgedeki canlı sayıları arasındaki denge sağlanmıştır. çıkarımlarından hangileri doğrudur? A) Yalnız II  B) Yalnız III  C) I ve II  D) I, II ve III 2. Tüm canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. Canlılar bu enerjiyi besinlerden karşılar. Bu ne- denle tüm canlılar beslenmek zorundadır. Canlılar besin elde etme yönünden üretici ve tüketici olarak iki sınıfa ayrılır. Klorofil bulunduran ve kendi besinini üretebilen canlılara \"üretici canlılar\" denir. Su, karbondioksit ve genellikle Güneş ışığı yardımıyla besinlerini kendisi üretebilen bu canlılara bitkiler, algler (su yosunu) ve bazı bakteriler (siyanobakteriler) örnek olarak verilebi- lir. Üretici canlıların enerji kaynağı Güneş'tir. Buna göre aşağıdaki seçeneklerin hangisinde verilen canlıların tamamı üreticidir? A) Marul, kurbağa, tırtıl B) Su yosunu, menekşe bitkisi, çimen C) Kartal, kurt, köpek D) Çam ağacı, insan, karga 3. Üretici canlıların Güneş ışığı yardımıyla zaman içinde ürettikleri madde miktarlarındaki değişim aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. ? Zaman Grafikteki soru işareti (?) yerine aşağıdaki seçeneklerden hangisi yazılabilir? A) Güneş enerjisi  B) Besin  C) Karbondioksit  D) Su 8. Sınıf FÖY - 32

4. Bazı canlılar ihtiyaç duydukları besinleri dışarıdan hazır olarak alır. Bu canlılara \"tüketici canlılar\" denir. Tüketici canlılar, üreti- ci canlıları ya da başka tüketici canlıları besin olarak tüketir. Kendi besinini üretemeyen, ihtiyaç duydukları besinleri dışarıdan hazır olarak alan tüketici canlılar beslenme alışkanlıklarına göre otçul, etçil ve hepçil olmak üzere üç grupta incelenir. Aşağıda tüketici canlıların beslenme alışkanlıklarına ait bir şema verilmiştir. Otçul canlılar: Sadece bitkilerle beslenen canlılardır. a Tüketiciler Etçil canlılar: Sadece etle beslenen canlılardır. b Hepçil canlılar: Hem et hem otla beslenen canlılardır. c Şemadaki a, b, c olarak belirtilen canlı örnekleri hangi seçenekte doğru verilmiştir? a b c A) Sincap Fare Kartal B) Tavşan Kaplan Tavuk C) Fare Aslan Yılan D) Kedi Ördek Atmaca 5. Aşağıda verilen canlılardan hangisi beslenme şekline göre diğer canlılardan farklıdır? D) A) B) C) Tırtıl Çekirge Kurbağa İnek 6. Aşağıda bazı ifadelerin yer aldığı bir doğru / yanlış tablosu verilmiştir. Doğru Yanlış \\ \\ İfade \\ • İhtiyaç duyduğu besinleri kendisi üretemeyen canlılar tüketici canlılardır. \\ • Çimen, kendi besinini kendisi üretir. • Tavşanlar beslenme şekli bakımından etçil canlılara örnektir. • Güneş ışığını doğrudan kullanan canlılar otçul canlılardır. Buna göre tabloda verilen ifadelerin kaç tanesi doğru işaretlenmiştir? A) 1  B) 2  C) 3  D) 4 FÖY - 32 8. Sınıf

7. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde üretici ve tüketici canlıların ortak olarak gerçekleştirdiği bir özellik verilmiştir? A) Canlıları besin olarak tüketme B) Canlılığın devam etmesi için enerji kullanma C) Bitkisel besinlerle beslenme D) Besin üretimi için güneş ışığından yararlanma 8. Tüketici canlılardan bazı mantarlar ve bir kısım bakteriler; ölü organizmaları, bitki, hayvan ve insan atıklarını ayrıştırarak top- rağa karışmasını sağlar. Bu tür canlılar \"ayrıştırıcı canlılar\" olarak tanımlanır ve yaptıkları beslenme şekline \"çürükçül beslen- me\" denir. Ayrıştırıcı canlılar, toprağa karışan atıkları üretici canlılar tarafından tekrar kullanılacak hâle getirir ve doğada mad- de devamlılığını sağlar. Buna göre ayrıştırıcı canlılar ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Bitki ve hayvan ölülerinin çürümesini hızlandırır. B) K endi besinini kendisi üreten üretici canlı örneğidir. C) T opraktaki atık maddeleri başka canlıların kullanabileceği duruma getirir. D) Atıkları ayrıştırarak madde döngüsüne katkı sağlar. 9. I II Yukarıda iki canlıya ait görseller verilmiştir. Görseller ile aşağıdaki özellikler eşleştirilecektir. D) a. Besinlerini yaşadığı ortamdan hazır olarak alır. a, b, c b. Sadece ot ile beslenir. c. Doğada madde birikimini önler. a, b Buna göre doğru eşleştirme hangi seçenekteki gibidir? 8. Sınıf A) B) C) I a, c a, b b, c II a, b b, c a, b, c FÖY - 32

10. Üretici canlılar ürettikleri besinlerin bir kısmını kullanır, bir kısmını bünyesinde depolar. Bu nedenle üretici canlılarla beslenen tüketici canlılara beslenme yoluyla besin aktarımı olur. Üretici canlılardan başlayarak tüketici canlılara beslenme yoluyla mad- de ve enerji aktarılması sonucu oluşan canlı dizilimine \"besin zinciri\" adı verilir. Aşağıda bir besin zinciri verilmiştir. ........I...... → Çekirge → Fare → .......I.I...... → Kartal Verilen besin zincirinde I ve II olarak belirtilen yerlere gelecek uygun canlıların bulunduğu seçenek aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I II A) Çimen Tavşan B) Kurt C) Kurbağa Ot D) Ot Aslan Yılan 11. Fen bilimleri öğretmeni tahtaya harflerin canlıları temsil ettiği bir besin zinciri çizmiş ve öğrencilerinden bu harfleri anlamlandır- malarını istemiştir. L→K→M→N Buna göre öğrencilerin yaptığı aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur? A) K canlısı, güneş enerjisinden yararlanarak besin üreten bitkidir. B) L canlısı, bitkilerle beslenen otçul bir canlıdır. C) L canlısı üretici; K, M ve N canlıları tüketicidir. D) L canlısı otçul; K, M ve N canlıları etçildir. 12. Dördüncül Besin zincirinde besin kaynağı olarak üreticileri kullanan otçullar birin- tüketici cil (birinci derece) tüketici, otçul canlıları besin kaynağı olarak kulla- nan etçiller ikincil (ikinci derece) tüketici, diğer etçillerle beslenen et- Üçüncül çiller ise üçüncül (üçüncü derece) veya daha üst derece tüketicilerdir. tüketici Besin zincirinin her halkasında ölü ve organik atıklar bulunur. Besin- lerini üretici ve tüketici atıklarından sağlayan bu canlılar ise ayrıştırı- İkincil cılardır. tüketici Yanda bir besin zinciri verilmiştir. Birincil tüketici Verilen besin zincirine göre üretici, tüketici ve ayrıştırıcı canlılar ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? Ayrıştırıcı Üretici 8. Sınıf A) Ayrıştırıcılar, besin zincirinin her basamağında bulunur. B) Tüketici grupları doğrudan ya da dolaylı olarak üretici canlılara ba- ğımlıdır. C) Yılan üçüncü, atmaca dördüncü derecede etçildir. D) Mantarlar hem üreticilerin hem tüketicilerin besin kaynağıdır. FÖY - 32

33. föy • Besin zincirindeki üretici, tüketici ve ayrıştırıcılara örnek- ler verir. • Ekoloji piramitlerinde enerji aktarımı, vücut büyüklüğü, birey sayısı ve biyolojik birikim vurgulanır. 3103 1. Canlılar yaşadıkları ortamda birbirleri ile sürekli etkileşim içindedir. Bu etkileşimde bir canlı yok olunca veya canlının sayısı de- ğişince, onunla beslenme yönünden ilişkili olan başka bir canlı ya da canlılar da bu durumdan etkilenir. Örneğin bir ortamda bir canlının sayısı artıyorsa onu avlayarak beslenen canlıların sayısı da artar. Ancak sayısı artan canlının kendini beslemek için avladığı canlı sayıları ise azalır. Aşağıda bir besin zinciri ve bu besin zincirinde yer alan kurbağa sayısının zaman içindeki değişimine ait bir grafik verilmiştir. Kurbağaların sayısı Baykuş (Tüketici) Bitki Kurbağa Yılan (Üretici) (Tüketici) (Tüketici) Tırtıl (Tüketici) Zaman Verilen besin zincirine göre kurbağaların sayısının grafikteki gibi değişimi sonucu aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir? A) Tırtılların sayısı hızla artar. B) Yılanların av bulma şansı artar. C) Bitkilerin sayıları artar. D) Baykuş, beslenme alışkanlığını değiştirerek tırtıl ve bitkilerle beslenir. 2. Öğretmen, sınıfta öğrencilerine besin zincirlerini anlatırken orman- Tilki Baykuş Gelincik da yaşayan canlıların beslenme ilişkileri üzerine belgesel izlettir- Tavuk Fare Tavşan miştir. Belgeselde; “Besin zincirindeki tüketiciler, tek bir besin çe- şidi ile beslenmedikleri için besin zincirleri iç içe geçmiş hatta 8. Sınıf birbiriyle çakışan birçok besin zincirinden oluşmuş durumdadır. Bu şekilde iç içe geçmiş besin zincirlerine besin ağı denir. Besin ağlarında bir canlı, birden fazla canlı ile beslenirken başka bir can- lıya da av olabilmektedir.” bilgisi verilmiştir. Öğretmen, belgeselde anlatılanlara göre yandaki besin ağını tah- taya çizerek öğrencilerinden yorum yapmalarını istemiştir. Besin ağına göre öğrencilerin yaptığı aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır? A) Tavşanların sayısı azalırsa fareler üzerinde av olma baskısı artar. B) Tavukların sayısı azalırsa, fare ve tavşanların besini azalır. C) Fare, birden fazla besin zincirinde yer almıştır. D) Üretici canlılara örnek olan bitki, besin ağındaki tüm besin zincirlerinde bulunmaktadır. FÖY - 33

3. Besin zincirlerindeki canlıların, üreticilerden tüketici canlılara doğru birbirleri ile III. Ayrıştırıcılar beslenme sırasına göre dikey dizilimine \"ekoloji piramidi\" adı verilir. Ekoloji pira- Tüketiciler midinde, canlılar arasında beslenme ilişkilerini gösteren katmanların her birine \"beslenme basamağı\" denir. Beslenme basamağı, canlılar arasında madde ve II. enerji aktarımı sırasında canlının bulunduğu konumu gösterir. Tüketiciler Yanda yer alan ekoloji piramidinde olduğu gibi üretici canlılar ekoloji piramidinin I. ilk basamağında yer alırken, I. dereceden tüketiciler 2. basamağında, 2. derece- Tüketiciler den tüketiciler ise 3. basamağında yer alır. Ayrıştırıcı olan mantar ve bazı bakte- riler ise besin piramidinin her basamağında bulunmaktadır. Üreticiler Aşağıda canlılar arasında gerçekleşen bir besin ağı verilmiştir. Kelebek (II) Kurbağa (III) Çekirge (IV) Ot (I) Buna göre, numaralar ile belirtilen canlılar ekoloji piramidinin beslenme basamaklarına yerleştirildiğinde hangi canlı II. tüketici olur? A) Yalnız II B) Yalnız III C) II ve III D) III ve IV 4. Ekoloji piramidinde yer alan canlılar birbiriyle beslenirken, besinlerle birlikte enerji de üreticilerden tüketicilere doğru aktarılır. Buna \"enerji akışı\" denir. Enerji akışı sırasında bir beslenme basamağından bir üst beslenme basamağına enerjinin yaklaşık %10’u aktarılır. Bu nedenle üst beslenme basamaklarına doğru aktarılan enerji miktarı her basamakta yaklaşık %90 azalır. Çünkü bu enerjinin büyük bir kısmı o beslenme basamağındaki canlılar tarafından kullanılır ve bir miktarı çevreye ısı enerjisi olarak verilir. Aşağıda bir enerji piramidi verilmiştir. Üçüncül tüketiciler 10 J İkincil tüketiciler 100 J Birincil tüketiciler 1.000 J Üreticiler 10.000 J Güneş Güneş enerjisi Verilen enerji piramidine göre aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğrudur? A) Güneş enerjisinden en fazla birincil tüketici canlılar yararlanır. B) Yılanın kullandığı enerji miktarı, farenin kullandığı enerji miktarından daha fazladır. C) Enerji akışı, üretici canlıdan tüketici canlıya doğru tek yönlüdür. D) Enerji piramidinde basamak sayısı arttıkça, ok yönünde aşağıdan yukarıya doğru madde ve enerji birikimi artar. 8. Sınıf FÖY - 33

5. Ekoloji piramidinde üreticilerden tüketicilere doğru gidildikçe vücut büyüklüğü ve birey sayısı da değişkenlik gösterir. Beslen- me ilişkisine bağlı olarak vücut büyüklüğü genelde artar. Vücut büyüklüğüne ters orantılı olarak üreticiden tüketiciye doğru gi- dildikçe birey sayısı azalır. Vücut Büyüklüğü Yandaki sütun grafiğinde, vücut büyüklüğüne göre canlılar I, II, III ve IV olarak gösterilmiştir. Grafikte numaralar ile belirtilen canlılar, ekoloji piramidinin beslenme basamaklarına yerleştirildiğinde aşağıdaki açıklamalardan hangisi doğru olur? A) III numaralı canlı son tüketicidir. B) I V numaralı canlı güneş enerjisinden en fazla yararlanır. I II III IV Canlılar C) Canlılar beslenme basamaklarına yerleştirildiğinde madde ve enerji aktarımı IV - II - I - III şeklinde gerçekleşir. D) I numaralı canlı birincil tüketici basamağında yer alır. 6. Aşağıda bir bölgede yaşayan dört farklı canlı arasında bir besin zinciri verilmiş ve canlılar K, L, M ve N harfleri ile sembolize edilmiştir. Yeşil bitki Ceylan Çakal Aslan (K) (L) (M) (N) Bu canlıların beslenme ilişkisine bağlı olarak birim zamandaki birey sayılarına ait değişim aşağıdaki grafiklerden han- gisinde yanlış verilmiştir? A) Birey sayısı B) Birey sayısı C) Birey sayısı D) Birey sayısı L M N K K K Zaman L M Zaman Zaman Zaman 7. Ölü bitki ve hayvan atıklarının dışında doğal ya da yapay olarak üretilen zehirlerin bir kısmı ayrıştırıcılar tarafından zararsız hâ- le getirilirken bir kısmı da zararlı hâlde kalır. Bu zehirler toprak, su vb. çevrelerde birikir. Bu zehirlerin bir kısmı canlıların yapı- sına katılmaya başlar ve canlıların bazı dokularında birikir. Besin zinciri yoluyla biriken bu maddeler yine besin zinciri yolu ile diğer canlıların dokularında da birikmeye başlar. Bu olaya \"biyolojik birikim\" denir. Biyolojik birikim, beslenme basamağının üst kısmında daha fazla görülür. Yani vücuttan atılmayan zararlı maddeler üreticilerden son tüketiciye doğru gittikçe daha fazla bi- rikme eğilimi gösterir. Z Yandaki daire grafiğinde X, Y, Z ve T canlıları, dokularında DDT maddesinin birikim miktarlarına göre Y T yerleştirilmiştir. X Grafiğe göre X, Y, Z ve T canlıları ekoloji piramidine yerleştirildiğinde, doğru dizilişleri hangi seçe- nekte verilmiştir? A) Z B) T C) Z D) T X Y Y Y Y Z X X T X T Z FÖY - 33 8. Sınıf

8. Bir bölgede yaşayan üretici, tüketici ve ayrıştırıcı canlılar arasındaki beslenme ilişkilerini gösteren besin ağı örneği aşağıda ve- rilmiştir. 12 3 5 4 Besin ağında yer alan canlılar arasında numaralı canlıların beslenme ilişkilerine ait aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) 1 numaralı canlı, besin zincirlerinde yer alan tüketici canlılar arasında en az biyolojik birikime sahiptir. B) 3 numaralı canlı, 4 numaralı canlının enerji ihtiyacını sağlar. C) 5 numaralı canlılar atık maddelerin birikimine neden olur. D) 2 numaralı canlı ile 4 numaralı canlı arasında av - avcı ilişkisi vardır. 9. Ekoloji piramidinde, en alt basamakta bulunan üretici canlılar ile en üst basamaktaki tüketici canlılar arasında bazı özellikler değişkenlik gösterir. Üçüncül tüketici İkincil tüketici Birincil tüketici Üretici XY Ekoloji piramidinde X ve Y yönünde gerçekleşen değişimler hangi seçenekte doğru sıralanmıştır? XY A) Biyolojik birikim azalır. Birey sayısı artar. B) Aktarılan enerji artar. Vücut büyüklüğü artar. C) Enerji kaybı artar. Birey sayısı azalır. D) Aktarılan enerji azalır. Biyolojik birikim azalır. 8. Sınıf FÖY - 33

• Bitkilerde besin üretiminde fotosentezin önemini fark eder. 34. föy 3104 1. Bitkilerin Güneş ışığı, su ve karbondioksit kullanarak kendi besinlerini üretmesine \"fotosentez\" adı verilir. Fotosentez yapan canlılar kendi besinlerini üretebildikleri için üretici olarak adlandırılır. Bitkiler fotosentez için gereksinim duydukları suyu toprak- tan kökleri aracılığıyla alır. Güneş ışığından yararlanmak için ise Güneş ışığının soğurulması gerekmektedir. Soğurulma işle- mi, bitkinin yaprak hücrelerinde bulunan kloroplast organelindeki klorofil sayesinde gerçekleşir. Fotosentezin genel formülü aşağıda verilmiştir. Karbondioksit + Su Klorofil Besin + Oksijen Buna göre aşağıdaki çıkarımlardan hangisine ulaşılamaz? A) Fotosentez olayı ışık varlığında gerçekleşir. B) B itkiler kendi gelişimleri için gerekli besini fotosentez ile kendileri üretirler. C) Fotosentez için karbondioksit ve su kullanılır, besin ve oksijen açığa çıkar. D) Hayvanlar, yeşil bitkilerin az olduğu ortamlarda Güneş ışığını kullanarak kendi besinlerini üretir. 2. Aşağıdaki tabloda fotosentezin gerçekleşebileceği ve gerçekleşemeyeceği durumlar verilmiştir. Klorofil Karbondioksit Su Güneş ışığı Oksijen Besin Fotosentez + + − + + + Gerçekleşmez. + − + + + + Gerçekleşmez. − + + + + + Gerçekleşmez. + + + − + + Gerçekleşmez. + + + + − − Gerçekleşir. Fotosentez konusunu yeni öğrenen bir öğrencinin, tablodaki verileri inceledikten sonra yaptığı aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur? A) Işık olan her ortamda fotosentez gerçekleşir. B) F otosentez için gerekli olan ışık, su, karbondioksit ve klorofilden birinin eksik olduğu durumlarda fotosentez gerçekleşmez. C) Karbondioksit ve sudan birinin bulunduğu ortamda fotosentez gerçekleşir. D) Fotosentezin gerçekleşebilmesi için ortamda klorofil, oksijen ve su bulunması gerekir. FÖY - 34 8. Sınıf

3. Fotosentez yapan canlılar kendi besinlerini üretebildikleri için \"üretici\" olarak adlandırılır. Üretici canlılar besin üretirken, I. Güneş ışığı II. Oksijen III. Su IV. Karbondioksit D) I, II, III ve IV verilerinden hangilerine ihtiyaç duyar? A) Yalnız I B) II ve III C) I, III ve IV 4. Yeterince Güneş ışığı, su ve karbondioksit bulunan ortamda, yeşil bir bitkinin fotosentezi sırasında aşağıdaki tabloda verilen maddelerin değişimi seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir? Karbondioksit Su Oksijen Besin Artar A) Artar Değişmez Azalır Artar Azalır B) Azalır Azalır Artar Artar C) Azalır Artar Artar D) Değişmez Artar Azalır 5. Yaşam, Güneş'ten gelen enerji ile devam eder. Bu enerji, fotosentez sayesinde üreticilere geçer. Besin zinciri yoluyla diğer can- lılar da bu enerjiden yararlanır. Ece, verilen bilgi ve görselin doğrultusunda fotosentez için ışığın önemini araştırmak istemiştir. Bunun için bitkiye ait yeşil renge sahip bir yaprağın yarısını ışık geçirmeyen bir tabakayla sarmıştır. Böylece I. bölme ışık alırken II. bölmenin ışık almasını engel- lemiştir. Bir süre sonra yaprağın II. bölmesini saran tabakayı çıkarttığında bu bölmenin renginin açık renk olduğunu gözlemle- miştir. I. bölmenin rengi yeşil olarak kalmıştır. Işık I. Bölme I. Bölme II. Bölme II. Bölme Belli bir süre sonra Işık geçirmez tabaka Canlı yaprak Deney sonucundaki gözlemlerine göre, 1. Bitki yapraklarının yeterli ışık almasının engellenmesi, fotosentez olayının gerçekleşmesini etkilemez. 2. Yaprağın II. bölmesi ışık almadığından oksijen ve besin üretimi olmamıştır. 3. Işık geçirmez tabaka ile sarılı kısmın kullandığı karbondioksit miktarı, ışık alan kısma göre daha fazladır. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız 2 B) Yalnız 3 C) 1 ve 3 D) 1, 2 ve 3 FÖY - 34 8. Sınıf

6. Bitkiler, lamba veya başka bir ışık kaynağından yeterli ışık aldıklarında geceleri de fotosentez yapmaya devam eder. Bu ne- denle fotosentez, doğal ve yapay ışıkta gerçekleşebilmektedir. Verilen bilgiye göre, laboratuvar ortamında yapay ışık kullanılarak aşağıdaki deney düzenlenmiştir. Işık K L Işık Işık geçirmeyen fanus Düzenlenen deneyde özdeş iki saksı bitkisinden K bitkisi ışık geçirmeyen fanus altına, L bitkisi ışık alan bir ortama konulmuş- tur. Her iki bitkinin de bulunduğu ortamdaki karbondioksit miktarı eşittir ve bitkilere aynı oranda su verilmiştir. Deney sonunda her iki bitki de tartılmıştır. Buna göre bitkilerin ağırlıkları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) K bitkisi fotosentez yapabildiği için daha ağır, L bitkisi fotosentez yapamadığı için daha hafif olabilir. B) L bitkisi ışık aldığı için fotosentezle besin üretmiş ve K bitkisine göre ağırlığı artmış olabilir. C) K bitkisinin bulunduğu ortamdaki su yetersiz olduğu için L bitkisinden düşük ağırlıkta olabilir. D) L bitkisinin bulunduğu ortamdaki karbondioksit miktarı fazla olduğu için K bitkisinden daha ağır olabilir. 7. Fen bilimleri dersinde fotosentez konusunu öğrenen öğrenciler laboratuvarda aşağıdaki düzeneği kurmuştur. Kabarcıklar Su Su bitkisi Şekil - I Şekil - II Şekildeki düzenekte su bitkisi ışık kaynağının bulunduğu bir ortamda uzun süre bekletilmiştir. Daha sonra Şekil - I’deki tüp alın- mış ve Şekil - II’de olduğu gibi yan yatırılarak yanmakta olan kibrit, tüpe yaklaştırılmıştır. Kibritteki yanan alevin parlaklığının arttığı gözlemlenmiştir. (Kibritin yanan alevi, oksijenle temas ettiğinde parlar.) Buna göre, öğrenciler bu deneyi aşağıda belirtilenlerden hangisini desteklemek için yapmıştır? A) Fotosentez için karbondioksit ve suyun gerekli olduğu B) Fotosentez sonucu oksijenin üretildiği C) Çıkan kabarcıkların karbondioksit gazı olduğu D) Fotosentez ile besinin üretildiği FÖY - 34 8. Sınıf

8. Aşağıdaki seçeneklerde yer alan bitkiler eşit sürede ve eşit miktarda aydınlatılıyor. Buna göre hangi bitki diğerlerine göre daha fazla besin üretir? A) Işık B) Işık Işık Işık geçirmeyen geçirmeyen fanus fanus Nemli toprak Kuru toprak 20 °C 20 °C C) Işık D) Işık Kuru toprak Nemli toprak 20 °C 20 °C 9. Ahmet, fotosentez konusu ile ilgili bazı sorular hazırlamış ve Ali’den bu sorulara cevap vermesini istemiştir. Buna göre Ali, I. Fotosentez yapay ışık olan ortamda da gerçekleşebilir mi? II. Fotosentez yapan canlılar üretici canlılar mıdır? III. Fotosentezde oksijen kullanılır mı? IV. Fotosentez için su gerekli midir? sorularından hangilerine “Evet” cevabını verir? A) Yalnız IV B) I, II ve III C) I, II ve IV D) I, II, III ve IV 10. Bir bitkinin fotosentez yapması ile ilgili “Fotosentez için karbondioksit gereklidir.” hipotezi öne sürülmüştür: Bu hipotezin doğru olup olmadığı ile ilgili, yeterli ışığın aydınlattığı fanus içinde bir bitki ve KOH’ın bulunduğu aşağıdaki deney düzeneği hazırlanmıştır. (KOH karbondioksit tutucudur.) Işık KOH Bu düzeneğin yeterliliği ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Bu düzenek yeterlidir, çünkü içinde KOH vardır. B) Yeterli değildir, çünkü içinde KOH’ın bulunmadığı, ancak diğer özelliklerin bulunduğu bir düzenek daha olmalıdır. C) Yeterli değildir, çünkü bu düzeneğin yanında bitkinin olmadığı, ancak diğer özelliklerin aynen bulunduğu bir düzeneğin da- ha olması gerekir. D) Yeterli değildir, çünkü bu düzeneğin yanında içinde bir hayvanın olduğu ve diğer özelliklerin aynen bulunduğu bir düzene- ğin daha olması gerekir. 8. Sınıf FÖY - 34

42. föy • Elektriklenmeyi, bazı doğa olayları ve teknolojideki uygula- ma örnekleri ile açıklar. • Elektrik yüklerini sınıflandırarak aynı ve farklı cins elektrik yükle- rinin birbirine etkisini açıklar. 3112 1. Maddenin en küçük yapı birimi \"atomdur.\" Atomun yapısında proton, elektron ve nötron yükleri bulunur. Atom çevre- sindeki katman isimli yapılarda sürekli hareket hâlinde bulunan elektronlar yer alır. Elektronlar, eksi (-) yüklüdür. Atom çe- kirdeğinde ise proton ve nötron yer alır. Protonlar artı (+) yüklü, nötronlar ise yüksüzdür. Maddeler arasında bir etkileşim olması durumunda (-) yükler serbest hâle gelerek başka bir maddeye geçebilir. Bunun sonucunda maddelerde yük fark- ları oluşur. Bu farklılık elektriklenmeye neden olur. Yani maddelerin etkileşimi sonucu üzerlerinde fazladan yük birikmesi- ne \"elektriklenme\" denir. Buna göre hangi seçenekte atomda bulunan yükler doğru yerde ve isimle gösterilmiştir? A) + Proton (+) B) - Elektron (-) - Katman + Katman Nötron (Yüksüz) Çekirdek - + Nötron (Yüksüz) + Elektron (-) - Proton (+) C) - Elektron (-) D) - Elektron (-) + Çekirdek + Katman Katman Çekirdek + Nötron (Yüksüz) + - - Nötron (Yüksüz) Proton (+) Proton (+) 2. Fen bilimleri dersinde elektriklenme konusu ile ilgili araştırma yapan bazı öğrencilerin söylediği ifadeler aşağıda verilmiştir. Ceyda Aslı Ömer Kenan Yük geçişi ile İki madde arasında Atom çekirdeğindeki Madde üzerinde meydana gelir. gerçekleşir. protonlar serbest fazladan yük birikir. hâle geçer. Buna göre hangi öğrencilerin söylediği ifadeler doğrudur? A) Yalnız Ceyda B) Aslı ve Ömer C) Ceyda, Aslı ve Kenan D) Ceyda, Aslı, Ömer ve Kenan 8. Sınıf FÖY - 42

3. Doğa olaylarından elektriklenmeye örnek olarak yıldırım ve şimşek gösterilebilir. Yıldırım, bulutlar ile yeryüzü arasındaki yük geçişi iken; şimşek, iki bulut arasında gerçekleşen yük geçişleridir. Bulutların çoğunlukla alt kısımları negatif, yeryüzü ise po- zitif yüklüdür. Yıldırım olayında yük geçişi bu sebeple genellikle buluttan yeryüzüne doğrudur. Yukarıdaki açıklamayı yapan fen bilimleri öğretmeni öğrencilerinden yıldırım ve şimşek olayını elektrik yüklerini belirterek çiz- melerini istemiştir. Buna göre verilen öğrenci çizimlerinden hangisi doğrudur? A) - ------ ++++++ - --------------- - B) +++++ ------- +++++++++++++++ C) - ------ ++++++ - --------------- - D) +++++ ------- +++++++++++++++ Şimşek Şimşek Şimşek Yıldırım Yıldırım Yıldırım Şimşek Yıldırım ++++ ++ + - --- - - --- - --- -- -- - - - + +++ ++++ 4. A bulutu + B bulutu + + -- - + + + + + + - - + + ++ + + -- - - + + +++ - + + + ++ Yukarıda verilen olay ile ilgili, I. Şimşek olayıdır. II. A bulutundan B bulutuna elektron geçer. III. İki bulut arasında ışık şeklinde kıvılcım görülür. ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 5. Yıldırım olayından elektrik yükleri genellikle buluttan yere doğru olsa da bazen yerden buluta doğru da olabilir. Bu yüklerin du- rumu ile ilgilidir. Fakat her iki olayda da hep elektronlar hareket eder. Aşağıda yıldırım olaylarına örnekler gösterilmiştir. 1 2 34 - Buna göre numaralı örneklerden hangileri yıldırım olayı olabilir? A) 1 ve 2 B) 1 ve 4 C) 2 ve 3 D) 3 ve 4 FÖY - 42 8. Sınıf

6. İki cismin birbirine teması ile yaklaşması sonucu cisimlerin üzerinde elektrik yükleri birikir. Değişen yük durumuna \"elektriklen- me\" adı verilmektedir. Aşağıda günlük hayatta karşılaştığımız bazı olaylara örnekler verilmiştir. I. Televizyon ekranının II. Kaydıraktan kayarken III. Yün kazağı çıkarırken IV. Bazı zamanlarda araba tozları çekmesi saçların havalanması çıtırtı sesi duyulması kapısına dokunduğumuzda Buna göre verilen olaylardan hangileri elektriklenme sonucu gerçekleşmiştir? çarpma hissi oluşması A) I ve III B) II ve III C) I, III ve IV D) I, II, III ve IV 7. Aşağıda verilen durumlardan hangisinde elektriklenme olayının etkisi yoktur? D) A) B) C) Parmak izi tespiti Fotokopi makinesinin Ampulün ışık vermesi Baca temizliği çalışması yapılması 8. Cisimlerin genellikle yüzeyinde biriken yük miktarına \"elektriksel yük\" denir. Pozitif (+) ve negatif (-) olmak üzere iki çeşit elekt- riksel yük vardır. Eğer bir cisim pozitif (+) yüklü ise pozitif (+) yük sayısı, negatif (-) yük sayısından fazladır. Cisim negatif (-) yüklü ise negatif (-) yük sayısı, pozitif (+) yük sayısından fazladır. Bir de nötr cisimler vardır. Bu cisimlerde pozitif (+) ve nega- tif (-) yük sayısı birbirine eşittir. Buna göre verilen açıklamadan hangi seçenekteki çıkarım yapılamaz? A) Pozitif (+) yüklü cisimlerde negatif (-) yük, negatif (-) yüklü cisimlerde ise pozitif (+) yük bulunabilir. B) Pozitif (+) veya negatif (-) yük bulundurmayan cisimler nötr olarak adlandırılır. C) Elektron sayısı, proton sayısından fazla olan cisimler negatif (-) yüklü cisimlerdir. D) Bir cismin üzerinde pozitif (+) yükler, negatif (-) yüklerden sayıca fazla ise cisim pozitif (+) yüklü kabul edilir. FÖY - 42 8. Sınıf

9. Aşağıda bazı cisimler üzerinde pozitif (+) ve negatif (-) yükler gösterilmiştir. + ++ + ++ ++ ++ + ++ + ++ Masa Top Kitap Vazo Buna göre cisimlerin elektriksel yük durumu ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Masa ve kitap, aynı elektriksel yük ile yüklüdür. B) Top ve vazo, farklı elektriksel yük ile yüklüdür. C) Masa ve vazoda pozitif (+) yükler, negatif (-) yüklerden fazladır. D) Top üzerinde pozitif (+) ve negatif (-) yük dengesi olduğu için nötrdür. 10. Yüklü cisimler arasında gerçekleşen durumlar aşağıda gösterilmiştir. ++ −− +− + N− N Aynı cins elektrik yüküne Zıt cins elektrik yükü ile yük- Yüklü maddeler nötr ci- sahip cisimler birbirini iter. lü cisimler birbirini çeker. simleri çeker. Buna göre hangi seçenekte verilen olayda her iki cisim de aynı elektrik yüküne sahiptir? (İpler ve ayaklar yalıtkandır.) A) B) KL PR C) D) M N ST 8. Sınıf FÖY - 42

43. föy • Elektriklenmeyi, bazı doğa olayları ve teknolojideki uygula- ma örnekleri ile açıklar. • Elektrik yüklerini sınıflandırarak aynı ve farklı cins elektrik yükle- rinin birbirine etkisini açıklar. 3113 1. Aşağıda elektriklenmenin doğa olayına ait örnek görseli verilmiştir. K LM 2 1 Yer Bu görsel ile ilgili hangi seçenekteki yorum yapılabilir? A) L ve M bulutlarının elektriksel yükleri aynıdır. B) 1 numaralı olay şimşek, 2 numaralı olay yıldırımdır. C) K bulutu ve yer, birbirine zıt elektriksel yük ile yüklüdür. D) Pozitif yüklü M bulutundan, negatif yüklü L bulutuna elektron akışı olur. 2. Fen bilimleri dersinde elektriklenmeye doğa olaylarından 3. örnekler veren Ali ve Müge'nin söylediği ifadeler aşağıda verilmiştir. 1. Fotokopi 2. Mıknatısın 3. Araba ve makinesi ile iğne, ataş gibi beyaz eşyaların Negatif yüklü bir bulut ile yer arasın- fotokopi çekilmesi metalleri tutması da gerçekleşir. boyanması Ali Zeka Küpü Yayınları 4. Fotoğraf 6. Süpürgelerin makinesi ile toz torbalarının Birbirine yakınlaşan zıt yüklü iki bulut- fotoğraf çekilmesi 5. Baca içinin tozları tutması tan negatif (-) yüklü olandan, pozitif temizlenmesi (+) yüklü olana elektron geçmesi ile olur. Yukarıda verilen numaralı örneklerden hangileri elekt- Müge riklenme olayı ile gerçekleşir? Buna göre öğrenciler ile ilgili verilen yorumlardan han- A) 1, 3 ve 5 B) 2, 4, 5 ve 6 gisi doğrudur? C) 1, 2, 3 ve 5 D) 1, 3, 5 ve 6 A) Ali yağmur, Müge rüzgâr olayına örnek vermiştir. 8. Sınıf B) Ali şimşek, Müge rüzgâr olayına örnek vermiştir. C) Ali rüzgâr, Müge yağmur olayına örnek vermiştir. D) Ali yıldırım, Müge şimşek olayına örnek vermiştir. FÖY - 43

4. Yanda verilen örnek ile hangi seçenekte yer alan örnek benzerlik göstermez? Kuru saçın plastik tarak ile taranırken havalanması A) Petrol tankerlerinde biriken fazla elektriğin, tanker arkasına takılan uzun zincir ile boşaltılması B) Boya ve beyaz eşyanın, birbirine zıt yükler ile yüklenerek beyaz eşyanın dış yü- zeyinin pürüzsüz bir şekilde boyanması C) Kâğıt parçalarının, yün kumaşa sürtünen balon tarafından kendine çekilmesi D) Televizyon ekranına, ortamda bulunan tozların tutunarak yapışması 5. Zıt yüklü cisimlerin birbirini çektiği, aynı yüklü cisimlerin birbirini ittiği, elektriksel yük fazlalığı olmayan nötr cisimlerin ise birbi- rine itme ya da çekme kuvveti uygulamadığı bilinmektedir. Çekme Çekme XY ZT Buna göre, I. X ve T cismi negatif (-) yüklü ise Y ve Z cismi pozitif (+) yüklü olabilir. II. X ve Z cismi pozitif (+) yüklü ise Y ve T cismi nötr olabilir. III. Y ve Z cisimleri yan yana getirilirse birbirini itebilir. ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III 6. Özdeş A, B, C ve D cisimleri aşağıdaki gibi konumlandırılmıştır. 2. ip C 1. ip A BD FÖY - 43 Yalıtkan plaka A ile C cismi birbirine zıt, B ile D cismi ise aynı elektriksel yüke sahiptir. Buna göre aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Yalıtkan plaka, A ve C cismi arasından kaldırılırsa cisimler birbirini çeker. B) A ve B cisimleri negatif (-) yük ile yüklü ise C ve D cisimleri pozitif (+) yüklüdür. C) B, C ve D cisimleri A'dan farklı bir yüke sahip ise 1. ipteki gerilim, 2. ipteki gerilimden fazla olabilir. D) A, B ve D cisimleri C'den farklı bir yüke sahip ise 2. ipteki gerilim, 1. ipteki gerilimden fazla olabilir. 8. Sınıf

7. \"Elektriksel yük fazlalığı olmayan cisimler birbirine itme veya çekme kuvveti uygulamaz.\" diyen bir kişi aşağıdakilerden han- gisini buna örnek olarak gösterebilir. (İpler yalıtkandır.) A) B) C) D) 8. Aşağıdaki cümleler uygun şekilde doldurulacaktır. 1. 2. Buna göre cümlelerde boş bırakılan yerlere yazılması gereken ifadeler hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir? A) B) C) D) 1 aynı aynı farklı farklı 2 iter. çeker. çeker. iter. 9. Aşağıdaki X, Y ve Z cisimlerinde bulunan yük miktarını gösteren birim küpler verilmiştir. : Pozitif yük sayısı : Negatif yük sayısı XY Z L cisminin, K cismine çekme kuvveti; M cismine itme kuvveti uyguladığı bilinmektedir. Buna göre, I. X, M cisminin yük miktarına ait ise Z, L cisminin yük miktarına ait olabilir. II. Y, K cisminin yük miktarına ait ise X, L cisminin yük miktarına ait olabilir. III. Y, L cisminin yük miktarına ait ise Z, K cisminin yük miktarına ait olabilir. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III D) I, II ve III 8. Sınıf FÖY - 43

10. Yalıtkan bir ip ile tavana asılmış elektriksel yüke sahip küre, şekildeki gibi konumlandırılmıştır. Sol Sağ I +- - - II + Yalıtkan plaka Yalıtkan plaka Yalıtkan plakalar, cisimlerin arasından çekildiğinde I numaralı cisim sağ, II numaralı cisim sol yönünde hareket etmiştir. Buna göre I ve II numaralı cisimlerin yükleri hangi seçenekte doğru verilmiş olabilir? A) I → +- ++- B) I → -- C) I → +- ++- D) +- ++- +-+ II → I→ II → II → - + - II → + ++- - + - - + - - + - + - - 11. Küresel P, R, S ve T cisimlerinin sahip olduğu yük miktarına ait grafik yanda veril- Yük Miktarı : Pozitif yük miştir. : Negatif yük Buna göre cisimler ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz? A) P cismi, S ve R cisimlerine çekme kuvveti uygular. P R S T Cisim B) R cismi, T cismine itme kuvveti uygularken S cismine çekme kuvveti uygular. C) S ve T cisimleri birbirine itme ya da çekme kuvveti uygulamazlar. D) P ve R cisimleri birbirine çekme kuvveti uygular. 12. Aşağıdaki elektrik devresinde iletken yayların ucuna numaralı küreler yerleştirilerek devredeki ampulün ışık vermesi sağlana- caktır. AB 12 3 4 Küreler ile ilgili şu bilgiler verilmiştir: • 2 numaralı küre ile 4 numaralı küre, aynı elektriksel yüke sahiptir. • 1 numaralı kürede pozitif (+) ve negatif (-) yük sayısı eşittir. • 3 numaralı küre, 4 numaralı küreye itme kuvveti uygulamaktadır. • 4 numaralı kürede (-) yük sayısı, (+) yük sayısından fazladır. Buna göre elektrik devresindeki A ve B yaylarının ucuna yerleştirilecek kürelerden hangileri ampulün ışık vermesini sağlar? A) 1 ve 2 B) 2 ve 3 C) 2 ve 4 D) 3 ve 4 8. Sınıf FÖY - 43

44. föy • Deneyler yaparak elektriklenme çeşitlerini fark eder. • Topraklamayı açıklar. 3114 1. Cisimlerin birbiri ile etkileşimi sonucu üzerlerinde fazladan elektrik yükü birikmesine \"elektriklenme\" denir. Aşağıda elektriklenme çeşitleri ve açıklamaları verilmiştir. ELEKTRİKLENME Sürtünme İle Elektriklenme Dokunma İle Elektriklenme Etki (Tesir) İle Elektriklenme Nötr iki cisim birbirine sürtülür. Sür- İki elektrik yüklü cisim ya da biri elekt- Cisimler arasında temas olmaz. Yük- tünmede (-) yükler hareket ederek di- rik yüklü, diğeri nötr olan iki cisim ara- lü bir cisim nötr bir cisme yaklaştırıl- ğer cisme geçer. Cisimlerden biri e- sında gerçekleşir. Elektriklenme so- dığında cisimlerin birbirine yakın olan lektron alırken diğeri elektron verdiği nucu yük fazlalığı oluşuyorsa cisimler kısımları zıt cins, uzak olan kısımları için zıt yük ile yüklenirler. fazla yüklerini büyüklükleri oranında aynı cins yükle yüklenir. Cisimler bir- paylaşır. Bunun sonucunda da cisim- birinden uzaklaştığında yük durumla- lerin yük işaretleri aynı olur. Yük mik- rı başlangıçtaki gibi olur. tarı büyüklükleri eşit ise eşit, büyük- lükleri farklı ise farklı olur. Verilen açıklamalar dikkate alındığında, I. Sürtünme ve dokunma ile elektriklenmede cisimler birbirine temas ettirilirken etki ile elektriklenmede temas ettirilmez. II. Sürtünme ve etki ile elektriklenme sonucunda, cisimlerin son durumdaki yükleri birbirinden farklı olur. III. Dokunma ile elektriklenmede (+) yükler, sürtünme ile elektriklenmede (-) yükler hareket ederek bir cisimden diğerine geçer. ifadelerinden hangileri söylenebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 2. Aşağıda nötr iki cismin birbiri ile etkileşimine ait görsel verilmiştir. Ebonit (plastik) çubuk Yün kumaş - - - - Nötr Nötr Başlangıçta ebonit (plastik) çubuk Yün kumaştan ebonit (plastik) çubuğa negatif (-) ve yün kumaş nötrdür. yükler geçer. Bunun sonucunda hem ebonit (plas- tik) çubuk hem de yün kumaş elektriklenir. Gerçekleşen elektriklenme ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenemez? A) Sürtünme ile elektriklenme örneğidir. B) Başlangıçta ebonit (plastik) çubuk ve yün kumaşta (+) ve (-) yükler eşit miktardadır. C) Ebonit (plastik) çubuk, yün kumaştan elektron aldığı için negatif (-) yükle yüklenir. D) Yün kumaş, ebonit (plastik) çubuğa elektron verdiği için nötr durumda kalır. FÖY - 44 8. Sınıf

3. Aşağıda iki cisim arasındaki elektriklenme olayı anlatılmıştır. Cam çubuk, ipek kumaşa sürtülünce cam çubuktan ipek kumaşa ..........I........... yükler geçer. Her iki cisim de ..........I.I.......... ile elektriklendiği için son durumda cam çubuk ..........I.I.I......... yükle, ipek kumaş ise ..........I.V.......... yükle yüklenmiş olur. Gerçekleşen elektriklenme olayına ait parçanın doğru olması için numaralı ifadeler yerine aşağıdakilerden hangisi ya- zılmalıdır? A) I. negatif (-) B) I. negatif (-) C) I. pozitif (+) D) I. pozitif (+) II. sürtünme II. sürtünme II. dokunma II. dokunma III. negatif (-) III. pozitif (+) III. pozitif (+) III. negatif (-) IV. pozitif (+) IV. negatif (-) IV. negatif (-) IV. pozitif (+) 4. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi sürtünme ile elektriklenmede geçerli değildir? A) Birbirine sürtünen iki cisim başlangıçta nötr durumdadır. B) Sürtünmede cisimler arasında elektron geçişi olur. C) Sürtünme sonucu cisimlerdeki toplam yük, yüklerin büyüklüğü oranında paylaşılır. D) Son durumda cisimler birbirine zıt cins ve eşit yükle yüklenir. 5. \"Yün kumaşa sürtülmüş plastik top, yün kumaştan elektron alır. İpek kumaşa sürtülmüş cam top, ipek kumaşa elektron verir.\" diyen bir bilim insanı, yapılan işlemden sonra plastik top ve cam topu birbiri ile etkileşebilecek mesafeye yaklaştırır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Toplar, birbirine zıt yüklerle yüklü olduğu için birbirini çeker. B) Toplar, aynı cins yüklerle yüklü olduğu için birbirini iter. C) Toplar, birbirine zıt yüklerle yüklü olduğu için birbirini iter. D) Toplar, aynı cins yüklerle yüklü olduğu için birbirini çeker. 6. Yükü bilinmeyen X cismi, nötr Y küresine şekildeki gibi dokunduruluyor. X cismi Nötr Y küresi Cisimler birbirine dokundurulup ayrıldıktan sonra, Yalıtkan ayak I. Her iki cismin yükü de aynı olur. C) I ve III II. X cismi pozitif (+) yüklü ise Y küresi negatif (-) yüklü olur. III. Her iki cisim de nötr hâlde olur. ifadelerinden hangileri olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III FÖY - 44 8. Sınıf

7. Fen bilimleri dersinde elektriklenme çeşitleri ile ilgili bazı öğrencilerin söylediği ifadeler aşağıda verilmiştir. Sürtünme ve dokunma ile elektriklenmede, bir cisimden diğer cisme elektron (-) geçişi olur. Beril Etki (tesir) ile elektriklenmede, cisimler arasında temas olmadı- ğı için elektron geçişi olmaz. Dilek Buna göre öğrenciler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Her ikisi de doğru söylemiştir. B) Beril doğru, Dilek yanlış söylemiştir. C) Dilek doğru, Beril yanlış söylemiştir. D) Her ikisi de yanlış söylemiştir. 8. Cisimlerin üzerindeki fazla yükler bazen olumsuzluklara sebep olabilir. Bu etkiden kurtulmak için cisimler ile toprak arasında negatif (-) yük alışverişi gerçekleşir. Bu olaya \"topraklama\" denir. Topraklama yapılacak cisimlerde iletken madde kullanılarak toprak ile bağ sağlanır ve cisim son durumda nötr hâle getirilir. Aşağıda yüklü K ve L cisimlerinin topraklanması gösterilmiştir. K– L – – – Elektronların Elektronların hareketi hareketi İletken İletken tel – tel – – – Yalıtkan ayak Toprak bağlantısı Yalıtkan ayak Toprak bağlantısı Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Başlangıçta K cisminin negatif (-) yük miktarı, pozitif (+) yük miktarından fazladır. B) Başlangıçta L cisminde sadece pozitif (+) yükler vardır. C) K ve L cisimlerinin topraklanması sonucu iletken teller kesilirse her iki cisim nötr olur. D) Topraklamada elektron hareketi cisimden toprağa ya da topraktan cisme doğru olabilir. 9. K Yanda \"K\" cismine yapılan bir uygulama gösterilmektedir. Yalıtkan ayak cismi Buna göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? – A) Topraklama olayıdır. B) K cisminden toprağa yük geçişi oluyor. İletken – C) Başlangıçta K cismi nötrdür. tel – D) K cismi, toprağa bağlanarak nötr hâle getiriliyor. – FÖY - 44 8. Sınıf

10. Yüksek yapılı binalara sivri uçlu metal çubuk takılarak binaları yıldırım etkisin- Yıldırım Paratoner den korumak için paratoner (yıldırımsavar) takılır. Yıldırım, bina yerine parato- Toprak İletken tel nerin uç kısmına düşer ve iletken tel ile toprağa gömülü olan metal levhaya ak- tarılır. Metal çubuk Buna göre yukarıda verilen örnek ile benzerlik gösteren örnek hangi se- çenekte verilmiştir? A) Parmak izi tespiti yapılması B) Beyaz eşya ve otomobillerin boyanması C) Baca temizliği yapılması D) Ameliyathanelerin iletken zemin ile kaplanması 11. Topraklama olayı; elektronik devrelerin hasar görmesini, evlerde yangın çıkmasını ve yanıcı madde taşıyan araçların patlama- sını engelleyerek can ve mal güvenliğinin korunmasını sağlar. Buna göre aşağıdaki örneklerden hangisi bu amaç ile yapılmamıştır? A) Ameliyathane ve laboratuvarlarda zeminlerin iletken madde ile kaplanması B) Petrol tankerlerinin arkasına, yola temas eden zincir takılması C) Televizyon, radyo gibi elektronik cihazlarda anten bulundurulması D) Yüksek binalı yapıların tepesine paratoner (yıldırımsavar) takılması 12. I. Elektrik prizleri II. Akaryakıt III. Yanıcı madde IV. Ameliyathane istasyonları taşıyan tankerler zeminleri Yukarıda verilen örneklerden hangilerinde topraklama yapılır? D) I, II, III ve IV FÖY - 44 A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III 8. Sınıf

45. föy • Deneyler yaparak elektriklenme çeşitlerini fark eder. • Topraklamayı açıklar. 3115 1. Aşağıda K ve L cisimleri arasında gerçekleşen elektriklenme olayı verilmiştir. K L KL K L ––– ––– + ––– + –+ – + –+ – +– ++ – – +– – Buna göre elektriklenme olayı ile ilgili hangi seçenekteki yorum yapılabilir? A) Dokunma ile elektriklenme örneğidir. B) Elektrik yüklü cisim, yaklaştığı cismi kendi yükü ile yükler. C) Nötr cisimden yüklü cisme (+) yük geçişi olur. D) Birbirine yaklaştırılan cisimler arasında elektron geçişi olmaz. 2. Aşağıda verilen grafikte X, Y ve Z cisimlerinde bulunan (+) 3. Pozitif yüklü bir cisim, nötr cisme şekildeki gibi yaklaştırı- ve (-) yük sayısı belirtilmiştir. lıyor. (+) Yük Sayısı + ++ Z AB 5 Yaklaştırılıyor. 4X 3 Zeka Küpü Yayınları Buna göre nötr cismin yaklaşma anındaki durumu han- 2Y gi seçenekte doğru gösterilmiştir? 1 (-) Yük Sayısı 0 12345 A) + – B) – + Buna göre cisimler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden han- +A B– –A B+ gisi söylenemez? + – – + A) Y cismi, Z cismine dokundurulursa son durumda her C) + – D) – + ikisi de negatif (-) yüklü olur. –A B+ +A B– B) X cismi, topraklama yapılarak nötr hâle getirilebilir. + – – + C) X cismi, Z cismine yaklaştırılırsa Z cisminden X cismi- ne elektron geçişi olur. D) X ve Y cismi, Z cismine çekme kuvveti uygular. FÖY - 45 8. Sınıf