หน่วย3 อาหารกับการดำรงชีวิต ม.1

การงานอาชพี และเทคโนโลยี กล่มุ สาระการเรยี นรกู้ ารงานอาชีพและเทคโนโลยี

3หน่วยการเรยี นรู้ที่ อาหารกับการดารงชวี ติ สาระการเรยี นรแู้ กนกลาง • กระบวนการกลุ่ม เปน็ วธิ กี ารทางานตามขนั้ ตอน คือ เลือกหัวหน้ากลมุ่ กาหนดเป้าหมาย วางแผนแบ่งงานตามความสามารถ ปฏบิ ตั ติ ามบทบาทหนา้ ที่ ประเมินผลและ ปรับปรุงงาน เชน่ - การเตรียม ประกอบ จัด ตกแตง่ และบริการอาหาร - การแปรรปู ผลผลิตทางการเกษตร

อาหารกับการดารงชีวติ หลกั การเลือกบริโภคอาหาร การเลอื กซื้อผักและผลไม้ การเลอื กซ้ือเนอื้ สตั ว์ การเลอื กซอ้ื อาหารแห้งและ อาหารกระป๋อง การเตรยี มวัตถุดบิ วิธกี ารประกอบอาหาร การจดั และตกแต่งอาหาร การแปรรปู ผลผลิตทางการเกษตร

หลักการเลอื กบริโภคอาหาร หมทู่ ี่ 1 เน้อื สตั ว์ต่าง ๆ เครื่องในสัตว์ นม ไข่ ถ่วั เหลือง หมู่ที่ 1 • ซ่อมแซมส่วนท่ีสกึ หรอของร่างกาย ต้านทานโรค • ควบคุมการทางานของอวัยวะต่าง ๆ ของรา่ งกาย หมทู่ ี่ 5 หมู่ที่ 2 • ร่างกายเจริญเติบโต สร้างเซลล์เนอื้ เยือ่ ต่าง ๆ หมทู่ ี่ 4 หม่ทู ่ี 3 หมู่ที่ 2 ข้าว เผอื ก มัน แปง้ นา้ ตาล • ใหพ้ ลังงานและความอบอนุ่ แกร่ ่างกาย • ร่างกายเคลือ่ นไหว หรือประกอบกจิ กรรมตา่ ง ๆ ได้ดี • สงวนคุณค่าโปรตนี ไมใ่ หเ้ กิดการเผาผลาญเป็นพลังงาน หมูท่ ี่ 3 ผักใบเขยี วและผักอ่ืน ๆ • ปอ้ งกนั โรค กลา้ มเนื้อตา่ ง ๆ แข็งแรง • รา่ งกายเจรญิ เติบโต ควบคุมการทางานของอวัยวะ • ระบบขับถ่ายทางานเปน็ ปกติ หมูท่ ่ี 4 ผลไมต้ า่ ง ๆ • เสริมสร้างให้ร่างกายเจรญิ เติบโต • ควบคมุ การทางานของอวยั วะตา่ ง ๆ ในรา่ งกาย • ตา้ นทานโรค ระบบขบั ถ่ายทางานเปน็ ปกติ หมทู่ ่ี 5 ไขมนั จากพืช และสตั ว์ • ใหพ้ ลงั งานและความอบอุ่นแกร่ ่างกาย • ป้องกนั การกระทบกระเทือนของอวัยวะภายใน • ดดู ซึมวิตามินตา่ ง ๆ

การเลือกซื้อผักสด แคร์รอต สีส้มสดเสมอกัน ผิวเรียบเนียน ผักกาดหัว ใบสีเขียวสด ไม่มีรอยช้า ใบติด แท่งตรง ไม่มีรอยแตก อย่ทู ่ีโคนแนน่ มีนา้ หนัก มะเขือเทศ ผวิ สแี ดงสด เต่งตงึ คะน้า ใบสีเขียวเข้ม ไม่เหี่ยว ต้นอวบ ก้าน เรียบเนยี น ไม่เหี่ยว หรือช้า และต้นแข็งแรง แตงกวา สเี ขียวนวล ผลตรง กะหล่าปลีม่วง ไม่มีรอยช้า หรือเน่า ผวิ เรยี บเนยี น ลกู กลมกลงึ เสมอกนั ใบห่อสมบรู ณ์ นา้ หนักพอประมาณ

การเลอื กซื้อผลไม้ องุน่ สเี สมอกนั ทงั้ พวง ขนาดผลเท่าๆ กนั กล้วย สีเหลอื งทอง ก้านเขียว ไมม่ รี อยชา้ กา้ นสนี ้าตาลเขม้ ข้ัวสเี ขียวสด หวหี น่งึ ควรมีประมาณ 14-16 ผล ส้ม ผลกลมกลึง ผิวเรียบเนียน เปลือกบาง ฝรั่ง ผิวสีเขียวอ่อน ๆ เรียบเนียนเป็นมัน นา้ หนักกาลังดี ไมม่ ีจุด หรอื รอยช้า ลน่ื ๆ ไม่มีรอย เน้อื นมิ่ เล็กนอ้ ย แอปเปิล ผิวเรียบเนียนสวย ไม่เห่ียว ไม่มี ละมดุ สีน้าตาลออ่ น ผวิ เรียบเนียน ไม่เห่ียว รอยถลอก เนอ้ื แน่น มีกล่นิ หอม ข้ัวไม่หกั

การเลอื กซือ้ เน้ือสัตว์ กุง้ หมู ตัวติดแน่นกับตัว ตาและ เนื้อเป็นสีชมพูอ่อน ๆ เมื่อ เปลือกใส ครีบและหางต้อง กดแลว้ ไมม่ ีรอยบมุ๋ ไมม่ กี ลิ่น ไมเ่ ป็นสีชมพู ไก่ ปู เนื้อแน่น ไม่ซีด ไม่มีรอย เน้ือแข็ง ใช้นิ้วกดตรง จ้าเขยี ว ไมม่ กี ลน่ิ ท้องแล้วไม่บุ๋ม ท้องมีสี เหลอื งเข้ม หรือสนี ้าตาล วัว ปลา เนื้อมีสีแดงสด มันสีขาว กดแล้วไม่มีรอยบ๋มุ ไม่มีกลิ่น ตาจะใส เหงือกมีสีแดงสด เกล็ดปลาเป็นเงา ใต้ท้องไม่ แตก ไม่มกี ล่ิน

การเลือกซ้อื อาหารแห้ง กระเทยี ม กุ้งแหง้ เปลือกบาง มีกลีบท่ีแน่น สีไม่สดจนเกินไป รสชาติไม่ ไม่ฝอ่ ไม่มเี ช้ือรา เคม็ จัด ไม่มีกล่นิ เหม็นหืน น้าตาล พริกแห้ง แห้งและร่วน ไม่มีเศษผง แห้ง ไม่มเี ชอ้ื รา ผวิ เป็นมนั เจอื ปน นา้ มัน ข้าวสาร สใี ส ไม่ขุ่น ไม่ตกตะกอน ไม่มีรอยแตกหัก ขนาด ของเมล็ดเท่าๆ กัน ไม่มีมอด หรือแมลงเจอื ปน

การเลือกซอ้ื อาหารกระป๋อง ฝาปดิ สนิท กระป๋องไม่เป็นสนิม กระป๋องไม่บุบ บวม มวี นั ผลิตและวันหมดอายุ มีเครอ่ื งหมาย อย. วนั ผลติ และวันหมดอายุ MFG. วนั ผลติ อย. ย่อมาจาก สานักงานคณะกรรมการ EXP. วนั หมดอายุ อาหารและยา ผู้คอยปกปักษ์คุ้มครอง ผู้บริโภคให้ได้รับผลิตภัณฑ์ที่มีคุณภาพได้ หากรับประทานอาหารกระป๋องหมดอายุ อาจจะ มาตรฐาน ถูกต้อง และมีประโยชน์ต่อ ท้องเสียรุนแรงถงึ ขนั้ เสียชีวติ ได้ ผู้บริโภค

การเตรยี มวตั ถุดบิ 1. ผกั ก่อนหั่นควรล้างให้สะอาด ผักท่ี ผักท่ีต้องรับประทานสดควรแช่ คาแนะนา 2. เน้อื สตั ว์ เป็นกอ เช่น ผักกาดขาว ควรปลิด ในน้าด่างทับทิม หรือน้าเกลืออ่อน ใบออกทลี ะกาบแล้วลา้ งให้สะอาด นาน 10 นาที เพื่อล้างยาฆา่ แมลง หากไม่ล้างผักก่อนรับประทาน อาจ ได้รับอันตรายจากยาฆ่าแมลงท่ีอยู่ในผัก ปลา เน้อื หมู ทาให้เกิดอาการเวียนศีรษะ หน้ามืด ท้องรว่ ง หัวใจวาย และเสียชีวติ ได้ หอย 3. เคร่ืองปรงุ ตัดเอาส่วนท่ีไม่ต้องการออก ล้างให้สะอาด ก่อนล้างควร ลา้ งครงั้ แรกเพอ่ื นาดินและ แช่น้า 2-3 ช่ัวโมง ให้หอยคาย ควรแบ่ง หรือตวงจาก ก่อนล้าง ควรขอดเกล็ด ตัดครีบ หั่นตามความเหมาะสม เพ่ือให้ สิ่งสกปรกออก สิ่งสกปรกออก ล้างหอยอีกครั้ง ภาชนะท่ีบรรจุใส่ในถ้วย หรอื แลพ่ งั ผืดทิ้ง สุกท่ัวถึง กอ่ นนามารบั ประทาน เล็กๆ ตามการใช้งาน

วธิ ีการประกอบอาหาร การต้ม การลวก การเคี่ยว การทอด การตุน๋ เป็นการทาอาหารดิบให้ เป็นการนาอาหารใส่ เป็นการต้มอาหารดิบให้ เป็นการทาให้อาหารสุก เป็นการทาอาหารให้ สุกในน้าเดือด ซ่ึงวิธีน้ีจะ ในน้าเดือดและรีบนาข้ึน สุกก่อน แล้วจึงนาไปต้ม โดยการใช้น้ามัน ทอดด้วย สุกจนเปื่อยโดยการใช้ สูญเสียแร่ธาตุและวิตามิน อย่างรวดเร็ว โดยใช้เวลา ต่อด้วยไฟอ่อน ๆ โดยใช้ กระทะ ใช้ไฟปานกลาง หม้อตุ๋นจะช่วยให้อาหาร ประมาณ 1-5 นาที เพ่ือ เวลาประมาณ 3-4 ชั่วโมง ร อ จ น น้ า มั น เ ดื อ ด จึ ง ใ ส่ เป่ือยนุ่ม ท่ลี ะลายไปกบั นา้ บางส่วน ไมใ่ ห้อาหารสกุ มาก เพ่ือให้อาหารเป่ือยนุ่มตาม อาหารลง ทิ้งไว้จนเหลือง ต้องการ แล้วจงึ ตกั ข้ึน

วิธีการประกอบอาหาร (ต่อ) การนึ่ง การผัด การย่าง หรอื ป้ิง การเผา การควั่ เป็นการทาอาหารให้สุก เป็นการทาอาหารให้ เป็นการทาอาหารให้สุก เป็นการทาอาหารให้สุก เป็นการทาอาหารให้ โดยใช้ความร้อนจากไอน้า สุกโดยใช้น้ามันไม่มาก โดยการนาอาหารวางไว้ โดยการนาอาหารไปหมก สุกโดยใส่อาหารลงใน ด้วยภาชนะ 2 ชั้น ช้ันบน และใช้ตะหลิวผัดไปมา บนตะแกรงเหนือเปลวไฟ ในไฟอ่อน ๆ ใช้กระดาษ กระทะท่ีแห้งสนิท แล้ว ใส่อาหาร ช้ันล่างใส่น้า ซ่ึง จนทั่ว เพ่ือให้อาหารสุก โดยใช้ไฟอ่อน หรือไฟแรง อะลูมิเนียม หรือกระดาษ ใช้ทัพพี หรือตะหลิวคน ปานกลาง แล้วแต่ชนิดของ ฟอยลห์ อ่ อาหาร ไปมาใหอ้ าหารสุก จะชว่ ยใหอ้ าหารเปื่อยนุ่ม อาหาร

วิธกี ารประกอบอาหาร ตวั อยา่ งผัดผักรวมมิตร วัตถดุ ิบ บรอกโคลี 1 ถ้วยตวง แคร์รอต ¼ ถว้ ยตวง เห็ดฟาง ¼ ถ้วยตวง ถวั่ ลนั เตา ¼ ถว้ ยตวง แตงกวา ¼ ถว้ ยตวง พริกหยวก ½ ถว้ ยตวง กระเทยี มสบั 2 ช้อนชา เครอื่ งปรุงรส นา้ มันพืช 2 ช้อนโตะ๊ น้ามันหอย ซอี ้ิว นา้ ตาล นา้ เปลา่ ¼ ถว้ ยตวง น้ามนั หอย 2 ช้อนโต๊ะ ซีอ๊ิวขาว 1 ชอ้ นโตะ๊ นา้ ตาลทราย 1 ชอ้ นชา

ข้นั ตอนการทา 2 3 1 ลวกแครร์ อตในน้าเดอื ด ตักข้ึนมาแช่ในน้าเย็น เพ่ือให้คงความสด ใส่น้ามันในกระทะ ตั้งไฟร้อนปานกลาง และกรอบ ผัดกระเทยี มจนหอม 4 5 6 ใส่ผักที่เตรียมทั้งหมดลงในกระทะ เติมน้า ปรุงรสชาติด้วยน้ามันหอย น้าตาลทราย ตกั ใสจ่ านพร้อมเสิร์ฟ เลก็ น้อยพอขลุกขลิก และซีอว๊ิ ขาว ผัดคลุกเคลา้ ใหเ้ ข้ากนั

การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร การทาเค็ม การทาแหง้ เป็นการถนอมอาหาร โดยการ ใช้เกลือเป็นวัตถุกันเสีย อาจมีการ เป็นการทาให้น้ามันระเหย ใช้สารเคมีบางอย่างเข้ามาช่วยใน ออกไปจากอาหารให้มากที่สุด การปรุงแต่งรสชาติของอาหาร โดยให้มีความชื้นเหลืออยู่เพียง เล็กน้อย จุลินทรีย์ไม่สามารถ เติบโตได้ การหมกั ดอง การเชื่อม เปน็ การถนอมอาหาร โดยใช้ เป็นการเพิ่มปริมาณของ ความเข้มข้นของเกลือ น้าส้ม น้ า ต า ล ใ น อ า ห า ร ใ ห้ สู ง ขึ้ น และน้าตาล เพื่อควบคุมการ โดยใช้ความร้อนทาให้อาหาร เจริญเติบโตของจลุ ินทรีย์ สุก และน้าตาลซึมผ่านเข้าไป ในเนื้อของอาหาร

การแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร (ต่อ) การแชอ่ ่ิม การฉาบ เปน็ การถนอมอาหาร โดยการ เป็นการทาให้อาหารสุกก่อน ค่อยๆ เพิ่มน้าตาลลงเข้าไปใน แล้วจงึ นามาคลุกเคล้ากับน้าเชื่อม อ า ห า ร จ น ก ร ะ ทั่ ง อ า ห า ร นั้ น ท่ีอ่ิมตัว น้าตาลจะเกาะติดเป็น อมิ่ ตัวดว้ ยนา้ ตาล เกล็ดขาว ๆ การกวน เป็นการถนอมอาหาร โดย การนาผัก ผลไม้ หรือธัญพืชมา ผสมกับน้าตาล ใช้ความร้อน เ ค่ี ย ว ก ว น จ น ป ริ ม า ณ น้ า ต า ล ล ด น้ อ ย ล ง แ ล ะ ผ ส ม เ ป็ น เ น้ื อ เดยี วกัน

ตวั อยา่ งการแปรรปู ผลผลิตทางการเกษตร : ขิงดอง วัตถุดิบ • ขงิ ออ่ น • มะนาว ขิงอ่อน 1 กโิ ลกรมั มะนาว 1 ผล เคร่ืองปรงุ รส เกลือ นา้ สม้ สายชู • เกลอื นา้ ตาล • นา้ ส้มสายชู • น้าตาลทราย • นา้ เปลา่ เกลือ 1 1 ช้อนโตะ๊ น้าส้มสายชู 1 ถว้ ย นา้ ตาลทราย 1 1 ชอ้ นโต๊ะ นา้ เปลา่ 1 ถว้ ย 2 2 2

ข้ันตอนการทา 2. ข้ันตอนการทาน้าดองขงิ 1. ขนั้ ตอนการเตรยี มขงิ น้าส้มสายชู นา้ ตาล เกลอื ลอกเปลือกขงิ ออก แลว้ ฝานบาง ๆ นาขิงไปแช่ในน้าผสมเกลือท้ิงไว้นาน ต้ังไฟเค่ียวน้าตาล น้าส้มสายชู เกลือ น้าเปล่า พออนุ่ จงึ เทส่วนผสม 10 นาที เพอื่ นาความเผด็ ออก โดยเค่ียวจนนา้ ตาลละลาย แล้วปดิ ไฟทิง้ ไว้ ลงไปในขวดท่เี ตรียมไว้ 3. ขน้ั ตอนการนาขิงและน้าดองขิงมาผสมกนั นาขงิ ข้ึนจากน้าเกลอื แล้วบีบน้าออกให้หมด จากน้ันนาขิง บีบมะนาว จากน้ันแล้วคนให้ท่ัว นาไปแช่ในตู้เย็น 1 คืน จึงจะ ไปแช่ในขวดที่มีส่วนผสมนา้ ดองขงิ ปิดฝาขวดใหส้ นิท สามารถนามารับประทานได้

งาน 20 คะแนน ใหน้ ักเรียนช่วยผปู้ กครองประกอบอาหาร ง่ายๆ โดยวิธีใดก็ได้ เสรจ็ แลว้ ถา่ ยภาพคู่กับ อาหาร พรอ้ มเขียนช่อื นาม-สกลุ ข้างลา่ งภาพ ยกตัวอย่างเช่น